AR-Ge ÇalıĢmalarında Temel Bilimlerin Yeri ve Lisansüstü Eğitimde Yapılması Gerekenler

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "AR-Ge ÇalıĢmalarında Temel Bilimlerin Yeri ve Lisansüstü Eğitimde Yapılması Gerekenler"

Mehmet Berker
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 AR-Ge ÇalıĢmalarında Temel Bilimlerin Yeri ve Lisansüstü Eğitimde Yapılması Gerekenler Prof. Dr. Mevlüt DOĞAN Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitü Müdürü 3-5 Mayıs 2012 FENBĠLKON 4- Zonguldak 1

yayılması Bilgi transferleri Teknolojiye uygulama Bilim ile teknoloji geliştirme arasındaki süreç: Bilimsel ve Teknolojik

2 Lisansüstü Eğitim ve Bilim Ġnsanı Yetiştirmede Yapılması Gerekenler: Temel Bilimlerdeki eğitim kademsinde dikkat edilmesi gereken basamaklar: Öğretim Bilginin sistemleģtirilmesi AraĢtırma geliģtirme süreci Bilginin iģlenmesi Bilim ve bilginin yayılması Bilgi transferleri Teknolojiye uygulama Bilim ile teknoloji geliştirme arasındaki süreç: Bilimsel ve Teknolojik Araştırma (AR) Deneysel Geliştirme (GE) Bilimsel ve Teknolojik Hizmetler (BTH) Yenileştirme ve Teknoloji Transferi (YTT) 2

3 Lisansüstü Eğitim ve Bilim Ġnsanı Yetiştirmede Yapılması Gerekenler: Biruni ye göre, insanı diğer varlıklardan ayıran temel husus bilgi dir ve bilgi, yalnızca insan tarafından ve bilmek aşkıyla üretilir. Bilim ve teknoloji politikalarının gelişmesi bir eğitim sorunudur. Bilim-teknoloji politikası; ilköğretim kademesinden başlayarak, üniversite düzeyinde, özellikle lisansüstü eğitim aşamasında ülke ihtiyaçları ile bütünleşir. Eğitimde yeniliklerin etkisi yılda, AraĢtırmalarda ise yılda görülür. 3

4 Lisansüstü Eğitim ve Bilim Ġnsanı Yetiştirmede Yapılması Gerekenler: 21. yüzyılın potansiyel kaynağı BĠLGĠDĠR. Bu bilginin önemli bir kısmının temel bilimler olacağından Ģüphemiz olmasın. Bilimin duyu organları Temel bilimlerdir. Doğru zannedilen yanlıģlar: Temel Bilimlerde artık her Ģey biliniyor. KeĢfedilecek bir Ģey kalmadı. 4

5 Lisansüstü Eğitim ve Bilim Ġnsanı Yetiştirmede Yapılması Gerekenler: Eğitim giderleriyle, bilim adamı yetiştirme giderleri üzerinde durulmalı. Araştırma yapmak isteyenlerin önünün açıldığı, ödüllendirmenin ön plana çıktığı bir yapı olmalı. Üniversite eğitimi ile yetiştirildikleri alanla çalıştıkları alan arasındaki ilişki! Ülke içindeki beyin göçünü hesaplamak, dışa akan beyin göçünden daha önemli olduğu unutulmamalı. 5

6 Lisansüstü Eğitim ve Bilim Ġnsanı Yetiştirmede Yapılması Gerekenler: Üniversitelerin bütçesindeki artışların ne kadarı iyi bilim insanı yetiştirmeye harcanıyor? sorgulanmalı. Üniversitelerde ve araştırma merkezlerindeki bilim politikaları gözden geçirilmeli. Hiç kimse bilmediği bir şeyi başkasına öğretemediği gibi, bir üniversite de kendisinin çıkmadığı bir düzeye öğrencilerini ulaştıramaz. Sadece meslek kazandıran bir yüksek öğretim kurumu üniversite ismine layık olamaz. 6

