Forex -Uluslararası Döviz Piyasası-

Transkript

1 Forex -Uluslararası Döviz Piyasası- Eğitimin Amacı: Düzenlenen eğitim forex yatırımcılarını bilinçlendirmek piyasanın olanaklarını tanımak ve risklerinden kaçınmak adına gerçekleştirilmektedir. Eğitim esnasında forex piyasasının tanımından başlayarak, piyasanın işleyişi ve analiz yöntemlerine değinilecektir. Aynı zamanda piyasada işlem yapabilmek adına kullanılan proramın özellikleri anlatılacaktır. Son olarak piyasada en önemli konu olan psikolojik analize yer verilecektir. Eğitim sayesinde piyasayla ilgili genel bir bilgi edinilecektir. Konu 1 : Temel Bilgiler Forex piyasasının tanımı : Forex Foreign Exchange kelimelerinin kısaltılmasıyla oluşturulmuş, ülkelerin para birimlerinin değiştirildiği bir piyasadır. Türkçe karşılığı Uluslararası Döviz Piyasası olan forex 1971 yılında dünyada dalgalı kur sistemine geçilmesiyle oluşmuş bir piyasadır yılından önce Breton e para birimlerinin değeri dolara göre belirlenmektedir. Dolar da altına karşı sabitlenmişti yani dolaylı olarak altına sabitlenmiş bir kur sistemi mevcuttu. Bu sisteme göre 1 ons altın=35 dolar olarak belirlenmişti. Diğer ülke paraları da önce dolara daha sonra da altın çevrilerek sabit bir sitem oluşturulmuştu. Ancak 1971 yılına kadar işleyen bu sistem hem ABD'nin dış açıklarının artması hem de Japonya ve Avrupa'nın ekonomik etkinliklerini yitirmeye başlaması ile dolara ve altına olan bağımlılığı kaldırmak adına serbest kur rejmi benimsendi. Bu sistem sayesinde fiyatlar arz ve talebe göre belirlenmekte idi. Günümüzde de geçerliliğini koruyan sitemde fiyat piyasa tarafından arz ve talebin kesiştiği denge noktasında oluşmaktadır. Yani ekranlarda gördüğümüz her bir fiyat kullanılan algoritmalar sayesinde ortaya çıkmakta ve o anki denge fiyatını oluşturmaktadır Kısaca Forex ; Ülkelerin para birimlerinin arz ve talebe göre belirlenen fiyatlar sayesinde değişime tabi tutulduğu bir piyasadır. Forex piyasası dünyanın en yüksek hacmine sahip bir piyasadır. Piyasa katılımcıları; Başta Merkez Bankaları olmak üzere Özel Bankalar Aracı Kurumlar Yatırım Fonları Emeklilik Fonları İthalat İhracat Yapan Şirketler Aracı Kurumlar vasıstası ile bireysel yatırımcılar; gibi katılımcılar piyasanın yüksek hacimlere ulaşmasına ve anlık fiyatlamaların oluşmasına sebep olmaktadırlar. Her bir katılımcının piyasada bulunma sebebinin farklı olması piyasayı daha cazip hale getirmektedir. Piyasada kar amacı güden aktörlör olduğu gibi koruma (hedge) ve aracılık faliyetleri gibi işlemler için yer alan aktörlerde bulunmaktadır. Özellikle fon yöneticileri son zamanlarda artan ve internet sayesinde daha kolay hale gelen forex işlemleri ile portföylerinde belirli oranlarda riskli para birimleri bulundurarak yüksek getirilere ulaşmaya çalışmaktadırlar. Günlük işlem hacmi 5 trilyon dolara yakın seyreden piyasa Türkiye'de de her geçen gün yüksek hacimlere ulaşmaya başlamıştır. Şüphesiz bunda kaldıraç isteminin etkileri ve piyasanın kolay ulaşılabilir olması büyük etkendir. Piyasada gerçekleştirilen işlemler trading yani ticaret bu işlemleri yapan kişiler de trader yani tüccar olarak adlandırılmaktadır.

2 Piyasa 5 gün 24 saat boyunca açıktır ve işlem yapılabilir durumdadır. Pazartesi 00:00 ve Cuma 23:00 arasında istenildiği an işlemler gerçekleştirilebilir. Forex piyasasında işlemler genellikle borsaların açılış ve kapanış saatlerine göre yoğunlaşır. Para birimlerindeki işlemler kendi ülkelerindeki piyasa saatlerine göre yoğunluk kazanmaktadır. Asya, Avrupa ve Amerika olarak 3 ayıracak olursak işlem saatleri; Tokyo Açılış 02:00 Londra:Açılış:11:00 Amerika Açılış : 15:00 Tokyo Kapanış 11:00 Londra Kapanış : 19:00 Amerika Kapanış : 24:00 belirtilen aralıkta işlemler gerçekleştirilir. Özellikle Türkiye saati ile sabah 9:00 akşam 19:00 saatleri arasında hem Avrupa hem de Amerika seanslarının açık olması ile piyasaları kolay takip edebileceğimiz bir konumda bulunmaktayız. Bu bakımdan Türkiye'de forex işlemleri piyasa takibi açısından daha kolay şanslı hale gelmektedir. Döviz Kodları : ISO 4712 kriterlerine göre döviz kodları 3 haneli olarak belirlenmiştir. Döviz kodlarında ilk 2 hane ülkenin adını son hane de para biriminin adını temsil etmektedir. USD : United State - Dollar GBP : Great Britain - Pound CHF: Swiss Franc (Latin: Confederazione Helvetica Franc ) Parite : Parite; değişim oranıdır. Bir para biriminin diğeri karşısındaki değerini ifade eder. Yani bir para birimi değişime tabi tutulmak istendiğinde karşılığında alıncak başka bir para birimi değeridir. Örneğin USD/TL : değişim oranının anlamı; 1 Amerikan Doları verildiğinde karşılığında 1.80 Türk Lirası alınacağını ifade etmektedir. Forex piyasasında pariteler yani döviz çiftleri oldukça fazladır. Döviz çiftlerinde bir alış bir de satış fiyatı mevcuttur. Bu rakamlar paritenin alış ve satış fiyatını ifade etmektedir. Örneğin: USD/TL paritesinde fiyat satış fiyatı 'da alış fiyatını temsil etmektedir. Burada eğer dolar satıp TL elde edilmek isteniyorsa; satış fiyatını TL satıp Dolar almak isteniyorsa alış fiyatını oluşturmaktadır. Bu tip bir işlem yapıldığında kar amacı güden bir yatırımcı Dolar alarak Doların Türk Lirası karşısında değer kazanacağını düşünmüş ve Doların Türk Lirası karşısında değerinin yükselmesi sonucu tekrar Liraya dönerek kar elde etmeyi amaçlamaktadır. Buradaki kar bir değer artışıdır. Dolayısıyla karın ortaya çıkabilmesi için ilk para birimine tekrar geri dönüş yapılması gerekmektedir. Yani alınan poziyonun tersi yönünde bir poziyon alınması gerekir. Böylece poziyon kapatılmış olacaktır. Asıl olarak, son yapılan işlem piyasaya yeni bir işlem yapmakla aynı şeydir. Ancak Forex piyasasında aracı kurumlar, yapılan işlemleri ters poziyon alarak değil de close tuşuyla kapatılması olanağını tanımıştır. Çünkü forex piysaları hem alış hem de satış imkanı tanıyan bir piyasadır. Spread : Alış-Satış fiyatları arasındaki farka spread denir. Spread güncel hayatta da döviz

