ANMED. ANADOLU AKDENİZİ Arkeoloji Haberleri News of Archaeology from ANATOLIA S MEDITERRANEAN AREAS. (Ayrıbasım/Offprint)

Transkript

1 ANMED ANADOLU AKDENİZİ Arkeoloji Haberleri News of Archaeology from ANATOLIA S MEDITERRANEAN AREAS (Ayrıbasım/Offprint) Suna - İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü Suna & İnan Kıraç Research Institute on Mediterranean Civilizations

2 İÇİNDEKİLER KAZI RAPORLARI Alara Kazısı 2009 Osman Eravşar 1 Antiokheia ad Kragum Arkeolojik Araştırma Projesi: Michael Hoff Rhys F. Townsend 9 Kuzeydoğu Tapınağı 2009 Sezonu Ece Erdoğmuş Arykanda Kazısı 2009 Cevdet Bayburtluoğlu 14 Bademağacı 2009 Yılı Kazıları Refik Duru Gülsün Umurtak 19 Karain Mağarası 2009 Yılı Kazıları Harun Taşkıran 26 Kelenderis 2009 Yılı Kazıları Levent Zoroğlu 31 Kibyra 2009 Yılı Çalışmaları Şükrü Özüdoğru F. Eray Dökü 37 Ksanthos 2009 Jacques des Courtils 46 Limyra 2009 Martin Seyer Ulrike Schuh 50 Myra ve Andriake Kazıları nda İlk Yıl: 2009 Nevzat Çevik 55 Myra-Demre Aziz Nikolaos Kilisesi Kazısı ve S. Yıldız Ötüken Nilay Çorağan Karakaya 61 Duvar Resimlerini Belgeleme, Koruma-Onarım Ebru Fatma Fındık Çalışmaları 2009 Olympos Kazısı 2009 B. Yelda Olcay Uçkan 66 Perge 2009 Haluk Abbasoğlu 73 Pisidia Antiokheiası 2009 Kazı Çalışmaları Mehmet Özhanlı 81 Rhodiapolis Kazıları ve Çevresi Araştırmaları 2009 İsa Kızgut Emrah Akalın Süleyman Bulut 86 Side Tiyatrosu ve Çevresi 2009 Yılı Çalışmaları Hüseyin Sabri Alanyalı 94 Soli/Pompeiopolis 2009 Kazıları Remzi Yağcı 104 Yumuktepe Höyüğü 2009 Yılı Ortaçağ Kazıları Gülgün Köroğlu 111 YÜZEY ARAŞTIRMA RAPORLARI Beydağları Yüzey Araştırmaları 2009: Mnara İsa Kızgut Emrah Akalın 115 Çaltılar Yüzey Araştırması Çalışmaları Nicoletta Momigliano Alan Greaves 119 Tamar Hodos Belgin Aksoy Isparta Bölgesi Arkeolojik Yüzey Araştırması 2009: Bilge Hürmüzlü 124 Konane Antik Kenti ve Çevresi Isparta ve Burdur 2009 Yılı Yüzey Araştırmaları Mehmet Özsait 127 Kahramanmaraş Yüzey Araştırması 2009 Erkan Konyar 136 Kibyratis Araştırmaları 2009 Thomas Corsten Oliver Hülden 143 Jörg Gebauer Dağlık Kilikia 2009: Hamdi Şahin 148 Yerleşim Tarihi ve Epigrafya Araştırmaları

