Cilt 22, Sayı 3, 2012 ISSN

Transkript

1 Cilt 22, Sayı 3, 2012 ISSN Kurucu (Founder) Uz. Dr. Hilmi KUMCUOĞLU Sahibi (Owner) Prof. Dr. Abdullah TAŞYURT Editör / Editor Doç. Dr. Cengiz ÖZBEK Uz. Dr. Yasemin Şefika AKDENİZ Doç. Dr. Sezin AŞIK AKMAN Doç. Dr. İbrahim ÇUKUROVA Uz. Dr. Cem KARAALİ Uz. Dr. Mustafa KARAÇELİK Uz. Dr. Yücel KARAMAN Yardımcı Editörler / Associate Editors Doç. Dr. Ahmet KAYA Doç. Dr. Dilek ÖNCEL Doç.. Dr. Öner ÖZDOĞAN Doç. Dr. Esra ARUN ÖZER Uz. Dr. Emel Ebru PALA Doç. Dr. Önder YAVAŞCAN İstatistik Danışmanı / Cosulting=Statistician Prof. Dr. Saim KENDİR Türkçe Düzeltmen / Turkish Redactor Doç. Dr. Ragıp KAYAR İngilizce Düzeltmen / English Redactor Op. Dr. Mustafa KARAÇELİK Yayın Sekreteri / Editorial Secretary Vildan KALONYA e-posta: vildankalonya@hotmail.com Editör Adresi (Editorial Address) Doç. Dr. Cengiz ÖZBEK, S. B. Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kalp Damar Cerrahisi Kliniği Yenişehir-İzmir Tel: / Faks: e-posta: cengizozbek@hotmail.com cengizozbek@superonline.com İzmir, Tepecik Eğitim Hastanesi Dergisi, İzmir Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi (T.E.A.H.) Yayınıdır. Yılda üç kez (Nisan Ağustos - Aralık) yayınlanır. Baskı adedi: 500. Yayın hakkı hastanemize aittir. Tıp profesyonelleri içindir. - Dergimiz yayın etiğine uymayı kabul eder. - Basımda asitsiz kağıt kullanılmaktadır. Meta Basım Matbaacılık Hizmetleri 87 Sk. No.4/B Bornova İzmir Tel: / Faks: e-posta: metabasim@gmail.com Basım Tarihi:

2

3 DANIŞMA KURULU Editorial Advisory Board Cilt 22, Sayı 3, 2012 ISSN Ragıp KAYsağ taraf 8 punt olsunar Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi; İzmir Prof. Dr. Haluk AĞUŞ (Ortopedi ve Travmatoloji) Doç. Dr. Ersin AKSOY (Acil Tıp) Doç. Dr. Barış AKINCI (Endokrinoloji) Doç. Dr. Nejat AKSU (Pediatrik Nefroloji) Doç. Dr. Berna ANIL (Pediatri Yoğun Bakım) Op. Dr. Ahmet ARIKAN (Çocuk Cerrahi) Uz. Dr. Çağatay ARSLAN (Tıbbi Onkoloji) Prof. Dr. Cengiz AYDIN (Genel Cerrahi) Prof. Dr. Ali Rahmi BAKİLER (Pediatrik Kardiyoloji) Doç Dr. Ümit BAYOL (Patoloji) Uz. Dr. Işıl ÇOKER (Biyokimya) Doç Dr. Füsun DEMİRÇİVİ ÖZER (Beyin Cerrahi) Doç Dr. Nuri ERDOĞAN (Radyoloji) Prof Dr. Mustafa GÖNÜLLÜ (Anest. Rean.) Op. Dr. Merih HANHAN (Kadın Hastalıkları ve Doğum) Doç Dr. Mehmet HELVACI (Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları) Doç Dr. Fuat İPEKÇİ (Genel Cerrahi) Op. Dr. Cezmi KARACA (Genel Cerrahi) Op. Dr. Muharrem KARAOĞLAN (Genel Cerrahi) Doç. Dr. Şükran KÖSE (İntaniye) Op. Dr. Sefa KURT (Kadın Hastalıkları ve Doğum) Doç Dr. Gamze TÜRE (Göz) Op. Dr. Gül CANER MERCAN (KBB) Doç. Dr. Kurtuluş ÖNGEL (Aile Hekimliği) Op. Dr. Namık Selim ÖZENÇ (Kalp Damar Cerrahisi) Prof. Dr. Mehmet ÖZEREN (Kadın Hastalıkları ve Doğum) Doç. Dr. Muzaffer SANCI (Jin. Onkoloji) Op. Dr. Cengiz SERT (Kalp Damar Cerrahisi) Uz. Dr. Ali TAYLAN (Romatoloji) Op. Dr. Şivekar TINAR (Kadın Hastalıkları ve Doğum) Uz. Dr. Elif Hacer ÜNAL (Psikiyatri) Doç. Dr. Yusuf YILDIRIM (Kadın Hastalıkları ve Doğum) Uz. Dr. Coşkun YILDIZ (Gastroenteroloji) Op. Dr. Nihat ZALLUHOĞLU (Genel Cerrahi) Op. Dr. Ferruh ZORLU (Üroloji) Uz. Dr. Yaşar ZORLU (Nöroloji) Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi; İzmir Doç. Dr. Leyla ASLAN (İç Hastalıkları) Uz. Dr. Nejat Ali COŞKUN (İntaniye) Uz. Dr. Alev GÜRGAN (Fizik Tedavi Reh.) Doç. Dr. Mert KESTELLİ (Kalp ve Damar Cerrahisi) Uz. Dr. Asuman MEMİŞ (Fizik Tedavi Reh.) Doç. Dr. Haydar Kazım ÖNAL (Kulak Burun Boğaz) Doç. Dr. Dilek Ersin SOYSAL (İç Hastalıkları) Op. Dr. Cengiz TAVUSBAY (Genel Cerrahi) Uz. Dr. Serap URAL (İntaniye) Uz. Dr. İlknur VARDAR (İntaniye) Bozyaka Eğitim ve Araştırma Hastanesi; İzmir Doç. Dr. Oktay BİLGİR (Hematoloji) Doç. Dr. Özgür ÖZTEKİN (Radyoloji) Uz. Dr. Barış Önder PAMUK (Endokrinoloji ve Metabolizma) Uz. Dr. Gülten SOP (İç Hastalıkları) Op. Dr. Mehmet YILDIRIM (Genel Cerrahi) Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi; İzmir Prof. Dr. Yüksel ATAY (Kalp ve Damar Cerrahisi) Prof. Dr. Ufuk ÇAĞIRICI (Göğüs Cerrahisi) Prof. Dr. Alpaslan ÇAKAN (Göğüs Cerrahisi) Doç. Dr. Abdurrahim DERBENT (Anest. ve Rean.) Op. Dr. Hüseyin GÜNAY (Ortopedi ve Travmatoloji) Doç. Dr. Semra KARAMAN (Anest. Rean.) Prof. Dr. Tayfun KİRAZLI (Kulak Burun Boğaz) Op. Dr. Levent KÜÇÜK (Ortopedi ve Travmatoloji) Op. Dr. Adnan ŞİMŞİR (Üroloji) Prof. Dr. Meltem UYAR (Anest. Rean.) 9 Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi; İzmir Prof. Dr. Güven ASLAN (Üroloji) Doç. Dr. Melih BİRLİK (İmmünoloji) Prof. Dr. Cenk ERDAL (Kalp ve Damar Cerrahisi) Prof. Dr. Ahmet Yiğit GÖKTAY (Radyoloji-Endovasküler) Prof. Dr. Enis Alpin GÜNERİ (Kulak Burun Boğaz) Prof. Dr. Özalp KARABAY (Kalp ve Damar Cerrahisi) Prof. Dr. Fatoş ÖNEN (İmmünoloji ve Romatoloji) Doç. Dr. İsmail SARI (İç Hastalıkları) Prof. Dr. Erdem SİLİSTRELİ (Kalp ve Damar Cerrahisi) Prof. Dr. Semih SÜTAY (KBB)

4 SSK TEPECİK HAST DERG 2008 Vol. 18 No.1 2

5 İÇİNDEKİLER / CONTENTS Cilt 22, Sayı 3, 2012 ISSN KLİNİK ARAŞTIRMALAR / CLINICAL STUDIES Böbrek Hastalıkları Tanısında Böbrek Biyopsileriyle Alınan Sonuçlar Results of Renal Biopsies in the Diagnosis of Renal Diseases Funda TAŞLI, Tamer ŞAHİN, Mehmet TANRISEV, Güliz ÖZKÖK, Mustafa CİRİT, Hülya ÇOLAK, Enver VARDAR Son Dönem Böbrek Yetmezlikli Hastalarda Kısa ve Uzun Dönem Greft Sağkalımını Belirleyen Faktörler ve Bunlara Ait Belirleyiciler Factors Associated with Short and Long-Term Graft Survival and Their Predictors in Kidney Transplantation Mehmet TANRISEV, Hülya ÇOLAK, Ali Rıza ÜNSAL, Seda EVİRGEN, Mustafa CİRİT, Hüseyin TÖZ Meslek Gruplarına Bağlı Oluşan Alerjik Hastalıkların Değerlendirilmesi The Evaluation of Allergic Diseases in Occupational Groups Şükran KÖSE, Aliye MANDIRACIOĞLU, Bengü Gireniz TATAR, Melda TÜRKEN, Selim TOPALOĞLU Yaşlılarda Üst Gastrointestinal Kanamaların Mortalitesi Mortality in Geriatric Patients with Upper Gastrointestinal Bleeding Ahmet ÖZVEREN, Sevnaz ŞAHİN, Çoşkun YILDIZ, Canan ÇOLAK Menorajiyi Önlemede Levonorgestrelli Rahim İçi Araçların Etkinliği:Üçüncü Basamak Merkez Sonuçları Efficacy of the Levonorgestrel Intrauterine Devices in the Prevention of Menorrhagia: Data From Tertiary Center İbrahim KARACA, Sefa KURT, Ayşe R. KANBAK, Emrah TÖZ, Tutku GÜRBÜZ Aile Hekimliği Polikliniklerinde Kardiyovasküler Risk Faktörlerinin Değerlendirilmesi The Evaluation of Cardiovascular Risc Factors in Outpatient Clinics of the Family Medicine Selami KARA, Bahriye ARSLAN, Haluk MERGEN, Kurtuluş ÖNGEL Diyabetik Olmayan Şişmanlarda İnsülin Direnci ile Sol Ventrikül Diyastolik Disfonksiyon Arasındaki İlişki Association Between Insulin Resistance and Left Ventricular Diastolic Dysfunction in Non-Diabetic Obese Patients Sibel DEMİRAL SEZER, Demet YALÇIN KEHRİBAR, Feyzi SÜRÜCÜOĞLU, Murat Hakan AKYURT Peripartum Vajinal Kanamalarda Acil Histerektominin Etkinliği The Efficacy of Emergency Hysterectomy in Peripartum Vaginal Bleeding Ömer DEMİRTAŞ, Hasan TERZİ, Ünal TURKAY, Ahmet KALE...177