3 bürolarında da dolar alıp satarken karşımıza çıkan bir kavramdır. Döviz bürolarında Dolar ya da farklı para birimleri için iki farklı fiyat ilan edilir. Bu fiyatlar döviz bürosunun sizden alacağı fiyatı ve size satacağı fiyatı temsil eder. Bu fiyatlardan aynı anda dolar alıp tekrar bozdurmak isteseniz zarar edeceksinizdir. Bu fark döviz bürosunun karını oluşturmaktadır. Aynı şekilde forex piyasalarında da paritelerde de alış ve satış fiyatları ilan edilir ve bu fiyat farkı aracı kurumun karını oluşturur. Her pozisyon alışınızda aracı kurum sizin karınızdan ya da kazancınızdan bağımsız olarak spreadlerden para kazanır. Spreadler döviz bürolarındaki gibi yüksek tutarlar değil aksine küçük tutarlardır. Örneğin; EUR/USD paritesinde kurumumuz 1.9 sabit spread uygulamaktadır. Döviz bürolarında bu oranlar olarak farklılık göstermektedir. Spreadın belirlenmesinde paritenin kullanım oranı oldukça önemlidir. Çok kullanılan paritelerde bu oran genellikle düşük olmakta ve daha cazip hale gelmektedir. Bu durumda forex i daha cazip hale getirmektetir. Daha düşük aralıklar, yapılan işlemlerin daha hızlı kara geçerek daha yüksek oranda kazanılmasına olanak vermektedir. Örneğin 2 spread uygulayan bir kurum ile kurumumuz arasında 0.1'lik bir fark oluşmaktadır. Her standart lot işlemde 1 dolarlık bir fark oluşmaktadır. Ayda ortalama lot işlem yapan bir yatırımcı dolar ekstradan ücret ödemiş olacaktır. Yıllık olarak dolara denk gelen bu tutar oldukça yüksektir. PİP : Pairtede gerçekleşecek en küçük birimi ifade etmektedir. Örneğin paritenin fiyatından fiyatına yükselmesi 1 piplik artışı temsil eder. Aynı şekilde paritenin fiyatından fiyatına düşmesi yine 1 pip düşüşü ifade etmektedir. SWAP : Taşıma maliyeti olarak da adlandırılan swap kelimesi kelime anlamıyla takas anlamına gelmektedir. Swap forex te para değişiminden doğan faiz borcu ya da faiz alacağını temsil eder. Kurumlara göre farklılık gösterebilir. Çünkü kurumların faiz hesaplamasında baz aldıkları faiz oranları değişiklik göstermektedir. Bazıları ülke faiz oranlarını baz alırken bazılarının Eurobond en yüksek faizini de baz aldıkları olabilmektedir. Swap; açtığınız pozisyonun bir sonraki güne taşınması ile açık işleminize artı ya da eksi olarak yansıyan faiz farklılığı tutarıdır. İşlemi açtığınız saaat değil bir sonraki güne taşımanız önemlidir. Yani da açtığınız işlemlerinizde bir sonraki güne geçmesi halinde swap uygulanmaktadır. Swap hesaplamasında örneğin USD/TL 'de yapılan bir işlemi baz alalım: Satış yaptığımızda Dolar satıp karşılığında TL almış oluruz. Elimizde TL olduğu için faiz geliri elde ederiz ancak dolar sattığımız içinde faiz ödememiz gerekmektedir. ABD'de yıllık faizin %0.25 Türkiye'de %5.25 olduğu düşünülürse *%0.25 = 250 dolar / 365 gün = 0,68 dolar eder. TL İçin ( kur 1.80 ) = *%5,25 = TL /1.80 = USD / 360 = 14,58 USD Net : -0,68+14,58=13,9 swap geliri elde edilir. Ayrıca swap Çarşamba'dan Perşembeye geçiş gecesinde 3 kat olarak uygulanır. Bunun sebebi poziyonların haftasonunda da taşınacağı ve haftasonu likidite sağlayıcı ve piyasaların kapalı olması nedeniyle swap çarşamba günü hesaplara yansıtılır. Swap oranlarını MetaTrader'da paritenin üzerinde sağ tıklayıp çaprazla ikonuna bastıktan sonra swap oranını görmek istediğiniz paritenin özellikler ine bakarsanız alış ve satış işlemleri için

4 uygulanacak swap miktarlarını görebilirsiniz. Bakiye- Varlık- Marjin- Serbest Marjin Terimleri : Bakiye; aracı kurum vasıstasıyla açmış olduğunuz hesabınıza yatırdığınız tutarı göstermektedir. İlk açılışta yaptığınız yatırım herhangi bir kar-zarar işlem olmadığında hesabınızda görülmektedir. İlerleyen zamanda yapacağınız karlı/zararlı işlemlerin ilk tutarınıza eklenmesi/çıkarılması ile varlık tutarınız her kapattığınız pozisyonda güncellenecektir. Varlık : Açık pozisyonlarınızın bakiyenize yansıtılmış halini gösterir. Bakiye o an için açık olan pozisyonunuzun karlı ya da zararlı şekilde varlığınıza eklenmesi ya da çıkarılması ile bulunacak sonuçtur. Yani eğer o an işlem gören pozisyonunuzu o an kapatırsanız elde edeceğiniz bakiyeyi verir. Marjin : Herhangi bir paritede işlem açabilmek için bağlanması gereken tutarı ifade eder. Bir nevi işlemi açabilmek için gerekli olan teminattır. Bu teminat işleme girdiğiniz anda marjin kısmında gösterilir. O an işlem yaptığınız parite de alış ya da satış işlemine girmek için yatırmanız gereken minimum tutardır. Hesaplanması; Kaldıraç kullandıran bir şirkette standart 1 lot'luk pozisyon açabilmek için gerekli tutar; parite fiyatı*sözleşme büyüklüğü*kaldıraç Örneğin; EUR/USD'nin olduğunu kaldıraç oranı 1:100 ve lot miktarının 1 ( yani dolar) olduğunu varsayarsak; * * 0,01 = 1300 dolar işlem için gerekli olan minumum tutardır yani marjindir. Bu tutar açılan lot büyüklüğüne göre değişmektedir. 0.1 (yani dolar ) kullanılan bir durumda ; *10000*0.01 = 130 dolarlık bir teminatla paritede işlem yapılmasına izin verilebilecektir. Serbest Marjin : Serbest marjin varlığınızdan marjin tutarının düşülmesiyle bulunur. Serbest marjin tutarınız ne kadarlık daha işlem açabileceğiniz gösteren tutardır. Örneğin dolarlık bir hesapta EUR/USD'de açtığınız bir işlem ile dolar marjin bağlanmış durumda olur = dolar ise serbest marjin seviyenizi gösterir. Dolayısıyla dolarlık daha işlem açabilirsiniz. Ancak varlığınız o an işlemde olan pozisyonlarınızın kar veya zarar durumuna göre değiştiği yani artıp azalabildiği için serbest marjin seviyeniz de her an değişiklik gösterebilir. Kar elde etmeniz durumunda bakiyeniziden daha fazla poziyon alabilirken zarar etmeniz durumunda daha az pozisyona girmenize neden olacaktır. Marjin Seviyesi : Varlığınızdaki tutarın bağladığınız marjine bölünmesi ve 100 ile çarpılması sonucu yüzdelik bir seviye elde edilir. Elde edilen seviye belirli bir yüzdeye düştüğü zaman marjin call olarak adlandırılan çağrı işlemi gerçekleşir. Bu çağrı yatırımcının işlemine devam edebilmesi için şu anki varlığının üzerine para eklemesi gerektiğini belirtir. Aksi taktirde marjin out ya da stop out olarak adlandırılan ve işlemin sürdürülebilirliğini yitirmesi durumuyla aracı kurum zararda olan poziyonları sırasıyla veya tamamen kapatabilir. Örneğin; dolarlık bir yatırımla alındığında EUR/USD' da 132 dolar olarak gerçekleşen marjin işlemi marjin seviyesinin yüzde 75 e düşmesiyle marjin call uygulandığını varsayarsak (132*0.75= 97,5); yani ilk yatırım ,5 = 902,5 dolar kaybedildiğinde varlık 97,5 dolara düşmüş olacak ve marjin çağrısı gerçekleşecektir. Yüzde 20 gibi bir oran gerçekleştiğinde de

