11. SINIF KONU ANLATIMLI. 2. ÜNİTE: ELEKTRİK VE MANYETİZMA 4. Konu MANYETİZMA ETKİNLİK VE TEST ÇÖZÜMLERİ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "11. SINIF KONU ANLATIMLI. 2. ÜNİTE: ELEKTRİK VE MANYETİZMA 4. Konu MANYETİZMA ETKİNLİK VE TEST ÇÖZÜMLERİ"

Oz Kılıçlı
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 11. SINIF KONU ANLATIMLI. ÜNİTE: ELEKTRİK VE MANYETİZMA 4. Konu MANYETİZMA ETKİNLİK VE TEST ÇÖZÜMLERİ

2 4 Manyetzma 1.. Ünte 4. Konu (Manyetzma) A nın Çözümle P Üzenen akımı geen yaıçaplı b halkanın mekezne oluşan manyetk alanın büyüklüğü K. Hem 1 hem e akımı O noktasına 9 bçmne manyetk alan oluştuu. leşke manyetk alan çn ksn toplaız. 3 3 R O 3 S P noktasına bleşke manyetk alanın sıfı olması çn, tes yönlü 1 ve alanlaının bbne eşt olması geek. u uuma 1 se 3 olu. R noktasına bleşke manyetk alanın yönü 7, S noktasına bleşke manyetk alanın yönü 9 olu. Nhat lgn Yayıncılık 1 akımının O noktasına oluştuuğu manyetk alanın büyüklüğü; 1 1 K K 1 1 K 1 K K Çemben mekez olan O noktasına oluşan bleşke manyetk alanın büyüklüğü; O 1 +. Y O K + K O K 3 olaak bulunu. 3 X X Y X Y X Y

3 MANYETİZMA 3 4. X 1 c. Sağ eln öt pamağı nn, başpamağı v nn yönünü gösteecek şekle elmz ayalasak avuç çnen çıkılan kme F nn yönünü göste. v le F bbne k oluğunan csmn yöünges şeklek gb aesel. F ZY F XY X Y Z Üzenen akım geçen tellen bbne uygulaığı manyetk kuvvet; 1 F K, bağıntısı le hesaplanı. Ayıca telleen aynı yöne akım geçyosa bbn çeke. Zıt yöne akım geçyosa bbn te. uaan; F +q v F XY F ZY X K, K, X bulunu. (-) Nhat lgn Yayıncılık 5. a. q yüklü paçacık v hızıyla 1 manyetk alanınan sapmaan geçmşt. O hâle, yüklü csme etkyen elektk ve manyetk kuvvetle eşt ve zıt yönlüü. b. Yüklü paçacık v hızı le levhala aasına geçeken sapmaan geçyosa kenne etkyen elektk ve manyetk kuvvetle eşt ve zıt yönlüü. Felektk Fmanyetk qe qv1 E v 1 F manyetk +q v F elektk

4 v q 4 Ünte Elektk ve Manyetzma nn Çözümle 4. v q 1. v 1 F 0 F 1 +q Şekl I manyetk alan çzgle Şekl I ek manyetk alan sayfa üzlemne. u alan çne v 1 hızıyla atılan +q yüklü csm sağ-el kualına göe F 1 ( ) kuvvetnn etksne kalı. v hızıyla atılan q yüklü csm manyetk alan çzglene paalel haeket ettğ çn F 0 olu.. F 4 v F 3 v 4 q +q 1 v 1 v 1 Selenon eksenne oluşan manyetk alan, şeklek gb üzgün b alan olu. u alana paalel haeket een yüklü csmle, hehang b kuvvetn etksne kalmazla. Manyetk alan çne bu csmlen oğultusu, yönü ve hızı eğşmez. Nhat lgn Yayıncılık +q v 3 Şekl II Şekl II ek manyetk alan sayfa üzlemne k olup yönü çe oğuu. Sağ-el kualı uygulanığına F 3 ve olu. F 4 kuvvetlenn yönü Şekl II ek gb 3. Sağ eln başpamağı akımın yönünü (poztf yüklen haeket yönünü), öt pamak nn yönünü gösteecek şekle bbne k açılısa, avuç çnen çıkan kme (+) yüklee etkyen manyetk kuvvetn yönünü göste. + anot katot 5. 1 Şekl II O hâle (+) yüklü paçacıklaa etkyen kuvvet mıknatısın çne oğu olacaktı. başka faeyle, yon emet tüp çne, mıknatısın ç kısmına oğu sapa. 3

5 MANYETİZMA 5 C nn Çözümle 8. ( D ) 1. ( Y ) Mıknatısla çevelene manyetk alan oluştuabl. Ayıca üzelenen akım geçen letkenlen çevelene e manyetk alan oluşu. Dünya nın, ğe gezegenlen ve tüm gök csmlenn e b manyetk alanı vaı. 9. ( D ) 10. ( Y ). ( Y ) Manyetk alan çzgle hem mıknatısın çne, hem e ışına vaı. Mıknatısın çne manyetk alan çzgle S en N ye oğu, ışına se N en S ye oğuu. v q 3. ( D ) 4. ( Y ) Hızı olmayan yüklü b csm manyetk alanan etklenmez. 5. ( D ) Nhat lgn Yayıncılık 6. ( D ) 7. ( Y ) K O K K

