ACİL SERVİS YÖNETİMİ SAĞLIK KURUMLARI YÖNETİMİ TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI SAĞLIK KURUMLARI İŞLETMECİLİĞİ. Doç. Dr. Elif DİKMETAŞ YARDAN

Transkript

1 SAĞLIK KURUMLARI YÖNETİMİ TEZSİZ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI SAĞLIK KURUMLARI İŞLETMECİLİĞİ Doç. Dr. Elif DİKMETAŞ YARDAN 1

2 Ünite: 12 Doç. Dr. Elif DİKMETAŞ YARDAN İçindekiler ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ ACİL YARDIM ZİNCİRİ ACİL SERVİSLERİN ÖNEMİ ACİL SERVİSLERİN SINIFLANDIRILMASI ACİL SERVİSLERİN ORGANİZASYONU VE YÖNETİMİ ACİL SERVİS ÇALIŞANLARININ GÖREV VE SORUMLULUKLA RI KAYNAKLAR

3 12.1. ACİL SAĞLIK HİZMETLERİ Hasta hayatının ön planda olduğu, hızlı müdahale zorunluluğu ve ani gelişen tıbbi sorunlarla baş edebilme yeterliliğini bünyesinde barındırması acil sağlık hizmetlerinin önemini ortaya koymaktadır. Acil sağlık hizmetleri, sağlık hizmetleri içerisinde en pahalı olan hizmetlerdendir. Acil sağlık hizmetleri dikkatli planlanmalıdır. Bu hizmetlerin özelliği gereği etik ve yasal sorumlulukların bilinmesi gereklidir. Acil hasta, acil müdahale yapılmadığında ölüm ya da sakat kalma olasılğı olan hastaları içermektedir. Ülkemizde acil sağlık hizmetleri genel olarak hastane öncesi acil sağlık hizmetleri ve hastane acil servislerindeki hizmetler şeklinde iki grupta incelenebilir. Her iki durumda da amaç ihtiyaç duyan hastaya acil yardım hizmetini en kısa sürede sunmaktır. Bu amaçla, şehir geneline dengeli olarak dağıtılmış istasyonlarda her an hazır bekleyen acil sağlık ekipleri ve komuta merkezleri organize edilmiştir. Böylelikle olaya ilk tanık olan kişiden başlayıp hastane acil servisine kadar uzanan bir Acil Yardım Zinciri ortaya çıkmaktadır. Bu zincirin son halkası ise hastanede yer alan acil servislerdir. Acil sağlık hizmetleri, acil tıp konusunda uzmanlaşmış sağlık birimleri tarafından yürütülmelidir. Acil hastaya müdahale olay yerinde başlamalı, nakil sırasında ambulanslarda, hastane acil servislerinde devam etmeli, operasyon odası ya da yoğun bakımda son bulmalıdır ACİL YARDIM ZİNCİRİ Genel olarak acil yardım zinciri beş halkadan oluşmaktadır. 1. Yaşam Kurtaran Acil Müdahale: Olaya ilk tanık olan kişinin ilk anda yapması zorunlu olan uygulamalardır (Temel yaşam desteği, hasta ve olay yerinin güvenliğinin sağlanması vb.) 2. Yardım Çağırma: Olayın bildirimi için binalarda yangın zilleri, otoyollardaki telefon noktaları acil yardım için kullanılabilir. Ülkemizde acil tıbbi yardım ve ambulans istemek amacıyla 112 no lu telefon aranmaktadır. Bu telefonun aranması halinde kısaca olay ve hastanın durumu hakkında bilgi verilmeli ve yardım istenen adres açık bir şekilde belirtilmelidir. 3. Yardım Bekleme: Profesyonel sağlık ekibinin olay yerine ulaşmasına kadar geçen süre yardım bekleme aşamasıdır. Bu dönemde hasta veya yaralının yalnız bırakılmaması, zorunluluk yoksa yerinde bırakılması, uygun pozisyon verilmesi, basit müdahalelerin (kanamaya tampon yapılması vb.) uygulanması önem taşımaktadır. 4. Ambulans Ekibi: Profesyonel sağlık çalışanlarının görev yaptığı bu ekip stabilizasyon ve transporttan sorumludur. Bu ekip vakanın ve bölgenin durumuna göre olay yerinde verilecek yaşam desteği, nakil endikasyonu ve hastane seçimi gibi konularda yetkilidir. 