3 CONTENTS EXCAVATION REPORTS Excavations at Alara in 2009 Osman Eravşar 1 The Antiocheia ad Cragum Archaeological Research Michael Hoff Rhys F. Townsend 9 Project: Northeast Temple 2009 Season Ece Erdoğmuş Excavations at Arykanda in 2009 Cevdet Bayburtluoğlu 14 Excavations at Bademağacı in 2009 Refik Duru Gülsün Umurtak 19 Excavations at Karain Cave in 2009 Harun Taşkıran 26 Excavations at Kelenderis in 2009 Levent Zoroğlu 31 Work at Kibyra in 2009 Şükrü Özüdoğru F. Eray Dökü 37 Xanthos 2009 Jacques des Courtils 46 Limyra 2009 Martin Seyer Ulrike Schuh 50 First Season of Excavations at Myra and Nevzat Çevik 55 Andriake: 2009 Excavations at the Church of St. Nicholas in S. Yıldız Ötüken Nilay Çorağan Karakaya 61 Myra-Demre and the Conservation-Restoration and Ebru Fatma Fındık Documentation of the Wall Paintings in 2009 Excavations at Olympos in 2009 B. Yelda Olcay Uçkan 66 Perge 2009 Haluk Abbasoğlu 73 Excavations at Pisidian Antioch in 2009 Mehmet Özhanlı 81 Excavations at Rhodiapolis and Surveys in Its Environs 2009 İsa Kızgut Emrah Akalın Süleyman Bulut 86 Work at and around Side Theatre in 2009 Hüseyin Sabri Alanyalı 94 Excavations at Soli/Pompeiopolis in 2009 Remzi Yağcı 104 Excavations in the Medieval Strata of Yumuktepe Gülgün Köroğlu 111 Höyüğü in 2009 SURVEY REPORTS Surveys in Beydağları in 2009: Mnara İsa Kızgut Emrah Akalın 115 Report on the Çaltılar Survey Project Nicoletta Momigliano Alan Greaves 119 Tamar Hodos Belgin Aksoy Archaeological Surveys in Isparta Region in 2009: Bilge Hürmüzlü 124 Konane Ancient City and Environs Surveys in Isparta and Burdur in 2009 Mehmet Özsait 127 Surveys in Kahramanmaraş in 2009 Erkan Konyar 136 Research in the Kibyratis in 2009 Thomas Corsten Oliver Hülden 143 Jörg Gebauer

4 İÇİNDEKİLER Dağlık Kilikia da Kentleşme ve Tarımsal Ümit Aydınoğlu 152 Organizasyon Araştırması 2009 Doğu Likya Batı Pamfilya Epigrafik-Tarihi Coğrafi Bülent İplikçioğlu 157 Araştırmalar 2009 Osmaniye Arkeolojik Yüzey Araştırması 2009 Füsun Tülek 159 Sillyon Antik Kenti ve Çevresi Yüzey Araştırması 2009 Elif Özer Murat Taşkıran 165 DİĞER ÇALIŞMA RAPORLARI Alanya Kızılkule Tophane Eksen Projesi Seher Türkmen Belgin Savaş 170 Kazı Çalışmaları Doğu Garajı-Halk Pazarı Mevkii (Attaleia Nekropolü) Aynur Tosun 174 Kurtarma Kazısı 2009 Kekova Bölgesi Liman Araştırmaları 2009: Erdoğan Aslan 181 Aperlai Limanı Oinoanda Arazi Çalışmaları 2009 Martin Bachmann 189 Soli/Pompeiopolis in Roma Dönemi Limanı: Christopher Brandon Robert L. Hohlfelder 195 ROMACONS 2009 Arazi Çalışmaları John Peter Oleson Nicholas K. Rauh Remzi Yağcı Selinus Şekerhane Köşkü nde Jeoarkeolojik Seher Türkmen Claudia Winterstein 199 Çalışmalar 2009 Gülcan Demir Soli/Pompeiopolis te LRA 1 Amphora Fırını Alanı Caroline Autret Remzi Yağcı 203 Nicholas K. Rauh

5 CONTENTS Rough Cilicia 2009: Settlement History and Hamdi Şahin 148 Epigraphy Surveys Surveys of Urbanization and Agricultural Ümit Aydınoğlu 152 Organization in Rough Cilicia in 2009 Epigraphic-Historical Geography Surveys in Bülent İplikçioğlu 157 East Lycia West Pamphylia in 2009 Archaeological Surveys in Osmaniye in 2009 Füsun Tülek 159 Surveys in and around the Ancient City of Elif Özer Murat Taşkıran 165 Sillyon in 2009 OTHER REPORTS Excavations at the Kızılkule Tophane Axis of Alanya Seher Türkmen Belgin Savaş 170 Salvage Excavations at the Necropolis of Attaleia at Aynur Tosun 174 Doğu Garajı Halk Pazarı Mevkii in 2009 Harbour Surveys in Kekova Region in 2009: Erdoğan Aslan 181 Harbour of Aperlai Fieldwork at Oinoanda in 2009 Martin Bachmann 189 The Roman Harbour of Pompeiopolis: Christopher Brandon Robert L. Hohlfelder 195 The 2009 ROMACONS Field Campaign John Peter Oleson Nicholas K. Rauh Remzi Yağcı Geoarchaeological Survey at Şekerhane Köşkü, Seher Türkmen Claudia Winterstein 199 Selinus in 2009 Gülcan Demir An LRA 1 Amphora Kiln Site at Soli/Pompeiopolis Caroline Autret Remzi Yağcı 203 Nicholas K. Rauh

