Yumuşak Çekirdekli Meyve Zararlıları

Transkript

1 Yumuşak Çekirdekli Meyve Zararlıları Prof. Dr. Serdar SATAR Takım : Acarina Familya: Tetranychidae Tür : Panonychus ulmi (Koch) (Avrupa kırmızıörümceği) Avrupa kırmızıörümceğinin ergin dişisinin vücudu koyu kırmızı renkte ve üzerinde uzun kıllar bulunur. Dorsal kılların çıktığı yerler beyazımsı, daire şeklinde ve hafif bombelidir. Erkekler dişilerden daha küçük ve abdomenlerinin ucu sivricedir. Kışı geçiren yumurtalar yaz süresince bırakılan yumurtalara göre daha koyu kırmızı renkte olup, üzeri çizgili soğan biçiminde ve saplıdır. Nimfler üç çift bacağa sahiptir. Panonychus ulmi sadece elmanın değil bir çok meyve ağacının önemli bir zararlısıdır. Ülkemizde ilk kez 1960 yılında elma bahçelerinde tespit edilmiştir. Kışı genellikle döllenmemiş yumurta döneminde elma ağaçlarının dallarında, özellikle gözlere yakın yerlerde geçirirler. Zararlının döllenmiş yumurtalarından yalnızca erkek bireyler, döllenmemiş yumurtalarından ise hem erkek hem de dişi bireyler meydana gelmektedir. İklim koşullarına bağlı olarak nisan ayı ortalarından itibaren yumurtadan çıkan nimfler genel olarak yeni oluşmuş olan körpe yaprakların alt yüzüne geçer ve burada emgi yaparak beslenirler. P. ulmi yumurtadan ergine gelişme süresini ilkbahar aylarında günde, yaz aylarında ise günde tamamlarlar. Zararlının elma bahçelerinde yılda 8-9 döl verdiği bilinmektedir. Yıl içerisinde döller birbirine karışmaktadır. Zararlı yoğunluğunun yüksek olduğu ağaçlarda yaprak rengi değişir, elmalarda bu renk beyaz veya gri iken, kirazlarda kahverengidir ve bu yapraklar zamanından çok önce dökülürler. Ağır bulaşmanın olduğu bahçelerde ağaçlar çıplak bir görünüm alır, meyveler küçük kalır, zamanından önce olgunlaşır ve güneş yanığı zararı da görülür. Diğer kırmızıörümcek türlerinde olduğu gibi bu tür ağ oluşturmaz. Konukçuları elma, armut, ayva, muşmula, kiraz, vişne, şeftali, erik, kaysı ve diğer birçok meyve ağaçlarıdır. Bu zararlılara karşı dayanıklı tür ve çeşitlerin yetiştirilmesi, bitki atıkları ile bahçedeki yabancı ot temizliğinin zamanında ve gerektiği şekilde yapılması önerilmektedir. Kırmızıörümceklerin doğada bir çok doğal düşmanı bilinmektedir. Bunlardan; Typhlodromus spp., Amblyseius spp., Amblyseius fallacis (Garman) (Acarina: Phytoseiidae), Chrysoperla carnea Stephan (Neuroptera: Chrysopidae), Scolothrips longicornis Pries. (Thysanoptera: Phleoethripidae), Atractotomus mali (M.-D.) (Hemiptera: Miridae), Orius spp. (Hemiptera: Anthacoridae), Stethorus punctum (Le Conte), S. punctillum Weise ve S. gilvifrons Mulsant (Coleoptera: Coccinellidae) en önemlileridir. Bu türler doğada korunarak etkinlikleri artırılmalıdır. Doğal dengenin kurulduğu ve geniş etkiye sahip kimyasal ilaçların kullanılmadığı bahçelerde, bu türler zararlıyı baskı altında tutabilmektedir. Bu zararlıya karşı kimyasal mücadele kış, ilkbahar ve yaz ilaçlaması olarak üç aşamada yapılmaktadır. Elmada tomurcuklar patlamadan iki hafta önce zararlının kışlayan yumurtalarına karşı kışlık beyaz yağlar, bu yumurtalar açıldıktan sonra taze yapraklar üzerinde zararlının nimfleri tespit edildiğinde ve yaz ayları süresince yapılan kontrollerde yapraklar üzerinde yeni döl erginlerinin bıraktığı yumurtalar belirlenince spesifik akarisitlerle ilaçlama tavsiye edilmektedir Bromopropylate 500g/l 100cc Neuron Dicofol 195g/l EC 150cc Kelthane Tetradifon 75,2g/l EC 200cc Tetrafon* Fenbutationoxide 500g/l SC 30cc Torque Omethoate 565g/l SL 125 cc Pyridapen %20WP 50g Sanmite Spirodiclofen 240g/l 30ml Envidor *Kükürtle KARIŞIMA VE UYGULAMA SAYISINA DİKKAT!!!!! Familya: Eriophyidae Tür : Eriophyes pyri Nal. (Armut yaprak uyuzu) Armut yaprak uyuzunu yaprak üzerinde görüp tanımak kolay değildir, ancak zarar şeklinden tanımak