5. Hastane Acil Servisi: Acil servisler hastaneye ulaşan her hastanın kaydedilmesi, stabilizasyonunun sağlanması, hızlı tanı ve tedavi işlemlerinin yapılması, gerekli hallerde usule uygun şekilde sevk işlemlerinden sorumludur ACİL SERVİSLERİN ÖNEMİ Acil durum geliştiğinde başvurulacak, zamanında ve gerekli müdahaleler ile hayatın devam ettirileceği yerler acil servislerdir. Uzmanlaşmış bir ekibin hafta sonları dâhil günün 24 saati hizmet verdiği, hastaneye acil olarak başvuran hastanın şikâyet ve istemlerini ilk planda, hızla çözebilecek bir alt yapıya sahip, temel sorunu belirleyecek ve tedavi edebilecek donanımı bulunan, kısa süreli tedavi ve gözlem gerektiren olguları hastane içinde standardize edebilen sistemin bütünü acil servistir. Acil servisler hastane ve diğer sağlık kuruluşlarının ulaşımı kolay ve girişi ambulansların gelebileceği bir bölgesinde bulunan, acil sağlık yardımı gerektiren hastalara bu hizmeti veren birimleridir. Acil servisin veya hastanenin büyüklüğüne bağlı olarak genellikle en kalabalık ortamlar olup ölüm ve yaşam sınırının en fazla hissedildiği, çalışma riski yüksek, hızlı müdahale zorunluluğu olan, en az hatanın olması gerektiği, meşakkatli ve önemli birimlerdir. Acil servis yaklaşık olarak hastaneye gelen hastaların %40 60 ını karşılayabilir. Acil servis zaman zaman saatlerce boş olabilir ya da çok 3

4 SAĞLIK KURUMLARI İŞLETMECİLİĞİ 112 sayıda acil vaka aniden tedavi amacıyla gelebilir. Bu vakaların önemli bir kısmını travma hastaları oluşturmaktadır. Acil servisler hastaların genellikle ani gelişen şikâyetleri sonucu hastaneye ilk ayak bastıkları bölüm olması nedeniyle, hastanenin vitrini ve sağlık sisteminin aynasıdır. Acil servisler eskiden genellikle çalışan personelin sevmediği, başvuran hastaların memnun kalmadığı ve kaosun yoğun yaşandığı birimler olarak bilinirdi. Ancak ülkemizde özellikle acil tıp sisteminin gelişmesiyle birlikte, bu birimlerde verilen hizmet kalitesi oldukça artmıştır. Ayrıca son yıllarda hastane yönetimlerinin acil servisleri modernize etme çabaları acil servisleri daha etkin birimler haline getirmiştir. Acil servisler hizmet kalitesinin göstergesi olmasının yanı sıra hastane gelirlerine sağladıkları önemli katkılar nedeniyle de dikkati çekmektedir. Acil servisler tüm hastane gelirleri içerisinde genellikle ilk beşte yer almaktadır. Bu nedenle acil servislerde verilen hizmet kalitesini arttırma çabaları ve acil servise daha fazla yatırım yapma yaklaşımı, hastanenin tercih edilebilirliğini de olumlu yönde etkilemektedir ACİL SERVİSLERİN SINIFLANDIRILMASI Ülkemizde Sağlık Bakanlığı acil servisleri üç seviye halinde değerlendirmektedir. Seviye I: Acil servis hizmetlerinin nöbetçi uzman tabibin denetim ve gözetiminde, ağırlıklı olarak pratisyen tabiplerce 24 saat kesintisiz hizmet esasına dayalı olarak yürütüldüğü, ilgili branşlarda uzman tabip hizmeti gerektiren hastaların bu ihtiyaçlarının icap nöbeti (evde nöbet) yöntemi ile karşılandığı, üst düzey bakım gerektiren hastaların stabilizasyonu sağlandıktan sonra ileri seviyeli acil servislerin bulunduğu sağlık tesislerine sevk edildiği, daha çok ayakta stabil hastaların muayene, tetkik ve tedavilerinin yapılabildiği, gerektiğinde kısa süreli müşahedenin sağlanabildiği acil servislerdir. Bu seviyedeki acil servislerde tedavi alanı 400 m2 ye kadardır. Kamu hastaneleri için her vardiyada 1-2 hekim görev yapar. I. Seviye acil servislerde; temel yaşam desteği, ileri travma yaşam desteği, ileri kardiyak yaşam desteği, yoğun bakım gerektirmeyen hastaların müşahede biriminde