İletişim. Yayıncı Sertifika No: Matbaa Sertifika No: 25744

Transkript

1 3. Baskı

2 Editör: Doç. Dr. Behçet ORAL ÖĞRENME ÖĞRETME KURAM ve YAKLAŞIMLARI ISBN Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. 2014, Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır. 1. Baskı: Eylül 2011, Ankara 3. Baskı: Şubat 2014, Ankara Yayın-Proje Yönetmeni: Ayşegül Eroğlu Dizgi-Grafik Tasarım: Cemal İnceoğlu Türkçe Redaksiyon: Arş. Gör. Zeliha Bayazıt Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Tarcan Matbaacılık Yayın Sanayi Zübeyde Hanım Mahallesi Samyeli Sokak No: 15 İSKİTLER/ANKARA ( ) Yayıncı Sertifika No: Matbaa Sertifika No: İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi: Yayınevi Belgeç: Dağıtım: Dağıtım Belgeç: Hazırlık Kursları: E-ileti: pegem@pegem.net

3 ÖNSÖZ Bu kitap, Eğitim Fakülteleri ve dışarıdan öğretmenlik meslek bilgisi (formasyon) programına devam eden öğrenciler için bir ders kitabı olarak hazırlanmıştır. Bunun yanı sıra, KPSS ye hazırlanan öğretmen adayları için de zengin bir içerik ve örnek sorular sunmaktadır. Yine bu kitap, halihâzırda öğretmenlik yapanlar için de bir başvuru kaynağı niteliği taşımaktadır. Kitabın yararlı olması için ekip olarak çok gayret gösterdiğimizi belirtmek isterim. Hemen hemen bütün bölümlerde içerik çeşitli resim, grafik, şema ve örneklerle desteklenmeye çalışıldı. Bu açıdan bakıldığında kitabın okuyucuyu sıkmayacağını söyleyebilirim. Kitap beş bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde öğrenme-öğretme ile ilgili temel kavramlar, ikinci bölümde öğrenme kuramları ve eğitime yansımaları, üçüncü bölümde öğrenme stratejileri ve stilleri, dördüncü bölümde öğrenme-öğretme strateji ve modelleri ve beşinci bölümde ise öğrenme-öğretmede yeni yönelimler yer almaktadır. Kitabın hazırlanması yaklaşık bir yıl sürdü. Aslında kitabın ortaya çıkmasında katkı sağlayan meslektaşlarımın yıllarının birikimi dikkate alındığında bir yıl demek yeterli olmaz. Çünkü meslektaşlarım yıllarca edindikleri birikimlerini süzerek kitaba yansıtmışlardır. Değerli meslektaşlarım, yoğunluklarına rağmen hiçbir önerimize hayır demeden, bir yıl boyunca fedakârca çaba gösterdiler. Bu nedenle emeği geçen bütün meslektaşlarıma teşekkür etmeyi bir borç bilirim. Yine kitabın bir an önce tamamlanması için en az bizim kadar gayret gösteren başta Servet SARIKAYA ve PEGEM AKADEMİ'nin bütün çalışanlarına, kitaba katkı sağlayan meslektaşlarım adına teşekkür ederim. Son olarak yetişmemizde emeği geçen bütün hocalarımıza da sonsuz teşekkür ederim. Kitabın yazılış amacına hizmet etmesi dileğiyle Doç. Dr. Behçet ORAL