mümkündür. Zararlının bulunduğu yaprağın her iki yüzünde de 1-2 mm çapında, şekilsiz, siğil gibi açık yeşil, kahverengi ve siyah kabartılar vardır. Bu kabartıların içerisi dikkatlice büyüteç altında incelendiğinde parlak beyaz renkte olan erginlerin baş tarafında iki çift bacağın olduğu rahatlıkla görülebilir. Erginlerin boyları yaklaşık 0.2 mm civarındadır. Kışı ergin döneminde çiçek ve sürgün gözleri üzerindeki pulların altında gruplar halinde geçirirler. İlkbaharda fenolojik olarak yaprakların ortaya çıkması ile birlikte aktif olan erginler, bunlar üzerine gelerek epidermis içerisine girerler. Epidermis içerisinde beslenmeye başladıktan sonra yaprak üzerinde 1-2 mm çapında galler oluştururlar. Bu galler içerisinde birinci dölünü veren zararlının, yeni döle ait bireyleri yaprak üzerinde dağılarak yeni galler oluşturmak üzere doku içerisine girerler. Popülasyon yoğunluğunun yüksek olduğu zamanlarda meyveler üzerinde de gal oluşumuna neden olurlar Eriophyes pyri Nal. (Armut yaprak uyuzu) Sonbaharda erginler bulundukları galleri terk ederek tomurcuklar üzerindeki pullar altına yerleşirler. Bu şekilde zararlı yılda 2-3 döl verir. Zararlının ilk zararı tomurcuk ve çiçeklerde ortaya çıkmakta, daha sonraları yaprağa geçen bireyler, yaprak yüzeyinde emgi yaparak gal oluşumuna ve dolayısı ile yaprağın özümleme görevini yapmasını engellemektedir. Ağır bulaşmalarda, meyvelere de geçen zararlı hem meyvede şekil bozukluğuna, hem de meyve ve yaprak dökümüne neden olmaktadır. Sadece armutlarda zararlı olan bu türün, elma ve ayvada zararlı olan alt tü l i d d 1

2 Zararlının yoğun olarak bulunduğu bahçelerde şubat-mart ayı içerisinde kışlık beyaz yağlarla bir ilaçlama önerilir. Popülasyon yoğunluğunun yüksek olduğu bahçelerde en uygun ilaçlama dönemi zararlının ilkbaharda kışlaktan çıkmaya başladığı ve sonbaharda kışlağa gitmeye başladığı zamanlardır. Bu dönemlerde kimyasal mücadeleye gerek duyulursa spesifik bir akarisit uygulaması önerilir. İlaçlamada ağaçların tamamen yıkanmasına özen gösterilmelidir. Takım : Thysanoptera Familya: Thripidae Tür : Taeniothrips inconsequens Uzel. (Armut tripsi) Taeniothrips inconsequens in vücudu silindir şeklinde, uzunca ve abdomen sonuna doğru sivricedir. Yeni erginlerin rengi sarımsı kahverenginde olup sonradan tamamen koyu esmer renge dönüşür. Vücut uzunluğu mm dir ve antenleri sekiz segmentli olup esmer renkte olan ön kanatlar iki damara sahiptir. Yumurta beyaz renkte, çok küçük ve böbrek şeklindedir. Yumurtadan yeni çıkmış olan nimfler küçük, açık renkte ve bazen beyazdır. Pupalar beyaz renklidir ve kanat izleri belirgindir. Kışı toprak içerisinde ve topraktan hazırlamış olduğu pupa odacığı içerisinde ergin döneminde geçirir. Erginler şubat sonu mart başlarında meyve ağaçları üzerinde görülmeye başlar. Taeniothrips inconsequens Zararlı bu dönemde ağaçların yaprak tomurcuklarında gün süresince emgi yaparak beslenir ve daha sonrada yumurtalarını tek tek sürgün, tomurcuk, çiçek, çiçek sapı, yaprak sapı, meyve sapı, yaprak ana damarları içerisine gömerler. Bir dişi ömrü boyunca adet yumurta bırakır ve bu işlem gün kadar sürer. Yumurta açılım süresi gündür. Birinci ve ikinci nimf dönemleri gelişme sürelerini yaklaşık olarak 30 gün içerisinde tamamladıktan sonra toprağa iner ve toprağın 5-20 cm derinliğinde topraktan bir odacık hazırlarlar. Kışı geçirecekleri bu odacık içerisinde prepupa ve pupa dönemini tamamlayan bireyler sonbahar sonlarına doğru da ergin döneme geçerler. Bu şekilde zararlı yılda 1 döl verir. Zararlı ilkbahar aylarında özellikle tomurcuklar üzerinde emgi yaparak bunların açılmadan kararıp kurumasına neden olurlar. Bu tripsten zarar görmüş meyve ağaçlarının meyveleri yamru yumrudur ve üzerleri terme şeklinde açık renkte lekelidir. Polifag bir zararlı