4.Hafta: Metallerin Mekanik Özellikleri

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "4.Hafta: Metallerin Mekanik Özellikleri"

Transkript

1 MAZEME BİİMİ MA201 4.Hafta: Metallerin Mekanik Özellikleri Metaller ve metal alaşımları mekanik tasarımda en çk tercih edilen malzeme grubundandır. Metallerler özellikle kuvvet taşıyan elemanlarda yaygın larak kullanılırlar. Bu nedenle malzemelerin mekanik özelliklerini bilmek büyük önem taşır. Malzemelerin mekanik özellikleri şu başlıklarda incelenecektir: Çekme/basma (tensile /cmpressin) Sertlik (hardness) Darbe (impact) Kırılma (fracture) Yrulma (fatigue) Sürünme (creep) 1. ÇEKME ÖZEİKERİ: Tasarımda en çk önemsenen özellikler, malzemelerin ne kadar dayanıklı ldukları ve ne ölçüde şekil değiştirebilme kabiliyetine sahip lduklarıdır. Malzemelerin dayanım ve şekil değiştirme özelliklerini belirlemede kullanılan en yaygın test; ÇEKME DENEYİ dir. Çekme deneyi, bu amaç için hazırlanan bir test numunesinin (çekme numunesi) çekme makinesine bağlanarak çekme kuvvetine maruz bırakılmasıdır. Etki eden kuvvet numune kparılana kadar arttırılır. Bu esnada, etki eden kuvvet ve test numunesinde meydana gelen uzama sistem tarafında sürekli larak kaydedilir. 140

2 Bu verilerin, mühendislik larak daha anlamlı labilmesi için gemetrinin etkisinin giderilmesi gerekir. Bu nedenle kuvvet-uzama (F - l) diyagramının gerilme - birim şekil değiştirme (σ - ε) diyagramına dönüştürmek gerekir. Gerilme = Çekme kuvveti / Kuvvete dik kesit alanı σ = F A Birim şekil değişimi = Uzama miktarı / İlk ölçü byu ε = l l = l l l Bu şekilde nkta nkta saptanan değerlerlerden gerilme birim şekil değiştirme diyagramına geçilir. Çekme deneyi sırasında parça, önce EASTİK şekil değişimine daha snrada PASTİK şekil değişimine maruz kalır. Daha snra parça kırılarak kpar. (a) Elastik Şekil Değişimi: Elastik şekil değişimi, σ - ε diyagramının dğrusal larak değiştiği ilk bölümünde gerçekleşmektedir (σ σ a ). Burada uygulanan gerilme ve bu gerilmenin meydana getirdiği elastik birim şekil değişimi arasında Hke kanunu geçerlidir (σ = E.ε). Elastik şekil değişiminde etkin lan malzeme özelliği (parametresi), EASTİKİK MODÜÜ, E, dir. 241

3 σ σ a Bir malzeme özelliği lan, diğer bir değişle malzemeden malzemeye farklı değer alan Elastiklik mdülü, atmlar arası bağların kuvvet altında esnemelerinden kaynaklanır (daha önceki ntlarda açıklanmıştı). Bağ kuvveti atmlar arası mesafe diyagramında F=0 civarında teğetin eğimi elastiklik mdülünü belirlemektedir. Dlayısıyla, dik eğime sahip malzemelerin elastiklik mdül değerleri de büyük lacaktır. Bu malzemeler kuvvet altında daha az elastik şekil değiştirecek ve daha rijit davranacaklardır. Malzemelerin elastiklik mdülü, iki parametreden çk etkilenir: (a) Kimyasal bileşim, (b) Ortam sıcaklığı. Diğer bir değişle atmsal arası bağları etkileyen etmenler elastiklik mdülünü de etkiler. Öte yandan aynı malzeme için malzeme dayanımı diğer bir değişle ısıl işlem elastiklik mdülünü etkilemez. Örneğin, sertleştirilmiş aynı bileşime sahip çeliğin sert ve yumuşak halleri aynı elastiklik mdülü değerini gösterir. 3 42

4 Malzemelerin elastik özelliklerini belirleyen diğer bir parametrede pissn ranı dır. Çekmeye veya basmaya maruz kalan bir malzemenin elastik şekil değiştirmesi sırasında, atmlarının birbirine yaklaşması veya uzaklaşması söz knusu lduğu için hacminde de genleşme veya sıkışma şeklinde bir değişiklik söz knusu lacaktır. Bu şekilde hacim değişikliğine uğrayan bir malzemenin, zrlanma yönüne dik yönde uzanan dğrultulardaki byutsal değişimi pissn ranı (ν) ile hesaplanabilir. Bu değer hemen hemen tüm metaller için arasında bulunmakla beraber bir çk uygulamada genelde 0.3 değeri aldığı kabul edilir. Diğer yandan, plastik şekil değişimine maruz kalan bir malzemenin kafesinde genleşme veya sıkışma meydana gelmez, hacim şekil değişimi öncesi veya snrası aynı değerdedir, diğer bir değişle plastik şekil değişimi sırasında hacim sabit kalır. Bu durumda, pissn ranı 0.5 değeri alır (şekil değişiminin yarısı x, diğer yarısı da y yönünde gerçekleşir). (b) Plastik Şekil Değişimi: Malzemelerin AKMA DAYANIM değerinin üzerinde gerilme uygulanması durumunda plastik yani kalıcı (geri dönüşümsüz) şekil değişimi başlamış lur. Bu durumda kayma mekanizması çalışır diğer bir değişle dislkasynlar hareket etmeye başlar ve plastik şekil değişimi gerçekleşmeye başlar. Ortam sıcaklık değerinin, plastik şekil değişimini mekanizmaları üzerinde çk büyük etkisi vardır. Sıcaklık seviyelerine bağlı larak plastik şekil değişimi (a) sğuk plastik şekil değişimi, (b) ılık 4 43

5 plastik şekil değişimi, (c) sıcak plastik şekil değişimi şeklinde lur. Bu iki mekanizmadan hangisinin etkin lduğu, T B, BENZEŞ SICAKIK (Hmlgus temperature) kavramı ile belirlenir. Benzeş sıcaklık değerine göre, şekil değişim tipleri; 0 < T B < 0.25 Sğuk şekil değişimi 0.25 < T B < 0.5 Ilık şekil değişimi 0.5 < T B < 1 Sıcak şekil değişimi T = B T T Ç G T E = Malzemenin erime sıcaklığı ( K) T Ç = Malzemenin çalıştığı sıcaklık ( K) Benzeş sıcaklığının da tanımından anlaşılacağı üzere herhangi bir çalışma sıcaklığı, metalin erime sıcaklığına bağlı larak sğuk şekil değiştirme veya sıcak şekil değiştirme labilir. Örneğin da sıcaklığı, Fe, Al, Cu gibi birçk metal için sğuk şekil değiştirme bölgesinde kalır. Diğer yandan, Pb, Sn gibi düşük erime sıcaklığına sahip metaller için da sıcaklığı sıcak şekil değişimi bölgesindedir. Sğuk ve Sıcak Şekil Değişiminde Etkin lan Mekanizmalar: 1. Sğuk Şekil Değişimi (Cld defrmatin): Sğuk şekil değiştirme, nrmal bir σ - ε eğrisinin plastik şekil değiştirme kısmı kullanılarak klaylıkla açıklanabilir. Nrmal larak iki çeşit sğuk şekil değiştirme mekanizması mevcuttur. Bunlar; (a) kayma, (b) ikizlemedir. 544

6 Sğuk şekil değişiminde en etkin defrmasyn mekanizması KAYMA (Slip) dır. Kristal yapı içerisinde, dislkasynların kayması ile plastik şekil değişimi gerçekleşir. Kayma ile hareket eden dislkasynlar, yeni dislkasynlar luşmasına sebep lurlar. Böylece, dislkasyn yğunluğu artar. Diğer yandan, yğunluğu artan dislkasynların hareketi, gerek diğer dislkasynlar gerekse bşluk, arayer, yeralan, çökelti, tane sınırı gibi diğer engeller tarafından engellenmeye başlanır. Başka bir değişle dislkasynların hareketlerini sürdürebilmeleri için gereken gerilme değeri gittikçe artar. Bu duruma DEFORMASYON SERTEŞMESİ (strain hardening, wrk hardening, strain aging, etc.) veya PEKEŞME adı verilir. Bu nedenle, σ - ε diyagramının plastik bölgesinde artan şekil değiştirme ile gereken gerilme sürekli artma gösterir. Bu plastik şekil değişimi sırasında byu sürekli artan deney parçasında hacmi sabit kalacak şekilde kesiti sürekli larak azalma gösterir. Bu bölgede, kesitin azalması (σ = F / A) frmülü gereği aynı gerilmeyi sağlamak için gereken kuvvet değerinin sürekli azalması anlamına gelir. Öte yandan, pekleşme mekanizması ise şekil değişimini sürdürebilmek için gereken kuvvetin sürekli artmasını gerektirir. Pekleşmenin etkisinin baskın lması durumunda, ihtiyaç duyulan kuvvet sürekli artmaya devam edecektir. Ne var ki, plastik şekil değişimi devam ettikçe pekleşme etkisi dminantlığını kaybeder. σ - ε diyagramında öyle bir nkta vardır ki (bu nkta max. nktadır), burada pekleşmenin etkisi kesit daralmasının etkisi ile birbirini dengeler. Bu nktadan snra kesit daralmasının etkisi pekleşmenin etkisine göre daha baskın hale gelir ve şekil değişimi için gereken gerilme sürekli larak azalır ve parça byun vermeye (plastik kararsızlık) başlar, diyagram aşağı dğru yönlenir. Diyagram kpmanın meydana geldiği nktada sn bulur. Byun vermenin başladığı bu nktada, yani maximum nktadaki gerilme değeri ÇEKME DAYANIMI 6 45

