İNM Ders 1.2 Türkiye nin Depremselliği

Transkript

1 İNM Ders 1.2 Türkiye nin Depremselliği Doç. Dr. Havvanur KILIÇ İnşaat Mühendisliği Bölümü Geoteknik Anabilim Dalı

2 İletişim Bilgileri İnşaat Mühendisliği Bölümü Geoteknik Anabilim Dalı

3 TÜRKİYE NİN DEPREMSELLİĞİ Ülkemizin üzerinde bulunduğu Anadolu Plakası, kuzeyde Avrasya Plakası, güneyde Afrika ve Arap Plakası, doğuda Doğu Anadolu Bloğu ve batıda Ege Bloğu tarafından çevrilmiştir. Şekil de büyük deprem plakaları gösterilmiştir.

4 Dünya nın Tektonik Plakaları Dünya daki büyük deprem plakaları

5 Dünya nın Tektonik Plakaları Şekil de Türkiye yi etkileyen büyük levhalar görülmektedir. Örneğin; Kuzey Anadolu Fay Sistemi (KAF) kuzeyde Avrasya Levhası ve güneyde Arap Levhası tarafından sıkıştırılmaktadır. Oluşan basınç gerilme katmanlarının mekanik dayanımını aştığı zaman kırılma meydana gelmektedir.

6 Dünya Sismisitesi

7 Türkiye deki Ana Faylar Türkiye yi etkileyen büyük levhalar ve ana faylar

8 TÜRKİYE BİR DEPREM ÜLKESİDİR Kuzey Anadolu Fayı (yanal atımlı fay) Doğu Anadolu Fayı Ege Graben sistemi Doğu Anadolu sıkışma bölgesi Karadeniz sıkışma bölgesi Ölü Deniz Fayı

9 TÜRKİYE NİN DEPREMSELLİĞİ Türkiye, dünyanın en aktif deprem kuşaklarından biri üzerinde bulunmaktadır. Yukarıda tanımlanan tektonik konumu nedeniyle Türkiye topraklarının hemen hemen tamamı deprem riski altındadır. Gerek tarihi gerekse aletsel dönem kayıtları ülkenin çok büyük bir kesiminde geçmişte büyük depremler olduğunu işaret etmektedir.

10 TÜRKİYE NİN DEPREMSELLİĞİ Bu depremlerden en yıkıcı olanları ise Kuzey Anadolu Fayı (KAF) üzerinde olmaktadır. Geçtiğimiz yüzyılda bu fay üzerinde yaşanan en büyük iki deprem ise 1939 Erzincan depremi (M=7.9) ile 1999 Marmara (M=7.4) depremleridir. Şekil de KAF üzerinde oluşmuş depremler gösterilmiştir.

11 Kuzey Anadolu Fayı ve depremler

12 Kuzey Anadolu Fayı ve depremler

13 Kuzey Anadolu Fayı ve depremler

14 Marmara Denizi ve sismisitesi

15 Marmara Bölgesi ve sismisitesi

16 Kuzey Anadolu Fayı ve depremler 1939 Erzincan depremini takiben Kuzey Anadolu Fayı üzerinde 1942, 1943, 1944, 1951, 1957, 1967 ve nihayet 1999 da oluşan büyük depremlere bakıldığında bunların batıya doğru göçen bir depremler zinciri şeklinde gerçekleştiği görülür. Bu durum çok sayıda bilim adamının dikkatini çekmiş ve kırılan fay parçalarının üzerlerinde biriken gerilmenin bir kısmını uçlarında bulunan diğer fay parçalarına transfer ettikleri kabul edilmiştir. Bu ve diğer verilerden hareketle 1999 Marmara depremi ile 1999 Düzce depreminin olacağı önceden tespit edilmiştir (Barka, 1992 ve Parsons vd., 2000).

17 17 Ağustos 1999 Marmara Depremi Marmara depremi 17 Ağustos 1999 tarihinde, yerel saatle 03.02'de (00:01:38.56 GMT) meydana gelmiştir. Depremin dışmerkez koordinatları N ve E'dir. Deprem dış merkezi İzmit Körfezi'nin doğu ucunda, Gölcük yakınlarındadır. Deprem merkezinin derinliği 17 km'dir. Depremin büyüklüğü farklı ölçüm teknikleri kullanarak hesaplanmıştır. Cisim dalgası büyüklüğü : m b = 6.3 Yüzey dalgası büyüklüğü : Ms = 7.8 Moment büyüklüğü : Mw = 7.4

18

19 17 Ağustos 1999 Marmara Depremi Bu ölçüm teknikleri içinde Marmara depremi büyüklüğüne en uygun olanı moment büyüklüğüdür. Dolayısıyla depremin büyüklüğü 7.4 olarak kesinlik kazanmıştır. Marmara depremi Kuzey Anadolu Fayı üzerinde 1939 Erzincan depreminden sonraki ikinci büyük deprem olarak kabul edilebilir. Deprem kaynak mekanizması çözümü fay kırılmasının yanal atımlı olduğunu göstermektedir.

20 17 Ağustos 1999 Marmara Depremi Gölcük ile Sapanca arasında kalan bölümde fay kırılmasının yüzeydeki izleri çok belirgindir. Gölcük'te ve Arifiye'de fay atımı 4.5 m yi bulmaktadır.

21 17 Ağustos 1999 Marmara Depremi Kullar civarında Kavaklıktan geçen fayın yer değiştiren ağaç sıralarından ölçülen atımı yaklaşık 2.5 metredir.

22 12 Kasım 1999 Düzce Depremi Düzce depremi 12 Kasım 1999 tarihinde yerel saatle 19.57'de ( GMT) meydana gelmiştir. Depremin dış merkez koordinatları N ve E'dir. Deprem merkezi Düzce'nin 7 km güneydoğusunda Girevli-Dağdibi köyleri civarındadır. Merkez derinliği 10 km'dir. Depremin USGS (United States 1999) tarafından hesaplanan büyüklükleri, sırasıyla; Cisim dalgası büyüklüğü : m b = 6.5 Yüzey dalgası : Ms = 7.3 Moment büyüklüğü : Mw = 7.1 olarak açıklanmıştır. Düzce depremi kaynak mekanizması çözümü, fay kırılmasının ağırlıklı olarak yanal atımlı olmakla birlikte bir miktar normal atım bileşeninede sahip olduğunu göstermektedir.

23 17 Ağustos Marmara Depremi

24 1999 Marmara Depremi Şiddet Dağılımı

25 Marmara Bölgesi nde önemli Depremler

26 Türkiye nin iç kısımlarının depremselliği

27 Türkiye Deprem Bölgeleri

28 Türkiye Kuvvetli Yer Hareketi Kayıt Şebekesi

29 Türkiye Kuvvetli Yer Hareketi Kayıt Şebekesi