Kurtar Bizi Kanada Kanada ya Gitmenin Yolları

Transkript

1 Kurtar Bizi Kanada Kanada ya Gitmenin Yolları Faruk Arslan 1

2 2 Faruk Arslan

3 3 Faruk Arslan

4 [Faruk Arslan] 12 Nisan 1969'de Ankara'da doğdu. Aslen Çorumludur. 3 yıllık GATA Sağlık Astsubay Hazırlama Okulu'ndan mezun oldu. Azerbaycan Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü nü bitirdi. Hazar'ın Statüsü konusunda tez yazarak 1997'de Uluslararası Hukukçu unvanını kazandı. Kanada da Centennial College'den 2008 de Sosyal Toplumcu diplomasıyla mezun oldu. Toronto da York Üniversitesi nde sosyoloji alanında eğitim yaptı. Arslan, Karabağ, Çeçenistan ve Abhazya savaşlarını yakından takip etti. Hazar'ın enerji rezervleri ile ilgili yazdığı 3 binden fazla haber ve makale Türk ve yabancı basında yayımlandı. Azerbaycan Zaman gazetesinde muhabirlik, haber müdürlüğü ve köşe yazarlığı yaptı. CHA Azerbaycan temsilciliğini 3 yıl yürüttü. 2 yıl süresince Türkiye'de yayımlanan Zaman gazetesinde Bakü Mektubu adlı köşeyi yazdı. Azerbaycan'da yayımlanan ilk çocuk gazetesi Tomurcuk'un kurucularından oldu. Zaman gazetesinde 2000 yılı sonuna kadar Ankara'da diplomasi, dış politika ve enerji muhabirliğini yürüttü. 14 ülkede basılan Zaman gazetesine yönelik özel araştırma dosyaları hazırladı. Türk dünyası özel muhabirliği yaptı. Azerbaycan Gazeteciler Cemiyeti, Ankara Diplomasi Muhabirleri Derneği ve Kanada Etnik Gazeteciler Derneği üyesidir de Kanada da Zaman gazetesi temsilciliği görevini üstlenirken, Toronto muhabiri olarak çalıştı. Kanada Türkleri nin posta ile dağılan ücretsiz haber dergisi Sunrise'ı kurdu ve bir yıl boyunca editörlüğünü üstlendi periyodunda Ali Alperen mahlasıyla sırasıyla Gündüz, Muhalif, Gelecek gazetesi, Hür Gelecek gazetelerinde köşe yazdı yılında Metafizik Magazin dergisinde yazıları yayımlandı den beri Kanada da beş bin tirajla yayımlanan ve ücretsiz dağıtılan Canada Türk te, 2006 dan beri Almanya da yayımlanan Platform dergisinde, 2000 den beri ise, internet medyasında aralıksız köşe yazılarıyla haberciliğini sürdürdü. Evli ve iki çocuk babası olan Arslan, Kanada ve Türkiye vatandaşı olarak Kanada da gazetecilik yaşamını sürdürüyor. Arslan, iyi derecede İngilizce, Almanca ve Azerice biliyor. Yayımlanmış Eserleri: Matrix in 11 Eylül Kurgusu Hazar ın Kurtlar Vadisi: Petrol İmparatorluğunda Güç Savaşları Net Kırılma: Evenjelik Harbin Kurgusu Mason Bektaşiler Kanada ya Gelmenin Yolları-Kurtar Bizi Kanada Mesih in Hızır ı Barnaba: Hristiyanlığın Gizli Tarihi Keşmir de Hz. İsa Efsanesi September 11 Fiction of Matrix Vadi nin Şifresi Çözülüyor Karakutu Ergenekon un Karanlık İsmi: Tuncay Güney 4

5 İçindekiler Giriş...9 CAN ADAMIZ KANADA...9 Birinci Bölüm...17 NEDEN KANADA?...17 İkinci Bölüm...35 KANADA GÖÇMENLİĞİ TARİHİ...35 Üçüncü Bölüm...47 GÖÇMENLİĞE İLK ADIMLAR, İLK GÜNLER...47 Dördüncü Bölüm...89 GÖÇMENLİĞİN ÜÇ DÖNEMİ...89 Beşinci Bölüm KANADA'DA İŞ ARAMA BELASI Altıncı Bölüm INDAN SONRA YENIDEN MESLEK SEÇMEK Yedinci Bölüm İŞ ARAMA İŞ KUR

6 Sekizinci Bölüm KANADA DA ÖĞRENCİLİK YOLLARI Onuncu Bölüm Göçmenlik Başvurusu Rehberi Onbirinci Bölüm PARAŞÜTLE İNME: İLTİCA YOLU Kaynakça Tanıtım