7 larak adlandırılır. Kpmanın gerçekleştiği nktadaki gerilme değerini, KOPMA DAYANIMI adı verilir. Sğuk şekil değişiminde kaymanın gerçekleşemediği nktalarda, İKİZEME mekanizması da aktif hale gelebilir. Fakat bu mekanizmanın plastik şekil değişimine katkısı ldukça sınırlıdır. ÇEKME DİYAGRAMINDAN EDE EDİEN VERİER: Malzemeler, akma nktasındaki davranışlarına göre iki şekilde ele alınabilir; (a) belirgin akma gösteren malzemeler, (b) belirgin akma göstermeyen malzemeler. Belirgin akma (a) Belirgin akma göstermeyen malzemeler: Bu malzemelerde % 0.2 kalıcı (plastik) şekil değişimine sebep lan gerilme değeri AKMA DAYANIMI (yield strength) larak adlandırılır ve σ 0.2 larak simgelendirilir. (Bazı özel durumlarda kalıcı (plastik) şekil değişim sınırı % 0.2 yerine % 0.1 veya % 0.05 alınabilir. Fakat bu durumların belirtilmesi gerekir. Belirtilmiyrsa sınır % 0.2 dir). Diyagramda en büyük gerilme, ÇEKME DAYANIMI (ultimate tensile strength) larak adlandırılır ve σ Ç larak simgelendirilir. Diyagramın elastik bölgesindeki lineer kısmın eğimi, EASTİKİK MODÜÜNÜ (mdulus f elasticity) verir ve bu değer E larak simgelendirilir. Malzemenin sünekliğini, δ, KOPMA UZAMASI (percent elngatin) ve ψ, KESİT DARAMASI (reductin f area) değerleri belirler. Kesit daralması değerini diyagramdan elde edebilme imkânı yktur. Deney snrasında kırık kesitin alanı ölçülür ve başlangıç alanı ile kırık kesit alanı farkının, başlangıç alanına bölünmesi ile elde edilir. Kpma uzaması değeri, diyagramdan elde edilebileceği gibi kpan parçaların tekrar bir araya getirilip ölçü byunun sn uzunluğunu belirlenmesi ve daha snra bu değer ile ilk ölçü byu arasındaki farkın ilk bya bölünmesi şeklinde elde edilebilir. δ = l l k l l k = l = Kpma anında ölçü byu İlk ölçü byu 746

8 ψ = A A A k A k = Kpmadan snra ölçülen kesit alanı A = İlk kesit alanı Maksimum gerilmenin luştuğu, kalıcı birim şekil değişimine ( nktadaki tplam şekil değişiminden elastik kısım çıkarılmalı) ünifrm uzama adı verilir ve ε ün şeklinde simgelenir. Deney sırasında kırılana kadar malzemenin harcadığı defrmasyn enerjisi STATİK TOKUK (tughness) larak adlandırılır ve U p ile gösterilir. Bu değer, σ - ε diyagramının altında kalan alana eşittir. Malzemenin sadece elastik bölgesinde akmaya kadar gerektirdiği enerji REZİYANS larak adlandırılır. Bu değer ise, σ - ε diyagramında elastik bölgenin altında kalan alana eşittir. 2. Sıcak Şekil Değişimi (Ht defrmatin): Malzemenin maruz kaldığı defrmasynun sıcak larak sınıflandırılan bölgede gerçekleşmesi durumudur. Bu durumda defrmasyn mekanizmalarında bazı değişiklikler söz knusu lur. Artan sıcaklık, bazı nktasal kusurlarda yayınma mekanizmasının çalışması için gereken ısıl aktivasynu sağlayabilir, böylece hareketleri sırasında bazı engellere takılan dislkasynların (pekleşme) bu engellerden kurtulmaları mümkün hale gelir. Örneğin, kenar disllasynlar, TIRMANMA mekanizması ile, vida dislkasynlar ÇAPRAZ KAYMA mekanizması ile 847

9 kayma düzlemlerini değiştirebilirler. Böylece pekleşme mekanizması işlemez hale gelmeye başlar. Yine sağlanan ısıl aktivasyn ile pzitif ve negatif kenar dislkasynlar yan yana ve alt alta dizilerek enerjilerinin minimize etmeye çalışırlar. İki ters işaretli dislkasynun bir araya gelmesi ile eksik lan düzlem tamamlanmış lacağından dislkasynlar yk lur ve bu şekilde dislkasyn yğunluğu azalır. Diğer bir değişle, sıcak defrmasyn sırasında dislkasyn luşması ve yk lması aynı anda geliştiği için dislkasyn yğunluğunda artış lmaz. Dlayısıyla bu etkinin de pekleşme layına bir katkısı söz knusu değildir. Sıcak şekil değiştirmede sıcaklığın artması ile malzemenin elastiklik mdülü azalır, diğer yandan tkluğu artar, kırılma daha geç gerçekleşir. Bunun nedeni, dislkasynların belli engellerde yığılmalarının ve böylece mikrçatlak luşumlarının güçleşmesidir. Yüksek sıcaklıklarda aktif hale gelen diğer bir mekanizmada TANE SINIRI KAYMASI (grain bundary sliding) dır. Artan sıcaklıkla taneleri bir arada tutan kuvvet azalır ve etki eden gerilmelerin etkisi ile tanelerin birbirleri üzerinde kaymaları mümkün hale gelir (bu mekanizma sürünme de etkindir). GERÇEK σ - ε DİYAGRAMI: Şu ana kadar anlatılan gerilme ve birim şekil değiştirme değerleri mühendislik değerler larak nitelendirilir. Mühendislik değerlerin hesaplanması, deney parçasının deney öncesi byutları dikkate alınarak yapılmıştır. Ancak plastik defrmasynla birlikte parçanın byunda sürekli bir uzama gerçekleşir ve buna bağlı larak plastik şekil değiştirmede hacim sabitliği prensibine dayanarak kesitinde azalma gerçekleşir. Bu ölçüler esas alınarak elde edilen gerilme birim şekil değiştirme değerleri, gerçek değerler larak nitelendirilir (σ g, ε g ). Tasarımda, küçük miktarlarda şekil değiştirmeler söz knusu lduğu için mühendislik değerleri kullanmak yeterli lur. Ne var ki, imalatta büyük miktarlarda şekil değişimleri söz knusu lduğu için mutlaka gerçek değerleri kullanmak gerekir. 948

10 BİRİM ŞEKİ DEĞİŞTİRME: Mühendislik birim şekil değişimi: ε = = ε + 1 = 1 Gerçek birim şekil değişimi: dε ε ε g g = = d d = ln = ln(1 + ε ) d = Bydaki artış miktarı = O andaki by GERİME: Mühendislik Gerilme: σ = F A PŞD de hacim sabitliğinden: A. A = A = A

11 Gerçek Gerilme: σ σ g g = F A F. = A = σ (1 + ε ) elde edilir. Eğer mühendislik değerler biliniyrsa yukarıdaki dönüşüm uygulanarak gerçek gerilme gerçek birim şekil değişimi değerleri saptanabilir. Gerçek değerlerle çizilen gerilme birim şekil değişimi (σ g - ε g ) eğrisine akma eğrisi (flw curve) adı verilir. Metallerin akma eğrileri, HOOMAN BAĞINTISI ile ifade edilir: σ = K. ε g n K, n; malzeme sabitleri K = Dayanım sabiti n = pekleşme üsteli Bu bağıntının her iki tarafının lgaritması alınırsa: ln σ = ln K + nlnε g g Bu bağıntı lgaritmik skalada bir dğru denklemi verir (y = a.x + b). Nt: Max nktada birim şekil değişim değeri ε u = n Dğrunun eğimi n, pekleşme üsteline eşittir. Gerçek birim şekil değişimini 1 yapan gerilme değeri de dayanım sabiti larak adlandırılır. Metalik malzemelerde pekleşme üsteli, 0 < n < 0.4 arasında değişir. Pekleşme üsteli, n, malzemenin defrmasyn sertleşmesine uğrama ve defrmasynla dayanımını arttırma kabiliyetini belirlemektedir. Pekleşememe durumunda (sıcak defrmasyn) n değeri sıfıra yaklaşır. Birçk mühendislik malzemesi için n; 0.15 ile 0.25 arasında değerler alır. Dayanım sabiti ise dğrudan malzemenin dayanımı hakkında fikir vermektedir. Diğer bir değişle K değeri yüksek lan malzemelerin dayanımları da yüksektir

12 BEİRGİN AKMA DAVRANIŞINA SAHİP OAN MAZEMEERİN σ-ε DİYAGRAMARI; Bazı metalik malzemeler elastik şekil değişiminden plastik şekil değişimine geçerken akma layını belirgin bir şekilde gerçekleştirirler. Bu malzeme gurubuna en iyi örnek yumuşak durumdaki (herhangi bir sertleştirme işlemi uygulanmamış) basit ve çğunlukla düşük karbnlu çeliklerdir. Demir dışı metaller ve yüksek sıcaklıklarda metallerin hiçbiri belirgin akma özelliği göstermezler. Bu lay arayer atmlarının mevcudiyeti ile açıklanmaktadır. Örneğin, karbn ve azt (nitrgen) tan arındırılan çeliklerde belirgin akma görülmemeye başlar. Bu arayer atmlarının dislkasynların altındaki bşluklara yerleşerek dislkasynları kilitledikleri düşünülmektedir. Bu atm gruplarına COTTRE ATMOSFERİ adı verilmektedir. Grafikte görülen üst akma nktası, bu atmsferin dislkasynları kilitleme etkisinin kırıldığı gerilme değerini ifade etmektedir. İlk akmanın meydana geldiği kayma bandında bu atmsfer tarafından pekleşme meydana getirilmesi ile kayma 12 51

