ÇEVRM Ç ETM UYGULAMALARINA LKN ÖRETM ELEMANI VE ÖRENC GÖRÜLERNN BELRLENMES

Transkript

1 ÇEVRM Ç ETM UYGULAMALARINA LKN ÖRETM ELEMANI VE ÖRENC GÖRÜLERNN BELRLENMES Muharrem TANYILDIZI Çetin SEMERC * Özet Aratrmann genel amac, çevrim içi eitim uygulamalarna ilikin öretim eleman ve örenci görülerini belirlemektir. Bu genel amaç dorultusunda, eitim-öretim ylnda, Anadolu Üniversitesi, Frat Üniversitesi, Orta Dou Teknik Üniversitesi ve Sakarya Üniversitesinde çevrim içi eitim uygulamalarna katlan öretim elemanlar ve örencilerinin görülerini belirlemeye yönelik bir aratrma yaplmtr. Aratrma, tarama modeli kullanlarak gerçekletirilmitir. Aratrmann evreni, 143 öretim eleman ve 2567 örenciden, örneklemi ise, aratrmaya katlan 76 öretim eleman ve 277 örenciden olumutur. Aratrma kapsamnda, ilgili literatür taramas ve uzman görüleriyle elde edilen veriler deerlendirilerek kuramsal boyut oluturulmutur. Kuramsal boyut çerçevesinde anket sorularnn gerekli deerlendirmeleri yaplm ve uzman görülerinden faydalandktan sonra uygulanmtr. Aratrma sonucunda elde edilen bulgulardan bazlar unlardr: 1. Öretim elemanlarna göre çevrim içi eitim uygulamalarnn baarl sonuçlar dourduu görülmütür. 2. Öretim elemanlar, çevrim içi eitim uygulamalarnn geleneksel öretime destek olabilecei yönünde görü bildirmilerdir. 3. Örenciler ve öretim elemanlar, yaplan snavlar Ksmen geçerli bulmulardr. 4. Örenciler uygulamalarn geleneksel öretimden daha etkili olmadn belirtmilerdir. 5. Öretim elemanlar, çevrim içi eitim uygulamalarnn snf içi (yüz yüze) öretimden daha fazla zaman aldn belirtmilerdir. Anahtar sözcükler: Çevrim içi eitim, çevrim içi kurs sistemi, çevrim içi okul. Abstract The aim of this study is to determine the opinions of students and teaching staff about online education implementations.in this respect, a research has been carried out through terms on the students and teaching staff who participated online education implementations in the universities of Anadolu, Frat, Middle East Technique and Sakarya. A survey model has been used in this research. The universe of the research is constituted of 143 teaching staff and 2567 students. The sample of the research is constituted of 76 teaching staff and 277 students. The theoretical foundation of the research is exposed by literature review and experts opinions. The survey has been implemented after carefully reviewed by expert opinions. The main results of the research are as the following: 1. According to the teaching staff, online education has been implemented successfully, 2. According to the teaching staff, online education can be implemented as a support to the traditional teaching. 3. The students and the teaching staff viewed the exams as less effective. 4. The students have said that online education implementation is more effective than the traditional teaching. 5. The teaching staff have said that the online education has more time consuming than the face-to-face teaching. Key words: Online education, online courseware, online school. Yazma adresi: * Yard. Doç. Dr. Çetin Semerci, Frat Üniversitesi Eitim Fakültesi Eitim Bilimleri Bölümü, csemerci@firat.edu.tr.

2 Teknolojideki gelimeler zaman ve mekândan bamsz hareket etme olanan sunmaktadr. Eletiim teknolojisindeki yenilikler her alanda olduu gibi, eitimde de etkili olmaktadr. Artk, sesli, görüntülü ve sürekli yenilenen bilgiye dünyann her noktasndan ulalabilmektedir. Ensan hayatnn yeni yüzylla birlikte önemli deiimler geçirmesi ile birlikte, farkl eitim gereksinimi içinde olan bireyler için geleneksel eitim uygulamalar yetersiz kalmaktadr. Bu noktada, eitimcilerin çeitli ihtiyaçlara cevap verebilecek nitelikte, etkili ve verimli eitim ortamlar oluturma çabalar çevrim içi (online) eitim anlayn dourmutur. Çevrim içi eitim için baz kavramlar aadaki gibi sralamak mümkündür (Alkan, 1998:5-7); 1 Teknoloji ile eitimi birletirerek, yaam boyu eitimi gerçekletirme, 2 E-eitim bütünlüünü salayarak, büyük kitlelere ulama, 3 Birey ve toplum gereksinimlerine yönelme. Bu balamda, çevrim içi eitim uygulamalar (ÇEU), örenenler için uygun ve kabul edilebilir temellere dayanmaktadr. Bu temeller (HCC, 2003; Omesis 2002): 1 Tekrar edilebilir, ihtiyaç duyulduu zamanlarda yeniden ulalabilir, zaman ve mekân engeli olmakszn faydalanabilir olmas, 2 Eyi plânland takdirde maliyetinin düük olmas, 3 Geni örenci kitlesi ile daha çok bilgi ve birikimin paylamna, olay tahliline olanak salamas, 4 Örenmeyi kolaylatran ve eitimi cazip hâle getiren zengin, iitsel ve görsel malzemelerle donatlmas olarak sralanabilir. Çevrim içi eitim çeitli kolaylklar getirmesine ramen, yeteri derecede emek verilmedii takdirde bu eitim ortamnda örenme süreci daha da zorlaabilmektedir. Bunlarn banda (Kaya, 2002; Mezun, 2002); 1 Çevrim içi eitim alabilmek için asgarî bir bilgisayar kullanma bilgisi ve becerisi gerekmesi, 2 Örencinin kendi kendisini disipline ederek motive olmas ve düzenli olarak çalmasnn gerekmesi, 3 Örenci-öretmen ilikisinin kurulmasnn daha uzun sürebilmesi söylenebilir. Bu anlamda, daha önceden sanal ortamda iletiim kurma deneyimi olanlarn, daha az problemi olacaktr. Örenciler kullanlan teknolojiye uyum saladkça, karlalan güçlükler almakta ve sanal ortamda snf' kimlii elde edecektir. Snf kimliinin elde edilmesi ve baarnn yüksek oranlarda gerçekleebilmesi için örencilerde olmas gereken özellikler vardr. Bu özellikler aadaki gibi sralanmaktadr (HCC, 2003; Mezun, 2002); 1 Kendi kendini motive edebilmek ve kendi çalma disiplinini salamak, 2 Yaz yoluyla görülerini aktarabilme yeteneine sahip olmak, 3 Esnek bir programa ihtiyac olan, ama esnek olmasnn kolay olmas anlamna gelmediini bilmek, 4 Enternet balants olan, gerekli teknik donanm olan bir bilgisayara sahip olmak. Örenciler ve uzmanlar dersten beklentilerini gelitirmek, snf üyeleriyle aktif iletiim kurmak, varsa deneyimlerini paylamak suretiyle çevrim içi eitimi daha verimli ve etkili hâle getirilebilir. Bu çerçevede, çevrim içi eitimde örenciden beklenenler genel olarak (Mezun, 2002); 1 Etkinlikleri takip ederek sanal snfa katlmak, 2 Grup projeleri için snf arkadalaryla çalp, istenilen süre içinde teslim etmek, 3 Teknolojiyi gerektii ekilde kullanabilmektir. ÇEU da sunulan derslerin hazrlanmasnda gerek öretim tasarmclarnn gerekse eiticilerin, ortamn (bilgisayarn) özelliklerini, internet ve internet hizmetlerini, çevrim içi eitim ve geleneksel yöntem arasndaki

