Beslenme ve Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO)

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Beslenme ve Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO)"

Transkript

1 Derleme/Review Article TAF Prev Med Bull 2008; 7(5): Beslenme ve Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO) [Genetically Modified Foods and Nutrition] ÖZET: Yeterli ve dengeli beslenme birçok hastalığın önlenmesinde önemli rol oynar. İkinci Dünya Savaşı ndan sonra ortaya atılan Yeşil Devrim in çevreye olan zararlarının anlaşılmasından sonra daha verimli ürün elde edebilmek için Genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO) yaratılmış ve açlığa çözüm olarak sunulmuştur. Oysa bugün sorun besinin yetersiz üretimi değil, besinin dengesiz dağılımıdır. Ayrıca GDO ların hem çevreye hem de insan sağlığına birçok olumsuz etkisi olacağı varsayılmaktadır. Ekonomik olarak da gelişmiş ülkelere bağımlılık sürecektir. Dünya toplumu sürekli tüketme eğiliminde olduğu, nüfus sürekli arttığı sürece insanlığı bekleyen tek tehlike açlık değildir. Açlığın yanı sıra temiz suya erişim, enerji yetersizliği gibi sorunlar da yaşanacaktır. Bu nedenle altında yatan sorunları çözmeden salt açlığa çare olarak yeni bir teknoloji sunmak sorunları kısa bir süre ertelemektir. SUMMARY: To consume a balanced diet may prevent many illnesses. After the Second World War the Green Revolution was conducted to increase efficiency in agriculture. After its harmful effects on environment were understood genetically modified foods (GMO) were served to combat hunger in the world. Today insufficiency in food product is not the main problem; imbalanced food distribution is the problem. In addition, GMO s might be harmful for health and environment. Moreover economical dependency to industrialized countries will carry on. If the community tends to use up all the sources and the population increases steadily hunger will not be the only scarcity that the human population would face. There will also be shortage in energy and clean water resources. In conclusion combating just with hunger using high technology will only postpone the problems for a short period of time. Reci Meseri Dokuz Eylül Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı AD, İzmir, Türkiye. Anahtar Kelimeler: Genetiği değiştirilmiş organizmalar, GDO, açlık Key words: Genetically modified foods, GMO, hunger Sorumlu yazar/ Corresponding author: Dokuz Eylül Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı AD, İnciraltı, İzmir, Türkiye. recimeseri@yahoo.com GİRİŞ Büyüme, gelişme ve sağlıklı yaşam için gerekli besin öğelerinin alınması ve bedence kullanılmasına beslenme denir. Bireyin kendi özelliklerine göre gereksinim duyduğu enerjiyi ve besin öğelerini alması ise yeterli ve dengeli beslenme olarak tanımlanır. Yeterli ve dengeli beslenme birçok hastalığın önlenmesinde önemli role sahiptir (1). II. Dünya Savaşından sonra dünya nüfusu hızla artmaya başladı. Bu artan nüfusun beslenme gereksinimlerinin karşılanması için Yeşil Devrim olarak adlandırılan bir gelişme yaşandı. Bu devrim temelde dar alanda en yüksek düzeyde ürün alınabilmesi için tarım ilaçlarının, kimyasal gübrelerin ve aşırı suyun kullanılmasıydı. Gerçekten de yeşil devrim sayesinde tarımsal üretim belirgin bir biçimde arttı lere gelindiğinde çevre sağlığının insan sağlığı üzerindeki etkileri araştırılmaya ve tartışılmaya başlandı. Hatalı kullanılan tarım ilaçlarının ve kimyasal gübrelerin insan sağlığına zarar verdiği gösterildi. Bazı tarım ilaçları yasaklandı. Zamanında kurtarıcı olarak gösterilen yeşil devrim geride çevre kirliliği gibi ciddi yan etkiler bıraktı. Topraklar kirlendi, su kaynakları hızla azalmaya başladı (2). Bunun üzerine artan dünya nüfusunu beslemek için yeni çözümler aranmaya başlandı de Paul Berg genetiği değiştirilmiş ilk DNA molekülünü oluşturdu. Bir yıl sonra Stanley Cohen, Annie Chang, Herbert Boyer ilk genetiği değiştirilmiş organizmayı yarattı te 4 farklı ekip ilk genetiği değiştirilmiş bitkileri yarattılar te Bacillus thuringiensis (Bt) Mısır ekimi yapıldı de GDO etiketleme kuralları belirlendi (3) ve GDO dünyadaki açlığa çözüm olarak insanlığın hizmetine sunuldu. Dünyada açlığın durumu Dünya nüfusu son 50 yılda 3 milyardan 6 milyara çıktı, 2050 yılında dünya nüfusunun 9 milyar olacağı öngörülmektedir. Nüfus hızla artmakta, bununla koşut yapılaşma artmakta, tarım alanları daralmaktadır. Ancak nüfus artışı nedeniyle bizleri bekleyen tek tehlike açlık değildir, temiz su ve yeraltı enerji kaynakları da hızla tükenmektedir. Bugün dünyada 854 milyon kişi açlık çekmektedir (4), her dört çocuktan biri açtır, bu çocukların 146 milyonu gelişmekte olan ülkelerde yaşmaktadır

2 400 Kişi başı günlük et ve ürünleri tüketimi (g) 350 ABD Avustralya Danimarka 300 Kanada 250 Fransa Almanya Hollanda 200 Finlandiya Guetamala Haiti 50 Kenya Çad Bangladeş Gana Kamerun Burundi 0 Gambiya Malavi Şekil 1. Ülkelere göre günlük kişi başı et ve et ürünleri tüketimi (2003) Türkiye Mozambik Zimbabve Her yıl 5 milyondan fazla çocuk yetersiz beslenme sonucu ölmektedir (5, 6). Dünya Tarım Örgütü (FAO) tarafından yayınlanan açlık haritasında açlığın daha çok güney yarım kürede, başta sahra altı Afrika ülkelerinde görüldüğü gösterilmektedir (7). Yine FAO tarafından yayınlanan günlük enerji alımı haritalarında açlık haritalarının tam tersi bir durum göze çarpmakta, en çok enerji alımı ABD ve diğer gelişmiş ülkelerde görülmektedir (8). Dünya Tarım Örgütü 2006 yılında kişi başı ortalama 2790 kcal alındığını hesaplamaktadır (4). FAOSTAT a göre 2004 te dünyada 2,3 milyar ton tahıl üretildi. Dünyanın nüfusunun 7 milyar olduğu düşünüldüğünde kişi başına günlük 888 g tahıl düşmektedir. Bu günde yaklaşık olarak 2,5 adet ekmeğe denk gelmektedir (9). Benzer bir hesaplama et için yapıldığında günlük kişi başı et ve et ürünleri üretimi 102 g olarak hesaplanmaktadır (10). Diğer protein kaynakları düşünüldüğünde günlük 100 g kırmızı et alımı yeterli sayılmaktadır. Ancak et ve et ürünleri tüketimi ülkelere göre incelendiğinde eşitsizlikler belirginleşmektedir (Şekil 1) (11). Şekil 1 de gösterildiği gibi et ve et ürünleri tüketimi ülkelere göre çok büyük farklılıklar göstermektedir. Kişi başı üretim olan 100 g sınır olarak alındığında gelişmiş ülkelerdeki et ve et ürünleri tüketimi bu sınırın çok üstünde, çoğunluğu Afrika da olan az gelişmiş ülkeler ise bu sınırın çok daha altında kalmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Bill Clinton un 1998 yılında yaptığı açıklamaya göre ABD de insanlar aldıkları yiyeceklerin dörtte birini israf ederken (12), İngiltere de her yıl alınan besinin yaklaşık üçte biri yani 6,7 milyon ton besin çöpe atılmaktadır (13). Bu durumda dünyadaki açlığı değerlendirirken, besin üretiminin yeterli olduğu ancak besinin dengesiz dağıldığı saptamasını yapmak daha uygundur. Eğer sorun açlık değilse Neden GDO lara gereksinim duyuluyor? sorusu akla gelmelidir. Bunun için öncelikle GDO nun tanımı ve aşamalarını gözden geçirmek gerekir. Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO) Hücre, canlıyı oluşturan en küçük yapıtaşıdır. Hücrelerin içinde genom denilen kromozomların paketlenmiş hali bulunur. Kromozomların içinde genlerden oluşmuş DNA sarmalı bulunur. Her gen, başlatıcısı, tetikleyicisi, sonlandırıcısı ve rapor vericisi ile birlikte gen paketi olarak değişik bir proteini kodlar. Genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO), organizmanın gen diziliminin değiştirilmesi ya da gen aktarımı ile kendi doğasında bulunmayan bir özellik kazandırılmasıyla oluşan ürünlerdir (14,15). Bu ürünlere ayrıca transgenik ürünler, bu teknolojiye rekombinant DNA teknolojisi de denir (15,16). Diyelim ki artık beyaz papatya yerine mor papatya yetiştirmek isteniyor. Bunun için öncelikle mor renkli bir çiçeğin mor rengini kodlayan gen paketi ayrılır. Gen paketinin içinde antibiyotiklere karşı direnç geliştiren özel işaretleyici genler bulunur. Gen tabancası (shot gun) ya da Agrobacterium tumafaciens bakterisi aracılığı ile bu gen paketi beyaz papatyaya aktarılır. Elde edilen ürünlere antibiyotik uygulanır. Geni almış olanlar antibiyotiğe dirençli olduğu için yaşamaya devam eder, geni almayanlar ölür. Geni almış olan ürünler bir kaç nesil ekilerek yeni elde edilen ürünün dengelenmesi sağlanır ve tarımsal üretime başlanır (15,16)