13 durur. Diğer bir bölgede akma layı başlar. Üst akma nktasından snra gelişen testere dişi görünümündeki bölge kesit byunca tüm kayma bantlarında akmanın gerçekleştiğini gösterir. Oluşan bu bantlara ÜDERS BANTARI adı verilir. Bu lay tamamlanınca malzeme kesit byunca hmjen pekleşmeye uğrar. Bu gerilmenin en yüksek lduğu nktaya kadar hmjen şekil değiştirme sürer (malzemenin byu arttıkça kesit alanı bylamasında her nktada eşit daralır). Tepe nktasından itibaren ise heterjen şekil değişimi başlar, diğer bir değişle malzeme byun vermeye başlar, bu byun daralır ve en snunda malzeme kesiti etki eden kuvveti taşıyamayacak hale gelince kpma gerçekleşir. Hmjen PŞD bölgesine kadar zrlanmış daha ileri zrlamalara maruz kalmamış malzemelerde ikinci bir akma layı gözlenebilir. Bu ikinci akmanın luşabilmesi için yukarıdan da anlaşılacağı gibi Cttrell atmsferinin etkin rl ynaması gerekir. Bu ise ısıl aktivasyn gerektirir. Şöyle ki, sğuk plastik şekil değiştirmeye maruz kalmış, belirgin akma gösteren bir malzeme, gereken ısıl aktivasynu sağlamak amacıyla belli bir sıcaklığa kadar ısıtılıp ( C) sğutulduktan snra tekrar plastik şekil değişimine maruz bırakılırsa, daha yüksek gerilme değerlerinde belirgin akma layı bir kez daha gerçekleşir. Bu laya DEFORMASYON YAŞANMASI (Strain aging) adı verilir. (a) (b) (a): Test durduluktan hemen snra tekrar yüklseme yapılıp teste devam ediliyr. (b): Test durduluktan hemen snra de ısılılıp sğutulduktan snra teste devam ediliyr

14 STATİK TOKUK VE REZİYANS: Malzemelerin çekme diyagramlarının altında kalan alan STATİK TOKUK larak isimlendirilir. Bu değer, malzemenin plastik şekil değiştirme sırasında ne kadar enerji yutacağını göstermektedir. Bu değer birim hacim başına mekanik şekil değiştirme işine eşdeğerdir: Tkluk :U p = σ. dε σ - ε eğrisinde, elastik bölge altında kalan alana REZİYANS adı verilir. Malzemenin elastik davranışı sırasında depladığı enerjiyi ifade eder. Rezilyans: U p ε e σ.. e ε = σ dε = e 2 0 Bir de dinamik tkluk kavaramı vardır. Bu kavram darbe özellikleri knusunda görülecektir. SÜNEKİK / GEVREKİK/TOKUK Süneklik: Bir malzemenin plastik şekil değiştirme kabiliyetini ifade eder. Bu değerin büyümesi, malzeme kpana kadar daha büyük plastik şekil değiştirme gerçekleştirebiliyr anlamına gelir. Kpma uzaması ve alan daralması parametreleri ile ifade edilebilir. Gevreklik: Plastik şekil değiştirme kabiliyetinin lmaması durumunu ifade eder. Eğri bazen elastik sınırda bazen de elastik sınıra çk yakın bir nktada sn bulur. Tkluk: Malzemenin kpana dek absrbe ettiği tplam enerjiyi ifade eder. Sünek malzemelerin tkluğunun daha yüksek, gevrek malzemelerin tkluğunun da düşük lduğu anlamı çıkarılabilir

15 SERTİK VE SERTİK ÖÇÜM YÖNTEMERİ: Bir malzemenin yüzeyine batırılan sert bir cisme karşı gösterdiği dirençtir. Sertlik değerleri direk larak malzemelerin dayanımları ile alakalı lduğu için büyük önem taşır ve dlayısıyla malzemelerin dayanımları ile ilgili bağıl değerler verir. Malzemelerin sertlik değerleri sertlik testleri ile saptanır. Bu sertlik deneyleri; batıcı ucun gemetrisine ve uygulanan kuvvet büyüklüğüne göre çeşitli isimler alır. Bunlardan en yaygın lanları: Brinell sertlik ölçme metdu Vickers sertlik ölçme metdu 43 54

16 Rckwell sertlik ölçme metdudur Brinell sertlik ölçme metdu: Yüzeyi düzgün bir şekilde hazırlanan malzemenin yüzeyine sert bir bilye (batıcı uç) belli bir kuvvetle bastırılır ve luşan iz ölçülür. Standart Brinell testinde, 10mm çaplı sert bilye ve 3000kgf yük kullanılır. Fakat luşan iz büyük ve uygulanan kuvvet de nispeten yüksek lduğu için pratikte daha küçük yük/çap kmbinasynları kullanılmaktadır. Bu yöntemin en büyük dezavantajı, malzemeye göre değişen yük/çap ranları seçme gereğinden kaynaklanır. Malzeme A Demir / Çelik 30 Cu / Pirinç / Brnz 10 Al / Pb vb. 5 Bu deneyde uygulanacak yük şu frmülle hesaplanır. F(kgf) = A.D 2 (mm 2 ). A malzemenin türüne bağlıdır ve aşağıdaki tabldan seçilebilir. Örneğin; 2.5mm bilye ile çelik ölçülüyrsa, kgf, Al ölçülüyrsa 31.25kgf yük gerekir. Batıcı uç larak sertleştirilmiş çelik bilye kullanılması durumunda 400BSD ne kadar, sinterlenmiş karbür bilye kullanılması durumunda ise 550BSD ne kadar ölçüm yapılabilir. Bu mett daha büyük sertliklere sahip malzemeleri test etmek için uygun değildir. Çünkü, sert malzeme ile kuvvet arasında kalan bilye ezilmeye başlar bu ise yanlış ölçümler yapılmasına neden lur. Brinell sertlik ölçümünden snra aşağıdaki eşitlik kullanılarak sertlik değeri bulunabilir. BSD = πd[ D 2F D 2 d 2 ] BSD = Birinell sertlik değeri D = Bilya çapı F = Uygulanan kuvvet d = izin çapı

17 TSE de gösterimi 340 BSD/187.5/2,5/30 Uygulanan Kuvvet Bilya çapı Uygulama süresi Brinell sertliği ölçülen bir malzemenin sertlik değeri Türk standartlarına göre aşağıdaki şekilde verilebilir. Metallerde BSD ile σ ç arasında 400BSD ye kadar dğrusal ilişki vardır. Aşağıdaki eşitlik kullanılarak sertlik değerinde mukavemet değerine geçilebilir. σ ( kgf ç / mm σ ( MPa) ç 2 ) BSD( kgf / mm 3 BSD( kgf / mm ) ) 10 Vikers sertlik ölçme metdu: Bu yöntemde, batıcı uç larak tepe açısı 136 lan elmas piramit kullanılır. Elmasın bilinen en sert malzeme lması nedeniyle, bu yöntem tüm malzemelere uygulanabilir. Kuvvet seçiminde malzeme kriteri yktur. Çk küçük yüklerde dahi (5grf) sertlik ölçümü yapılabilir. Elmas piramit belli bir kuvvetle parça yüzeyine bastırıldıktan snra yüzeyde luşan kare şeklindeki izin köşegenleri mikrskpla ölçülür. Bu nedenle bu yöntemde mikrsertlik testi adı da verilir. Daha snra rtalama köşegen byu hesaplanır ve aşağıda verilen eşitlik kullanılarak Vikers sertlik değeri hesaplanır. d 1 + d d 2 rt = F VSD = 2 d rt VSD = Birinell sertlik değeri F = Uygulanan kuvvet d rt = izin köşegen rtalaması. Vikers sertliği ölçülen bir malzemenin sertlik değeri Türk standartlarına göre aşağıdaki şekilde verilebilir

18 TSE de gösterimi 255 VSD/100/30 Uygulanan Kuvvet Uygulama süresi Bu yöntem, BSD değeri gibi çekme dayanımının tespitinde kullanılabilir. Rckwell sertlik ölçme metdu: Önceki iki metttan farklı larak bu mettta, batıcı ucun yüzeyden içeri dğru battığı derinlik dikkate alınır. Ölçüm sırasında, cihaz batma derinliğini tmatik larak ölçebilecek ekipmanlara sahiptir. Batma derinliği, sertlik değerine cihazın kadranında çevrilir. Dlayısıyla kadrandan kunan değer, sertlik değeri lur. Bu yöntemde, sertliği ölçülen malzemeye göre değişik uç/yük kmbinasynu seçilebilir. Cihaz, bu şekilde plastik malzemelerden metallere kadar birçk malzeme çeşidinin ölçüm için farklı skalalara sahiptir. En çk C ve B skalaları kullanılır. C skalası; sert metaller için kullanılır. Bu skala, 150kgf yük ve tepe açısı 120 lan elmas kni uç için düzenlenmiştir. B skalası yumuşak metallerin ölçümüne uygundur. Bu skala, 100kgf yük ve 1/16 çapında sert bilye için düzenlenmiştir. Bu yöntemde, diğer yöntemlerde lduğu gibi ölçüm yüzeyleri temiz lmalıdır. Deney parçası yeterli kalınlıkta lmalı, kenara yakın ve birbirine yakın ölçümler yapılmamalıdır. Sağlıklı snuç için en az 3 ölçüm yapılmalı ve bunların rtalaması alınmalıdır. DARBE ÖZEİKERİ: Nrmal şartlarda sünek malzemeler, bazı şartlar altında gevrek davranış gösterebilir. Bu şartlar; Üç eksenli yükleme hali (çentik bulunması) Düşük sıcaklıkta zrlama Kuvvetin ani uygulanması (darbe) Bu şartlardan biri veya bir kaçı gerçekleşmişse malzeme gevrek davranabilir. Gevrek davranış eğiliminin başlıca sebebi malzemelerin plastik şekil değişimine imkanı 46 57