takibi, ayaktan hasta bakımı hizmetleri verilir. Seviye II: Acil hastaların pratisyen tabiplerce karşılandığı, dahili veya cerrahi branşlardan en az birer uzmanın sorumluluğunda, 24 saat kesintisiz hizmet esasına dayalı olarak uzman düzeyinde acil sağlık hizmetinin verilebildiği, diğer branş uzmanlarının ise ihtiyaca göre icap (evde nöbet) yöntemi ile acil sağlık hizmeti sunduğu acil servislerdir. Tedavi alanı m2 kadardır. Kamu hastaneleri için her vardiyada 2-4 hekim görev yapar. II. Seviye acil servislerde; temel yaşam desteği, ileri travma yaşam desteği, ileri kardiyak yaşam desteği, yoğun bakım gerektirmeyen hastaların müşahede biriminde takibi, ayaktan hasta bakımı, uzman düzeyinde değerlendirme ve bilgisayarlı tomografi, ultrasonografi gibi görüntüleme hizmetleri verilir. Seviye III: Bünyesinde Dahiliye, Genel cerrahi, Kadın hastalıkları ve doğum, Çocuk sağlığı ve hastalıkları, Ortopedi ve travmatoloji ile Beyin cerrahi, Kardiyoloji, Nöroloji, Anestezi ve reanimasyon branşlarında ve bu branşlara ilave olarak hasta yoğunluğuna göre gerektiğinde diğer branşlarda da 24 saat kesintisiz hizmet esasına dayalı olarak uzman düzeyinde acil sağlık hizmeti verilebilen acil servislerdir. Bu acil servislerde ileri tetkik yapabilme imkânı ve 24 saat uzman düzeyinde hizmet alma imkânı vardır. Tedavi alanı 800 m2 nin üzerindedir. Kamu hastaneleri için her vardiyada 4 ten fazla hekim görev yapar. II. Seviye acil servislerde; temel yaşam desteği, ileri travma yaşam desteği, ileri kardiyak yaşam desteği, yoğun bakım gerektirmeyen hastaların müşahede biriminde takibi, ayaktan hasta bakımı, uzman düzeyinde değerlendirme ve bilgisayarlı tomografi, ultrasonografi gibi görüntüleme, ileri tetkik yapabilme, 24 saat uzman düzeyinde hizmet, kritik ve yoğun hasta bakımını sağlayacak donanım (tercihli) hizmetleri verilir. 4

5 12.5. ACİL SERVİSLERİN ORGANİZASYONU VE YÖNETİMİ Yataklı tedavi kurumlarında bulunan acil servislerin çalışma usulleri Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği nde belirtilmiştir. Kamu kurumlarına ya da özel sektöre ait yataklı tedavi kurumları 24 saat kesintisiz olarak acil sağlık hizmeti verirler. Hasta veya yaralılar için yönlendirme 112 merkezin bilgisi dâhilinde yapılır. Özel ve kamuya ait bütün hastanelerin acil birimleri, bütün acil başvurularını ayırım yapmaksızın kabul ederler. Başvuran her hasta için acil tıbbî değerlendirme, müdahale ve gerektiğinde stabilizasyon sağlanır. Acil sağlık hizmeti, hizmete ihtiyaç duyulan andan itibaren, kesin tedavi sürecine kadar hiçbir kesinti olmadan verilir. Acil servisler, hastaya hastane öncesi bakım sağlayan ambulans hizmetlerini destekler ve gerekirse tıbbî yönlendirme sağlar. İlk tıbbî müdahale yapıldıktan sonra ileri tıbbî bakım ve tedavi konusunda yetersizlik söz konusu ise, sevki uygun görülen hastane ile koordinasyon sağlanarak verilen tıbbî bakımın tamamı ilgili birim sorumlusu tarafından yazılı olarak belgelendirilir. Bu belge nakil yapılacak kuruma hasta ile birlikte gönderilir. Nakil ancak, stabilizasyon sağlandıktan sonra veya hayatî tehlike veya sakatlık tehlikesi taşıyan hastaların uygun bakımlarının, stabilizasyonlarının ve tedavilerinin mevcut tıbbîteknik imkanlar ile gerçekleştirilemeyeceğinin tespit edilmesi halinde yapılır. Acil servis, tüm enerjisini ve bilgisini bu konuya yöneltmiş ve uzmanlaşmış bir ekip tarafından yürütülen ayrı bir disiplindir. Bu