Kullanma Sıcak Suyu Sistemlerinde Boyler Hesabı

Transkript

1 Bülten No : TO-GEN-T002 Tarih : 27/06/2012 KONU : Boyler Hesabı Kullanma Sıcak Suyu Sistemlerinde Boyler Hesabı Bu bülten; boyler hacmi, kapasitesi, sıcak su ihtiyacı ve boyler seçimi ile ilgili hesaplamaları içerir. Boylerler, kullanma sıcak suyu üreten cihazlar olup, esas itibarıyla ısı değiştiricidirler. Isıtma hattı sıcak suyu (ya da buharı) yardımıyla, kullanım amaçlı C sıcaklıkta su üretirler. Genel olarak yapılarda sağlanması gereken kullanma suyu sıcaklığı, ihtiyaca bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Konut kullanımlarında C olarak; otel (çamaşırhane), sauna, sanayi tesisi gibi kullanımlarda 60 C olarak kabul edilebilir. Tasarım hesaplarında kabul edilecek su sıcaklık dereceleri :

2 Boyler hesabı ile ilgili çizelgelerde (Tablo-1) verilen tüketim değerleri, en yüksek ani kullanım değerlerini göstermekte ve günün diğer saatlerinde ihtiyaç daha az olmaktadır. Sistemin beslediği kullanma yerlerinin hepsinin aynı anda çalışma olasılığı çok düşüktür. Örneğin bir apartmandaki tüm duş, lavabo ve eviyelerin aynı zaman diliminde açık olması, çok düşük bir olasılıktır. Bu durum göz önüne alınarak kullanma eş zaman faktörü tariflenmiştir. Sıcak Su Tüketim Miktarları (60 C sıcaklıkta - lt/h) Tablo-1 Tüketim Yeri Apartman (Konut) Hastane Otel Fabrika Konut (Özel) Okul (Yatılı) Özel Lavabo 7,5 7,5 7,5 7,5 7,5 7,5 Genel Banyo Banyo Duş Mutfak Eviyesi Çamaşırlık Eviyesi Bulaşık Makinesi Sıcak Su İhtiyacı = Ani Toplam İhtiyaç x Kullanma Eş Zaman Faktörü Gerekli Boyler Hacmi = Sıcak Su İhtiyacı x Depolama Faktörü Depolama faktörü yapının karakterine bağlıdır. Farklı kullanım amaçlarındaki yapılar için farklı depolama senaryoları ortaya çıkmaktadır. Farklı yapılara göre kullanma eş zaman faktörü ve depolama katsayıları Tablo-2 de verilmiştir. Tablo-2 Katsayı Kullanma Katsayısı Depolama Katsayısı Apartman (Konut) Hastane Otel Fabrika Konut (Özel) Okul (Yatılı) Tablo-3 0,25 0,25 0,4 0,3 0,4 1,25 0,6 0,8 1 0,7 1

3 Çok konutlu bir apartmanda eş zaman faktörleri Tablo-3 de verilmiştir. Tablo-3 Konut Sayısı Eş Zaman Faktörü ve üzeri Kullanım noktalarındaki tüketim miktarlarına göre, toplam sıcak su ihtiyacı belirlendikten sonra, bu miktardaki suyu ısıtacak bir ısı kaynağına gereksinim vardır. Boyler için ısıtıcı ekipman kapasitesi aşağıdaki formülle bulunur: Q = m ss x c x (t ç t g ) Q : Boyler ısıtıcı serpantin gücü (kullanma sıcak suyu yükü) (kcal/h) m ss : Sıcak su ihtiyacı (lt/h) c : Suyun özgül ısısı (1 cal/gr C) t ç : Su çıkış sıcaklığı (Boylerde üretilmesi istenen su sıcaklığı) ( C) t g : Su giriş sıcaklığı (Şebeke suyu sıcaklığı) ( C) Örnek Uygulamalar : 1 - Özel Konut Uygulaması : Bir bodrum ve bir çatı katı olmak üzere toplam 4 kattan oluşan özel bir konutta, sıcak su kullanım noktaları aşağıdaki gibidir : Bodrum kat Zemin kat Birinci kat Çatı katı : 1 adet lavabo : 2 adet lavabo, 1 adet mutfak eviyesi, 1 adet çamaşır makinesi, 1 adet bulaşık makinesi, 1 adet duş, 1 adet küvet : 1 adet lavabo, 1 adet küvet : 1 adet lavabo, 1 adet duş Buna göre tesisat cinsinin tüketim miktarı ile tesisattan kaç adet olduğu çarpılarak, toplam sıcak su miktarı belirlenir.

4 Tüketim Yeri Miktar Su Sarfiyatı (lt/h) Toplam Su Sarfiyatı (lt/h) Lavabo 5 7,5 37,5 Küvet Duş Mutfak Eviyesi Çamaşır Makinesi Bulaşık Makinesi Genel Toplam (lt/h) : 1.182,5 Sıcak Su İhtiyacı = Ani Toplam İhtiyaç x Kullanma Eş Zaman Faktörü Özel Konutlar için Kullanma Eş Zaman Faktörü : 0,30 (Tablo-2 den alınmıştır) Sıcak Su İhtiyacı = 1.182,5 x 0,30 Sıcak Su İhtiyacı = 354,75 lt/h Isıtma yükü hesabı : Q = m ss x c x (t ç t g ) Q : Boyler ısıtıcı serpantin gücü (hesaplanacak) (kcal/h) m ss : 354,75 lt/h c : 1 cal/gr C t ç : Su çıkış sıcaklığı 60 C t g : Su giriş sıcaklığı 15 C Isıtma yükü Q = m ss x c x (t ç t g ) = 354,75 x 1 x (60-15) Q = ,75 kcal/h Isıtma kapasitesi en az kcal/h olan bir ısıtıcı ekipman seçilmelidir.

5 Bu konutun boyler hacmini belirleyebilmek için, depolama faktörü göz önünde bulundurulmalıdır. Özel konutlarda depolama faktörü Tablo-2 den 0,7 olarak alınabilir. Boyler Hacmi = Sıcak Su İhtiyacı x Depolama Faktörü Boyler Hacmi = 354,75 x 0,7 Boyler Hacmi = 248,3 lt Boyler seçim tablolarından standart boyut olarak 300 lt lik bir boyler seçilmesi uygundur. Standart Boyler Hacmi : 300 lt 2 Otel Uygulaması : Oteller için kullanma sıcak suyu hesabı, otelin kullanım şekline ve bulunan kişi sayısına bağlı olarak yapılmalıdır. Lüks bir otel ile standart bir otelde kişi başına su tüketimlerinin farklı olması doğaldır. Buna göre yüksek konfor seviyesindeki mekanların kişi başına düşen sıcak su tüketim miktarları aşağıda verilmiştir. Tablo-4 Sıcak Su Tüketim Miktarları (60 C sıcaklıkta) (Yüksek Konfor Seviyesi) Banyolu evler, apartmanlar Duşlu evler, apartmanlar Yurtlar, yatılı okullar(yemekhane ve çamaşırhaneli) Otel mutfağı, misafirhane yemek salonu vs. Sanatoryum, prevantoryum, tatil yerleri (tüm odalar banyolu) Hastane ve sanatoryumlar (kaplıca sulu ve çamur banyolu) Tüm odalarında banyo veya duş bulunan oteller lt/kişi lt/kişi lt/kişi lt/kişi lt/yatak lt/yatak lt/yatak

6 Örnekte kullanılan otelin özellikleri : Oda sayısı : 150 yatak Çamaşır makinesi : 10 adet Bulaşık makinesi : 2 adet (ticari tip) Tablo-1 ve Tablo-4 kullanılarak, günlük sıcak su ihtiyacı belirlenir. Tüketim Yeri Miktar Su Sarfiyatı (lt/gün) Toplam Su Sarfiyatı (lt/gün) Otel odası Mutfak/restoran Çamaşırhane Bulaşık Makinesi Genel Toplam (lt/gün) : Sıcak Su İhtiyacı = Toplam İhtiyaç x Kullanma Eş Zaman Faktörü Oteller için Kullanma Eş Zaman Faktörü : 0,25 (Tablo-2 den alınmıştır) Sıcak Su İhtiyacı = x 0,25 Sıcak Su İhtiyacı = lt/h Isıtma yükü hesabı : Q = m ss x c x (t ç t g ) Q : Boyler ısıtıcı serpantin gücü (hesaplanacak) (kcal/h) m ss : lt/h c : 1 cal/gr C t ç : Su çıkış sıcaklığı 60 C t g : Su giriş sıcaklığı 15 C Isıtma yükü Q = m ss x c x (t ç t g ) = x 1 x (60-15) Q = kcal/h Isıtma kapasitesi en az kcal/h olan bir ısıtıcı ekipman seçilmelidir.

7 Bu otelin boyler hacmini belirleyebilmek için, depolama faktörü göz önünde bulundurulmalıdır. Oteller için depolama faktörü Tablo-2 den 0,8 olarak alınabilir. Boyler Hacmi = Sıcak Su İhtiyacı x Depolama Faktörü Boyler Hacmi = x 0,8 Boyler Hacmi = lt Yukarıda belirlenen ihtiyaçlara göre, standart boyler kataloglarından seçim yapılır. Bu seçim yapılırken, iki farklı sıcaklık değeri önem kazanmaktadır: 1- Isıtıcı akışkan sıcaklığı : Bu örneğimizde 90 C olarak kabul edilecektir. 2- Boyler su çıkış sıcaklığı : Bu örneğimizde 60 C olarak kabul edilmiştir. Boyler seçim tablolarından 4 adet 800 lt lik boyler seçilebilir. Bu boylerlerin her biri 90 C ısıtma suyu giriş sıcaklığında, 1 saatte lt 60 C sıcak su üretebilmektedir. 4 adet Boyler 1 saatte toplam lt sıcak üretmektedir, ihtiyacımız olan lt lik kapasiteyi karşılamaktadır. Standart Boyler Hacmi : 800 lt Boyler Miktarı : 4 adet KAYNAKLAR 1) Kalorifer Tesisatı Proje Hazırlama Teknik Esasları, TMMOB Makine Mühendisleri Odası, Yayın No: 84 2) ASHRAE Handbook, Applications-Service Water Heating 3) Kodsan Boyler 4) Handbook of HVAC Design, N. R. Grimm, R. Rosaler, Mc. Graw Hill, 1990