4

5 Bölüm 1: TEMEL KAVRAMLAR Doç. Dr. Recep Koçak Gaziosmanpaşa Üniversitesi Bölümler ve Yazarları Bölüm 2: ÖĞRENME KURAMLARI ve EĞİTİME YANSIMALARI 2.1. Davranışçı Öğrenme Kuramları Yrd. Doç. Dr. Yaşar Barut Ondokuz Mayıs Üniversitesi 2.2. Bitişiklik Kuramları ve Eğitime Yansımaları Doç. Dr. İsa Korkmaz Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi 2.3. Bağlaşımcılık/Bağ Kuramı ve Eğitime Yansımaları Doç. Dr. Hatice Zeynep İnan Dumlupınar Üniversitesi 2.4. Sosyal Bilişsel Öğrenme Kuramı Doç. Dr. Mehmet Gültekin Anadolu Üniversitesi 2.5. Gestalt Kuramı Yrd. Doç. Dr. Yıldız Öztan Ulusoy Kocaeli Üniversitesi 2.6. Bilgiyi İşleme Kuramı ve Eğitime Yansımaları Yrd. Doç. Dr. Yıldız Öztan Ulusoy Kocaeli Üniversitesi 2.7. Nörofizyolojik Kuram (D. Olding Hebb) Yrd. Doç. Dr. Arzu Taşdelen Karçkay Öğr. Gör. Seydi Aktuğ Uşak Üniversitesi Bölüm 3: ÖĞRENME STRATEJİLERİ ve STİLLERİ 3.1. Öğrenme Stratejileri ve İlgili Sınıflamalar Doç. Dr. Tahsin İlhan Gaziosmanpaşa Üniversitesi 3.2. Öğrenme Stilleri ve Öğrenme Stili Modelleri Doç. Dr. Behçet Oral Öğr. Gör. Yunus Avanoğlu Dicle Üniversitesi

6 Bölüm 4: ÖĞRENME ÖĞRETME STRATEJİ ve MODELLERİ 4.1. Öğretim Stratejileri Yrd. Doç. Dr. Hasan Hüseyin Şahan Yrd. Doç. Dr. Nihat Uyangör Yrd. Doç. Dr. Sonnur Işıtan Balıkesir Üniversitesi 4.2. Öğrenme - Öğretme Modelleri "Grupla Öğrenme Modelleri" (Carroll, Bloom, Slavin, Gagne) Yrd. Doç. Dr. Murat Gökalp Ondokuz Mayıs Üniversitesi "Bireysel Öğretme Modelleri" Bireyselleştirilmiş Öğretim Modeli (Keller) Doç. Dr. Erdoğan Köse Atatürk Üniversitesi Programlı Öğretim Modeli Doç. Dr. Adnan Küçükoğlu Atatürk Üniversitesi Bilgisayar Destekli Öğretim Modeli Doç. Dr. Kerim Gündoğdu Adnan Menderes Üniversitesi Araş. Gör. Ceyhun Ozan Atatürk Üniversitesi Bölüm 5: ÖĞRENME ÖĞRETMEDE YENİ YÖNELİMLER 5.1. Çoklu Zekâ Kuramı 5.2. Yaplandırmacılık Doç. Dr. Orhan Akınoğlu Marmara Üniversitesi 5.3. Beyin Temelli Öğrenme 5.4. Probleme Dayalı Öğrenme Yrd. Doç. Dr. Ahmet Çoban Dicle Üniversitesi 5.5. İşbirlikli Öğrenme 5.6. Proje Tabanlı Öğrenme 5.7. Öykü Tabanlı Öğrenme 5.8. Senaryo Tabanlı Öğrenme Doç. Dr. Zühal Çubukçu Eskişehir Osmangazi Üniversitesi

