FAKTORING, TÜRKi~E UYGULAMASINDAKI SON YASAL DÜZENLEMELER VE SORUNLARI

Transkript

1 Yönetm, Yl: 6 Say: 20 Ocak 1995, s FAKTORING, TÜRK~E UYGULAMASINDAKI SON YASAL DÜZENLEMELER VE SORUNLARI Doç. Dr. Peyam Se.f~.Ç.ARIKÇIo(;u~ LU. Isletme Fakültes Grs Büyüyen, gelsen ve çestlenen s ve tcaret hacm, htyaç duydugti yen fnansman teknklern ve fnansal kurumlarm da berabernde getrmektedr. çogu zaman da mevcut fnansman teknklernn veya fnansal kurumlarn, degsen kosullara göre yenden düzenlenmes, gelstrlmes, yasalastrlmas veya yen yasal kalplara sokulmas le uygulama alamna grdgn görmekteyz. Gelsms ülkelerde yogun olarak kullanlan ve çok y tannan brçok fnansman tekng se ülkemze yen yen grmekte veya kullanm alan bulmaktadr. Br çou da blnmemekte veya kullanm alan bulunamaktadr. Ancak, özellkle 1980'l yllardan tbaren hzla büyüyen, gelsen, çestlenen ve dünyaya açlan Türkye ekonoms, sözkonusu teknkler ve kurumlar, süratle bünyesne dall etmekte ve yasal yaplara kavusturmaktadr. Bu fnansman teknklernden br de FAC TORING'tr.(1) Faktorng, çok esk çaglara kadar uzarnakla brlkte, fnansman tekng olarak dünyada yaygn br seklde 1970:. yllardan sonr~. uygulanmaya baslanmstr. (2) UIkemzde se, 1980 l yllarn sonlarndan tbaren yurtds faktorng'le baslams, son k-üç ylda özellkle yurtç (dornestc) faktorng'de cdd br sçrama yapnstr ylnda yasana ekonomk krz faktorg slemlern snrlams olmakla brlkte önümüzdek yllarda slem saysnn ve tutarnn hzla artmas beklenmektedr ylnda getrlen yasal düzenleme ve çalsma esaslar hakkmda çkarlan yönetmelkle de yasal çerçeves çzlms, uygulamada görülen sorunlara çözüm getrlmeye çalslmsur. Bu konu lerk bölümlerde ele alnacakur. II Tanm Faktorng, genelolarak, ksa sürel alacaklarn gayrkabl rücu (saucya ger dönüs hakk 01 makszm) olarak faktore.(3) devr (tenlk), bu devr karslg alacagn vadesnden önce saucya fnansman saglanmas, tahslatm faktor tarafndan yaplmas ve talsl edlerneme rsknn karslanmas, olarak tannlarnaktadr. Faktorng'n daha gens br tammmda se, alacak yönetm,nakt yönetm, dansmanlk, pazar arastrmalar ve blg slem hzmetler gb hzmetler de kavranmaktadr.~) Ödünç Para Verme Isler Hakkmda 545 sayl KHK'de se, Faktorng Srketlernn tanmlanmas suretyle faktorn~ kslem de tanmlannstr. Buna göre; F torng' rket, mal ve hzmet satslandan dolmus ve o ac'ak alacaklar temellük ederek, talsln üstlenen, bu alacaklara karslk ödemelerde bu- () Mevzuatmza Faktorng olarak gnnstr. (2) Öztn AKGÜÇ, Fnansal Yönelm. 6. Bas Avcol Basm Yayn, lsanbui1994, s (3) Faktorng slemlern yapan fnansal..:unlus. (4) Öztn AKGÜÇ, a.g.e. s

2 lunarak, fnansman saglayan srketlerdr. Böylece faktorrg slem de tanmlanmaktadr. Yukardak tanmlardan anlaslacag gb, Faktor, satcun ksa sürel alacaklarn devr (temellük) alarak talsln üstlenmektedr. Bu devrn, esas tbaryle gayrkabl rücu olmas gerekmektedr. Ancak uygulamada br çok faktorrg çesd yansra özellkle kabl rücu (satcya dönüs hakk) faktorng slemlerr~ sk rastlanmaktadr. Özellkle Türkye'de çok az slem dsnda tüm faktorng slemler kabl rücu