5 hesapta açık bulunan işlemler otomatik olarak aracı kurum tarafından kapatılacaktır. Yani heapta 26 dolar kaldığında ( varlık kısmında ) işlemler aracı kurum tarafından kapatılacaktır. ( Oranlar aracı kurumlara göre değişiklik gösterebilir. ) Bu yüzden ilk yatırım tutarı oldukça önemlidir. İlk yatırım tutarının düşük olması ve gerçekleştirilecek işlemlerde hızlı hareketler ve stop loss'suz yapılan işlemler poziyonların kapatılmasına sebep olabilir. Dolasıyla marjin seviyesi minumum yatırılması gereken tutarı belirlerken yatırım yapılacak tutar ise yatırımcıya daha fazla hareket alanı sağlayacaktır. Bu yüzden küçük yatırımların daha profesyonelce yönetilmesi gerekir. Ayrıca başlangıç sermayesine göre işlemler girilmesi şarttır. Örneğin dolarlık bir yatırıma dolar marjin bağlayarak işlem yapmaktansa daha düşük lotlarla ( yani 0.1 gibi ) işlem yapmak daha mantıklıdır. Forex piyasalarında gerçekleştirilecek yatırımlar iyi bir risk getiri analizi ile daha kolay hale gelebilir. Kaldıraç Sistemi : Kaldıraç sistemi forex piyasalarının en önemli olanağıdır. Kaldıraç, aracı kurumların belirli bir teminat karşılığında marjininizin katları kadar pozisyon almanızı sağlayan bir araçtır. Kaldıraç bakiyenizle açabileceğiniz pozisyonu katlayan bir sistemdir. Oranlar kurumlara göre değişmektedir. Sermeye piyasasının yayınladığı tebliğe göre bu oran Türkiye'de hizmet veren aracı kurumlar için 1:100 olarak belirlenmiştir. Bu durumda açılan bir poziyonun 100'de 1'i kadar marjin bulundurmanız şartı geçerlidir. Kaldıraç sistemini bir örnekle açıklayacak olursak dolarlık bir poziyon açılmak istendiğinde /100=1000 dolarlık bir teminat olduğu anlamına gelmektedir. Dolayısıyla dolarlık bir teminatla dolara hükmetmeniz mümkündür. Ancak forex işlemlerinde açılan hesap ile açılan işlemlerin iyi oranlanması gerekmektedir. Yani dolarlık bir hesapta dolarlık bir pozisyon açılabilir. Ancak bu piyasada riski artıran bir unsurdur. Dolayısıyla dolarlık bir hesapta 0.10 luk bir işlemin kur fiyatından açıldığında *1.30= dolarlık bir poziyon alınmıştır. Bu durumda dolarınızla 130 dolar bağlayarak dolarlık bir pozisyon almışsınız anlamına gelmektedir. Bu durumda kullandığınız kaldıraç / = 0.76 oranına denk gelmektedir. Geriye kalan dolarınızda serbest marjininiz oluşturmaktadır. Aynı işlemi artırdığınızı düşündüğümüzde aynı işlemden 76 adet daha açabileceksinizdir. Kaldıraçı, kredi limiti gibi düşünürsek; bankalar aldığınız maaşa göre belirli oranda kredi limiti belirlemektedir. Sizde harcamalarınızı bu limite uygun hale getirirsiniz. Aksi taktirde borcunuzu ödeyemeyecek hale gelir ve batarsınız. Kaldıraçta aracı kurumun size belirlediği en yüksek orandır. Ancak siz işlemlerinizde bu oranın tamamını kullanmayarak daha az oranda işlemler gerçekleştirirsiniz. Geri kalan oranınızı ise limitiniz kadar kullanabilirsiniz. Kaldıraç doğru anlaşıldığında ve iyi yönetildiğinde olumlu sonuçlar doğurabilmektedir. Küçük bir yatırımla büyük paralara hükmederek piyasanın olanaklarından rahatlıkla faydalanmanızı sağlayabilir. Ancak iyi yönetilmediği anlarda ve limitin büyük kısmı kullanıldığında aleyhinize çalışabilecek bir sistemdir. Dolayısıyla bu olanağı lehinize çevirebilmek için piyasada yapılacak işlemleri bilinçli şekilde yapmanız şarttır. Forex işlemlerinde belli başlı bilgilerin edinilmesinin yanı sıra risk yönetimi gibi konularında bilinmesi gerekmektedir. Bu sayede açılan pozisyonların oranlarına dikkat edilmeli ve kredinizin dayanabileceği kadar poziyonlar alınmalıdır.

6 Örneğin dolarlık bir yatırımla EUR/USD 'da 0.1 ile açılan pozisyonda 1.30 fiyatından bağladığınız 130 dolarlık marjin bulunmaktadır. Piyasanın yukarı hareket edeceğini düşündünüz ve alış pozisyonuna girdiğinizi varsayalım her 1 piplik hareket size 1 dolar kazandıracak ya da kaybettirecektir. Çünkü 0.1'lik bir işlem dolara denk gelmektedir =870 dolar serbest bir bakiyeniz mevcut bu durumda işleminizin kapatılması için paritenin 870 pip aşağı gitmesi gerekmektedir. Yani = seviyesine indiğinizde işleminiz aracı kurum tarafından kapatılacaktır. Ancak bu işlem 0.20 olsa idi fiyatı sizin için son fiyat olacaktı. 0.7 olsa idi son görülecek fiyat olacaktı. Dolayısıyla alınan poziyonlar riskinizi belilemekte bu yüzden analiz yöntemlerini bilmenin yanısıra aynı zamanda da kişinin psikolojik yönetimide önemlidir. FOREX PİYASALARININ DİĞER PİYASALARDAN FARKLILIKLARI Yüksek Likidite : Forex piyasaları dünyanın en yüksek işlem hacmine sahip ve en likid piyasasıdır. Çünkü bu piyasada alım satıma konu olan varlık paranın kendisidir. Bu likidite sayesinde gerçekleşen fiyatlamalar hızlı işlemlerin açılmasına ve hızlı bir şekilde kapatılmasına olanak tanımaktadır. Piyasada ne alıcı satıcıyı ne de satıcı alıcı tarafı beklemek gibi sorunu bulunmamakta ve anında işlm gerçekleştirebilmektedir. Diğer finansal piyasalarda özellikle etkin olmayan ve yeni gelişen ekonomilerin finansal piyasalarda likidite sorunu yaşanabilmektedir. Örneğin borsada işlem hacmi sınırlı kalabilirken forex piyasasında borsaya göre oldukça fazla işlem gerçekleşmektedir. Şeffaflık: Dünyanın her yerinde aynı olan fiyatlar sayesine analiz kolaylığı ortaya çıkmaktadır. Bu fiyatlardan alıcı ve satıcının karşılaşmasıyla ve aracı kurumların en iyi fiyatı sağlama yükümlülüğü ile hızlı bir şekilde işlemler gerçekleştirilebilmektedir. Ayrıca forex piyasasında fiyatlar tamamen şeffaf bir şekilde gerçekleşmektedir. Dünyanın her yerinden piyasaya bağlanan piyasa aktörleri fiyatları oluşturmakta ve bu fiyatlar her kullanıcı tarafından rahatlıkla görülebilmektedir. Aynı zamanda fiyatlara etki eden tüm nedenler herkes tarafından bilinebilmektedir. Piyasada oluşan beklentiler, ekonomik veriler, ülkelerin aldıkları kararlar herkese eşit uzaklıkta olup teknolojinin gelişmesiyle de internet ortamında tüm ülkelere ilişkin haberler rahatlıkla takip edilebilmektedir. Ancak diğer piyasalarda haber almak konusunda yatırımcılar bazı problemler yaşayabilmektedir. Özellikle hisse senedi piyasasında ulaşılamayan bilgiler ya da bir şekilde geç elde edilen bilgiler fiyatları beklenmedik yönde hareket ettirebilmekte bu da yatırımcının zarar etmesine sebep olabilmektedir. Manipülasyonsuz Bir Piyasa : Forex piyasası dünyanın en yüksek işlem hacmine sahip ve de en yüksek katılımcı oranının yer aldığı bir piyasadır. Bu özelliği ile piyasada gerçekleşen işlemleri manipüle etmek imkansızdır. Piyasada gerçekleşen fiyatlar merkez banklarının kontrolü ve devamlı takibiyle güvenli hale gelmektedir. Her Merkez Bankası kendi para birimin değerini korumaya çalıştığı için herhangi bir şekilde para birimin manipüle edilmesine izin vermemektedirler. Ayrıca piyasayı manipüle edebilmek için en az bir Merkez Bankası kadar güce ve paraya ihtiyaç duyulmaktadır. Bu sayede tamamen etkin hale gelen forex piyasasında güven içersinde işlem yapma fırsatı doğmaktadır. Oysa günümüzde bir çok finansal piyasalarda manipülasyon yapılarak haksız kazançlar elde edilebilmeketdir. Örneğin borsada gerçekleşen yanlış işlemler ya da hisseye yaratılan suni talepler ile gerçek dışı değerler oluşturulmakta bu da bir süre sonra bir çok yatırımcının zarar etmesine sebep olmaktadır. Sınırsız Fiyatlama : Forex piyasasında fiyatlara herhangi bir sınırlama getirilmemiştir. Borsada

