AYLIK BÜLTENLER SERİSİ HAZİRAN,2012 KONU : İLKOKULA BAŞLARKEN

Transkript

1 AYLIK BÜLTENLER SERİSİ KONU : İLKOKULA BAŞLARKEN HAZİRAN,2012 Bireyin gelişimi bağımlılıktan bağımsızlığa, somut düşünceden soyut düşünmeye, ben merkezlilikten -beni koruyarak- işbirliğine ve toplumsallaşmaya doğru giden bir süreçtir. Bu sürecin seyrinde okul, bireyin eğitimi ve öğretim açısından önemli bir zaman dilimini ve gelişim aşamasını kapsamaktadır. İlkokula başlama, çocuğun yaşamındaki önemli dönüm noktalarından biridir. Okul çağına değin içinde yaşadığı, uyum sağlamayı başardığı, çoğunlukla kendini kabul ettirdiği ev veya anaokulu ortamından ayrılarak değişik özellikler taşıyan ilkokul ortamına geçiş çocuk ve aile için belli bir uyum sürecini gerektirir. Okul çağının başlaması ile birlikte çocuk, içinde bulunduğu sosyal ortamdan ayrılıp yeni bir çevreye uyum sağlayabilmek, kendisinden istenilenleri yapmak ve verilen sorumlulukları yerine getirebilmek gibi bir yükü taşımakla karşı karşıyadır. Bu yeni çevrenin uyulması gereken kuralları, farklı özelliklere sahip öğretmen ve çocukları, başarmak zorunda olduğu öğrenim görevleri bulunmaktadır. Çocukların bu güçlükleri yenebilmesinde, ilkokulun onlar için anlamlı, mutlu ve yaratıcı deneyimlerle dolu bir yer haline getirilmesinde ebeveynlerin ve öğretmenin yardımı gerekmektedir. Ebeveyn, o güne kadar bütün zorluklar ve tehlikelerden gözü gibi koruduğu çocuğunu yuvadan uçurmak durumundadır. Öğretmen ise, o zamana kadar kazanımları ve yetiştirme tarzları farklı olan birçok çocuğun okula uyumunu sağlamak, öğrenmeyi öğretmek, öğrenmekten keyif almalarına yardımcı olmak ve aile ile iş birliği kurarak öğrencinin gelişimini sağlamak durumundadır. Çocuğun ilköğretime başlarken, akademik olarak hazır olmasının yanı sıra belki de daha çok duygusal ve sosyal olarak hazır olması çok önemlidir. Eğer Çocuğunuzun; * Masa başı dikkat süresinin yaşına uygun gelişmişse, * Kalemi doğru tutabiliyor ve el tercihini belirlemişse, 1

2 * Makası doğru tutabiliyor ve kesme becerileri gelişmişse, * Yoğun telaffuz hataları yoksa, * Görsel dikkat ve el becerisi gerektiren oyun becerileri gelişmişse, * Sıralama becerisi (sayıları, haftanın günleri ve mevsimleri) gelişmişse, * Önce, sonra, dün- bugün gibi zaman kavramları gelişmişse ve bu ifadeleri doğru kullanıyorsa, * Şarkı, şiir ve tekerleme ezberleyebilme becerisi gelişmişse, * Neden sonuç ilişkilerini fark etme becerileri yaşına uygun gelişmişse, * Soyutlama ve sorgulama becerileri gelişmişse, * Duyduğu-yaşadığı- gördüğü hikayeleri kendine özgü cümlelerle uygun sıra ile anlatabilme becerileri gelişmişse, * Kelime dağarcığı yaşına uygunsa, * Vücudunu mekan içinde konumlandırabiliyor, dengeli bir şekilde hareket edebiliyor, kaydıraktan kayma, bisiklete binme ve top ile oynanan oyunlarda koordinasyonu yeterliyse, Bilişsel olarak yeni bilgi ve beceriler edinmeye, okullu olmaya hazır diyebilirsiniz. Eğer çocuğunuz; Ayrılıklarla baş etmeyi öğrendiyse; sizden bağımsız hareket edebiliyorsa, Kendine ve başkalarına güven duyuyorsa, Sorumluluk almaya istekli ve yerine getirmede yeterli ve yetenekliyse, Değişikliklere uyum sağlayabiliyorsa, Farklı insan ilişkilerini gözlemlemiş ve farklı kişilerle ilişkiye girmişse, Problemlerin iyi ya da kötü, mutlaka bir çözümü olduğunu biliyorsa ve çözme konusunda kendine güveniyorsa, Bazen grupla beraber olmaya hazır ve hevesli, kooperatif davranabilen, bazen özgür ve özgün "bireysel" davranabilen biri olarak, gerekli sosyal ve duygusal becerilere sahipse, Başladığı işi bitirebiliyorsa, Kendini tanıma ve kontrol etme konusunda özgüveni ve denetimi gelişmişse, Kendini idare edecek temel fiziksel gereksinimlerini bağımsız olarak karşılayabiliyorsa, Sınırları tanıyor ve kabul ediyorsa, 2