3 farkllklar göz önünde bulundurarak çevrim içi eitim sitesinin plânlanmas ve yaynlanmasndan sonraki döneme kadar geçen sürede, aadaki maddelere dikkat etmeleri gerekmektedir (Teknotürk, 2002): 1 Amaç ve hedeflerin belirlenmesi, 2 Aratrma, 3 E birlii, 4 Materyallerin ve derslerin hazrlanmas, 5 HTML sayfasnn hazrlanmas, 6 Örenci kaynaklarnn eklenmesi, 7 Yazlm ve veri taban destei, 8 Eriim kontrolü, 9 Deneme, 10 Sitenin güncel ve kullanlabilir tutulmas. Öretim içerikleri ve eitim ortamlarnn iyi dizayn edilmi olmas çevrim içi eitim uygulamalarnn baarsn garanti etmemektedir. Çünkü uygulama süreçlerinin yönetimi de büyük önem tamaktadr. Çevrim içi eitimde etkili bir uygulama gerçekletirmek için çeitli prensipler gelitirilmitir. Bu prensipler (Graham ve dierlei, 2000): Eyi bir ÇEU nun; 1 Örenci-kurum arasndaki iletiimi tevik etmesi, 2 Örenciler arasndaki i birliini tevik etmesi, 3 Aktif örenmeyi tevik etmesi, 4 Annda geribildirim vermesi, 5 Görevlerin zamannda yaplmasn vurgulamas, 6 Yüksek beklentileri bildirmesi, 7 Farkl yetenekleri ve örenme yollarn göz önünde bulundurmas olarak sralanabilir. Çevrim içi eitimin verimli bir ekilde gerçekleebilmesi için, öretim kadrosunun seçimi de büyük önem kazanmaktadr. Sanal öretmenlerin görevi sadece bilgi sunmak yerine, düünceyi harekete geçiren sorular bulmak ve en çok ilgi duyulan tartmalar atelemek, örencilerin ilgilerine göre konular seçmek ve en iyi olanlar onlara sunmaktr. Çevrim içi eitim uygulamalarnda örenciyle etkileimde bulunmak, örenci baars için oldukça önemli olmaktadr. Eyi bir etkileimin gerçekleebilmesi için örenci destek hizmetleri gelitirilmelidir. Bu destek hizmetleri aadaki gibi sralanabilir (Turhan, 2002): 1 Yönetsel ve teknolojik destek, 2 Öretim destei, 3 Psikolojik destek, Eitim imkânlar ve eitici bilgilerin hasta çocuklara ve örencilere ulatrlmas, okullar arasnda i birlii ile çeitlendirilmi konulara balanmas, güven kazanmnn gelitirilmesi ve sürekli eitim uygulamalar gibi çeitli alanlarda çevrim içi eitime çok büyük ihtiyaç duyulmas ile çevrim içi okullar ortaya çkmtr. Bu okullar temelde üç tipi bünyesinde barndrmaktadr (Russell ve Holkner, 2000): 1 Siber Uzay (Cyberspace) Okullar, 2 Melez (Hybrid) Okullar, 3 Çaltrc (Coaching) Okullar, Teknolojik deiimler, ekonomik rasyonalizm, bilgi çana uygun geleneksel okullar, teknolojinin cazibesi, okullarnn amaçlarnn deiimi gelecekte çevrim içi okullarn gelimesini destekleyecek birkaç faktör olarak belirtilebilir (Russell ve Holkner: 2000).

4 Her ne kadar çevrim içi okullarn gelimesini tevik edici faktörler olsa da bu okullar geleneksel okullarn yerini tamamen ve hzl bir ekilde alamayacaklardr. Uygun pedagojik tanmlamann olmamas, gerekli öretim yeteneklerine duyulan gereksinim, teknoloji ile insan deerlerinin yeniden ekillenmesi ile ilgili kavramlar, örencinin denetimi, toplumlarn ve okullarn amaçlarnn deimesi, örencilerin sosyalizasyonu, gerekli plânlama yaplarnn olmamas gibi geleneksel okullarn varln sürdürmesini gerektiren, sonucunda da çevrim içi okullarn gelimesini yavalatc sebepler vardr (Russell ve Holkner, 2000). Internetteki gelimeler, eitim sisteminin her alannda olduu gibi, önemli bir parças olan snav sistemlerinde de kendini göstermitir. Zamandan ve mekândan bamsz snav yaplabilmesi için Çevrim içi Snav Sistemi (ÇSS) gelitirilmitir. Bu sistemde, snav sorularnn yaynlanmas, yantlanmas, deerlendirilmesi ve sonuçlarn açklanmas tamamen internet ortamnda yaplabilmektedir (Önal, 2002). ÇSS de, öretim eleman snav internet ortamnda deerlendirecei için zaman kaybndan kurtulacaktr. Ayrca, örenciler, snav süresince bilgisayar bilgilerini de pekitirme frsat bulabileceklerdir. Bu avantajlarna karlk ÇSS nin, snava giren örencilerin kimliklerinin tespiti ve sorularn örencilerin deerlendirilmesinde kullanmna ilikin endieler vardr. ÇSS nin geçerliini salayabilmek için her zaman mevcut sistem, teknolojik alt yap ve modernizasyon için gerekli zaman ögeleri göz önünde bulundurularak, yeni yaklamlarn ortaya konulmas ve gelitirilmesi gerekmektedir. Bu yaklamlar (Semerci ve Bekta, 2003); 1 Öretirken ölçme yaklam, 2 Aratrma ve proje gelitirmeye tevik yaklam, 3 Dijital kimlik yaklam, 4 Video konferans yaklam, 5 Merkezî snav-snav merkezî yaklam, 6 Eç disiplin yaklam olarak belirlenmitir. Bütün bu bilgiler göz önüne alnarak aratrmann gerekçesi ve amac aadaki gibi belirtilmitir. Ara1t2rman2n Gerekçesi ve Amac2 Bireyler farkl eitim gereksinimi içindedirler. Mevcut durumun bunu karlamas ve tüm bireylerin eitimden eit yararlanmas mümkün olamamaktadr. Bu nedenle, geleneksel eitim uygulamalarnda yetersiz kalnan durumlarda bu olumsuzluu ortadan kaldracak, mevcut eitimin dnda kalan bireylere eitim olana salayacak, yeni olanaklar gelitirerek, bireysel ve bamsz örenme salayacak kitle eitimi gerçekletirmek gerekmektedir. Geleneksel eitimin yetersiz kald durumlarda ortaya çkan sorunlara çözüm getirebilecei düünülen çevrim içi eitim uygulamalarnn üniversite düzeyinde baarsnn, uygulamalarda kullanlan teknolojilerin ve geleneksel eitimden farkllnn belirlenmesinin önemli sonuçlar ortaya koyaca düünülmektedir.bu nedenle, çevrim içi eitim uygulamalarna ilikin öretim eleman ve örenci görülerini belirlemek amacyla böyle bir aratrma yaplmasna gerek duyulmutur. Bu amaç dorultusunda aadaki alt amaçlar belirlenmitir:

5 1. Çevrim içi eitim uygulamalarna katlan öretim elemanlar ve örencilerin profilini belirlemek. 2. Çevrim içi eitim uygulamalarnda üniversite deikeni göz önüne alnarak öretim elemanlar ve örencilerin görülerini belirlemek (Uygulama baars, performans artrma, i birlii, sunum, dersin amaç ve kapsam, ders içerii, teknik danmanlk, materyal hazrlamada güncel yazlmlar ve teknolojiler, zaman, geleneksel öretime destei, zaman ve mekân serbestlii salama, snavlarn geçerlii ve güvenirlii). Yöntem Aratrma, tarama modeli kullanlarak gerçekletirilmitir. Anket sorular hazrlanm ve uygulanmtr. Evren ve Örneklem Aratrmann evreni, Anadolu Üniversitesi, Frat Üniversitesi, Orta Dou Teknik Üniversitesi ve Sakarya Üniversitesinin eitim-öretim ylnda çevrim içi eitim uygulamalarna katlan 143 öretim eleman ve 2567 örenciden oluturmutur. Örneklemi ise, aratrmaya katlan 76 öretim eleman ve 277 örenci oluturmutur. Verilerin Toplanmas2 ve Çözümlenmesi Elgili literatür taramas ve uzman görüleriyle elde edilen veriler deerlendirilerek kuramsal boyut oluturulmutur. Kuramsal boyut çerçevesinde anket sorularnn gerekli deerlendirmeleri yaplm ve uzman görülerinden faydalandktan sonra uygulanmtr. Aratrmada öretim elemanlarna ve örencilere uygulanmak üzere anket hazrlanm ve ilgili üniversite rektörlüklerinden izin alnarak bire bir uygulanmtr. Ayrca, anket sorular Macromedia Dream Weawer programnda ASP kodlar ile de tasarlanmtr. Öretim elemanlarnn görülerinin belirlenecei anket URL adresinde, örenci görülerinin belirlenecei anket ise, URL adresinde yaynlanmtr. Çevrim içi anket sayfalar m_tanyildizi@hotmail.com adresinde toplânmtr. Aratrmaya katlan öretim elemanlarnn ve örencilerin bulgular ile ilgili analizler için frekans, yüzde, standart sapma ve Ki-kare kullanlmtr. Bulgular ve Yorumlar Bu bölümde, anketler dorultusunda elde edilen bulgular üniversite deikenine göre alt amaçlara uygun olarak çözümlenmi ve yorumlanmtr. ÇEU ya Kat2lan Ö8retim Eleman2 ve Ö8renci Profili Ankete katlan öretim elemanlarnn yüzde 23,68 i Anadolu Üniversitesi, yüzde 5,26 s Frat Üniversitesi, yüzde 18,42 si ODTÜ ve yüzde 52,63 ü Sakarya Üniversitesi olarak belirlenmitir. Örencilerin ise yüzde

6 15,16 snn Anadolu Üniversitesi, yüzde 18,05 inin ODTÜ ve yüzde 66,79 unun da Sakarya Üniversitesinde örenim gördükleri tespit edilmitir. Çevrim içi eitim uygulamalarna katlan öretim elemanlarnn ders verdikleri ve örencilerin örenim gördükleri bölümler genel olarak, Bilgi Yönetimi, Bilgisayar Programcl, Bilgisayar Mühendislii, Havaclk ve Uzay Mühendislii, Fizik Bölümü, Informatics Online, Ektisat Bölümü, Tarih Bölümü, Enaat Mühendislii, Eletme Bölümü, Makine Mühendislii ve Uluslar Aras Elikiler olarak belirlenmitir. Uygulamalarda yürütülen/alnan dersler Teknik Resim, Engilizce Kurumsal Bilgi Yönetimi, Bilimsel Aratrma Yöntemleri, Dijital Lojik Sistemler, Atatürk Elkeleri ve Enklâp Tarihi, Muhasebe, Ticarî Matematik, Hukuk, Türk Dili, Estatistik ve Bilgisayar olarak tespit edilmitir. ÇEU ya li1kin Bulgular Üniversite deikenine göre, öretim eleman açsndan çevrim içi eitim uygulamalarnn baarl sonuçlar dourup dourmadna ilikin bulgulara bakldnda istatistiksel açdan anlaml bir fark bulunmamtr (X² = 1,493, Sd= 6). Tablo 1: Ö8retim Eleman2 Görü1lerine Göre Uygulamalar2n Ba1ar2l2 Sonuçlar Do8urup Do8urmad282na li1kin Bulgular Anadolu Ü. Frat Ü. ODTÜ Sakarya Ü. f % F % f % f % Evet 12 66,7 2 50,0 9 64, ,5 Ksmen 6 33,3 2 50,0 5 35, ,0 Hayr Toplam , , , ,0 P > 0,05 X²= 1,493 Sd = 6 Tabloda, üniversitelerdeki öretim elamanlarnn uygulamalarn baarl sonuçlar dourduu düüncesinde younlatklar görülmektedir (Anadolu Üniversitesi %66,7, Frat Üniversitesi %50,0, ODTÜ %64,3, Sakarya Üniversitesi %57,5).

7 Tablo 2: Ö8renci Görü1lerine Göre Uygulamalar2n Ba1ar2l2 Sonuçlar Do8urup Do8urmad282na li1kin Bulgular Anadolu Ü. ODTÜ Sakarya Ü. f % f % f % Evet 25 59, , ,2 Ksmen 13 31, , ,5 Hayr 4 9,5 2 4, ,3 Toplam , , ,0 P < 0,05 X² = 57,172 Sd = 4 Çevrim içi eitim uygulamalarnn baarl sonuçlar dourup dourmadna ilikin sorulan soruya verilen cevaplarn üniversite deikeni açsndan sonuçlar Tablo 2 de görülmektedir. Tablo incelendiinde, üniversite örencilerinden uygulamalarn baarl sonuçlar dourduunu düünenlerin oran; Anadolu Üniversitesinde %59,5, ODTÜ de %58,0 Sakarya Üniversitesinde %16,2 dir. Uygulamalarn Ksmen baarl sonuçlar dourduunu düünenlerin oran; Anadolu Üniversitesinde %31,0, ODTÜ de %38,0, Sakarya Üniversitesinde %53,5 tir. Uygulamalarn baarl sonuçlar dourmadn düünenlerin oran ise Anadolu Üniversitesinde %9,5, ODTÜ de %4,0, Sakarya Üniversitesinde %30,3 olduu görülmektedir. Üniversite deikenine göre, örenci açsndan çevrim içi eitim uygulamalarnn baarl sonuçlar dourup dourmadna ilikin bulgulara bakldnda istatistiksel açdan anlaml bir fark bulunmutur (X² = , Sd= 4). Tablo 3: Ö8retim Eleman2 Görü1lerine Göre Uygulamalar2n Ö8renci Performans2n2 Art2r2p Art2rmad282na li1kin Bulgular Anadolu Ü. Frat Ü. ODTÜ Sakarya Ü. f % F % f % f % Evet 12 66,7 1 25,0 5 35, ,0 Ksmen 6 33,3 3 75,0 9 64, ,5 Hayr ,5 Toplam , , , ,0 P > 0,05 X²= 5,123 Sd = 6 Tabloda, öretim elamanlarnn uygulamalarn örenci performansn artrd düüncesinde younlatklar görülmektedir (Anadolu Üniversitesi %66,7, Frat Üniversitesi %25,0, ODTÜ %35,7 Sakarya Üniversitesi %50,0). Üniversite deikenine göre, çevrim içi eitim uygulamalarnn örenci performansn artrp artrmadna ilikin bulgulara bakldnda istatistiksel açdan anlaml bir fark bulunamamtr (X² = 5,123).