6 SSK TEPECİK HAST DERG 2008 Vol. 18 No.1 4 PARAMEDİKAL/PARAMEDICAL Dergimizde Bilimsel Değerlendirme Süreci:87 raporun açılımı Peer-Review Procedures in our Journal:Analysis of 87 reports. Yasemin KILIÇ ÖZTÜRK, Vildan KALONYA, Cengiz ÖZBEK, Ragıp KAYAR OLGU SUNUMLARI / CASE REPOSTS Adalimumab Kullanımı ile İlişkili Tüberküloz Pnömonisi Tuberculous Pneumonia Related to AdalimumabTreatment Nimet DEMİRTAŞ, Emel CEYLAN, Fisun KARADAĞ, Mehmet POLATLI, Orhan ÇİLDAĞ Hipertrofik Obstrüktif Kardiyomiyopatili bir Hastada Perimembranöz Ventriküler Septal Defekt ile Ciddi Mitral Yetmezliği Birlikteliği Perimembranous Ventricular Septal Defect and Severe Mitral Regurgitation in a Patient with Hypertrophic Obstructive Cardiomyopathy Hüseyin DURSUN, Barış KILIÇASLAN, İbrahim SUSAM, Mehmet AYDIN Parsiyel Perikistektomiden Bir Yıl Sonra Yineleyen İntrahepatik Bilyer Kistadenom Intrahepatic Biliary Cystadenoma Recurred One Year after Partial Pericystectomy. Eyüp KEBABÇI, Şafak ÖZTÜRK, Kerem KARAMAN, Sait Murat DOĞAN, Süheyla CUMURCU, Ümit BAYOL, Cem TUĞMEN, Mustafa ÖLMEZ, Cezmi KARACA Tokolitik Tedaviye Bağlı Akciğer Ödemi Pulmonary Edema due to Tocolytic Therapy Mehmet UYAR, Canan BOR...199

7 Tepecik Eğit Hast Derg 2012; 22 (3): KLİNİK ARAŞTIRMA BÖBREK HASTALIKLARI TANISINDA BÖBREK BİYOPSİLERİYLE ALINAN SONUÇLAR i RESULTS OF RENAL BIOPSIES IN THE DIAGNOSIS OF RENAL DISEASES Funda TAŞLI Tamer ŞAHİN Mehmet TANRISEV Güliz ÖZKÖK Mustafa CİRİT Hülya ÇOLAK Enver VARDAR ÖZET Amaç: Merkezimizde histopatolojik inceleme ile tanı alan renal hastalıkların sıklığını belirlemek ve klinik semptomlarla histopatolojik tanıların ilişkisini incelemektir. Gereç ve Yöntem: Çalışmada Şubat 2005 Şubat 2012 tarihleri arasında Patoloji Laboratuvarında tanı konmuş 607 olgu geriye dönük incelenmiştir. Bulgular: Olguların 265 i kadın, 342 si erkek olup, yaş ortalaması 41(15-81)dir. En sık klinik sendromlar nefrotik sendrom (%45.3), nefritik sendrom (%18.1), nefrotik+nefritik sendrom (%19.1), Hızlı İlerleyen Glomerülonefrit (%2.9), Akut böbrek yetmezliği (%4.1), Kronik Böbrek Yetmezliği (%8) ve asemptomatik idrar anormallikleri (%2.3)dir. Primer (%48.7) ve sekonder (%32.7) glomerülonefritler diğerlerine göre en sık rastlanan hastalık gruplarıdır. Primer glomerülonefrit grubunda subtiplerin sıklığı Membranöz Glomerülonefrit (%29.3), IgA Nefropatisi (%28.9), Fokal Segmental Glomerüloskleroz (%15.7), Minimal Lezyon Hastalığı (%9.3), Membranoproliferatif Glomerülonefrit (%17.6) iken sekonder formlarda görülenler Amiloidoz (%40.2), Kresentik Glomerülonefrit (%24.5), Lupus Nefriti (%16.7), DiabetikNefropati (%9.4) şeklinde idi. Membranöz glomerülonefrit (%26.9), Amiloidoz (%16.7) ve Fokal Segmental Glomerüloskleroz (%12.3) en sık karşılaşılan nefrotik sendrom nedenleri iken, IgANefropatisi (%42.7), Lupus Nefriti (%10.9) ve Membranoproliferatif Glomerülonefrit (%7.2) en sık nefritik sendrom nedenleri olarak bulunmuştur. Sonuç: Çalışmamızda renal biyopsilerin histopatolojik tanıları ile klinik bulguları arasında uyumluluk saptanmıştır. Anahtar Sözcükler:Böbrek biyopsisi, Glomerülonefrit, Nefrotik sendrom İzmir Bozyaka Eğitim Araştırma Hastanesi, Patoloji Laboratuvarı (Uz. Dr. F. Taşlı, Uz. Dr. T. Şahin, Uz. Dr. G. Özkök, Doç. Dr. E. Vardar) İzmir Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Nefroloji Bölümü (Uz. Dr. M. Tanrısev, H. Çolak) Şifa Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Anabilim Dalı (Prof. Dr. M. Cirit) Yazışma: Uz. Dr. Funda Taşlı

8 134 Tepecik Eğit Hast Derg 2012; 22 (3) SUMMARY Aim: To determine the prevalence of renal diseases that were diagnosed by renal biopsy and to analyze the relationship between clinical symptoms and histopathological diagnosis. Material and Method: A total of 607 cases diagnosed by renal biopsy between February 2005 and February 2012 were evaluated retrospectively in the study. Findings: Two hundred sixty-five patients were female,342 male,average age was 41(15-81).The most frequent clinical syndromes were nephrotic syndrome (45.3%), nephritic syndrome (18.1%), nephrotic and nephritic syndrome (19.1%), rapidly progressive glomerulonephritis (2.9%), acute renal failure (4.1%),chronic renal failure (8%) and asymptomatic urine abnormalities (2.3%). Primary and secondary glomerulonephritis were the most frequent diseases amongst the others. The frequency of subtypes of primary glomerulonephritis groups were membranous glomerulonephritis, IgA nephritis, focal segmental glomerulosclerosis, minimal lesion disease, membranoproliferative glomerulonephritis with the percentages of(29.3%), (28.9%), (15.7%), (9.3%), (17.6%) respectively. Meanwhile the subtypes of secondary forms were amyloidosis, crescentic glomerulonephritis, lupus nephritis, diabetic nephropathy with the percentages of (40.2%), (24.5%), (16.7%), (9.4%) respectively. Membranous glomerulonephritis, (26.9%), amyloidosis (16.7%) and focal segmental glomerulosclerosis (12.3%) were the most reasons of nephrotic syndrome and IgA nephropathy (42.7%), lupus nephritis (10.9%) and membranoproliferative glomerulonephritis (7.2%) were the most frequent reasons for nephritic syndrome. Conclusions: There is a consistency between histolopathologic diagnosis of renal biopsies and clinical findings in our study. Key words: Glomerulonephritis, Kidney, Nephrotic syndrome, Renal biopsy GİRİŞ Bazı renal hastalıklar biyopsi yapılmaksızın tanı alıp tedavi edilebilmekle birlikte renal biopsinin temel tanısal prosedür olduğu vakalar vardır (1). Renal hastalıklarda klinikopatolojik korelasyon ile renal hastalıkların epidemiyolojisinin bilinmesi, hastalara klinik yaklaşımda önemli ipuçları sağlar (2). Neticede uygulanan renal biopsi; hastalığın spesifik tanısı, hastalık aktivitesinin seviyesi ve tedavi yaklaşımlarının belirlenmesi açısından kritik bir öneme sahiptir (3). Glomerülonefritler (GN) çok sayıda alttipi olan görece nadir hastalıklar olup çoğu nefroloji merkezinde her GN tipi için sınırlı sayıda olgu görülmektedir (4). Bu nedenle epidemiolojik çalışmalar önemli olup, bu çalışmalar sayesinde, sıklığı değişen GN tiplerinin belirlenmesinde ve bunların klinik yansımalarında önemli veriler sağlanabilir (3). Bu çalışmada yılları arasında renal biopsi ile tanı konan GN olgularında biopsi endikasyonları, klinik semptomlar ve histopatolojik bulguların spektrumu incelenmiştir. Ayrıca histopatolojik bulgular ile klinik parametrelerin ilişkisi tartışılmıştır. GEREÇ VE YÖNTEM Çalışmada 2005 Şubat-2012 Şubat tarihleri arasında laboratuvarımıza primerglomerül hastalığı ön tanısı ile gönderilen toplam 679 böbrek kalın iğne biyopsisi geriye dönük incelenmiştir. Olgulara ait demografik ve klinik bilgiler, biopsi endikasyonları hastane kayıtlarından kontrol edilip, histopatolojik tanı ile tüm verilerin ilişkisi değerlendirilmiştir. Günlük 3.5 gr ın üstündeki proteinürinefrotik sendrom olarak, glomerüler kaynaklı hematürinin varlığı da nefritik sendrom olarak tanımlandı. Ayrıca idrarda proteinüri ve hematüri birlikteliği olan olgular nefrotik+nefritik sendrom olarak gruplandırıldı. Nefrotik ve nefritik sendrom klinikleri dışında olgular hızlı ilerleyen glomerülonefrit (HİGN), asemptomatik idrar anormallikleri, Kronik Böbrek yetmezliği (KBY) ve Akut böbrek yetmezliği (ABY) başlıkları altında gruplandırıldı. Biyopsi örneklerinin patolojik değerlendirmesi sonrası konulan tanılar primer GN (Membranöz GN (MGN), Membranoproliferatif GN (MPGN), IgA Nefropatisi (IgAN), Minimal lezyon hastalığı (MLH), Fokal Segmental Skleroz (FSGS) sekonder GN (Lupus nefriti, Romatoid Artrit ya da tümöre bağlı gelişen glomerülonefritler, depozisyon glomerülopatisi, enfeksiyöz nedenler, vaskülitik sendromlar), Tubulointerstisiel nefrit (TIN) ve vaskülernefropatiler olarak 4 grupta incelendi. Tüm biyopsiler ışık ve imunfloresan (IF) mikroskobi ile değerlendirilmiştir. Işık mikroskobik incelemede biopsi örnekleri Hematoksilen Eosin (H&E) yanı sıra Periodic ascit schiff (PAS), Masson Trichrom (MT), Methenamin Silver (MS), Kongo red ve imundokukimyasal yöntemler (Amiloid A, C4d vb) ile incelenmiştir. IF mikroskopta ise biopsi örneklerinden 5 mikronluk kesitler hazırlanmış ve kesitler FITCkonjuge antisera metodu ile IgG, IgA, IgM, C3, C1q, kappa, Lambda ile boyanmıştır. Pozitif boyanma 1 ile 4 arasında yarı niceliksel olarak derecelenmiştir. Bi-