3 Duygu ve düşüncelerini ifade etmenin birçok yolundan bazılarını biliyorsa, Dinleme becerisi gelişmişse, Kendini ve kendine ait şeyleri koruyabiliyorsa, Kuralları anlama, kabul etme ve yerine getirmede sosyal ve zihinsel olarak olgunlaşmışsa, Beklemeyi biliyor, sıraya girerek, parmak kaldırıp konuşarak bunu uygulamaya geçirebiliyorsa, Öfkesini kontrol edebilme becerisine yeterince sahipse, Yaşı ölçüsünde kendisiyle ilgili karar verebilme (kıyafet, yemek seçimi v.b) becerisine sahipse, Yaşıtları veya yetişkinlerle oyun oynarken kaybetmeye tahammülü gelişmişse, Yenilgiler veya başarısızlıklar karşısında sabredip sebat gösterebiliyorsa, Sosyal ve duygusal olarak gerçek yaşam deneyimleri kazanmaya yani okullu olmaya hazır diyebilirsiniz. Okula başlama sadece çocuklar için değil aileleri için de önemli ve heyecan verici bir olaydır. Hatta bazen yetişkinler, çocuklardan daha geç ve zor alışabilirler. Çocuklar, çevrelerini çok iyi gözlemlerler ve yakın çevrelerindeki kişilerin tepkilerinden etkilenirler. Okula başlama çocuğun şimdiye kadar yaşamadığı bir deneyimdir. Bu nedenle, çocuk kendisine bu konuda yapılan her türlü telkinin etkisinde kalabilecektir. Yetişkinler, kendi okul deneyimlerinden, kişiliklerinden, yaşamsal beklentilerinden, aile ilişkilerinden etkilenerek, çocukların okul yaşamını yönlendirir. Aslında, çocuk için zor olan bu dönemde aileler çocuklarından daha çok sıkıntı yaşayabilmekte ve bu sıkıntılarını çocuklara yansıtarak sürecin daha zorlu geçmesine ister istemez neden olabilmektedirler. Unutmayınız ki çocuklar sizin yaşadığınız duygu değişimlerini va kaygılarınızı hissederler ve kendileri de aynı şekilde hissetmeye başlarlar... İlköğretime başlayacak bir çocuk için kaygı yaratacak sorular neler olabilir? Gelin birinci sınıf sıralarında oturan bir çocuğun aklından geçenleri öğrenelim: Burası nasıl bir yer? Oldukça da büyük bir bina, acaba burada kaybolur muyum? 3