3 Şekil 2. GDO lu ekim alanları ( ) (18) Gen teknolojisiyle suya, kuraklığa, soğuğa daha dayanıklı; daha verimli, zararlılara karşı daha dirençli, renk, tat ve koku açısından İstenilen özelliklerde vitamin-minerallerden zenginleştirilmiş ürün elde etmek olanaklıdır. Ancak şu anda iki temel özellik üzerinde durulmaktadır. İlk özellik olan böceğe karşı dirençlilik, bitkinin tarlada üretimi sırasında böceklerden korunmasını sağlar. Bu konuda en bilinen uygulama Bt-mısırdır. Bt den toksin üreten proteini kodlayan gen paketi alınarak mısıra eklenir. Antibiyotik uygulaması ile geni almış olan mısırlar ayrılır. GDO lu mısır ekilir ve mısır toksin üreterek üzerinde zararlıların yaşamasını engeller. Diğeri ise yabani otlar için uygulanan herbisitlere karşı dirençliliktir. Bu direnç genini almış olan bitki, tarladaki yabani otların yok edilmesi için kullanılan herbisitlerden zarar görmez ve böylece verim artmış olur (15,2). Bitkilere kazandırılmak istenen diğer özelliklerle ilgili gen çalışmaları sürmektedir. Neden GDO? Kapitalizmin doğası gereği sürekli daha fazla tüketme eğiliminde olması sermayeyi yeni pazarlar aramaya zorunlu kıldı. Ulus ölçeği sermayeye yetmedi, daha fazla kar için ulusötesi şirketler kuruldu. Bu yeni eğilimin adı da küreselleşme oldu. Biyoteknoloji yeni bir pazar alanı olarak yaratıldı ve kullanılan rekombinant DNA teknolojisi için çok büyük yatırım yapıldı. İlk amaç bu teknolojinin ilaç, aşı gibi sağlık alanında kullanımıydı; ancak sağlıkla ilgili alanlar sıkı bir şekilde denetleniyor, bu teknolojiden elde edilecek kar azalıyordu. Bunun üzerine yine sağlıkla ilintili olan ama pek de denetlenmeyen yeni bir alan bulundu; besin (14). Üstelik bu sefer kılıf da hazırdı; dünyada açlık vardı yılında çiftçiler GDO dan 5,25 milyar ABD $ net kar elde etti (17) te çok kısıtlı alanlarda ekimi yapılan GDO lu ürünlerin ekim alanı son 12 yılda toplam milyon hektara ulaştı, sadece son bir yıl içinde ( arası) GDO ekimi yapılan alan %12 (12,3 hektar) büyüdü (18). Bugün 23 ülkede GDO lu ürün ekiliyor (18). Bu ekim alanlarının %54,6 sı ABD de, %18,0 ı Arjantin de, %11,5 i Brezilya da, %3,8 i Hindistan da, %3,5 i Çin de bulunuyor; en fazla soya, mısır, pamuk ve kanola ekiliyor (19). GDO ile ilgili sorunlar GDO ile ilgili yaşanabilecek sorunlar, genin istemli olarak aktarılması sonucu oluşacak sorunlar ile istemli olmayarak gen kaçışı sonrasında yaşanacak sorunlar olarak ikiye ayrılabilir. Gen kaçışı insanların kontrolünde olmaksızın GDO lu üründen diğer bir 457

4 ürüne gen aktarımının olmasıdır. Çiçekler polenler aracılığı ile ürerler ve GDO lu ürünler doğal ürünleri rüzgar aracılığı ile dölleyebilir. Bu durumda insan denetiminde olmaksızın oynanmış genetik materyal doğal bitkilere aktarılmış olur. Eğer aynı tür bitki içinde genetik materyalin kaçışından söz ediliyorsa bu yatay gen kaçışı, farklı türlere de geçiş söz konusuysa buna da dikey gen kaçışı denir. Yatay gen kaçışı iki açıdan sıkıntı yaratabilir. İlkinde yan tarlada ekili olan GDO lu bir bitki, ekili olan kültür bitkisini dölleyerek onun yapısını bozabilir. İkincisinde ise GDO lu bir bitki doğada bulunan ehlileştirilmemiş aynı tür bitkiyi dölleyebilir (16,20). GDO lu bitkinin başka bir türe geçmesi ise dikey gen kaçışı olarak adlandırılır. GDO lu bir bitki tarafından döllenen başka bir bitki besin zincirine girebilir ve ekosisteme geri dönüşü olmayan zararlar verebilir. Besin zincirinin en son basamağı olan insana kadar taşınabilir (16,2). GDO nun çevresel etkileri Doğa kendini yenileyen bir yapıya sahiptir, oysa GDO lu bitki tohumları yok edici gen terminating gene denilen genler sayesinde yeniden üremeden yoksun bırakılmıştır. Bu durumda doğada var olan ehlileştirilmemiş bir bitki yatay gen kaçışı ile döllendiğinde yeniden üreyemez. Dolayısıyla vahşi doğada bulunan doğal bitki türleri yavaş yavaş yok olacak, GDO lu ekim alanları çoğaldıkça dünya tek tip mısır, soya ya da kanolaya bağımlı olacaktır. Tek tipte hastalık yapan bir organizma ile karşılaşıldığında ürün çeşitliliği kalmadığı için dünya açlıkla karşı karşıya kalabilir (16, 20). GDO nun olası sağlık etkileri Çok kısa zamanda, yeterli araştırma ve çalışma yapılmadan ekilen ve bugün sofraları süsleyen GDO lu ürünlerin sağlığımıza ne gibi etkileri olacağı ise belirsizdir. Dışı çilek, içi balık, dilinize sürpriz yapın ın ötesinde allerjik tepkimelere yol açabileceği, besin zinciri içinde birikebileceği, toksik etkiler yapabileceği ve antibiyotik direnci oluşturabileceği varsayılmaktadır. Özellikle GDO lu besinlerin antibiyotiklere dirençli genetik materyal taşıması, insan bağırsağındaki bakterilere bu genetik materyalin geçmesi, çok tehlikeli bir durum olabilir. Böyle bir aktarım sonucunda bugün birçok hastalığın sağaltımında kullanılan antibiyotikler etkisiz kalabilir (14, 21, 22). Ekonomik etkileri Açlığa çözüm olarak sunulan bu teknolojinin ekonomik etkileri incelendiğinde çok şaşırtıcı bir durum ortaya çıkmaktadır. Bugün üretim, başta ABD olmak üzere çoğu gelişmiş ülkelerde ve özel sektörce yapılmaktadır. Bitkileri korumak için özel ilaçların kullanılması gerekmektedir. Geleneksel olarak üretim sürekliliğini sağlamak için yapılan gelecek yıla üretim için tohum ayırma işe yaramamaktadır. Çünkü tohumlarda yok edici gen (terminating gene) nedeniyle yeniden üreme yetisi bulunmamaktadır (14). Bu durumda üretici her yıl yeni tohum alacak, bitkileri korumak için özel ilaç kullanmak durumunda kalacaktır. Dışa bağımlılık sürecek, beslenmeye patent konulmuş olacak, beslenme dünya tekellerinin eline bırakılacaktır. Ayrıca istemsiz olarak bile ekili kültür bitkisine GDO karıştığında patent yasaları gereği kültür bitkisi eken çiftçi suçlu duruma düşebilecektir. O zaman amaç açlıkla savaş değil, bağımlılığın kesin olarak sürdürülmesidir. Türkiye de durum, devekuşunun kafasını toprağa gömmesinden farklı değildir. Ülke, ulusal beslenme ve tarım politikalarından yoksun, kendi kendine yetemeyen, mısır ı bile dışarıdan alır duruma gelmiştir (23). Tüm toplumun beslenme düzeyini gösteren Ulusal Beslenme Araştırması 1974 ten beri yinelenememiştir. Ulusal Biyogüvenlik Kanun Taslağı ile ilgili çalışmalar sürmektedir. Yasal olarak GDO lu ürün dışalımı ve ekimi yasaktır ancak dışarıdan gelen ürünleri kontrol eden kapsamlı bir laboratuvar bile yoktur. GDO ve benzer girişimler ulusal çalışmalarda araştırılmalı ve kapsamlı laboratuvarlar kurularak incelenmeli, toplumu koruyan yasal düzenlemeler hayata geçirilmelidir. Bu durumda üremesinin insan eliyle kontrol edilemediği, sağlık ve çevresel etkilerinin çok zararlı olabileceği konusunda öngörüler bulunan bu teknolojinin bu kadar kısa zamanda geliştirilmesi, ekilmesi ve ekim alanlarının sürekli genişletilmesi insanlık açısından ciddi bir tehlikedir. Besin güvencesi çok temel bir insan hakkıdır ve her insanın sağlıklı yaşayabilmesi ve yaşamsal etkinliklerini sürdürebilmesi için her zaman yeterli ve dengeli besine erişme hakkı olarak tanımlanır (24). Besin 458