7 olduğu gibi herhangi bir taban ya da tavan fiyatı yer almamaktadır. Bu sayede sahip olduğunuz poziyonlar hareketliliğe göre herhangi bir sınırlama olmadan hızlı değerlenmeler ya da değer kayıpları yaşayabilir. Piyasa analizi : Piyasada kullanılan yöntemler daha etkin sonuçlar vermektedir. Manipülasyon olasılığının sıfıra yakın olması ile daha etkin bir piyasa karşımıza çıkmaktadır. Bu sayede kullanılan teknik analizler ile piyasaya giriş ve çıkış noktaları belirlenebilmektedir. Teknik analiz gibi bir çok yöntem sayesinde piysada geçerli olan hareket piyasa katılımcılarının yönünü belirlemekte ve fiyatlamanın hızlı bir şekilde gerçekleşmesini sağlamaktadır. Bu sayede her bir döviz çifti kendine özgü hareketi ve küresel ve ülkelerinin ekonomik yapıları ile ilişkili bir biçimde hareket edebilmektedir. Günümüzde teknolojinin gelişimi ile haber takibi daha kolay hale gelmiş ve her ülkeye göre sınıflandırılmış verilere daha kolay ulaşılabilir bir ortam oluşmuştur. Gerçekleşen haberleri fiyatlayan piyasada aktörler risk yapılarına göre poziyon almakta ve haberleri yorumlamaktadırlar. 24 Saat Açık Piyasa: Forex piyaslarının herhangi bir çalışma saati yoktur. Hafta içi 5/24 açık olan piyasada istenildiği anda işlem girilebilmektdir. Sadece kıtalara göre piyasanın aktifliği takip edilmelidir. Her ülkede piyasaların açılış saatleri değiştiği için likid olan anlarda forex piyasasında para birimine göre değişmektedir. Ancak Türkiye'nin konumu dolayısıyla hem Avrupa hem de Amerika seansları rahatlıkla takip edilebilmekte ve piyasanın en likid olduğu anlar yakalanabilmektedir. Bu sayede daha hızlı fiyatlamalar yakalanabilmekte ve haberler daha kolay takip edilebilir durumdadır. Diğer piyasalarda belirlenen seans saatleri işlemleri sadece o saatler içerisinde gerçekleştirmemize olanak tanırken forex piyasası bu özelliği ile herhangi bir sınırlama olmaksızın piyasada yer almamızı sağlayabilmektedir. Teknoloji : Gelişen teknoloji sayesinde bilgisayar, internet ya da cep teefonunun olduğu her anda piyasaya ulaşmak mümkündür. Bu sayede her an piyasa analizi yapılabilmekte emir verilebilmektedir. Herhangi bir mekana gerek duymaksınzıın piyasa takip edilebilmekte böylece her an işlemler gerçekleştirilebilmektedir. Ayrıca geliştirilen üst düzey yazılımlar sayesinde analizleriniz sistemli hale dönüştürülebilmekte ve tamamen belirlediğiniz kriterlere göre al-sat sinyaleri ya da işelmeleri türeten ürünler piyasayı daha kolay hale getirebilmektedir. Yönetim ve Takip Kolaylığı: Aynı zamanda piyasada kullanılan emir çeşitleride piyasaya katılmayı kolay hale getirmektedir. Piyasa fiyatından verilebilecek hemen uygula emirleri ile farklı bir fiyattan verilebilecek bekleyen emirler piyasada poziyon almayı daha kolay hale getirmektedir. Bekleyen emirleri 4'e ayırdığımızda; Buy Stop: Piyasaya şu anki fiyatın üzerinde alış işlemi girmemizi, Sell Stop: Piyasaya şu anki fiyatın altında satış işlemi girmemizi, Buy Limit: Piyasaya şu an ki fiyatın altında dönüş gerçekleşeceği düşüncesi ile ters yönlü alış işlemi girmemizi, Sell limit: Piyasaya şu anki fiyatın üzerinde dönüş gerçekleşeceği düşüncesi ile ters yönlü satış işlemi girmemizi sağlayan emirlerdir. Aynı zamanda bu emirlerin geçerlilik süreside belirlenebilmektedir. Bu sayede fiyat istediğimiz yere istediğimiz zamanda gelmesi şartı ile piyasaya giriş gerçekleşecektir. Aynı zamanda piyasaya verilentake Profit ( karı al ) ve Stop Loss ( zararı durdur ) emirleri ile poziyonlarımızı belirlediğimiz kar ve zarar seviyelerinde otomatik olarak kapatmamıza olanak tanıyan bir şekle dönüştürebiliriz. Bu sayede ekran başında olmadığımız anlarda bile piyasada bulunabilir hale gelir ve piyasa olanaklarından faydalanabiliriz.

8 Kaldıraç Sistemi : Daha önce açıkladığımız sistem sayesinde küçük yatırımların piyasada yüksek değerlerde işlem görerek daha yüksek oranda kar elde olanağı doğmaktadır. Bu sayede küçük bir yatırımlar 100 katı kadar bir paraya hükmederek büyük yatırımcıların sahip olduğu olanaklara sahip olunmaktadır. Ancak unutulmamalıdır ki kaldıraç iyi yönetilmesi gerken bir sistemdir. Özellikel borsa işlemleriyle karşılaştırıldığında yüksek hacimli işlemlere ulaşabilmek dolayısıyla karların büyüyebilmesi için yüksek sermayeye ihtiyaç duyulmaktadır. Ancak forex piyasasında kaldıraç sistemi sayesinde bu olanak her yatırıncıya sağlanabilmektedir. Komisyon : Forex piyasasında gerçekleştirilen işlemlerden herhangi bir şekilde aracı kurum komisyon almamaktadır. Sadece daha önce açıkladığımız spread aracı kurumun kazancını oluşturmaktadır. ANALİZ YÖNTEMLERİ TEKNİK ANALİZ Teknik analiz geçmiş fiyat hareketlerinden faydalanarak gelecekte gerçekleşecek hareketleri tahminleme yöntemidir. Teknik analiz de bir çok farklı yöntem ile piyasa aktörleri gelecekte fiyatların hangi seviyelere geleceğini tahminleyip karar almaya çalışırlar. Teknik analizin dayanağı Dow Teorisidir. Charles Dow tarafından geliştirilen yöntemin amacı; kısa süreli fiyat hareketlerini göz ardı ederek ana trendidi tespit edip doğru tarafta yer almayı amaçlamaktadır. Trendi tespit ederken ekonomik aktivitelerden destek alınır. Teori 6 ilkeye dayanmaktadır: 1. Fiyatlar ya da endeks herşeyi dikkate almaktadır. 2. Piyasada 3 temel trend vardır. Her bir trend bir öncekini zaman olarak kapsamaktadır. -ana trend ikincil trend üçüncül trend ya da uzun vadeli, orta vadeli ve kısa vadeli 3. Ana trendler 3 aşamada gerçekleşir - biriktirme dönemi boğa piyasası dağıtım dönemi 4. Ortalamalar trendi onaylamalıdır. Yani ortalamalar ile fiyatlar aynı yönde olmalıdır. 5. İşlem miktarı trendi onaylamalıdır. 6. Kesin bir dönüş sinyali alına dek trendler geçerlidir. Bu prensiplerle yola çıkan teknik analizciler ana trend doğrultusunda piyasa hareketine katılarak kar elde etmeyi hedeflemektedirler. Trendi tespit etmek adına ve geri dönüş sinyali almak için de bazı yöntemler kullanmaktadırlar. Bu yöntemleri 2'ye ayırdığımızda; 1. Çizgisel- grafiksel analiz 2. Matematiksel yöntemler ( İndikatörler ) Çizgisel analiz ; grafik üzerinde belirli noktaların daha önceki hareketlerinde yola çıkarak göz ile yapılan analizdir. Kişilere göre farklılıklar gösterebilir. Ancak ana trend aktörler tarafından bariz bir şekilde görülmektedir. Aktörlerin farklılaştığı nokta ise piyasaya giriş ve çıkış noktadır. Girişler trende nerede katılmak gerektiği konusunda çıkışlar ise trendin dönüş sinyalleri konusunda farklılıklar göstermektedir. Bu yüzden aktörler analizlerini ekonomik göstergeler ile destekleyerek biriktirme ve dağıtım dönemlerini yakalamayı amaçlamaktadırlar.