7 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... iii BÖLÜMLER ve YAZARLARI... v İÇİNDEKİLER...vii BÖLÜM 1 TEMEL KAVRAMLAR KURAM (YAKLAŞIM MODEL) (Doç. Dr. Recep Koçak)... 3 ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER...13 ÖZET...27 KAYNAKÇA...28 DEĞERLENDİRME SORULARI...28 BÖLÜM 2 ÖĞRENME KURAMLARI ve EĞİTİME YANSIMALARI 2.1. DAVRANIŞÇI ÖĞRENME KURAMLARI (Yrd. Doç. Dr. Yaşar Barut)...39 ÖĞRENME KURAMLARI...41 DAVRANIŞÇI ÖĞRENME KURAMLARI...43 WATSON'UN KLASİK KOŞULLANMASI...48 ÖZET...52 KAYNAKÇA...53 DEĞERLENDİRME SORULARI BİTİŞİKLİK KURAMLARI ve EĞİTİME YANSIMALARI (Doç. Dr. İsa Korkmaz)...61 JOHN BROADUS WATSON...63 EDWIN RAY GUTHRIE...66 ÖZET...69 KAYNAKÇA...70 DEĞERLENDİRME SORULARI BAĞLAŞIMCILIK/BAĞ KURAMI ve EĞİTİME YANSIMALARI (Doç. Dr. Hatice Zeynep İnan)...73 BAĞLAŞIMCILIK/BAĞ KURAMI ve EĞİTİME YANSIMALARI...75 EDİMSEL KOŞULLAMA VE EĞİTİME YANSIMALARI...78 ÖZET...86 KAYNAKÇA...87 DEĞERLENDİRME SORULARI SOSYAL BİLİŞSEL ÖĞRENME KURAMI (Doç. Dr. Mehmet Gültekin) GİRİŞ SOSYAL BİLİŞSEL ÖĞRENME KURAMI İŞARET GESTALT ÖĞRENME KURAMI ÖZET KAYNAKÇA

8 DEĞERLENDİRME SORULARI GESTALT KURAMI (Yrd. Doç. Dr. Yıldız Öztan Ulusoy) GESTALT KURAMI GESTALT KURAMINDA ALGILAMA BEYİN ve YAŞANTI KAZANMA DAVRANIŞIN BELİRLEYİCİLERİ DAVRANIŞSAL ÇEVRE İÇGÖRÜSEL ÖĞRENME ve PROBLEM ÇÖZME ÜRETİCİ DÜŞÜNME YAŞAM ALANI GESTALT PSİKOLOJİ ve ÖĞRENME ÖZET KAYNAKÇA DEĞERLENDİRME SORULARI BİLGİYİ İŞLEME KURAMI ve EĞİTİME YANSIMALARI (Yrd. Doç. Dr. Yıldız Öztan Ulusoy) BELLEK TÜRLERİ BİLİŞSEL SÜREÇLER BİLGİYİ GERİ GETİRME YOLLARI UNUTMA (GERİ GETİRME BAŞARISIZLIĞI) YÜRÜTÜCÜ SÜREÇLER/ BİLİŞİ YÖNETME YÜRÜTÜCÜ KONTROL (EXECUTİVE CONTROL) BİLGİYİ İŞLEME MODELİNE GÖRE ÖĞRETİMİN DÜZENLENMESİNDE DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR ÖZET KAYNAKÇA DEĞERLENDİRME SORULARI NÖROFİZYOLOJİK KURAM (D. Olding Hebb) (Yrd. Doç. Dr. Arzu Taşdelen Karçkay, Öğr. Gör. Seydi Aktuğ) NÖROFİZYOLOJİK ÖĞRENME KURAMI ÖĞRENMENİN FİZYOLOJİK TEMELLERİ HEBB'İN NÖROFİZYOLOJİK ÖĞRENME KURAMI ÖĞRENMENİN NÖROFİZYOLOJİSİ ÖZET KAYNAKÇA DEĞERLENDİRME SORULARI viii Öğrenme Öğretme Kuram ve Yaklaşımları

