DOĞRUDAN ÖĞRETİM MODELLERİ ve İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRENME

Transkript

1 DOĞRUDAN ÖĞRETİM MODELLERİ ve İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRENME

2 Doğrudan öğretim-1 2 Doğrudan öğretim öğretmen merkezlidir. Öğrenciye sunulacak materyallerin yapılandırılması ve aşama aşama öğrenciye sunuluşunda etkindir. Öğrenciye kazandırılacak hedefler, hedeflere ulaştıracak etkinlikler, etkinlikler için ayrılan zaman bellidir.

3 Doğrudan öğretim-2 3 Öğrencinin performansı izlenir ve öğrenciye anında dönüt verilerek yönlendirilir. Öğretim hedefleri öğrencilerin yeteneklerine uygun materyallerin seçimi ve öğretimin basamak basamak ilerleyişi öğretmenin kontrolünde olmakla birlikte, etkileşim otoriter değildir. Öğrenci katılımı önemlidir. Ders akademik odaklıdır.

4 Doğrudan öğretim-3 4 AUSEBEL e göre: öğrenci her zaman hangi bilginin önemli olduğunu ve hangi işaretlerin problem çözümü için uygun olduğunu bilmeyebilir. Bu nedenle birey özellikle herhangi bir konu alanıyla ilgili öğrenmesi gereken kavramları, ilkeleri, fikirleri buluş yoluyla değil, kendisine sunulanı alma yoluyla kazanabilir.

5 Doğrudan öğretim-4 5 Yapılan araştırmalar özellikle okuma, dil ve edebiyat matematik, yabancı dil gibi konu alanlarında doğrudan öğretimin öğrenme düzeyini yükseltmede daha etkili olduğunu, buluş yoluyla öğretiminde fen ve sosyal bilimler alanlarında etkili olduğunu göstermektedir.(rosenshine,1982; Good, 1983;Slavin,1989).

6 Doğrudan Öğretim Modelini Benimseyen Eğitim Psikologlarına Göre Bir Derste Bulunması Gereken Öğretim Etkinliği 6 Slavin (1989) : Bir Dersteki Öğretim Etkinlikleri 1. Derste ulaşılacak hedefleri ifade etme ve öğrencileri derse yönlendirme 2. Önkoşulları gözden geçirme 3. Öğrenilecek yeni materyali sunma 4. Öğrencilerin verilenleri doğru anlayıp anlamadıklarını arada sorulan sorularla kontrol etme ve yanlış anlamalarını düzeltme

7 Slavin (1989) : Bir Dersteki Öğretim Etkinlikleri Bağımsız alıştırma yapmayı sağlama 6. Performansı değerlendirme ve dönüt verme 7. Öğrendiklerini yeni durumlarda kullanmalarını sağlayacak alıştırma verme ve gözden geçirme

8 Gagne(1985): Öğretim Etkinlikleri Modeli Dikkati çekme; öğrenciyi hedeften haberdar ederek güdülenmeyi sağlama 2. Önkoşul öğrenmelerin hatırlanmasını sağlama 3. Yeni öğrenmelerle ilgili uyarıcı materyali sunma 4. Öğrenme rehberi sağlama

9 Gagne(1985): Öğretim Etkinlikleri Modeli Öğrencinin davranışı göstermesini sağlama 6. Dönüt verme 7. Performansı değerlendirme, hatırlama ve transferi güçlendirme

10 Rosenshine ve Stevens Genel hatlarıyla derste yapılacakları gözden geçirme 2. Önceki günün çalışmalarını kontrol etme gözden geçirme 3. Yeni içeriği/becerileri sunma 4. Öğrencinin ilk uygulamaları yapmasını sağlayarak anlayıp anlamadıklarını kontrol etme dönüt verme ve düzeltme

11 Rosenshine ve Stevens Bağımsızlaştırma 6. Sık sık test verme (izleme değerlendirmesi yapma) 7. Ev ödevleri verme; derste öğrenilenleri haftalık ve aylık gözden geçirme

