5.18. BİSKÜVİ ÜRETİMİNDE KULLANILAN BİR OTOMASYON SİSTEMİNE AİT BENZETİM PROJESİ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "5.18. BİSKÜVİ ÜRETİMİNDE KULLANILAN BİR OTOMASYON SİSTEMİNE AİT BENZETİM PROJESİ"

Özgür Ertuğ
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 5.18. BİSKÜVİ ÜRETİMİNDE KULLANILAN BİR OTOMASYON SİSTEMİNE AİT BENZETİM PROJESİ Prof. Dr. Asaf VAROL 1. PROJENİN KONUSU Projenin konusu, bisküvi üretiminde kullanılan bir otomasyon sisteminin tanıtılması için lego parçaları kullanılarak masa üstü bir benzetim projesinin montajının gerçekleştirilmesidir. 2. PROJENİN AMACI İnsanlar yaşamlarını sürdürebilmek için beslenmek ve gıda almak zorundadır. Dünyada birçok insanın aç olduğu ve sağlıklı beslenemediği bilinmektedir. Gelişmiş ülkelerde ise normal beslenmenin dışında, bisküvi, pasta gibi gıda maddelerinin üretiminin büyük miktarlarda yapıldığı bilinmektedir. Bisküvi üretiminde kullanılan bir otomasyon sistemini tanıtmak amacıyla, bu benzetim projesi çalışması gerçekleştirilmiştir. Masa üstü robot seti parçaları kullanılarak gerçekleştirilen sistemde tüm parçaların fonksiyonları, benzetimi yapılarak gösterilmektedir. Bu çalışma sayesinde öğrenciler, otomasyon teknolojisinin kuramsal temellerini uygulamalı olarak görebilmektedirler. Bisküvi üretiminde hammadde olarak seçilen muhteviyatlar, bisküvinin çeşidine bağlı olarak değişmektedir. Temel malzemeler aynı 1691

2 olabilir, fakat bisküvinin etiketini değiştiren maddeler farklılık gösterir. 3. BİSKÜVİ ÜRETİMİNİN BASAMAKLARI Şekil 1. Tasarımı yapılan robot sisteminin şematik çizimi 3.1. Birinci Basamak- Bisküvi Hammaddesinin Hazırlanması Bisküvi üretiminde hammadde olarak seçilen muhteviyatlar, bisküvinin çeşidine bağlı olarak değişmektedir. Örneğin kremalı bir bisküvi ile kremasız bir bisküvinin imalatındaki muhteviyatlar aynı değildir. Temel 1692

3 malzemeler aynı olabilir, fakat bisküvinin etiketini değiştiren maddeler farklılık gösterir İkinci Basamak- Bisküvi Hammaddesinin Pişirime Uygun Hale Getirilmesi Bu aşamada yapılacak işlem çok basittir. Hazırlanan muhteviyat bu aşamada şartlarına uygun olarak karıştırılmalıdır. Karıştırma işleminde muhteviyat fırına gönderilmeden önce pişirime hazır hale getirilir. İyice işlenmiş hamur bundan sonraki aşama olan kalıp yerleştirme kısmına boşaltılır Üçüncü Basamak- Bisküvi Hamurunun Pişirilmesi Hamur haline getirilip hazırlanan muhteviyat bileşiği bu aşamada kalıplara yerleştirilerek fırına gönderilir. Kalıplarda bisküvi uygun şekil alır. Farklı görünüme sahip bisküvilerin kalıpları da farklı olur Dördüncü Basamak Fırına Gönderilen Hamurun Pişirilmesi Fırına gönderilen hamur, fırında pişirilir ve sonra paketleme servisine gönderilir Beşinci Basamak Paketleme İşlemi Bu aşamada pişirilen bisküviler paketlenerek piyasaya sürülür. 4. MALZEME SEÇİMİ Tasarlanan projenin montajının yapılmasında gerekli olacak önemli parçalar aşağıda listelenmiştir. 1693