9 Çizgisel analizde aynı zamanda bazı formasyonlarda kullanılmaktadır. Bu formasyonlar trend devamlılığını ya da dönüşünü onaylayan ve yatırımcılar tarafından geçmişte gerçekleşmiş olmalarının gelecekte de aynı hareketi tamamlama olasılığının yüksek olması şeklinde algılanmasıyla oluşan figürlerdir. Bu figürleri dönüş ve devamlılık formasyonları olarak adlandırabilir. omuz-baş-omuz, ters-omuz-baş-omuz, ikili ve üçlü tepe, ikili ve üçlü dipler, V formasyonu, gösterilebilir. Sıkışma ve devamlılık formasyonu olarak da üçgen ve bayrak-ters bayrak gibi formasyonlar örnek verilebilir.aynı zamanda bu formasyonlara ek olarak da mum grafiklerin analizleri yapılmaktadır. Mumların önceki ve sonraki mumlara göre oluşturdukları şekiller dönüş ve devamlılık için sinyaller verebilmektedir. Çizgisel analiz, üzerinde yoğun bir şekilde çalışılması ve tecrübe edilmesi gereken bir konudur. Çünkü gerçekleştirilen analiz tamamen görseldir ve farklılık gösterebilir. Teknik analizde bir diğer yöntemde matematiksel yöntemlerdir. Matematiksel yöntemler, kullanılan programın üzerinde var olan ya da sonradan ekleyebileceğimiz hazır yazılımlardır. İndikatör ya da göstergelergeler olarakta adlandırılan bu programlar fiyat harketlerinin geçmişini belirli matematiksel hesaplamalar kullanarak al-sat sinyalleri üreten trendin hareketini takip eden ya da dönüş sinyalleri vermeye çalışan sistemlerdir. Farklı periyodlar ya da farklı fiyat yöntemleri kullanarak hesaplama yapmaları sağlanabilir. En çok kullanılanı dow teorisinde de bahsedildiği gibi ortalama hareketleridir. Fiyatların belirlenen periyod ve fiyata göre nasıl bir durumda olduğunu gösteren ve trendin yönü tespit etmeye çalışan ortalamalar bir çok göstergeninde temelini oluşturmaktadır. Piyasa aktörleri çizgisel ya da grafiksel analizleri ile matematiksel yöntemleri birleştirerek pozisyon alabilir ya da pozisyonlarını kapatabilirler. Matematiksel yöntemler; trend gösterenler, salınım gösterenler ( osilatörler ) ve de hacim gösterenler şeklinde sınıflandırılabilmektedir. Hareketli ortalamalar genellikle trend göstergesi olarak trend başlangıçları ve dönüşleri için sinyal almakta kullanılır. Periyod ne kadar uzarsa alınan sinyaller o kadar gecikecek bu da ana trendin değişimini görmemizi sağlayacaktır. Aynı zamanda osilatörler sayesinde trend içi hareketler ve yatay seyirlerde fiyat hareketleri için sinyaller alınabilmektedir. Trend göstergelerine göre daha hızlı çalışan osilatörler sık sık sinyal değiştirebilir. Bu yüzden trend tespit edildikten sonra trendle beraber kullanılması daha doğru sonuçlar doğurabilecektir. Hacim göstergeleri ise trendi onaylamalıdır. Dow teorisinde de bahsedildiği üzere trendin devamlılığı adına haciminde artması gerekmektedir. Bu göstergeler trend yönündeki hareketlerin güvenilirliği açısından doğru sonuçlar verebilmektedir. Göstergelerde dikkat edilmesi gereken nokta zamanlama faktörüdür ve gelecekte belirsizliğin artıp azalabileceği dönemlerdir. Göstergeler genellikle birlikte kullanılmalıdır. Birbirlerini onaylamaları önemli bir noktadır. Zamanlama hatalarını ortadan kaldırmak adına beraber kullanmakta fayda vardır. Ancak göstergeler paritelerin karakterlerine göre de farklılık gösterebilmektedir. Bu yüzden kullanılacak göstergenin, hem paritenin karakterine hem de kullanıcısına uygun olması gerekmektedir. Aynı zamanda geliştirilen sistemler sayesinde göstergelerin sinyalleri al-sat işlemlerini otomatik gerçekleştirebilen robotlara dönüştürme imkanı tanımaktadır. Kendiliğinden işlemler gerçekleştiren

10 bu robotların güvenilirliği ise tartışılır. Bunları kullanmaya başlamadan önce iyi bir şekilde denenmesi ve o an ki yapıya uygun olup olmadığı test edilmelidir.aynı zamanda bu sinyaller aktörler tarafından stratejilere dönüştürülüp bir disiplin içerisinde de işlemler gerçekleştirilmesine olanak tanımaktadır. TEMEL ANALİZ Temel analiz; forex piyasasında makroekonomik verilerin ve ülkelerin yapılarının incelenmesiyle ortaya çıkan bir analiz yöntemidir. Amaç para birimlerinin değerinde gerçekleşebilecek artış ya da azalışları takip edebilmektir. Temel analizde ülkelere ilişkin haberlerin takip edilmesi ve yorumlanması oldukça önemlidir. Genellikle teknik analizle birleştirilmesi ile dönüş ya da kırılış noktalarının ortaya çıkışında etkilidir. Seans saatlerinde ilgili para biriminden gelecek haberler poziyon açılmasına ya da kar alımlarına sebep olur. Bu yüzden makroekonomik verilerin uzun vadede para birimi değerine nasıl etki edeceği bilinmelidir. Haberleri beklenen ve beklenmeyen haberler olarak iki başlıkta toplarsak: Beklenmeyen ani gerçekleşen haberler piyasada daha hızlı fiyatlanmaktadır. Beklenmeyen ani değişimler para biriminin teknik analiz seviyelerinin hızlı geçilmesine ve ana trendde değişimlere sebep olmaktadır. Politik ve doğal gelişmeler beklenmedik haberler olarak sınıflandırabilir. Siyasi bir anlaşmazlık ya da hükümetlerde yaşanacak ani değişiklikler para birimini etkileyen en önemli etkenlerdendir. Bu tip haberleri ülkemizde yaşanan krizlerden çok daha iyi bilmekteyiz 19 Şubat 2001'de Anayasa Kitabının Fırlatılması olarak basına yansıyan haberler hem borsamızda hem de TL de büyük kayıplara yol açmıştı. Bu tip haberler, hazırlıksız yakalanılan ve ani tepki verilmesi gereken haberlerdir. Aynı zamanda doğal afetlerde para birimleri üzerinde etkilidir. Japonya da gerçekleşen deprem ve ardından Tsunami gibi doğal afetler para birimlerini direkt olarak etkilemektedir. Aynı zamanda 11 Eylül olayları gibi terör ve savaş olayları da ülke ekonomisine ilişkin endişeleri arttırdığı için para birimlerine etki eder. O yüzden forex piyasalarında faaliyet göstermek aynı zaman da bu tip haberlere hazırlıklı olmak anlamına gelmektedir. Diğer yandan beklenti dahilinde ve belirli bir program veya takvimle açıklanan ekonomik veriler ya da gerçekleşmesi beklenen anlaşmalar yine piyasada fiyatlanmaktadır. Bu veriler herhangi bir platform üzerinden takip edilmekte ve veriye ilişkin oluşan beklentiye göre fiyatlanmaktadır. Faiz oranları, büyüme rakamları, kapasite kullanım oranları, tahvil ihaleleri ya da işsizlik verileri;işsizlik oranları, tarım dışı istihdam verileri gibi veriler piyasada bir önceki dönemde gerçekleşen veri ile piyasada oluşan beklentiye göre fiyatlanmaktadır. Ekonomik verilerin fiyatlanmasında baz nokta faiz oranları olarak belirlenir. Faiz oranları, Merkez Bankalarının uzun vadeli hedeflerini yansıtmaktadır. Dolayısıyla piyasada ekonomik aktivitenin yani bireylerin -gerçek ya da tüzel- harcama ya da yatırım yapma kararlarını etkileyen en önemli faktördür. Bu yüzden açıklanan veriler ekonomik aktivitedeki değişimi gösteren ve gelecekte faiz oranlarının değişimine ilişkin fikir geliştirici nitelikte olmaktadır. Bu da para biriminin değerini direkt olarak etkilenmektedir. Analiz edilmesi gereken veriler ise; Büyüme rakamları İşsizlik oranları