8 Tablo 4: Ö8renci Görü1lerine Göre Uygulamalar2n Performans2 Art2r2p Art2rmad282na li1kin Bulgular Anadolu Ü. ODTÜ Sakarya Ü. f % f % f % Evet 26 61, , ,4 Ksmen 12 28, , ,6 Hayr 4 9,5 8 16, ,0 Toplam , , ,0 P < 0,05 X² = 51,105 Sd = 4 Çevrim içi eitim uygulamalarnn örenci performansn artrp artrmadna ilikin sorulan soruya verilen cevaplarn üniversite deikeni açsndan sonuçlar Tablo 4 te görülmektedir. Tablo incelendiinde, üniversite örencilerinden uygulamalarn performans artrdn düünenlerin oran; Anadolu Üniversitesinde %61,9, ODTÜ de %58,0 Sakarya Üniversitesinde %18,4 tür. Uygulamalarn örenci performansn Ksmen artrdn düünenlerin oran; Anadolu Üniversitesinde %28,6, ODTÜ de %26,0, Sakarya Üniversitesinde %41,6 dr. Uygulamalarn örenci performansn artrmadn düünenlerin oran ise Anadolu Üniversitesinde %9,5, ODTÜ de %16,0, Sakarya Üniversitesinde %40,0 olduu görülmektedir. Üniversite deikenine göre, çevrim içi eitim uygulamalarnn örenci performansn artrp artrmadna ilikin bulgulara bakldnda istatistiksel açdan anlaml bir fark bulunmutur (X² = 51,105, Sd=4). Tablo 5: Uygulamalarda Ö8rencilerin Arkada1lar2 le 1 Birli8i Yapma mkân2n2n Olup Olmad282na li1kin Bulgular Anadolu Ü. ODTÜ Sakarya Ü. f % f % f % Evet 29 69, , ,3 Ksmen 9 21, , ,5 Hayr 4 9,5 7 14, ,2 Toplam , , ,0 P < 0,05 X² = 34,861 Sd = 4 Çevrim içi eitim uygulamalarna katlan örencilerin arkadalar ile i birlii imkânnn olup olmadna ilikin sorulan soruya verilen cevaplarn üniversite deikeni açsndan sonuçlar Tablo 5 te görülmektedir. Tablo incelendiinde, üniversite örencilerinden arkadalar ile i birlii imkânnn olduunu düünenlerin oran; Anadolu Üniversitesinde %69,0, ODTÜ de %52,0 Sakarya Üniversitesinde %30,3 tür. Ksmen arkadalar ile i birlii imkânnn olduunu düünenlerin oran; Anadolu Üniversitesinde %215, ODTÜ de %340, Sakarya Üniversitesinde %26,5 tir. Arkadalar ile i birlii imkânnn olmadn düünenlerin oran ise Anadolu Üniversitesinde %9,5, ODTÜ de %14,0, Sakarya Üniversitesinde %43,2 olduu görülmektedir.

9 Üniversite deikenine göre,çevrim içi eitim uygulamalarna katlan örencilerin arkadalar ile i birlii imkânnn olup olmadna ilikin bulgulara bakldnda istatistiksel açdan anlaml bir fark bulunmutur (X²=34,861, Sd=4). Tablo 6: Uygulamalar2n Plânlama ve Tasar2m 1 Birlikli Çal21ma le Gerçekle1ip Gerçekle1medi8ine li1kin Bulgular Anadolu Ü. Frat Ü. ODTÜ Sakarya Ü. f % f % f % F % Evet 11 61, ,0 9 64, ,0 Ksmen 5 27, , ,5 Hayr 2 11, ,5 Toplam , , , ,0 P > 0,05 X² = 5,473 Sd = 6 Tabloda, üniversitelerdeki öretim elemanlarnn uygulama sürecinin plânlama ve tasarm ibirlikli bir çalma sonucunda gerçekletii düüncesinde younlatklar görülmektedir (Anadolu Üniversitesi %61,1, Frat Üniversitesi %100,0, ODTÜ %64,3, Sakarya Üniversitesi %70,0). Üniversite deikenine göre çevrim içi eitim uygulamalar sürecinin plânlama ve tasarm i birlikli bir çalma sonucunda gerçekleip gerçeklemediine ilikin bulgulara bakldnda istatistiksel açdan anlaml bir fark bulunamamtr (X² = 33,725, Sd= 6). Tablo 7: Uygulamalardaki Sunum Organizasyonunun yi Gerçekle1tirilip Gerçekle1tirilmedi8ine li1kin Bulgular Anadolu Ü. ODTÜ Sakarya Ü. f % f % f % Evet 24 57, , ,1 Ksmen 13 31, , ,2 Hayr 5 11,9 2 4, ,7 Toplam , , ,0 P > 0,05 X² = 9,188 Sd = 4 Çevrim içi eitim uygulamalar kapsamnda sunum organizasyonunun iyi gerçekletirilip gerçekletirilmediine ilikin sorulan soruya verilen cevaplarn üniversite deikeni açsndan sonuçlar Tablo 7 de görülmektedir. Tabloda, üniversite örencilerinin uygulamalar kapsamnda sunum organizasyonunun iyi gerçekletirildii düüncesinde younlatklar görülmektedir (Anadolu Üniversitesi %57,1, ODTÜ %44,0 Sakarya Üniversitesi %41,1). Uygulamalar kapsamnda sunum organizasyonunun Ksmen iyi gerçekletirildiini düünenlerin oran; Anadolu Üniversitesinde %31,0, ODTÜ de %52,0, Sakarya Üniversitesinde %42,2 dir. Uygulamalar kapsamnda sunum organizasyonunun iyi gerçekletirilmediini düünenlerin oran; ise Anadolu

10 Üniversitesinde %11,9, ODTÜ de %4,0, Sakarya Üniversitesinde %16,7 olduu görülmektedir. Üniversite deikenine göre, çevrim içi eitim uygulamalar kapsamnda sunum organizasyonunun iyi gerçekletirilip gerçekletirilmediine ilikin bulgulara bakldnda istatistiksel açdan anlaml bir fark bulunamamtr (X² = 9,188, Sd= 4). Tablo 8: Uygulamalarda Sunulan Derslerin Amaç ve Kapsam2n2n Aç2k ve Anla12l2r Olup Olmad282na li1kin Bulgular Anadolu Ü. ODTÜ Sakarya Ü. f % f % f % Evet 24 57, , ,7 Ksmen 13 31, , ,2 Hayr 5 11,9 3 6, ,1 Toplam , , ,0 P < 0,05 X² = 10,487 Sd = 4 Çevrim içi eitim uygulamalar kapsamnda sunulan derslerin amaç ve kapsamnn yeterince açk ve anlalr olup olmadna ilikin sorulan soruya verilen cevaplarn üniversite deikeni açsndan sonuçlar Tablo 8 de görülmektedir. Tablo incelendiinde üniversite örencilerinden uygulamalar kapsamnda sunulan derslerin amaç ve kapsamnn yeterince açk ve anlalr olduunu düünenlerin oran; Anadolu Üniversitesinde %57,1, ODTÜ de %520, Sakarya Üniversitesinde %35,7 dir. Uygulamalar kapsamnda sunulan derslerin amaç ve kapsamnn Ksmen açk ve anlalr olduunu düünenlerin oran; Anadolu Üniversitesinde %31,0, ODTÜ de %42,0, Sakarya Üniversitesinde %49,2 dir. Uygulamalar kapsamnda sunulan derslerin amaç ve kapsamnn yeterince açk ve anlalr olmadn düünenlerin oran ise Anadolu Üniversitesinde %11,9, ODTÜ de %6,0, Sakarya Üniversitesinde %15,1 olduu görülmektedir. Üniversite deikenine göre, çevrim içi eitim uygulamalar kapsamnda sunulan derslerin amaç ve kapsamnn yeterince açk ve anlalr olup olmadna ilikin bulgulara bakldnda istatistiksel açdan anlaml bir fark bulunmutur (X² = 10,487, Sd= 4). Tablo 9: Uygulamalardaki Ders çeri8i/konular2n yi ve Yeterli Düzeyde Olup Olmad282na li1kin Bulgular Anadolu Ü. ODTÜ Sakarya Ü. f % f % F % Evet 22 52, , ,6 Ksmen 16 38, , ,2 Hayr 4 9,5 3 6, ,2 Toplam , , ,0 P < 0,05 X² = 20,034 Sd = 4 Çevrim içi eitim uygulamalarndaki ders içerii ve konularn yeterli düzeyde olup olmadna ilikin sorulan soruya verilen cevaplarn üniversite deikeni açsndan sonuçlar Tablo 9 da görülmektedir. Tablo incelendiinde, üniversite örencilerinden uygulama kapsamndaki ders içerii ve konularn yeterli düzeyde olduunu düünenlerin oran; Anadolu Üniversitesinde %52,4, ODTÜ de %52,0 Sakarya Üniversitesinde %27,6 dr.