olan bu tür başta armut olmak üzere elma, erik, kiraz, şeftali, kayısı, badem, fındık, söğüt, akdiken, akçaağaç ve asmayı tercih eder. Bu zararlıya karşı hala ülkemizde özel bir mücadele yöntemi uygulanmamaktadır. Ancak gerek görüldüğü takdirde, ilkbaharda tomurcuklar açılmadan hemen önce, ağaçlar üzerinde ilk erginler görülür görülmez yaprakbitlerine karşı tavsiye edilen ilaçlardan birisi ile ilaçlama önerilir Takım : Hemiptera Familya: Thingidae Tür : Stephanitis (Tingis) pyri F. (Armut kaplanı) Stephanitis pyri erginlerinin boyu 4-5 mm, eni 2.5 mm olup, vücut yapısı geniş ve yassıcadır. Üstten bakıldığında ön kanatları girintili çıkıntılı ve arı peteği gibi desenlidir. Kanatların uç ve orta kısımları isli bir görünüme sahiptir. Abdomen ve thorax kahverengimsi siyah, bacaklar ise koyu sarı renktedir. Baş küçük, petek gözler iyi gelişmiş, antenler beş segmentlidir. Pronotum yüksekçe ve öne doğru uzayan, başı örten bir pozisyondadır. Yumurtalar parlak siyah renkte ve 2 mm uzunluğundadır. Nimfler, ergin bireylere pek benzemezler, bunların renkleri siyah olup, abdomenlerinin iki yanında toplam 12 adet diken gibi çıkıntı vardır. Kışı ergin dönemde meyve ağaçlarının kabukları altında, taşalar arasında, toprak yarıkları içerisinde ve kurumuş yapraklar altında geçirirler. Ilıman iklim bölgelerinde genellikle nisan ayında kışlaklardan çıkan erginler meyve ağaçlarına gelerek yaklaşık 10 gün süreyle yaprakların özsuyunu emerek beslenirler. Burada beslenmesini tamamlayan dişiler çiftleştikten sonra mayıs ayı başından itibaren yumurtalarını tek tek yaprağın alt epidermisi içerisine koyarlar ve üzerine de zift gibi yapışkan bir madde bırakırlar. Bir dişi ömrü boyunca adet yumurta bırakır. Yumurtalar takriben gün sonra açılır, haziran başlarından itibaren çıkan nimfler yaklaşık olarak 25 günde ergin döneme ulaşırlar ve bu sürede beş gömlek değiştirirler. 2

3 Nimfler, ilk dönemlerinde siyah renkte olup dönemler ilerledikçe renkleri de giderek açılır. İkinci döle ait erginler eylül sonlarında görülür ve zararlı ekim ayı içerisinde kışlaklarına çekilmeye başlar. Zararlı bu şekilde yılda 2 döl verir. Stephanitis pyri nin esas zararı yapraklarda olup emgi yaptığı yaprakların üst yüzeyinde beyazlaşmalar ve alt yüzeyinde de yumurta bırakırken çıkardığı zift şeklindeki yapışkan maddeler bulunur. Bu maddeler bir yandan ürünü kirletirken, diğer yandan da bitkinin solunum yapmasını engelleyerek emgi zararı ile birlikte meyve ağaçlarını zayıf düşmesine neden olurlar. Popülasyon yoğunluğunun yüksek olduğu zamanlarda meyve ağaçları zayıflar, gelişmesi durur, meyveleri küçük ve kalitesiz olur. Polifag bir zararlı olup esas armut, ayva ve elmada zararlıdır. Ayrıca kiraz, vişne, şeftali, kaysı, erik, ceviz, kestane, muşmula, fındık, frenk üzümü, kavak, söğüt, karaağaç, çınar ve bir çok süs bitkisinde de zararlıdır. Erginler kışlaklarından çıkarak yapraklar üzerinde dolaşmaya başladığında bu zararlıya karşı ruhsat almış bir ilaç ile uygulama tavsiye edilir. İkinci döl bireyleri için de gerek olursa bir ilaçlama ağustos başlarında yapılabilir Azinphos Methyl 230g/l EC 200 ml Gusathion Chlorpyrifos Ethyl 480g/l EC 150 ml Dursban 4 Fenthion 525 g/l 150 ml Lebaycid EC50 Parathion Methyl 360g/l EC 100 ml FosforinM Omethoate 565g/l EC 100 ml Folimat SL 50 Takım : Homoptera Familya : Eriosomatidae Tür : Eriosoma lanigerum (Haus.) (Elma pamuklubiti) Elma pamuklubitinin kışlayan kanatsız viviparların vücut uzunluğu mm, rengi siyahımsı koyu yeşil ve antenleri 5 segmentlidir. Kanatsız yaz viviparlarının vücut uzunluğu ise mm olup, rengi pembemsi, kırmızımsı kahverengidir ve abdomenin uç kısmı daha koyu kahverengindedir. Abdomenin uç kısmından salgılanan mumsu madde beyaz renkte ve saçak şeklinde olup zamanla zararlının