9 Tepecik Eğit Hast Derg 2012; 22 (3) 135 yopsi örnekleri aynı patolog tarafından değerlendirilmiş ve kesin tanı patolojik ve klinik veriler eşliğinde konmuştur. BULGULAR Çalışmada perkutanöz böbrek biyopsisi uygulanan 679 olgunun klinik, demografik verileri ve histolojik tanıları incelenmiştir. İncelenen 679 olgunun 72 sinde biopsi örneklerinde böbrek dokusu bulunmadığından bu olgular çalışma dışı bırakılmıştır. Geri kalan ve çalışmaya dahil edilen 607 olgunun 265 i (%43.6) kadın, 342 si (%56.4) erkektir. Olguların yaş ortalaması 41 olup en küçük 15, en büyük yaş 81 dir. Olgular yaş ve 65 yaş üstü olarak iki grupta incelenmiştir. 65 yaş üstü grupta 66 (%10.9), erişkin grupta 541 (%89.1) olgu mevcuttur. 65 yaş üstü 66 olgunun 9 tanesinde glomerül sayısı yetersiz olduğundan histopatolojik tanı verilememiştir yaş arası erişkin grupta yer alan 541 olguda ise: 29 olguya biopsi örneği yeterli glomerül içermediğinden, 23 olguda da biopsi örneğinde olağan histolojik, IF bulgular saptanıp elektron mikroskobik tetkik yapılamadığından histopatolojik tanı verilememiştir. 65 yaş üstü 57 olguya ve yaş arası 489 olguya verilen histopatolojik tanılar Tablo 2 de özetlenmiştir. Klinik semptomlar Tablo 1. Yaş grupları ile klinik semptomlar arası ilişki yaş arası olgular 541 % 65 yaş üstü olgular 66 % Nefrotik sendrom Nefritik sendrom Nefrotik+nefrotik sendrom HİGN ABY KBY Asemptomatik idrar bulguları Toplam 607 % Histolojik tanılar Tablo 2. Yaş grupları ile histolojik tanılar arası ilişki yaş 489 % 65 yaş üstü 57 % Toplam 546 % Primer GN Sekonder GN Tubulointerstisiel nefrit Vasküler patoloji Kronik GN Histolojik IF inceleme ile tanı konan 546 olgunun 266 sı (%48.7) primer glomerülonefrit, 179 u (%32.8) sekonder glomerülonefrit olarak tanımlanmıştır. 45 olguda (%8.2) tubulointerstisiel patoloji, 17 olguda (%3.1) vasküler patoloji mevcuttur. 39 olguda (%7.2) kronik değişiklikler ön planda olup primer glomerülonefrit tiplendirmesi yapılamamıştır. Primer glomerülonefrit grubunda yer alan toplam 266 olguda izlenen histolojik subtipler; MGN 77 (%29.3) olgu, IgA nefropatisi 76 (%28.9) olgu, FSGS 41 (%15.7) olgu, MLH 25 (%9.3) olgu ve MPGN 47 (%17.6) olguda mevcuttur. Sekonder glomerülonefrit grubunda yer alan 179 olguda izlenen glomerülonefrit tipleri ise yarımay (kresentik) glomerülonefritler 45 (%25.1) olgu, amiloidoz 73 (%40.8) olgu, lupus nefriti 31 (%17.3) olgu, diabetik nefropati 17 (%9.5) olgu ve hipertansif nefropati 13 (%7.3) olgudur. Tablo 3 ve Tablo 4 de ise primer ve sekonder GN alttiplerinin yaş dağılımı özetlenmiştir.

10 136 Tepecik Eğit Hast Derg 2012; 22 (3) Tablo 3. Yaş grupları ile primer GN tiplerinin dağılımı MGN IgA nefropati MPGN FSGS MLH yaş arası olgular yaş üstü olgular Toplamn=266 % Tablo 4. Yaş grupları ile sekonder GN tipleri dağılımı OS Amiloidoz Yarımay (kresentik) GN Lupus Nefriti Diyabetik Nefropati yaş arası olgular yaş üstü olgular Toplam Hipertansif Nefropati Olgular klinik bulgularına göre gruplandırıldığında 275 (%45.3) hastada nefrotik sendrom, 110 (%18.1) hastada nefritik sendrom, 116 (%19.1) hastada nefrotik+nefritik sendrom, 18 (%3) hastada hızlı ilerleyen GN, 25 (%4.1) hastada akut böbrek yetmezliği, 49 (%8.1) hastada kronik böbrek yetmezliği kliniği mevcuttu. 14 (%2.3) olguda yakınması olmayan yada bilinen bir hastalığa sekonder asemptomatik idrar bulguları olan olguların oluşturduğu grup olarak tanımlandı. Nefrotik sendrom semptomları gösteren toplam 275 hasta incelendiğinde; bu hastaların 176 sı (%64) primer glomerülonefrit, 69 u (%25.1) sekonder glomerülonefrit, 8 i (%2.9) tubulointerstisiel patoloji, 7 si (%2.5) vasküler patolojilere sekonder patolojiler olarak tanı almıştır. 15 hastada (%5.4) ise histolojik ve IF bulgular ile spesifik tanıya gidilememiştir. Nefrotik sendrom semptomları gösteren olgularda; MGN 74 olgu (%26.9), Amiloidoz 46 olgu (%16.7), FSGS 34 olgu (%12.3), MLH 24 olgu (%8.7), IgA10 olgu (%3.6), MPGN 26 olgu (%9.4), Kronikleşen GN 8 olgu (%2.9), Diabetik nefropati 5 olgu (%1.8), TIN 8 olgu (%2.9), Lupus nefriti 8 olgu (%2.9), trombotik mikroanjiopati 2 olgu (%0.7), hipertansif nefropati 5 olgu (%1.8), yarım ay(kresentik) GN 10 olgu (%3.6) dur. 15 (%5.4) olguda da spesifik bir tanı konamamıştır. Nefritik sendrom semptomları olan 110 hasta incelendiğinde; bu hastaların 57 si (%51.8) primer glomerülonefrit, 15 i (%13.6) sekonder glomerülonefrit tanısı almıştır. Sadece 12 (%10.9) hastada tubulointerstisiel patoloji düşünülmüştür. Ayrıca 11 (%10) hastada spesifik tanıya gidilememiş, 15 hastada (%13.6) da glomerüler patoloji düşünülmemiştir. Nefritik sendrom semptomları ile başvuran hastalarda: IgA nefropatisi 47 (%42.7) olguda, MPGN 8 (%7.2) olguda, minimal lezyon hastalığı 1 (%0.9) olguda, lupusnefriti 12 (%10.9) olguda, FSGS 1 (%0.9) olguda, Tubulointerstisiel nefrit 12 (%10.9) olguda, hipertansif nefropati 3 (%2.7) olguda saptanmıştır. Nefritik ve nefrotik sendromun birarada izlendiği diğer 116 hasta grubunda ise; toplam 44 (%37.9) hasta primer GN, 46 (%39.6) hasta sekonder glomerülonefrit tanısı almıştır. Hastaların 9 (%7.7) unda vasküler patoloji saptanmış, 7 (%6) sinde ise kronikleşme bulguları ön planda olup spesifik tanı konamadı. 7 (%6) biopsi olağan histolojik sınırlarda değerlendirilmiştir. 3 (%2.5) olguda ise biopsi materyelinde glomerül yetersiz olduğundan ışık mikroskobik yada IF bulgular ile tanıya gidilememiştir. Nefrotik ve Nefritik semptomları olan olguların aldığı tanılar ise: IgA nefropatisi 20 (%17.2) olgu, FSGS 7 (%6) olgu, MGN 4 (%3.4) olgu, MPGN 13 (%11.2) olgu, amiloidoz 23 (%19.8) olgu, Lupus nefriti 10 (%8.6) olgu, hipertansif nefropati 5 (%4.3) olgu, diabetik nefropati 5 (%4.3) olgu,yarımay(kresentik) GN 3 (%2.5) olgudur. Asemptomatik idrar bulguları izlenen olguların 3 ü amiloidoz, 7 si diabetik nefropati olup 4 olguda glomerüler patoloji saptanmamıştır. ABY ve hızlı ilerleyen GN klinikleri ile biopsi endikasyonu konan olgularda ise 25 olguda yarımay (kresentik)gn, 15 olguda tubulointerstisiel patoloji saptanmıştır. TARTIŞMA Primer GN olgularının sınıflandığı epidemiyolojik çalışmalarda GN lerin histolojik tipleri yaşa, ırka, coğrafi bölgelere, hasta gruplarının özelliklerine ve klinik olarak tanımlanan biyopsi endikasyonlarına göre çeşitlilik göstermektedir (5). Chang ve arkadaşları çalışma-