4 a. Motor(4 Adet) b. Anahtar(6 Adet) c. İki Adet Dişli Ray d. Arabirim e. Lego Parçaları 5. İŞLEM BASAMAKLARI Bisküvi üretimi için montajı yapılan sisteminin şematik çizimi Şekil 1'de görülmektedir. Bu sistemin çalışması aşağıda adım adım anlatılmıştır. M1 motoru vasıtasıyla, bu motora bağlı olan ray hareket ettirilerek, muhteviyat bulunduğu depodan alınarak, hamur yapma tankına taşınmaktadır. Burada bulunan E1 ve E2 anahtarları, M1 motorunun ileri-geri hareketlerini kontrol etmektedir. Hamur yapma tankına taşınan muhteviyat, M4 motoruna bağlı bir pervane vasıtasıyla karıştırılmaktadır. Karıştırma süresi, LOGO programı vasıtasıyla ayarlanabilmektedir. İşlenen hamur M2 motoruna bağlı bir valf vasıtasıyla kalıplara boşaltılır. Burada bulunan E3 ve E4 anahtarları, M2 motorunun hareketlerini kontrol eder Kalıplara boşaltılan hamur M3 motoru vasıtasıyla hareketli ray kullanılarak, pişirilmek üzere fırına gönderilmektedir. Burada bulunan E5 ve E6 anahtarları, M3 motorunun hareketlerini kontrol eder. Fırında pişirilen bisküviler M3 motoru vasıtasıyla fırından çıkarılır. Bundan sonraki basamak; paketleme işlemi olup başlı başına bir otomasyon sistemini gerektirmektedir. 1694

5 RESİMLER 6. PROJEDE KULLANILAN BAZI MALZEMELERE AİT 7. MONTAJ AŞAMALARI Muhteviyatın karıştırıldığı bölüm Muhteviyatı taşıyan raylı sistem 1695

6 Hamuru fırına götüren raylı sistem Hamuru karıştıran valf Fırın ünitesi 1696

7 Bisküvi sisteminin görüntüsü Sistemin genel görüntüsü 8. LOGO PROGRAMININ YAZILIMI VE AÇIKLAMASI Bisküvi üretiminde kullanılan projenin bilgisayarla kumanda edilmesini sağlayan LOGO programlama diliyle yazılmış programın tümü aşağıda verilmiştir. TO BISKUVI INIT 1697

8 MCW Ml WATCH E2 MSTOP M1 MCW M4 WAIT 5 MSTOP M4 MCW " M2 WATCH E4 MSTOP M2 WAIT 3 MCCW M2 WATCH E3 MSTOP M2 WAIT 1 MCW M3 1698

9 WATCH E6 MSTOP M3 WAIT 5 RESTART END TO RESTART MCCW M3 WATCH E5 MSTOP M3 WAIT 2 MCCW M1 WATCH E1 MSTOP M1 WAIT 2 BISKUVI END 9. PROGRAMIN ADIM ADIM AÇIKLAMASI TO BISKUVI INIT MCW M1 1699

10 WATCH E2 MSTOP M1 MCW M4 WAIT 5 TO BISKUVI komutu ile BISKUVI isimli program tanımlanmıştır. INIT komutu ile bütün motorlar başlangıç durumuna getirilir. Böylece örneğin elektrik kesilmesi durumunda, sistem rastgele bir konumda bulunuyorsa, program çalıştırıldığında tekrar bütün organlar, bulunması gereken başlangıç konumunu alırlar. MCW M1 komutu ile M1 motoru ileri yönde (Saat ibresi yönünde) hareket ettirilmektedir. Yani muhteviyat deposundan alınan malzeme, raylı sistemle karıştırıcıya taşınır. WATCH E2 komutu belirlenen E2 anahtarındaki değişiklikleri algılayarak bir sonraki komut satırına kadar önceki komutun çalışmasının devam etmesini sağlar. Yani, M1 motorunun taşıdığı konteynerin, E2 anahtarına ulaşmasını gözetler. MSTOP M1 komut satırı ile E2 anahtarındaki değişiklik gözlendiği anda M1 motorunun çalıştırılması durdurulur. Konteyner karıştırıcıya ulaştığında, M1 motoru durdurulur. MCW M4 komut satırı ile M4 motoru sağa doğru (Saat ibresi yönünde) döner (Yani karıştırıcı döndürülür). WAIT 5 komutu ile M4 motorunun çalışması 5 saniye devam eder (Karıştırma işlemi 5 saniye devam ettirilir). 1700

11 MSTOP M4 MCW M2 WATCH E4 MSTOP M2 WAIT 3 MSTOP M4 komutu ile M4 motorunun çalışması durdurulmaktadır (Karıştırma işlemi son bulur). MCW M2 komutu ile M2 motoru ileri yönde hareket ettirilmektedir (Hamurun kalıplara boşaltılmasını sağlayan motor çalıştırılır). WATCH gözienmektedir. E4 komutu ile E4 anahtarındaki değişiklikler MSTOP M2 komut satırı ile E4 anahtarındaki değişiklikler algılandığı anda M2 motoru durdurulmaktadır (Hamuru kalıplara doldurma işlemi). WAIT 3 komut satırı ile 3 saniye beklenmektedir. MCCW M2 WATCH E3 MSTOP M2 WAIT 1 MCCW M2 komut satırı ile M2 motoru geriye (Saat ibresinin tersi yönünde) hareket ettirilmektedir. 1701