5 güvencesi ulusal politikalarla desteklenmeli ve sosyal devlet anlayışı içinde topluma sunulmalıdır. Bugün dünyada yaklaşık 7 milyar kişi yaşamaktadır ve günümüz için besin üretimi yeterli görülmektedir. Ancak dünya nüfusu giderek artmakta, düzensiz yapılaşma, kirlilik ve plansız üretim koşut olarak artmaktadır. Dünya toplumu üretmekten çok tüketim toplumu olma eğilimindedir. Uygun politikalarla bu duruma dur denmediği sürece insanlığın karşısına sadece açlık değil, temiz su kaynaklarına erişim, enerji kullanımı, barınma ve benzeri sorunlar da çıkacaktır. Altında yatan sorunları çözümlemeden ileri teknoloji kullanarak sadece açlığa çözüm bulunduğunu savlamak tozları halının altına süpürmekten farklı değildir. KAYNAKLAR 1. Baysal A. Beslenme. 9. baskı. Ankara. Hatiboğlu Yayınevi, Tüysüzoğlu BB, Gülsaçan M. Türkiye de GDO. Bilim ve Teknik. 2004: Food Standarts Agency. GM time tour A history of gene_manipulation._http://archive.food.gov.uk/g mtimeline/default.html [Erişim tarihi: 11/07/2007]. 4. Food and Agriculture organization. The state of food_insecurity_in_the_world._2006._ftp://ftp.fao. org/docrep/fao/009/a0750e/a0750e02.pdf [Erişim tarihi 11/07/2007]. 5. UNICEF. Progress for children-a report card on nutrition. May 2006 (erişim adresi: df, erişim tarihi 10/07/2007). 6. Yörük S. Genetiği değiştirilmiş ürünler ve sağlık. Toplum ve Hekim. 2005; 20(5): FAO,_Statistics_Division._Undernourished_popul ation._1999_2001._http:// rtroom/chart.asp?image=img/charts/gfap/map01. gif [Erişim tarihi 09/07/2007]. 8. FAO, Statistics Division. Food consumption. 1999_2001_http:// chart.asp?image=img/charts/gfap/map03.gif [Erişim tarihi 09/07/2007]. 9. FAOSTAT. Production of cereals and share in World_http:// 1_1/xls/b01.xls [Erişim tarihi 11/07/2007]. 10. FAOSTAT. Production of meat and share in World_http:// 1_1/xls/b02.xls [Erişim tarihi 11/07/2007]. 11. FAO Statistics Division. Food consumption - Food Groups._2003_http:// oodsecurity/files/foodconsumptionfoodgroups_ en.xls [Erişim tarihi: 12/07/2007]. 12. Stop the Hunger [Erişim tarihi: 12/07/2007]. 13. Gıdalar çöpe. Cumhuriyet Gazetesi. 17 Mart Şahin Ş. Yaşam zincirine vurulan balta: bitkilerde gen nakli. Bilim ve Ütopya. Kasım 2003; 113: World Health Organisation. Food Safety Department. 20 Questions on genetically modified_(gm)_foods._2007._http:// foodsafety/publications/biotech/en/20questions_e n.pdf_[erişim_tarihii:_11/07/2007]. 16. Altındişli A, Sındır K. Organik tarım ve GDO lara bakış açısı. Ekolojik Tarım Organizasyonu Derneği._http:// nik_sunu.htm [Erişim tarihi: 11/07/2007]. 17. Clive J. International Service for the Acquisition of Agri-biotech Applications. Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops: (Brief No.35_2006)._http:// blications/briefs/35/pptslides/brief35slides.pdf,_[e rişim tarihi: 31/07/2007]. 18. Clive J. International Service for the Acquisition of Agri-biotech Applications. Global Status of Commercialized_Biotech/GM_Crops:_2007._http: // pptslides/default.html_[erişim_tarihi_26/02/2008]. 19. Clive J. International Service for the Acquisition of Agri-biotech Applications. Global Status of Commercialized Biotech/GM Crops: 2006 (Brief No.35_2006)_http:// blications/briefs/35/executivesummary/pdf/brief% 2035%20_%20Executive%20Summary%20_%20 English.pdf [Erişim tarihi 12/07/2007]. 20. Sarıoğlu B. Mısır unu ve gevreği gibi ürünlerin yarısı transgenik. Cumhuriyet Tarım ve Hayvancılık. 2004; 1(2): Human Genome project Information. Ethical, legal and social issues-genetically modified foods and_organisms_http:// rces/human_genome/elsi/gmfood.shtml_[erişim tarihi 12/07/2007]

6 22. Kunze-Concewitz Y. Ekolojik tarım gen teknolojisine karşı. Bilim ve Ütopya 2003; 113: Günaydın G. Önce üretim çöktü, sonra kendine yeterlilik yitirildi. Cumhuriyet Tarım ve Hayvancılık. 2004; 1(2): World Health Organisation, Food Safety Department. Modern food biotechnology, human health and development: an evidence based study._2005._http:// cations/biotech/biotech_en.pdf_[erişim_tarihi:_11/ 07/2007])

Meyve ve Sebze ile ilgili kavramlar ve GDO

Meyve ve Sebze ile ilgili kavramlar ve GDO Meyve ve Sebze ile ilgili kavramlar ve GDO Doğal Ürünler! Bu ürünler tamamen doğal koşullarda üretilen ürünlerdir. Kimyasal gübre ve tarım ilacı kullanmadan, doğal tohumlarla üretilirler. Organik Ürünler!

Detaylı

Bitkisel Üretimde Genetiği Değiştirilmiş Ürünler: Efsaneler ve Gerçekler

Bitkisel Üretimde Genetiği Değiştirilmiş Ürünler: Efsaneler ve Gerçekler VI. ULUSAL MOLEKÜLER BİYOLOJ VE BİYOTEKOLOJİ KONGRESİ Bitkisel Üretimde Genetiği Değiştirilmiş Ürünler: Efsaneler ve Gerçekler Yrd. Doç. Dr. Yılmaz Kaya Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tarımsal Biyoteknoloji

Detaylı

Modern Biyoteknolojinin Tarımda Kullanımının Politik ve Ekonomik Yönden Değerlendirilmesi

Modern Biyoteknolojinin Tarımda Kullanımının Politik ve Ekonomik Yönden Değerlendirilmesi Modern Biyoteknolojinin Tarımda Kullanımının Politik ve Ekonomik Yönden Değerlendirilmesi Emine OLHAN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü GDO GMO Transgenik Biyoteknolojik yöntemlerle

Detaylı

GMO GDO. Halime Nebioğu. İstanbul Üniversitesi

GMO GDO. Halime Nebioğu. İstanbul Üniversitesi GMO GDO Halime Nebioğu İstanbul Üniversitesi Canlıların genetik özellikleri, bir canlının DNA sının belli bir bölümünde değişiklik yapılarak ya da bir canlıya başka bir canlı türüne ait bir gen aktarılarak

Detaylı

FEN ve TEKNOLOJİ / GENETİK MÜHENDİSLİĞİ ve BİYOTEKNOLOJİ. GENETİK MÜHENDİSLİĞİ ve BİYOTEKNOLOJİ

FEN ve TEKNOLOJİ / GENETİK MÜHENDİSLİĞİ ve BİYOTEKNOLOJİ. GENETİK MÜHENDİSLİĞİ ve BİYOTEKNOLOJİ GENETİK MÜHENDİSLİĞİ ve BİYOTEKNOLOJİ 1 Genetik mühendisliği canlıların kalıtsal özelliklerinin değiştirilerek onlara yeni işlevler kazandırılmasına yönelik araştırmalar yapan bilim dalıdır. Genetik mühendisleri

Detaylı

DÜNYA TARIMININ BAŞLICA SORUNLARI

DÜNYA TARIMININ BAŞLICA SORUNLARI DÜNYA TARIMININ BAŞLICA SORUNLARI Dünya tarımındaki başlıca sorunlar Nüfus artışı ve kişi başına tüketim miktarındaki artış. Tarımsal üretimin dengesiz dağılımı. Az gelişmiş ülkelerde kullanılan tarımsal

Detaylı

Prof. Dr. Birol Akgün - Selçuk Üniversitesi, İİBF - k.edu.tr

Prof. Dr. Birol Akgün - Selçuk Üniversitesi, İİBF - k.edu.tr Prof. Dr. Birol Akgün - Selçuk Üniversitesi, İİBF - bakgun@selcu k.edu.tr Tarım Bakanlığınca 26 Ekim de Resmi Gazete de yayınlanan genetik yapısı değiştirilmiş organizmalar (GDO) ve bitkisel ürünlerin

Detaylı

Tarımsal Biyoteknolojiye Giriş

Tarımsal Biyoteknolojiye Giriş Tarımsal Biyoteknolojiye Giriş Adnan Menderes Üniversitesi Tarımsal Biyoteknoloji TAB 101 Muavviz Ayvaz (Yrd. Doç. Dr.) 12. Hafta (03.12.2013) 1 Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO) 2 Genetik: Biyolojinin

Detaylı

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı

Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı Belgeselde Değinilen Başlıklar 1. Beslenme alışkanlıklarındaki değişiklikler ve nedenleri 2. Hayvanların gıda endüstrisi için seri

Detaylı

ADIM ADIM YGS- LYS 92. ADIM KALITIM 18 GENETİK MÜHENDİSLİĞİ VE BİYOTEKNOLOJİ ÇALIŞMA ALANLARI

ADIM ADIM YGS- LYS 92. ADIM KALITIM 18 GENETİK MÜHENDİSLİĞİ VE BİYOTEKNOLOJİ ÇALIŞMA ALANLARI ADIM ADIM YGS- LYS 92. ADIM KALITIM 18 GENETİK MÜHENDİSLİĞİ VE BİYOTEKNOLOJİ ÇALIŞMA ALANLARI GENETİK MÜHENDİSLİĞİ Belirli bir amaca yönelik olarak genetik madde üzerinde yapılan çalışmaları içerir. Canlıların