7 7 Faruk Arslan

8 Giriş CAN ADAMIZ KANADA Bulundukları ülkelerde yıllar içinde yabancılıktan vatandaşlığa terfi etseler de, Türkler açısından topluluk yaşamının gerektirdiği iletişim ihtiyaçlarının karşılanması önemli bir sorun olarak duruyor. Çevrelerini en önemli araçla, anlayabildikleri dil ile algılama ve ifade etme ihtiyacı başta olmak üzere, kültürel kimliğin, özellikle de anadilin korunması ve geliştirilmesi büyük önem taşıyor. Yurtdışında faaliyet gösteren ulusal ve bulundukları ülkelerde kurulmuş yerel medya organlarımız günlük, haftalık, onbeş günde bir veya aylık tüketilen sınırlı bir bilgiyi aktarıyor. Bu nedenle yaşadığımız ülkelerde edindiğimiz tecrübeleri kitaplara geçirmek zorunlu hale geliyor. Kanada da Türk gazetelerin temsilciliğini yapmış bir gazeteci-yazar, Türkçe yayın yapan Sunrise dergisinin kurucu editörü, 2004 den beri önce aylık sonra onbeş günde bir yayına dönüşen en etkin Türk toplumu gazetesi Canadatürk ün Yayın Danışmanı ve yazarı olarak uzun zamandır Kanada yı tanıtan bir kitap yazmam konusunda yoğun taleplerle karşılaşıyordum. Bu kitapda Kanada nın gerçeklerini anlatmalı, sosyolojik, tarihi değerlendirmeler yapmalı ve deneyimlerime, anılarıma yer vermeliydim. Göçmen olarak Kanada ya gelmek isteyen öğrenci, işadamı, göçmen veya ziyaretçi vizesiyle ülkeyi tanımak isteyenlere yol göstermeliydim. En az bu ülkede 10 yıl 8

9 yaşamalıydım ki, bu kitap yüzeysel bilgiler içermesin, derin analizlerle süslensin ve bekleyenleri hayal kırıklığına uğratmasın. Kanada nın hem ülkemizde hemde dünyada mükemmel bir imajı var. Kanada da yaşamak isteyen o kadar çok vatandaşımız var ki, artık onlara cevap yazmaktan yorulup, elinizde tuttuğunuz eseri kaleme almaya karar verdim. Kitabımıza adını veren ' Kurtar Bizi Kanada' kelamını sadece Türklerin ve diğer 200 ü aşkın ülke vatandaşının hayallerinden geçirdiği bir rüya değil. Buna Amerikalılarda dahil. Kanada, Red-Kit den kaçan Daltonların sığındığı bir kaçaklar ülkesi olmaktan öte bir umut kapısı, sevecen bir yuvadır. Türkiyede yaşayan herkeste yurtdışı sevdası vardır ama yurtdışına çıkınca bu sefer Türkiye sevdası başlar. Kanada'ya gelen ilk Türkler Almanya'ya gidenler gibi bir gün geri döneceklerini hayal ettiler 1960'larda. İlk Türkler 1880 lerde Osmanlı vatandaşı olarak geldi. Birinci dünya savaşında savaş stresi yıllarında pek çok Ermeni, Rum ve Süryani Kanada ya sığındı yılında Kanada da yaşayan ilk gelen Türk 101 yaşını kutladı. Yıllar sonra 8 Türk Toronto'ya 1955'de geldi. Kanada'ya uyum sağlayınca kendi ülkelerini kanıksadılar. Eğri giden olguları, olayları, uygulamaları daha net görür hale geldiler. Bu sefer Türkiye'ye yeniden uyum sağlama fobisi sardı bünyelerini. Almanya serüveni gibi ikinci, üçüncü nesiller yetişmeye başladı. İlk gelen yüksek eğitimli, çoğunluğu mühendis Türklerdi. İş bularak veya öğrenci olarak geldiler. Kanada toplumu içine karışarak eridiler, Türklerden kendini soyutladılar. Bu nedenle Türk toplumu oluşamadı, yerleşik düzene geçemedi. Çünkü ilk gelenlerin dini inançları zayıftı, Kanada'nın yumuşak 9

10 asimilasyon politakasına yenildiler. Çocukları artık tam bir Kanadalıydı, Türk gibi düşünemiyor, pek azı müslüman gibi yaşıyordu. Milliyetçilik damarı ile pek azı Türk toplumu içinde kaldı. 1986'da gelen ikinci dalga Türkler, köylüydü. Nevşehir, Denizli, Konya ve Kahramanmaraş'ın köylerindentürkler, Kanada nın vize uygulamadığını duyunca biletini alıp soluğu Montreal ve Toronto da aldı. Merhum Turgut Özal, Kanada ile karşılıklı vize uygulamasını kaldırdığını nereden duydularsa bu beldelerin uyanık köylüleri toplu biçimde pasaport çıkartıp Kanada'ya göç etmişti. Toronto'ya, Montreal'e inen uçaklar her seferinde 400'er Türk getiriyordu. Kanadalılar Nevşehir'i, Denizli yi Türkiye'nin en büyük kentleri sanıyordu. Bu seferler aylarca aralıksız sürdü. Gelenler, ömürlerinde şehir görmemiş, güttüğü ineği, ektiği tarlayı bırakıp göç etmişti. Okuma yazma dahi bilmeyen bu Türklerin çoğunluğu ilkokul bile bitirmemişti. Paraları, eğitimleri, meslekleri yoktu, hemen hepsi iltica ettiler. Ekonomik zorlukları söyleyemediler, siyasi mülteci oldular. En altdan biraz üste tırmanırken kültürlerini yaşatma duygusuyla dine sarıldılar. Ama çalışkandılar. İlk Türk sivil toplum örgütleri böylece şekillendi. Camiler açıldı, kültür merkezleri çiçek açtı. Cenazelerin kaldırılacağı bir mekan olmaması, müslüman Türklerin Hıristiyan mezarlığına gömülmesi üzerine Pape ve Gerard ta ilk caminin alınması için herkes elini cebine attı ve cami 1986 da açıldı. Süleyman Hilmi Tunahan grubunun Fatih Cami 1980 de, Milli Görüşcülerin Zafer Cami 1988 de ve Nevşehirlilerin Mevlana Cami 2000 de faaliyete başladı. Eğer bu Türkler iltica etmemiş olsaydı, daha çok vatandaşımız gelebilirdi. Kanadalılar uzun süre 10