12 Madeline Hunter (1982): Tam Öğretme Modeli Öğrencileri öğrenmeye hazırlama: Öğrenme hedeflerini açıklama ve öğreneceklerinin önemini benimseterek dikkati çekme 2. Önceki gün derste yapılanları sözel ya da yazılı olarak özetlemelerini sağlayacak birkaç soru sorma

13 Madeline Hunter (1982): Tam Öğretme Modeli Bilgiyi, mantıklı, iyi organize edilmiş aşamalı bir biçimde açık ve basit bir dil kullanarak, model alarak, gerektiğinde gösteri yaparak sunma. Bilgiyi önce sözel olarak sunduktan sonra, tahtada basit şemalar, grafikler, modeller ve bellek destekleyiciler kullanarak özetleme. Böylece beynin iki yarım küresini de kullanmayı sağlama.

14 Madeline Hunter (1982): Tam Öğretme Modeli Anlayıp anlamadıklarını kontrol etme anında dünüt ve düzeltme yapma ve öğretmen rehberliğinde alıştırmalar yapma 5. Bağımsız alıştırma; öğrencinin, dersi tam olarak anlaması sağlandıktan sonra bağımsız olarak alıştırma yapmasını isteme. Örneğin; birkaç matematik problemi çözmesi, haritada şehirleri yerleştirmesi vb. 6. Bağımsız alıştırmaları kontrol etme ve anında dönüt verme 7. Ev ödevi verme

15 Good ve Grouvus(1970): Missouri Mat. Prog Açılış: Ev ödevleriyle ilgili kavram ve becerileri kısaca gözden geçirme; ev ödevlerini toplama; zihinsel alıştırma örnekleri sorma 2. Geliştirme: Kısaca önkoşul kavram ve beceriler üstünde durma 3. Yaşamla ilgili açıklamalar, örnekler vererek, gösteriler yaparak öğrencinin anlamasını kolaylaştırma, anlamada odaklanmasını sağlama, öğrencilerin dikkatini canlı tutma

16 Good ve Grouvus(1970): Missouri Mat. Prog Öğrencinin anlayıp anlamadığını kısa cevaplı sorularla ve tek bir konudaki alıştırma maddeleriyle kontrol etme, gerektiğinde anlaşılmayan yerleri tekrar etme ve anlamlandırma 5. Alıştırma: kesintisiz olarak başarılı araştırma yapma olanağı sağlama; öğrencilere çalışma sonunda ödevlerinin kontrol edileceğini söyleyerek harekete geçirme

17 Good ve Grouvus(1970): Missouri Mat. Prog Öğrencilerin çalışmalarını kontrol etme 7. Özel gözden geçirmeler: haftalık gözden geçirme; her hafta başı pazartesi günü 20 dakika önceki hafta işlenen kavram ve becerileri gözden geçirme. Aylık gözden geçirme; her ayın ilk pazartesi günü önceki ay işlenen kavram ve ilkeleri gözden geçirme.

18 Genel olarak 18 Dersin başlangıç aşamasında sonra gelişme aşamasında, yeni öğrenme ile ilgili uyarıcı materyaller sunulmaktadır. Yani, hedef ve davranışların kazandırılmasını sağlayacak açıklamalar, örnekler, sorular vb. çeşitli araç gereçler sunulmaktadır. Bu arada öğrencilerin konuyu anlayıp anlamadıkları sık ve kısa cevaplı sorularla kontrol edilmektedir. Öğrencilerin uygulamaları kendilerinin yapılması istenerek öğrenmede kalıcılık sağlanmaktadır. Öğrenciye sürekli dönüt verilerek doğru ile yanlışı ayırt etmesi sağlanmaktadır.

19 İşbirliğine Dayalı Öğrenme (Cooperative Learning) 19

20 20

21 İşbirlikçi öğrenme 21 küçük gruplar oluşturarak bir konuyu çözümlemek, bir görevi yerine getirmek, bir problemi çözmek için ortak bir amaç etrafında çalışma işidir.