11 Tepecik Eğit Hast Derg 2012; 22 (3) 137 larında en sık primer GN tipini IgA Nefropatisi olarak bildirirken, Printza ve arkadaşları Fokal Segmental Glomerüloskleroz u en sık primer GN olarak tanımlamıştır (1, 3). Altıparmak ve arkadaşları 2001 yılındaki serilerinde ülkemiz için en sık primer GN tipini MPGN olarak bildirmişlerdir (5). Sunulan seride en sık primer GN sebebi membranöz glomerülonefrit olarak bulunmuştur (Tablo-3). Sekonder GN nedenleri ise farklı serilerde değişiklik göstermekte olup, Schena ve arkadaşları en sık immünolojik faktörlerle indüklenen glomerülonefritlerin (başta lupus olmak üzere) en sık sekonder GN nedeni olduğunu bildirmektedir (6). Başka bir seride de en sık sekonder GN sebebi lupus, daha sonra diabetik nefropati olarak bildirilmektedir (3). Bizim serimizde en sık görülen sekonder GN nedeni Amiloidozdur ve ayrıca nefrotik sendrom nedenlerinde de 2. en sık GN tipidir. Literatürde nefrotik sendrom nedenlerinin tartışıldığı serilerde 65 yaş altı olgulardaki amiloidoz sıklığı düşük oranlarda bildirilmektedir, Rychlik bu oranı %5.5, Rivera ise %5.7 olarak vermektedir (4, 7). Amiloidozun sıklığı yaşla birlikte artmaktadır (8). Literatürde 85 yaş üstü olguların alındığı bir çalışmada primer yada sekonder GN sebepleri arasında en sık görülenin amiloidoz olduğu bildirilmiştir (9). Sunulan seride de sekonder GN sebepleri içinde amiloidoz, 65 yaş üstü nüfusda %60.8, yaş arası olgularda %37.1 oranında bulunmuştur yaş arası olgular ile 65 yaş üstü olgulardaki görülme sıklığı istatistiksel olarak anlamlıdır (p<0.05). Hür ve arkadaşları yaşlı nüfusdaki olguları derledikleri çalışmalarında amiloidoz sıklığını 65 yaş üstü nüfusda %40, yaş arası nüfusda %29.2 olarak bildirmişlerdir (10). Yine Hür ve arkadaşları sadece erişkin hastaları inceledikleri diğer çalışmalarında da amiloidoz sıklığını %12.2 olarak bulmuşlardır (11). Hür ve arkadaşlarının çalışmaları ve sunulan çalışmadaki hasta nüfusu aynı coğrafi bölgeye ait olgulardır. Coğrafik benzerliğe rağmen oranların bu kadar farklı olması merkezler arası biopsi yapma endikasyonlarının farklılığından kaynaklanıyor olabilir.ayrıcaşen ve Sarsık a ait geniş amiloidoz serisinde olduğu gibi bu çalışmadaki olgular ağırlıklı olarak sekonderamiloidoz olup bölgesel hastalıklar (Ailesel Akdeniz Ateşi) serimizdeki amiloidozun yüksek oranınından kısmen sorumlu olabilir (12). Serimizde yaş arası ve 65 yaş üstü grupta primer GN tipleri incelendiğinde FSGS ve MGN sıklığı birbirine yakın oranlarda izlenirken, MLH 65 yaş üstü grupta saptanmamıştır. Mubarek ve arkadaşlarının çocukluk çağı nefrotik sendromlarını inceledikleri çalışmalarında MLH en yüksek nefrotik sendrom nedeni (%43.8) olarak bildirilmektedir (13).Yavaşcan ve arkadaşlarının yaptığı ve çocuklardaki böbrek biopsi sonuçlarının irdelendiği çalışmada da en sık tanı %19.8 lik oranla FSGS olarak bildirlmektedir (14). Rivera nın serisinde ise MLH 65 yaş üstü grupta %13.2 oranında, yaş arası grupta %15.7 oranında bildirilmektedir (7). Sunulan seride yaş arası erişkin grupta MLH oranı %10.2 dir. 65 yaş üstü grupta bu tanıyı alan olgu saptanmamıştır. Merkezimizde elektron mikroskobik tetkikin yapılamıyor oluşu MLH oranındaki bu uyumsuzluktan kısmen sorumlu olabilir. Bizim serimizde biyopsi yapılan hastalar en sık nefrotik sendrom kliniğiyle başvurmuşlardır. Nefrotik sendrom kliniği olan olgularda en sık histolojik tipler sırası ile MGN (%26.6) ve Amiloidoz (%18.2) dur. MGN Pakistan a ait serilerde de sık nefrotik sendrom nedenlerinden biridir (15). Ayrıca İtalya da bir seride MGN, %32.9 ile, İspanya da yapılan bir çalışmada %24.2 ile en sık nefrotik sendrom nedenleri olarak bildirilmişlerdir (6, 7). Çek Cumhuriyetin de yapılan bir çalışmada ise ileri yaşda en sık nefrotik sendrom nedeni (%16.8) MGN olarak bildirilmiştir (4). Sunulan MGN sıklığı da literatürle uyumludur. Çalışmamızda en sık nefritik sendrom sebebi olan primer GN IgA nefropatisi olarak bulunmuştur. Covic ve ark, nefrotik sendrom kliniği ile başvuran hastalarda IgA nefropatisi ni 2. sıklıkta bildirmektedirler (2), ancak serimizde nefrotik sendrom kliniği ile başvuran IgA nefropatisi son derece nadir olup ağırlıklı olarak nefritik sendrom kliniği ile karşımıza çıkmaktadır. IgA nefropatisi Romanya, Kore, İspanya, İtalya kaynaklı bildirilen epidemiyolojik çalışmalarda en sık primer GN tipidir (2, 3, 6, 7). IgA nefropatisinin sıklığının son yıllarda arttığını bildiren çalışmalar mevcuttur (3, 16). Bizim merkezimizdeki literatür ile uyumlu sonuçlar, immunfloresan çalışmanın her biopsiye uygulanması nedeniyle olabilir. Ayrıca merkezimizde asemptomatik hematüri ile başvuran olgulara da yüksek oranda biopsi endikasyonun konması hastalığın sıklığının yüksek olmasını açıklamaktadır. Hematürik hastalara yüksek oranda biyopsi endikasyonu konması nedeniyle serimizde, olağan glomerüler bulgular saptanan olguların sayısı da yüksek bulunmuştur. Bu yüksekliğin diğer bir sebebi de elektron mikroskobik değerlendirme yapılamadığından İnce Bazal Membran