4 Evim okula yakın mı? Acaba anne ve babam almaya gelecekler mi? Ya servisimi bulamazsam? Servis şoförü evimi bulabilecek mi? Ne kadar çok çocuk var. Üstelik birçok yaramaz çocuk da var. Umarım bana zarar vermezler. İlkokul dersleri hiç de kolay değilmiş bütün bunları nasıl öğreneceğim? Başaramazsam öğretmenim ne yapar, ne söyler? Peki ya arkadaşlarım benimle alay ederler mi? Herkes karneden bahsediyor. Derslerini bilmeyen sınıfta kalıyormuş. Ya ben de kalırsam? Bu dersler ne kadar uzun sürüyor. Zil ne zaman çalacak? Teneffüse çıkmak ve oynamak istiyorum. Burada oyun saati yok mu? Tuvaletim neden bu kadar sık geliyor bilmiyorum? Neden her seferinde öğretmenimden izin almaya çekiniyorum. Anaokulunda da birçok kuralımız vardı ama ilkokuldaki kurallar daha çok ve daha zor. Bu kuralları anlamak ve uygulamak benim için biraz zor. Bazı kuralların yaşamı kolaylaştırdığını ve düzene soktuğunu bilmiyor değilim. Ama zamana ihtiyacım var. Ebeveynlerin ve öğretmenlerin görevi çocuğun kafasında oluşabilecek bu sorulara olabildiğince net ve somut cevaplar vererek rahatlamalarını sağlamaktır ve onları etkin dinlemektir. Çocuğun yakın çevresinin bu ihtiyaçlara tatmin edici cevap verememesi çocuğun okulu benimseyememesine neden olabilir. Okula gitme konusunda isteksizlik olabilir. Böyle bir durumda çocukların ebeveynlerin yaklaşımlarından çok etkilendikleri gerçeğinden yola çıkarak yapılabilecek ilk müdahale sakin ve soğukkanlı olmaktır. Çocuğun okula uyum sürecinde anne babanın ve yakın çevresinin yaklaşımları çok önemlidir. Çocukların, duyarlılıkları fazladır, çevrelerini çok iyi gözlemlerler ve özellikle yakın çevrelerinin tepkilerinden etkilenirler. Çocuğun yaşayacağı bu deneyimle ilgili yapılan her yorum ve telkin onu etkileyebilecektir. Hazırlık aşamasında; Çocuğunuza ilkokulla ilgili bilgiler verirken fakat fazla beklenti içine sokmamaya özen gösterin. İlkokul dönemini çocuğunuza anlatırken ne fazla zor ne de olduğundan daha kolay bir izlenim oluşmamasına özen gösterin. Okulun öğrenme etkinliğinin yanında keyifli yönlerini de anlatın. Sosyal etkinlikler bu nedenle çok önem taşır. 4

5 Okul alışverişini çocukla birlikte yapmak olumlu etki yaratır. Yeni eşyalar, kıyafetler, eşyalarını koyabileceği bir çanta alışverişi çocukları çok motive edebilmektedir. Okul alışverişi sonrası düzenini kendisinin oluşturacağı yönündeki sohbetler sorumluluk almalarına yardımcı olmaktadır. Çocuğunuzu her dönemde dinlemeli kaygıları olabileceğini baştan kabul etmelisiniz. Kendi okul fotoğraflarınızı gösterip, anılarınızı anlatıp okul hayatında karşılaşabilecekleriyle ilgili çocuğunuzu hazırlayabilirsiniz. Hayat, yeni geçişler ve alışma dönemleriyle doludur, kendini hazırlıklı hisseden kişi içinse bu geçişler olağan sayılmakta ve sorun kaynağı olarak değerlendirilmemektedir. OKULA UYUM İÇİN ÜÇGEN İLİŞKİ GEREKLİ Çocuğun uyumlu bir okul yaşantısında aile çocuk okul arasında kurulan üçgenin çok önemli bir rolü vardır. Bu üçgenin her zaman iletişim halinde olması gerekir. Aile çocuğuyla okulda yaşadıklarını her zaman paylaşabilmeli, çocuğa korkularını, heyacanını, sevincini konuşabileceği bir ortam hazırlamalıdır. Okul da çocuğun uyumunu kolaylaştırmak için gerekli paylaşım alanını yaratmalıdır. Aile ve öğretmen işbirliği halinde çocuğun potansiyelini en uygun şekilde ortaya koyabileceği ortamı sağmak adına ortak hareket edebilmelidir. Çocuğunuz herhangi bir konuda sorun yaşayabilir ve sorununu sağlıklı çözmek çoğu zaman uygun öğretmen, aile, kısacası yetişkin tutumu ile gerçekleşebilir. Keyifli ve verimli bir tatil geçirmeniz dileğiyle... Özel Üsküdar SEV İlköğretim Okulu Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Servisi Kaynak: Ya-Pa Yayınları, Anakucağından Anaokuluna Anaokulundan İlkokula İnternet araştırmaları 5