19 bulamamalarıdır. Sünek malzemelerin gevrek kırılmaya lan eğilimlerini ölçmek amacıyla Charpy (üç nktadan eğme) veya Izd (ankastre eğme) darbe deneyleri gerçekleştirilir. Charpy deneyinde, belli bir ptansiyel enerjiye sahip kütle V-çentik açılmış numuneye ani larak çarptırılır. Numunenin kırılması için gereken enerji Darbe Enerjisi - E k (J veya Nm) saptanır. Ek = mg ( h h') Darbe enerjisine etki eden faktörler: a) Dayanım b) Kristal yapı, c) Sıcaklık d) Kimyasal bileşim Dayanım: Darbe deneylerin dinamik tkluğu belirlemektedir. Diğer yandan, statik tklukla (σ-ε grafiğinin altındaki alan) arasında ilişki vardır. Dayanımı yüksek ve sünekliği düşük malzemelerin darbeye karşı direncinin zayıf, düşük dayanımlı fakat yüksek sünekliğe sahip malzemelerin darbe dirençlerinin yüksek labileceklerini söylemek yanlış lmaz. Kristal yapının etkisi: Çentik darbe tkluğu, malzemelerin kristal yapılarından önemli ölçüde etkilenir. YMK; sünek ve tk, SDH; gevrek, HMK; bazı şartlarda gevrek bazılarında tk davranmaktadır

20 Belirli bir sıcaklık altında HMK tkluğunu yitirerek gevrek davranış göstermeye başlar. Bu sıcaklığa Sünek-gevrek geçiş sıcaklığı adı verilir (ductile-brittle transitin tempera ture). HMK metallerde ani darbe enerjisi azalmaları ara yer atmlarının kafeste sebebiyet verdikleri düşük dislkasyn hızına bağlanmaktadır. Artan sıcaklık ile birlikte dislkasynların engellerden kurtulmaları mümkün hale geldiği için daha tk davranış sergilemeye başlarlar. Kimyasal yapının etkisi: HMK yapılı metallerin geçiş sıcaklığında kimyasal bileşenin de önemli bir etkisi vardır. Örneğin, çeliğin karbn miktarı arttırılırsa geçiş sıcaklığında artma göstermektedir. Aynı zamanda darbe enerjisi de azalma göstermektedir. Mn veya Ni eklendiğinde ise darbe enerjisi artmakta, geçiş sıcaklığı azalmaktadır. Dlayısıyla düşük sıcaklıklarda çeliğin tkluğunu krumak için Mn ve Ni gibi alaşım elementleri kullanmak çk akıllıca lacaktır. Tasarımda, çelik malzemelerin kullanımında geçiş sıcaklıklarının dikkate alınması büyük önem arz eder. En önemli tasarım kriterlerinden biri, seçilen malzemenin sünek gevrek geçiş sıcaklığının kullanım sıcaklıklarına tekabül etmemesi, bu sıcaklığın mümkün lduğu kadar düşük lmasıdır. Böylece, sğuk havalarda, ani zrlamalar altında malzeme beklenmedik gevrek kırılma göstermeyecektir. Bu tasarım kriterlerine bir örnek; gemi gövdelerinde kullanılan sacın, - 20 C de en az 70J lük darbe enerjisine sahip lması gerekliliğidir. Bu değer farklı uygulamalarda değişebilir

Malzemelerin Mekanik Özellikleri

Malzemelerin Mekanik Özellikleri Malzemelerin Mekanik Özellikleri Mekanik tasarım ve imalat sırasında malzemelerin mekanik davranışlarının bilinmesi çok önemlidir. Başlıca mekanik özellikler: Çekme / basma (tensile /compression) Sertlik

Detaylı

MALZEME BİLGİSİ DERS 8 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net

MALZEME BİLGİSİ DERS 8 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net MALZEME BİLGİSİ DERS 8 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net BÖLÜM IV METALLERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ GERİLME VE BİRİM ŞEKİL DEĞİŞİMİ ANELASTİKLİK MALZEMELERİN ELASTİK ÖZELLİKLERİ ÇEKME ÖZELLİKLERİ

Detaylı

BÖLÜM 8 MEKANİK TESTLER

BÖLÜM 8 MEKANİK TESTLER BÖLÜM 8 MEKANİK TESTLER METALLERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ Metaller ve metal alaşımları mekanik tasarımda en çok tercih edilen malzeme grubundandır. Metaller özellikle kuvvet taşıyan elemanlarda yaygın

Detaylı

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş FZM 220 Yapı Karakterizasyon Özellikler İşleme Performans Prof. Dr. İlker DİNÇER Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü 1 Ders Hakkında FZM 220 Dersinin Amacı Bu dersin amacı, fizik mühendisliği öğrencilerine,

Detaylı

Kayma Doğrultusu. Kayma Sistemi Sayısı YMK Cu, Al, Ni, Ag, Au (1 1 1) 12 Fe, W, Mo (1 1 0) HMK Fe, W (2 1 1) Fe, K (3 2 1)

Kayma Doğrultusu. Kayma Sistemi Sayısı YMK Cu, Al, Ni, Ag, Au (1 1 1) 12 Fe, W, Mo (1 1 0) HMK Fe, W (2 1 1) Fe, K (3 2 1) PLASTİK DEFORMASYON Mikr ölçekte plastik defrmasyn, uygulanan gerilme etkisiyle çk sayıdaki atmun kimyasal bağlarını kpararak hareket etmesi ve yeni bağlar kurmasıyla luşur. Kristal yapılı katı malzemelerde

Detaylı

BÖLÜM 7 MEKANİK TESTLER

BÖLÜM 7 MEKANİK TESTLER BÖLÜM 7 MEKANİK TESTLER METALLERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ Metaller ve metal alaşımları mekanik tasarımda en çok tercih edilen malzeme grubundandır. Metaller özellikle kuvvet taşıyan elemanlarda yaygın olarak

Detaylı

Geometriden kaynaklanan etkileri en aza indirmek için yük ve uzama, sırasıyla mühendislik gerilmesi ve mühendislik birim şekil değişimi parametreleri elde etmek üzere normalize edilir. Mühendislik gerilmesi

Detaylı

BASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı

BASMA DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Basma Deneyinin Amacı 1. Basma Deneyinin Amacı Mühendislik malzemelerinin çoğu, uygulanan gerilmeler altında biçimlerini kalıcı olarak değiştirirler, yani plastik şekil değişimine uğrarlar. Bu malzemelerin hangi koşullar altında

Detaylı

BÖLÜM 5 MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ

BÖLÜM 5 MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ BÖLÜM 5 MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ 1 Malzemelerin belirli bir yük altında davranışlarına malzemenin mekanik özellikleri belirlenebilir. Genelde malzeme üzerine dinamik ve statik olmak üzere iki tür

Detaylı

BMM 205 Malzeme Biliminin Temelleri

BMM 205 Malzeme Biliminin Temelleri BMM 05 Malzeme Biliminin emelleri Malzemelerin Mekanik Özellikleri Bölüm - Dr. Ersin Emre Ören Biymedikal Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilimi ve Nanteknlji Mühendisliği Bölümü OBB Eknmi ve eknlji Üniversitesi

Detaylı

MALZEME ANA BİLİM DALI Malzeme Laboratuvarı Deney Föyü. Deneyin Adı: Malzemelerde Sertlik Deneyi. Deneyin Tarihi:

MALZEME ANA BİLİM DALI Malzeme Laboratuvarı Deney Föyü. Deneyin Adı: Malzemelerde Sertlik Deneyi. Deneyin Tarihi: Deneyin Adı: Malzemelerde Sertlik Deneyi Deneyin Tarihi:13.03.2014 Deneyin Amacı: Malzemelerin sertliğinin ölçülmesi ve mukavemetleri hakkında bilgi edinilmesi. Teorik Bilgi Sertlik, malzemelerin plastik

Detaylı

MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ

MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ Farklı üretim yöntemleriyle üretilen ürünler uygulama koşullarında üzerlerine uygulanan kuvvetlere farklı yanıt verirler ve uygulanan yükün büyüklüğüne bağlı olarak koparlar,

Detaylı

Mühendislik Mimarlık Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü

Mühendislik Mimarlık Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü ÇEKME DENEYİ 1. DENEYİN AMACI Mühendislik malzemeleri rijit olmadığından kuvvet altında deforme olup, şekil ve boyut değişiklikleri gösterirler. Malzeme özelliklerini anlamak üzere mekanik testler yapılır.

Detaylı

TOKLUK VE KIRILMA. Doç.Dr.Salim ŞAHĠN

TOKLUK VE KIRILMA. Doç.Dr.Salim ŞAHĠN TOKLUK VE KIRILMA Doç.Dr.Salim ŞAHĠN TOKLUK Tokluk bir malzemenin kırılmadan önce sönümlediği enerjinin bir ölçüsüdür. Bir malzemenin kırılmadan bir darbeye dayanması yeteneği söz konusu olduğunda önem

Detaylı

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş FZM 220 Yapı Karakterizasyon Özellikler İşleme Performans Prof. Dr. İlker DİNÇER Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü 1 Ders Hakkında FZM 220 Dersinin Amacı Bu dersin amacı, fizik mühendisliği öğrencilerine,

Detaylı

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş FZM 220 Yapı Karakterizasyon Özellikler İşleme Performans Prof. Dr. İlker DİNÇER Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü 1 Ders Hakkında FZM 220 Dersinin Amacı Bu dersin amacı, fizik mühendisliği öğrencilerine,

Detaylı

METALLERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ

METALLERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ METALLERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ Malzemelerden parça imal edilirken enellikle maruz kaldığı yükler altında aşırı defrmasyna uğramaması (kalıcı şekil değiştirmemesi) ve kırılar hasara uğramaması amaçlanır.