11 uyanmıyabilirdi. Türk Dışişlerine sordular, aldıkları cevap: ' Beğenmiyorsanız vize uygulayın' şeklindeydi. Dışişleri Bakanlığında Mesut Yılmaz oturuyordu. Vize uygulaması başlayınca göç bıçak gibi kesildi yılında ve 2001 baharında Türkiye'de başbveren ekonomik ve siyasi krizler, tekrar Kanada'ya akını başlattı. 28 Şubat süreci sonrası kendilerini Kanada'da bulan genç, eğitimli, dinamik yeni nesil farklıydı. Bu arada sistemin dışladığı Kürtler, Aleviler, Süryaniler gibi diğer Türkiyeli ' küskünler' ile eğitimli, meslek sahibi göçmenler, Kanada'yı keşfetmekten oldukça memnundu. Militize, politize edilmiş Kürtlerin Kanada'yı seçmesinin nedeni artık Almanya ve Avrupa ülkelerinin Kürtlerin sahte iltica taleplerini kabul etmemesiydi. Almanya'daki iltica isteklerine yüzde 90 oranında ret yiyen Kürtler, bakir Kanada'yı seçerek kısa sürede oturum haklarını aldı. Kanada sundukları sahte belgeleri ve oynadıkları tiyatroyu, eğer kaliteli yapabiliyorlarsa yutuyordu. Dindarlara baskılardan dolayı Avrupa'yı yıllar önce terkederek Amerika kıtasını keşfedenlerin yerini, dinini, geleneksel kimliğini yaşayamadığı için can vatanı Türkiye'sini ' ya terket ya terket ' diye ayrılanlar alıyordu. Türk lobisi oluşturma fikri, yeni jenerasyonun göçü ile ivme kazandı Kanada'da. Tabii Kürtlerde, Kürt lobisi oluşturmayı ihmal etmedi sonunda Toronto'ya ayak bastığımda Türkiye'den sadece 5000 Türk-Kürt yaşıyordu. Kanada genelinde ise 20 bin Türkiyeli olduğu sanılıyordu. Bugün 20 bin Türkiyeli sadece Torontoda yaşıyor, Montreal'de 15 bin, Ottawa ve Vancouver'da beşer bin olmak üzere altmış binin üzerinde vatandaşımız Kanada'yı 2. vatan edindi. Kanada'ya geldiğimde Alevilerin çıkardığı Bizim 11

12 Anadolu ve ABD'de basılıp Kanada'da dağıtılan Zaman gazetesinden başka Türk medyası yoktu. Bir yıl üstlendiğim Zaman gazetesi Kanada temsilciliği ve Toronto muhabirliği dönemimde para ile satılan gazeteden ziyade bedava satılan toplum dergisine ihtiyaç olduğunu gözlemledim. Zira etnik milletler kendi dergilerini aldıkları reklamlarla ücretsiz çıkartarak bedava dağıtıyordu. Rusların altı, Korelilerin on, Filipinlerin bile onüç dergileri vardı. Bu nedenle 2002 Eylülünde Sunrise dergisinin ilk sayısını çıkarttık. 3 bin adet basılan aylık ücretsiz dergi Türklerin adreslerine postalanıyordu. Kısa sürede dergimiz bir numara haline geldi ve Türk işadamı olmadığı için reklam alamazsınız denilen sektörde önceleri 3 bin dolar, daha sonraları beşbin dolara varan reklam almaya başladı Eylül'ünde tiraj beş bine çıkmıştı. Daha önce Radyo Merhaba'nın ve Pape Cami'nin dergi denemeleri başarısız olmuş ve külliyen zarar ile kapatmıştı. Kürtler bu başarıyı görüp hemen Mezopotamya adlı ayrılıkcı yayınlarını çıkardı yılında Yeni Hayat, Tunceli Kürt Alevisi Süleyman Güven tarafından çıkarılmaya başlandı. Hasan Yılmaz ise Sunrise'dan ayrılarak Canadatürk aylık gazetesini Ocak 2004 de beş bin tirajla çıkartmaya başladı. Türk medyasının yeşermesiyle lobicilik hızlandı. İlk Kanada izlenimlerin oldukça toz pembeydi. Üçüncü dalga ile son yıllarda gelenler, eğitimli gençler ve ailelerden oluşuyordu. Ancak Kanada'daki Türk toplumu oldukça dağınıktı. Yunanlılar, İtalyanlar ve Çinliler kendilerine mahalleler kurmuş iken Türkler lobisizdi, yalnızdı. Kanada, kültür zenginliğine önem veren bir ülke olarak hoşgörü ve tolerans kimliğin bir parçasıydı. Yinede Kanada kültürüne WASP (White-Anglo-Sakson- 12