üniteler tıbbi yaklaşımın tüm hünerinin yerinde, zamanında ve bilinçli uygulanmasının sınandığı en ufak aksaklığın bedelinin hastanın hayatı veya kalıcı sakatlığı ile ödendiği yerlerdir. Acil birimlerde bilim ve teknoloji en üst düzeyde ve hızlı olarak iyi bir zamanlama ile kullanılmaktadır. Bilimden kastedilen sadece tıp bilimi olmayıp işletme, mimari, elektronik, fizik ve diğerlerine uzanan büyük bir yelpazeyi içermektedir. Buralar bütün bu bilim dallarının ışığında zaman para ve insan kaynaklarının harmanlanarak akılcı bir yöntemle kullanıldığı yerler olmalıdır. Hastane acil servisi için organizasyon planı yazılı olarak hazırlanır ve acil servisin faaliyetleri bu yazılı plan çerçevesinde yürütülür. Hizmetler; uzman tabip sorumluluğunda, acil sağlık hizmetleri konusunda eğitim görmüş, tecrübeli ve yeter sayıda hekimin, hemşirenin ve diğer personelin de katılımı ile bir bütün olarak yürütülecek şekilde organize edilir. Bütün görevlilerin acil servis birimindeki görev, yetki ve sorumlulukları yazılı olarak hazırlanır ve acil serviste görülebilecek bir yere asılır. Bu birimlerde görevlendirilecek personel; hizmetin hedefleri, çalışma standartları, görevleri, yetkileri ve sorumlulukları konusunda hizmet öncesi resmî bir eğitim programına alınır, hizmet sırasında sürekli izlenir ve sonuçlar periyodik olarak değerlendirilir. Acil serviste uzmanlaşmış doktor ve yardımcı sağlık personelinden (Acil Servis ve Ambulans Teknikeri) öncelikle yararlanılmalıdır. Ayrıca Uzman Doktorlar (genel cerrah, anestezist gibi), Dis Hekimi, Eczacı, diğer yardımcı sağlık personeli (laborant, röntgen teknisyeni gibi), diğer personel (temizlik, yemek, iletişim, tasıma, güvenlik, halkla ilişkiler, teknik - elektrik - elektronik - mekanik...) görev yapar. Acil servis, herhangi bir uzmanlık ayrımı yapmadan, tüm hastaları kabul etmesi ve sonra yönlendirmesi yönünden ara istasyon özelliği taşımaktadır. Bu nedenle acil servisin dış tasarımında ayrı araç (ambulans) ve insan girişi, ayrı park yeri, iç tasarımda hastanenin diğer servisleriyle rahat ve hızlı bağlantı olanağı gerektirir. Bu gereksinimleri, zemin katta, binanın kösesini içeren konum karşılamaktadır. Bu birimler fiziki konum itibarıyla araç giriş ve çıkışına elverişli ayrı girişi olacak şekilde düzenlenmelidir. En az 3 araçlık geçici park yeri bulunmalı, girişten başlamak üzere tüm servis, sedye ve tekerlekli sandalye kullanımına uygun düzenlenmelidir. Hasta kabul, halkla ilişkiler, güvenlik büroları acil servis girişinde olmalı, girişe ve bekleme salonuna hakim konumda olmalıdır. Başvuran hastaların tedavi önceliğinin belirlenmesi için triyaj alanı olmalıdır. Bu birimler zemin katta ve bağımsız görüntü vermekle birlikte hastane dâhilinde bulunan tanı, tetkik ve tedavi ünitelerine kolay ulaşılabilir, yönlendirme ve tanıtma bakımından yeterli ve uygun fiziki nitelikleri haiz olmalıdır. Hastanenin genel hasta girişi, acil hasta girişi, personel girişinin ayrı planlanması gerekmektedir. Hasta muayene odaları tek kişilik hücreler tarzında düzenlenmiş olmalı ya da birden fazla kişi için düzenlenmelidir. Tıbbi veya küçük cerrahi girişim ayrı odada uygulanmalıdır. Refakatçi trafiği, hizmetin aksamasına neden olmayacak şekilde düzenlenmeli; ortam ses, ısı, ışık, tesisat, büyüklük açılarından hizmete, personel sayısına, kullanılacak teknolojiye uygun düzenlenmelidir. 5