12 Tel: (505) e-posta: 138 Tepecik Eğit Hast Derg 2012; 22 (3) Hastalığı gibi hematüri ile seyreden hastalıkların ekarte edilememesi olabilir. İzole hematürili hastalarımızın bir kısmında da daha sonraki klinik tetkikleri sonucunda glomerül dışı hematüri nedenleri saptanmıştır. Bizim serimizde amiloidozdan sonra en sık sekonder GN sebebi olarak kresentik glomerulonefritler bulunmuştur. Bu gruba vaskülitlere sekonder kresentik glomerülonefritler alınmış olup, hızlı ilerleyen GN ve ABY kliniği ile başvuran olguların yarısından fazlasını oluşturmaktadır (%58.1). Rivera ve arkadaşlarına ait seride de benzer klinikopatolojik korelasyon bildirilmiştir (7). Tubulointerstisiel nefrit Schena ve ark serilerinde vakaların %4 ünde, Covıc ve arkadaşlarının serilerinde ise %1.5 inde izlenmiştir (6, 2). Rychlik ve arkadaşlarının serisinde ise TIN oranı %4.4 olarak bildirilmiştir ve yine aynı seride ileri derecede renal yetmezlikli hastalardaki en sık sebep olarak bildirilmektedir (4). Serimizde olguların %8.2 sinde tubulointerstisiel patoloji saptanmıştır ve bu olgulardaki en sık klinik semptom Akut Böbrek Yetmezliğidir. SONUÇ Sonuç olarak; merkezimizde değerlendirilen böbrek biyopsi materyellerinde tüm GN tiplerinin (IgA nefropatisi, MGN, MPGN, FSGS, MLH) literatürle uyumlu sıklıkta bulunduğu görülmüştür. Sunulan serideki olgularda yaş ile amiloloidoz sıklığı literatürle uyumsuzdur, bunun da ülkemizde sekonder amiloidoz ile seyreden hastalıkların yüksek sıklıkta görülmesi nedeni ile olabileceği düşünülmüştür. KAYNAKLAR 1. Printza N, Bosdou J, Pantzaki A, Badouraki M, Kollios K, Ghogha Ch et al. Percutaneous ultrasound guided renal biopsy in children: a singlecen treex perience. Hippokratia. 2011; 15(3): Covic A, Schiller A, Volovat C, Gluhovschi G, Gusbeth- Tatomir P, Petrica L, et al. Epidemiology of renaldisease in Romania: a 10 yearreview of two regional renal biopsy databases. Nephrol Dial Transplant. 2006; 21(2): Chang JH, Kim DK, Kim HW, Park SY, Yoo TH, Kim BS,et al. Changing prevalence of glomerular diseases in Koreanadults: a review of 20 years of experience.nephrol Dial Transplant. 2009; 24(8): Rychlík I, Jancová E, Tesar V, Kolsky A, Lácha J, Stejskal J,et al. The Czechregistry of renalbiopsies. Occurrence of renal diseases in the years Nephrol Dial Transplant. 2004; 19(12): Altıparmak MR, Gülsüm EP, Ömer NP, Apaydın S et al. Features of our patients with primary glomerulonephritis. Journal of theturkishsociety of Nephrology 2001; 10(4): Schena FP. Survey of the Italian Registry of Renal Biopsies. Frequency of the renal diseases for 7 consecutive years. The Italian Group of Renal Immunopathology. Nephrol Dial Transplant. 1997; 12(3): Rivera F, López-Gómez JM, Pérez-García R; Spanish Registry of Glomerulonephritis. Clinico pathologic correlations of renal pathology in Spain. Kidney Int. 2004; 66(3): Jennette JC, Olson JL, Schwartz MM, Silva FG. Heptinstall s Pathology of the Kidney. 6th. Ed. Philadelphia: Lippincott Williams&Wilkins; Verde E, Quiroga B, Rivera F, López-Gómez JM. Renalbiopsy in veryelderly patients: data from the spanish registry of glomerulonephritis. Am J Nephrol. 2012;35(3): Hür E, Bozkurt D, Taşkın H, Sarsık B, Şen S, Akçiçek F, ve ark. Yaşlılara yapılan nativ böbrek biopsileri artmaktadır: 12 yıllık Ege Üniversitesi deneyimi. Turkish Journal of Geriatrics 2011; 14(4) Hür E, Taşkın H, Bozkurt D, Sarsık B, Şen S, Ertilav M, ve ark. Adult Native Renal Biopsy Experience of Ege University for 12 Consecutive Years. BANTAO Journal 2010; 8(1): Sen S, Sarsik B. A proposed histopathologic classification, scoring, and grading system for renal amyloidosis: standardization of renal amyloid biopsy report. Arch Pathol Lab Med. 2010; 134(4): Mubarak M, Lanewala A, Kazi JI, Akhter F, Sher A, Fayyaz A, et al. Histopathologicalspectrum of child hood nephroticsyn drome in Pakistan. Clin Exp Nephrol Dec; 13(6): Yavaşcan Ö, Aksu N, Erdoğan H, Kara O.D, Çerçi T.T, Şen S, ve ark. Çocuklarda böbrek biyopsi sonuçlarının değerlendirilmesi; On bir yıllık süre. Türk Nefroloji Dializ ve Transplantasyon Derg., 2005; 14, Kazi JI, Mubarak M, Ahmed E, Akhter F, Naqvi SA, Rizvi SA. Spectrum of glomerulonephritides in adults with nephrotic syndrome in Pakistan. Clin Exp Nephrol. 2009; 13(1) : Wyatt RJ, Julian BA, Baehler RW, Stafford CC, McMorrow RG, Ferguson T, Jackson E, Woodford SY, Miller PM, Kritchevsky S. Epidemiology of IgAnephropathy in centralandeasternkentuckyfortheperiod 1975 through Central KentuckyRegion of the Southeastern United States IgANephropathy DATABANK Project. J AmSocNephrol May; 9(5): İLETİŞİM Uz. Dr. Funda TAŞLI İzmir Bozyaka Eğitim Araştırma Hastanesi, Patoloji Bölümü e-posta: fundadr@gmail.com Tel: eng@hotmail.com

13 Tepecik Eğit Hast Derg 2012; 22 (3): KLİNİK ARAŞTIRMA SON DÖNEM BÖBREK YETMEZLİKLİ HASTALARDA KISA VE UZUN DÖNEM GREFT SAĞKALIMINI BELİRLEYEN FAKTÖRLER VE BUNLARA AİT BELİRLEYİCİLER i FACTORS ASSOCIATED WITH SHORT AND LONG-TERM GRAFT SURVIVAL AND THEIR PREDICTORS IN KIDNEY TRANSPLANTATION Mehmet TANRISEV Hülya ÇOLAK Ali Rıza ÜNSAL Seda EVİRGEN Mustafa CIRIT Hüseyin TÖZ ÖZET Amaç: Bu çalışmada amacımız son dönem böbrek yetmezliğinin en seçkin tedavisi olan böbrek naklinde greftin kısa ve uzun dönem sağkalımına etki eden faktörleri ve bunlara ait belirleyicileri tespit etmektir. Gereç ve Yöntem: Ocak ayı ile 2005 haziran ayı arasında Ege Üniversitesi Organ Nakli Merkezinde böbrek nakli olan toplam 400 hastanın verileri retrospektif olarak değerlendirilmiştir. Bulgular: Genel greft sağkalımı oranları 3. ve 5. yıllarda ideal ve yaşlı canlı donörde sırasıyla % 90-% 76 ya % 84-% 62 dir( p<0.02, p<0.01). İdeal ve marjinal kadavrada ise %90-%76 ya %67-%67 dir( p<0.007, p<0.03). Bu da bize greftin sağkalımında en önemli faktörün marjinalitesi olduğunu göstermektedir. Sonuç: Marjinal donörlü nakiller optimale göre daha sıkıntılı olsa da sağkalım, hayat kalitesi ve ülke ekonomisi açısından sonuçlar bekleme listesinde kalıp diyalize girme ile kıyaslandığında daha üstün görülmektedir. Anahtar Sözcükler: Böbrek nakli, greft kaybı, marjinal donör SUMMARY Aim : The aim of this study was to identify the associated factors with short and long term graft survival and their predictors in renal transplantation which is the optimum treatment method for end-stage renal failure. Material and Method: Data of 400 patients who underwent renal transplantation at Ege University Organ Transplantation Unit were retrospectively investigated. Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İç hastalıkları, Nefroloji Bölümü, İzmir (Uz. Dr. M. Tanrısev, Uz. Dr. H. Çolak, Uz. Dr. S. Evirgen, Dr. A. R. Ünsal) Şifa Üniversitesi, Tıp Fakültesi, İç Hastalıkları ABD, Nefroloji Bölümü, İzmir (Prof. Dr. M. Cirit) Ege Üniversitesi Tıp fakültesi, İç Hastalıkları ABD, Nefroloji Bölümü, İzmir (Prof. Dr. H. Töz) Yazışma: Uz. Dr. Hülya Çolak

14 140 Tepecik Eğit Hast Derg 2012; 22 (3) Findings: The age, gender, primary kidney disease, weight before transplantation, blood transfusion, HCV serology, the type and duration of dialysis and number of transplantations for patients were primarily determined. Furthermore, the gender and age of donor, live-cadaver, ideal-marginal, haplotype or miss-match and duration of cold ischemia were also determined. Survival rates after exclusion of general graft survival and death were significant in ideal and elderly live-donor (p<0.02, p<0.01) and ideal and marginal cadaver (p<0.007, p<0.03) however, there was not significant relationship between elderly live and marginal cadaver (p<0.25, p>0.63). Conclusion: Although there are some problems for transplantations from marginal donors; they still have superior outcomes in terms of survival, life quality and country s economial welfare in comparision with being in waiting list for live-donor and going into dialysis. Key words: Kidney transplantation, Graft loss, Marginal donor GİRİŞ Kronik böbrek yetmezliği (KBY) çeşitli hastalıklara bağlı olarak nefronların progressif ve irreversible kaybı ile karakterize olan bir sendromdur. KBY tedavisinin temelini renal transplantasyon ve diyaliz uygulamaları oluşturmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri kaynaklı organ dağıtım verilerine göre yaş grubundaki bir kadın ve erkeğin yaşam beklentileri sırasıyla 59,9 ve 53,4 yıl iken bu kişiler son dönem böbrek hastası iseler yaşam beklentileri 20,3 ve 21,3 yıla düşmektedir (1). Birçok hemodiyaliz hastası yaşam kalitesini iyileştirmek ümidiyle böbrek naklini seçmektedir. Başarılı organ alıcılarında periton ve ev diyalizi dahil düzenli diyaliz alan hastalardan daha iyi yaşam kalitesi bildirilmektedir. Yaşam tatmini fiziksel ve duygusal iyilik hali ve işe dönebilme oranı daha iyidir. Organ nakli; anemi, periferik nöropati, otonom nöropati, seksüel işlev bozukluğu gibi üreminin diyalizle geri döndürülemeyen bazı komplikasyonlarını düzeltebilir ve iyileştirebilir (2). Bu çalışmada amacımız son dönem böbrek yetmezliğinin en seçkin tedavisi olan böbrek naklinde greftin kısa ve uzun dönem sağkalımına etki eden faktörleri ve bunlara ait belirleyicileri tespit etmektir. GEREÇ VE YÖNTEM 1997 ocak ayı ile 2005 haziran ayı arasında böbrek nakli olan toplam 400 hastanın verileri retrospektif olarak değerlendirilmiştir. Böbrek nakli öncesi veya sonrası pankreas, karaciğer gibi diğer organ nakli olan hastalar bu çalışmaya alınmamışlardır. Bu 400 hastanın 20 sinde 1. yıl tamamlanmadan ölüm ve diğer sebeplerden dolayı greft kaybı geliştiği için 1. yıl GFR düzeyi ile risk faktörleri arasında yapılan değerlendirmeye alınmamıştır. Bir hastanında verileri yetersiz olduğu için çalışmadan dışlanmıştır. Sonuçta toplam 379 hasta istatistiksel açıdan değerlendirilmiştir. Hastaların öncelikle yaş, cinsiyet, primer böbrek hastalığı, nakil öncesi kilo, kan transfüzyonu, HCV enfenksiyonu, diyaliz süresi ve tipi, nakil sayısı belirlenmiştir. Bunun yanında vericiye ait olan cinsiyet, yaş, canlı-kadavra, ideal-marjinal, haplotip veya missmatch, soğuk iskemi süresi belirlenmiştir. Vericinin ideal veya marjinal ayrımı birleşik organ dağıtım sistemi tarafından belirlenen genişletilmiş donör kriterlerine göre yapılmıştır. Buna göre 60 yaş üstü, yaş arası ve bir risk faktörü olanlar ile 50 yaş altında olup ikiden fazla risk faktörü olan donörler marjinal donör olarak değerlendirilmiştir. Nakil sonrası gecikmiş graft fonksiyonu (GGF) gelişip gelişmediği, gelişmiş ise süresi not edilmiştir. Nakil sonrası kullanılan primer immunsupresyon AZA (azatiyopürin), TAC (tacralimus)-mmf (mycofenolat mofetil), CYS (siklosporin)-tac bazlı olarak değerlendirilmiştir. Geçirilmiş olan akut rejeksiyonlar histolojik olarak tespit edilmiş sayısı, rejeksiyonun steroide dirençli olup olmaması ATG (anti timik globülin) kullanımına göre belirlenmiştir. Hastanın izlem süresince geçirmiş olduğu CMV (Cytomegalovirus) enfenksiyonları notedilmiş, CMV enfenksiyonu geçirmeyenler ile bir veya daha fazla geçirenler karşılaştırılmıştır. Takipteki hastaların 6,12 ve 24. aydaki kreatininleri ve kiloları not edilmiş, buradan yola çıkılarak da GFR (glomeruler filtraration rate) için Cockroft-Gault (CG) formülü kullanılmıştır. Cockroft-Gault formülü ile hesaplanan GFR si 60 ml/dk ve üzeri olanlar ile altında olanlar karşılaştırılmıştır. Çalışmanın amacı, greftin kısa ve uzun dönem sağkalımını etkileyen faktörleri belirlemek olduğundan