6 6 Ünte Elektk ve Manyetzma Test 1 n Çözümle 1. Aaa yalıtkan vaken X mıknatısı engele G. sn30 G kaa b etk yapa. u uuma T 1 tepk kuvvet T 1 G. X ve Y mıknatıslaı aasınak yalıtkan kalıılığına yalıtkan T 1 engel X S N α30 G mıknatısla bbn F kuvvetyle çeke. T Nhat lgn Yayıncılık S N F F α30 G Y S Haeket başlaıktan sona F kuvvet uzaklığın kaesyle tes oantılı olaak ata. u neenle T 1 azalı. Mıknatıslaın bbne uygulaığı F çekme kuvvet attıkça G ağılıklı K csmn vmes ata. unun sonucuna T p gelme kuvvet ata. N G K Yanıt A ı.. Sağ-el kualını uygulasak, beltlen noktalaa manyetk alan vektöle şeklek gb olu.

7 MANYETİZMA 7 K ve M noktalaına vektöle eşt ve zıt yönlü oluğunan bu noktalaa bleşke manyetk alan sıfı olu. L ve N noktalaına se vektöle aynı yönlü oluklaınan, bu noktalaak bleşke manyetk alan sıfı olmaz. Yanıt C. 3. Sayfa üzlemne ve bbne paalel k telen, geçen akımla aynı yönlü se, bleşke manyetk alanın sıfı oluğu nokta, telle aasınaı. 1, 3 oluğunan bleşke manyetk alan P noktasına sıfıı A Yanıt D. Nhat lgn Yayıncılık Düz telen geçen akımın, teln çevesne oluştuuğu bleşke manyetk alanın büyüklüğü; tel K olup, yönü sağ-el kualıyla bulunu. akımının A noktasına oluştuuğu manyetk alanın yönü sayfa üzlemne ve yukaı oğuu. nn büyüklüğü se;. K K K 4. 3 akımının A noktasına oluştuuğu 3 manyetk alanın yönü sayfa üzlemne ve aşağı oğuu. 3 ün büyüklüğü se; K K K olu. ve 3 vektöle tes yönlü olup büyüklük olaak 3 >. leşke manyetk alanın sıfı olablmes çn; 1 vektöü le aynı yönlü olmalıı. unun çn 1 akımının yönü şeklek gb, büyüklüğü se; K K K Üzenen akım geçen üz b teln çevesnek manyetk alan şet; 1 bulunu. Yanıt C ı. tel K bağıntısı le, yönü se sağ el kualıyla bulunu. 1 ve akımlaının A noktasına oluştuuğu bleşke 6. Z 1 X F Y Z manyetk alanın bleşenle 1 ve. 1 n büyüklüğü bm, nn büyüklüğü se 1 bm. una göe; 1 1 K 3 F X Şekl I Şekl II Y F Z Y 1 K yazablz. ağıntılaı taaf taafa oanlasak; 1 3 bulunu. Yanıt E. Sağ eln öt pamağı manyetk alanın yönünü, başpamak akımın yönünü gösteecek şekle tutulusa, avuç çnen çıkılan kme, tele etk een manyetk kuvvetn yönünü göste. u yöntemle çözüm yaptığımıza I, II ve III önemele oğu çıka. Yanıt E.

8 8 Ünte Elektk ve Manyetzma 7. Üzenen akım geçen üz teln çevesne oluşan manyetk alan şet: tel K bağıntısı le bulunu. Üzenen akım geçen letken çemben mekezne oluşan manyetk alan şet se; halka K Aynı yönlü akım taşıyan paalel k tel, bbne yaklaşacak şekle kuvvet uygula. O hale K le L aynı yönlüü. Zıt yönlü akım taşıyan paalel k tel, bbnen uzaklaşacak bçme kuvvetn etksne kalı. Öyle se X le Y zıt yönlüü. Üzelenen akım geçen paalel k teln bbne uygulaığı manyetk kuvvetle eşt ve zıt yönlüü. İk tel aasınak manyetk kuvvetn büyüklüğü genel 1. olaak; F K., F X K K F K X X L L F L Y Y F Y bağıntısı le bulunu. Sağ-el kualına göe 1 ve akımlaının çemben mekezne oluştuuğu manyetk alanlaın yönü şekl üzene velğ gb. una göe; 1 1 K 4 1 K 7 K K K 9 bulunu. 1 ve zıt yönlü olup > 1. O noktasına bleşke manyetk alanın sıfı olablmes çn; 3 manyetk alanın yönü bçmne olmalıı. unun çn 3 akımı () yönüne akmalıı. 3 akımının şet se; K K - K 3 bulunu. Yanıt C. Nhat lgn Yayıncılık bağıntısıyla bulunu. u bağıntıya göe 1 ve akımlaı eşt olableceğ gb faklı a olabl. O hale seçeneklen çne yanlış olan A seçeneğ. Yanıt A ı. 9. Manyetk alan çne, alan çzglene k olaak atılan yüklü paçacık; F manyetk q v büyüklüğüne manyetk kuvvetn etksne kalı. Manyetk kuvvet hız vektöüne k uygulanığınan, yüklü paçacık manyetk alan çne üzgün aesel haeket yapa. Paçacığın üzgün aesel haeket yapmasını sağlayan mekezcl kuvvet; Fmekezcl. Manyetk ve mekezcl kuvvetle aynı kuvvet oluğunan; q v q bulunu. uluğumuz son bağıntıya göe yöünge yaıçapını büyütmek çn q le y küçültmek geek. Yanıt