6 SAĞLIK KURUMLARI İŞLETMECİLİĞİ 112 Acil laboratuarı ve acil radyoloji ünitelerinin acil servise yakın olması önemlidir. Hastaların acil servis içerisinde izleyecekleri yol düzenlenirken, kritik hastalarla, hafif vakaların ayrı alanları kullanmalarına özen gösterilmelidir. Dairesel dolaşım (servisin bir ucundan girilip, diğer ucundan çıkılması) önerilmektedir. Servis içerisinde, hemşire çalışma alanı merkezi konumda olup, mümkün olduğunca hastaya direkt ulaşabilmeye olanak sağlamalıdır. Acil servise yapılan başvurular ile tanı ve tedaviye yönelik yapılan işlemlerin sonuçları, bilgisayar ortamında saklanmalıdır. Acil servislerde bulunan bütün araç-gereç ve tıbbî donanım, daima kullanıma hazır halde bulundurulur. Başvurudan işlemlerin tamamlanmasına kadar, acil vaka ile ilgili bütün veri kayıt ve arşiv sistemi kurularak ilgili mevzuatta öngörülen süre ve usulde saklanır. Adlî vakalara ilişkin işlem ve bildirimler mevzuata uygun olarak yapılır. Acil olguların tanı ve tedavileri sırasında elde edilen bilgilerin özenli bir şekilde kayıt altına alınması yasal bir zorunluluktur Acil müdahale sırasında hastanın hayatını kurtarmak amacıyla yapılan her türlü tıbbi girişim ve tedavi müdahale sonrasında mutlaka kayıt altına alınmalıdır. Verimli bir acil servis kurulması için aşağıdaki istatistiklere sahip olunmalıdır. Son beş yılda acil servise gelenlerin sayısı Gelecek beş yılda acile başvuracakların tahmini hesabı Acil servise başvuran hasta ve yaralıların nedenlere göre sınıflandırılması ve oranlarının hesaplanması Acil servis kullanımının zirveye ulaştığı ay ve günler Acil servislerde hasta kabul ve yatış işlemleri: Acil servisler kendilerine doğrudan başvuran veya ambulans ve sevkle getirilen tüm acil vakaları sağlık güvencesi ve ödeme gücü olup olmadığına bakmaksızın kabul etmekle yükümlüdür. İleri tetkik ve tedavisi gereken hastaların diğer sağlık tesislerine sevki, sevk edilecek hastanın tıbbi durumuna uygun nihai tedavisinin sağlanabileceği sağlık tesisinin belirlenmesi ve nakil işlemlerinin 112 Komuta Kontrol Merkezi (KKM) nin yönetim ve koordinasyonunda, 112 KKM tarafından verilen talimatlara uygun olarak yapılması zorunludur. Acil servislerde kısa sürede tedavi edilip hastaneye yatması gerekmeyen hastalar acil servisten taburcu edilir. Hastaneye yatması gereken hastalar ise ilgili uzmanın bilgisi dahilinde hastaneye yatırılır. Yatışına karar verilen klinikte boş yatak bulunmaması hâlinde boş yatak bulunan uygun kliniklerden birine yatırılarak hastanın takibi, bakım ve tedavisi ilgili olduğu klinik tarafından yapılır. Acil serviste kliniklere yatış bekleyen acil hastalara yatış önceliği verilir. Acil Servis Nöbetleri: Acil servis hizmetlerinin, yeterli sayıda uzman tabip bulunması hâlinde uzman düzeyinde, sayının yetersiz olması durumunda bir uzman tabibin denetim ve sorumluluğunda tabip tarafından verilmesi esastır. Uzman tabip sayısının yetersiz olması ve her bir branş için müstakil acil branş nöbeti düzenlenememesi hâlinde, sağlık tesisi bünyesindeki mevcut klinisyen uzman tabipler arasında dahili branş acil havuz nöbeti ve cerrahi branş acil havuz nöbeti düzenlenir. Acil tıp uzmanlık eğitimi veren üniversite hastaneleri ile eğitim ve araştırma hastanelerinde acil servis nöbetleri, acil tıp uzmanlık asistanları ve bu birime rotasyona gelen asistan tabipler tarafından, acil tıp uzmanlık dalı öğretim üyeleri veya acil tıp klinik şefleri gözetiminde bir bütün olarak