yaplmaktadr. Faktorrg'de satcya fnansman saglamayannda knc öneml unsur, satcmn alacaklarnn tahsl edlerneme rsknn karslanmasdr. Ancak kabl rücu faktorrg'de satc açsndan bu avantaj ortadan kalkmaktadr. Faktor, alacagn tahsl edlmemes halnde belrl br süre sonunda satcya ger dönmektedr. SEKIL - 1 III Isleys Görüldügü gb, br faktorng slemnde, satc, alc (borçlu) ve faktor kurulus vardr. Bu zncre, yurtds faktorng'de br de muhabr faktor(5) dahl olur. Br faktorng slem ve taraflar arasndak lsk sekl 1'de özetlenmstr:(6) Bu sleyste, satc frma, önce mallar (özellkle yurt ds faktorrgde, Faktor'ün onay alnarak) ve faturann asln alcya gönderr. Satc, faturann br kopyasn da Faktor'e gönderr. Faturann üzernde alacagn Faktor'e devredldg (temlk edldg) ve ödemelern vadesnde Faktor'e yaplmas gerektg belrtlr.(7) Faktor kendne gönderlen fatura karslg; alacagn vadesne, faktorng komsyonu ve uygulanacak faz oranna, sats adeler olma htmalne ve kabl rücu faktorng anlasmasna göre vade b- SATC '-----""1,t ! Fatura Kopyas: BJ FAKTÖR ~ Ö d e m e e r ~~:~a~ ~ LYJ as l > Faturann ALC (BORÇLU) "r "I,,",," /e'// ~,," " ",,",lu'",," Lu " b~~"" r----! ,,," ~,," Ödemeler ve Blg Aks : MUHABIR ~ FAKTÖR : L.J (5) Faktor'lern olusturdugu uluslararas faktör gruplanna (znederne) üye faktorng kurulusu. Bu uluslararas gruplardan en etkls "Faetors Oan Internatonal (FCI)" dr. (6) Facto Fnans A.S.'nn hracatta satr rsk brosüründen uyarlanml~tr. Noktal.kare çnde görünen Muhabr Faktor yurtds faktonng slernlennde zncre dahl olur. (7) Kamuran PEKINER, Isletme Denetm (Isletme Analzler), 5. Bas, Yön Ajans, Istanbul, 1988., s

3 tmnde satcya ödenr. Alc, satn aldg maln bedeln, anlastg veya fatura üzernde yazl vadelerde veya anlaslan vadelere uygun senetler düzenlenmsse bu senetler Faktor'e öder. Böylece faktorng slem tamamlanms olur. Alacagn devreden satc frma le Faktor arasnda br Faktorng Sözlesmes mzalanr. Sözlesme, her k tarafn hak ve yükümlülükler le ne tür hzmetler sunulacagn belrler. Faktorng sözlesmelernn tek tp olmas arzu edlmektedr. Türkye'de henüz tek tp sözlesme uygulamas mevcut olmamakla brlkte, Faktorng srketlernn bu yönde br çalsma çnde olduklar blnmektedr. Br faktorng sözlesmesnde genellkle su düzenlemeler yer almaktadr:(8) - Faktorng'n türü, faktor tarafndan hang hzmetlern sunulacag, - Faktor'ün müstersne (satc frmaya) ödeme yapma kosullar, - Müsterye yaplacak pesn ödeme oran, v- Müsterye tanna kred snr, bu snrn tess ve ptal yollar, v- Mala lskn uyasmazlklarn ne seklde sleme tab tutulacag, v- Faktorng komsyonu ve uygulanacak faz oralar, v- Borcu ödemeye zorlayc, yasal uyusmazlklara lskn yöntenler. Iv- Türkye Uygulamas Ve Son Yasal Düzenlemeler 1- Türkye Uygulamas Daha önce de degnldg gb, faktorng slemler, ülkemzde 1980'l yllarn sonlarndan tbaren yurtds faktorngle baslams ve son k-üç ylda özellkle yurtç (domestc) faktorng'de cdd br sçrama yapmstr. Faktorng uygulamas, Türkye'ye lk kez 1988 ylnda bakalar kaal le gnnstr. Ilk uygulamalarn bakalar tarafndan baslatlnasliun temel nedenler; ) bakalarn