11 Uygulamalar kapsamndaki ders içerii ve konularn Ksmen yeterli düzeyde olduunu düünenlerin oran; Anadolu Üniversitesinde %38,1, ODTÜ de 542,0, Sakarya Üniversitesinde %49,2 dir. Ders içerii ve konularn yetersiz düzeyde olduunu düünenlerin oran ise Anadolu Üniversitesinde %9,5, ODTÜ de %6,0, Sakarya Üniversitesinde %23.2 olduu görülmektedir. Üniversite deikenine göre, çevrim içi eitim uygulamalarndaki ders içerii ve konularn yeterli düzeyde olup olmadna ilikin bulgulara bakldnda istatistiksel açdan anlaml bir fark bulunmutur (X²=20,034, Sd=4). Tablo 10: Ö8retim Eleman2 Görü1lerine Göre Uygulamalarda Ö8rencilere Yeterince Teknik Dan21manl2k Deste8i Verilip Verilmedi8ine li1kin Bulgular Anadolu Ü. Frat Ü. ODTÜ Sakarya Ü. f % f % f % f % Evet 15 83, ,0 5 35, ,5 Ksmen 2 11, , ,5 Hayr 1 5, ,2 - - Toplam , , , ,0 P < 0,05 X² =13,094 Sd = 6 Tablo incelendiinde, öretim elemanlarndan uygulamalarda yeterince teknik danmanlk destei verdiini düünenlerin oran; Anadolu Üniversitesinde %83,3, Frat Üniversitesinde %100,0, ODTÜ de %35,7, Sakarya Üniversitesinde %62,5 tir. Uygulamalarda Ksmen teknik danmanlk destei verdiini düünenlerin oran; Anadolu Üniversitesinde %11,1, ODTÜ de %57,1, Sakarya Üniversitesinde %37,5 tir. Uygulamalarda yeterince teknik danmanlk destei vermediini düünenlerin orannn ise Anadolu Üniversitesinde %5,6, ODTÜ de %7,2 olduu görülmektedir. Üniversite deikenine göre, çevrim içi eitim uygulamalarnda yeterince teknik danmanlk destei verilip verilmediine ilikin bulgulara bakldnda istatistiksel açdan anlaml bir fark bulunmutur (X² = 13,094, Sd= 6). Tablo 11: Ö8renci Görü1lerine Göre, Uygulamalarda Yeterince Teknik Dan21manl2k Deste8i Al2n2p Al2nmad282na li1kin Bulgular Anadolu Ü. ODTÜ Sakarya Ü. f % f % f % Evet 21 50, , ,3 Ksmen 15 35, , ,3 Hayr 6 14, , ,4 Toplam , , ,0 P < 0,05 X² = 61,398 Sd = 4 Çevrim içi eitim uygulamalarnda yeterince teknik danmanlk destei alnp alnmadna ilikin sorulan soruya verilen cevaplarn üniversite deikeni açsndan sonuçlar Tablo 11 de görülmektedir. Tablo incelendiinde, üniversite örencilerinden uygulamalarda yeterince teknik danmanlk destei aldn düünenlerin oran; Anadolu

12 Üniversitesinde %50,0, ODTÜ de %46,0, Sakarya Üniversitesinde %10,3 tür. Uygulamalarda Ksmen teknik danmanlk destei aldn düünenlerin oran; Anadolu Üniversitesi nde %35,7, ODTÜ de %32,0, Sakarya Üniversitesinde %30,3 tür. Uygulamalarda yeterince teknik danmanlk destei almadn düünenlerin oran ise Anadolu Üniversitesinde %14,3, ODTÜ de %22,0, Sakarya Üniversitesinde %59,5 olduu görülmektedir. Üniversite deikenine göre, çevrim içi eitim uygulamalarnda yeterince teknik danmanlk destei alnp alnmadna ilikin bulgulara bakldnda istatistiksel açdan anlaml bir fark bulunmutur (X² = 61,398, Sd= 4). Tablo 12: Uygulamalarda Kullan2lan Materyallerin Haz2rlanmas2nda Güncel Yaz2l2mlara ve Teknolojilere li1kin Bulgular Anadolu Ü. Frat Ü. ODTÜ Sakarya Ü. f % F % f % f % Evet 17 94, , ,0 Ksmen 1 5, ,1 4 10,0 Hayr Toplam , , , ,0 P > 0,05 X² =0,733 Sd = 3 Tabloda, öretim elemanlarnn uygulamalarda kullanlan materyallerin (web sayfalar gibi) hazrlanmasnda güncel yazlmlar/teknolojiler kullanld düüncesinde younlatklar görülmektedir (Anadolu Üniversitesi %94,4, Frat Üniversitesi %100,0, ODTÜ %92,9, Sakarya Üniversitesi %90,0). Üniversite deikenine göre çevrim içi eitim uygulamalarnda kullanlan materyallerin (web sayfalar gibi) hazrlanmasnda güncel yazlmlarn/teknolojilerin kullanlp kullanlmadna ilikin bulgulara bakldnda istatistiksel açdan anlaml bir fark bulunamamtr (X² = 0,733, Sd= 3). Tablo 13: Ö8retim Eleman2 Görü1lerine Göre Uygulamalar2n S2n2f çi (Yüz Yüze) Ö8retimden Daha Fazla Zaman Al2p Almad282na li1kin Bulgular Anadolu Ü. Frat Ü. ODTÜ Sakarya Ü. f % F % f % f % Evet 12 66,7 2 50,0 7 50, ,5 Ksmen 5 27,8 2 50,0 3 21,4 6 15,0 Hayr 1 5, ,6 5 12,5 Toplam , , , ,0 P > 0,05 X² =7,492 Sd = 6 Tabloda, öretim elemanlarnn uygulamalarn snf içi (yüz yüze) öretimden daha fazla zaman ald düüncesinde younlatklar görülmektedir (Anadolu Üniversitesi %66,7, Frat Üniversitesi %50,0, ODTÜ %50,0, Sakarya Üniversitesi %72,5). Üniversite deikenine göre, çevrim içi eitim uygulamalarnn snf içi (yüz yüze)