9 BÖLÜM 3 ÖĞRENME STRATEJİLERİ ve STİLLERİ 3.1. ÖĞRENME STRATEJİLERİ ve İLGİLİ SINIFLAMALAR (Doç. Dr. Tahsin İlhan) GİRİŞ ÖĞRENME STRATEJİLERİ ÖĞRENME STRATEJİLERİNİN SINIFLANDIRILMASI ÖĞRENME STRATEJİLERİNİN ÖĞRETİMİ ÖZET KAYNAKÇA DEĞERLENDİRME SORULARI ÖĞRENME STİLLERİ ve ÖĞRENME STİLİ MODELLERİ (Doç. Dr. Behçet Oral, Öğr. Gör. Yunus Avanoğlu) GİRİŞ ÖĞRENME STİLİ MODELLERİ ÖĞRENME STİLLERİ ve ÖĞRETİM ORTAMI ÖZET KAYNAKÇA DEĞERLENDİRME SORULARI BÖLÜM 4 ÖĞRENME ÖĞRETME STRATEJİ ve MODELLERİ 4.1. ÖĞRETİM STRATEJİLERİ (Yrd. Doç. Dr. Hasan Hüseyin Şahan, Yrd. Doç. Dr. Nihat Uyangör, Yrd. Doç. Dr. Sonnur Işıtan) ÖĞRETİM STRATEJİSİ NEDİR? SUNUŞ YOLUYLA ÖĞRETİM BULUŞ YOLUYLA ÖĞRETİM ARAŞTIRMA-İNCELEME YOLUYLA ÖĞRETİM ÖZET KAYNAKÇA DEĞERLENDİRME SORULARI ÖĞRETME ÖĞRENME MODELLERİ "GRUPLA ÖĞRETME MODELLERİ" (Carroll, Bloom, Slavin, Gagne) (Yrd. Doç. Dr. Murat Gökalp) OKULDA ÖĞRENME MODELİ (CARROLL) TAM ÖĞRENME MODELİ (BLOOM) ETKİLİ ÖĞRETİM MODELİ (SLAVİN) ÖĞRETİM ETKİNLİKLERİ MODELİ (GAGNE) İçindekiler ix

10 GAGNÉ'YE GÖRE ÖĞRENME TÜRLERİ GAGNE'YE GÖRE ÖĞRENME ÜRÜNLERİ (HİYERARŞİSİ) ÖZET KAYNAKÇA "BİREYSEL ÖĞRETME MODELLERİ" "BİREYSEL ÖĞRETME MODELLERİ" BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ ÖĞRETİM MODELİ (Keller) (Doç. Dr. Erdoğan Köse) BİREYSEL ÖĞRETİM TEKNİKLERİ BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ ÖĞRETİM (KELLER PLANI) BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ ÖĞRETİM TEKNİĞİNİN YARARLARI ve SINIRLILIKLARI DİĞER BİREYSEL ÖĞRETİM TEKNİKLERİ ÖZET KAYNAKÇA DEĞERLENDİRME SORULARI PROGRAMLI ÖĞRETİM MODELİ (Doç. Dr. Adnan Küçükoğlu) PROGRAMLI ÖĞRETİMİN TEMELLERİ PROGRAMLI ÖĞRETİM MODELLERİ PROGRAMLI ÖĞRETIM MATERYALİNİN HAZIRLANMASI PROGRAMLI ÖĞRETİMİN YARARLARI ve SINIRLILIKLARI KAYNAKÇA ÖZET DEĞERLENDİRME SORULARI BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM MODELİ (Doç. Dr. Kerim Gündoğdu) BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM MODELİ BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİMİN ÖĞELERİ BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİMİN AMAÇLARI BİLGISAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİMİN YARARLARI BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİMİN SINIRLILIKLARI BILGISAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM YAZILIMLARI ÖZET KAYNAKÇA DEĞERLENDİRME SORULARI x Öğrenme Öğretme Kuram ve Yaklaşımları