vücudunu tamamen örter. Bu beyaz örtü nedeniyle zararlıya Elma pamuklubiti denmiştir. Kanatlı bireyler açık kahverenginde ve antenleri 6 segmentlidir Eriosoma lanigerum kışı ağaçların kabukları arasında, kök boğazı ve kalın köklerde genellikle ergin dişi ya da diğer nimf dönemlerinde geçirirler. Zararlının genç nimfleri 25 oc düşük sıcaklıklara dayanabilmektedir. İlkbaharda havaların ısınması ile birlikte bulundukları yerde ağacın kabuğunda emgi yaparak beslenmesine devam eder. Mayıs ayı başlarından itibaren kışladıkları yerde ve genç dallar üzerinde ilk kolonileri görülür. Zararlı yıl boyunca partenogenetik olarak üremesine devam eder. Bir dişi ömrü boyunca ortalama 100 yavru verir. Yaz ortalarında oluşan kanatlı formlar yeni alanlara bulaşmaları ve yayılmayı sağlamaktadır. Fazla sıcak (23 oc nin üzerindeki sürekli sıcaklıklarda) ve kuru havalar ile rüzgarlı yerler zararlının gelişmesi için uygun değildir. Yılda döl verirler. Elma pamuklubitinin bütün formları kabuk emicidir. Dallarda, gövdelerde ve bazen de köklerde bulunurlar. Emgi yaptığı yerlerde galler meydana gelir ve ağaca sekonder zararlıların gelmesini sağlar. Genç ağaç ve fidanların ölümüne sebep olur. Esas konukçusu elma olup, karaağaç, dişbudak, alıç, kocayemiş, ayva ve armutta da zarar yapmaktadır. Bu zararlıya karşı dayanıklı elma yetiştirilmelidir. Amasya misketi, Amasya elması, Golden Delicious ve Jonathan gibi çeşitler dayanıklı olup zararlının sorun olduğu yerlerde bunların yetiştiriciliği önerilebilir. Ayrıca bahçe bakım işleri yapılırken özellikle budama esnasında zararlının bulunduğu yerler kesilip imha edilmeli ve yaralanma olan yerlere de ardıç katranı sürülmelidir. Bu zararlının ülkemizdeki en önemli doğal düşmanı Aphelinus mali Hold. (Hymenoptera: Chalcididae) adındaki parazitoit olup, bunun dışında bir çok coccinellid ve syrphid türleri de bulunmaktadır. A. mali başta Orta Anadolu olmak üzere ülkemizin her tarafında zararlıyı %70 in üzerinde parazitleyerek kimyasal mücadeleye gerek kalmadan baskı altında tutabilmektedir. Zararlının ve parazitoitinin bulunduğu yerlerde karıncalar ile mücadele edilerek parazitoitin etkinliği artırılmalıdır. Çoğu zaman elma iç kurdu mücadelesi yapılan yerlerde bu zararlı ile de mücadele edilmiş olur. Bahçe özel olarak bu böcek ile bulaşık ise dallarda pamuklanmalar görülür görülmez bu zararlıya karşı ruhsatlı bir ilaç ile uygulama yapılır ve gerekirse tekrarlanır. Ayrıca kök boğazı ve çevresinde de karıncaya karşı ilaçlı mücadele yapılmalıdır Familya : Aphididae Tür : Aphis pomi De Geer. (Elma yeşil yaprakbiti) Elma yeşil yaprakbitinin bütün formları parlak sarımsı yeşil renkte olup, kanatsız dişiler mm boyundadır. Kornikıl uzun ve siyah, bacak ve antenleri ise tüylüdür. Yaz ve sonbahar formları genelde ilkbahar formlarından daha küçüktür. Yumurtaları uzunca, oval ve siyah renklidir. Kışı döllenmiş yumurta döneminde elma ağaçlarının genellikle bir yıllık sürgünlerinin uç kısımlarında, dallarda ve tomurcuklar üzerinde geçirir. Döllenmemiş yumurtalar açılmaz. İlkbaharda tomurcukların uyanması ile birlikte yumurtalarda açılmaya başlar ve yumurtadan çıkan nimfler (Fundatrix) yaprakların alt yüzünde emgi yaparak beslenirler. Ergin döneme ulaştığında ise partenogenetik olarak üremesine başlar ve genç yaprak ve sürgünler üzerinde yazlık dişi (Fundatrigenia) kolonilerini oluşturur. Yaz boyunca bu şekilde üremesine devam eden fundatrigenia lar ekim başlarında dişi ve erkekleri meydana getirecek olan (Sexupar) bireyleri oluştururlar. Sexuparların oluşturduğu kanatsız erkek ve dişi bireyler (Sexuale) çiftleşerek 1-5 adet olan yumurtalarını elmanın genellikle bir yıllık sürgünleri üzerine bırakır. Zararlının pirimer konukçusu elma, sekonder konukçusu ise Plantago spp. (Sinir otu) dir. Aphis pomi daha çok fidanlıklarda ve genç ağaçlarda zararlı olur. Emgi sonucu sürgün ve yapraklar kıvrılır, neticede meyve küçük kalır. Elma dışında nadiren de olsa armut, akdiken ve güllerde de zarar yapmaktadır. 3