6

7 Isparta Bölgesi Arkeolojik Yüzey Araştırması 2009: Konane Antik Kenti ve Çevresi Archaeological Surveys in Isparta Region in 2009: Konane Ancient City and Environs Bilge HÜRMÜZLÜ Isparta ili ve ilçelerinde T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü nün sağladığı izinle, başkanlığım altında başlatılan yüzey araştırması Isparta nın yaklaşık olarak 24 km. kuzeyinde, Gönen İlçesi nde yer alan Konane (Roma Dönemi nde: Conana) antik kentinde gerçekleştirilmiştir (Res. 1). Konane bu güne dek kesintili olarak ve genellikle epigrafik yüzey araştırmaları kapsamında araştırılmıştır (W. H. Buckler v.d., Monumenta Asia Minoris Antiqua IV, 1933; M. Özsait, 1984 ve 1985 Yılı Isparta Çevresi Tarihöncesi Araştırmaları, AST 4, 1987; Th. Drew-Bear, Arameia, Konana, Pisidia Antocheia sından Yeni Yazıtlar, AST 26, 2008). Kuzeyde, Barla ve Tınaz dağlarının yüksek tepeleriyle çevrelenen ve Eğirdir Gölü ile Milyas ve Kibyratis arası nı birleştiren doğu-batı eksenli bir koridor konumundaki verimli ovalardan meydana gelen havza, küçük bir Pisidia toplumunun asırlar boyu gelişimini incelemek bakımından ideal şartları taşımaktadır. Uluslararası ve disiplinler arası bir işbirliği olarak 2008 yılından bu yana devam eden Isparta Arkeolojik Surveyi (IAS) projesinin amacı, Gönen ve çevresinin kültürel ve tarihsel gelişiminin araştırılmasıdır. Apollonia ve Seleukeia Sidera gibi Konane ye yakın yerleşmelerin Attalos ve Seleukos tarafından kurulmuş oldukları bilinmekle birlikte, Konane nin sözü edilen dönemlerde politik ve kültürel açıdan nasıl etkilenmiş olduğuna dair sorular halen cevaplanmaya muhtaçtır. Projenin amacı antik metinler, epigrafik ve arkeolojik buluntulardan yola çıkarak bu sorulara yanıtlar aramak olacaktır. Projenin ilk yılında, Gönen in 2 km. kuzeyinde ve 1656 m. yükseklikte yer alan ve ilk olarak 2008 de Isparta Müzesi tarafından saptanan Kale Tepe de topografik plan ve survey çalışmaları başlatılmıştır (Res. 2). Kale Tepe nin Surveys in the province of Isparta and its townships were conducted under this author s leadership near the towns of Gönen and Konane. This research was realized with permission issued by the General Directorate of Cultural Heritage and Museums, Ministry of Culture and Tourism (Fig. 1). Konane (Conana in the Roman period) is an ancient city located 24 km. north of Isparta. This site has been so far surveyed at intervals and chiefly for epigraphic materials (W. H. Buckler et al., Monumenta Asia Minoris Antiqua IV, 1933; M. Özsait, 1984 ve 1985 Yılı Isparta Çevresi Tarihöncesi Araştırmaları, AST 4, 1987; Th. Drew-Bear, Arameia, Konana, Pisidia Antocheia - sından Yeni Yazıtlar, AST 26, 2008). The east-west corridor-like basin bordered by the peaks of Barla and Tınaz Mountains on the north and connecting Lake Eğirdir with Milyas and Kibyratis, has fertile plains which provides us with perfect conditions for exploring the development over time of a small Pisidian community. The aim of the multi-disciplinary and international archaeological surveys initiated in Isparta in 2008 is to explore the cultural and historical development of Gönen and environs. Although it is known that such settlements as Apollonia and Seleukeia Sidera near Konane were founded by Attalos and Seleukos, the questions as to how Konane was influenced in political and cultural aspects during these periods have remained unexplained up to now. This project s objective shall be to search for answers derived from ancient texts, epigraphic materials and archaeological finds. In the first year of the project, topographic plans and surveys were initiated at Kale Tepe, located 2 km. north of Gönen, at an altitude of 1656 m. This site was identified by Isparta Museum in 2008 (Fig. 2). It is understood that Kale Tepe was a well-fortified core of a settlement, 124