15 Tepecik Eğit Hast Derg 2012; 22 (3) 141 dolayı, kısa dönem greft sağ kalımı için, 1 yıl içinde hemodiyalize dönmek sonlanım noktası olarak kabul edilmiştir. İstatistiksel Yöntem: Tanımlayıcı istatistikler t test, khi-kare ve nonparametrik testler kullanılarak yapıldı. Cox regresyon analizi ile ölüm dışı greft kaybı için risk faktörleri tespit edildi. Lojistik regresyon analizi ile de 1. yılda CG ile hesaplanan GFR değerinin 60 ml/dk altında olmasın belirleyen faktörler tespit edildi. Greft sağkalımı Kaplan-Meier yöntemi ile tespit edildi ve log-rank test ile anlamı değerlendirildi. Üç farklı verici grubunda proteinüri ve böbrek fonksiyonlarının karşılaştırılması annova yöntemi ile yapıldı. BULGULAR 400 hastadan derlenmiş olan demografik veriler Tablo 1 de verilmiştir. 91 hastada greft kaybı oldu (Tablo 2). İlk 12 ay içerisinde 20 hastada greft kaybı (9 u ölüm nedeniyle) geliştiği için 1. yıldaki değerlendirmeye alınamamışlardır. Tablo 1. incelenen hastaların demografik verileri Hasta sayısı (n) 400 Ortalama İzlem süresi 44 ay (±30) Ortalama yaş 32,6 (± 10) Cinsiyet 160 kadın / 240 erkek Pretransplant kilo 59 kg (±13) Transplant sayısı 1. kez 386 / 2. kez 14 Pretransplant kan transfüzyonu sayısı Diyaliz tipi 6 ünite (±9) 158 hastaya hiç nakil yapılmamış 33 preemtif, 367 diyaliz Diyaliz süresi 26 ay (±30) Pretransplant HCV 53 Donör tipi 234 canlı / 166 kadavra Donör cinsiyet 170 kadın / 230 erkek Verici yaşı 45 (±16) LURD 24 Missmatch (LURD) 4,8 (±0,9) Haplotip (canlı akraba) 0 haplotip 1, 1 haplotip 198, 2 haplotip 12 hasta Missmatch (kadavra) 3,3 (±1,2) Soğuk iskemi 17 saat (±5) DGF (kadavrada) 32 hasta ( %19) DGF süresi 11 gün (±9) Tablo 2. Greft kaybı sebepleri Akut rejeksiyon 3 BK nefropati 2 KAN 46 Primer nonfonksiyone 3 Vasküler 1 Recürrens 8 Kardiyo ve serebrovasküler sebepler 6 Malignite 7 Enfenksiyon 9 Karaciğer yetmezliği 3 Diğer 3 En çok greft kaybımız KAN (Kronik Allograft Nefropati) nedeniyle olmaktadır. Bundan sonra 2. sırayı fonksiyone greft ile ölüm takip etmektedir. Enfenksiyon ölüm nedenlerinde 1. sırada yer almaktadır. Bunu malignite ve kardiyak-serebrovasküler hastalıklar takip etmektedir. Toplam 379 hasta 1. yıl izlemini tamamlamıştır. Bu hastaların posttransplant 1. yıldak GFR lerinin 60 ın altında veya üstünde olmasını belirleyen faktörler ve ayrıntılı analizleri Tablo 3 de belirtildi. Birinci yıldaki CG yöntemi ile hesaplanan kreatinin klirensi değerinin 60 ml/dk nın altında olmasını belireyen faktörler lojistik regresyon ile analiz edildi ve Tablo 4 de anlamlı saptananlar verildi. 1. yılda CG ile hesaplanan kreatinin klirensi değerinin 60 ml/dk nın altında olmasını belireyen faktörlerden en önemlisi marjinal kadeverik donör. 2. sırayı yaşlı canlı verici almaktadır. Geçirilen akut rejeksiyon ve CMV enfenksiyonlarıda buna etki etmektedir. Ölüm dışı greft kaybı için risk faktörleri cox regresyon analiz ile araştırıldı ve anlamlı bulunanlar Tablo 5 de verildi. Geçirilen akut rejeksiyon atakları ölüm dışı greft kaybı için riski 3.8 kat, verici yaşında her 1 yıl artış ise riski 1.03 kat artırmaktadır. Üç farklı verici grubunda proteinüri ve böbrek fonksiyonlarının karşılaştırılması yapıldı ve aralarında istatistiksel anlamlı bir fark tespit edilmedi (Tablo 6). Genel greft sağkalımı oranları 3. ve 5. yıllarda ideal ve yaşlı canlı donörde sırasıyla % 90-% 76 ya % 84-% 62 dir (p<0.02, p<0.01). İdeal ve marjinal kadavrada ise %90-%76 ya %67-%67 dir (p<0.007, p<0.03). Kaplan-Meier e göre genel greft sağkalımı ve ölüm dışlanarak greft sağkalımı oranların verici tipine göre analizi yapılmıştır (Tablo7 ve 8).

16 142 Tepecik Eğit Hast Derg 2012; 22 (3) Tablo 3. Birinci yıldaki GFR ile bazı önemli değişkenler arasındaki ilişki GFR 60 (n=249) GFR < 60 (n=130) p değeri Verici tipi <0.000 İdeal verici 207(%84) 78(%60) Yaşlı canlı verici 29(%12) 31(%24) Marjinal kadavra verici 12(%4) 21(%16) İlk transplant 234(%96) 124(%96) ns 1 haplotip uyum 118(%81) 67(%91) ns İzlem süresi (ay) 47(±30) 47(±27) - Hasta yaşı (yıl) 32(±10) 33(±10) ns Kadın 89(%36) 60(%47) - Primer böbrek hastalığı ns KGN 51(%21) 26(%20) KPN 49(%19) 21(16) Bilinmeyen ve diğer 149(%60) 83(%64) Kan transfüzyonu sayısı (ünite) 3(±6) 4(±10) ns Preemtif nakil 25(%10) 6(%5) ns Pretransplant HCV 29(%12) 20(%15) ns Canlı donör 146(%58) 74(%56) ns LURD 15(%6) 5(%4) ns Verici yaşı 41(±16) 50(±14) <0,000 Kadavrada missmatch 3.45(±1.27) 3.3(±1.32) ns Soğuk iskemi süresi (saat) 17(±5) 16(±5) ns GGF sıklığı 19(%19) 14(%25) ns GGF süresi (saat) 10(±7) 14(±10) ns AZA bazlı tedavi 98(%40) 64(%50) ns MMF bazlı tedavi 146(%59) 66(%50) ns TAC bazlı tedavi 53(%25) 20(%16) ns CYS bazlı tedavi 186(%75) 109(%84) ns AR 105(%43) 73(%57) <0,009 Steroide dirençli AR 27(%11) 18(%14) <0,02 CMV enfenksiyonu 61(%25) 47(%37) <0,01 Tablo 4. Lojistik regresyon analizine göre GFR nin 60 ml/dk altında olmasını belirleyen faktörler OR(odd ratio) P Yaşlı canlı verici 2,87,000 Marjinal kadeverik donör 3,76 0,001 Akut rejeksiyon 1,60 0,41 CMV 1,63 0,05 Tablo 5. Ölüm dışı greft kaybı için risk faktörleri OR(odd ratio) p Akut rejeksiyon 3,870 0,003 Verici yaşı 1,032 0,019 Tablo 6. Proteinüri ve böbrek fonksiyonlarının üç verici grubunda annovaya göre karşılaştırılma İdeal Yaşlı canlı Marjinal kadavra p 12. ay proteinürisi >0,5 üzerindeki hasta oranı % 11 % 13 % 16 ns 12. ay CG ye göre kreatinin klirensi 69±19 57±16 51±17 Ns 24. ay proteinürisi >0,5 üzerindeki hasta oranı % 12 % 26 % 20 Ns 24. ay CG ye göre kreatinin klirensi 70±23 56±17 49±19 Ns 36. ay proteinürisi >0,5 üzerindeki hasta oranı % 14 % 16 % 17 Ns 36. ay CG ye göre kreatinin klirensi 68±21 53±18 57±16 Ns En son kontrolüne göre proteinürisi >0,5 üzerindeki hasta oranı % 18 % 27 % 30 Ns En son kontrolüne göre CG ye göre kreatinin klirensi 65±25 48±39 43±23 ns Greft kaybı 37(%12) 17(%28) 9(%27) Hasta kaybı 20(%7) 7(%11) 1(%3) Tablo 7. Verici tipinin sağkalım oranları üzerine etkileri Ideal Yaşlı canlı Marjinal kadavra Yıllar 3. yıl 5. yıl 3. yıl 5. yıl 3. yıl 5. yıl Genel greft sağkalımı % 90 % 76 % 84 % 62 % 67 % 67 Ölüm dışlanarak greft sağkalımı % 92 % 81 % 91 % 72 % 68 % 68