13 öretimden daha fazla zaman alp almadna ilikin bulgulara bakldnda istatistiksel açdan anlaml bir fark bulunamamtr (X² = 7,492, Sd= 6). Tablo 14: Ö8renci Görü1lerine Göre Uygulamalar2n S2n2f çi (Yüz Yüze) Ö8retimden Daha Etkili Olup Olmad282na li1kin Bulgular Anadolu Ü. ODTÜ Sakarya Ü. f % f % f % Evet 10 23,8 6 12, ,6 Ksmen 16 38, , ,6 Hayr 16 38, , ,8 Toplam , , ,0 P > 0,05 X² = 7,780 Sd = 4 Çevrim içi eitim uygulamalarnn snf içi (yüz yüze) öretimden daha etkili olup olmadna ilikin sorulan soruya verilen cevaplarn üniversite deikeni açsndan sonuçlar Tablo 15 de görülmektedir. Tabloda, üniversite örencilerinin uygulamalarn snf içi (yüz yüze) öretimden daha etkili olmad düüncesinde younlatklar görülmektedir. (Anadolu Üniversitesi %38,1, ODTÜ %48,0, Sakarya Üniversitesi %63,8). Uygulamalarn snf içi (yüz yüze) öretimden daha etkili olduunu düünenlerin oran; Anadolu Üniversitesinde %23,8, ODTÜ de %12,0, Sakarya Üniversitesinde %14,6 dr. Uygulamalarn snf içi (yüz yüze) öretimden Ksmen daha etkili olduunu düünenlerin oran; Anadolu Üniversitesinde %38,1, ODTÜ de %40,0, Sakarya Üniversitesinde %21,6 dr. Üniversite deikenine göre, çevrim içi eitim uygulamalarnn snf içi (yüz yüze) öretimden daha etkili olup olmadna ilikin bulgulara bakldnda istatistiksel açdan anlaml bir fark bulunamamtr (X² = 7,780, Sd= 4). Tablo 15: Çevrim çi E8itim Uygulamalar2n2n Geleneksel Ö8retime li1kin Bulgular2 Anadolu Ü. Frat Ü. ODTÜ Sakarya Ü. f % f % f % f % Geleneksel Öretime Destek Olabilir 12 66,7 2 50,0 7 50, ,5 Geleneksel Öretimin Yerine Geçebilir 5 27,8 2 50,0 3 21,4 6 15,0 Dier 1 5,5 4 28,6 5 12,5 Toplam , , , ,0 P > 0,05 X² =7,492 Sd = 6 Tabloda, öretim elamanlarnn uygulamalarn geleneksel öretime destek olabilecei düüncesinde younlatklar görülmektedir (Anadolu Üniversitesi %66,7, Frat Üniversitesi %50,0, ODTÜ %50,0, Sakarya

14 Üniversitesi %72,5). Üniversite deikenine göre, çevrim içi eitim uygulamalarnn geleneksel öretime ilikin bulgularna bakldnda istatistiksel açdan anlaml bir fark bulunmamtr (X² = 7,492, Sd= 6). Tablo 16: Uygulamalar2n Mekân ve Zaman Serbestisi Sa8lay2p Sa8lamad282na li1kin Bulgular Anadolu Ü. ODTÜ Sakarya Ü. f % f % F % Evet 24 57, , ,8 Ksmen 15 35, , ,0 Hayr 3 7,2 5 10, ,2 Toplam , , ,0 P > 0,05 X² = 3,065 Sd = 4 Çevrim içi eitim uygulamalarnn örencilere mekân ve zaman serbestisi salayp salamadna ilikin sorulan soruya verilen cevaplarn üniversite deikeni açsndan sonuçlar Tablo 16 da görülmektedir. Tabloda, üniversite örencilerinin uygulamalarn mekân ve zaman serbestisi salad düüncesinde younlatklar görülmektedir (Anadolu Üniversitesi %57,1, ODTÜ %60,0 Sakarya Üniversitesi %57,8). Mekân ve zaman serbestisini Ksmen saladn düünenlerin oran; Anadolu Üniversitesinde %35,7, ODTÜ de %30,0, Sakarya Üniversitesinde %27,0 dr. Uygulamalarn mekân ve zaman serbestisi salamadn düünenlerin oran ise Anadolu Üniversitesinde %7,2, ODTÜ de 510,0, Sakarya Üniversitesinde %15,2 olduu görülmektedir. Üniversite deikenine göre, çevrim içi eitim uygulamalarnn örencilere mekân ve zaman serbestisi salayp salamadna ilikin bulgulara bakldnda istatistiksel açdan anlaml bir fark bulunamamtr (X² = 3,065, Sd= 4). Tablo 17: Ö8retim Eleman2 Görü1lerine Göre Uygulamalarda Yap2lan S2navlar2n Geçerli ve Güvenilir Olup Olmad282na li1kin Bulgular Anadolu Ü. Frat Ü. ODTÜ Sakarya Ü. f % F % f % F % Evet 8 44,4 1 25,0 4 28, ,0 Ksmen 9 50,0 3 75,0 6 42, ,5 Hayr 1 5, ,6 3 7,5 Toplam , , , ,0 P > 0,05 X² =7,197 Sd = 6 Tabloda, öretim elemanlarnn uygulamalarda yaplan snavlarn Ksmen geçerli ve güvenilir olduu düüncesinde younlatklar görülmektedir (Anadolu Üniversitesi %50,0, Frat Üniversitesi %75,0, ODTÜ %42,8, Sakarya Üniversitesi %47,5). Üniversite deikenine göre, çevrim içi eitim uygulamalar kapsamnda yaplan snavlarn geçerli ve güvenilir olup olmadna ilikin bulgulara bakldnda istatistiksel açdan anlaml bir fark bulunamamtr (X² = 7,197, Sd= 6).

15 Tablo 18: Ö8renci Görü1lerine Göre Uygulamalarda Yap2lan S2navlar2n Geçerli ve Güvenilir Olup Olmad282na li1kin Bulgular Anadolu Ü. ODTÜ Sakarya Ü. f % f % f % Evet 19 45, , ,7 Ksmen 16 38, , ,4 Hayr 7 16,7 5 10, ,9 Toplam , , ,0 P < 0,05 X² = 20,484 Sd = 4 Çevrim içi eitim uygulamalar kapsamnda yaplan snavlarn geçerli ve güvenilir olup olmadna ilikin sorulan soruya verilen cevaplarn üniversite deikeni açsndan sonuçlar Tablo 18 de görülmektedir. Tablo incelendiinde, üniversite örencilerinden uygulamalarda yaplan snavlarn geçerli ve güvenilir olduunu düünenlerin oran; Anadolu Üniversitesinde %545,2, ODTÜ de %48,0, Sakarya Üniversitesinde %29,7 dir. Uygulamalarda yaplan snavlarn Ksmen geçerli ve güvenilir olduunu düünenlerin oran; Anadolu Üniversitesinde %38,1, ODTÜ de %42,0, Sakarya Üniversitesinde %31,4 tür. Uygulamalarda yaplan snavlarn geçerli ve güvenilir olmadn düünenlerin oran ise Anadolu Üniversitesinde %16,7, ODTÜ de %10,0, Sakarya Üniversitesinde %38,9 olduu görülmektedir. Üniversite deikenine göre, çevrim içi eitim uygulamalar kapsamnda yaplan snavlarn geçerli ve güvenilir olup olmadna ilikin bulgulara bakldnda istatistiksel açdan anlaml bir fark bulunmutur (X² = 20,484, Sd= 4). Sonuç ve Öneriler Sonuçlar Öretim elemanlarnn çevrim içi eitim uygulamalarnn baarl sonuçlar dourduuna ilikin görüleri arasnda anlaml bir görü farkll bulunmamtr. Öretim eleman görüleri uygulamalarn baarl sonuçlar dourduunu ortaya koymaktadr. Örencilerde ise, çevrim içi eitim uygulamalarnn baarl sonuçlar dourduuna ilikin görüleri arasnda (X² = 57,172, Sd= 4) anlaml bir farklln olduu görülmütür. Sakarya Üniversitesi örencileri, uygulamalar ksmen baarl bulurken, dier üniversiteler tamamen baarl olduunu belirtmilerdir. Öretim elemanlarnn çevrim içi eitim uygulamalarna tekrar katlma isteine ilikin görüleri arasnda anlaml bir görü farkll bulunmamtr. Öretim elemanlar tekrar yaplacak olan bir uygulamaya katlmak istediklerini ifade etmilerdir. Örencilerde ise, (X² = 28,919, Sd= 4) anlaml bir farklln olduu görülmütür. Örencilerde genel olarak çevrim içi uygulamalarna tekrar katlma istei olmasna karn, Sakarya Üniversitesi örencileri ksmen katlmak istedikleri yönünde görü bildirmileridir.