8 YÜZEY ARAŞTIRMA RAPORLARI SURVEY REPORTS Res. 2 Kale Tepe yerleşmesi Fig. 2 Kale Tepe settlement Res. 1 Konane (Conana) antik kenti Fig. 1 Konane (Conana) ancient city iyi durumda korunmuş olan sur duvarlarıyla tahkim edilmiş ve sivil yapılarla cadde sistemlerinin izlenebildiği Hellenistik Dönem e ait bir çekirdek yerleşme alanı olduğu saptanmıştır. Tepenin güneydoğu kısmında, kente girişi sağlayan yolun her iki yanında tümülüsler ve kayaya oyulmuş mezarlardan oluşan bir nekropolis ile karşılaşılmıştır. Kale Tepe de gerçekleştirilen yüzey araştırması sırasında ele geçen seramikler, tepe üzerinde yer alan yerleşmenin erken Hellenistik Dönem den itibaren kurulmuş olduğuna ve muhtemelen de Roma Dönemi nde terk edilmiş olabileceğine işaret etmektedir. Roma Dönemi nden itibaren yerleşimin güneydoğu yamaçlara kaydığı, Bizans Dönemi nde ise batıya doğru genişlediği anlaşılmaktadır. Kentin daha erken dönemlerine ait veriler oldukça kısıtlıdır. Bununla birlikte, Kale Tepe nin güneybatısında yer alan vadide İ.Ö. 7. ve 6. yy. a tarihlenmesi gereken Frig/ Lydia seramiklerinin (streaked ware gibi) yanı sıra, İonia ve Doğu Akdeniz sahillerinde sıklıkla rastlanan bantlı seramikler de ele geçmiştir (Res. 3). Bu buluntular, 2008 yılında Tymandos ve çevresinde yapılan yüzey araştırmasında elde edilen verilerle birlikte değerlendirildiğinde kuzeybatı Pisidia nın Hellenistik Dönem öncesinde karşı karşıya kaldığı kültürler arası ilişkilerin anlaşılması ve söz konusu coğrafyanın tarihsel gelişiminin izlenmesi bakımından önem taşımaktadır. İonia ürünlerinin, Pisidia ya, özellikle de Konane yöresine nasıl ve ilk olarak ne zaman geldiği, cevaplanması gereken bir sorudur. Bununla beraber, İonia maddi kültürünün yöredeki dolaşımının rastlantısal olmaktan ziyade, büyük bir ihtimalle with street systems and civic buildings of the Hellenistic period. To the southeast of the hill is a necropolis flanking the road leading to the settlement. It contains tumuli and rock-cut tombs. Potshards, collected during the surveys at Kale Tepe, suggest the hill top settlement was founded around the early Hellenistic period and was probably abandoned in the Roman period. During the Roman period, the settlement shifted to the southeast slopes and later expanded westward in the Byzantine period. Data regarding earlier periods of the city is very limited. Yet, the Phrygian/Lydian potshards (e.g. streaked wares,) datable to the 7 th -6 th centuries B.C. and band ware, which is frequently encountered along the Ionian and eastern Mediterranean coastline, were collected (Fig. 3). With this data taken into account, together with that from Tymandos, surveyed in the previous year, is of importance for understanding the intercultural relations Northwest Pisidia underwent before the Hellenistic period. It is also important for following up on the historical development of the concerned geography. A query to be clarified is the when and how the Ionian products arrived in Pisidia, particularly in the Konane region. Yet, it is plausible to suggest that the circulation of Ionian material culture in this region was not accidental but rather, with support of the Lydian commercial network, it was related with 7 th -century settlements in the region and continued in the 6 th century. There is not sufficient evidence regarding the position of Konane in the Roman period. A total of 35 inscriptions were identified in 2009 and although most of them are funerary inscriptions, some provide significant informa- 125