4 Bahçede iyi bir yabancı ot temizliği yapılmalıdır. Yaz ayları süresince gövde ve dallardan süren fışkınlar budanmalıdır. Ağaçlar budanırken zararlı dikkate alınarak budama yapılmalıdır. A. pomi nin Coccinellidae, Chrysopidae, Syrphidae, Cecidomyiidae, Miridae, Anthocoridae ve Aphidiidae familyalarına bağlı birçok parazitoit ve predatörü tespit edilmiştir. Bunlardan en önemlileri Coccinella septempunctata L., Chilocorus bipustulatus L., Exochomus quadripustulatus L., E. flavipes L., Scymnus spp. (Coleoptera: Coccinellidae), Chrysoperla carnea Stephan (Neuroptera: Chrysopidae), Episyrphus balteatus De Geer ve Metasyrphus corollae (F.) (Diptera: Syrphidae) dır. Mümkün olduğu kadar bu türlerden yararlanma yoluna gidilmeli ve özellikle de geniş etkiye sahip ilaçlar kullanılmamalıdır. İlaçlı mücadeleyi gerektirecek popülasyon yoğunluğu belirlendiği takdirde (100 sürgünden 15 i bulaşık ise), doğal düşmanların da durumu göz önünde bulundurularak spesifik afisitler ile mücadele edilmelidir Aphididae familyasına bağlı Elma gri yaprakbiti, Dysaphis plantaginea (Pass), Elma kırmızı gal yaprakbiti, D. devecta Walker, Dysaphis sp., Anuraphis farfarae (Koch), Armut pamuklu biti, Schizoneura lanuginosa Htg., Rhopalosiphum insertum Walker ve Aphis craccivora Koch. da yumuşak çekirdekli meyve ağaçlarında ekonomik zarara neden olmaktadır. Kış yumurtaları Azadirachtin 10g/l EC 300ml Acetamiprid %20 SP 20 g Mosplan Beta Cyfluthin 125g/l SC 30 ml Bulldock Parathion Methyl 360g/l EC 25 ml FosforinM Thiaclorprid 240g/l OD 40 ml Calypso Thiamethoxam 240g/l SC 15 ml Actara Imidacloprid 350g/l 20 ml Confidor Familya: Psyllidae Tür : Psylla (Cocopsylla) pyricola Först. (Armut psillidi) Armut psillidi erginlerinin vücudu açık kahverengi, sarımsı turuncu renkte olup, kanatları şeffaftır. Üçüncü çift bacakları sıçrayıcı tiptedir. Erginlerin yaz formları ince narin görünüşlü olup 1.9 mm boyunda ve daha açık renklidir. Kış formları ise daha iri yapılı, 2.2 mm boyunda ve renkleri daha koyudur. Yumurtalar oval yapıda, kısa bir sapa sahip olup ilk bırakıldıklarında krem beyaz, açılmaya yakın ise sarı renktedir. İlk üç nimf dönemi yassı vücutlu ve krem rengindedir. Dördüncü nimf dönemi salgılamış oldukları bol miktardaki ballımsı maddenin altında bulunur ve rengi mavimsi yeşil olup kanatlarının bu dönemde gelişmeye başladığı dikkat çekmektedir. Beşinci nimf döneminde kanatlar belirginleşir ve daha az tatlı madde salgılarlar. Zararlı kışı ergin döneminde ağaçların kabukları altında, gövdedeki yarıkları ve tomurcuk pulları arasında, dalların çatallanan birleşme yerleri ile yere dökülmüş bitki artıklarının altı gibi korunaklı yerlerde geçirirler. İlkbaharda kışlaklarından çıkan erginler bir taraftan tomurcuklar üzerinde beslenirken diğer taraftan da yumurtalarını tomurcukların dibindeki sürgünlere, çiçek yapraklarına, sapına, çanak yapraklarına ve körpe yapraklara bırakırlar. Bir dişi 100 den fazla yumurta bırakmaktadır. Yumurtadan çıkan birinci dönem nimfler yaprağın alt yüzeyinde ana damar boyunca sıralanırlar. Zararlının ilk dört nimf dönemleri salgılamış oldukları tatlımsı maddenin içinde bulunur. Beşinci dönem nimfler ise bulunduklar yerleri terk ederek yaprak sapına sürgünlere giderek buralarda toplu olarak bulunurlar, az beslenir az tatlı madde salgılarlar. Bunların oluşturduğu birinci döl erginleri kışlayanların aksine uçamaz ve yumurtalarını yaprakların yakınına ve taze sürgün uçlarına bırakırlar. Yılda 3-4 döl verirler. Bu zararlının ilk dört nimf dönemi esas olarak yapraklarda popülasyon yoğunluğu yüksek