Detaylı

12. SINIF KONU ANLATIMI 7 GENETİK MÜHENDİSLİĞİ VE BİYOTEKNOLOJİ ÇALIŞMA ALANLARI

12. SINIF KONU ANLATIMI 7 GENETİK MÜHENDİSLİĞİ VE BİYOTEKNOLOJİ ÇALIŞMA ALANLARI 12. SINIF KONU ANLATIMI 7 GENETİK MÜHENDİSLİĞİ VE BİYOTEKNOLOJİ ÇALIŞMA ALANLARI GENETİK MÜHENDİSLİĞİ Belirli bir amaca yönelik olarak genetik madde üzerinde yapılan çalışmaları içerir. Canlıların genlerine

Detaylı

TÜRKİYE DE VE DÜNYADA YEM SEKTÖRÜNE GENEL BAKIŞ, BEKLENTİLER, FIRSATLAR. Prof. Dr. Nizamettin Şenköylü Genel Sekreter

TÜRKİYE DE VE DÜNYADA YEM SEKTÖRÜNE GENEL BAKIŞ, BEKLENTİLER, FIRSATLAR. Prof. Dr. Nizamettin Şenköylü Genel Sekreter TÜRKİYE DE VE DÜNYADA YEM SEKTÖRÜNE GENEL BAKIŞ, BEKLENTİLER, FIRSATLAR Prof. Dr. Nizamettin Şenköylü Genel Sekreter Gıda Üretimindeki Küresel Güçlükler Nüfus artışı İklim değişikliği Kuraklık Su kaynaklarının

Detaylı

10. SINIF KONU ANLATIMI 37 KALITIM 18 GENETİK MÜHENDİSLİĞİ VE BİYOTEKNOLOJİ ÇALIŞMA ALANLARI

10. SINIF KONU ANLATIMI 37 KALITIM 18 GENETİK MÜHENDİSLİĞİ VE BİYOTEKNOLOJİ ÇALIŞMA ALANLARI 10. SINIF KONU ANLATIMI 37 KALITIM 18 GENETİK MÜHENDİSLİĞİ VE BİYOTEKNOLOJİ ÇALIŞMA ALANLARI GENETİK MÜHENDİSLİĞİ Belirli bir amaca yönelik olarak genetik madde üzerinde yapılan çalışmaları içerir. Canlıların

Detaylı

Tarımsal Biyoteknolojiye Giriş

Tarımsal Biyoteknolojiye Giriş Tarımsal Biyoteknolojiye Giriş Adnan Menderes Üniversitesi Tarımsal Biyoteknoloji TAB 101 Muavviz Ayvaz (Yrd. Doç. Dr.) 14. Hafta (17.12.2013) 1 -GDO ların olası fayda ve zararları 2 GDO ların olası faydalarını

Detaylı

Organik Tarım ve Genetik Yapısı Değiştirilmiş Organizmalar

Organik Tarım ve Genetik Yapısı Değiştirilmiş Organizmalar Organik Tarım ve Genetik Yapısı Değiştirilmiş Organizmalar ICEA (Etik ve çevresel Sertifikasyon Enstitüsü) Zir.. Yük. Müh. Ramazan AYAN email: info@icea-tr.comicea-tr Organik (=Ekolojik, biyolojik) Tarım

Detaylı

BAKLİYAT DOSYASI. 4 TÜRKİYE ABD 240 Kaynak: FAO

BAKLİYAT DOSYASI. 4 TÜRKİYE ABD 240 Kaynak: FAO BAKLİYAT DOSYASI Dünya üzerinde tarımı çok eski yıllardan beri yapılmakta olan yemeklik dane baklagillerin diğer bir deyişle bakliyat ürünlerinin insan beslenmesinde bitkisel kaynaklı protein gereksiniminin

Detaylı

Developing of Transgenic Production in the World and The Economic Effects of Proble to Using of Bt Seed on Corn Farming in Çukurova Region

Developing of Transgenic Production in the World and The Economic Effects of Proble to Using of Bt Seed on Corn Farming in Çukurova Region MPRA Munich Personal RePEc Archive Developing of Transgenic Production in the World and The Economic Effects of Proble to Using of Bt Seed on Corn Farming in Çukurova Region Erkan Aktas Research Institute

Detaylı

Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinin Genetiği Değiştirilmiş Organizmalara İlişkin Bilgi ve Görüşleri

Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinin Genetiği Değiştirilmiş Organizmalara İlişkin Bilgi ve Görüşleri ARAŞTIRMA YAZISI / ORIGINAL ARTICLE Halk Sağlığı / Public Health Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi Cilt: 5 Sayı: 4 Ekim 014 Sağlık Yüksekokulu Öğrencilerinin Genetiği Değiştirilmiş Organizmalara

Detaylı

Glifosat içerikli herbisitlerin gelin böceği (afidlerin predatörü) gibi yararlı böcekleri öldürdüğü bildirilmektedir.

Glifosat içerikli herbisitlerin gelin böceği (afidlerin predatörü) gibi yararlı böcekleri öldürdüğü bildirilmektedir. TRANSGENİK BİTKİLERİN İNSAN SAĞLIĞI VE ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ Prof.Dr.SERPİL ÜNYAYAR Genetik Modifikasyon (Değişiklik) Genetik değişiklik organizmanın DNA sının değişmesidir. DNA nın bir bölgesi değiştirilerek

Detaylı

Sağlıklı Tarım Politikası

Sağlıklı Tarım Politikası TARLADAN SOFRAYA SAĞLIKLI BESLENME Sağlıklı Tarım Politikası Prof. Dr. Ahmet ALTINDĠġLĠ Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü ahmet.altindisli@ege.edu.tr Tarım Alanları ALAN (1000 ha)

Detaylı

Biyosistem Mühendisliğine Giriş

Biyosistem Mühendisliğine Giriş Biyosistem Mühendisliğine Giriş TARIM Nedir? Yeryüzünde insan yaşamının sürdürülmesi ve iyileştirilmesi için gerekli olan gıda, lif, biyoyakıt, ilaç vb. diğer ürünlerin sağlanması için hayvanlar, bitkiler,

Detaylı

Dünya ve 20 Gelişmiş Ülke Ekonomisinde Hayvancılığın Yeri

Dünya ve 20 Gelişmiş Ülke Ekonomisinde Hayvancılığın Yeri 1 2 3 Dünya ve 20 Gelişmiş Ülke Ekonomisinde Hayvancılığın Yeri Özet Dünyada kişi başına düşen günlük hayvansal protein miktarı 1961 ve 2011 yıllarında sırasıyla 19,7 ve 31,8 gramdır. Bu miktarlar 1961

Detaylı

C.Can Aktan (ed), Yoksullukla Mücadele Stratejileri, Ankara: Hak-İş Konfederasyonu Yayını, 2002. DÜNYADA VE TÜRKİYE DE İNSANİ YOKSULLUK

C.Can Aktan (ed), Yoksullukla Mücadele Stratejileri, Ankara: Hak-İş Konfederasyonu Yayını, 2002. DÜNYADA VE TÜRKİYE DE İNSANİ YOKSULLUK C.Can Aktan (ed), Yoksullukla Mücadele Stratejileri, Ankara: Hak-İş Konfederasyonu Yayını,. DÜNYADA VE TÜRKİYE DE İNSANİ YOKSULLUK İnsani yoksulluk (human poverty), Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı

Detaylı

Gıda Güvenliği, GDO lar ve Sağlıklı Beslenme. Yrd.Doç.Dr.Memduh Sami TANER (Ph.D.)

Gıda Güvenliği, GDO lar ve Sağlıklı Beslenme. Yrd.Doç.Dr.Memduh Sami TANER (Ph.D.) Gıda Güvenliği, GDO lar ve Sağlıklı Beslenme Yrd.Doç.Dr.Memduh Sami TANER (Ph.D.) SAĞLIKLI BESLENME Vücudumuzda dakikada 10 milyon hücre ölür ve bir o kadarı da yenilenir. Ortalama 100 günde (beyin ve

Detaylı

Tarım & gıda alanlarında küreselleşme düzeyi. Hareket planları / çözüm önerileri. Uluslararası yatırımlar ve Türkiye

Tarım & gıda alanlarında küreselleşme düzeyi. Hareket planları / çözüm önerileri. Uluslararası yatırımlar ve Türkiye Fırsatlar Ülkesi Türkiye Yatırımcılar için Güvenli bir Liman Tarım ve Gıda Sektöründe Uluslararası Yatırımlar Dr Mehmet AKTAŞ Yaşar Holding A.Ş. 11-12 Şubat 2009, İstanbul sunuş planı... I. Küresel gerçekler,

Detaylı

DÜNYA DA VE TÜRKİYE DE BAKLAGİL SEKTÖRÜ VE BAKANLIK POLİTİKALARI

DÜNYA DA VE TÜRKİYE DE BAKLAGİL SEKTÖRÜ VE BAKANLIK POLİTİKALARI DÜNYA DA VE TÜRKİYE DE BAKLAGİL SEKTÖRÜ VE BAKANLIK POLİTİKALARI Dr. Mehmet HASDEMİR Şube Müdürü Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü SUNU İÇERİĞİ Baklagillerin Önemi Küresel Baklagil Sektörü Türkiye Baklagil

Detaylı

Bir yandan bu katkı maddelerinin bulunmadığı yiyecekleri. Sağlıklı Olmanın Yolu, Doğal Beslenmeden Geçiyor. Derleyen: Mustafa Koç

Bir yandan bu katkı maddelerinin bulunmadığı yiyecekleri. Sağlıklı Olmanın Yolu, Doğal Beslenmeden Geçiyor. Derleyen: Mustafa Koç Sağlıklı Olmanın Yolu, Doğal Beslenmeden Geçiyor Derleyen: Mustafa Koç Son zamanlarda daha çok gündeme gelen konuların başında doğal gıdalarla beslenme alışkanlıkları geliyor. Bilim adamlarını dinlersek