11 BÖLÜM 5 ÖĞRENME ÖĞRETMEDE YENİ YÖNELİMLER 5.1. ÇOKLU ZEKÂ KURAMI (Doç. Dr. Orhan Akınoğlu) ÇOKLU/ÇOK BOYUTLU ZEKÂ KURAMI ÇOKLU ZEKÂ ALANLARI ve TEMEL ÖZELLİKLERİ ÇOKLU ZEKÂ ALANLARI ve EĞİTİM UYGULAMALARINDA DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR ÇOKLU ZEKÂYI SINIFTA UYGULAMA YAKLAŞIMLARI ÇOKLU ZEKÂYI EĞİTİM UYGULAMALARINDA DEĞERLENDİRME ÇOKLU ZEKÂ ALANLARI, EĞİTİM UYGULAMALARI ve DEĞERLENDİRME ÖZET KAYNAKÇA DEĞERLENDİRME SORULARI YAPILANDIRMACILIK (Doç. Dr. Orhan Akınoğlu) YAPILANDIRMACI ÖĞRENME KURAMI YAPILANDIRMACI YAKLAŞIM TÜRLERİ YAPILANDIRMACI ÖĞRENMENİN TEMEL İLKELERİ YAPILANDIRMACI EĞİTİM ORTAMLARINDA ÖĞRENCİNİN ROLÜ YAPILANDIRMACI EĞİTİM ORTAMLARINDA ÖĞRETMENİN ROLÜ YAPILANDIRMACI YAKLAŞIMI SINIFTA UYGULAMA YAPILANDIRMACI EĞİTİM ORTAMLARINDA DEĞERLENDİRME ÖZET KAYNAKÇA DEĞERLENDİRME SORULARI BEYİN TEMELLİ ÖĞRENME (Yrd. Doç. Dr. Ahmet Çoban) GİRİŞ TARİHSEL SÜREÇ BEYNİN YAPISI BEYİN ve ÖĞRENME BEYİN TEMELLİ ÖĞRENMENİN TANIMI BEYİN TEMELLİ ÖĞRENME SÜRECİ BEYİN TEMELLİ ÖĞRENME YAKLAŞIMI ile DİĞER YAKLAŞIMLAR ARASINDAKİ İLİŞKİ BEYİN TEMELLİ ÖĞRENMENİN AMACI BEYİN TEMELLİ ÖĞRENME İLKELERİ ve EĞİTİM-ÖĞRETİM SÜRECİNE YANSIMALARI BEYİN TEMELLİ ÖĞRENME YAKLAŞIMININ UYGULANMASINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER BEYİN TEMELLİ ÖĞRENME VE SINIF ORTAMI BEYİN TEMELLİ ÖĞRENME YAKLAŞIMINDAN YARARLANACAK ÖĞRETMENLERE ÖNERİLER ÖZET KAYNAKÇA DEĞERLENDİRME SORULARI İçindekiler xi

12 5.4. PROBLEME DAYALI ÖĞRENME (Yrd. Doç. Dr. Ahmet Çoban) GİRİŞ TANIM PROBLEM ÇÖZME ile PROBLEME DAYALI ÖĞRENME ARASINDAKİ FARK SÜREÇ PROBLEME DAYALI ÖĞRENMENİN GELENEKSEL ÖĞRENMEDEN FARKI PROBLEME DAYALI ÖĞRENMENİN BOYUTLARI DEĞERLENDİRME YARARLARI SINIRLILIKLARI REHBER İLKELERİ ÖZET KAYNAKÇA DEĞERLENDİRME SORULARI İŞBİRLİKLİ ÖĞRENME (Doç. Dr. Zühal Çubukçu) GİRİŞ İŞBİRLİKLİ ÖĞRENME ÖZET KAYNAKÇA DEĞERLENDİRME SORULARI PROJE TABANLI ÖĞRENME (Doç. Dr. Zühal Çubukçu) PROJE TABANLI ÖĞRENME ÖZET KAYNAKÇA DEĞERLENDİRME SORULARI ÖYKÜ TABANLI ÖĞRENME (Doç. Dr. Zühal Çubukçu) ÖYKÜ TABANLI ÖĞRENME ÖZET KAYNAKÇA DEĞERLENDİRME SORULARI SENARYO TABANLI ÖĞRENME (Doç. Dr. Zühal Çubukçu) SENARYO TABANLI ÖĞRENME ÖZET KAYNAKÇA DEĞERLENDİRME SORULARI xii Öğrenme Öğretme Kuram ve Yaklaşımları

