Mikrobiyolojide Ölçüm Belirsizliği

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Mikrobiyolojide Ölçüm Belirsizliği"

Süleiman Savaş
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Mikrobiyolojide Ölçüm Belirsizliği Doç. Dr. Hilal B. HALKMAN Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Türkiye 11. Gıda Kongresi Ekim 2012, Antakya/ Hatay

2 Tanımı Çok iyi bilindiği şekli ile hiçbir ölçüm mükemmel değildir. Ölçüm belirsizliği, ölçüm sonucu ile beraber yer alan ve ölçülen büyüklüğe makul bir şekilde karşılık gelebilecek değerlerin dağılımını ifade etmektedir. Kısa tanımlaması ile belirsizlik, ölçüm sonuçlarının dağılımının ifadesidir ve yok edilemez.

3 Mikrobiyolojide uygulanan analizler ölçüm belirsizliğinin hesaplamasının imkânsız olduğu bir kategoridedir. ISO belirsizlik tahminini tekrarlanabilirlik veya yeniden üretilebilirliğin standart sapması temeline dayandırarak hesaplamayı kolaylaştırmış, Analize dayandırması ile laboratuvar iş yükünü artırmıştır.

4 ISO ISO kaynağına bakmaksızın toplam varyasyonu ölçen bir kara kutu yaklaşımını önermektedir.

5 Kara Kutu Yaklaşımı Örnekleme Besiyeri, ekipman Sapanlar Lab. örneği Sonuç Matris Kalıcı hatalar Operator, süre

6 Örnekleme Alt örnekleme Laboratuvar örneği Örnekleme

7 Matris Grupları Sıvı ve toz halindeki gıdalar İyi karıştırılmış katı gıdalar Doğranmış katı gıdalar Diğer katı gıdalar

8 Matris Etkisi Metot için belirsizliğin tespiti yeterli değildir. Her bir matris için ayrı ayrı belirsizliğin hesaplanması gerekir

9 Analizi Yapan Bireylerden Gelen Belirsizlik Bileşenleri Alt- örnekleme Dilüsyon İşlem süresi Petri kutularına ekim Petri kutularının değerlendirilmesi Biyokimyasal doğrulama Sonuçların yorumlanması Sonuçların hesaplanması

10 Sapanlar Dilüsyon teknikleri Besiyeri hazırlığı ve kalitesi İnkübasyon koşulları Sayma teknikleri

11 Ekipmandan Gelen Belirsizlik Bileşenleri Teraziler Termometreler Seyrelticiler Karıştırıcılar Termostatlar Hacim ölçen ekipmanlar Otoklavlar

12 Diğer Belirsizlik Bileşenleri Besiyeri kalitesi Cam aparatların temizliği Su kalitesi Kullanımdan evvel ve kullanım esnasında besiyerinin saklanması

13 Belirsizlikteki konseptler Elde edilen sonuç gerçek değer midir? Standart sapma

14 S r Tekrarlanabilirliğin Standart Sapması S r Tekrarlanabilirliğin standart sapması Aynı örneğin tekrarlanmış analizinden elde edilmektedir Araştırmacı ve ekipmanların istikrarını kontrol etmektedir

15 Tekrarlanabilirlik Aynı koşullar altında yapılan analizler arasındaki farklılığın ölçümü; Aynı metot Aynı örnek Aynı kişi Aynı ekipman Aynı koşullar Aynı zamanda

16 Tekrarlanabilirliğin standart sapması S r = [x-x ort ] 2 n-1

17 Operator A cfu/g Log cfu/g Operator B cfu/g Log cfu/g 20 1, , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,00 Sr = 0,09 Sr= 0,20

18 Kabul edilebilir S r ne olmalıdır? S r değeri arasında olmalıdır. S r yalnızca işlemi yapan kişi ve kullanılan ekipman için geçerlidir. S r analizin genel belirsizliğinin ölçümü değildir.

19 Mikrobiyolojik Analizlerde Belirsizliğin Tahmini ISO/TS Tekrar üretilebilirlik-standart sapma Tekrar üretilebilirlik

20 S R Tekrar Üretilebilirliğin Standart Sapması S R Tekrar üretilebilirliğin standart sapması analizin farklışartlarda tekrarlanması sonucu elde edilir ve laboratuvarın analitik belirsizliğini ölçmeye yarar

21 Ölçüm Belirsizliği Bir metot için her tip/grup matrisin tekrar üretilebilirliğinde; 1. Laboratuvar içi tekrar üretilebilirlik 2. Laboratuvarlararası tekrar üretilebilirlik 3. Yeterlilik testinden elde edilen S R değeri

22 Uygulamada Tekrar Üretilebilirlik Laboratuvar içi çalışmadan elde edilen S R değeri En az 10 örnek

23 Tekrar Üretebilirliğin Standart Sapması n S R = i=1 s Rİ 2 n = n i=1 (y ia -y ib) 2 2n

24 Tekrar Üretilebilirlik Güven aralığı %95 Kapsama Faktörü 2 U=2u c (y)=2s R Sonuç ± 2S R

25 Belirsizliğin Rapor Haline Getirilmesi y ± 2S R (log) y log [y- 2S R, y+2s R ] x cfu/g-ml [10 y- 2S R 10 y+2s R] Örneğin yaptığımız hesaplamada S R =0.15 log cfu/g U=± 0.3 log cfu/g 5.0 log cfu/g lık sonuç aşağıdaki gibi rapor edilebilir 5.0 log ± 0.3 log 5.0 log [4.7,5.3] 10 5 cfu/g [5x10 4, 2x10 5 ]

26 Yeterlilik Testlerinden Elde Edilen Standart Sapma Üçüncü tercih Mikroorganizma sayısı belli örneklerin analizi

27 Belirsizliğin İzlenmesi Laboratuvardaki değişiklikler belirsizliği etkileyebilir Belirsizlik tahminlerini iyileştirebilir Belirsizlik izlenmelidir Belirsizlik tahminleri daha fazla veri eklenerek iyileştirilir

28 Ekipman Metodoloji Personel İzleme

29 S R Limitleri Seçici olmayan bir agar için S R limitleri log cfu/g olarak verilmiştir. Seçici bir agar da 0.30 log cfu/g a kadar kabul edilmektedir

30 Yüksek Değerler, Ne Yapmamız Gerekli Belirsizliği etkileyen faktörler belirlenmeli ve incelenmeli Tüm belirsizlik bileşenleri belirlenip sonucu etkileyip etkilemedikleri tartışılmalı

31 Sonuç ISO gıdalardaki mikrobiyolojik analizlerde belirsizliğin hesaplanması için kolay iş yükü fazla bir yol sunmaktadır.

32 TEŞEKKÜRLER

Benzer belgeler

Biyosidal Ürünlerin Mikrobiyolojik Analizlerinde Karşılaşılan Genel Sorunlar

Biyosidal Ürünlerin Mikrobiyolojik Analizlerinde Karşılaşılan Genel Sorunlar Güven Özdemir Ege Üniversitesi Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Bornova, İzmir guven.ozdemir@ege.edu.tr Biyosidal ürünlerin laboratuvar