13 Protestan) anlayışı hakimdi. Her ülkeden her ırktan insanlara 'çok kültürlülüğü kaynaştırma programı' ile doğaçlama yapılıyordu. Bu yaklaşım insanlara Kanada'yı sevdiriyordu. Kimse kimsenin hakkına tecavüz etmiyordu. 'Sıfır risk ' ile paniksiz, stressiz yaşamak, sansasyona, şok kararlara alışmış Türkler açısından oldukça lükstü. Bu kitapda, ilk önce Kanada ya göç tecrübesi yaşamış olanların başta şahsımın deneyimlerini aktararak gerçek Kanada yı anlatacağız. Tecrübelerinden istifade ettiğim Sunrise Dergisi, Canadatürk yazarlarına, Kanadainfo ve Simit Kokusu network gurubuna ve tecrübelerini yazarak gönderenlere teşekkürlerimi sunuyorum. Bu bölümleri okuduktan sonra halen başvuru yapmaya kararlı iseniz, günah benden gider. Zaten gelmeyin diye yalvardığım arkadaşlarım pılıyı pırtıyı toplayıp geldiler, gelin diye dil döktüklerim Kanada ya gelmediler. Bu durum tam bir Türk işi algılama sorunu. Her koyun kendi bacağından asılır demek istemiyorum. Kimseyi zorla göç ettiremezsiniz, kimseye de gelme diyemezsiniz. Kanada yı toz pembe gösterip, acı gerçekleri perdelemek istemedim. Eğer sonuna kadar okumaya kararlı iseniz, resmi prosüdürün ayrıntılarını inceleyebilirsiniz. Kanada ya göçmenliğini bekleyenler, işadamları ve öğrenciler ile ülkeye yeni gelenler için bu bir başucu kitabıdır. Kanada ya göç etmek, hayatınızın en önemli ve radikal kararı. Kendinizle dürüst olmanız gerekiyor. "Ben niye gidiyorum" sorusunu samimi bir şekilde cevaplarsanız kararınız ortaya çıkacaktır. Eğer çok para kazanmak, zengin olmak, kısa yoldan köşeyi dönmek gibi amaçlarınız varsa, Kanada size göre bir yer değil. Eğer amacınız Türkiye'deki her türlü saçmalıktan, trafikten, hava kirliliğinden uzak insanca yaşamaksa, o 13

14 zaman gidin. Şekilcilik, gösteriş budalılığı, lüks ve israf yarışı, en yakın akrabalarınızın dahi samimiyetsizliği sizi sıkıyorsa, durmayın bir dakika! Çocuklarınıza iyi bir eğitim ve gelecek sağlamaksa, tam isabet doğru bir karar veriyorsunuz. Ama unutmayın ki her şeyin bir bedeli var, bunun için çok çalışmanız ve çok mücadele etmeniz gerekiyor. Bu kitapda, Kanada ya göç tecrübesi yaşamış olanların deneyimlerini, gerçek Kanada yı bulacaksınız. Kanada göçmeni olmak isteyenlere, öğrenci veya ziyaretçi vizesiyle ülkeyi tanımayı hayal edenlere Kanada ya gitmenin yolları gösteriliyor. Göçmenliğin, öğrenciliğin onlarca çeşidi ve çıkartılan engelleri aşmanın püf noktalarını ancak burada okuyabilirsiniz. Kanada da nasıl iş kurulacağını, dil kursuna, üniversiteye, master ve doktoraya nasıl başvurulacağını öğreneceksiniz. Göçmenlerin yaşadığı sıkıntılarıyla tanışacak ve en belalı mesele iş bulma yollarında yaşanmış tecrübelerden dersler alacaksınız. Bu kitabı okuduktan sonra dünyanın en özgür, en yeşil, en konforlu, çok kültürlü, çok dinli, bol hoşgörülü canlar, cananlar diyarını keşfedeceksiniz. Kanada'yı Türkçe okunduğu gibi 'Kan' ile telaffuz etmek demek hoşuma gitmiyor; bu ülke İngilizce telaffuzun Türkçe okunmasıyla 'Can Ada' mız... Eğer mücadele gücünü kendinizde buluyorsanız, yolunuz açık olsun... Toronto, Kanada Faruk Arslan 5 Ağustos

15 15 Faruk Arslan

16 Birinci Bölüm NEDEN KANADA? 2008 yazından beri tufana dönüşen global ekonomik krizin teğet geçtiği ülkelerden biri Kanada. Bankacılık sistemi çok sağlam. Ayrıca bir sosyal devlet olarak kriz olsa bile vatandaşını ezdirmeyen, sübvansiye eden bir yapı var. ABD ye bağlı araba fabrikaları dışında krizden etkilenen olmadı denilebilir. Amerikalılar ve green kartlı göçmenler dahi iş aramak için Kanada ya akın etti. Bu yoğun ilginin kriz derinleştikce artacağı gözlemleniyor. Kanada, topraklarına göre dünyanın ikinci büyük ülkesi. Pasifik (Büyük Okyanus), Arktik (Kuzey Buz Denizi) ve Atlantik gibi üç büyük okyanusun arasında kalmış bir yarım ada. 250 bini aşkın gölü ile dünyanın en sulak ve yeşil topraklarına sahip. Kanada'nın yüzölçümü Türkiye'nin 11 katı. Sırf gölleri ve balta girmemiş ormanları Türkiye toprakları kadar. On eyalet ve üç bölgeden oluşuyor. Birleşmiş Milletler, tam 7 yıl üst üste, Kanada'yı dünyanın en yaşanılır ülkesi seçti. UNESCO, Toronto'yu ve Vancouver'ı arka arkaya 2000 lerde yaşanılacak en güzel şehir olarak gösterdi. Gerçi Toronto bu özelliğini yitirdi, ama Vancouver halen dünya üçüncülüğünü koruyor. Olumlu ve olumsuz yanlarını objektif olarak ele aldığım bu kitap rehberliğinde, artık Kanada'da yaşama şansına siz de sahip olabilirsiniz. Nefes kesici doğal güzellikleri, konforu, yaşam standardı, mükemmel sağlık sistemi, yüksek eğitim seviyesi ve temiz doğal çevresiyle Kanada, tam yaşanacak ve aile kurulacak bir ülkedir. Kanada göçmenlerin eseridir ve yaşlanmakta olan 16