22 İşbirliğine Dayalı Öğrenme Nedir? 22 Ortak öğrenme amaçlarını gerçekleştirmek üzere öğrencilerin küçük gruplar halinde (2-6 kişilik) işbirliği içerisinde birlikte çalışması esasına dayalı interaktif bir öğrenme-öğretme metodudur. İşbirliğine Dayalı Öğrenim; verilen bir görevin gruptaki bütün üyelerin çabalarıyla tamamlanması demektir. Anahtar kelime EKİP ÇALIŞMASI

23 İşbirliğine Dayalı Öğrenme Nedir? 23 Grubun başarısı ancak bu yolla sağlanabilir. Tek başlarına oturup kendi üzerlerine düşeni yapmazlar. Tam tersine herkes birbirine karşı sorumluluk duyar. Çalışma sonunda bir ürün elde etmek genelde olasıdır.

24 Johnson & Johnson sınıfta üç tür amaç yapısından söz etmektedirler. (Sınıfın amaç yapısı ) 24

25 Amaç yapıları-1 25 Yarışmaya dayalı amaç yapısı: eğer öğrenciler birbirleriyle yarışmaya yönlenirse, bir öğrencinin başarısı diğerinin başarısızlığını gerektirir. Örneğin; öğretmen dörtte bir öğrencinin A alabileceğini söylerse öğrencileri yarışmaya yöneltmiş olur. Bir öğrencinin A alması demek, bir diğerinin A alamaması sonucunu doğurur.

26 Amaç yapıları-2 26 İşbirliğine dayalı amaç yapısı: Yarışmanın tam zıttı bir sonuç meydana getirir. Örneğin; dört öğrenci bir grup oluşturarak laboratuvarda deney yaparlarsa birlikte başarılı ya da başarısız olacaklardır. Ya birlikte yüzecekler ya da birlikte batacaklardır.

27 Amaç yapıları-3 27 Bireyselleştirmeye dayalı amaç yapısı: Bu amaç yapısında bir öğrencinin başarılı olması ya da başarısız olması diğer öğrencileri etkilemez. Örneğin; öğretmen dönem içinde verilen tüm sınavlardan ortalama en az 90 alan öğrenciye A vereceğini açıklar. Böylece, bireyselleştirilmiş amaç yapısında başarılı ya da başarısız olma durumu diğer öğrencileri etkilemez.

28 Amaç yapıları-4 28 Sınıflardaki amaç yapıları değişik düzeylerde de olsa genellikle yarışmacıdır(lockheed ve Harris,1982). Ancak yarışmacı amaç yapıları, öğrencilerin bir diğerine yardım etmesini engellediği için eleştirilmektedir. Yarışmacı bir yapıda başarı düzeyleri düşük olan öğrencilerin başarılı olma olasılığı çok azdır. Bu gibi nedenlerden dolayı işbirliğine dayalı öğrenme tekniklerinin öğrenme düzeyini arttırdığı gözlemlenmiştir.

29 İşbirliğine dayalı öğrenmenin yararları Öğrencilerin öğrenmeye güdülenmelerine ve dikkatlerini sürdürmelerine yardım etmektedir. 2. Özellikle düşük yetenekli öğrencilere, problem çözme ve üst düzey düşünme becerilerinin kazandırılmasında etkili olmaktadır. 3. Bireye, dünyayı diğer insanların bakış açısından görme yetisini kazandırmaktadır. Böylece öğrencilerde empati kurma becerileri artmakta; onlar, özel eğitime muhtaç çocukları daha kolay kabul ederek onların gelişimleri için rehberlik etmektedirler. 4. Öğrencilere demokratik yaşama alışkanlığı kazandırmaktadır.