17 Tepecik Eğit Hast Derg 2012; 22 (3) 143 Tablo 8. Verici grubunun sağkalım üzerine etkisini gösteren Kaplan-Meier eğrisi TARTIŞMA Bu retrospektif çalışma bize organ naklinde greftin sağkalımını belirleyen en önemli faktörün vericinin sıra dışılığı ve yaşı olduğunu göstermiştir. Son dönemde bu konu organ nakli merkezlerinin en önemli gündem maddesidir. Organ naklinin diyaliz yöntemlerine göre daha kaliteli bir yaşam verdiği bunun yanı sıra daha iyi maliyet etkinlik oranına sahip olduğu ve hastalarda daha uzun bir yaşam beklentisi sunduğu gösterilmiştir. ABD organ dağıtım sistemine kayıtlı 250 binin üzerinde hastada yapılan araştırmaya göre diyaliz hastalarında yıllık ölüm hızı % 16 iken, nakil için uygun sağlık şartlarında olup,ilk nakli için bekleme listesinde olan 46 bin hastada bu hız % 6.3 olarak bildirilmiştir. Kadavradan nakil olma şansı elde etmişlerde bu hız % 3.8 e kadar düşmüştür (3). Yine aynı çalışmada diyaliz hastalarıyla nakil olan hastaların ortalama yaşam süreleri yaş gruplarına göre incelenmişdir. Sırasıyla 0-19 yaş grubunda 13, yaş grubunda 17, yaş grubunda 18 yıl fark saptanmıştır. Naklin 3. ayından itibaren hasta sağkalımı açısından nakil, diyaliz yöntemlerine göre istatistiksel olarak anlamlı bir avantaj sağlamıştır. Ne yazık ki bekleme listesine her yıl eklenen hastalara çare olacak kadar organ bulunamamaktadır. Sheehy e göre tüm potansiyel ideal donörlerden organ bağışı sağlansa bile bu bekleme listesindeki hastaları bitirmeye yetmemektedir (4). Hasta grubumuz içinde ile yıllarına göre dağılım yaparsak marjinal kadavra kullanımı 2. dönemde neredeyse 2 kat artmıştır. 90 yaşındaki bir kimsenin 30 yaşındaki birisine oranla böbrek hacmi % 20-30, glomerul sayısının da % azaldığı bilinmektedir. Yine de organ sayısındaki azlığa çare bulmak için daha fazla yaşlı kişilerin böbrekleri kullanılmaktadır lerde yaşlı donör olarak 45 yaş kabul edilirken günümüzde 60 yaş üstü yaşlı donör olarak düşünülmektedir. Cohen ve arkadaşları hem kalp atımı olmayan donörlerden hem de marjinal donörlerden nakil yapmaktan çekinilmemesi gerektiğini ve başarılı olunabileceğini göstermişlerdir (5). Eurotransplant projesi kapsamında olan bu çalışmada 65 yaş üzerindeki vericiler yine 65 yaş üzerindeki alıcılara tahsis edilmiş ve 3 yıllık greft sağkalımını bu yaş uyumlu hastalarda doku uyumlular kadar iyi olduğu gösterilmiştir( %64 e % 67, p= 0.4) (5,6,7). Araştırmacılar UNOS ta kayıtlı yılları arasında nakil olan hastayı değerlendirmişler, bunları marjinalliğine göre skorlandırmışlar ve sonuçta renal transplantların arz ve talebi arasında yıllık açığa katkıda bulunan, greft sağkalımı ve alıcı sağkalımı arasında bir eşitsizlik gözlemlenmişdir. Bu nedenle marjinal böbreklerin yaşlı alıcılara vermenin daha faydalı olduğu kanısına varmışlardır. İkincisinde de yaşlı canlı vericilerin yine yaşlı alıcılara böbrek vermesinin daha uygun olacağını söylemektedir (8,9). Yine ülkemizde Şahin ve arkadaşları tarafından yapılan bir çalışmada 296 akraba olmayan canlı vericili nakiller arasında marjinal olanlarını (n=44) olmayanlarla kıyaslamış 1. yıl sonundaki kreatinin değerlerini ortalama marjinal donörden alanlarda 1,55±0,45 mg/dl diğerlerinde ise 1,21±0,3 mg/dl olarak bulmuşlar ve aradaki farkın istatistiksel olarak anlamlı bulmamışlardır (p=0,8). Sonuçta marjinal donörlerden yapılan nakillerin konvensiyonel donörlerden yapılan nakillere benzer sonuçlara benzediğini göstermişlerdir (10). Ojo, marjinal donör olarak nitelendirdiği 55 yaş üzeri, 10 yıldan fazla hipertansif ve diyabeti olan,kalp atımı olmayan donör ile 36 saatten fazla soğuk iskemi süresi olan toplam 7454 hasta ile den fazla optimal vericili nakil hastalarını greft kaybı ve 5 yıllık sağkalım açısından karşılaştırmıştır ve optimal donör transplantasyonunun avantajlı olduğunu saptamıştır. Ancak bekleme listesinde kalan hastalar için yıllık mortalite ve yaşam beklentisinin marjinal donörden daha da kötü olduğunu göstermiştir (11). Metzger organ alıcılarına marjinal donörlerden yapılan nakillerde artmış greft yetmezliği riskinden hastanın

18 144 Tepecik Eğit Hast Derg 2012; 22 (3) fazla bilgilendirilmemiş olduğunu farketmiş ve bunun üzerinde durmak gerektiğini vurgulamışdır. Bir araştırmada ortalama yaşı 52 olan 62 hastaya eğer bir marjinal donör olursa nakil olmak isteyip istemeyeceklerini sormuş ve sonuçta donor bağımlı risk faktörlerinin alıcı tarafından bilindiği halde alıcının marjinal donörden nakil olmaya kararlı olduklarını görmüştür (12,13). Marjinal böbrek kullanılması ile rölatif riskin 1.7 olarak tanımlanmasına rağmen bu bazı yazarlar tarafından keyfi bir değer olduğunu, standart bir böbreğe göre gidişin daha kötü olduğunu söylemektedirler (12). Burada marjinal olarak bahsedilen greft kalp atımı olmayan donörlerden alınan böbrektir. Bu da o dönemdeki böbrek nakillerinin %1.5 ni kapsamaktadır. Bu nedenle bu risk değerlendirilmesine şüphe ile yaklaşılmıştır. Bizim bulgularımız da ise yaşlı canlı vericide OR 2,87, marjinal kadeverik vericide 3,76 olarak bulundu, bu da şüpheleri desteklemekteydi. Nyhof ve arkadaşları yaptıkları prospektif bir çalışmada 37 greftte 0. saat biyopsisi ile beraber endotelin- 1 ve HLA-DR ekspresyonunu ölçmüşler, naklin gidişini ve immunohistolojik sonuçları donör değişikliklerine göre değerlendirmişler ve sonuçta HLA-DR ekspresyonu ile erken greft kaybını, endotelin-1 düzeyi ile gecikmiş greft fonksiyonu (GGF) korele bulmuşlardır. Sonuçta marjinal donörlerde immunolojik riskin yüksek olabileceği bu nedenlede dikkatli olunması gerektiğini vurgulamışlardır (14). Grefte spesifik patolojik değişikliklerle giden akut fonksiyon bozukluğu olarak tanımlanan akut rejeksiyonda (AR) kreatininde yükselme rejeksiyon sürecinde nispeten geç gelişir. AR insidensi kuvveti immunsupresiflerin geliştirilmesiyle oldukça azalmıştır lı yılların 2. yarısında AR oranı kadavrada %30, canlıda % 27 olarak bildirilmişken günümüzde bu oran %10-15 in altına inmiştir. Nakilden sonra ilk iki ayda gelişen AR ataklarının hem erken hem geç dönemde greft sağkalımında olumsuz etkisi vardır. AR birinci yıldan sonraki greft kayıplarının en sık nedeni olan kronik allograft nefropatisinin (KAN) en önemli belirleyicisidir (15). Biz de çalışmamızda greft sağkalımında marjinal donörün yanı sıra geçirilen akut rejeksiyonların da büyük önem taşıdığını tespit ettik. Çalışmamızda geçirilen akut rejeksiyon ataklarının ölüm dışı greft kaybı için riski 3.8 kat artırmaktaydı. Bu litaratüre göre biraz daha yüksek orandaydı (16). Doğal olarak dirençli akut rejeksiyonlarda kullanılan ATG ninde 1.yıldaki GFR düşüklüğü ile ilişkili bulunması şaşırtıcı değildi. Bizde de greft kaybının en önemli sebebinin neden KAN olduğu bu verilerle daha da iyi anlaşılmaktaydı. Son yayınlarda posttransplant 1. yıl renal fonksiyon çalışılmış ve en önemli belirleyicilerden biri olduğuna kanaat getirilmiştir (17). Sağkalım kayıtları, gözlemsel çalışmalar ve tek merkezli çalışmalar 1. yıl serum kreatinin seviyeleri graft sağkalımı için önemlidir. Az sayıda çalışmada renal fonksiyonu belirlemede bu nadiren kıymetli bulunmuştur (18,19). Bunu 1. yılda geçirilen akut rejeksiyonlar, GGF, kadeverik donör ve HLA missmatch sayısı takip etmekte idi (20). Bizim çalışmamızda da verici yaşı ile 1 yıldaki GFR arasında belirgin bir negatif korelasyon vardı. Verici yaşındaki her 1 yıllık artış ise riski 1.03 kat artırmaktaydı. Ayrıca geçirilmiş olan akut rejeksiyonlar ve CMV enfenksiyonları da 1. yıldaki GFR nin kötüye gitmesi üzerinde etkilidir. Fakat biz GGF, HLA uyumu, primer böbrek hastalığı, soğuk iskemi süresi gibi faktörlerle ilişki tespit edemedik. Çalışmamızdaki CMV ile ilgili bulgu dikkat çekiciydi. CMV enfenksiyonu geçirmiş olmak greft sağkalımı ile yakından ilişkili idi. GFR si 60 ın üzerinde olanlarda CMV geçirme oranı % 25 iken GFR si 60 ın altında olanlarda % 47 idi. Bu sonuç istatistiksel olarak anlamlıydı. Böbrek nakillilerde en sık enfenksiyon etkeni olan bu virus ayrıca immunomodülotör etkileri ve süperenfenksiyona zemin hazırlaması nedeni ile de transplant pratiğinde en dikkat çeken virüstür. CMV nin HLA ve çeşitli adhezyon moleküllerinin işelvlerini artırarak yaptığı gösterilmiştir. Erken dönemde mortalitenin en önemli sebeplerindendir. Tahmin edilen insidens alıcı ve vericinin serokonversiyonuna göre % 30 ile %78 arasında değişmektedir (21,22,23). Bu çalışmada marjinal donör, greft sağkalımı için önemli bir risk faktörü olduğu saptandı. Yinede marjinal donörlü nakiller optimale göre daha sıkıntılı olsa da sağkalım, hayat kalitesi ve ülke ekonomisi açısından sonuçlar bekleme listesinde kalıp diyalize girme ile kıyaslandığında daha iyi olduğu gözükmektedir