13 Bölüm 1 TEMEL KAVRAMLAR, ÖĞRENMEYİ ETKİLEYEN ETMENLER Doç. Dr. Recep Koçak Gaziosmanpaşa Üniversitesi Öğrenme Hedefleri Bu bölümü çalıştıktan sonra / bu bölümün sonunda; 1. Öğrenme ve öğretme ile ilgili temel kavramları bilecek ve açıklayabilecek, 2. Öğrenme ve öğretme ile ilgili temel kavramlar arasındaki farkları ayırt edebilecek, 3. Öğrenilmiş ve öğrenilmemiş davranışları ayırt edecek, örneklendirebilecek, 4. Eğitim, öğretim ve öğrenme kavramlarını ayrıntılı olarak bilecek ve açıklayabilecek, 5. Öğrenmeyi etkileyen faktörleri bilecek ve ayırt edebilecek, 6. Etkili ve kalıcı öğrenmeye yardımcı olabilecek öğeleri bilecek ve uygulayabileceksiniz. İçindekiler Temel Kavramlar Kuram (Yaklaşım-Model) Eğitim Eğitim Çeşitleri Sistem Olarak Eğitim Öğretim Strateji İlke Yöntem Teknik Yaşantı Öğrenme Davranış ȎȎ Öğrenilmiş Davranışlar ȎȎ Doğuştan Gelen Davranışlar ȎȎ Geçici Davranışlar ȎȎ Fizyolojik Değişim Sonucu Oluşan Davranışlar

14 ȎȎ ȎȎ Öğrenmeyi Etkileyen Faktörler Büyüme ve Olgunlaşma Sonucu Oluşan Davranışlar Duyusal Alışma Sonucu Oluşan Davranışlar Öğrenenle İlgili Faktörler Öğrenme Yöntemi İle İlgili Faktörler Öğrenme Malzemesi (Konu) İle İlgili Faktörler Öğrenme Ortamı Özet Kaynakça Değerlendirme Soruları Doç. Dr. Recep KOÇAK 1970 Amasya Taşova doğumlu olup ilköğretimini ve orta öğretimini Taşova da tamamlamıştır. Dr. KOÇAK 1993 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyoloji lisans programından mezun olmuştur yılında Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitimde Psikolojik Hizmetler bilim dalında yüksek lisans ve 2003 yılında Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri Bölümü Rehberlik ve Psikolojik Danışma alanında Prof Dr. Üstün DÖKMEN in danışmanlığında doktora derecesini almaya hak kazanmıştır. Dr. Recep KOÇAK tarihleri arasında Ondokuz Mayıs Üniversitesi nde ve Ankara Üniversitesi'nde araştırma görevlisi olarak, yılları arasında ise yardımcı doçent olarak görev yapmış ve 2010 yılında doçent unvanı almıştır. Şu anda Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Rehberlik ve Psikolojik Danışma anabilim dalı başkanı olarak görevine devam etmektedir. Dr. Recep KOÇAK ın ulusal ve uluslararası bilimsel dergilerde yayınlanmış yirmiyi aşkın makalesi olup, Dr. Recep KOÇAK ulusal ve uluslararası bilimsel toplantılarda bildiriler sunmuştur. Dr. KOÇAK ulusal ve uluslararası değişik üniversitelerde lisans ve lisansüstü düzeyde seminer, konferans ve dersler vermiş olup evli üç çocuk babasıdır.