olduğu zamanlarda da meyvelerde emgi yaparak doğrudan ve bol miktarda ballı madde salgılayarak fumajine neden olmaları ile de dolaylı yoldan zararlı olurlar. Ayrıca armutta bazı virüs ve virüs benzeri hastalıklar ile Armut ateş yanıklığı etmeni olan Erwinia amylovora nın da vektörlüğünü yaparlar. Yoğun popülasyonlarda yaprak ve meyve dökümleri ile meyvelerde ciddi deformasyonlar görülür. Birkaç yıl üst üste meydana gelen zararlarda ağaçların dallarında, ağaçlarda ve hatta bahçenin tamamında kurumalar görülebilir. Armudun ana zararlısı durumunda olan bu zararlının yabani armut çeşitleri dışında konukçusu yoktur. Kapama kurulmuş armut bahçelerinde ara tarım kesinlikle yapılmamalıdır. Ağaçların budanması, gübrelenmesi, sulanması gibi bakım işlemleri mutlaka zamanında ve gerektiği şekilde yapılmalıdır Ayrıca bu zararlıya karşı dayanıklı olduğu bilinen armut çeşitleri ıslah edilmelidir. Amerika da Pyrus communis X P. ussuriensis hibrit çeşidinin zararlıya dayanıklı olduğu bilinmektedir. Ülkemizde de bu tip çalışmalara ve arayışlara ağırlık verilmelidir. Bu zararlının doğada bir çok önemli düşmanı vardır. Bunlarda en önemlileri Chrysoperla carnea Stephan (Neuroptera: Chrysopidae), Anthocoris sp. (Hemiptera: Anthocoridae) ve Deraeocorus sp. (Hemiptera: Miridae) türleri olup bu avcılar doğal dengenin bozulduğu alanlarda, özellikle doğal düşman faaliyetinin düşük ve yavaş olduğu ilkbahar aylarında zararlıyı kesinlikle baskı altına alamazlar. Bu nedenle de ilkbahar başlarında yapılacak ilaçlamalarda avcılara etkisi düşük insektisitler tercih edilmelidir. Psillidler kimyasal ilaçlara karşı çok hızlı bir şekilde direnç geliştirmektedirler. Bu nedenle bu zararlıya karşı ruhsat almış ilaç seçiminde de çok dikkatli davranmak gerekmektedir. Zararlıya karşı en uygun ilaçlama zamanı doğal düşman faaliyetinin düşük seviyede olduğu ve kışlayan erginlerin bıraktığı yumurtalardan çıkan 3. ve 4. nimflerin yoğunlukta olduğu ilkbahar aylarıdır Tür: Psylla (Cocopsylla) mali Shmd. (Elma yaprak piresi) Psylla mali erginleri mm boylarında, rengi yeşilimsi kahverenginden kırmızıya kadar değişen tonlardadır. Erginler sıçrama kabiliyetine sahiptir. Yumurtaları 0.5 mm boyunda, alt kısmı düz olup, sap kısmı ise oldukça belirgindir. Yumurtalar ilk bırakıldığında açık sarı, daha sonraları ise portakal sarısı rengindedir. Elma yaprak piresi ülkemizde daha çok Marmara Bölgesi nde görülen ekonomik önemde olmayan bir zararlıdır. Biyolojisi ve zarar şekli bir çok yönden Armut psillidine benzerlik gösteren bu türün esas olarak nimf dönemleri zarar yapar. Zararı bitkinin çiçek, meyve ve yaprak tomurcukları ile yapraklarındadır. Emgi yaptığı meyve tomurcukları açılmaz ve kurur. Ayrıca yüksek popülasyon yoğunluklarında meyve dökümüne de neden olmaktadır. Zararlı beslenmesi sırasında bol miktarda ballı madde salgılayarak fumajin de yapmaktadır. Yılda 1 döl verir. Ülkemizde ekonomik zararlı olmayan bu türe karşı herhangi bir yöntem önerilmemektedir. Ancak zararlının yoğun olduğu yerlerde, bu zararlıya ruhsatlı bir ilaçlardan biri tavsiye edilebilir Bu familyaya bağlı Cocopsylla pyri L. ve C. costalis Flor de yumuşak çekirdekli meyve ağaçlarında zarar yapmaktadır. Azadirachtin 10g/l EC 300ml Acetamiprid %20 SP 20 g Mosplan Beta Cyfluthin 125g/l SC 30 ml Bulldock Parathion Methyl 360g/l EC 25 ml FosforinM Thiaclorprid 240g/l OD 40 ml Calypso Thiamethoxam 240g/l SC 15 ml Actara Imidacloprid 350g/l 20 ml Confidor 4