12 WATCH gözlenmektedir. E3 komut satırı ile E3 anahtarındaki değişiklikler MSTOP M2 komut satırında, M2 motorunun E2 anahtarında değişiklik olduğu anda durur. WAIT 1 komut satırı ile 1 saniye beklenmektedir. MCW M3 WATCH E6 MSTOP M3 WAIT 5 RESTART END MCW M3 komutu ile M3 motoru ileri yönde hareket ettirilmektedir (Kalıplara doldurulmuş bisküvileri fırına götüren bandı hareket ettiren motor). WATCH E6 komut satırı ile E6 anahtarındaki değişiklikier gözlenmektedir. Bant üzerindeki kalıpların fırına ulaştığını E6 anahtarı gözetler. MSTOP M3 komutu ile E6'da değişiklik olduğu anda M3 motorunun çalışması durdurulur. Çünkü artık kalıplar fırına ulaşmıştır. WAIT 5 komut satırı ile 5 saniye beklenilmektedir. RESTART komut satırı ile RESTART isimli alt program çağrılmaktadır. 1702

13 END komutu ile program son bulmaktadır. TO RESTART MCCW M3 WATCH E5 MSTOP " M3 WAIT 2 TO RESTART komutu ile RESTART isimli program tanımianmaktadır. MCCW " M3 komutu ile M3 motoru geri yönde hareket ettirilmektedir. Fırında pişen bisküviler fırından alınarak bantlı sistemle dışarı çıkartılır. WATCH " E5 komutu ile E5 anahtarındaki değişiklikler gözlenir. MSTOP " M3 komutu sayesinde; E5 anahtarında değişiklik olduğu anda M3 motoru durur. Kalıplar E5 anahtarına ulaştığında, hareketli ray (bant) durdurulur. WAIT 2 komutu ile 2 saniye beklenilmektedir. MCCW M1 WATCH E1 MSTOP M1 WAIT 2 BISKUVI END 1703

14 MCCW M1 komutu ile M1 motoru geri yönde hareket ettirilecektir. Muhteviyat deposundan malzeme almak için bu işlem yaptırılır. WATCH E1 komutu ile E1 anahtarındaki değişiklik gözlenerek algılanmaktadır. MSTOP M1 komutu ile M1 motoru durdurulmaktadır Çünkü hareketli ray sistemi depoya ulaşmıştır. WAIT 2 komutu nedeniyle 2 saniye beklenilmektedir. BISKUVI komutu ile ana program çağırılmaktadır. END komutu ile RESTART isimli alt program kapatılmaltadır. 10. SONUÇ Bu benzetim projesi Iaboratuar düzeyinde ve masa üstü robot setine ait lego parçalar kullanılarak gerçekleştirilmiştir Montajı basit bu düzenek üzerindeki otomasyon sistemleri sayesinde, öğrenciler kontrol teknolojisinin kuramsal temellerini uygulamalı görme imkanına varmaktadırlar. Öğrenciler okulda aldıklar temel bilgilere ait uygulamaları, mezun olduktan sonra endüstride karşılaşacakları gerçek makineler üzerinde gördüklerinde, kendilerine büyük güven duyacaklardır. ÖğrenciIer açısından önemli olan, üniversite yıllarında aldıkları temel bilgileri, ileride daha kapsamlı sistemlere dönüştürebilecek yeni atılımlara teşebbüs edebilmeleridir. KAYNAKLAR Bisküvi Üretiminde Kullamlan Otomasyon Sistemi, Fırat Üniversitesi, Elektronik-Bilgisayar Eğitimi Bölümü, Robotik Dersi Projesi, Proje no: 1998/

Benzer belgeler

5.45. KONNEKTÖRLERE KABLO EKLEME OTOMASYONU

5.45. KONNEKTÖRLERE KABLO EKLEME OTOMASYONU Prof. Dr. Asaf VAROL avarol@firat.edu.tr Giriş Günümüzde birçok elektronik aletin bağlantıları konnektörlerle sağlanmaktadır. Çeşitli elektronik aletler bu konnektörler