19 Tel: (505) e-posta: Tepecik Eğit Hast Derg 2012; 22 (3) 145 KAYNAKLAR 1. Ersoy F, Son Dönem Böbrek Yetmezliğnde Tedavi Seçenekleri, T Klin J Nephrol 2003;1. 2. Danovitch G M: Editör Karpuzoğlu T: Çeviri Editörü. Böbrek Nakli El Kitabı Güneş kitapevi 2003; Wolfe RA, Ashby VB, Milford EL, Ojo AO, Ettenger RE, Agodoa LY,et al. Comprasion of mortality in all patients on dialysis, patient on dialysis awaiting transplantation and recipient of a first kadeveric transplant. N Eng J Med. 1999;341: Sheehy E, Conrad SL, Brigham LE, Luskin R, Weber P, Eakin M,et al. Estimating the number of potential organ donors in the United States.N Engl J Med. 2003;349(7): Cohen B, Smits JM, Haase B, Persijn G, Vanrenterghem Y, Frei U, et al. Expanding the donor pool to increase renal transplantation. Nephrol Dial Transplant.2005;20: De Meester J, Persijn GG, Smits J, Vanrenterghem Y.The new Eurotransplant kidney allocation system. Transplantation 1998; 66: Smits JM, Persijn GG, van Houwelingen HC, Claas FH, Frei U. Evaluation of the Eurotransplant Senior programe(esp) Results of the first year. Am J Transplant 2002; Baskin-Bey ES, Kremers W, Nyberg SL. Improving utilization of deceased donor kidneys by matching recipient and graft survival. Transplantation 2006; 15;82(1): Baid-Agrawal S, Frei UA. Living donor renal transplantation: recent developments and perspectives. Nat Clin Pract Nephrol 2007;3(1): Sahin S, Manga Sahin G, Turkmen A, Sever MS. Utilization of eldely donors in living related kidney transplantation. Transplant Proceedings. 2006;38: Ojo AO, Hanson JA, Meier-Kriesche H, Okechukwu CN, Wolfe RA, Leichtman AB, et al. Survival in recipients of marginal cadeveric donor kidneys compared with other recipients and wait-list transplant candidates. J Am Soc Nephrol 2001;12: Metzger RA, Delmonico FL, Feng S, Port FK, Wynn JJ, Merion RM. Expanded criteria donors for kidney transplantation. American J of Transplantation; 2003; 3(suppl4): Persson MO, Persson NH, Källén R, Ekberg H, Hermerén G. Kidneys from marginal donors. Views of patients on informed consent. Nephrol Dial Transplant 2002;17: Nyhof E, Wiehl S, Steinhoff J, Krüger S, Mueller-Steinhardt M, Fricke L. Relationship between donor factors, immunogenic up-regulation and outcome after kidney transplantation. Transplant Proceedings. 2005;37: Süleymanlar G. Böbrek transplantasyonunda erken dönem komplikasyonlar: gecikmiş greft fonksiyonu, akut rejeksiyon. T Klin J Nephrol. 2003; Howie AJ, Ferreira MA, Lipkin GW, Adu D. Measurement of chronic damage in the donor kidney and graft survival. Transplantation 2004;77(7): First MR. Renal function as a predictor of long term graft survival in renal transplant patients. Nephrol Dial Transplant 2003;18(1): Gill JS, Tonelli M, Mix CH, Pereira BJ. The changes in allograft function among long-term kidney transplant recipients. J Am Soc Nephrol. 2003;14: Abele R, Novick AC, Braun WE, Steinmuller D, Buszta C, Greenstreet R, et al.long-term result of renal transplantation in recipients with a functioning graft for 2 years. Transplantation. 1982; 34: Salvadori M, Rosati A, Bock A, Chapman J, Dussol B, Fritsche L, et al. Estimated one-year GFR is the best predictor of long term graft function following renal transplant. Transplantation. 2006;81: Tuncer M. Böbrek nakli alıcılarında gelişen viral enfenksiyonlar. T Klin J Nephrol. 2003; Rubin RH. İmpact of CMV on organ transplant recipients. Rev İnfect Disease 1990;12: Danovitch G M: Editör Karpuzoğlu T: Çeviri Editörü. Böbrek Nakli El Kitabı Güneş kitapevi İLETİŞİM Uz. Dr. Hülya Çolak Adres: Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi, İç Hastalıkları, Nefroloji, İzmir Tel: e-posta: Tel: eng@hotmail.com

20 Tepecik Eğit Hast Derg 2012; 22 (3): KLİNİK ARAŞTIRMA MESLEK GRUPLARINA BAĞLI OLUŞAN ALERJİK HASTALIKLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ i THE EVALUATION OF ALLERGIC DISEASES IN OCCUPATIONAL GROUPS Şükran KÖSE Aliye MANDIRACIOĞLU Bengü GİRENİZ TATAR Melda TÜRKEN Selim TOPALOĞLU ÖZET Amaç:Çeşitli meslek gruplarına bağlı oluşan alerjik hastalıkları sorgulamak. Gereç ve Yöntem: İzmir Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Alerji ve İmunoloji polikliniğine alerjik yakınmalarla başvuran, çalışan 161 hastanın meslek kolu, işyerinde alerjene maruziyet durumu, süresi, kendisinde ve ailede atopi öyküsü, sigara kullanımı, hayvan besleme durumu sorgulandı. Alerjik hastalıklar, alerjik burun nezlesi, alerjik göz nezlesi, ürtiker, astma olarak gruplandırıldı. Bulgular: Alerji polikliniğine alerjik yakınmalarla başvuran herhangi bir meslek kolunda çalışan 161 hastanın 71 i kadın (%44)dı. Yaş ortalaması 34 dü.meslek gruplarına göre; 40 ı (%25) tekstil işçisi, 39 u (%24) ofis çalışanı, 37 si (%23.1) boya-gıda-kimyevi madde sektörü çalışanı, 24 ü (%15) elektrik-makine-otomotiv sanayi çalışanı, 10 u (%6.2) temizlik işçisi, 7 si (%4.3) sağlık personeli, 3 ü (%1.8) tarım-ilaçlama sektörü çalışanı, 1 i (%0,6) kuaför olarak sınıflandırıldı. Hastaların yakınmalarına göre alerjik belirtileri, ürtiker 86 (%53.4), alerjik burun nezlesi 79 (%47.3), alerjik göz nezlesi 40 (%25), alerjik astma 10 (%6.2) kişi olarak saptandı. Sonuç: Çalışmamızda en çok tekstil, ofis, boya-gıda-kimyasal madde çalışanlarında alerjik hastalıklar saptanmıştır. Anahtar Sözcükler: Alerji, Meslek hastalığı Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Halk Sağliğı Anabilim Dalı, İzmir (Prof. Dr. A. Mandıracıoğlu Anabilim Dalı Öğretim Üyesi) Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Kliniği,İzmir (Doç. Dr. Ş. Köse, Eğitim Grv. ve İdari Sor., Uz. Dr. S. Topaloğlu, Uz. Dr. M. Türken, Dr. B. Gireniz Tatar) Yazışma: Dr. Bengü Gireniz Tatar