5 Familya: Diaspididae Tür : Quadraspidiotus perniciosus Comstock (San Jose kabuklubiti) San Jose kabuklubitinin erkek ve dişi bireyleri birbirinden oldukça farklıdır. Ergin dişilerin çıplak vücudu armut biçiminde, rengi limon sarısı olup üzeri esmerimsi yuvarlak bir kabuk ile örtülüdür. Aktif larvalar 0.2 mm boyunda, limon sarısı renginde, üç çift bacaklı ve bir çift antenlidir. Birinci nimf döneminin kabuğu tek halkaya sahip, yuvarlak ve orta kısmı sivricedir. İkinci nimf dönemi görünüş olarak birinciye benzer, ancak bunların kabuğu üzerinde ikinci bir halka daha vardır. Üçüncü ve dördüncü nimf dönemlerinin dişileri üzerinde, döneme ait halkalarla beraber tüm kabuk esmerimsi renge dönüşmüş olup, kabuğun çapı mm ve şişkincedir. Erkek bireyler ikinci dönemden itibaren farklılaşır ve bu dönemde 0.7 mm boyunda, 0. 2 mm eninde oval bir görünüm alır. Ergin erkekler iyi uçucu olup bir çift kanada sahiptirler. San Jose kabuklubiti kışı birinci nimf döneminde meyve ağaçlarının gövde, dal, sürgün ve gözleri üzerinde diyapozda geçirirler. Şubat ayı sonu mart başında hava sıcaklığının 7.3 o C yi geçtiğinde diyapozdan çıkarlar. Bir süre beslendikten sonra, ikinci döneme geçen nimfler yaklaşık olarak bir ay sonrada ergin döneme ulaşırlar. Ergin bireylerler çiftleştikten sonra yaklaşık gün sonra, mayısın ilk haftasından itibaren dişiler yavru doğurmaya başlarlar ve temmuz ayına kadar da devam ederler. Bir dişi gün süresince adet yavru doğurur. İkinci dölün ilk nimfleri temmuzun ortalarında başlar eylülün ortalarında, üçüncü dölün ilk nimfleri ise eylül başlarında başlar ve aralık ortalarına kadar devam eder. Doğada döller birbirine karışmaktadır. Yılda 3 döl verirler. San Jose kabuklubiti ağaçların gövde, dal, sürgün, yaprak, tomurcuk ve meyvelerinde emgi yaparak zararlı olmaktadır. Ancak esas zararını beslenme sırasında salgılamış olduğu ve bitki bünyesine bıraktığı toksik maddelerle yapar. Zararlının bulunduğu yerden boylamasına ince bir kesit alınırsa beslendikleri yerde kan kırmızısı renkte emgi yerleri rahatlıkla görülür. Özellikle genç ve orta yaştaki ağaçlarda bir önlem alınmadığı takdirde çok tehlikeli zararlar oluştururlar ve bunları 2-3 yıl gibi çok kısa bir sürede kurutabilirler. Meyvelerde sap ve çiçek çukurlarına yerleşerek beslenir, beslenme yerlerinde kırmızı lekeler meydana gelir ve bu tip meyvelerin önemli ölçüde pazar değeri düşer. Polifag bir tür olup, başta elma olmak üzere armut, şeftali, erik, muşmula ve kirazda zararlıdır. Bahçe bakım işlemleri yerinde ve zamanında yapılarak ağaçlar kuvvetli tutulmalıdır. Şubat sonlarında kış ilaçlamasına geçmeden önce zararlılar hedef alınarak hafif bir budama yapılmalı ve budama artıkları derhal yakılmalıdır. Yeni bahçe tesis edilirken bu zararlılardan temiz fidanlarla tesis edilmelidir. Bulaşık olduğu bilinen ağaçlara kullanılan dayaklar temiz ağaçlarda kesinlikle kullanılmamalıdır. Yine bulaşık olduğu bilinen ağaçlardan aşı gözü ve kalem alınmamalıdır. Bahçe içerisinde ve etrafında var olan konukçuları yok edilmeli ya da bunlarda ilaçlanmalıdır. Bu türün ülkemizde bugüne kadar çok sayıda doğal düşmanı tespit edilmiştir. Bunlar; Hemisarcoptes coccophagus Mayer (Acarina: Hemisarcoptidae), Chilocorus bipustulatus L., Exochomus quadripustulatus L. (Coleoptera: Coccinellidae), Aphytis aonidia (Mercet), A. melinus DeBach, A. mytilaspidis LeBaron, A. proclia Walker, Aspiditiophagus citrinus Craw, Archenamus sp., Azotus sp., Prospaltalis fasciata Malenetti ve Prospaltella perniciosi Tower (Hymenoptera: Aphelinidae) dir. Bu doğal düşmanlardan P. pernicios), zararlı üzerinde % 30 un üzerinde bir etkiye sahip olup doğal dengenin kurulduğu bahçelerde zararlıyı baskı altında tutabilmektedir. Ancak parazitoitin başarılı olabilmesi için bazı uygulamaların yapılması da gerekmektedir. Bunun için öncelikli olarak bahçede zararlı popülasyon yoğunluğunu düşürmek amacıyla kış ilaçlaması yapılmalıdır. Daha sonra parazitoitin yoğun bulunduğu alanlardan parazitoit ile bulaşık dallar kesilerek bahçeye getirilip ağaçların dallarına asılmalıdır. Bu işlem nisan-mayıs ve ağustos-eylül