17 Kanada nüfusuna en büyük destek halen göçmenlerden gelmektedir. Günümüzde, Kanada'ya her yıl 200 değişik ülkeden ikiyüz bini aşkın göçmen geliyor. Kanada, bünyesindeki bu çeşitlilikle gurur duyar. Kanada'da, göçmenler ekonominin tüm nimetlerinden tam olarak yararlanırlar. Dahası, Kanada Haklar ve Özgürlükler Yasası sayesinde, göçmenlerin hakları, ülkenin tüm halkı gibi yasalarla korunacaktır. Dilinizi koruyacak, kişisel, dini özgürlük ve emniyete ayrıca ifade özgürlüğüne sahip olacak, dernek kurma ve barışcıl amaçlarla toplanma hakkına sahip olacak ve kanun karşısında diğer bireylerle eşit olacaksınız. Ayrıca, Kanada'nın her yerinde yaşama ve çalışma hakkınız olacaktır. İşlerinizi Kanada'da sürdürdüğünüz takdirde, hitap ettiğiniz pazar, Kanada'nın 32 milyonluk nüfusundan çok daha büyüktür. Kanada, Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması'nı (NAFTA) ABD ve Meksika'nın yanı sıra kabul etmiş bir ülkedir. Dolayısıyla, Kanada'da iş yaptığınızda, GSMH'si 8,5 trilyon dolar olan bir pazara sahip olmuş olacaksınız. Kanada'nın ABD'den farkı, herkesin sağlık sigortasına ve işsizlik garantisine sahip oluşu ve kayıt altında bulunmasıdır. Acımasız kapitalist bir hayat içinde boğuşmak, at gibi çalışıp fil gibi yemek isteyen, zenginlik peşinde olanlar ABD'yi seçer. Kapitalizmin yanısıra sosyal güvencelere sahip olarak gelecek endişesi taşımak istemeyenler, insan gibi çalışıp fil gibi yemek isteyenler Kanada'ı tercih eder. Zengin olmak isteyen yeni ve eski Kanadalılardan her yıl yüzbini ABD'te göç ederken, rahat, baş ağrısız bir yaşam sürmek isteyen 30 bin Amerikalı Kanada'ya yerleşir. Kanada, yaşam pahalılığı konusunda G-7 ülkeleri içinde en son sırada yer alıyor. Ancak vergilendirmede 17

18 ise, 2. sırada. İş masrafları, ABD'de iş yapma masraflarının %57'si olduğu için NAFTA anlaşmasından sonra ekonominin yüzde 45'ini yaptıkları yatırımlarla Amerikalı şirketler ele geçirdi. Kanada halkının %47'si lise, %30'u üniversite mezunudur. Göçmenlerin tamamına yakını üniversite veya daha üst düzey eğitim almış insanlardan oluştuğu için Kanada'yı yüksek eğitimliler cenneti adlandırabiliriz. Enflasyon'un 5 yıllık ortalaması %1.6 civarında, işsizlik oranı ise %7. Aslında işsizlik oranı sıfıra yakın, sözkonusu yüzde 7 gizli işsizler, işi olupta devletden gizleyerek sosyal yardım alan uyanıklardan oluşuyor. Uyuşturucu, içki bağımlısı, tembel Kızıldereliler, renkli insanlar, (bu ülkede zenciye zenci denilemediği için bu tabiri kullandım) Kanadalı vurdumduymazlar, aklı dengesi yerinde olmayanlar ile yeni gelen çaylaklar dışında işsiz kimse yok denilebilir. İş beğenmeyen vardır. İşsizlik oranının belirli seviyede resmi olarak tutulması, Kanada ekonomisi ve siyasetinin asıl patronu olan 150 büyük şirketin ve onların başı Power Corporation'ın kararıdır. Kanada'nın başbakanları demokrasi yoluyla da olsa bu şirketden çıkartılır. Kanada'yı 13 yıl idare eden eski başbakan ve Maliye Bakanı Jean Chretien bu şirketin patronunun damadıydı. Eski Maliye bakanı, eski başbakan Paul Martin ise eski genel müdürüydü. İşsizlik resmi olarak sıfır olursa işçi saat ücretleri psikolojik olarak 1995'lere kadar olduğu gibi 15 dolara yükselirdi. Uuzn yıllar burakam 8 doların altındaydı. 31 Mart 2009 itibariyle Ontario da asgari saat ücreti 9,50, öğrenciler için 8,90 a çıkarıldı yılında yetişkinler için 10,25, öğrenciler için 9,60 geçerli km yi aşkın karasınırı ve ekonomik olarak bağımlılık nedeniyle Kanada, 18