Detaylı

TAHRİBATLI MALZEME MUAYENESİ DENEYİ

TAHRİBATLI MALZEME MUAYENESİ DENEYİ TAHRİBATLI MALZEME MUAYENESİ DENEYİ MAK-LAB15 1. Giriş ve Deneyin Amacı Bilindiği gibi malzeme seçiminde mekanik özellikler esas alınır. Malzemelerin mekanik özellikleri de iç yapılarına bağlıdır. Malzemelerin

Detaylı

MALZEME BİLİMİ. Mekanik Özellikler ve Davranışlar. Doç. Dr. Özkan ÖZDEMİR. (DERS NOTLARı) Bölüm 5.

MALZEME BİLİMİ. Mekanik Özellikler ve Davranışlar. Doç. Dr. Özkan ÖZDEMİR. (DERS NOTLARı) Bölüm 5. MALZEME BİLİMİ (DERS NOTLARı) Bölüm 5. Mekanik Özellikler ve Davranışlar Doç. Dr. Özkan ÖZDEMİR ÇEKME TESTİ: Gerilim-Gerinim/Deformasyon Diyagramı Çekme deneyi malzemelerin mukavemeti hakkında esas dizayn

Detaylı

MALZEME SEÇİMİ ve PRENSİPLERİ

MALZEME SEÇİMİ ve PRENSİPLERİ MALZEME SEÇİMİ ve PRENSİPLERİ 1 MEKANİK ÖZELLİKLER Bu başlıkta limit değeri girilebilecek özellikler şunlardır: Young modülü (Young s modulus), Akma mukavemeti (Yield strength), Çekme mukavemeti (Tensile

Detaylı

METALİK MALZEMELERİN ÇEKME DENEYİ

METALİK MALZEMELERİN ÇEKME DENEYİ METALİK MALZEMELERİN ÇEKME DENEYİ Çekme deneyi, malzemelerin statik yük altında elastik ve plastik davranışını belirlemek amacıyla uygulanır. Çekme deneyi, asıl malzemeyi temsil etmesi için hazırlanan

Detaylı

Sakarya Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü. İmalat Müh. Deneysel Metotlar Dersi MAK 320. Çalışma 3: SERTLİK ÖLÇÜMÜ

Sakarya Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü. İmalat Müh. Deneysel Metotlar Dersi MAK 320. Çalışma 3: SERTLİK ÖLÇÜMÜ Sakarya Üniversitesi Teknoloji Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü İmalat Müh. Deneysel Metotlar Dersi MAK 320 Çalışma 3: SERTLİK ÖLÇÜMÜ Konuyla ilgili aşağıdaki soruları cevaplandırarak rapor halinde

Detaylı

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş

FZM 220. Malzeme Bilimine Giriş FZM 220 Yapı Karakterizasyon Özellikler İşleme Performans Prof. Dr. İlker DİNÇER Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü 1 Ders Hakkında FZM 220 Dersinin Amacı Bu dersin amacı, fizik mühendisliği öğrencilerine,

Detaylı

ÇEKME DENEYİ 1. DENEYİN AMACI

ÇEKME DENEYİ 1. DENEYİN AMACI ÇEKME DENEYİ 1. DENEYİN AMACI Mühendislik malzemeleri rijit olmadığından kuvvet altında deforme olup, şekil ve boyut değişiklikleri gösterirler. Malzeme özelliklerini anlamak üzere mekanik testler yapılır.

Detaylı

Malzemenin Mekanik Özellikleri

Malzemenin Mekanik Özellikleri Bölüm Amaçları: Gerilme ve şekil değiştirme kavramlarını gördükten sonra, şimdi bu iki büyüklüğün nasıl ilişkilendirildiğini inceleyeceğiz, Bir malzeme için gerilme-şekil değiştirme diyagramlarının deneysel

Detaylı

Başlıca mekanik özellikler: Çekme/basma (tensile /compression) Sertlik (hardness) Darbe (impact) Kırılma (fracture) Yorulma (fatigue) Sürünme (creep)

Başlıca mekanik özellikler: Çekme/basma (tensile /compression) Sertlik (hardness) Darbe (impact) Kırılma (fracture) Yorulma (fatigue) Sürünme (creep) MEKANİK ÖZELLİKLER Tasarım ve imalat sırasında, malzemelerin mekanik davranışlarının bilinmesi çok önemlidir. Başlıca mekanik özellikler: Çekme/basma (tensile /compression) Sertlik (hardness) Darbe (impact)

Detaylı

MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ

MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ Bir cismin uygulanan kuvvetlere karşı göstermiş olduğu tepki, mekanik davranış olarak tanımlanır. Bu davranış biçimini mekanik özellikleri belirler. Mekanik özellikler,

Detaylı

KRİSTALLERİN PLASTİK DEFORMASYONU

KRİSTALLERİN PLASTİK DEFORMASYONU KRİSTALLERİN PLASTİK DEFORMASYONU Turgut Gülmez METALLERDE PLASTİK ŞEKİL DEĞİŞİMİ MEKANİZMALARI :Kayma, ikizlenme, tane sınırı kayması ve yayınma sürünmesi METALLERDE PLASTİK ŞEKİL DEĞİŞİMİ MEKANİZMALARI

Detaylı

BA KENT ÜNİVERSİTESİ. Malzemeler genel olarak 4 ana sınıfa ayrılabilirler: 1. Metaller, 2. Seramikler, 3. Polimerler 4. Kompozitler.

BA KENT ÜNİVERSİTESİ. Malzemeler genel olarak 4 ana sınıfa ayrılabilirler: 1. Metaller, 2. Seramikler, 3. Polimerler 4. Kompozitler. MALZEMELER VE GERĐLMELER Malzeme Bilimi mühendisliğin temel ve en önemli konularından birisidir. Malzeme teknolojisindeki gelişim tüm mühendislik dallarını doğrudan veya dolaylı olarak etkilemektedir.

Detaylı

Deneyin Amacı Çekme deneyinin incelenmesi ve metalik bir malzemeye ait çekme deneyinin yapılması.

Deneyin Amacı Çekme deneyinin incelenmesi ve metalik bir malzemeye ait çekme deneyinin yapılması. 1 Deneyin Adı Çekme Deneyi Deneyin Amacı Çekme deneyinin incelenmesi ve metalik bir malzemeye ait çekme deneyinin yapılması. Teorik Bilgi Malzemelerin statik (darbesiz) yük altındaki mukavemet özelliklerini

Detaylı

SERTLİK DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Sertlik Deneylerinin Amacı

SERTLİK DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Sertlik Deneylerinin Amacı 1. Sertlik Deneylerinin Amacı Malzemeler üzerinde yapılan en genel deney, sertliğinin ölçülmesidir. Bunun başlıca sebebi, deneyin basit oluşu ve diğerlerine oranla numuneyi daha az tahrip etmesidir. Diğer

Detaylı

PLASTİK ŞEKİLLENDİRME YÖNTEMLERİ

PLASTİK ŞEKİLLENDİRME YÖNTEMLERİ PLASTİK ŞEKİLLENDİRME YÖNTEMLERİ Metalik malzemelerin geriye dönüşü olmayacak şekilde kontrollü fiziksel/kütlesel deformasyona (plastik deformasyon) uğratılarak şekillendirilmesi işlemlerine genel olarak

Detaylı

MMT310 Malzemelerin Mekanik Davranışı Mukavemet ve deformasyon özelliklerinin belirlenmesi - Çekme Testi

MMT310 Malzemelerin Mekanik Davranışı Mukavemet ve deformasyon özelliklerinin belirlenmesi - Çekme Testi MMT31 Malzemelerin Mekanik Davranışı Mukavemet ve deformasyon özelliklerinin belirlenmesi - Çekme Testi Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 211-212 Bahar Yarıyılı 2. Mukavemet ve deformasyon özelliklerinin belirlenmesi

Detaylı

Dislokasyon hareketi sonucu oluşan plastik deformasyon süreci kayma olarak adlandırılır.

Dislokasyon hareketi sonucu oluşan plastik deformasyon süreci kayma olarak adlandırılır. Dislokasyon hareketi sonucu oluşan plastik deformasyon süreci kayma olarak adlandırılır. Bütün metal ve alaşımlarda bulunan dislokasyonlar, katılaşma veya plastik deformasyon sırasında veya hızlı soğutmadan

Detaylı

Malzemelerin Mekanik Özellikleri

Malzemelerin Mekanik Özellikleri Malzemelerin Mekanik Özellikleri Mekanik tasarım ve imalat sırasında malzemelerin mekanik davranışlarının bilinmesi çok önemlidir. Başlıca mekanik özellikler: Çekme/basma (tensile /compression) Sertlik

Detaylı

DAYANIM İLE İLİŞKİLİ MALZEME ÖZELİKLERİ

DAYANIM İLE İLİŞKİLİ MALZEME ÖZELİKLERİ DAYANIM İLE İLİŞKİLİ MALZEME ÖZELİKLERİ Dayanım, malzemenin maruz kaldığı yükleri, akmadan ve kabiliyetidir. Dayanım, de yükleme değişebilmektedir. kırılmadan şekline ve taşıyabilme yönüne göre Gerilme

Detaylı

Uçaklarda bolca, alüminyum alaşım ve karbonla güçlendirilmiş kompozit kullanılmaktadır.