Detaylı

İYİ TARIM UYGULAMALARI ve BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK

İYİ TARIM UYGULAMALARI ve BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK BİOÇEŞİTLİLİK - GELECEĞİMİZDİR İYİ TARIM UYGULAMALARI ve BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİK Prof. Dr. Hüseyin ÖNEN Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü - TOKAT BİOÇEŞİTLİLİK - GELECEĞİMİZDİR

Detaylı

Dünya Mısır Pazarı ve Türkiye

Dünya Mısır Pazarı ve Türkiye Dünya Mısır Pazarı ve Türkiye Günümüzde çok amaçlı bir kullanım alanına sahip olan Mısır, Amerika Kıtası keşfedilene kadar dünya tarafından bilinmemekteydi. Amerika Kıtasının 15. yüzyıl sonlarında keşfedilmesiyle

Detaylı

TÜRKİYE DE BİYOGÜVENLİK KONUSUNDA YAPILAN DÜZENLEMELER VE UYGULAMALAR

TÜRKİYE DE BİYOGÜVENLİK KONUSUNDA YAPILAN DÜZENLEMELER VE UYGULAMALAR GIDA TARIM ve HAYVANCILIK BAKANLIĞI TARIMSAL ARAŞTIRMALAR ve POLİTİKALAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE DE BİYOGÜVENLİK KONUSUNDA YAPILAN DÜZENLEMELER VE UYGULAMALAR Dr. İsa ÖZKAN Daire Başkanı 5. Gıda Güvenliği

Detaylı

Sürdürülebilir Tarım Yöntemleri Prof.Dr.Emine Olhan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi

Sürdürülebilir Tarım Yöntemleri Prof.Dr.Emine Olhan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Sürdürülebilir Tarım Yöntemleri Prof.Dr.Emine Olhan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi TARIMSAL FAALİYETİN ÇEVRE ÜZERİNE ETKİSİ Toprak işleme (Organik madde miktarında azalma) Sulama (Taban suyu yükselmesi

Detaylı

BİTKİSEL YAĞ SEKTÖRÜNDE İTHALATA BAĞIMLILIK SÜRÜYOR

BİTKİSEL YAĞ SEKTÖRÜNDE İTHALATA BAĞIMLILIK SÜRÜYOR BİTKİSEL YAĞ SEKTÖRÜNDE İTHALATA BAĞIMLILIK SÜRÜYOR Gözde SEVİLMİŞ Giderek artan nüfusa paralel olarak gıda maddeleri tüketimi ve dolayısıyla bitkisel yağ tüketimi artmaktadır. Diğer yandan artan gıda

Detaylı

Biyoteknolojinin Bitkisel Üretimde Kullanımı

Biyoteknolojinin Bitkisel Üretimde Kullanımı Biyoteknolojinin Bitkisel Üretimde Kullanımı Prof. Dr. Sebahattin Özcan Doç.Dr. Cengiz Sancak Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Biyoteknolojinin Bitkisel Üretimde Kullanımı Canlılarda

Detaylı

GIDA BİYOTEKNOLOJİSİNDE GÜVENLİK GIDA BİYOTEKNOLOJİSİNDE UYGULAMALARI. Neslihan ATLIHAN

GIDA BİYOTEKNOLOJİSİNDE GÜVENLİK GIDA BİYOTEKNOLOJİSİNDE UYGULAMALARI. Neslihan ATLIHAN GIDA BİYOTEKNOLOJİSİNDE GÜVENLİK GIDA BİYOTEKNOLOJİSİNDE VE GDO UYGULAMALARI GÜVENLİK VE GDO UYGULAMALARI Neslihan ATLIHAN Neslihan ATLIHAN Gıda Yüksek Mühendisi Gıda Yüksek Mühendisi Gıda ve Yem Kontrol

Detaylı

GAMBİYA ÜLKE RAPORU. Türkiye İşadamları ve Sanayiciler Konfederasyonu Afrika Koordinatörlüğü http://www.tuskon.org africa@tuskon.

GAMBİYA ÜLKE RAPORU. Türkiye İşadamları ve Sanayiciler Konfederasyonu Afrika Koordinatörlüğü http://www.tuskon.org africa@tuskon. GAMBİYA ÜLKE RAPORU 1. Nüfus: 1.797.860 (Dünyada 149.) 2. Nüfus artış oranı: % 2,4 (Dünyada 32.) 3. Yaş yapısı: 0-14yaş: % 40 15 64 yaş: % 57 65 yaş ve üstü: % 3 4. Şehirleşme: % 58 5. En büyük şehir:

Detaylı

Dünya nüfusunun hızla artması sonucu ortaya çıkan dünyanın artan besin ihtiyacını karşılamak ve birim alandan daha fazla ürün almak amacı ile

Dünya nüfusunun hızla artması sonucu ortaya çıkan dünyanın artan besin ihtiyacını karşılamak ve birim alandan daha fazla ürün almak amacı ile Dünya nüfusunun hızla artması sonucu ortaya çıkan dünyanın artan besin ihtiyacını karşılamak ve birim alandan daha fazla ürün almak amacı ile uygulanan kültürel önlemlerden biri de tarım ilacı uygulamalarıdır.

Detaylı

OECD TARIMSAL POLİTİKALAR VE PİYASALAR ÇALIŞMA GRUBU 31.07.2013

OECD TARIMSAL POLİTİKALAR VE PİYASALAR ÇALIŞMA GRUBU 31.07.2013 OECD TARIMSAL POLİTİKALAR VE PİYASALAR ÇALIŞMA GRUBU 31.07.2013 İÇERİK OECD Hakkında Genel Bilgi OECD Çalışma Şekli OECD Teşkilat Yapısı OECD Ticaret ve Tarım Direktörlüğü OECD ve Tarım 2 OECD HAKKINDA

Detaylı

GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ÜRÜNLER (GDO) ÜZERİNE GENEL BİR DEĞERLENDİRME. Mahmut ARIKAN

GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ÜRÜNLER (GDO) ÜZERİNE GENEL BİR DEĞERLENDİRME. Mahmut ARIKAN GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ÜRÜNLER (GDO) ÜZERİNE GENEL BİR DEĞERLENDİRME Mahmut ARIKAN GENETİK YAPISI DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMALAR Genetik Yapısı Değiştirilmiş Organizma (GDO) nedir? GDO lar, biyoteknolojik

Detaylı

22.04.2015 MBG 112 BİYOLOJİ II BİTKİLERDE ÜREME VE BİYOTEKNOLOJİ YRD. DOÇ. DR. YELDA ÖZDEN. Döl almaşı

22.04.2015 MBG 112 BİYOLOJİ II BİTKİLERDE ÜREME VE BİYOTEKNOLOJİ YRD. DOÇ. DR. YELDA ÖZDEN. Döl almaşı MBG 112 BİYOLOJİ II BİTKİLERDE ÜREME VE BİYOTEKNOLOJİ YRD. DOÇ. DR. YELDA ÖZDEN Döl almaşı Angiospermlerde; Baskın döl sporofit, Gametofit indirgenmiş, Sporofit üreme yapısı olan çiçeği oluşturur. Ovaryum

Detaylı

Bölüm 2. Tarımın Türkiye Ekonomisine Katkısı

Bölüm 2. Tarımın Türkiye Ekonomisine Katkısı Bölüm 2. Tarımın Türkiye Ekonomisine Katkısı Nüfus ve İşgücü Katkısı Üretim ve Verim Katkısı Toplum Beslenmesine Katkı Sanayi Sektörüne Katkı Milli Gelire Katkı Dış Ticaret Katkısı Nüfus ve İşgücü Katkısı

Detaylı

Tarımsal Biyoteknolojiye Giriş

Tarımsal Biyoteknolojiye Giriş Tarımsal Biyoteknolojiye Giriş Adnan Menderes Üniversitesi Tarımsal Biyoteknoloji TAB 101 Muavviz Ayvaz (Yrd. Doç. Dr.) 13. Hafta (10.12.2013) 1 Neden GDO Üretilir? 2 Neden GDO Üretilir? GDO lar doğal

Detaylı

PAGEV - PAGDER. Dünya Toplam PP İthalatı

PAGEV - PAGDER. Dünya Toplam PP İthalatı 1 DÜNYA ve TÜRKİYE POLİPROPİLEN ( PP ) DIŞ TİCARET ANALİZİ Barbaros Demirci ( Genel Müdür ) Neslihan Ergün ( Teknik Uzman Kimya Müh. ) PAGEV - PAGDER DÜNYA TOPLAM PP İTHALATI : Dünya toplam PP ithalatı

Detaylı

Su ayak izi ve turizm sektöründe uygulaması. Prof.Dr.Bülent Topkaya Akdeniz Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü

Su ayak izi ve turizm sektöründe uygulaması. Prof.Dr.Bülent Topkaya Akdeniz Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Su ayak izi ve turizm sektöründe uygulaması Prof.Dr.Bülent Topkaya Akdeniz Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Kapsam Ayak izi kavramı Türkiye de su yönetimi Sanal su Su ayak izi ve turizm Karbon ayak

Detaylı

DÜNYADA VE TÜRKİYE DE ARICILIK

DÜNYADA VE TÜRKİYE DE ARICILIK A. ANAKARALARIN KOLONİ SAYILARI VE BAL ÜRETİMLERİ DÜNYADA VE TÜRKİYE DE ARICILIK H. Vasfi GENÇER Yasin KAHYA A. Ü. Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Sayısı ve Bal Üretimi (2002) Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)