kolaylkla kaynak saglanmalar, ) sektör tecrübeler, ) pyasa ve müsterler hakknda olusturduklar blg dosyalarnn genslg, seklnde sralanablr. Asagdak tablo, Türkye'de faktorng slem hacmnn 1988 ylndan tbaren gelsmn göstermektedr:(9) (8) Öztn AKGÜÇ, ajl.e., s (9) Adem KEFELOGLU., Faktorng Anlasmalan ve Faktorngle Ilgl Muhasebe Sorunlan, Bas1mams Yüksek Lsans Btme Tez, Istanbul, 1994., s. 60. Yurtç Faktorng Yllar Tutar % ,3 2,0 10,0 55,0 286,0 700,0 Faktorng Islem Hacm (mlyon US $) ,7 18,0 90,0 128,0 168,0 270,0 Tablodan görülen gelsme ragmen faktorng sektörünün henüz olgunlastg söylenemez. Son günlerde getrlen yasal düzenlemelerle cdd br yasal çerçeve çzlms olmakla brlkte, sektörün hala çestl sorunlarnn oldugu blnmektedr. 2. Son Yasal Düzenlemeler. Yurtds Faktorng Tutar % Toplam ,0 20,0 100,0 183,0 454,0 970,0 Ilk kez 1988 ylnda uygulamaya gren faktorng srketler, 1994 Hazran ayna kadar mevcut yasal çerçevede slem görmüslerdr. bunlar, Borçlar Kanunu, Türk Tcaret kanunu ve 90 sayl ödünç Para Verme Isler Hakkmda KHK'dr. Faktorng slemlernn bu kanunlar ve dger mevzuat karssndak durumu burada ncelemmeyecektr. bu bölümdek nceleme konumuz, 27 Hazran 1994 tarlünde yaymlanan "Ödünç ParaVerme Isler Hakknda 545 Sayl KHK" me 21 Aralk 1994 tarhnde yayunlanan "Faktorng Srketlernn Kurulus ve Çalsma Esaslar Hakknda Yönetmelk" olacaktr. Zra, sözü edlen KHK ve yönetmelgn yaymlanmas le daha önce herhang br yasal düzenlemeye tab olmakszn ve mevcut yasal çerçevede yürütülen faktorng slemler ve faktörng srketler yasal çerçeveye kavusmuslardr. 2.1 Ödünç Para Verme Isler Hakkmda 545 sayl KHK Kararnamenn Amac Bu kanun hükmünde kararnamenn amac, faz veya her ne ad altnda olursa olsun br vaz karslg veya potek almak suretyle sürekl olarak ödünç para venne sleryle ugrasan gerçek kslern ve fnasman srtelernn faalyetlernn düzenlennes ve denetlenmesdr. (Madde I). 19

4 Kararnamenn Kapsam Ikrazatçlar, fnansman srketler ve faktorng srketler bu Kanun Hükmünde Kararname hükümlerne tabdr. Bankalar, sgorta srketler ve özel kanunlarna göre ödünç para vemeye yetkl klnan kuruluslar le tüzel kslern dogrudan veya ortak veya strakler vastasyla dolayl olarak ortaklk lsks çnde bulunduklar dger tüzel kslere ödünç para vermeler ve Sermaye Pyasas Kanunu hükümler çerçevesnde yetkl kurum ve kuruluslarca yaplan slemler hakknda bu Kanw Hükmünde Kararnem Hükümler uygulanmaz (Madde 2) Faktorng Srketnn Tanm Bu KHK'de "Faktorng Srket: Mal ve hzmet satslarndan dogmus veya dogacak alacaklar temellük ederek, tahsln üstlenen, bu alacaklara karslk ödemelerde bulunarak, [nansman saglayan srketler" olarak tannlanmstr (Madde 3.c.) Faktorng Srketlernn Faalyetler Faktorng Srketler Hazne Müstesarlgnn ön zn le kurulurlar. Bu srketlern; a) Anonm srket olnalar, b) Sennayelernn müstesarlkça belrlenen mktardan az olmamas,(io) c) sermayelernn % 10 ve daha fazlasna sahp ortaklar le yönetm kurulu üyeler, genel müdürler, genel müdür yardmclar ve 1 nc derece mza yetklernn, 6 nc madde(ll) hükümlerne aykrlk teskl etmeyecek