19 ABD nin arka bahçesi olarak görülür. Düşmanı yoktur ki ordusu olsun, savunmaya büyük paralar harcasın. Dünyada Amerikalılar bugün Amerikalıyım diye böbürlenerek dolaşamazken, ters bakışlardan korunmak için Kanadalıyım diyorlar ve sempatik görünmeye çalışıyorlar. Çünkü Kanada, gerçekten herkese açık, sempatik bir ülke. 60 bin kişilik ordusunun yarısı BM nin emrinde, dünyanın sıcak bölgelerinde barış amaçlı bekçilik yapıyor. Kanada da askerlik mecburi değil, er askerliği 2500 Kanada doları maaşlı profesyonel bir iş. Yurtdışına gönderilen güçlerde maaş iki katına çıkar. Üniversite mezunu ve Kanada vatandaşı iseniz 5000 Kanada dolarına orduda subay olarak işiniz hazırdır. Pek çokları Kanada doları mı güçlü yoksa Amerikan doları mı diye soruyor. Amerika ve Kanada'da halen espiri olarak devam eden hangi doların güçlü olduğu tartışmasına iki ülke arasında karşılaştırma yaparak açıklık getireyim. Diyeceksiniz ki, Amerikan doları tabii ki, daha güçlüdür... Önce bu tatlı rekabetin bir fıkrasını anlatayım: Olay, henüz döviz kurlarının uygulanmadığı yıllarda ABD-Kanada sınırındaki bir şehirde geçmektedir. ABD ve Kanada malumuz para birimi olarak 'dolar' kullanmaktadırlar. Yalnız her iki ülke de kendi paralarının daha değerli olduğunu iddia etmektedirler. Şöyle ki Kanadalılara göre: 1 ABD Doları= 90 Kanada Centi, Amerikalılara göre ise: 1 Kanada Doları= 90 ABD Centi. Bir Amerikalı, cebindeki 1 dolarla dolaşmaya çıkar. Bir ara karnı acıkır ve simit alır (Amerikan simiti!). Simitin fiyatı 10 centtir. Cebindeki 1 doları verir. Simitçi bozuk para ararken cebinin bir köşesinde 1 Kanada doları bulur, onu verir (90 cente eşit ya!). Derken sınırı yürüyerek geçer ve Kanada 19

20 da dolaşmaya başlar. Kaleme ihtiyacı olduğunu hatırlar. Girer bir kırtasiyeciye. Kalemin fiyatı da 10 Kanada centidir. Cebindeki 1 Kanada dolarını verir. Kırtasiyeci de para üstü olarak 1 ABD doları verir. Oradan da ayrılıp evine döner. Sonra düşünmeye başlar: - Yahu sabah evden çıkarken cebimde 1 ABD dolarım vardı, şimdi de 1 ABD dolarım var. Peki simitle kalemin parasını kim verdi? Bu hikayenin üzerinden gerçekten çok sular akmış. ABD ile Kanada arasındaki günlük ticaret hacmi artık 1.5 milyar dolar civarında. İki ülke arasında sınır şeffaf, gümrük vergisi uygulaması NAFTA denilen serbest ticaret anlaşması nedeniyle 3000 den fazla üründe 15 yıldır ya rafa kaldırılmış durumda veya düşük uygulanıyor. Gerçi Kanadalılar, eski Başbakan Jean Chretean'ı ülkeyi bu anlaşma ile Amerika'ya satmakla ', arka bahçe ' yapmakla suçluyorlar. Eskiden daha zengin yaşadıklarını söyleyip ' nostalji ' takılıyorlar. Ama istatistikler öyle söylemiyor. Vatandaşın kızgınlığı liberal demokrasiyi yerleştiren Chretean'ın koyduğu vergilere. Eskiden bir yıllık araba sigortası 50 dolar iken şimdi ayda eyaletine göre 50 ila 250 dolar arasında değişiyor. Kuzey Amerikalılar yaşam standartını araba sigortasına göre ölçüyor. Zaten gıda ucuz, geçinme, aç kalma gibi bir dertleri yok. Çalışan bir insan gelirine göre maaşının yüzde arasını devlete vergi olarak ödüyor. İşsize devlet hemen maaş bağlıyor. Sosyal Güvenlik Sistemi, işsizlik sistemi Türkiye'de olduğu gibi dostlar alışverişte görsün diye kurulmamış. Göç, zor bir karar. Helede acımaz bir rekabetin olduğu bir ülkeye gidiyorsanız. Amerikan rüyası halen pek çok vatandaşımızın hayallerini süslüyor. Rahat bir ev, lüks bir 20