16 Örencilerin, çevrim içi eitim uygulamalarna katlma nedenleri arasnda aadaki ögelerin etkili olduu görülmektedir: 1 Zaman ve mekân snrlamasnn olmamas, 2 Bilgisayar ve internet konularnda uzmanlaabilme, 3 Öretim elemanlar ile sürekli iletiim kurabilme, 4 Çalan kiilerin örgün eitim alma imkânlarnn olmamas, 5 Uygulamalarn zorunlu olmas ve akademik kariyer salama. Örencilerin, çevrim içi eitim uygulamalarna tekrar katlmak istememe nedenleri arasnda ise aadaki ögelerin etkili olduu görülmektedir: 1 Uygulamalarn teknik alt yapsnn yetersiz olmas, 2 Kendilerini yeterince disipline edememeleri, 3 Maliyetinin kendilerince yüksek olmas 4 Aldklar bu eitim sonunda kendilerini yetersiz görmeleri. Öretim elemanlarnn çevrim içi eitim uygulamalarnn örenci performansn artrdn belirtirken, örencilerde performanslarnn arttna ilikin (X² = 51,105, Sd= 4) anlaml bir fark gözlenmitir. Uygulamalara Sakarya Üniversitesi nden katlan örenciler performanslarnn artmadn ifade etmilerdir. Öretim elemanlarnn çevrim içi eitim uygulamalarnda örencilerin arkadalar ile i birlii yapmasna tevik ettii tespit edilmi ve anlaml fark belirlenememitir. Öretim elemanlarnn hazrlam olduu ders içeriinin iyi ve yeterli düzeyde olduu konusunda (X² = 20,034, Sd= 4) anlaml bir farkllk olduu görülmütür. Sakarya Üniversitesi örencilerinin bir ksm içerii yeterli bulmamlardr. Genel olarak ise, örenciler içerii ksmen yeterli görmektedirler. Çevrim içi eitim uygulamalarnn örencilere zaman ve mekân serbestlii salad görülerinde anlaml bir fark belirlenememitir. Uygulamalarn genel olarak zaman ve mekân serbestlii salad tespit edilmitir. Uygulamalarn plânlama ve tasarmn ibirlikli bir çalma sonucunda gerçekletirildii tespit edilmi ve anlaml bir farkllk bulunmamtr. Uygulamalarda en sk kullanlan öretim yöntemi ve tekniklerinin düz anlatm yöntemi, soru-cevap yöntemi, gösteri yöntemi ve tartma grubu olduu belirlenmitir. Çevrim içi eitim uygulamalarnda öretim elemanlarnn en sk kullandklar internet teknolojileri ve hizmetlerinin web sayfas, e-posta, sohbet programlar ve ftp servisi olduu görülmektedir. Örencilerin ise uygulamalarda en sk kullandklar internet teknolojileri ve hizmetleri olarak E-posta, Web Sayfas, Arama Motorlar, Sohbet (Chat) Programlar, belirlenmitir.

17 Çevrim içi eitim uygulamalarnda kullanlan materyallerin (web sayfalar gibi) hazrlanmasnda güncel teknolojilerin kullanld ve bu materyallere eriim hznn sorun oluturmadna dair anlaml bir farkllk belirlenememitir. Öretim elemanlar uygulamalarda güncel teknolojiler kullanldn ve eriim hznn sorun oluturmadn ifade etmilerdir. Ayrca, uygulamalardaki sunum organizasyonunun iyi gerçekletii yönünde görü bildirmilerdir. Uygulamalar kapsamnda sunulan derslerin amacnn yeterince açk ve anlalr olduu konusunda (X² = , Sd= 4) anlaml bir farkllk ortaya çkmtr. Uygulamaya üniversitenin bulunduu ilden ve Sakarya Üniversitesinden katlan örenciler sunulan derslerin amacnn ksmen açk ve anlalr olduunu belirtmilerdir. Öretim elemanlarnn, uygulamalar süresince örencilere yeterli derecede teknik danmanlk destei verdikleri görüü (X² = , Sd= 6) anlaml farkllk göstermitir. ODTÜ de teknik danmanln ksmen verildii ortaya çkmtr. Örencilerin ise, yeterli teknik danmanlk destei aldklar konusunda (X² = , Sd= 4) anlaml fark bulunmu, uygulamaya Sakarya Üniversitesi nde katlan örenciler yeterince teknik danmanlk alamadklarn belirtmilerdir. Öretim elemanlar, çevrim içi eitim uygulamalarnn snf içi (yüz yüze) öretimden daha fazla zaman aldn belirtmiler ve bu görüleri arasnda anlaml farkllk bulunmamtr. Çevrim içi eitim uygulamalarnn snf içi (yüz yüze) öretimden daha etkili olduu konusunda anlaml bir farkllk ortaya çkmamtr. Örenciler uygulamalarn geleneksel öretimden daha etkili olmadn belirtmilerdir. Öretim elemanlar, çevrim içi eitim uygulamalarnn geleneksel öretime destek olabilecei yönünde görü bildirmilerdir. Bu görüleri arasnda anlaml bir fark belirlenmemitir. Öretim elemanlarnn uygulamalar sonunda yaplan snavlarn geçerli ve güvenilir olduu görüleri anlaml bir farkllk göstermemitir. Bu snavlarn ksmen geçerli olduu ifade edilmitir. Öretim elemanlarnn çevrim içi snavlarn nasl yaplamas gerektiine ilikin görüleri incelendiinde genel olarak; 1 Verilecek dersin içeriine göre eer uygulama gerektirmiyorsa snavlarn çevrim içi yaplmas, 2 Yaplacak olan çevrim içi snavlar için zaman kstlamasnn getirilmesi, 3 Gelien teknoloji ile birlikte kimlik tanma kontrollerinin olmas, 4 En azndan bir snavn belirlenen merkezlerde yüz yüze yaplmas görüleri hakimdir.

18 Uygulamalar sonunda yaplan snavlarn geçerli ve güvenilir olduu görüü örenciler için incelendiinde (X²= , Sd= 4), anlaml farkllk gözlenmitir. Sakarya Üniversitesi örencileri snavlar geçerli ve güvenilir bulmamtr. Genel olarak ise, örencilerde tpk öretim elemanlar gibi yaplan snavlar ksmen geçerli bulmulardr. Snavlarn nasl yaplmas hakknda görüleri sorulan örenciler; 1 Zaman kstlamas ve ifreleme getirilerek, test eklinde çevrim içi yaplmas, 2 Özellikle uygulama becerisi gerektiren derslerde yüz yüze laboratuar ortamnda snav yaplmas eklinde görü bildirmilerdir. Öretim elemanlar çevrim içi eitim uygulamalarnn olumlu yönleri olarak aadaki öeleri belirtmilerdir: 1 Zaman ve mekân snrlamasnn olmamas, 2 Derslerin güncellenmesinin daha kolay olmas, 3 Geri dönütlerin daha kolay alnmas, 4 Daha geni bir örenci kitlesine hitap etmesi, 5 Görsellik ve iitselliin ön plâna çkmas, 6 Örencilere kendini disipline etme ve ifade etme imkân vermesi, 7 Eyi plânland takdirde ekonomik olmas. Örenciler ise, uygulamalarn olumlu yönlerine ilikin olarak aadaki öeleri belirtmilerdir: 1 Zaman ve mekân snrlamasnn olmamas, 2 Çeitli internet teknolojilerinin kullanlmasna imkân salamas, 3 Pasif bir ekilde ders dinlemenin verdii skntnn olmamas, 4 Örenmek için yeterli zaman salamas, 5 Çok yönlü aratrma yaplmasn salamas. Olumlu yönleri olmasna ramen çevrim içi eitimde karlalan problemlerde vardr. Öretim elemanlar en sk karlatklar problemleri aadaki gibi belirtmilerdir: 1 Kendi kendine çalma alkanl olmayan ve bu yeteneini gelitirememi örenciler için snrllk oluturmas, 2 Örencilerin baarl olabilmeleri için bilgisayar ve Enternet kullanm yeterliliinin gerekli olmas, 3 Örencilerin kendilerini disipline edebilmesini salamak için yeterli ortamn sunulamamas. Belirtilen bu görüler gösteriyor ki, çevrim içi eitim uygulamalarnda örenci seçimi çok önemlidir. Çünkü, örenciler uygulamalarda çeitli olumsuzluklarla karlaabilmektedirler. Örencilerin en sk karlat olumsuzluklarn ise; 1 Örenme-öretme uygulamalarnda etkili iletiimin salanamamas, 2 Daha fazla teknik destee ihtiyaç duyulmas,