sartlar tasmalar gerekr. Faktorng srketler, kuruluslarnn tcaret sclne tescl tarhnden tbaren en geç 180 gün çnde faalyet zn almak çn müstesarlgna basvururlar, süres çnde basvurmayanlara zn verlmez (Madde 12). (10) 21 Aralk 1994 tarh ve sayl Resm Gazete'de Hazne Müstesarlgnca yaymlanan "Faktorng Srketlernn Kurulus ve Çalsma Esaslan Hakknda Yönetmelk"te ödenms ser (II) mayelernn Bu KHK'nn 75 6 nc mlyar madde~amayacak TL'<ta? az alpamas 1espt edlmstr. ksler tarf etmstr. Buna göre;, a) 35 sayl.kanun Hükmünde Kararname le ek ve degsklkler uyannca hakiannda tasfye karan alnanlara, b) Müflsler ve konkordato talep edenlere, c) Verg kaçakçlg veya verg kaçakçlgna tesebbüs suçlanndan dolay hüküm gyenlere, d) Agr haps veya 5 yldan fazla haps yahut zmmet htlas, ntkap, rüsvet, rüsvet, hrszlk, dolandnclk, sahteclk, nanc kötüye kullanma, dolani flas gb yüz kzartc suçlanndan mahkum olan gerçek kslere, Ikrazatçlk yapmak üzere zn belges verlnez Faktorng Srketlernn Kurulus ve Fa alyetler le Ilgl Usul ve Esaslar Düzenleme Yetks Müstesarlk, Türkye Cumhuryet Merkez Bankasnn görüsünü alarak, bu Kanun Hükmünde Kararname hükümlerne göre faalyette bulunacak faktorng srketlernn uygulayacaklan faz oranlar le alacaklar dger masraf ve gelrlern azam oranlarn tespte veya serbest brakmaya yetkldr. Faktorng Srketler; a) Ana faalyet konular dsnda baska sler stgal edemezler, b) Temnat mektubu veremezler, c) Mevduat veya her ne ad altnda olursa olsun ')r vaz karslg para toplayamazlar. Sermaye Pyasas kanwluna göre menkul kymet Jrac le uluslararas pyasalarda ödünç para alurnas bu hükmün dsndadr. Faktorng Srketlernn ana sözlesme degsklklerne zn verleblmes Müstesarlktan uygun görüsünün alnmasna bagldr. Müstesarlk bu Kanun Hükmünde Kararnamenn uygulanmasn zlemek amacyla, faktorng srketlernden belrleyeceg esaslar ve örneklere uygun olarak cetvel, rapor ve mal tablolar steme, mal bünyeler ve kaynaklarnn kullanm le lgl standart rasyolar, bu rasyolar le mal tablolarn gerekl görüldügü takdrde yaymlaunasma lskn usul ve esaslar, Türkye Cumhuryet Merkez Bakasmn da görüslern alarak tesbte yetkldr. Ilgl ks ve kuruluslar bu cetvel rapor ve mal tablolar Müstesarlga tevd etmek ve tespt edlecek rasyolara uymak zorwdadrlar (Madde 13) Dger Hükümler 545 sayl KHK'nn üçüncü bölümünde se faktorng srketlernn denetlenmes ve Kararname Hükümlerne uyuymamas halnde uygulanacak cezalar hakknda hükümler buiulrnaktadr. Buna göre, faktorng srketlernn faalyetler Müstesarlkça denetlenecektr. 2.2 Faktorng Srketlernn Kurulus ve Çalsma Esaslar Hakknda Yönetmelk Yönetmelgn Amaç ve Kapsam Bu yönetmelgn anac, ödünç Pa'a Verme Isler Hakknda tarw ve 90 sayl KalUn Hükmünde Kararnel11en 545 sayl KalUn Hükmünde 20