11 Fazi oranları Tüketici Endeksleri Üretici Endeksleri Ev satışları Tahvil ihalerleri Merkez Bankaları Başkanlarının Konuşmaları Kredi derecenlendirmeleri Dış Ticaret verileri Enflasyon Oranları v.s İstihdam verileri Tarımdışı İstihdam rakamları Ortalama Saatlik kazançlar İşsizlik maaşı başvuruları Ekonomik aktivite endeksleri Para Politikaları gibi veriler ekonominin yorumlanmasında ve beklentilerin oluşmasındaki en önemli etkenlerdendir. Temel analiz verileri, teknik analiz göstergeleri ya da beklentileri ile birleştirilmelidir. Uzun vadeli trendlerin oluşumunda uzun vadeli kararların etki vardır. Dolayısıyla bir trend dönüşü, kar realizasyonu gibi gerçekleşecek fiyatların dayanağı genel olarak temel verilere dayanmaktadır. Dow teorisinde de bahsedildiği gibi fiyatlamalar herşeyi içermektedir ve herşeyden haberdardır. FOREX PİYASALARINDA RİSK Her piyasada olduğu gibi forex piyasasında da bazı riskler bulunmaktadır. Bu riskler hem yatırımcının kendisinden hem de piyasadan kaynaklanabilmektedir. Ancak eğitimin amaçlarından bir tanesi de bu riskleri en az düzeye indirerek piyasaya bilinçli bir yaklaşım ortaya koyabilmektir. Bilgisizlik: Piyasaya girilmeden önce ilgili konularda eğitimler alınması şartır. Nasıl bir iş kuracakken ya da özel hayatımızla ilgili kararlar alırken mümkün olduğu kadar bilgi toplamaya çalışıyorsak piyasayla ilgilide bilgi toplanılması şarttır. Özellikle analiz yöntemleri ve kaldıraç sistemi hakkında edinilecek bilgiler önem taşımaktadır. Yanlış strateji : Analizler, kullanılan stratejiler öncelikle demo hesaplarda test edilmeli daha sonra gerçek piyasada işlemler yapılmalıdır. Bireylerin kendilerine özgü analizleri başkası için uygun olmayabilir. Her bir bireyin risk algısı ve risk iştahı farklı olabilmektedir. Bu yüzden analizler kişilere göre farklılık gösterir. En iyi analiz kendi yaptığımız analizdir. Bunun için de doğru bilgi edinilmesi şarttır. Psikoloji : Forex piyasaları yatırımcılarına kaldıraç sistemi sayesinde büyük kazançlar elde edilmesine olanak tanımaktadır. Dolayısıyla böyle bir durum yatırımcıların psikolojisini etkilemektedir. Aşırı hırs ve özgüven piyasada yanlış pozisyonlara ve yanlış pozisyonlarda ısrar edip beklemeye yol açmaktadır. Bu durumsa yatırımların kaybedilmesine sebep olmaktadır. Portföyün hızlı değerlenmesi hırsı tetikleyerek daha fazla para kazanma arzusuna sebep olmakta bu durumda daha fazla risk alınmasına sebep olmakatdır. Dolayısıyla iyi bir psikolojik yönetim ve gerçekçi sebepler bularak piyasada yer almak daha iyi sonuçlar doğurmaktadır. Unutmamak gerekir ki forex piyasası küçük bir yatırımla reel sektörede büyük yatırımlarda kazanılabilecek paraların kazanılmasına olanak tanımaktadır. Nasıl reel sektörde yapılan bir yatırımın bir kaç günde katlanmasını bekleyemezsek forex piyasalarında gerçekleşen yatırımlarda da gerçekçi bir risk/getiri analizi yapılması şarttır.

12 Aracı Kurum : Piyasada aracı kurum seçimi oldukça önemlidir. Hızlı fiyatlamalarda size piyasada doğru fiyat verecek, denetime tabi ve özellikle ülkemizde Sermaye Piyasası'nın vermiş olduğu Yetki belgesine sahip bir kurum olması gerekmektedir. Bu durum aracı kurumun geri ödememe riskini ortadan kaldırmaktadır. Bugün halen yurt dışında faaliyet göstermekte olan bir çok kurum bulunmaktadır. Bu kurumlar aracılığı ile yapılan yatırımların büyük çoğunluğu, kurumlar tarafından uydurulan bahaneler ile ya geri ödenmemekte ya da yatırımcının aleyhine çalışmaktadır. Dolayısıyla doğru aracı kurum seçimi oldukça önemlidir. Kaldıraç Sistemi : Daha önce açıkladığımız kaldıraç sistemi iyi yönetilmesi gereken bir sistemdir. Yatırımla orantılı olarak işlemler yapıldığında fayda sağlayacak sistem aksi halde aleyhinize çalışabilir. TEKNİK ANALİZ Teknik analiz geçmiş fiyat hareketlerinden faydalanarak gelecekteki fiyat hareketleri tahminleme yöntemi olarak tanımlanabilir. Teknik analiz ekonomik analizlerden ve beklentilerden bağımsız daha çok matematik,istatistik ve fizik gibi bilimlerden faydalanılarak uygulanan bir yöntemdir. Teknik analizde ekonomik göstergelerin gözardı edilebileceği gibi psikolojik faktörlerinde gözardı edildiği gözlemlenir. Böylece hem fiyat hem zaman analiziyle geleceği tahminlemeye çalışmaktadır. Teknik analiz ; Modern Teknik Analizin atası olarak nitelendirilen Charles Dow'un The Wall Street Journal gazetesinde yayınlanan makalelerinden derlenerek ortaya çıkarılan Dow Teorisi, teknik analiz metodlarının en eskisidir. Teorinin amacı ana hareketi belirleyerek doğru tarafta doğru zamanda yer almaktdır. Bu amaçla oluşturulan prensipler teknik analizin temel noktasını oluşturmaktadır. Trendi tespit ederken ekonomik aktivitelerden destek alınır. Teori 6 ilkeye dayanmaktadır. 1. Fiyatlar ya da endeks herşeyi dikkate almaktadır. 2. Piyasada 3 temel trend vardır. Her bir trend bir öncekini zaman olarak kapsamaktadır. -ana trend ikincil trend üçüncül trend ya da uzun vadeli, orta vadeli ve kısa vadeli 3. ana trendler 3 aşamada gerçekleşir - biriktirme dönemi boğa piyasası dağıtım dönemi 4. ortalamalar trendi onaylamalıdır. Yani ortalamalar ile fiyatlar aynı yönde olmalıdır. 5. İşlem miktarı trendi onaylamalırdır. 6. Kesin bir dönüş sinyali alına dek trendler geçerlidir ve 2000 yılları arasında piyasadaki uzun dönem trendi 27 defa yön değiştirmiş ve Dow Teorisi bu değişimlerin 25 tanesini doğru olarak tahmin etmiştir. Diğer bir ifade ile, Dow Teorisi zaman tahmininde %92.6 başarılı olmuştur.