30 İşbirliğine dayalı öğrenmenin yararları Öğrencinin akranlarıyla etkileşimde bulunması ona zevk vermekte; bu sayede öğretme-öğrenme ortamı öğrenciler için eğlenceli hale gelmektedir. 6. Gruptaki her bireyin katkısı olduğundan dolayı öğrencilerin özsaygı ve öz yeterlilik duygusunu geliştirmektedir. 7. Öğrencilerin hata yapma korkusu ve kaygı düzeyini en aza indirir. 8. Öğrencilerin ait olma gereksinimlerini karşılamalarına yardım etmektedir.

31 İşbirliğine dayalı öğrenmenin temel özellikleri-1 31 İşbirliğine dayalı öğrenme programının üç temel öğenin varlığına bağlıdır. 1. Grup amaçlarına sahip olma: grup amacı; başarı sertifikası, ek puanlar gibi öğrenciler için önemli olan herhangi bir şey olabilir. Grup amacı, öğrencilerin performanslarından dolayı onları ödüllendirici nitelikte olmalıdır. Grup amacı öğrencileri birbirlerine yardım etmeye ve bir diğerinin başarısı için el vermeye güdülemelidir.

32 İşbirliğine dayalı öğrenmenin temel özellikleri Bireysel sorumluluğu gerekli kılma: grubun başarısı her bir grup üyesinin en üst düzeyde öğrenmesine bağlıdır. 3. Başarı için eşit şansa sahip olma: öğrencilerin kendilerinin geçmişteki performanslarını geliştirerek takımın başarısına katkıda bulunmalarıdır.

33 İşbirliğine Dayalı Öğrenme Teknikleri 33 En yaygın olarak kullanılan öğrenme teknikleri şunlardır; Öğrenci takımları ve başarı bölümleri Takım-oyun-turnuva İşbirliğine dayalı birleştirilmiş okuma ve kompozisyon Takım destekli bireyselleştirme Karşılıklı sorgulama Birleştirme Birleştirme II

34 Öğrenci Takımları ve Başarı Bölümleri (ÖTBB)-1 34 Bu teknik Slavin tarafından 1983 yılında geliştirilmiştir. Öğretmen her öğrenme takımına dört ya da beş öğrenci atar. Her takımda düşük ve yüksek başarılı öğrenciler, kızlar ve erkekler, varsa farklı etnik kökenli öğrenciler dengeli bir şekilde yer almalıdır. Grup oluştururken yandaki şema dikkate alınmalıdır.

35 Öğrenci Takımları ve Başarı Bölümleri (ÖTBB)-2 35 İlerleme ölçüsüne göre bir takım puanı verilir. Slavin (1990), ilerleme puanını belirlemede aşağıdaki tabloda ölçütleri önermiştir. Ancak her öğretmen kendi sınıfı için farklı ölçütler belirleyebilir.

36 Öğrenci Takımları ve Başarı Bölümleri (ÖTBB)-3 36 Bu durumda diyelim ki Ayşe nin önceki temel puanı 80 idi, izleme testinden de 85 aldı ise, Ayşe nin ilerleme puanı izleme testi puanının temel puanından 5 puan fazla olmasından dolayı 20 dir. Ali nin temel puanı 40, izleme puanı ise 60 tır. Ali nin ilerleme puanı 30 dur. Sonuç olarak Ali Ayşe den takım puanına daha fazla katkıda bulunmuştur.

37 Öğrenci Takımları ve Başarı Bölümleri (ÖTBB)-4 37 Takım puanları, takımdaki her üyenin ilerleme puanlarının ortalaması alınarak belirlenmekte ve sonuca göre takımlara çeşitli ödüller verilmektedir. Örneğin aşağıdaki gibi bir sistem kullanılabilir. İyiler sadece kutlanabilir. Pekiyiler gösterişli bir takdir belgesi, yıldızlı pekiyilere de daha gösterişli bir takdir belgesi ve ek olarak başka ödüller verilebilir.