7 Temel Bilimlerde Yapılması Gerekenler: PROBLEM ÇÖZEN KĠġĠLER olmak önemli. Fizikçi, Kimyacı, Biyolog deyince lise müfredat konuları akla gelen bir toplumda bu imajın yıkılması ġart. TOPLUM SORUNLARIYLA HEMHAL OLMAYAN insan toplulukları algısı giderilmeli. Global çevre problemleri, yenilenebilir ve alternatif enerji üretimi, atıkların geri dönüģümü gibi çalıģmaların içerisinde olunmalı. 7

8 Temel Bilimlerde Yapılması Gerekenler: Uluslararası platformlarda baģarılar artırılmalı. Bireysel ve takım sporlarında olduğu gibi (fiziksel güç gösterisi), bilim dünyasındaki baģarılar da (beyin gücü) önemli bir prestij gösterisi haline dönüģtürülmeli. ġu anda Türkiye de en geniģ tabanda araģtırmaların yapıldığı, araģtırma imkânlarının kurulduğu alanlar Temel Bilimlerdir. Bu alt yapı iyi kullanılmalı. 8

9 Temel Bilimlerde Yapılması Gerekenler: Bir bilim kültürü üzerinde durulmalı. Popüler bilime normal zamanlardan daha fazla ilgi artıģı nasıl değerlendirilebilir? Akademik olarak irdelenmeli Bilim toplumla buluģturulmalı. Ġnsanlar Matematiğe, fiziğe, kimyaya, biyolojiye karģı soğuklar. Bu durum öğrencilerin bölüm seçimlerine de etki etmekte. CERN, NASA gibi araģtırma merkezlerinin topluma ne tür katkılarının olduğu üzerinde durulmalı. 9

10 Bizlerin Eksiklikleri: Fizikçi, Kimyacı, Biyolog olmanın zor olduğu bir dönemi yaģıyoruz. Üniversitelerdeki fizik bölümleri gerçek problemle biraz erken yüz yüze geldi. Temel baģka etkenler olsa da, burada bir MÜġTERĠ MEMNUNĠYETSĠZLĠĞĠ var. Temel Bilimlerde bir bilim dalı olarak bile saymadığımız alanlar, bugün popüler alanları oldu (Enerji, Çevre, Nanobilim, metroloji, sağlık fiziği, ). 10

11 İyi Eğitim Almış Temel Bilimciler Yetiştirilemez ise: Diğer temel bilimler ve özellikle mühendislik bilimleri sekteye uğrar. Temel bilimler ilk ve orta öğretimde iyi verilmez ise, öğrencilerde bilimsel anlayıģ eksiklikleri ortaya çıkar. Üniversitelerde iyi öğretilmez ise bilimsel anlayıģ olarak disiplinler arası çalıģmalar sekteye uğrar. Halk bilgilendirilmez ise doğal olayları anlamada eksiklikler ortaya çıkar ve hurafelere inanan toplum haline gelinir. 11

12 Üretim Temelli Eğitim ŞART: Sanayileşmenin en belirgin özelliği teknoloji üretebilmektir. Kimse kendisine üstünlük sağlayacak bir bilgiyi başkasına vermeyeceğine göre salt teknoloji transferi ile sanayileşme ve kalkınmamız mümkün mü? Bilimsel bir alt yapı olmadan ürün geliştirmek, üretmek ve hizmet desteği sağlamak mümkün mü? Asıl olan bilgi üretimidir. Bu olmadan ülkelerin bağımsızlığı sorgulanır. 12

13 Ülkelerin Gelişmişlik Ölçüsü: Ülkelerin sınıflandırılması teknoloji üretebilenler ve üretemeyenler olarak ayrıştırılmakta (gelişmiş-az gelişmiş). Gelişmiş ülkelerde, ürün rekabeti, bilimsel ve teknolojik yetkinlik rekabetine dönüşmüştür. Gelişmekte olan ülkelerde bu süreçlerin entegrasyonu zayıftır. 13