Uçaklarda bolca, alüminyum alaşım ve karbonla güçlendirilmiş kompozit kullanılmaktadır. MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MALZEME BİLİMİ Malzemelerin Mekanik Özellikleri Yrd. Doç. Dr. Abdullah DEMİR Uçaklarda bolca, alüminyum alaşım ve karbonla güçlendirilmiş

Detaylı

ÇEKME DENEYĠ. ġekil 1. Düşük karbonlu yumuşak bir çeliğin çekme diyagramı.

ÇEKME DENEYĠ. ġekil 1. Düşük karbonlu yumuşak bir çeliğin çekme diyagramı. 1. DENEYĠN AMACI ÇEKME DENEYĠ Çekme deneyi, malzemelerin mekanik özeliklerinin belirlenmesi, mekanik davranışlarına göre sınıflandırılması ve malzeme seçimi amacıyla yapılır. Bu deneyde standard çekme

Detaylı

Kaynaklı Birleştirmelere Uygulanan Tahribatlı Deneyler

Kaynaklı Birleştirmelere Uygulanan Tahribatlı Deneyler Kaynaklı Birleştirmelere Uygulanan Tahribatlı Deneyler Prof.Dr. Vural CEYHUN Ege Üniversitesi Kaynak Teknolojisi Eğitim, Muayene, Uygulama ve Araştırma Merkezi Tahribatlı Deneyler Standartlarda belirtilmiş

Detaylı

BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ

BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ MALZEME LABORATUARI I DERSİ SERTLİK DENEY FÖYÜ SERTLİK TESTLERİ Sertlik Nedir? Basite indirgendiğinde oldukça kolay tanımlanan

Detaylı

T.C. GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ. MÜHENDİSLİK ve DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MM 401 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ DENEYLER I

T.C. GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ. MÜHENDİSLİK ve DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MM 401 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ DENEYLER I T.C. GÜMÜŞHANE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK ve DOĞA BİLİMLERİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MM 401 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ DENEYLER I SERTLİK DENEYİ FÖYÜ Deney Sorumlusu: Yrd. Doç. Dr. İlhan ÇELİK Arş.

Detaylı

ÇEKME DENEYİ. Şekil. a) Çekme Deneyi makinesi, b) Deney esnasında deney numunesinin aldığı şekiler

ÇEKME DENEYİ. Şekil. a) Çekme Deneyi makinesi, b) Deney esnasında deney numunesinin aldığı şekiler ÇEKME DENEYİ Çekme Deneyi Malzemenin mekanik özelliklerini ortaya çıkarmak için en yaygın kullanılan deney Çekme Deneyidir. Bu deneyden elde edilen sonuçlar mühendislik hesaplarında doğrudan kullanılabilir.

Detaylı

BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 3 NOKTA EĞME DENEYİ FÖYÜ

BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 3 NOKTA EĞME DENEYİ FÖYÜ BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK VE MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 3 NOKTA EĞME DENEYİ FÖYÜ BURSA - 2016 1. GİRİŞ Eğilme deneyi malzemenin mukavemeti hakkında tasarım

Detaylı

Uygulanan dış yüklemelere karşı katı cisimlerin birim alanlarında sergiledikleri tepkiye «Gerilme» denir.

Uygulanan dış yüklemelere karşı katı cisimlerin birim alanlarında sergiledikleri tepkiye «Gerilme» denir. Gerilme ve şekil değiştirme kavramları: Uygulanan dış yüklemelere karşı katı cisimlerin birim alanlarında sergiledikleri tepkiye «Gerilme» denir. Bir mühendislik sistemine çok farklı karakterlerde dış

Detaylı

MMT407 Plastik Şekillendirme Yöntemleri

MMT407 Plastik Şekillendirme Yöntemleri K O C A E L İ ÜNİVERSİTESİ Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü MMT407 Plastik Şekillendirme Yöntemleri 3 Şekillendirmenin Metalurjik Esasları Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2012-2013 Güz Yarıyılı 3. Şekillendirmenin

Detaylı

İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ

İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ İNŞAAT MALZEME BİLGİSİ Prof. Dr. Metin OLGUN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü HAFTA KONU 1 Giriş, yapı malzemelerinin önemi 2 Yapı malzemelerinin genel özellikleri,

Detaylı

Malzemelerin Mekanik Özellikleri

Malzemelerin Mekanik Özellikleri Malzemelerin Mekanik Özellikleri Bölüm Hedefleri Deneysel olarak gerilme ve birim şekil değiştirmenin belirlenmesi Malzeme davranışı ile gerilme-birim şekil değiştirme diyagramının ilişkilendirilmesi ÇEKME

Detaylı

T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ M-220 ÇEKME DENEYİ

T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ M-220 ÇEKME DENEYİ T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ M-220 ÇEKME DENEYİ 2017 ÇEKME DENEYİ Çekme Deneyi Malzemenin mekanik özelliklerini ortaya çıkarmak için en yaygın kullanılan deney

Detaylı

MUKAVEMET DERSİ. (Temel Kavramlar) Prof. Dr. Berna KENDİRLİ

MUKAVEMET DERSİ. (Temel Kavramlar) Prof. Dr. Berna KENDİRLİ MUKAVEMET DERSİ (Temel Kavramlar) Prof. Dr. Berna KENDİRLİ Ders Planı HAFTA KONU 1 Giriş, Mukavemetin tanımı ve genel ilkeleri 2 Mukavemetin temel kavramları 3-4 Normal kuvvet 5-6 Gerilme analizi 7 Şekil

Detaylı

Prof.Dr.İrfan AY. Arş.Gör.T.Kerem DEMİRCİOĞLU. Öğr. Murat BOZKURT. Balıkesir - 2008

Prof.Dr.İrfan AY. Arş.Gör.T.Kerem DEMİRCİOĞLU. Öğr. Murat BOZKURT. Balıkesir - 2008 MAKİNA * ENDÜSTRİ Prof.Dr.İrfan AY Arş.Gör.T.Kerem DEMİRCİOĞLU Öğr. Murat BOZKURT * Balıkesir - 2008 1 PLASTİK ŞEKİL VERME YÖNTEMLERİ METALE PLASTİK ŞEKİL VERME İki şekilde incelenir. * HACİMSEL DEFORMASYONLA

Detaylı

MEKANİK TEST LABORATUVARI

MEKANİK TEST LABORATUVARI MEKANİK TEST LABORATUVARI Darbe Mukavemeti Cihazı (Impact Resistency) Termoplastik malzemelerin darbeye karşı olan rezilyans değerlerinin belirlenmesinde kullanılmaktadır. Testler; 0.5-50J aralığında değişim

Detaylı

MMT310 Malzemelerin Mekanik Davranışı 2 Mukavemet ve deformasyon özelliklerinin belirlenmesi - Basma ve sertlik deneyleri

MMT310 Malzemelerin Mekanik Davranışı 2 Mukavemet ve deformasyon özelliklerinin belirlenmesi - Basma ve sertlik deneyleri MMT310 Malzemelerin Mekanik Davranışı 2 Mukavemet ve deformasyon özelliklerinin belirlenmesi - Basma ve sertlik deneyleri Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2011-2012 Bahar Yarıyılı 2. Mukavemet ve deformasyon

Detaylı

MALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net

MALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net MALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net GEÇEN HAFTA KRİSTAL KAFES NOKTALARI KRİSTAL KAFES DOĞRULTULARI KRİSTAL KAFES DÜZLEMLERİ DOĞRUSAL VE DÜZLEMSEL YOĞUNLUK KRİSTAL VE

Detaylı

T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MIM331 MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ

T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MIM331 MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ T.C. BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE VE İMALAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MIM331 MÜHENDİSLİKTE DENEYSEL METODLAR DERSİ 3 NOKTA EĞME DENEY FÖYÜ ÖĞRETİM ÜYESİ YRD.DOÇ.DR.ÖMER KADİR

Detaylı

ÇEKME DENEYİ (1) MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 1. DENEYİN AMACI:

ÇEKME DENEYİ (1) MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 1. DENEYİN AMACI: 1. DENEYİN AMACI: Malzemede belirli bir şekil değiştirme meydana getirmek için uygulanması gereken kuvvetin hesaplanması ya da cisme belirli bir kuvvet uygulandığında meydana gelecek şekil değişiminin

Detaylı

METALURJİ VE MALZEME MÜH. LAB VE UYG. DERSİ FÖYÜ

METALURJİ VE MALZEME MÜH. LAB VE UYG. DERSİ FÖYÜ METALURJİ VE MALZEME MÜH. LAB VE UYG. DERSİ FÖYÜ ALIN KAYNAKLI LEVHASAL BAĞLANTILARIN ÇEKME TESTLERİ A- DENEYİN ÖNEMİ ve AMACI Malzemelerin mekanik davranışlarını incelemek ve yapılarıyla özellikleri arasındaki

Detaylı

İmal Usulleri. Fatih ALİBEYOĞLU -7-

İmal Usulleri. Fatih ALİBEYOĞLU -7- Fatih ALİBEYOĞLU -7- Giriş Malzemeler birçok imal yöntemiyle şekillendirilebilir. Bundan dolayı malzemelerin mekanik davranışlarını bilmemiz büyük bir önem teşkil etmektedir. Bir mekanik problemi çözerken

Detaylı

Burma deneyinin çekme deneyi kadar geniş bir kullanım alanı yoktur ve çekme deneyi kadar standartlaştırılmamış bir deneydir. Uygulamada malzemelerin

Burma deneyinin çekme deneyi kadar geniş bir kullanım alanı yoktur ve çekme deneyi kadar standartlaştırılmamış bir deneydir. Uygulamada malzemelerin BURMA DENEYİ Burma deneyinin çekme deneyi kadar geniş bir kullanım alanı yoktur ve çekme deneyi kadar standartlaştırılmamış bir deneydir. Uygulamada malzemelerin genel mekanik özelliklerinin saptanmasında

Detaylı

= σ ε = Elastiklik sınırı: Elastik şekil değişiminin görüldüğü en yüksek gerilme değerine denir.