ayları arasında ve en az iki yıl üst üste yapılmalıdır. Parazitoit salımı yapılan bahçelerde, diğer zararlılara karşı uygulanan ilaçların da doğal düşmanlara etkisinin olmaması veya mümkün olduğunca düşük olması istenir. San Jose kabuklubitine karşı kimyasal mücadeleye gerek duyulduğunda; 1) kış aylarında hava sıcaklığı +5 0 C nin üzerinde olduğu zamanlarda, 2) ilkbaharda çiçek tomurcukları patlamadan önce ve 3) yaz aylarında yavrulamaya başladığı günlerde ve 2-3 hafta sonrasında ve her döle karşı iki ilaçlama olmak üzere bu zararlıya karşı ruhsatlı ilaçlarla uygulama önerilmektedir Bu cinse bağlı yumuşak çekirdekli meyve ağaçlarında zararlı olan diğer türler Q. ostreaeformis Curt. ve Q. zonatus Frau. tur. Prospaltella perniciosi ergin dişisi Omethoate 565g/l EC 100 ml Folimat İmidacloprid 4 g/l +mineral Yağ2500ml Confidor oil Petrol yağı650+dnoc15g/l 5 lt Winterwas Parazitlenmiş koloni Tür: Lepidosaphes ulmi L. (Elma virgül kabuklubiti) Ergin dişiler midye şeklinde virgül gibi kıvrılmış olup boyları 2 mm civarındadır. Erkeklerin pupa kabuğu ise oval, arka kenarı kavisli yapıda ve mm boyundadır. Kabukların genel rengi grimsi kahverengidir ve baş tarafında turuncu renkte birinci nimf döneminin kabuğu vardır. Kabuk altındaki bireylerin rengi şeffaf, ön tarafı dar arkaya doğru geniş ve yuvarlakçadır. Ergin erkekler bir çift kanada sahiptir. Elma virgül kabuklubiti kışı meyve ağaçlarının gövde, dal ve sürgünleri üzerinde dişi bireylerin kabukları altında yumurta döneminde geçirirler. Bu yumurtalardan nisan sonu mayıs başlarında aktif larvalar çıkar ve kısa bir süre bitki üzerinde gezindikten sonra daha çok ana kabuğunun çevresinde uygun bir yere kendilerini tespit ederler. İlk larva çıkışından gün sonra ergin dişiler ve kanatlı erkek bireyler görülür. Erkeklerin ağız parçaları yoktur, beslenmezler ve bu nedenle de çiftleştikten hemen sonra ölürler. Dişiler çiftleştikten sonra gün beslenir ve haziran sonu temmuz başında kabukları altına yumurta bırakmaya başlarlar ve tüm yumurtalar bitince de ölürler. Bir dişi ömrü boyunca 1000 in üzerinde yumurta bırakır. Bu yumurtalardan temmuz sonlarına doğru ikinci dölün bireyleri çıkar ve bunlarda eylül başlarında ergin olurlar. Bu erginler de kışı geçirecek olan yumurtaları eylül sonlarına doğru bırakırlar. Yılda 2 döl verirler. Zararlı elma ağaçlarının toprak üstünde olan tüm organlarında bitkinin özsuyunu emerek zararlı olmaktadırlar. Bunlarda bitki bünyesine toksik madde salgılarlar ve bu nedenle de mücadelenin yapılmadığı bahçelerde kısa sürede fidanları, ağaçları ve hatta bahçeyi dahi kurutabilmektedirler. Meyve üzerine yerleştiklerinde meyvenin gelişmesini engelleyerek kalite ve kantite kaybına neden olurlar. Elma başta olmak üzere armut, ayva, muşmula, şeftali, kaysı, iğde, ceviz, fındık, karaağaç, söğüt ve kavakta da zararlıdır. Kış temizliği zamanında yapılmalı, çok bulaşık olan dallar budanarak derhal yakılmalıdır. Bu türün ülkemizde bugüne kadar çok sayıda doğal düşmanı tespit edilmiştir. Bunlar; Hemisarcoptes malus (Shimer) (Acarina: Hemisarcoptidae), Cheletogenes ornatus C.&F. (Acarina: Cheyletida), Temmostethus dacicus (Puton), T. longirostris (Howth.), T. reduvinus (H.S.) (Hemiptera: Anthocoridae), Cybocephalus fodori (E.Y.) (Coleoptera: Cybocephalidae) ve Aphytis mytilaspidis Le Baron (Hymenoptera: Aphelinidae) tir. Bu doğal düşmanlar zararlıyı rahatlıkla baskı altında tutacak kapasitededir. Bu nedenle de doğada doğal düşmanların etkinliğini artırmaya ve korumaya yönelik uygulamalara ağırlık verilmelidir. Bu zararlıya karşı ilaçlı mücadeleye gerek duyulduğu takdirde, kış aylarında hava sıcaklığı +5 o C nin üzerinde olduğunda kışlık beyaz yağlar ile yaz aylarında ise bu zararlıya karşı ruhsatlı bir ilaçla uygulama önerilmektedir 5