Detaylı

Değişen Dünya ve GDOlar

Değişen Dünya ve GDOlar Değişen Dünya ve GDOlar Prof. Dr. Selim ÇETİNER Sabancı Üniversitesi cetiner@sabanciuniv.edu 13 Kasım 2014 Biyoteknolojinin Gelişimi Modern Biyoteknoloji Monoklonal antikor üretimi Hayvanlarda embriyo

Detaylı

KARMA YEM SANAYİ ve GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMALAR (GDO)

KARMA YEM SANAYİ ve GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMALAR (GDO) KARMA YEM SANAYİ ve GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMALAR (GDO) Prof.Dr. Hasan Rüştü KUTLU Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü Yemler ve Hayvan Besleme Anabilim Dalı ADANA Sunum Planı Türkiye Tarımına

Detaylı

Patatesin Dünyadaki Açlığın ve Yoksulluğun Azaltılmasındaki Yeri ve Önemi

Patatesin Dünyadaki Açlığın ve Yoksulluğun Azaltılmasındaki Yeri ve Önemi Patatesin Dünyadaki Açlığın ve Yoksulluğun Azaltılmasındaki Yeri ve Önemi Prof. Dr. Necmi İŞLER M.K.Ü. Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Antakya/HATAY Güney Amerika kökenli bir bitki olan patates

Detaylı

AÇLIĞIN ÖNLENMESĠ ve GIDA GÜVENCESĠNĠN SAĞLANMASI

AÇLIĞIN ÖNLENMESĠ ve GIDA GÜVENCESĠNĠN SAĞLANMASI AÇLIĞIN ÖNLENMESĠ ve GIDA GÜVENCESĠNĠN SAĞLANMASI Yrd. Doç. Dr. Mustafa ERBAġ Sultan ARSLAN A. Nur DURAK Akdeniz Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü erbas@akdeniz.edu.tr Sunum Planı

Detaylı

Biyoenerji, bitkilerden veya biyolojik her türlü atıktan elde edilebilecek olan enerjiye verilen genel ad dır.

Biyoenerji, bitkilerden veya biyolojik her türlü atıktan elde edilebilecek olan enerjiye verilen genel ad dır. Biyoenerji, bitkilerden veya biyolojik her türlü atıktan elde edilebilecek olan enerjiye verilen genel ad dır. Yüzyıllarca evlerde biyoenerji,odun ve organik atıklardan gelen biyo kütle şeklinde kullanılmıştır.

Detaylı

ADIM ADIM YGS LYS. 93. Adım KALITIM -19 MODERN GENETİK UYGULAMALAR

ADIM ADIM YGS LYS. 93. Adım KALITIM -19 MODERN GENETİK UYGULAMALAR ADIM ADIM YGS LYS 93. Adım KALITIM -19 MODERN GENETİK UYGULAMALAR GEN KLONLAMA Seçilmiş bir genin plazmit ya da bir virüs içerisine yerleştirilerek bir bakteriye aktarılması ve bakteri aracılığı ile birçok

Detaylı

Ekonomik Araştırmalar ÖDEME DAVRANIŞLARI. Mayıs Şirketlerin işletme sermayesi ihtiyaçları için iyi stok yönetimi çok önemli

Ekonomik Araştırmalar ÖDEME DAVRANIŞLARI. Mayıs Şirketlerin işletme sermayesi ihtiyaçları için iyi stok yönetimi çok önemli Ekonomik Araştırmalar ÖDEME DAVRANIŞLARI Source: Pexels Şirketlerin işletme sermayesi ihtiyaçları için iyi stok yönetimi çok önemli Ödeme Davranışları, Euler Hermes Ekonomik Araştırmalar YÖNETİCİ ÖZETİ

Detaylı

Gıda Piyasalarının Değişen Dinamikleri. Türkiye Tarım/Gıda Sanayii nin Rekabet Gücü

Gıda Piyasalarının Değişen Dinamikleri. Türkiye Tarım/Gıda Sanayii nin Rekabet Gücü Gıda Piyasalarının Değişen Dinamikleri Türkiye Tarım/Gıda Sanayii nin Rekabet Gücü Uluslararası ve Ulusal Gıda Piyasalarının Değişen Dinamikleri Global Mal Ticareti, 2010 yılı itibariyle US$15 trilyon

Detaylı

BARDAK MISIRCILAR BİZE GDO MU SATIYOR?

BARDAK MISIRCILAR BİZE GDO MU SATIYOR? BARDAK MISIRCILAR BİZE GDO MU SATIYOR? Bu model 5.sınıf Canlılar ve Hayat ünitesinin 1.7. Besinlerin tazeliğinin, temizliğinin ve içerdiği katkı maddelerinin sağlığa etkilerini araştırır ve sunar (BSB-19,

Detaylı

TARIMDAKİ GELİŞMELER

TARIMDAKİ GELİŞMELER TARIMDAKİ GELİŞMELER Tarımdaki Gelişmeler İlkçağ dan itibaren tarımdaki gelişmeler Avrupa da yaşanmaya başlamıştır. Romalıların Ortaçağ da uyguladığı ikili ekim sistemi. Üçlü ekim sistemi nin ortaya çıkışı

Detaylı

Türkiye, GDO ile Ekonomik ve Sosyal Açıdan Nasıl Getiri Sağlar? Selin Arslanhan Araştırmacı

Türkiye, GDO ile Ekonomik ve Sosyal Açıdan Nasıl Getiri Sağlar? Selin Arslanhan Araştırmacı Türkiye, GDO ile Ekonomik ve Sosyal Açıdan Nasıl Getiri Sağlar? Selin Arslanhan Araştırmacı TEPAV Politika Notu Şubat 2010 Türkiye, GDO ile Ekonomik ve Sosyal Açıdan Nasıl Getiri Sağlar? 26 Ekim 2009 tarihinde

Detaylı

GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMALAR. Araş. Gör. Dr. Süleyman Utku UZUN Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı

GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMALAR. Araş. Gör. Dr. Süleyman Utku UZUN Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMALAR Araş. Gör. Dr. Süleyman Utku UZUN Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Genetiği Değiştirilmiş Organizma-GDO Frankenstein Gıda Transgenik Ürün

Detaylı

Tarımda Genetiği Değiştirilmiş Ürünlerin Ekolojik, Sosyal ve Ekonomik Etkileri

Tarımda Genetiği Değiştirilmiş Ürünlerin Ekolojik, Sosyal ve Ekonomik Etkileri Tarımda Genetiği Değiştirilmiş Ürünlerin Ekolojik, Sosyal ve Ekonomik Etkileri Prof. Dr. Tayfun Özkaya Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi 5. Klinik Toksikoloji Kongresi 2013 Kime inanacağız/ Araştırmaların

Detaylı

Enerji ve İklim Haritası

Enerji ve İklim Haritası 2013/2 ENERJİ İŞLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Enerji ve Çevre Yönetimi Dairesi Başkanlığı Enerji ve İklim Haritası Uzm. Yrd. Çağrı SAĞLAM 22.07.2013 Redrawing The Energy Climate Map isimli kitabın çeviri özetidir.

Detaylı

KÜRESEL OTOMOTİV OEM BOYALARI PAZARI. Bosad Genel Sekreterliği

KÜRESEL OTOMOTİV OEM BOYALARI PAZARI. Bosad Genel Sekreterliği KÜRESEL OTOMOTİV OEM BOYALARI PAZARI Bosad Genel Sekreterliği SEKTÖR ANALİZİ Otomotiv OEM boyaları dünyanın en büyük boya segmentlerinden biridir. Otomotiv OEM boyaları, 2011 yılında toplam küresel boya

Detaylı

DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3

DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3 DOĞA - İNSAN İLİŞKİLERİ VE ÇEVRE SORUNLARININ NEDENLERİ DERS 3 İnsan yaşamı ve refahı tarihsel süreç içinde hep doğa ve doğal kaynaklarla kurduğu ilişki ile gelişmiştir. Özellikle sanayi devrimine kadar

Detaylı

KANATLI ET SEKTÖRÜ RAPORU

KANATLI ET SEKTÖRÜ RAPORU KANATLI ET SEKTÖRÜ RAPORU DÜNYA ÜRETİMİ VE TİCARETİ Dünyada 0207 Gümrük Tarife Pozisyonlu (GTP) kanatlı eti ve ürünleri üretiminde başı çeken ülkeler sırasıyla ABD (17,5 milyon ton), Çin Halk Cumhuriyeti

Detaylı

Dünyada 3,2 milyon tona, ülkemizde ise 40 bin tona ulaşan pestisit tüketimi bunun en önemli göstergesidir. Pestisit kullanılmaksızın üretim yapılması

Dünyada 3,2 milyon tona, ülkemizde ise 40 bin tona ulaşan pestisit tüketimi bunun en önemli göstergesidir. Pestisit kullanılmaksızın üretim yapılması Pestisit; herhangi bir istenmeyen canlının (zararlı organizma), yayılmasını engelleyen, uzaklaştıran ya da ondan koruyan her türlü bileşik ya da bileşikler karışımıdır. Tarımda pestisitler, zararlı organizmaları

Detaylı

İLAÇ, ALET VE TOKSİKOLOJİ ARAŞTIRMALARI ÇALIŞMA GRUBU. Dr. A. Alev BURÇAK Bitki Sağlığı Araştırmaları Daire Başkanlığı

İLAÇ, ALET VE TOKSİKOLOJİ ARAŞTIRMALARI ÇALIŞMA GRUBU. Dr. A. Alev BURÇAK Bitki Sağlığı Araştırmaları Daire Başkanlığı İLAÇ, ALET VE TOKSİKOLOJİ ARAŞTIRMALARI ÇALIŞMA GRUBU Dr. A. Alev BURÇAK Bitki Sağlığı Araştırmaları Daire Başkanlığı Sunu Planı Dünya da Tarım İlacı Kullanımı Türkiye de Tarım İlacı Kullanımı İlaç Alet

Detaylı

Yakın n Gelecekte Enerji

Yakın n Gelecekte Enerji Yakın n Gelecekte Enerji Doç.Dr.Mustafa TIRIS Enerji Enstitüsü Müdürü Akademik Forum 15 Ocak 2005 Kalyon Otel, İstanbul 1 Doç.Dr.Mustafa TIRIS 1965 Yılı nda İzmir de doğdu. 1987 Yılı nda İTÜ den Petrol

Detaylı

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ KAMU YÖNETİMİ LİSANS PROGRAMI TÜRKİYE'DE ÇEVRE SORUNLARI DOÇ. DR.