13 Dow prensipleri doğrultusunda gerçekleştirilen teknik analizlerde bir çok farklı yöntem kullanılmaktadır. Yöntemlerin farklılaşması kullanıcısının piyasa ve risk algısına göre değişiklik göstermektedir. Teknik analiz bilgiler özellikle daha sonra değineceğimiz temel göstergelerle ilişkilendirmek doğru olacaktır. Grafik Çeşitleri platformumuzda teknik analiz için kullanabileceğiniz 3 farklı grafik çeşidi bulunmaktadır. Mum Grafik Bar Grafik Çizgi grafik Mum Grafik Mum grafikler piyasada en çok kullanılan ve daha kolay analiz edilebilinen grafik çeşididir. Aynı anda mum grafikler sayesinde seçilen zaman dilimine göre ( örneğin 1 saat ) o dilim içersinde fiyat hareketinde gerçekleşen en yüksek, en düşük, açılış ve kapanış fiyatlarını gösteren grafik çeşididir. Aynı zamanda mum grafikler açılış ve kapanış fiyatı arasında kalan mesafeyi doldurdukları için yön konusunda da daha kolay bilgi vermektedir. Grafikte görüldüğü gibi siyah mumlar düşüşü beyaz mumlarda yükselişi temsil etmektedir. Düşüş mumlarında açılış fiyatından kapanış fiyatına kadar olan kısım siyahla doldurulmuştur. Yükseliş mumumda da açılış fiyatından kapanış fiyatına olan kısım beyaz şekilde doldurulmuştur. Böylece ekranda açılış, kapanış en yüksek ve de en düşük seviyeler rahatlıkla görülebilmektedir. Bar Grafik Bar grafikler mum grafiklerle benzer özelliklere sahiptirler. Ancak kullanım açısından mum grafiklerden sonra gelmektedirler. Yine seçilen zaman dilimine göre o dilimde gerçekleşen fiyat hareketinin en yüksek, en düşük, açılış ve kapanış fiyatlarını görmemize olan tanır. Ancak açılış ve

14 kapanış fiyatı arasındaki hareketi doldurmadığı, çubuk şeklinde gösterdiği için fark edilmekte zorluklar yaşatabilir. Hareketlerin renklendirilmesiyle bu sorun giderilmektedir. Grafikte barlar açılış kapanaış en yüksek ve en düşük seviyeleri göstermektedir. Ancak açılış ve kapanış fiyatları arasında herhangi bir dolgu yoktur. Barın sağında bulunan küçük çizgi açılış fiyatını solunda bulunan küçük çizgide kapanış fiyatını temsil etmektedir. Çizgi Grafik Çizgi grafik oldukça az kullanılan bir grafik türüdür. Grafik tek bir fiyatı ekranınızda görmenizi sağlar. Kapanış gibi tek bir fiyatı birleştirerek ekrana yansıtan grafik türü diğer fiyatları görmenize olanak tanımadığı için kullanım oranı oldukça düşüktür. Genellikle kapanış fiyatı kullanılanarak genel hareketin yönünü görmek için kullanılır.

15 Grafikte kullanılan çizgisel grafik sadece kapanış fiyatlarının birleştirilmesi ile oluşmuştur. Çizgisel Analizler Çizgisel analiz ; grafik üzerinde belirli noktaların daha önceki hareketlerinden yola çıkarak göz ile yapılan analizdir. Kişilere göre farklılıklar gösterebilir. Ancak ana trend aktörler tarafından bariz bir şekilde görülmektedir. Aktörlerin farklılaştığı nokta ise piyasaya giriş ve çıkış noktadır. Girişler trende nerde katılmak gerektiği konusunda çıkışlar ise trendin dönüş sinyalleri konusunda farklılıklar göstermektedir. Bu yüzden aktörler analizlerini ekonomik göstergeler ile destekleyerek biriktirme ve dağıtım dönemlerini yakalamayı amaçlamaktadırlar. Çizgisel analizde aynı zamanda bazı formasyonlarda kullanılmaktadır. Bu formasyonlar trend devamlılığını ya da dönüşünü onaylayan ve yatırımcılar tarafından geçmişte gerçekleşmiş olmalarının gelecekte de aynı hareketi tamamlama olasılığının yüksek olması şeklinde algılanmasıyla oluşan figürlerdir. Bu figürleri dönüş ve devamlılık formasyonları olarak adlandırabilir. omuz-baş-omuz, ters-omuz-baş-omuz, ikili ve üçlü tepe, ikili ve üçlü dipler, V formasyonu, gösterilebilir. Sıkışma ve devamlılık formasyonu olarak da üçgen ve bayrak-ters bayrak gibi formasyonlar örnek verilebilir. Destek-Direnç Seviyeleri Destek ve direnç kavramları teknik analizin en temel ve en önemli kavramlarındandır. Detek direnç çalışmaları fiyat hareketlerinin yön değişim basamaklarını tespit etmek amacıyla kullanılmaktadır. Destek; düşen fiyatların hareketinin daha fazla ilerleyemeyeceği ve bu seviyeden yeniden ters yönlü hareketin gerçekleşeceğini ifade etmek amacıyla kullanılan bir kavramdır. Direnç; yükselen fiyatların hareketlerinin daha fazla ilerleyemeyeceği ve bu seviyeden yeniden ters yönlü hareketin gerçekleşeceğini ifade etmek amacıyla kullanılan bir kavramdır. Destek dirençler aynı zamanda piyasaya giriş noktalarının tespit edilmesi amacıyla da kullanılmaktadır. Destek-direnç çizimi; daha önce test edilen seviyeler ileride de tekrar test edileceği yani hareketin tekrar edileceği varsayımına dayanır. Destek- Direnç çizimlerinde önemli olan nokta daha önce test edilme oranlarıdır. Test edilme oranın çokluğu destek ya da direnç seviyesinin kuvvetini ve psikolojik bir nokta olmasını göstermektedir.

16 Bu tip seviyeler piyasaya katılanlar ya da kar alanlar için önem arz etmektedir. Aynı zamanda destek direnç seviyelerinin aşılacağı ve farklı bir noktaya fiyatların taşınabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır. Her destek direnç nasıl daha önce kırıldıysa şimdi gerçekleşen hareketler sonucunda da aşılabilir. Dolayısıyla kırılan seviyeler yeni hareket için farklı adlandırılacaktır. Kırılan her bir destek seviyesi yeni fiyat için artık direnç, kırılan her bir direnç seviyesi de yeni fiyat için artık destek seviyesi özelliğini taşıyacaktır. TREND Fiyatların belirli bir zaman içersinde yükseliş düşüş ya da yatay seyirdeki eğilimlerini ifade eden kavram trenddir. Trendler ekonomik eğilimlerle beraber piyasaların şekillenmesini ifade etmektedirler. Zaman açısından da belirli bir zaman aynı yönde eğilim gösteren hareketler belirli bir süre sonra bu hareketini sonlandırarark yön değiştirebilmektedirler. Dow Teorisinde de bahsedildiği gibi trendler 3 temel gruba ayrılmaktadırdırlar. Ana trendler : Uzun yıllar boyunca devam eden ana tredndir. Hareketler ekonomik koşullar altında uzun süre devam edebilmektedir. İkincil Trend : Ana trend içersinde zaman zaman gerçekleşen trendin tersi yönündeki hareketlerdir. Bu hareketler trend içersindeki toparlanmaları ve yeniden alım ya da satım fırsatlarını doğurmaktadır. Zaman açısından ana trendin içersinde çok daha kısa süreli devam eden ikincil hareketler kırıldıktan sonra ana trend yönüne devam etmektedir. Zaman açısından orta vadeli hareketler olarak adlandırabilir. Üçüncül Trendler : Forex piyasalarında saatlik ya da günlük olarak ilgilenilen ve ana trend içersindeki küçük hareketleri temsil eden fiyatlamalardır. Bu tip fiyatlamalar forex piyasasında daha çok analiz edilmeye çalışılmaktadır. Trendler aynı zamanda yön bakımından da 3 e ayrılır: Yükseliş ( boğa ), Düşüş ( ayı ) ve Yatay Trendler şeklinde yapılan ayrımlar piyasanın yönünü temsil etmektedir.