5 Kararname le degsk 13'üncü maddes hükümlerne göre, faturaya veya mal veya hzmet satsmdan dogmus oldugunu tesvk eden dger belgelere dayal mal ve hzmet satslarndan dogmus veya dogacak alacaklar temellük ederek tahsln üstlenen ve bu alacaklara karslk ödemelerde bulunarak fnansman saglayan faktorng srketlernn kurulus ve çalsma esaslarn belrlemektr. Bankalar, sgorta srketler ve özel kanunlarna göre ödünç para vermeye yetkl klnan kuruluslar le tüzel kslern dogrudan veya ortak veya strakler vastasyla dolayl olarak ortaklk lsks çnde bulunduklar dger tüzel kslere ödünç para vermeler ve Sermaye Pyasas Kanunu hükümler çervesnde yetkl kurum ve kuruluslarca yaplan slemler hakknda bu yönetmelk hükümler uygulanmaz (Madde 1) Faktorng Srket Kurulmas Içn Izn ve Izn Sartlar Faktorng srket kurulmas çn Hazne Müs~ tesarlgndan ön zn ve kurulusu takben faalyet zn alnmas gerekr. Bu yönetmelk hükümlerne göre faalyet zn almayan srketler faktorng slemler le stgal edemezler (Madde 2). Faktorng Srketlernn kurulusuna zn verleblmes çn; a) Anonm Srket statüsü tasmalar, b) Ödeuns sennayelernn 75 mlyar lradan az olmamas, c) Hsse senetlernn tamamnn nama yazl olmas ve nakt karslg çkartlmas, d) Sermayenn % 10 ve dala fazlasna sahp gerçek ks ortaklarnn, 1-35 sayl Kanun Hükmünde Kararname le ek ve degsklker uyarmca haklarnda tasfye karar almmams olmas, 2 Müfls veya konkordato talep etms olmalar, 3 Agr haps veya 5 yldan fazla haps yahut zmmet, ltlas, rtkap, rüsvet, hrszlk, dolandnclk, salteclk, nanc kötüye kullanma, dolanl t1as gb yüz kzartc suçlardan mahkumyetlernn buluunanas ve verg kaçaklag veya verg kaçakçlgna tesebbüs suçlarndan dolay hüküm gymems olmalar, e) Tüzel ks ortakla'n, % 10 ve dala fazla paya sahp olan ortaklarnm bu maddenn (d) bendnde saylan sartlan tasmalar, f) Tüzel ks otaklarn mal bünyelernn, srketn kurulusunda taallüt ettkler sermaye mktarn karslayablmes, gerekr (Madde 3) Faktorng Srketlernn Faalyete Geçs Sartlan' Faktorng Srketler, kuruluslarmn Tcaret Sclne tescl tarhnden tbaren en geç 180 gün çnde faalyet zn almak çn Hazne Müstesarlgna (Banka ve Kambyo Genel Müdürlütgü) basvururla:. Bu süre ön zn tarlnden tbaren 12 ay geçemez. Faalyet zn çn yaplacak basvuruya asagdak blg ve belgeler eklenr: a) Anasözlesmenn yaymlandg Tcaret Scl Gazetesnn br nüshas, b) Imza yetksne sahp kslern noterce onayl mza srküler, c) Genel müdür ve genel müdür yardmclar le 1 nc derece mza yetksne sahp olan yönetclern bu Yönetmelgn 3 üncü maddesnn (d) bendnde belrtlen sat1a-haz olduklarna lskn lgl merclerden alnacak.belgeler, d) Uygun hzmet brmlernn kurulmus oldugunu, bu brmler çn yeterl personel kadrosunun olusturuldugunu, ç kontrol sstemnn kuruldugunu ve personeln buna uygun görev tanmlar le yetk ve sorumluluklarn gösterr blg ve belgeler, e) Genelmüdür ve genel müdür yardmclar le 1 nc derecede mza yetksne salp olan yönetclernn hukuk,ktsat, sletmeclk, malye, bankaclk hukuk, ktsat, sletmeclk, malye, bankaclk veya mühendslk - sletmeclk, dallarnda yüksek ögrenm gördüklerne veya bu dallardan herhang brn de yüksek lsans derecesne sahp olduklarna lskn belgeler (Madde 5) Faktorng Srketlernn Faalyet Iznnn Ip tal Belge tarhn zleyen 1. yl çersnde kullanlmayan faalyet znler geçersz saylr. Ortaklar kmlusta aranan satlan kaybeden veya. bu Yönetmelk hükümlerne aykn slem yaptg tespt edlen veya bu Yönetmelk uyarnca Hazne Müstesarlgma gönderlmes gereken blg ve belgeler Hazne Müstesarlgmca belrtlen sürelerde göndermeyen faktorng srketlerne, bu durumlarm düzeltmeler çn üç aya kadar süre verlr; bu süre çnde durumlarn düzeltneyenlern faalyetler 1 ay süreyle geçc olarak durdurulur. Br yl çnde fa- 21