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ KAMU YÖNETİMİ LİSANS PROGRAMI TÜRKİYE'DE ÇEVRE SORUNLARI DOÇ. DR. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ KAMU YÖNETİMİ LİSANS PROGRAMI TÜRKİYE'DE ÇEVRE SORUNLARI DOÇ. DR. SEVİM BUDAK Katı Atıklar Dünya nüfusu gün geçtikçe ve hızlı bir şekilde artmaktadır.

Detaylı

Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı,

Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti-Ekonomi Bakanlığı, 2017 0 HUBUBAT ÜRÜNLERİN TANIMI Hububat grubu ürünler dünyada stratejik önemi en yüksek olan ürünler olup ilk çağlardan itibaren ekimi yapılarak üretilen besin grubudur.

Detaylı

KÜRESEL TİCARETİN ÜÇ ELEMANI: HAMMADDE, ÜRETİM, PAZAR

KÜRESEL TİCARETİN ÜÇ ELEMANI: HAMMADDE, ÜRETİM, PAZAR KÜRESEL TİCARETİN ÜÇ ELEMANI: HAMMADDE, ÜRETİM, PAZAR Hammadde, Üretim ve Pazar ın Küresel Ticaretteki Yeri Kâr amacıyla mal ve hizmetlerin alım ve satım işlemlerinin tamamına ticaret adı verilmektedir.

Detaylı

UNCTAD DÜNYA YATIRIM RAPORU 2015 LANSMANI 24 HAZİRAN 2015 İSTANBUL

UNCTAD DÜNYA YATIRIM RAPORU 2015 LANSMANI 24 HAZİRAN 2015 İSTANBUL UNCTAD DÜNYA YATIRIM RAPORU 2015 LANSMANI 24 HAZİRAN 2015 İSTANBUL UNCTAD Dünya Yatırım Raporu Türkiye Lansmanı Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Örgütü nün (UNCTAD) Uluslararası Doğrudan Yatırımlar

Detaylı

T.C. GDO lu. Bitki Çeşitlerinin Tescil, Kontrol ve Sertifikasyonunun AB Ülkelerinde Yerinde İncelenmesi

T.C. GDO lu. Bitki Çeşitlerinin Tescil, Kontrol ve Sertifikasyonunun AB Ülkelerinde Yerinde İncelenmesi T.C. TARIM VE KÖYİŞK İŞLERİ BAKANLIĞI TARIMSAL ÜRETİM M VE GELİŞ İŞTİRME GENEL MÜDÜRLM RLÜĞÜ GDO lu Bitki Çeşitlerinin Tescil, Kontrol ve Sertifikasyonunun AB Ülkelerinde Yerinde İncelenmesi GDO NEDİR?

Detaylı

GDO lar ve GIDA GÜVENLİĞİ

GDO lar ve GIDA GÜVENLİĞİ GDO lar ve GIDA GÜVENLİĞİ Yrd. Doç. Dr. Oğuz ÖZDEMİR Muğla Üniversitesi Eğitim Fakültesi Fen Eğitimi oozdemir@mu.edu.tr GDO: Nedir, Ne Değildir? GDO lar (Genetiği Değiştirilmiş Organizma) veya transgenik

Detaylı

BÜYÜKBAŞ-KÜÇÜKBAŞ HAYVAN VARLIĞI VE SÜT ÜRETİMİ MEVCUT DURUMU TÜRKİYE İZMİR KARŞILAŞTIRMASI

BÜYÜKBAŞ-KÜÇÜKBAŞ HAYVAN VARLIĞI VE SÜT ÜRETİMİ MEVCUT DURUMU TÜRKİYE İZMİR KARŞILAŞTIRMASI KÜRESEL KRİZ VE TARIM SEKTÖRÜ BÜYÜKBAŞ-KÜÇÜKBAŞ HAYVAN VARLIĞI VE SÜT ÜRETİMİ MEVCUT DURUMU Kenan KESKİNKILIÇ İzmir Ticaret Borsası Ar-Ge Müdürlüğü Aralık 2015 İZMİR TİCARET BORSASI Sayfa 0 BÜYÜKBAŞ-KÜÇÜKBAŞ

Detaylı

Türkiye de hayvancılık sektörünün önündeki sorunları iki ana başlık altında toplamak mümkündür. Bunlar;

Türkiye de hayvancılık sektörünün önündeki sorunları iki ana başlık altında toplamak mümkündür. Bunlar; Tarımı gelişmiş ülkelerin çoğunda hayvancılığın tarımsal üretim içerisindeki payı % 50 civarındadır. Türkiye de hayvansal üretim bitkisel üretimden sonra gelmekte olup, tarımsal üretim değerinin yaklaşık

Detaylı

Dünya Bakliyat Pazarı ve Son Gelişmeler

Dünya Bakliyat Pazarı ve Son Gelişmeler Dünya Bakliyat Pazarı ve Son Gelişmeler Bakliyat üretiminde artış trendi sonraki yıllarda da devam etmiş, 2013 yılında 77,2 milyon tona, 2014 yılında da 77,6 milyon tona çıkmıştır. Bu artışta hem ekim

Detaylı

YEMEKLİK BAKLAGİLLERİN EKONOMİK ÖNEMİ

YEMEKLİK BAKLAGİLLERİN EKONOMİK ÖNEMİ YEMEKLİK BAKLAGİLLERİN EKONOMİK ÖNEMİ Dünyada 2016 yılı yemeklik baklagiller ekim alanı, üretim ve verim değerleri (FAO 2018) Ekim alanı (ha) Üretim (ton) Verim (kg/ha) Fasulye 29 392817 26 833817 913

Detaylı

Batı Asya ve Kuzey Afrika Bölgesi nde Potasyum

Batı Asya ve Kuzey Afrika Bölgesi nde Potasyum Batı Asya ve Kuzey Afrika Bölgesi nde Potasyum M.Marchand 1 ÖZET Batı Asya ve Kuzey Afrika Bölgesi nde yer alan birçok ülkede daha yüksek miktarda ve kaliteli besinlere talebin artması gübreleme uygulamalarını

Detaylı

Genetiği Değiştirilmiş Organizmaların (GDO) Tarım ve İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri *

Genetiği Değiştirilmiş Organizmaların (GDO) Tarım ve İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri * U. Ü. ZİRAAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 2008, Cilt 22, Sayı 2, 1-6 (Journal of Agricultural Faculty of Uludag University) Genetiği Değiştirilmiş Organizmaların (GDO) Tarım ve İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri * Tecer

Detaylı

Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel Gelişme ve Yaklaşımlar

Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel Gelişme ve Yaklaşımlar Sürdürülebilirlik ve Kaynak Verimliliğine Yönelik Güncel Gelişme ve Yaklaşımlar Prof.Dr. Göksel N. Demirer Orta Doğu Teknik Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Temiz Gelecek Gençlerle Gelecek Projesi

Detaylı

NÜFUSUN GELİŞİMİ, DAĞILIŞI VE NİTELİKLERİ

NÜFUSUN GELİŞİMİ, DAĞILIŞI VE NİTELİKLERİ NÜFUSUN GELİŞİMİ, DAĞILIŞI VE NİTELİKLERİ 1 NÜFUSUN GELİŞİMİ, DAĞILIŞI VE NİTELİKLERİ 2 NÜFUS VE NÜFUS SAYIMLARI NÜFUS SAYIMLARI NEDEN YAPILIR? DÜNYA NÜFUSUNUN TARİHSEL ARTIŞI VE DEĞİŞİMİ DÜNYA NÜFUSU

Detaylı

Türkiye nin üretim profiline ve kişi başına tüketimini ise şöyle değerlendirmek mümkündür:

Türkiye nin üretim profiline ve kişi başına tüketimini ise şöyle değerlendirmek mümkündür: Gıdaya erişim her geçen gün gittikçe zorlaşmaktadır. Dünya nüfusu önümüzdeki 33 yılda, 2 milyar daha artarak 2050 de 9,6 milyara yükselecektir. Bu nüfusu beslemek için gıda üretiminin yüzde 60-70 oranında

Detaylı

ABD Tarım Bakanlığının 12/10/2018 Tarihli Ürün Raporları

ABD Tarım Bakanlığının 12/10/2018 Tarihli Ürün Raporları 20/10/2018 ABD Tarım Bakanlığının 12/10/2018 Tarihli Ürün Raporları ABD Tarım Bakanlığınca 12 Ekim 2018 tarihinde yayımlanmış tahıl ve yağlı tohumlar raporlarında, ABD nin yanı sıra dünya üretimi ve ticaretine

Detaylı

5. Sınıf Fen ve Teknoloji

5. Sınıf Fen ve Teknoloji KONU: Besinler ve Dengeli Beslenme Besinlerin gerekliliği Bütün canlılar büyümek, gelişmek, ve yaşamını sağlıklı bir şekilde devam ettirebilmek için beslenmeye ihtiyaç vardır. Canlılar koşmak, yürümek