15 Doç. Dr. Recep Koçak Bir insana nasıl öldüğünü sormayın. Nasıl yaşadığını sorun. Ne kadar kazandığını sormayın, neler verdiğini sorun. Mevkisini ya da makamını sormayın görevini yapıp yapmadığını sorun. Soyunu sopunu dikkate almadan bir insanın değerini ölçecek vasıflar bunlardır. Labor İnsan nasıl öğrenir ise öyle yaşar ve öyle de ölür. KURAM (YAKLAŞIM MODEL) Kuram değişkenler arasındaki ilişkiyi basit ve anlaşılır olarak ifade etmek amacı ile birleştirilmiş, sistemli, düzenli ve bir bilimi temel alan kurallar, yasalar, açıklamalar ve kavramlar bütünlüğüdür. Bir başka ifade ile kuram kavramlaştırmaya yönelik olarak, değişkenler arasındaki ilişkiyi basit ve anlaşılır bir biçimde ifade etmek amacıyla birleştirilirmiş tanımlar, örgütlendirilmiş gözlemler, koşullar ve ilkeler bütünüdür. Kuram, çok sayıda doğal gözlemi birbirine bağlayan bir gerçekler ve açıklamalar bütünü olup bir hipotez değildir. Kuantum kuramı, görelilik kuramı, evrim kuramı gibi birçok kuram, günümüz bilim çevrelerinde yaygın olarak kabul gören kuramlardandır. Kuram henüz doğruluğu kanıtlanmamış ancak ispat edilmeye devam eden bilimsel olguları ifade eder. Yeterince denendikten sonra, yeterli ispatlar yapıldığında kuram bilimsel kanun konumuna yükselecektir.2-9 Bu anlamda her bilimin kendi yapısına uygun kuramları-yaklaşımları mevcuttur. Eğitim bilimleri alanında da birçok konuyu açıklayan çeşitli kuram ve yaklaşımlar mevcuttur. Öğrenme öğretme kuram ve yaklaşımları dersi de öğrenme ve öğretmenin nasıl olduğuna yönelik farklı yaklaşımları içermektedir. Öğrenme daha çok öğrenen organizma açısından bir bakıştır. Öğrenme Kuramı yaklaşımları ise organizmanın nasıl öğrendiğini öğrenme sürecinde davranış değişikliğinin nasıl oluştuğunu açıklamaya çalışır. Öğretme kuramları ise daha çok öğreten kişi, öğretmen açısından bakışı yansıtan, daha etkili ve kalıcı öğretim yapmanın yollarını açıklayan yaklaşımlardır. Aslında Öğrenme Öğretme Kuram Ve Yaklaşımları Dersi Öğrenme Psikolojisi dersi ile Öğretim İlke ve Yöntemleri dersinin genel hatları ile birlikte ele alınmış halidir diyebiliriz. Eğitim Genel anlamı ile eğitim, bireyin kendi yaşantısı yoluyla çevresiyle etkileşimi sonucu davranışlarında kasıtlı,amaçlı,istendik yönde değişiklik meydana getirme sürecidir.1 Bu tanımdan da anlaşıldığı gibi eğitim istendik ve amaçlı davranış değişikliği oluşturmaktır. İstendik davranışlar toplum tarafından benimsenen ve uygun görünen davranışlardır. İstendik davranışlar eğitim hedeflerine yön verir. Örneğin büyüklerine saygı duyma, okuma yazma, hesap yapma gibi davranışlar istendik davranışlardır. Temel Kavramlar 3