17 Yükseliş ( Boğa ) Piyasası : Yatırımcılar daha önce satılmış olan piyasanın yükseliş eğilimini tahmin ederek piyasaya giriş yaparlar. Bu tip yatırımcılar daha çok profesyonel olarak adlandırılan ve piyasada bir çok bilgiye diğerlerinden önce ulaşabilen kişilerdir. Daha sonra piyasanın yükseliş eğilimi diğer yatırımcılar tarafındanda fark edilir ve eğilim yukarı yönlü hareket şeklinde hız kazanır. Son olarak piyasaya küçük ve piyasa bilgisi daha az olan yatırımcılarında katılmasıyla boğa piyasası tamamlanmış olur. Profesyonel yatırımcılar bu aşamada pozisyonlarını kapatarak piyasayı dengelemeye başlayacaklardır. Eğilimin yukarı yönlü olduğu ve fiyat zirvelerinin bir önceki zirveyi geçebildiği piyasalar boğa piyasası olarak ya da yükseliş trendi olarak adlandırılmaktadır. Genellikle yükseliş trendinin dipleri bir önceki dipten daha yukarıda ve zirveleri bir önceki zirveden daha yukarıda gerçekleşmektedir. Trend içersindeki üçüncül trendlerde gerçekleşen kar satışları yeniden alım fırsatları doğurmaktadır. Trend diplerinin birleştirilmesiyle yükseliş trendinin destek seviyesi elde edilir. Bu seviye geri çekilmelerde fiyat hareketinin destek alarak tekrar yükselişine devam ettiği seviyedir. Aynı zamanda hareketin eğiminide ifade etmektedir. Düşüş ( Ayı) Piyasası : Düşüş trendleri daha önce alınmış olan piyasaların satılmasıyla başlayan aşağı yönlü eğilimi temsil eden piyasalardır. Bu piyasalarda daha önce elde edilmiş karın alınması ya da para birimlerinde ekonomik gelişmelere bağlı olarak para biriminin değer kaybedeceği beklentisi ile piyasanın diğer para birimi tarafına geçmesi ile oluşmaktadır. Zaman açısından yine uzun, orta ve kısa vadeli şekillerde oluşmaktadır. Genellikle düşüş trendinin zirveleri bir önceki zirveden daha aşağıda ve dipleri bir önceki diplerden daha aşağıda gerçekleşmektedir. Eğilim aşağı doğru olduğu için hareketin zirveleri üzerinden çizilecek çizgi direnç seviyesini oluşturmaktadır. Dolayısıyla bu trend çizgisi fiyatların yükselişini sınırlayan ve düşüş için referans noktası ya da yeniden satış seviyesini temsil ediyor olacaktır.

18 Yatay Trend : Piyasalar bazen yükseliş ve düşüş trendi sonlarında ters yönlü harekete geçmek yerine ekonomik aktivitelerinde etkisiyle kararsızlaşmış bir hal alırlar. Böyle durumlarda belirli bir aralıkta yükseliş ve düşüş hareketleri gözlemlenmektedir. Bu durumda piyasa yatay seyre geçmiş olacaktır. Yatay seyrin seviyeleri destek ve direnç ile belirlenir. Fiyatların yükselişini sınırlayan ve düşmesine sebep olan seviye direnç seviyesini, fiyatların düşmesini sınırlayan ve yükselişine sebep olan seviyeyede destek seviyesi çizilerek yatay hareketin sınırları çizilmiş olur. Harekette zirve noktaları satmak dip noktalarıda almak için fırsatlar doğurabilir. Yatay hareketin sonlarında ise yükseliş ya da düşüş trendleri yeniden başlamış olacaktır. FORMASYONLAR Çizgisel analizde aynı zamanda bazı formasyonlarda kullanılmaktadır. Bu formasyonlar trend

19 devamlılığını ya da dönüşünü onaylayan ve yatırımcılar tarafından geçmişte gerçekleşmiş olmalarının gelecekte de aynı hareketi tamamlama olasılığının yüksek olması şeklinde algılanmasıyla oluşan figürlerdir. Bu figürleri dönüş ve devamlılık formasyonları olarak adlandırabilir. omuz-baş-omuz, ters-omuz-baş-omuz, ikili ve üçlü tepe, ikili ve üçlü dipler, V formasyonu, gösterilebilir. Sıkışma ve devamlılık formasyonu olarak da üçgen ve bayrak-ters bayrak gibi formasyonlar örnek verilebilir. Omuz-Baş-Omuz Bu formasyon genellikle yükseliş trendi sonunda görülen bir formasyondur. Formasyan öncelikle yükseliş hareketinin sonlarında hareketin devamlılığından şüphe eden yatırımcıların satışa geçmesiyle başlar. Ancak satış kısmında geri çekilmeleri fırsat bilen diğer yatırımcılar fiyatları daha yüksek seviyelere çekerler ve düzeltme seviyesinin geçilmesini sağlarlar. Hareketin sonlanacağına inanan ve sert düşüşlerin yaşanacağını düşünen yatırımcılar yeni yükseliş hareketi ile karlarını tekrar almaya başlarlar ve fiyatlar yeniden aşağıya çekilmiş olur. Böylece tam bir kararsızlık yaşanır ve panik halinde hareket eden yatırımcılar formasyonun onaylanmasını sağlarlar. 3 aşamadan oluşan formasyonla sert düşüşler ya da yatay seyre geçiş aşamasına girilmiş olur. Genellikle hedef boyun seviyesinden başlayarak omuz seviyesine kadar olan fark kadar belirlenmektedir. Omuz-Baş-Omuz formasyonu piyasada en çok bilinen ve en çok güvenilen formasyonlardandır. Bu sayede oluşuma katılım ve pozisyon ayarlanması daha yüksektir. Genellikle gözle tespit edilebilen bu tip formasyonlarda katılım artmaktadır. Hem psikolojik etkisi yüksek olan hem de uygulanabilirliği yüksek olan formasyonlar sayesinde daha kolay pozisyon alıanbilmektedir.

20 Örnek grafikte görüldüğü üzere EUR/USD paritesi tarihinde başayıp tarihleri arasında formasyonu tamamlamıştır. Sol omuz oluşumuzdan önceki trend yukarı doğru hareket ederken formasyon trendi aşağı çevirmektedir. Aynı zamanda fiyatlar boyun çizgisi ile omuzlar arasındaki mesafa kadar düşmeyi başarmış yani belirlenen hedefe ulaşabilmiştir. Ters Omuz Baş Omuz Omuz baş omuz formasyonun tersi şeklinde gerçekleşen ters omuz baş omuz formasyonu genellikle düşüş trendlerinin sonlarında görülmektedir. Yine piyasanın satılması sonucunda artık piyasanın yükselişe geçeceğine inanan bir kısım yatırımcının alışlara başlaması ancak diğer çoğunluğun buna karşılık piyasayı daha fazla satması ile sol omuz seviyesi kırılmış olacaktır. Daha sonra baş seviyesinin sol omuzdan daha aşağıda destek alması ile piyasada yeniden bir tepki alımı ile baş seviyesinin oluşumu sağlanacaktır. Bu seviyelerde yeniden daralmaya geçen piyasa formasyonunu tamamlayacak ve yatırımcıların formasyonu belirlemesi, dönüş sinyali olarak algılanacaktır. Yine örnekte görüleceği üzere ters omuz baş omuz formasyonundan önce düşüş gerçekleşen piyasa önce toparlanma sürecine girmiş daha sonra yeni bir dip seviyesi ile baş seviyesini oluşturmuştur. Ancak bu seviyeden gelen tepki alımlar piyasayı yeniden yükselttikten sonra bir düzeltme daha yaşamıştır. Bu aşamada formasyonun tamamlanması ile piyasa yükseliş trendine girmiş görünmektedir.