Detaylı

GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMALAR VE ETKİLERİ. Yunus KILIÇOĞLU Veteriner Hekim

GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMALAR VE ETKİLERİ. Yunus KILIÇOĞLU Veteriner Hekim GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ ORGANİZMALAR VE ETKİLERİ Yunus KILIÇOĞLU Veteriner Hekim GDO TANIM: Modern biyoteknoloji teknikleri kullanılarak dogal süreçler ile edinilmesi mümkün olmayan yeni özellikler kazandırılmış

Detaylı

Modern Biyoteknolojinin Tarımda Kullanımının Politik ve Ekonomik Yönden Değerlendirilmesi

Modern Biyoteknolojinin Tarımda Kullanımının Politik ve Ekonomik Yönden Değerlendirilmesi Modern Biyoteknolojinin Tarımda Kullanımının Politik ve Ekonomik Yönden Değerlendirilmesi Emine OLHAN Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü GDO GMO Transgenik Biyoteknolojik yöntemlerle

Detaylı

TARIM TARİHİ VE DEONTOLOJİSİ

TARIM TARİHİ VE DEONTOLOJİSİ TARIM TARİHİ VE DEONTOLOJİSİ ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ TARIMSAL BİYOTEKNOLOJİ BÖLÜMÜ Hüseyin UYSAL (Yrd. Doç. Dr.) 12. DERS -TARIMSAL BİYOTEKNOLOJİDE ETİK VE MEVZUATLAR TARIMSAL BİYOTEKNOLOJİDE

Detaylı

Neden GDO ya İhtiyaç Duyuyoruz?

Neden GDO ya İhtiyaç Duyuyoruz? Neden GDO ya İhtiyaç Duyuyoruz? İnsanoğlu avcı-toplayıcı yaşamdan yerleşik düzene geçtiği yani tarım devrimini başlattığı günden beri doğaya müdahale etmekte ve geçen 10 000 senedir evcilleştirdiği hayvanların

Detaylı

Küresel ve yerel buğday durum tahmini. Samet Serttas - Kıdemlı Tarım Uzmanı Dış Hizmetler Genel Müdürlüğü ABD Tarım Bakanlığı

Küresel ve yerel buğday durum tahmini. Samet Serttas - Kıdemlı Tarım Uzmanı Dış Hizmetler Genel Müdürlüğü ABD Tarım Bakanlığı Küresel ve yerel buğday durum tahmini Samet Serttas - Kıdemlı Tarım Uzmanı Dış Hizmetler Genel Müdürlüğü ABD Tarım Bakanlığı ABD ve Küresel Buğday Ticareti Dünya buğday ihracatını kabaca 120 MMT olarak

Detaylı

Dünyada ve Türkiye de Organik Tarım

Dünyada ve Türkiye de Organik Tarım Dünyada ve Türkiye de Organik Tarım Organik tarım, dünyada yaklaşık 130 ülkede yapılmakta ve organik tarım üretim alanı giderek artmaktadır. 2011 yılı verilerine göre dünyada 37 milyon hektar alanda organik

Detaylı

GDM 402 YAĞ TEKNOLOJİSİ. Prof. Dr. Aziz TEKİN

GDM 402 YAĞ TEKNOLOJİSİ. Prof. Dr. Aziz TEKİN GDM 402 YAĞ TEKNOLOJİSİ Prof. Dr. Aziz TEKİN GİRİŞ Yağ ve yağ çözücülerde çözünen bileşiklerin genel adı lipid dir. Büyük oranlarda yağ asitlerinden oluşmuşlardır. Bu kapsama; trigliseritler, yağ asitleri,

Detaylı

DNA ve Özellikleri. Şeker;

DNA ve Özellikleri. Şeker; DNA ve Özellikleri Hücrelerdeki hayatsal olayların yönetimini çekirdek sağlar. Çekirdek içinde, hücrenin beslenme, solunum, üreme gibi canlılık faaliyetlerin yönetilmesini sağlayan genetik madde bulunur.

Detaylı

İZMİR TİCARET ODASI MALAVİ CUMHURİYETİ ÜLKE RAPORU

İZMİR TİCARET ODASI MALAVİ CUMHURİYETİ ÜLKE RAPORU İZMİR TİCARET ODASI MALAVİ CUMHURİYETİ ÜLKE RAPORU DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLER VE ULUSLARARASI ORGANİZASYONLAR MÜDÜRLÜĞÜ AĞUSTOS 2013 Hazırlayan: Zeynep Armağan Dış İlişkiler Masası Uzman Yardımcısı TEMEL BİLGİLER

Detaylı

ENDÜSTRİYEL BİYOTEKNOLOJİ

ENDÜSTRİYEL BİYOTEKNOLOJİ ENDÜSTRİYEL BİYOTEKNOLOJİ Prof. Fazilet VARDAR SUKAN EBİLTEM 3 Nisan 2013, Ankara Tanımlar Biyoteknoloji Biyoekonomi Giriş Endüstriyel Biyoteknoloji sınırları, ürünlerin niteliği ve hangi sektöre hizmet

Detaylı

Gen haritasının ne kadarı tamamlandı DNA'nın şimdiye kadar yüzde 99'u deşifre edildi.

Gen haritasının ne kadarı tamamlandı DNA'nın şimdiye kadar yüzde 99'u deşifre edildi. Bilim dünyası, yaşamı alt üst edecek yeni bir gelişmeye daha imza atarak insan DNA'sının şifresini çözmeyi başardı. Çıkarılan 'gen haritası' sayesinde kalp ve kanser hastalığı tarihe karışacak ve insan

Detaylı

ABD Tarım Bakanlığının 12/07/2018 Tarihli Ürün Raporları

ABD Tarım Bakanlığının 12/07/2018 Tarihli Ürün Raporları 17/07/2018 ABD Tarım Bakanlığının 12/07/2018 Tarihli Ürün Raporları ABD Tarım Bakanlığınca 12 Temmuz 2018 tarihinde yayımlanmış tahıl ve yağlı tohumlar raporlarında, ABD nin yanı sıra dünya üretimi ve

Detaylı

Dünyada Ve Türkiye de Bitkisel Yağ Üretimi Ve Ticaretinde Yerfıstığının Yeri

Dünyada Ve Türkiye de Bitkisel Yağ Üretimi Ve Ticaretinde Yerfıstığının Yeri Dünyada Ve Türkiye de Bitkisel Yağ Üretimi Ve Ticaretinde Yerfıstığının Yeri Oğuz PARLAKAY 1 Özet Giderek artan nüfusun gelişen teknolojiyle birlikte tüketim alışkanlıkları da değişmektedir. Bitkisel yağların

Detaylı

Dünya buğday üretimi ve başlıca üretici ülkeler

Dünya buğday üretimi ve başlıca üretici ülkeler DÜNYA TAHIL PAZARI Dünyanın her yerinde bulunan ve yaygın olarak tüketilen tahıllar, ekmek ve un gibi insan beslenmesinde son derece önemli temel gıda maddelerinin yapımında kullanılmaktadır. Genel olarak

Detaylı

İçindekiler İçindekiler... 2 Şekil Listesi Bağ Ve Bağ Ürünleri Sektörü Dünya da Bağ ve Bağ Ürünleri Sektörü Bağ Alanı...

İçindekiler İçindekiler... 2 Şekil Listesi Bağ Ve Bağ Ürünleri Sektörü Dünya da Bağ ve Bağ Ürünleri Sektörü Bağ Alanı... 1 İçindekiler İçindekiler... 2 Şekil Listesi... 3 1. Bağ Ve Bağ Ürünleri Sektörü... 4 2. Dünya da Bağ ve Bağ Ürünleri Sektörü... 4 2.1. Bağ Alanı... 4 2.2. Üzüm Üretimi... 5 2.3. Üzüm Üretimi Verimi...

Detaylı

HAFTALIK VELİ BÜLTENİ-02 EKİM 2015

HAFTALIK VELİ BÜLTENİ-02 EKİM 2015 HAFTALIK VELİ BÜLTENİ-02 EKİM 2015 DEĞERLİ VELİLERİMİZ Öğretim yılı boyunca her Cuma günü Web sayfamızın Haftalık Bülten bölümünü tıkladığınızda İlkokul a özgü hazırlanan bültenimizde haberleri okuyabileceksiniz.

Detaylı

KIRMIZI ET SEKTÖRÜNÜN SORUNLARI ve ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. Dr. Ahmet YÜCESAN Ulusal Kırmızı Et Konseyi Bşk. İSTANBUL 2014

KIRMIZI ET SEKTÖRÜNÜN SORUNLARI ve ÇÖZÜM ÖNERİLERİ. Dr. Ahmet YÜCESAN Ulusal Kırmızı Et Konseyi Bşk. İSTANBUL 2014 KIRMIZI ET SEKTÖRÜNÜN SORUNLARI ve ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Dr. Ahmet YÜCESAN Ulusal Kırmızı Et Konseyi Bşk. İSTANBUL 2014 Ulusal Kırmızı Et Konseyi Ulusal Kırmızı Et Konseyi; 5488 sayılı Tarım Kanununun 11.maddesinde

Detaylı

Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü Boğaziçi Üniversitesi

Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü Boğaziçi Üniversitesi BİYOLOJİDEKİ TEKNOLOJİK GELİŞMELER VE ÖNCELİKLERİMİZ Dr. Aslı Tolun Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü Boğaziçi Üniversitesi KLONLAMA / KOPYALAMA Tanım Yöntem Amaç: Kopya birey yaratma Kök hücre oluşturma

Detaylı