16 Bir eğitim kurumunda kazanılmış olan kopya çekme, sigara içme, argo konuşma v.b. istenmedik davranışlar ise eğitimin hatalı yan ürünleridir. Amaçlı istendik davranış değişikliğini kim oluşturur sorusunun cevabı doğal olarak bu eğitimi verenlerdir. Eğitimi verenler, yani öğretmenler, onları destekleyen, eşgüdüm ve organizasyonu sağlayan Milli Eğitim Bakanlığı, tüm bunların gerisinde de devlet ve toplum vardır. Bu anlamda her eğitim sisteminin içinde bulunduğu ülke ile özdeşleşen, sistemin dayandığı bir felsefe ve program vardır. Her eğitim programının hedefleri vardır, var olmak zorundadır. Bu hedef aslında içinde bulunulan toplumun, ülkenin genel amacıdır. Bu amaç evrensel değerleri içermekle birlikte ulusaldır, ülkenin temel eğitim felsefesini yansıtır, ideal insan tipini tarif eder. Bu anlamda Milli Eğitim Temel Kanununda belirtilen amaçları gözden geçirmek yararlı olacaktır: Eğitim bireyin kendi yaşantıları ile gerçekleşir. İstendik yönde amaçlı, kasıtlı bir değişikliktir. Süreç olduğu için öğrenme ve öğretimi de kapsar. Türk Milli Eğitiminin Temel Amacı 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununda, Türk Milli Eğitiminin genel hedefleri, Türk toplumunun üyelerinde bulunması istenen ideal insan nitelikleri olarak sayılmıştır. Bu hedefler, yasanın 2.maddesinde şöyle belirlenmiştir: Milli Eğitiminin genel amacı, Türk Milletinin bütün fertlerini, 1. Atatürk inkılap ve ilkelerine ve Anayasada ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine bağlı; Türk Milletinin milli, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan; insan haklarına ve Anayasanın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyetine karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış haline getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek. 2. Beden, zihin, ahlâk, ruh ve duygu bakımlarından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip, insan haklarına saygılı, kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk duyan; yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek; 3. İlgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek gerekli bilgi, beceri, davranışlar ve birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların, kendilerini mutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak; 1-5 Bu amaçları Atatürk ilke ve inkılâplarına bağlı, insani, ahlaki ve kültürel değerleri koruyan ailesini, vatanını seven, görev ve sorumluluklarının bilincinde olan beceri ve kabiliyetlerini geliştiren, üretebilen kendisi ve çevresi ile barışık bireyler yetiştirmek 4 Öğrenme Öğretme Kuram ve Yaklaşımları

17 Doç. Dr. Recep Koçak şeklinde özetlemek mümkündür. Her sistemin kendi örgütsel yapısı içerisinde amaçları vardır. Bu amaçlar, bir yandan Türk vatandaşlarının ve Türk toplumunun refah ve mutluluğunu arttırmak; öte yandan da milli birlik ve bütünlük içinde iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınmayı desteklemek ve hızlandırmak ve nihayet Türk Milletini çağdaş uygarlığın yapıcı, yaratıcı, seçkin bir ortağı yapmaktır. Örgüt, Kurum insanların kendi başlarına gerçekleştiremeyecekleri bir amacı gerçekleştirmek için belli bir yapı etrafında oluşturdukları bütündür.1-4 Örgüt denilince; Lider/ Yönetici Ortak amaç Normlar Hiyerarşi İletişim Bütünlük kavramları karşımıza çıkar. Eğitim Kurumu bireysel, toplumsal, ekonomik, politik ve diğer amaçlar doğrultusunda eğitim hizmeti sunan ve alan tarafların bir araya geldiği; girişi ve çıkışı belli koşullara bağlı olan; iletişim, değerler ve normların şekillendirdiği bir yapıdır. 1-2 Sistem Olarak Eğitim En az bir amaca ulaşmak üzere farklı öğelerden oluşan dinamik ve dirik örüntüye sistem denir. Her sistemin ulaşmak istediği amaçları vardır. 3-6 Eğitim örgütsel yapı içerisinde yürütülebilecek bir sistemdir. Her sistem gibi eğitim de girdi, süreç ve çıktı aşamalarından oluşur. Girdi, süreç ve çıktılarıyla eğitim bir sistemdir. Girdisi, süreçleri ve çıktısı insan olan tek sistemdir. 1-3 GİRDİ Öğrenci, Öğretmen, Program, Araçgereç, materyal, Okul, Sınıf, Laboratuar, Yönetici Veli SÜREÇ (İŞLEM) Eğitim ve öğretim faaliyetlerinin yapılması. Kılavuzlama ve denetleme işlemleri. ÇIKTI Sonuçta ortaya konan ürünl Öğrenci kazanımları-davranı Temel Kavramlar 5