planlanır ve yürütülür. Özel sağlık tesislerinde acil servis hizmetlerinin 24 saat kesintisiz hizmet esasına dayalı olarak verilmesi esastır. Özel sağlık tesisleri bünyesindeki I. Seviye acil servislerde acil sağlık hizmetleri tabipler veya var ise aile hekimi uzmanı veya acil tıp uzmanı tarafından yürütülür ve ihtiyaç halinde ilgili dal uzmanı kuruma davet edilir. II. Seviye acil servislerde biri dahili ve diğeri cerrahi branşta olmak üzere en az 2 (iki) uzman tabibin günün her saatinde sağlık tesisinde bulunması zorunlu olup acil servis hizmetleri bu uzman tabiplerin denetim ve sorumluluğunda tabipler tarafından verilir. III. Seviye acil servislerde ise faaliyet izin belgesinde yazılı olması kaydıyla iç hastalıkları, genel cerrahi, kadın hastalıkları ve doğum ile çocuk sağlığı ve hastalıkları branşlarında müstakil acil branş nöbeti tutulması zorunludur. Uzman tabip sayısının yeterli olması halinde, bu branşlara ilave olarak diğer branşlarda da müstakil acil branş nöbeti tutulabilir. 6

7 Acil Serviste Bulunan Birimler ve Alanlar Hasta yakını bekleme alanı: Hasta yakınlarının beklemesi için oluşturulan, pencereli, acil girişine ve kantine yakın, sıcak ve soğuktan korumalı, ergonomik oturma düzeninin olduğu alandır. Bu alan hasta girişini engellemeyecek şekilde dizayn edilir. Triyaj alanı: Tabip, acil tıp teknisyeni, hemşire ya da sağlık memurunun acil serviste görevli tabip ile koordineli olarak çalıştığı, acile başvuran hastaların karşılandığı, tedavi önceliğinin belirlendiği ve hangi bölümde, kim tarafından tedavi edileceğine karar verildiği birimdir. Primer tedavi birimi: Acil servise ayaktan başvuran, tetkik ihtiyacı olmayan, anamnez ve muayene ile tedavisi planlanabilen hastaların bakıldığı alandır. Resusitasyon odası: Herhangi bir nedenle solunum ve kardiyak arrest olan, ya da olma ihtimali yüksek olan, travma nedeni ile acil servise başvuran, kanaması olan, zehirlenme nedeni ile acil servise getirilen, şuuru kapalı olan, ambulans ile hastaneye getirilen hastaların ilk muayene ve tedavisinin yapıldığı alandır. Bu alanda özellikle hasta canlandırma amacıyla kullanılan malzemeler bulundurulur. Travma odası/alanı : Herhangi bir nedenle travma geçirmiş hastaların ilk muayene, tedavi ve bakımlarının yapıldığı, ileri travma yaşam desteği kapsamında girişimsel işlemlerin yapıldığı yerlerdir. Bu alanda travma hastalarının stabilizasyonunda kullanılan malzemeler ve mümkünse portabl röntgen cihazı bulunur. Hasta muayene alanları:ayaktan gelen hastaların muayene, teşhis ve tedavisinin yapıldığı müstakil oda ya da paravanla bölünmüş alanlardır. Bazı acil servislerde bu alanlar muayene odaları şeklinde ayrılmış olabilir. Müşahede odası/alanı: Gerek resüsitasyon odası gerekse hasta muayene odalarında ilk muayene ve tedavilerinin yapılıp kesin taburcu ve/veya yatış endikasyonu verilemeyen hastaların en fazla 12 saat süreyle bakım ve tedavisinin yapıldığı alandır. Bu alanda takip edilen hastalar taburcu edilebilir veya hastanenin ilgili birimine yatırılabilir. Müdahale odası/alanı : Her türlü sütür atma ve alma, alçı ve benzeri küçük cerrahi işlemlerinin yapılabildiği odadır. Bu odada ilgili malzemeler bulunur. Kritik hasta bakım birimi : İlk resusitasyon ve tedavisi yapılan ve halen stabil olamayan hastaların 24 saati geçmemek şartı ile takip ve tedavilerinin yapıldığı alandır. Acil radyoloji ünitesi : Mobil ve sabit röntgen, tomografi, ultrasonografi