38 Öğrenci Takımları ve Başarı Bölümleri (ÖTBB)-5 38 Sonuç olarak, ÖTBB tekniğinde, takım ödülüne esas olarak ilerleme puanlarının kullanılması tüm öğrencileri, kendi kendilerini aşamaları yönünde güdülemektedir. Çünkü, her öğrenci geçmişte aldığından daha iyi bir puan aldığı takdirde takım başarısına katkıda bulunmakta ve ödülü almaktadırlar.

39 Öğrenci Takımları ve Başarı Bölümleri (ÖTBB)-5 39 Bu durumda, öğrencilerin birbiriyle yarışması değil, kendi kendileriyle yarışmasını ve birbirlerine yardım etmesini gerektirmektedir. Böylece yardım almayı ve vermeyi teşvik eden, keyifli bir öğrenme ortamı doğmaktadır.

40 Takım -Oyun-Turnuva(TOT) 40 Her hafta gruptan bir kişinin katıldığı turnuvalar düzenlenir. Grup üyeleri o hafta kendilerini temsil edecek arkadaşlarını hazırlarlar. Her öğrencinin aldığı puan, toplam takım puanına eklenir ve puana göre gruba ödül verilir.

41 İşbirliğine dayalı Birleştirilmiş Okuma ve Kompozisyon-1 41 İşbirliğine dayalı öğrenme tekniği listesine son yıllarda eklenen bir tekniktir. Bu teknik geleneksel olarak kullanılan yetenektemelli okuma grupları yaklaşımını desteklemek üzere geliştirilmiştir.

42 İşbirliğine dayalı Birleştirilmiş Okuma ve Kompozisyon-2 42 Öğretmen, bir okuma grubuyla çalışırken, ikişer kişilik çalışma takımları karşılıklı öğretme tekniğiyle birbirlerine anlamlı okuma ve yazma becerilerini öğretmeye çalışırlar. Bu becerileri öğrenmeyle ilgili etkinlikler; yüksek sesle okuma, okudukları ile ilgili tahminde bulunma sorular sorma özetleme, okudukları öykülerle ilgili kompozisyon yazma gibi temel okuma ve yazma etkinlikleridir

43 İşbirliğine dayalı Birleştirilmiş Okuma ve Kompozisyon-3 43 Takımlar bu konularda birbirlerinden yardım isterler. Takımlar, okuma ve yazma ödevlerinin tümünde, üyelerin gösterdiği performans ortalamasına göre ödüllendirilirler. Böylece işbirliğine dayalı öğrenmenin temel özellikleri olan başarı için eşit şans, öğrenme için grup desteği ve en son ortaya konan performansta, bireysel sorumluluk gerçekleştirilmiş olur.

44 Takım Destekli Bireyselleştirme 44 Bu teknik matematik öğretiminde kullanılmak için geliştirilmiştir. Eş vardır. Eşler birbirinden sorumludur. Grup heterojendir. Her öğrenci kendi seçeceği bir arkadaşıyla çalışır.(eş seçimi) Eş olan öğrenciler birbirlerinin çalışmalarını, ödevlerini ve test kâğıtlarını değerlendirir. Her hafta durum değerlendirilir.

45 Karşılıklı Sorgulama 45 Bu teknik çok değişik yaş düzeylerinde ve konu alanlarında kullanılabilir. Soruları öğrenci hazırlar. Öğretmen konuyu sunduktan sonra sınıfı heterojen gruplara ayırır. Her grup konuyla ilgili açık uçlu sorular hazırlar, birbirlerine sorar ve cevap verirler. Öğretmen de öğrencilere soru hazırlarken soru kökleri ile ipuçları verir. Son olarak verilen cevaplar tüm sınıfta tartışılır.

46 Birleştirme 46

47 Birleştirme-2 47

48 48 Kaynakça; Gelişim, Öğrenim ve Öğretim Kuramdan Uygulamaya Prof. Dr. Nuray SENEMOĞLU (Ders Kitabı)