= σ ε = Elastiklik sınırı: Elastik şekil değişiminin görüldüğü en yüksek gerilme değerine denir. ÇEKME DENEYİ Genel Bilgi Çekme deneyi, malzemelerin statik yük altındaki mekanik özelliklerini belirlemek ve malzemelerin özelliklerine göre sınıflandırılmasını sağlamak amacıyla uygulanan, mühendislik

Detaylı

BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ ve MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ METALİK MALZEMELERİN ÇEKME VE BASMA DENEY FÖYÜ

BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ ve MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ METALİK MALZEMELERİN ÇEKME VE BASMA DENEY FÖYÜ BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ ve MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ METALİK MALZEMELERİN ÇEKME VE BASMA DENEY FÖYÜ Deney Adı: Metalik Malzemelerin Çekme ve Basma Deneyi 1- Metalik Malzemelerin

Detaylı

Şekil 1. Sarkaçlı darbe deney düzeneği

Şekil 1. Sarkaçlı darbe deney düzeneği DARBE DENEYİ Giriş Ani darbelere karşı dayanımı yüksek olan malzeme seçimi için, malzemenin kopmaya karşı olan direnci darbe testi ile ölçülmelidir. Malzemenin ani darbelere karşı dayanımı tokluğu ile

Detaylı

TEKNOLOJİNİN BİLİMSEL İLKELERİ. Öğr. Gör. Adem ÇALIŞKAN

TEKNOLOJİNİN BİLİMSEL İLKELERİ. Öğr. Gör. Adem ÇALIŞKAN TEKNOLOJİNİN BİLİMSEL İLKELERİ 3 Malzemelerin esnekliği Gerilme Bir cisme uygulanan kuvvetin, kesit alanına bölümüdür. Kuvvetin yüzeye dik olması halindeki gerilme "normal gerilme" adını alır ve şeklinde

Detaylı

Mekanik Davranışın Temel Kavramları. Cisimlerin uygulanan dış kuvvetlere karşı gösterdiği tepkiye mekanik davranış denir.

Mekanik Davranışın Temel Kavramları. Cisimlerin uygulanan dış kuvvetlere karşı gösterdiği tepkiye mekanik davranış denir. ŞEKİL DEĞİŞTİRME 1 Mekanik Davranışın Temel Kavramları Cisimlerin uygulanan dış kuvvetlere karşı gösterdiği tepkiye mekanik davranış denir. Sürekli artan kuvvet altında önce şekil değiştirme oluşur. Düşük

Detaylı

MMT310 Malzemelerin Mekanik Davranışı Mukavemet ve deformasyon özelliklerinin belirlenmesi - Sürünme, eğme ve burma deneyleri

MMT310 Malzemelerin Mekanik Davranışı Mukavemet ve deformasyon özelliklerinin belirlenmesi - Sürünme, eğme ve burma deneyleri MMT310 Malzemelerin Mekanik Davranışı Mukavemet ve deformasyon özelliklerinin belirlenmesi - Sürünme, eğme ve burma deneyleri Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2011-2012 Bahar Yarıyılı 2. Mukavemet ve deformasyon

Detaylı

Malzeme yavaşça artan yükler altında denendiği zaman, belirli bir sınır gerilmede dayanımı sona erip kopmaktadır.

Malzeme yavaşça artan yükler altında denendiği zaman, belirli bir sınır gerilmede dayanımı sona erip kopmaktadır. YORULMA 1 Malzeme yavaşça artan yükler altında denendiği zaman, belirli bir sınır gerilmede dayanımı sona erip kopmaktadır. Bulunan bu gerilme değerine malzemenin statik dayanımı adı verilir. 2 Ancak aynı

Detaylı

BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM VE ANALİZ (ANSYS)

BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM VE ANALİZ (ANSYS) BİLGİSAYAR DESTEKLİ TASARIM VE ANALİZ (ANSYS) MALZEME ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ Bir tasarım yaparken öncelikle uygun bir malzemenin seçilmesi ve bu malzemenin tasarım yüklerini karşılayacak sağlamlıkta

Detaylı

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 9B - BURULMA DENEYİ

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 9B - BURULMA DENEYİ BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY 9B - BURULMA DENEYİ GİRİŞ Mekanik tasarım yaparken öncelikli olarak tasarımda kullanılması düşünülen malzemelerin

Detaylı

Kırılma nedir? Bir malzemenin yük altında iki veya daha fazla parçaya ayrılması demektir. Her malzemede kırılma karakteri aynı mıdır? Hayır.

Kırılma nedir? Bir malzemenin yük altında iki veya daha fazla parçaya ayrılması demektir. Her malzemede kırılma karakteri aynı mıdır? Hayır. KIRILMA İLE SON BULAN HASARLAR 1 Kırılma nedir? Bir malzemenin yük altında iki veya daha fazla parçaya ayrılması demektir. Her malzemede kırılma karakteri aynı mıdır? Hayır. Uygulanan gerilmeye, sıcaklığa

Detaylı

MECHANICS OF MATERIALS

MECHANICS OF MATERIALS T E CHAPTER 2 Eksenel MECHANICS OF MATERIALS Ferdinand P. Beer E. Russell Johnston, Jr. John T. DeWolf Yükleme Fatih Alibeyoğlu Eksenel Yükleme Bir önceki bölümde, uygulanan yükler neticesinde ortaya çıkan

Detaylı

YORULMA HASARLARI Y r o u r l u m a ne n dir i?

YORULMA HASARLARI Y r o u r l u m a ne n dir i? YORULMA HASARLARI 1 Yorulma nedir? Malzemenin tekrarlı yüklere maruz kalması, belli bir tekrar sayısından sonra yüzeyde çatlak oluşması, bunu takip eden kopma olayı ile malzemenin son bulmasına YORULMA

Detaylı

BARTIN ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ METALURJĠ VE MALZEME MÜHENDĠSLĠĞĠ

BARTIN ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ METALURJĠ VE MALZEME MÜHENDĠSLĠĞĠ BARTIN ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ METALURJĠ VE MALZEME MÜHENDĠSLĠĞĠ MALZEME LABORATUARI I DERSĠ BURULMA DENEY FÖYÜ BURULMA DENEYĠ Metalik malzemelerin burma deneyi, iki ucundan sıkıştırılırmış

Detaylı

MMT407 Plastik Şekillendirme Yöntemleri

MMT407 Plastik Şekillendirme Yöntemleri K O C A E L İ ÜNİVERSİTESİ Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü MMT407 Plastik Şekillendirme Yöntemleri 2 Malzemelerin Mekanik Davranışı Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı 2. Malzemelerin

Detaylı

MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ ve MALZEME MUAYENESİ

MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ ve MALZEME MUAYENESİ MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ ve MALZEME MUAYENESİ MALZEMELERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ Bir malzemenin uygulanan kuvvetlere karşı gösterdiği tepki mekanik davranış olarak tanımlanır. Bu davranış değişik

Detaylı

Bölüm 6. Tahribatlı Malzeme Muayenesi

Bölüm 6. Tahribatlı Malzeme Muayenesi Bölüm 6 Tahribatlı Malzeme Muayenesi Çekme Deneyi Çekme makinası Çekme numunesi (örneği) Gerilme-birim uzama eğrisi Hooke yasası σ = E ε 2 3 l o A o A k l k Kopma uzaması (%) Kopma büzülmesi (%) % KU

Detaylı

BURULMA DENEYİ 2. TANIMLAMALAR:

BURULMA DENEYİ 2. TANIMLAMALAR: BURULMA DENEYİ 1. DENEYİN AMACI: Burulma deneyi, malzemelerin kayma modülü (G) ve kayma akma gerilmesi ( A ) gibi özelliklerinin belirlenmesi amacıyla uygulanır. 2. TANIMLAMALAR: Kayma modülü: Kayma gerilmesi-kayma

Detaylı

BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ ve MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ METALİK MALZEMELERİN DARBE DENEY FÖYÜ. Arş. Gör.

BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ ve MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ METALİK MALZEMELERİN DARBE DENEY FÖYÜ. Arş. Gör. BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ ve MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ METALİK MALZEMELERİN DARBE DENEY FÖYÜ Arş. Gör. Emre ALP 1.Metalik Malzemelerin Darbe Deneyi Darbe deneyi gevrek kırılmaya

Detaylı

PLASTİK ŞEKİL VERME (PŞV) Plastik Şekil Vermenin Temelleri: Başlangıç iş parçasının şekline bağlı olarak PŞV iki gruba ayrılır.