gibi tıbbi donanımlı, acil servis hastalarına 24 saat hizmet verebilen, acil servise yakın ya da içinde konuşlandırılmış birimlerdir. Tedavi alanı : Bekleme alanı, destek alanı, görüntüleme ünitesi ve laboratuarlar hariç olmak üzere acil serviste hastalara tanı ve tedavi girişimlerinin yapıldığı tüm alanların toplamıdır. Dekontaminasyon/Arındırma odası: Nükleer, kimyasal ve biyolojik ajanlara maruz kalanların dekontaminasyonlarının sağlandığı, uygun miktarda duş bulunan alanlardır. Dekontaminasyon alanları acil servis girişinde uygun bir yerde konumlandırılır. İhtiyaç duyulan hastalar bu odada dekontamine edildikten sonra acil servis içerisine alınır. 112 İstasyon Birimi: Hastane acil servisleri ve birinci basamak sağlık kuruluşları ile entegre olarak 24 saat kesintisiz ambulans ve acil sağlık hizmeti veren B tipi istasyon ve ekibi için ayrılan, acil servis bünyesindeki en az bir odalı alandır. 7

8 SAĞLIK KURUMLARI İŞLETMECİLİĞİ ACİL SERVİS ÇALIŞANLARININ GÖREV VE SORUMLULUKLA RI Acil Servis Triyaj Görevlisi 1. Acil Servise başvuran tüm hastaların ilk başvuru yaptıkları Triaj alanında ilk değerlendirilmesini yapar 2. Ambulans veya diğer araçlar ile acil servise getirilen hastaları, acil servis önünde karşılar, hastaları araçtan alır ve acil servis içine uygun bir şekilde taşır. 3. Acil servis hekimi hasta başına gelinceye kadar (acil servis hemşiresi hastayı karşılamıyorsa ise) gerekli ön hazırlıkları yapar, hastayı muayene için hazırlar. 4. Acil servis içerisinde ve diğer tetkik üniteleri (CT, USG, Nükleer Tıp vs.) ile ilgili işlemlerde, hastanın naklini sağlar ve tıbbi takibini yapar, gerekli müdahalelerde bulunur. 5. Acil servis içindeki tıbbi alet ve cihazların (EKG, Monitör, vs.) kontrolüne ve acil ilaçların hazırlanmasına yardımcı olur. Acil Servis Hekimi 1. Acil servise gelen hastaların tanı, tedavi, bakım ve gerekli tetkiklerinin yapılmasını sağlar. 2. Gerekirse konsültasyon ister, konsültan hekimin hastaya zamanında gelerek müdahale etmesini sağlar. 3. Acil serviste kullanılan hasta kayıt evraklarının ve dosyalarının eksiksiz ve doğru olarak doldurulmasını sağlar. 4. Adli vaka hastalarını hastane polisine bildirir ve kayıtlara işlenmesini sağlar. 5. Adli vakalı hastalar için adli dosya açılmasını ve geçici rapor düzenlenmesini sağlar. 6. Konsültan hekimlerin yatmasına karar verdiği hastaların yatırılması konusunda ilgili hekimle işbirliği yapar. 7. Hastane Afet Planının parçası olarak önceden belirtilen görevleri yerine getirir. Acil Servis Hemşiresi 1. İşlemlerini daha önceden belirlenen Acil Servis İşleyiş kuralları ve talimatlarına göre yapar. 2. Hastanın fiziksel çevre güvenliği için önlem alır. 3. Enfeksiyon kontrolü için gerekli önlemleri alır. 4. Hasta iletişiminde terapötik iletişim teknikleri kullanır. 5. O2, buhar ve nebül tedavisi uygular. Hastanın durumuna göre öksürük ve solunum egzersizi yaptırır. 6. Kardiyopulmoner resusitasyon ve hastaların ilk stabilizasyonunda hekimi asiste eder. 7. Aldığı çıkardığı izlemi yapar. 8. Hastaların enteral ve parenteral beslenmesini sağlar. 9. Hastanın oral/parenteral ilaç uygulamasını yapar. 10. Sıcak/soğuk uygulama yapar. 11. Gereksinimine göre hastaya pozisyon verir, mobilizasyonuna yardımcı olur. 12. Hasta adına kullanılan sarf malzemeleri ve ilaçları takip eder, ilgili kayıtları yapar. Halkla ilişkiler elemanı 1. Hasta ve hasta yakınları ile iletişim kurar 2. Hasta yakınlarına hastanın takibi hakkında bilgi verir. 