9 YÜZEY ARAŞTIRMA RAPORLARI bölgedeki İ.Ö. 7. yy. yerleşimleriyle ilgili olduğuna ve etkileşimin Lydia ticaret şebekesinin desteğiyle İ.Ö. 6. yy. da da devam ettiğini ileri sürmek yanlış olmayacaktır. Konane antik kentinin Roma Dönemi nde nasıl bir konuma sahip olduğu hakkında yeterince veri yoktur yılında saptanan otuz beş adet yazıtın çoğunluğu mezar yazıtı olmakla birlikte, bazıları kent hakkında önemli ipuçları sağlamaktadır. Kentin Flaviuslar dönemin de Augustus kültünün başrahibi olan Gaius Iulius Cornutus u ve Perge deki İmparatorluk oyunları agonothetes i onurlandırdığı bilinmektedir (IKPerge 43). Gönen İlçesi içerisinde bir duvarda karşılaşılan ve daha önce yayınlanmış olan yazıt (SEG ; S. R. F. Price, Rituals and Power. The Roman Imperial Cult in Asia Minor, 1984). Konane de bir imparatorluk kültü veya tapınağının var lığını göstermektedir. Ekibimiz tarafından tespit edilmiş olan, İmparator Flavius Valerius Severus ve İmparator Galerius Valerius Maximianus onuruna adanan yazıtlar ile iki yeni Roma Dönemi mil taşı, Konane nin Tetrarkhi Dönemi ndeki güçlü varlığına işaret etmektedir. Mil taşları üzerinde 3civitas ibaresine rastlanmıştır. Ancak, bu ibarenin kente ne zaman verilmiş olduğuna işaret edebilecek veriler henüz eksiktir. Bununla birlikte, bu mil taşları Via Sebaste hakkında önemli ipuçları sağlamaktadır (Res. 1). İ.S yılları arasına tarihlenen mil taşı (Res. 4), Gönen İlçe sinin 7 km. güneybatısında bulunan İğdecik Köyü mezarlığında yer almaktadır. Çift dilli olan bu mil taşının üst kısmı kırıktır. Üzerindeki yazıttan hareketle, Konane den 4 mil uzakta yerleştirilmiş olduğu anlaşılan bu mil taşı, kenti Via Sebaste dan 15 km. batıya doğru konumlandırmaktadır. Konane nin, Hellenistik Dönem öncesinden itibaren, sahip olduğu geniş ve verimli ovaları; Pisidia Bölgesi için ayrıcalıklı bir yol kavşağı üzerinde bulunması nedeniyle, bölgede önemli bir merkez olduğu düşünülmektedir. SURVEY REPORTS Res. 4 İğdecik Köyü Mezarlığı, mil taşı Fig. 4 İğdecik village cemetery, milestone tion about the city. It is known that in the Flavian period the city honored Gaius Iulius Cornutus, who was the head-priest of the cult of Augustus, and the agonothetes of the Imperial games at Perge (IK Perge nr. 43). This inscription was recorded on a wall in Gönen and was formerly published (SEG ; S. R. F. Price, Rituals and Power. The Roman Imperial Cult in Asia Minor, 1984), pointing to the presence of the imperial cult or temple at that site. New inscriptions honoring Emperors Flavius Valerius Severus and Galerius Valerius Maximianus, as well as two new Roman period milestones, show the high position of Konane during the Tetrarchy. The milestones bear the term civitas, but it is not known when this term was ascribed to the city. Yet, these milestones provide information on the Via Sebaste (Fig. 1). The one dated to A.D (Fig. 4) is found in the İğdecik cemetery located 7 km. southwest of Gönen. This bilingual milestone is broken on top. Based on the inscription, Konane is located 4 miles from it and thus 15 km. west of Via Sebaste. Since times prior to the Hellenistic period, Konane is considered to be an important center in the Pisidian Region on account of its wide, fertile plains and its being located on a thriving crossroads of the area. Res. 3 İ.Ö. 7. ve 6. yy. seramikleri (Kale Tepe güneybatısı) Fig. 3 Potshards of the 7 th -6 th centuries B.C. (southwest of Kale Tepe) 126