PLASTİK ŞEKİL VERME (PŞV) Plastik Şekil Vermenin Temelleri: Başlangıç iş parçasının şekline bağlı olarak PŞV iki gruba ayrılır. PLASTİK ŞEKİL VERME (PŞV) Metallerin katı halde kalıp olarak adlandırılan takımlar yardımıyla akma dayanımlarını aşan gerilmelere maruz bırakılarak plastik deformasyonla şeklinin kalıcı olarak değiştirilmesidir

Detaylı

MMT310 Malzemelerin Mekanik Davranışı 3 Tokluk özelliklerinin belirlenmesi Kırılma Mekaniği

MMT310 Malzemelerin Mekanik Davranışı 3 Tokluk özelliklerinin belirlenmesi Kırılma Mekaniği MMT310 Malzemelerin Mekanik Davranışı 3 Tokluk özelliklerinin belirlenmesi Kırılma Mekaniği Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2011-2012 Bahar Yarıyılı 3. Tokluk özelliklerinin belirlenmesi 3.1. Kırılma 3.2. Kırılmayla

Detaylı

İmal Usulleri. Plastik Şekil Verme

İmal Usulleri. Plastik Şekil Verme İmal Usulleri Plastik Şekil Verme 1 Asal gerilimlerin bulunması 2 3 boyutlu gerilim için Hooke kanunu ve Poisson oranı 3 4 Çapı 10mm olan pirinçten yapılmış bir çekme numunesine eksenel yönde bir kuvvet

Detaylı

MALZEMELERİN MEKANİK DAVRANIŞLARI. Turgut GÜLMEZ

MALZEMELERİN MEKANİK DAVRANIŞLARI. Turgut GÜLMEZ MZEMEERİN MEKNİK DVRNIŞRI Turgut GÜMEZ ÖN BİGİ Vze:%40 nal:%60 Geçme ntu:70 KYNKR Deter, Mechancal Metallurgy Thmas H.Curtney, Mechancal Behavr f Materals Demrkl, Malzemelern Mekank Davranışı, (Ders ntu)

Detaylı

YAPI MALZEMELERİ DERS NOTLARI

YAPI MALZEMELERİ DERS NOTLARI YAPI MALZEMELERİ DERS NOTLARI YAPI MALZEMELERİ Herhangi bir yapının projelendirmesi ve inşaatı aşamasında amaç aşağıda belirtilen üç koşulu bir arada gerçekleştirmektir: a) Yapı istenilen işlevi yapabilmelidir,

Detaylı

MALZEME BİLGİSİ DERS 6 DR. FATİH AY.

MALZEME BİLGİSİ DERS 6 DR. FATİH AY. MALZEME BİLGİSİ DERS 6 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net GEÇEN HAFTA GERİLME VE BİRİM ŞEKİL DEĞİŞİMİ ANELASTİKLİK MALZEMELERİN ELASTİK ÖZELLİKLERİ ÇEKME ÖZELLİKLERİ GERÇEK GERİLME VE GERÇEK

Detaylı

MMU 420 FINAL PROJESİ

MMU 420 FINAL PROJESİ MMU 420 FINAL PROJESİ 2016/2017 Bahar Dönemi İnce plakalarda merkez ve kenar çatlağının ANSYS Workbench ortamında modellenmesi Giriş Makine mühendisliğinde mekanik parçaların tasarımı yapılırken temel

Detaylı

MUKAVEMET SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-I DERS NOTU

MUKAVEMET SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-I DERS NOTU MUKAVEMET MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-I DERS NOTU Mukavemet Hesabı / 80 1) Elemana etkiyen dış kuvvet ve momentlerin, bunların oluşturduğu zorlanmaların cinsinin (çekme-basma, kesme, eğilme,

Detaylı

MEKANİK ÖZELLİKLER, SERTLİK (a) (2011-12)

MEKANİK ÖZELLİKLER, SERTLİK (a) (2011-12) MEKANİK ÖZELLİKLER, SERTLİK (a) (2011-12) Malzemelerin Mekanik Özellikleri Mekanik tasarım ve imalat sırasında malzemelerin mekanik davranışlarının bilinmesi çok önemlidir. Başlıca mekanik özellikler:

Detaylı

ÇÖKELME SERTLEŞMESİ (YAŞLANMA) DENEYİ

ÇÖKELME SERTLEŞMESİ (YAŞLANMA) DENEYİ 1. DENEYİN AMACI: Alüminyum alaşımlarında çökelme sertleşmesinin (yaşlanma) mekanik özelliklere etkisinin incelenmesi ve sertleşme mekanizmasının öğrenilmesi. 2. TEORİK BİLGİ Çökelme sertleşmesi terimi,

Detaylı

Malzemelerin Deformasyonu

Malzemelerin Deformasyonu Malzemelerin Deformasyonu Malzemelerin deformasyonu Kristal, etkiyen kuvvete deformasyon ile cevap verir. Bir malzemeye yük uygulandığında malzeme üzerinde çeşitli yönlerde ve çeşitli şekillerde yükler

Detaylı

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK - 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK - 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK - 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY- 1 SERTLİK ÖLÇME VE DARBE TESTİ KULLANARAK MALZEME TOKLUK DEĞERİNİN BELİRLENMESİ 1 SERTLİK DENEYİ GİRİŞ

Detaylı

Malzeme Bilgisi ve Gemi Yapı Malzemeleri

Malzeme Bilgisi ve Gemi Yapı Malzemeleri Malzeme Bilgisi ve Gemi Yapı Malzemeleri Grup 1 Pazartesi 9.00-12.50 Dersin Öğretim Üyesi: Y.Doç.Dr. Ergün Keleşoğlu Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Davutpaşa Kampüsü Kimya Metalurji Fakültesi

Detaylı

İmal Usulleri 1. Fatih ALİBEYOĞLU -2-

İmal Usulleri 1. Fatih ALİBEYOĞLU -2- 1 Fatih ALİBEYOĞLU -2- Malzemeler iki tür gerilmeye maruz kalır. Bu gerilmeler tekil etkiyebileceği gibi bunların bir bileşkesi de malzemelere etkiyebilir. Normal Gerilme(Çeki- Bası- Eğilme) Kayma Gerilmesi(Kayma-Burulma)

Detaylı

MAL 201 MEKANİK ÖZELLİKLER. Prof.Dr. Adnan DİKİCİOĞLU MART 2017

MAL 201 MEKANİK ÖZELLİKLER. Prof.Dr. Adnan DİKİCİOĞLU MART 2017 MAL 201 MEKANİK ÖZELLİKLER Prof.Dr. Adnan DİKİCİOĞLU MART 2017 Malzemelerin Mekanik Özellikleri Mekanik tasarım ve imalat sırasında malzemelerin mekanik davranışlarının bilinmesi çok önemlidir. Başlıca

Detaylı

DARBE DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Metalik Malzemelerin Darbe Deneyi

DARBE DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ. 1. Metalik Malzemelerin Darbe Deneyi 1. Metalik Malzemelerin Darbe Deneyi Darbe deneyi gevrek kırılmaya neden olabilecek şartlar altında çalışan malzemelerin mekanik özelliklerinin saptanmasında kullanılır. Darbe deneyinin genel olarak amacı,

Detaylı

TEKİL VE ÇOĞUL KRİSTALLERİN PLASTİK DEFORMASYONU

TEKİL VE ÇOĞUL KRİSTALLERİN PLASTİK DEFORMASYONU TEKİL VE ÇOĞUL KRİSTLLERİN PLSTİK DEFORMSYONU TEKİL KRİSTLERDE PLSTİK DEFORMSYONUN BŞLMSI Eğer bir tek kristal çekme/basma gerilmesine maruz bırakılırsa; dislokasyon hareketlerinin mümkün olduğu düzlemlerde

Detaylı

DENEYİN ADI: MİHENGİR CİHAZI İLE YAPILAN ÖLÇME İŞLEMİ

DENEYİN ADI: MİHENGİR CİHAZI İLE YAPILAN ÖLÇME İŞLEMİ DENEYİN ADI: MİHENGİR CİHAZI İLE YAPILAN ÖLÇME İŞLEMİ DENEYİN AMACI: Bir ölçüm cihazı olan Mihengir ile ne tür ölçümlerin gerçekleştirilebildiği, ne tür ölçümlerin gerçekleştirilemediği hakkında teorik

Detaylı

PLASTİKLERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER

PLASTİKLERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER PLASTİKLERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ Mekanik Özellikler -Çekme dayanımı - Elastiklik modülü -Uzama değeri -Basma dayanımı -Sürünme dayanımı - Darbe dayanımı -Eğme dayanımı - Burulma dayanımı - Özgül ağırlık

Detaylı

ATOM HAREKETLERİ ve ATOMSAL YAYINIM

ATOM HAREKETLERİ ve ATOMSAL YAYINIM ATOM HAREKETLERİ ve ATOMSAL YAYINIM 1. Giriş Malzemelerde üretim ve uygulama sırasında görülen katılaşma, çökelme, yeniden kristalleşme, tane büyümesi gibi olaylar ile kaynak, lehim, sementasyon gibi işlemler

Detaylı

1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları

1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları 1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları Sol üstte yüzey seftleştirme işlemi uygulanmış bir çelik

Detaylı

MalzemelerinMekanik Özellikleri II

MalzemelerinMekanik Özellikleri II MalzemelerinMekanik Özellikleri II Doç.Dr. Derya Dışpınar deryad@istanbul.edu.tr 2014 Sünek davranış Griffith, camlarileyaptığıbuçalışmada, tamamengevrekmalzemelerielealmıştır Sünekdavranışgösterenmalzemelerde,

Detaylı

Bu deneyler, makine elemanlarının kalite kontrolü için çok önemlidir

Bu deneyler, makine elemanlarının kalite kontrolü için çok önemlidir Bu deneyler, makine elemanlarının kalite kontrolü için çok önemlidir Tahribatlı Deneyler ve Tahribatsız Deneyler olmak üzere ikiye ayrılır. Tahribatsız deneylerle malzemenin hasara uğramasına neden olabilecek

Detaylı

Doç.Dr.Salim ŞAHİN SÜRÜNME

Doç.Dr.Salim ŞAHİN SÜRÜNME Doç.Dr.Salim ŞAHİN SÜRÜNME SÜRÜNME Malzemelerin yüksek sıcaklıkta sabit bir yük altında (hatta kendi ağırlıkları ile bile) zamanla kalıcı plastik şekil değiştirmesine sürünme denir. Sürünme her ne kadar

Detaylı