21 otomobil ve iyi bir maaş. İyi bir geçimi sağlamanın yanısıra, düzenli olarak yapılabilen konforlu tatiller. Bu mavi rüya, Kanada içinde geçerli bir olgu. Türk aileler, genellikle çocuklarına iyi bir eğitim verebilmek için göç ettiklerini söyleyerek yarı yalan söylüyor. Amaç bunların hepsi. Hicret niyetiyle göç edip Allah'ın rızası peşinde olanları dünyevi arzular peşinde olanlardan ayrı tutuyorum. Kuzey Amerika'da herkes niyeti ne ise fazlasını rahatlıkla bulacaktır. Kadın, makam, para, lüks, patlayıncaya kadar yiyecek, doyasıya tatil ve eğlence. Bunlara sahip olurken mutlaka bir diyet ödeyeceksiniz. Belki de sahip olamayacak modern bir köle olacaksınız. Ama köle olarakta ülkenizden rahat yaşayacak, rüyanın kıyısından köşesinden bir parça bal yalayacaksınız. ABD'de göçmenlik kuralları belirsiz ve akibetiniz Allah'a havale edildiği için statü almak zordur. Kanada'da ise belirgin bir göçmenlik kuralları olduğu için önünüzü görürsünüz. Kanada'da kaçak konumda olanlar, sınırdışı edildiği halde ülkeyi terketmeyen iltica başvurusu kabul edilmeyenlerden oluşur. 100 bin civarında sürekli kaçak yaşayan vardır. Polis bunları aramaz. Rastgele bir suçtan dolayı bulabilirse, sınırdışı eder. Yani onlarda aslında kayıt altında olan, fakat statü elde edemediği için yeraltına çekilen en altdaki gurup. Bu durum ABD'de çok karışık. 30 yıldır kaçak yaşadığı halde çocukları üniversiteye devam eden bir İranlı ile Clinton kentinde tanışmıştım. Kanada'da kaçak birinin çocukları okula giderse yakalanır. ABD'li Göçmen uzmanlarının bile kendi göçmen kanunlarının nasıl çalıştığını bildiğini sanmıyorum. Bu ülkede statüsü kalıcı olmayan herkes uzatmaları oynuyor. Vizenizi bir şekilde sürekli içeriden uzatabilirsiniz; ama dışarı çıkarsanız bir daha içeri 21

22 girmeniz kolay olmaz. Bir nevi açık hava Amerikan hapishanesinde esirsinizdir. Amerika'da yaşamalarına göz yumulan 30 milyon kaçağın ilginç konumları 'modern kölelik' kavramını özetliyor. Amerikalılar oldukca uyanıklar; bir suç işlemezse kimseyi sınırdışı etmiyorlar. Yaz aylarında tarım mevsiminde ülkedeki kaçak Meksikalı sayısı bilinçli olarak 4 milyondan 8 milyona çıkartılıyor. ABD'de en altda Meksikalılar ve Latinler var yılında Domuz Gribini Meksika da patlatarak artan işsizliğin önüne geçildi. Çünkü Meksikalılara ambargo konuldu. Oysa kaçaklar, hem piyasa fiyatının yarısına, hatta üçte birine çalışıp ucuz işçi oluyor, ekonomiyi canlandırıyor, hem de kaçakların aldığı çeklerden yapılan üç ayrı kesinti geri dönüşümü olmadan doğrudan devletin kasasına giriyor. İşte Amerikanın görünmeyen yüzü... Yeryüzünde yaşayan altı milyar insanın sadece aşağı yukarı 1/5 i, yani 1,2 milyarı, cennet olarak sayılan batılı endüstri ülkelerinde yaşıyor. Bunlardan 200 milyonu yoksulluk sınırının altında bulunuyor. 4,8 milyar ise bugün artık tanımlaması güç olan yoksul veya gelişmekte olan ülkelerde varolma mücadelesi veriyor. 4.8 milyarın yaşadığı ülkelerden diğer ülkelere nizami ve gayri resmi kaçış 'modern kölelik' mefhumunu doğurdu. Gelişmiş bir ülkede kaçak yaşamın kölelikten tek farkı gönüllü talip olunması. Kanadalılar, Amerikalılara vahşi anlamında 'Yankee' diyorlar. 19 yıldır işleyen, yürürlüğe 11 Eylül faciası bahanesiyle resmen konan ' Yeni Amerikan Dünya Düzeni ' doğrultusunda Kanada'nın süratle Amerikanlaşması, güvenli, sakin yaşam için Kanada'yı seçenleri korkutuyor. Globalleşme karşıtlarının Kanada'da meskunlaşması, en büyük tepkilerin bu ülkede gösterilmesi boş yere değil. 22

23 ABD ve Kanada'da çalışmak için herkes bir Sosyal Güvenlik numarası almak zorundadır. Çünkü işyerleri ödemeleri haftalık veya 15 günde bir çekle yapar. Peki kaçak yaşayan insanlar bu numarayı alırsa nasıl kaçak olarak kalabilir? İşte bu sorunun cevabındaki sır, Amerikan politikasını özetliyor. Kaçakların bu numarayı alması için iyi bir iş ve yatırıma sahip olmaları, kredi ve sponsorlarının iyi olması gerekir. Bu sayı yüksek değil. Bir kere kaçaklara sahte numara veren bir şebeke var. Çekle yapılan ödemede devlet üç kesinti yapıyor. Emeklilik, işsizlik sigortası ve gelir vergisi. Yani kazanılan paranın üçte biri uçuyor. Kaçaklar bu kesintilerden dolayı devletin vatandaşlarına verdiği hizmetlerin hiç birinden yararlanamıyor. Bir kere kaçak, emekli maaşı almayı hiç düşünemiyor. Sisteme girmediği için işşiz kalırsa işsizlik parası alamıyor. Numarası zaten sahte olduğu için eğitim, sağlık gibi sosyal imkanlardan yararlanamıyor. Hasta olursa kazandığı parayı hastanelere dökmek zorunda; hasta olmamak için dua ediyor. Eğer birde mesela en ufağından bir trafik cezası alırsa alimallah yandı! Polis, kayıtlara bakıp böyle bir zatın Amerika'da kaçak yaşadığını hemen anlıyor. 100 dolarlık bir trafik cezası birden 3 bin ila 7 bin dolar arası büyük cezaya dönüşüyor. Gözaltına alınmamak için kaçak bu parayı hemen ödüyor. Dişinden tırnağından artırdıkları bir anda gidiyor. Eskiden köle ticareti resmen yapılırdı, şimdi modern insan tacirleri köle sevkinde bulunmuyor, bir umut peşinde olan insanlar üzerinden yolunu buluyor. ABD'nin keşfi sonrası geniş tarım alanlarının ve yeraltı kaynaklarının işletilmesi söz konusuydu. Burada karşılaşılan sorun, modern kapitalist bir ülkede olduğu gibi, ucuz işgücü tedariki değil, ücretsiz çalıştırılacak 23