6 alyetler k kez geçc olarak durdurulan faktorng srketlernn faalyet znler ptal edlr. Faalyet zn bulunmayanlar ve faalyet zn ptal edlenler faktorng sler le stgal edemez., tcaret ünvanarnda, lan ve reklamlarnda veya syerlernde faktorng sleryle stgal ettkler zlenm yaratacak hçbr kelme, deym ve saret kullanamazlar (Madde 6) Faktorng Srketlernn Hsse Devr ve Anasözlesme Degsklg Sermayenn % Lo ve daha fazlasn temsl eden veya br ksye at sermaye paynn bu oran asmas sonucunu veren hsse sened devrlernde yen ortaklarn kurucu ortaklardan aranan sartlar tasdklarna lskn belgeler Hazne Müstesarlgna braz etmeler zorunludur. Faktorng srketlernn anasözlesme degsklklerne zn verleblnes, Hazne Müstesarlgnn uygun görüsünün alnmasna bagldr (Madde 7) Faktorng Srketlernn Yapamayacaklar Is ve Islemler Faktorng srketler asagda belrtlen s ve slemler yapamazlar: a) Faktorng faalyetler le dogrudan lgs bulunmayan faalyetler le ~tgal edemezler. b) Temnat mektubu veremezler. c) Mev.duat veya her ne ad altnda olursa olsun br vaz karslg para toplayamazlar. (Sermaye Pyasas Kanununa göre menkul kymet hrac le uluslararas pyasalardan ödünç pa:a alnmas ve hüküm dsndadr.) d) Kambyo senetlerne dayal olsa ble, fatura veya alacagn br mal veya hzmet satsndan dogmus oldugunu tesvk eden benzer belgelerle lsklendrlemeyen alacaklar satn alamazlar (Madde 8) Faktorng Srketlernn Borçlanma Snn Faktorng STketler özkaynaklarnn 15 katndan fazla borçlanmnazlar. Bu maddede geçen özkaynaklar deym; faktorng srketlernn ödenms sermayes le yedek akçelernn toplamndan varsa blanço zararlar düsülmes sonucu elde edlen bakyey fade eder (Madde 9) Faktorng Srketlernn Müsterler le Yazl Sözlesme Yapma Zorunlulugu Faktorng Srketlernn müsterlel1 le yapacaklar slemler çn yazl sözlesme düzenlemeler zorunludur (Madde LO) Faktorng Srketlernn Faalyetlernn Denetm Faktorng Srketlernn faalyetler, Malye Bakanlg le Hazne Müstesarlg tarafmdan denetlenr. Faktorng Srketler, denetm elemanlarnca stenecek her türlü blgy vennek, defter ve belgelern braz etmek ve ncelemeye hazr tutmak zorundadrlar (Madde 12). v- SORUNLARI Faktorng smelernn çok hzl artms olmasna ve sektöre çok sayda faktorng srketnn grms olmasna ragmen sektörün henüz olgunlastlg söylenemez. Ntekm, 1994 sonu tbaryle zn alms 110 cvarnda faktorng srket mevcut olnasna karslk, ancak 20 cvaruda srket faal durumdadr. Bu srketlerden çogunun cdd ve deneyml olduklar kuskuludur. Ancak 545 sayl KHK ve Faktorng Srketlernn Kurulus ve Çalsma Esaslar Hakknda Yönetnelk le, kurulmus ve yen kurulucak faktorng srketlerne ve faktorng slemlerne cdd yasal düzenlemeler getrlms olnaktadr. Sektörün çnde bulundugu temel sorunlar su baslklar altnda toplanablr: 1- Kaynak saglanada güçlüklerle