19 3 Çevrim içi eitime yönelik bilgi ve becerilerinin yetersiz olmas, 4 Çalma saatleri çaktndan dolay ekip çalmas sürdürmenin çok zor olmas, eklinde olduu tespit edilmitir. Öneriler Aratrma sonucunda elde edilen bulgular nda, çevrim içi eitim uygulamalarnn etkili ve verimli ekilde gerçekletirilebilmesi için aadaki öneriler gelitirilmitir: 1. Uygulamalarda, sanal örenme çevreleri oluturulurken plânlama-içerik oluturma, tasarm ve teknik destek ekipleri i birlii içerisinde çalmaldr. 2. Uygulamalarn baarl olabilmesi için teknik alt yap (eriim, link ve karlkl iletiim gibi) öretim eleman ve örenci açsndan uygun olmaldr. 3. Uygulamalarda, özellikle teknik yönde olmak üzere danmanlk hizmetlerine önem verilmelidir. 4. Uygulamalarda sunulacak olan bilgiler örencinin ihtiyaçlarn karlayabilecek ve onu gerçek hayata hazrlayabilecek nitelikte olmaldr. 5. Uygulamalara katlacak olan örencilerden baz giri koullar (özellikle teknik donanm ve bilgisayar kullanma becerisi gibi) aranmaldr. 6. Uygulamalarn balangcnda oluturulacak olan sanal snflar için e zamanl ve e zamansz ders saatleri belirlenip örencilere duyurulmaldr. 7. Uygulamalar yürütecek kurum internet servis salayclaryla i birlii yaparak, uygulamaya katlacak örenciler için internet balant ücretlerinin düürülmesini salamaldr. 8. Uygulamalar süresince yaplacak olan snavlar, ders içeriine göre, çevrim içi olarak, zaman kstlamal test veya uygulamal olarak yüz yüze yaplmaldr. 9. Uygulamalar süresince yaplacak olan snavlarn geçerliliinin artrlmas için mevcut yöntemler gelitirilmeli veya yeni yöntemler oluturulmaldr. 10. Çevrim içi eitim zaman ve mekân serbestlii tandndan uygulamalar artrlmal ve çeitlendirilmelidir. 11. Çevrim içi eitim uygulamalarnda, eitim amaçlar açk ve anlalr olarak ifade edilmeli ve örencilere sunulmaldr. Kaynaklar Alkan, C. (1998). Eitim Teknolojisi ve Uzaktan Eitimin Kavramsal Boyutlar, Uzaktan E itim Distance Education Yaz 1999 K. Ankara: Ünal Ofset Matbaalar. s.: 5-7. Graham, H. ve dierleri. (2000). Teaching in Web Based Distance Learning Environment: an Evaluation Summary Based on Four Courses. Center for Research on Learning and Technology Technical Report No.13. Indiana University, Bloomington. HCC. (2003). Howard Comminity College University Website. Retrieved May 19, 2003 from the World Wide Web: Kaya, Z. (2002). Uzaktan E itim. Ankara: Pagem A Yaynclk (1.Bask). Mezun, (2002). Online Eitim. Enternet ten 25 Nisan 2002 tarihinde indirildi:

20 Omesis, (2002). E-e itim Temel Özellikleri ve Avantajlar). Enternet ten 7 Mart 2002 tarihinde indirildi: Önal, A. (2002). Çevirimiçi (On-line) Snav Sistemi. Aç)k ve Uzaktan E itim Sempozyumu Mays Enternet ten 01 Haziran 2002 tarihinde indirildi: Russell, G. ve Holkner, B. (2000). Virtual Schools. Future. 32. pp Semerci, Ç. ve Bekta, C. (2003). Enternet Temelli Ölçmelerin Geçerliliini Salamada Yeni Yaklamlar. Uluslar aras) E itim Teknolojileri Sempozyumu ve Fuar). (28-30 Mays 2003). KKTC: Dou Akdeniz Üniversitesi. Teknotürk, (2002). Online Eitim. Enternet ten 17 Nisan 2002 tarihinde indirildi: yazi.htm Turhan, E. (2002). Web Tabanl Öretimde Etkileim ve Örenci Destek Hizmetlerinin Gelitirilmesi. Aç)k ve Uzaktan E itim Sempozyumu Mays Enternet ten 01 Haziran 2002 tarihinde indirildi:

21 Summary THE OPINIONS OF STUDENTS AND TEACHING STAFF ABOUT ONLINE EDUCATION IMPLEMENTATIONS Muharrem TANYILDIZI Çetin SEMERC * The problems resulting from the poor conditions of the traditional education can be solved by means of the implementation of online education. In this respect, the general purpose of the study is to determine the opinions of students and teaching about the implementation of online education. In accordance with the general purpose, a research was done to determine the opinions of students and teaching about the implementation of online education in universities including Anadolu University, Frat University, METU, and Sakarya University. This research was carried out by means of a scanning model. The theoretical dimension of it was formed by the evaluation of the review of literature and the opinions of experts. In the respect of theoretical dimension, the necessary evaluations were done and implemented after the permission of university rectorships. In addition, the questions in questionnaire have been prepared with ASB codes in Makromedia DreamWeaver program. The analysis that is based on the findings of the lecturers and students entering the study are done by means of frequency, percentage, standard diversion and Ki-square in SPSS statistic program. It is determined that lecturers entering the questionnaire are %23,68 from Anadolu University, %5,28 from Frat University, %18,42 from METU and %52,63 from Sakarya University. Also the students entering the questionnaire are studying %15,16 at Anadolu University, %18,05 at METU and %66,79 at Sakarya University. It is also identified that the lecturers and students departments, entering the online education applications, are mainly Information Management, Computer Programming, Computer Engineering, Aerospace Engineering, Physics Department, Informatics Online, History Department, Civil Engineering, International Relations, Economics and Business Administration. The courses taken are determined as Technical Drawing, English Official Information Administration, Scientific Research Methods, Digital Logical Systems, Atatürk Principles and Revolution History, Law, Turkish Language, Accountancy, Trade Mathematic, Statistic and Computer. In the light of the results of the research, the following suggestions have been presented to carry out online education effectively. 1. When virtual learning environment is created in practice, design and technical support should work cooperatively. 2. Counseling service, especially in terms of technique, should be taken into consideration in practice. 3. Available techniques or new techniques should be developed to increase the validity of exams in practice. 4. Since online education does not give much importance to time and place, practice should be increased and varied. 5. In the practice of online education, the purposes of education should be explained clearly and understandably and presented to the students. Address for correspondence: * Yard. Doç. Dr. Çetin Semerci, Frat Üniversitesi Eitim Fakültesi Eitim Bilimleri Bölümü, csemerci@firat.edu.tr.