24 insanları bulmaktı. Afrika dan yüzyıllarca getirilen köleler Amerikanın gerçek kurucularıdır. Bugünkü dünya koşullarında köle ithalatı kavramı değişti. Ülkelerinde yerlerini yurtlarını satarak yaşadıkları sefaletten kurtulmak, daha iyi yaşam koşullarına sahip olabilmek için paralarını harcayan göçmenler ve sığınmacılar, iş adamı veyahut öğrenciler kendi istekleri ile bilmedikleri yeni vatanlarına yelken açıyor. Zengin ile yoksul arasındaki uçurumun nedeni, 3. dünya ülkelerinde artması, ırki, dini, sosyal ayrımcılık, sıcak savaşlar, katliamlardır. Adına ne konursa konsun bu ülkelerden kaçışı hızlandırıyor. Öğrenci, iş adamı, göçmen veya sığınmacı. Farketmez. Eğer ülkesine geri dönemiyorsa modern dünyanın kölesi olmaya adaydır. Ülkesini her terkeden köle olmuyor ama bir süre sonra Amerikanlaşmayan yabancı kendini köle gibi hissediyor. 3. ülkeden kaçışın temelinde siyasi, dini sorunlardan ziyade ekonomik sorunların olduğunu yadsıyamayız. Örneğin Türkiye de 'mutlu azınlığı'n rakamlarına gözatacak olursak, ülkeden kaçışın nedenlerini temelde ekonomik olarak izah edebiliriz. Elbette, siyasi, dini, ırkı ve bazı sosyal sorunlar kaçışa neden olur. Türkiye'de yapılan bir araştırmaya göre, 143 bin süper aile 6.5 milyon aileye bedel. Diğer tabirle, Bıyıksız ve Beyaz Türkler nüfusun yüzde 1 ini oluşturuyor. Sayıları 650 bin kişi. Ayda 10 bin dolara yakın gelirleri var. En yakınındaki gelir gurubu ile bile arasında yüzde 354 kat fark var. Bu gurubun evine giren para, Türkiye nin yüzde 45 inin hanesine giren gelirine denk. Çoğu İstanbul da oturuyor. Yılda en az iki veya üç defa yurt dışına gidiyor. İstanbul daki lüks restoranların müşterisi bu guruba mensup insanlardan oluşuyor. Küçük bir bölümü ise özel 24

25 uçak kullanıyor. Bunlar içinde 2 bin aile ise mega zenginleri oluşturuyor. Türkiye'nin batışından, insanların kaçışından işte bu grup sorumlu. Bir nevi sosyal güvenceye sahip Batıda yaşayan 200 milyon yoksul insan nispeten imtiyazlı konumlarından ötürü ülkelerini terk etme niyetinde görünmüyor. Tersinden alırsak eğer, Türkiye örneğinde görüldüğü gibi Kürt sorununun yol açtığı zorunlu göç, özellikle Kürtler, Aleviler ve dini kesimler arasında yarattığı sosyo-ekonomik yıkım, insanları Batı Avrupa, Amerika ve Kanada gibi ülkelerde umut arayışına yöneltiyor. İngiltere'nin eski Başbakanı Margaret Teacher, geçtiğimiz yıllarda, çokkültürlü topluma inanmadığını ifade ederek Kanadalıları oldukça şaşırtmıştı. Oysa Kanadalıların en çok övünç duydukları ülkelerinin çokkültürlü bir toplum oluşu. Kanada'da 400 dil konuşuluyor, kimse kimsenin kültürüne karışmıyor. Bunun içine yerli dillerini almıyorum. Kanada Yerli halkları içinde 52 farklı millet veya kültürel grup ile 50'den fazla dil grubunun var olduğu kabul edilmiştir. Dinin, tarikatın her çeşidi, bu kavramlar göreceli olduğu için batıl veya hak, serbesttir. Renginden ötürü kimse ayıplanmıyor. Kadın, çocuk ve hayvan hakları o denli gelişmiş ki, bu hakları ihlal eden erkekler cumhuriyeti'nden gelenler kısa sürede kanunlar karşısında dize geliyor. Herkesin dilinde bir anekdot ile izah edeyim: Bir trafik kazası olduğunda arabadan önce çocuklar, sonra kadınlar, sonra kedi ve köpekler, halen yaşıyorsa en son erkekler kurtarılır. Kanada kadınlar ve çocuklar için ideal bir yer. Erkekler ise modern köledir. Kılıbıklar için bir cennetdir, Kazak ve Maço erkekler için bir cehennemdir Kanada. 25