karslaslmaktadr. Faktorng srketlerne, Sermaye Pyasas Kanununa göre menkul kymet lrac le uluslararas pyasalardan ödünç para alnmas olanag yausra alternatf fon kaynaklar saglanmaldr. Örnegn, sözkonusu srketler Interbank'tan borçlanablmeldrler. Faktorng srketler, varlga dayal menkul kymet (VDMK) hracn, banka garants olmakszn gerçeklestreblneldrler. Bu konuda son gelsme (lo Ocak 1995 tarh ve no.lu resm Gazete'de yaymlanm) bankalarn yamsra faktorng srketlerne de kullandrlan hracat kredler karslg varlga dayal menkul kymet hrac olanagnm verlms olmasdr. TCM reeskont kreds ve Exmbank kredlernden, bankalara verlenn bell br orannda, faktorng srketlerne kred verlmes dger öneml br fon kaynag olacaktr. 2- Blg bankas htyac vardr. Faktorng slemler, müsterler hakknda y br sthbarat ve blg brkmne htyaç gösterr. Ban- 22

7 kalann sahp oldugu bu olanaga faktorng srketler yeternce sahp degldrler. Kend bünyelernde olusturmaya çalstklar sthbarat brmler ve bankalardan saglayabldkler kstl blgler se yeterl olmamaktadr. Tannnnda belrttgmz gens kapsaml faktorrg hzmetlernn gelstrleblmes, sadece kred saglayan br ürün olmaktan çkablmes ve gayrkabl rücü faktorrg slemler yaparak tahsl edlememe rsknn ortadan kaldrlablmes blg brkmre bagldr. Bu nedenle en ksa sürede kurulmas gereken, merkez br blg bankasna htyaç vardr. Faktorng srketlern kurduklar dernegn bu amaçla çalsmalar yaptg blnmektedr. 3- Faktorrg srketler henüz tüm faktorrg Jzmetlern verememektedrler. 4- Kaynak malyetler yüksektr. Faktorng srketlerrn kaynak malyet yüksektr. Ömegr, bankalardan kullandklar kredlerde % 6 kaynak kullanm destekleme fonu (KKDF) ödenmekte, buna karslk müsterye bu malyet yanstlamamaktadr. Fon kaynaklarnun darlg, kullanlan krednn malyetn yükseltrnektedr. Fon kaynaklannn genslemeler, kred kullanrndak baz stsnalarn faktorrg srketlerne de uygulanmas (k yl vadenn altndak dövz kreds kullanunlannda bankalara uygulanan % 6 KKDF stsans gb), kaynak malyetrr düsürülmesrde yararl olacaktr. 5- Faktorrg uygulamalannda henüz standartlasma saglanamamstr. Ömegr, faktorrg slemlerrde "tek tp sözlesme" uygulamasna süratle geçlmeldr; 6- Yurtds faktorng slemlernn hracaat sgortas kapsamna almnas hracat sansm artracaktr.. 7- Faktorrg srketler dövz alm-satm belges düzenleyememektedrler. Bu hakkn verlmes, faktorng srketlerre öneml kolaylk ve avantajlar saglayacaktr. 8- Hukuk müessseses bu ürünü henüz y taunamaktadr. Bu nedenle yasal takp problemler yasanmaktadr. KAYNAKLAR 1) Akgüç Öztn., Fnansal Yönetm, 6. Bas, AvclOl Basm Yayn Istanbul ) Kefeloglu, Adern., Faktorng Anlasmalan ve Faktorng le Ilgl Muhasebe Sonmlan,.Baslrnams Yüksek Lsans 3) Ihracatta Sfr Rsk., Facto Fnans A.S. Istanbul, ) Pekner, Kamuran., Isletme Denetm (Isletme Analzler)., 5. Bas., Yön Ajans., Istanbul, ) Faktorng Srketlernn Kurulus ve Çalsma Esaslan Hakknda Yönetmelk. 6) Ödünç Para Verme Isler Hakknda 545 Sayl KHK. Prof. Dr. Atlla Baransel ça43[)a~~f5~~t," [)Ü~Ü~C~s~~ ~vv," 3. Bask tü. Isletme Fakültes Isletme Iktsad Ensttüsün'den temn edleblr. :2.3