9 MANYETİZMA sounun çözümünü yapaken yöünge yaıçapını; q olaak bulmuştuk. ağıntıya göe nn k katına çıkması çn v nn k katına çıkması geek. Öte yanan, q yüklü paçacık K levhasınan L levhasına geken elektk kuvvetle, F Y. top. l. snα ı. Manyetk alan tele k uygulanığınan; FY Y. ( + )., F. 3 Y., 3, bulunu. Yanıt D. W q V H kaa ş yapa. Yapılan bu ş csmn knetk enejsn atıı. uaan; 11. qvh v 1 qvh m yazablz. una göe v nn katına çıkması çn V H, 4 katına çıkaılmalıı. X Y Yanıt C. Nhat lgn Yayıncılık 1. Tellen ışınak A noktasına bleşke manyetk alanın sıfı olablmes çn 1 ve akımlaının şeklek gb tes yöne akması geek. Ayıca manyetk alan şet uzaklıkla tes oantılı oluğunan. 1 A 1 (1) Y X Yanıt A ı. X tel üzene zıt yöne ( Y ve ) olan manyetk alanla bbnn etksn sıfılaığı çn F X 0 olaak velmşt. uaan Y oluğunu söyleyeblz.. Y K se X K olu. Y tel üzenek ve X manyetk alanlaı aynı yönlü oluğunan, bleşke çn ksn toplaız. Y telne etk een bleşke manyetk alan; 3 + X + olu. Y telne etk een bleşke kuvvet; 3 akımının A noktasına oluştuuğu manyetk alan şet; 3 K 9 olaak velmşt. 1 akımının A noktasına oluştuuğu manyetk alan şet;

10 10 Ünte Elektk ve Manyetzma 1 K K olu. akımının A noktasına oluştuuğu manyetk alan şet;. 4 K K 7 bulunu. A noktasınak bleşke manyetk alan; P telne etk een net kuvvet () yönüne ve 3F büyüklüğüne olu. R telne etkyen kuvvetle;.. F K. PR l F.. 3 FSR K.l 3F bulunu. u k kuvvet zıt yönlü oluğunan; F R 3F F F ve () yönüne. Yön e kkate alınığına F R F bulunu. Yanıt C A A 7 bulunu. Yanıt C 14. Üzenen akım geçen tellen bbne uygulaığı manyetk kuvvetn büyüklüğü;. 1. F K. l bağıntısı le hesaplanı. Tellen uzunluklaı eşt oluğunan oluşan manyetk kuvvet, akımla ve telle aası uzaklığa bağlı olaak eğş. Ayıca telleen aynı yöne akım geçeken çekme, zıt yönlee akım geçeken tme kuvvet oluşu. Nhat lgn Yayıncılık 15. Sağ eln başpamağı akımın yönünü gösteecek şekle üz tel avuç çne alınısa, telen geçen akımın O noktasına oluştuuğu manyetk alanın yönü sayfa üzlemne k ve yönü okuyucuya oğuu. Ayıca halkaan geçen akımın, halka mekezne oluştuuğu manyetk alan a sayfa üzlemne k ve yönü okuyucuya oğu olu. (1) () P telne etkyen kuvvetle;.. 3 F K. SP l F se 3.. F F olu. RP K. l FP FSP + FRP 3F bulunu. Halka mekezne oluşan toplam manyetk alan şet; top 1 + le bulunu. 1 ( 3) 6 1 K K K ( 3) 6 K K K eğele yene konulusa; 1 top K 9 bulunu.

11 MANYETİZMA 11 Yanıt D 16. Düzgün manyetk alanı çne çembesel haeket yapan b csm çn yaıçap bağıntısı; q. yöünge yaıçapı blnyo, q yu bulablmek çn le y e blmek geek. Yanıt C. Nhat lgn Yayıncılık

Benzer belgeler

11. SINIF SORU BANKASI. 2. ÜNİTE: ELEKTRİK VE MANYETİZMA 4. Konu MANYETİZMA TEST ÇÖZÜMLERİ

11. SINIF SORU BANKASI. 2. ÜNİTE: ELEKTRİK VE MANYETİZMA 4. Konu MANYETİZMA TEST ÇÖZÜMLERİ 11. SINI SORU ANKASI. ÜNİTE: ELEKTRİK VE MANYETİZMA 4. Konu MANYETİZMA TEST ÇÖZÜMLERİ 4 Manyetzma Test 1 n Çözümle 3. y 1. T R P x S P + tel 1 S ve T noktalaınak bleşke manyetk alanlaın eşt olablmes çn