3. Hastane yönetimine sorunlar hakkında bilgi verir. Güvenlik Görevlisi Acil servis, çalışanlar, hasta ve hasta yakınlarının güvenliğinden sorumludur. Yardımcı sağlık personeli Hasta taşıma, acil malzemelerin taşınması, hasta bakımına yardımcı olma gibi görevleri vardır. Triaj Acil servislere başvuran hastaların, hastalıkları ile ilgili şikâyetleri, belirtilerin şiddeti ve tıbbi durumlarının aciliyeti göz önüne alınarak tabip veya bu konuda eğitim almış sağlık personeli tarafından yapılan öncelik belirleme işlemidir. Acil servislerde etkin bir hizmet sunumu için renk kodlaması uygulanır. Triyaj işlemi başvuru sırasında yapılır. Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis Hizmetlerinin Uygulama Usul Ve Esasları Hakkında Tebliğ madde 8 e göre triyaj uygulaması için muayene, tetkik, tedavi, tıbbi ve cerrahi girişimler bakımından öncelik sırasına göre kırmızı, sarı ve yeşil renkler kullanılır. Dal hastaneleri ve bünyesinde I. Seviye acil servisi bulunan sağlık tesislerinde triyaj 8

9 uygulaması yapılması zorunlu değildir. 112 Acil ambulanslarıyla sağlık tesisine getirilen hastalara triyaj uygulaması yapılmaz. Ambulansla getirilen acil vakaların sağlık tesisine kabul işlemleri en kısa sürede tamamlanır. Acil serviste ilk kayıt, güvenlik ve triyaj uygulaması için yeterli alan ayrılır. Triyaj uygulaması tabip veya acil tıp teknisyeni, hemşire, sağlık memuru (toplum sağlığı) ve benzeri nitelikteki sağlık personeli tarafından yapılır. RENK/ALAN VE VAKA NİTELİĞİ Yeşil Ayaktan başvuran, genel durumu itibariyle stabil olan ve ayaktan tedavisi sağlanabilecek basit sağlık sorunları bulunan hastalar. Sarı Kategori 1: Hayatı tehdit etme olasılığı, uzuv kaybı riski ve önemli morbidite oranı olan durumlar. Kategori 2: Orta ve uzamış dönem belirtileri olan ve ciddiyet potansiyeli taşıyan durumlar. Kırmızı Kategori 1: Hayatı tehdit eden ve hızlı agresif yaklaşım ve acil olarak eş zamanlı değerlendirme ve tedavi gerektiren durumlar. Bu durumlarda hasta hiç bekletilmeden kırmızı alana alınır. Kategori 2: Hayatı tehdit etme olasılığı yüksek olan ve 10 dakika içerisinde değerlendirilip tedavi edilmesi gerekli durumlar KAYNAKLAR Acil Sağlık Hizmetleri Yönetmeliği. Resmi Gazete Tarihi: Sayı: Aydın GD. Hastane Acil Servislerinin Organizasyonu ve Yönetimi Haydarpaşa Numune Eğitim Araştırma Hastanesi Vehbi Koç Acil Tıp Merkezinin Bu Açıdan Değerlendirilmesi. Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Sağlık Kurumları Yöneticiliği AD. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Hayran, O., Sur, H. Sağlık Hizmetleri El Kitabı. Yüce Yayınları. İstanbul, Tekingündüz S. Acil servis hizmetleri content/files/ duyurular _ 2011/2009/ 21_Agustos_2009/ sabahattin_tkngdz.pdf (Erişim tarihi: ) Tuğcu H. Acil Olgularda Hekim Sorumluluğu. Klinik Gelişim 2009; 22:85-88 Özüçelik D. N., Acil Sağlık Hizmetleri Yönetimi. Hastane Yönetimi, Editörler: Sur, H., Palteki, T., Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Şti Özşahin A. Hastanede acil servis organizasyonu. (Erişim tarihi ) Özşahin A. Hastane acil servisi ve ambulans standartları ile kullanım ilkeleri. Hayran, O., Sur, H. Hastane Yöneticiliği. Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Şti Yataklı Sağlık Tesislerinde Acil Servis Hizmetlerinin Uygulama Usul Ve Esasları Hakkında Tebliğ. Resmi Gazete Tarihi: Sayı: