15 ŞUBAT ADANA. Yasin PEKEROĞLU İş Güvenliği Uzmanı

Transkript

1 MEVZUAT BİLGİLENDİRME TOPLANTISI İş Sağlığı ve Güvenliği 15 ŞUBAT ADANA İş Güvenliği Uzmanı

2 Adım adım iş kazası 2

3 3

4 4

5 5

6 6

7 Ve HAYATA VEDA 7

8 KAZA GELİYORUM DER 8

9 9

10 10

11

12 İŞ KAZALARI

13 İŞ KAZALARININ SEBEPLERİ Güvensiz Davranışlar Maddi hasar Yaralanma Sakatlanma Ölüm 13

14 Güvensiz Davranışlar Görev verilmeden çalışmak Hızlı çalışmak - acelecilik Güvenlik donanımını kullanım dışı bırakmak Ekipmanı güvensiz bir biçimde yönetmek Güvensiz pozisyonlar Güvenliği önemsememek veya kişisel koruyucu kullanmamak Aşırı güven 14

15 15

16 Güvensiz Durumlar Koruyucuların kalitesizliği Makinelerde koruyucu olmaması Eski ve kusurlu aletler Tertip, düzen eksikliği Yetersiz aydınlatma Gürültülü ortamlar Çalışma ortamı termal konfor şartları İyi tasarlanmamış prosedürler Yetersiz kişisel koruyucu ekipmanlar 16

17

18 Kaza sonrası söylenenler??? Bize bir şey olmaz! Şimdiye kadar hep böyle yaptık. Böyle olacağı aklıma gelmemişti. Güvenli görünüyordu! Biz şerbetliyiz! VE TELAFİSİ MÜMKÜN OLMAYAN AĞIR SONUÇLAR 18

19 KAZA NEDİR? Belli bir zarar ve arızalanmaya sebep olan, beklenmeyen, umulmayan ve önceden planlanmamış olaylara kaza denir. 19

20 İŞ KAZASI TANIMLARI * Uluslararası Çalışma Örgütüne göre (ILO): İşte ya da işin yürütümü esnasında meydana gelen, ölüm, yaralanma ya da hastalıkla sonuçlanabilecek kazalar * Dünya Sağlık Örgütüne göre: Önceden planlanmamış, çoğu zaman yaralanmalara, makine ve teçhizatız zarara uğramasına veya üretimin bir süre durmasına yol açan olay, * 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununa göre: İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen özre uğratan olay 20

21 21

22 SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU KANUN NO: 5510 İş kazasının tanımı, bildirilmesi ve soruşturulması MADDE 13- İş kazası; a) Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada, b) (Değişik: 17/4/ /8 md.) İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle, c) Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda, d) (Değişik: 17/4/ /8 md.) Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda, e) Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özüre uğratan olaydır. 22

23 SOSYAL SİGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SİGORTASI KANUNU KANUN NO: 5510 Meslek hastalığının tanımı, bildirilmesi ve soruşturulması MADDE 14- Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir. Sigortalının çalıştığı işten dolayı meslek hastalığına tutulduğunun; a) Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları tarafından usûlüne uygun olarak düzenlenen sağlık kurulu raporu ve dayanağı tıbbî belgelerin incelenmesi, b) Kurumca gerekli görüldüğü hallerde, işyerindeki çalışma şartlarını ve buna bağlı tıbbî sonuçlarını ortaya koyan denetim raporları ve gerekli diğer belgelerin incelenmesi, sonucu Kurum Sağlık Kurulu tarafından tespit edilmesi zorunludur. 23

24 MESLEK HASTALıKLARı Meslek hastalığı, Sigortalının çalıştığı işin niteliğine göre, tekrarlanan bir sebep veya işin yürütüm şartları nedeniyle meydana gelen, geçici veya sürekli hastalık, sakatlık, ruhi arıza halidir. Meslek hastalıkları ilgili Tüzüğe göre beş ana gruba ayrılır: 1. Kimyasal maddelerle oluşan meslek hastalıkları, 2. Mesleki cilt hastalıkları, 3. Pnömokonyozlar ve solunum sisteminin diğer hastalıkları, 4. Mesleki bulaşıcı hastalıklar, 5. Fizik etkenlerle oluşan meslek hastalıkları. 24

25 İş kazası ve meslek hastalıklarını önlemede yasal yükümlülükler. Yasalar Çıkarmak Denetlemek Alt yapı oluşturmak İŞVEREN ÇALIŞAN İşçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdürler. Gerekli her türlü önlemi almak, Araç ve gereçleri noksansız bulundurmak, İsg önlemlerine uyulup uyulmadığını denetlemek, İşçileri karşı karşıya bulundukları mesleki riskler, alınması gerekli tedbirler, yasal hak ve sorumlulukları konusunda bilgilendirmek, Gerekli iş sağlığı ve güvenliği 25 eğitimini vermek zorundadırlar. DEVLET

26 ALT VE ÜST YAPI ÇALIŞMALARI

27 İNŞAAT VE ALTYAPI İŞLERİ İnşaat, Türkiye de ölümlü iş kazalarının en çok yaşandığı sektördür 1. Çevre Güvenliği Yapı alanının korunması Uyarı levhaları Aydınlatma Düzen Yakından geçen enerji hatları 2. Kazı Çalışmaları Kazı alanının korunması Kazı alanının kontrolü Kazının kontrolü Kazı malzemesinin taşınması depolanması 3. Yapı iskeleleri ve merdivenler Montaj-Demontaj işleri Kalıp çalışmaları Merdivenler (Seyyar-sabit) Yukarıdaki çalışmalar ile ilgili güvenlik önlemleri Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği ne uygun olarak alınmalıdır. 27

28 İŞ MAKİNALARI Hareketli araçların etrafındakiler: Hareketli araçların istikameti üzerinde durmamalı Araç operatörlerinin varlığınızdan haberdar olduklarından emin olmalı Hareketli araç kullanıcıları: Yalnızca eğitimli ve yetkili insanlar hareketli araçları ve iş makinalarını kullanabilirler Operatörer sürekli çevrelerinde olup bitenleri izlemelidirler Çalışma alanların yakına diğerlerini yaklaşmamalıdırlar Etraflarında bulunabilecek yanıcı ve patlayıcıları bilmeli ve buna göre hareket etmelidirler İş Makinaların hareketli aksamlarının çevredekilere verebileceği etkilere karşı dikkatli olmalıdır Araçlarını acil durum ekipmanlarının önüne park etmemelidirler 28

29 Yapı İşleri; Yapı işleri deyimi ; Maden ocakları hariç olmak üzere, yerüstü veya yeraltında, su üstü veya su altında yapılan bina, set, baraj, yol, demiryolu, havai hat, tünel, metro, köprü, çelik yapı ve montajı, iskele, liman, gemi inşaatı, dalgakıran, kanalizasyon, lağım, kuyu, kanal, duvar ve benzeri inşaat, tamirat, tadilat ve yıkım işlerini; toprak kazı, yarma ve doldurma işlerini; elektrik, sıhhi tesisat ve kalorifer tesisatı işlerini; dülgerlik, marangozluk, sıva, badana ve boya işlerini; bu işlerde kullanılan sabit ve hareketli makine ve tesislerin kullanılmasını kapsar. (Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü, m.2.) Her işveren, yapı işlerini, fenni yeterliği bulunan kişilerin, teknik gözetimi ve sorumluluğu altında yürütecektir. (Tüz. m.4.) Yapı işlerinin gündüz yapılması esastır. Karanlıkta veya gece çalışılmasının gerekli veya zorunlu bulunduğu hallerde, çalışma yerinin ve geçitlerin yeterince ve uygun şekilde aydınlatılması ve iş güvenliğinin sağlanması gereklidir. (Tüz. m.6) 29

30 Yapı İşleri; Yapı işlerinde kullanılan iskeleler, platformlar, geçitler, korkuluklar, merdiven parmaklıkları, güvenlik halatları ve güvenlik fileleri, zincirler, kablolar ve diğer koruma tedbirlerine ait araç ve gereçler ve işçilere verilen güvenlik kemerleri ile diğer malzeme ve araçlar; yapılan işe uygun ve işçileri her çeşit tehlikeden korumaya yeterli olacak ve kullanılan tesisat, tertibat, malzeme veya araçlar, kaldırabilecekleri yüke dayanacak nitelik ve sağlamlıkta bulunacak; alet, parça, malzeme gibi cisimlerin düşmesi muhtemel yerlerde çalışacak işçilere koruma başlığı (baret) verilecektir. (Tüz. m.7) Yapı alanı içindeki tehlikeli kısımlar, açıkça sınırlandırılacak ve buralara görünür şekilde yazılmış uyarma levhaları konulacak ve geceleri kırmızı ışıklarla aydınlatılacaktır. (Tüz. m.8) Yapı işyerinde kazaya sebep olacak veya çalışanları tehlikeli durumlara düşürecek şekilde malzeme istif edilmeyecek ve araçlar gelişi güzel yerlere bırakılmayacaktır. (Tüz. m.10) 30

31 Yapı İşleri; Yapı alanında kamyon ve benzeri taşıt ve araçlar kullanıldığında bunların giriş ve çıkışları için uygun bir şekilde işaretlenmiş yerler ayrılacak ve bu taşıtların bütün manevraları bir gözetici tarafından yönetilecektir. Ayrıca bu araçların manevra ve park yerleri belirtilmiş olacak, kısa bir süre için de olsa araçlar, gerekli güvenlik tedbirleri sağlanmadıkça sürücüsüz bırakılmayacaktır. (Tüz. m.17) Belediye sınırları içinde meskün bölgelerde, yapı kazılarına başlamadan önce yapı alanının çevresi ortalama 2 metre yükseklikte tahta perde ile çevrilecek, payandaları içten vurulacak ve bunlar yapının bitimine kadar bu şekilde korunacaktır. Yapının oturacağı alanın çevresinin açık ve geniş olması halinde tahta perde yerine kazı sınırı gerisinden başlamak üzere santimetre yükseklikte bir korkuluk yapılacaktır. (Tüz. m.18) 31

32 Yapı İşleri; Kazı işlerinin yapılacağı yerlerde; elektrik kabloları, gaz boruları, su yolları, kanalizasyon ve benzeri tesisatın bulunup bulunmadığı önceden araştırılacak ve duruma göre gereken tedbirler alınacaktır. Kazı sırasında, zehirli ve boğucu gaz bulunduğu anlaşıldığı hallerde, işçiler, derhal oradan uzaklaştırılacak; gaz çıkışı önlenecek ve biriken gaz boşaltılmadıkça kazı işlerine başlanmayacaktır. (Tüz. m.20) Kazıların her bölümü..sorumlularca her gün en az bir defa kontrol edilecek ve çalışılmasında bir sakınca olmadığı sonucuna varılırsa işe devam edilecek; çalışılmasında sakınca olduğu anlaşılırsa sakınca giderilinceye kadar iş durdurulacaktır. (Tüz. m.21) Genellikle kazı işleri, yukarıdan aşağıya doğru ve toprağın dayanıklılığı ile orantılı bir şev verilmek suretiyle yapılacaktır. (Tüz. m.22) 32

33 Yapı İşleri; Sert kaya, sert şist, betonlaşmış çakıl, sert kalker, killi şistkaya, gre ve konglomera gibi kendini tutabilen zeminlerde yetkililerin gerekli gördüğü hallerde ve şevsiz yapılmak zorunluluğu bulunan 150 santimetreden daha derin kazılarda, yan yüzler uygun şekilde desteklenmek veya iksa edilmek suretiyle tahkim olunacak ve iksa için kullanılacak kalas başları, kazı üst kenarından 20 santimetre yukarı çıkarılacaktır. (Tüz. m.23) Açıkta yapılan kazı işlerinde, 150 santimetreden daha derin toprak yığınlarının ve her derinlikte yapılan temel ve kanal kazılarında yan cidarların altlarını şerit gibi kazarak yukarıdan çökertmek yasaktır. (Tüz. m.24) 150 santimetreden daha derin olan kazı işlerinde, işçilerin inip çıkmaları için yeteri kadar el merdivenleri bulundurulacaktır. İksa tertibatını ve desteklerini, inip çıkma için kullanmak yasaktır. (Tüz. m.25) Kuyu ve lağım çukurları gibi derin yerlerde çalıştırılacak işçilere güvenlik kemeri ve sinyal ipleri gibi uygun koruyucu araçlar verilecektir. Gerekli durumlarda, bu gibi çalışma yerlerine, temiz hava sağlanacaktır. (Tüz. m.26) 33

34 Yapı İşleri; Kazı işlerinde yağış sırasında işçi çalıştırılmaz. Yağışın durmasından ve güvenlik tedbirlerinin alınmasından sonra işçi çalıştırılabilir. Arazi durumuna göre, muhtemel su baskınlarına karşı gereken tedbirler alınacaktır. (Tüz. m.27) Su içinde çalışmayı gerektiren hallerde, işçilere, uygun lastik çizmeler verilecektir. Diz boyunu aşan suların yenilmesi için ayrıca gerekli tedbirler alınacaktır. (Tüz. m.29) Ekskavatör, buldozer ve benzeri makinalarla yapılan kazılarda bu makinaların hareket alanı içinde işçi çalıştırılmaz. Bu makinaların üzerinde ehliyetli oparatörden başka kimse bulundurulamaz. (Tüz. m.30) Kazılan toprağı dışarıya taşıyacak araçların kazı yerine kolaylıkla girip çıkmalarını sağlayacak rampa eğimleri 35 dereceden fazla olamaz. Bunun sağlanamadığı hallerde yük asansörleri kullanılacaktır. Rampalarda birden fazla araç bulundurulamaz.. (Tüz. m.31) 34

35 Yapı İşleri; Kazıdan çıkan toprak,kaymasına engel olmak üzere,toprak cinsinin gerektirdiği uzaklığa atılacaktır.bunun mümkün olmaması halinde kazıda gerekli iksa yapılacaktır. (Tüz. m.32) 35

36 36

37 Belediyelerin bakım ağına dahil imar yollarda beyaz zeminli levhalar kullanılır. Levhalar üzerindeki harf, rakam ve bordürler siyah renkte olacaktır. Yapım, bakım ve onarım hizmetlerinin yürütüldüğü karayolu kesimlerinde, bu amaçla kullanılacak bilgi levhalarında (Yol onarımı, asfalt yapımı gibi) zemin rengi sarı olup, bu levhalar üzerindeki harf, rakam ve bordürler siyah renkte olacaktır. 37

38 GÜVENLİK VE SAĞLIK İŞARETLERİ

39 39

40 Renk Anlamı veya Amacı Talimat ve Bilgi Kırmızı Yasak işareti Tehlikeli hareket veya davranış Tehlike alarmı Dur, kapat, düzeneği acil durdur, tahliye et Sarı Mavi Yangınla mücadele ekipmanı Uyarı işareti Zorunluluk işareti Ekipmanların yerinin gösterilmesi ve ne olduğu Dikkatli ol, önlem al, kontrol et Özel bir davranış ya da eylem Kişisel koruyucu donanım kullan Yeşil Acil kaçış, ilk yardım işareti Kapılar, çıkış yerleri ve yolları, tesisler ekipman, Tehlike yok Normale dön 40

41 NEDEN RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPMALIYIZ? 41

42 NEDEN RİSK DEĞERLENDİRMESİ YAPMALIYIZ? a- Mevzuat yönünden, b- Sağlayacağı psikososyal ve ekonomik yararlar yönünden I-Faaliyetler açısından yararları II-Kamu açısından yararları 42

43 İSGK; Risklerden korunma ilkeleri MADDE 5 (1) İşverenin yükümlülüklerinin yerine getirilmesinde aşağıdaki ilkeler göz önünde bulundurulur: a) Risklerden kaçınmak. b) Kaçınılması mümkün olmayan riskleri analiz etmek. c) Risklerle kaynağında mücadele etmek. ç) İşin kişilere uygun hale getirilmesi için işyerlerinin tasarımı ile iş ekipmanı, çalışma şekli ve üretim metotlarının seçiminde özen göstermek, özellikle tekdüze çalışma ve üretim temposunun sağlık ve güvenliğe olumsuz etkilerini önlemek, önlenemiyor ise en aza indirmek. d) Teknik gelişmelere uyum sağlamak. e) Tehlikeli olanı, tehlikesiz veya daha az tehlikeli olanla değiştirmek. f) Teknoloji, iş organizasyonu, çalışma şartları, sosyal ilişkiler ve çalışma ortamı ile ilgili faktörlerin etkilerini kapsayan tutarlı ve genel bir önleme politikası geliştirmek. g) Toplu korunma tedbirlerine, kişisel korunma tedbirlerine göre öncelik vermek. ğ) Çalışanlara uygun talimatlar vermek. 43

44 NEDEN RİSK DEĞERLENDİRMESİ? 44

45 İSGK; Risk değerlendirmesi, kontrol, ölçüm ve araştırma MADDE 10 (1) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür. Risk değerlendirmesi yapılırken aşağıdaki hususlar dikkate alınır: a) Belirli risklerden etkilenecek çalışanların durumu. b) Kullanılacak iş ekipmanı ile kimyasal madde ve müstahzarların seçimi. c) İşyerinin tertip ve düzeni. ç) Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu. (2) İşveren, yapılacak risk değerlendirmesi sonucu alınacak iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri ile kullanılması gereken koruyucu donanım veya ekipmanı belirler. (3) İşyerinde uygulanacak iş sağlığı ve güvenliği tedbirleri, çalışma şekilleri ve üretim yöntemleri; çalışanların sağlık ve güvenlik yönünden korunma düzeyini yükseltecek ve işyerinin idari yapılanmasının her kademesinde uygulanabilir nitelikte olmalıdır. (4) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden çalışma ortamına ve çalışanların bu ortamda maruz kaldığı risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaların yapılmasını sağlar. 45

46 TEHLİKELİ ORTAMLAR Kapalı (dar) alanlar Kuyular-rögarlar (. Belediyesinde 3 ölü) Kazı alanları: toprak çökmesi Yüksekte çalışma Suda çalışma Sıcak(Isı)/Soğuk zorlanması Park ve bahçeler/temizlik işleri 46

47 RİSK Risk = O x Ş O L A S I L I K R ŞİDDET (Hasar-zarar) 47

48 Tablo 1. Bir olayın gerçekleştiği takdirde şiddeti PUANI SONUÇ (şiddet) DERECELENDİRME 1 ÇOK HAFİF İş saati kaybı yok, hemen giderilebilen, ilk yardım gerektiren 2 HAFİF İş günü kaybı yok, kalıcı etkisi olmayan, ayakta tedavi 3 ORTA Hafif yaralanma, yatarak tedavi/yaralanma 4 CİDDİ Ciddi yaralanma, uzun süreli tedavi, meslek hastalığı 5 ÇOK CİDDİ Ölüm, sürekli iş göremezlik 48

49 Tablo 2. Bir olayın gerçekleşme olasılığı PUANI OLASILIK ORTAYA ÇIKMA SIKLIĞI 1 İhtimal Dışı Tüm güvenlik tedbirleri alınmış. 2 KÜÇÜK Büyük oranda güvenlik tedbirleri alınmış 3 ORTA kısmen güvenlik tedbiri alınmış 4 YÜKSEK Güvenlik tedbirleri büyük oranda alınmamış 5 ÇOK YÜKSEK Hiçbir güvenlik tedbiri alınmamış 49

50 Tablo 3. Risk derecelendirme matrisi RİSK SİDDET OLASILIK 1 (Çok hafif) 2 (Hafif) 3 (Orta derece) 4 (Ciddi) 5 (Çok ciddi) 1 (Çok küçük) 2 (Küçük) 3 (Orta derece) Çok hafif seviyeli 1 Düşük 2 Düşük 3 Düşük 2 Düşük 4 Düşük 6 Düşük 3 Düşük 6 Orta 9 Düşük 4 Orta 8 Orta 12 Düşük 5 Orta 10 Yüksek 15 4 (Yüksek) Düşük 4 Orta 8 Orta 12 Yüksek 16 Yüksek 20 5 (Çok yüksek) Düşük 5 Orta 10 Yüksek 15 Yüksek 20 Tolere Edilemez 25 50

51 Tablo 4. Risk değerlendirme derecelendirme Katlanılamaz Riskler(25) Önemli riskler(15,16,20) Belirlenen risk kabul edilebilir bir seviyeye düşürülünceye kadar iş başlatılmamalı, eğer devam eden bir faaliyet varsa derhal durdurulmamalıdır. Gerçekleşen faaliyetlere rağmen riski düşürmek mümkün olmuyorsa faaliyet engellenmelidir. Bu riskler için acil önlem alınmalı ve bu önlemler sonucunda faaliyetin devamına karar verilmelidir. Orta düzeydeki riskler (8,9,10,12) Belirlenen riskleri düşürmek için hemen faaliyetler başlatılmalıdır. Katlanılabilir riskler (1,2,3,4,5,6) Belirlenen riskleri ortadan kaldırmak için ilave kontrol proseslerine ihtiyaç olmayabilir. Ancak mevcut kontroller sürdürülmeli ve bu kontrollerin sürdürüldüğü denetlenmelidir. 51

52 52 52

53 KAZASIZ, SAĞLIKLI GÜNLER DİLERİM. BİTTİ İş Güvenliği Uzmanı