14 Ülkelerin Gelişmişlik Ölçüsü: Beyin göçü için artık araştırmacıların gelişmiş ülkelerde olmasına gerek kalmıyor! Yayınlarda kaliteli dergiler nerede? Bizler iyi bir sonuç bulduğumuzda nerede yayınlatmaya çalışıyoruz? En iyi Patent nereden alınandır? En geçerli tarama motorları hangi ülkelerde? En entegre araştırma laboratuvarlar nerelerde? Bu açılardan bakıldığında gelişmekte olan ülkelerin ürettiği bilgiler, gelişmiş ülkeler tarafından kullanılmaktadır. Bir hedefi olmayan bilimsel çalıģmalar, unutulmamalı ki, baģkalarına hizmet eder. 14

15 Bilim ve Teknolojide Kestirme Yol YOKTUR: Günlük hayatta yalnızca beceriye dayalı işlevler geçerli olabilir; fakat eğitim sisteminin nitelik kaybetmesi, bilim ve teknoloji sistemi için büyük bir tehlike oluşturur. Bilimsel düzeyde, orta değerlerin yeri olmamalıdır. Unutulmamalı ki, alt seviyedeki insan gücü düzeyini, üst düzeydeki insan gücü tayin eder. Bugünkü temel bilimlerin durumu bununla ilişkilidir! 15

16 Bilim ve Teknolojide Kestirme Yol YOKTUR: Niteliksiz ihtisas gücünün ülkemize getireceği zararın telafisi son derece güç olabilir. Bu durumda hedef KALİTE olmalıdır. Özgür araştırma ile bilim insanlarımız ve toplumumuz bilgi pazarı olmak yerine bilgi toplumu niteliği kazanmalıdır. Enstitülerimizden mezun olan öğrencilerimize, meslek sağlamaktan çok, onları toplumun lokomotifi, birer bilge haline dönüştürmeyi hedeflemeliyiz. 16

17 Yapılması Gerekenler: Enstitüler, gelişmiş ülkelerde olduğu gibi AR-GE nin kontrol edildiği, yapıldığı, ilgili araştırmacıları kadrosunda barındıran bir yapı haline dönüşmeli Bilim denince üniversitelerde Enstitüler akla gelmeli. Temel bilimlerin Teknolojiye uygulama ortamı enstitüler olmalı Temel bilimlerde lisansüstü tezleri bu çalıģmanın bir aracı haline dönüģtürülmeli. Mühendislik ve Temel bilimler alanları kendi aralarında ders alma teģvik edilmeli. 17

18 Yapılması Gerekenler: Temel ve Mühendislik bilimleri arasında çift danışmanlık teşvik edilmeli. Enstitüler altında araģtırma merkezleri açılmalı. Bu merkezler disiplinler arası çalıģma ortamları olmalı. Disiplinler arası çalışmalarla yeni aktif alanlar belirlenmeli. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına Temel bilimlerle ilgili ayrıntılı bir rapor hazırlanıp sunulmalı. 18

19 Yapılması Gerekenler: Fen Bilimleri dergileri bu anlamda nasıl değerlendirilebilir? Üzerinde durulmalı. MÜDEK var, FEDEK var. FEBEK? Meslek edinme Lisans seviyesinde olur. Lisansüstü seviyedeki dereceler artık Bilim insanı amaçlı olmalı. Bu durumda Enstitü içerisinde her alana her bir öğrenci geçiģ yapabilmeli. Bu sağlanabilirse AR-GE çalıģmaları ile Bilimin teknolojiye uygulamasının yolu açılmıģ olur. 19

20 Yapılması Gerekenler: Fen ve Teknoloji Fakültesi olması gereken bir fakülte. Bu sağlanamasa da Enstitüler bunu araştırma tabanlı ortak çalışmalarla mümkün hale getirilebilir. Temel problem alanları belirleyip, her alanda bu problemler üzerinde durulmalı. Bilim medyası üzerinde durulmalı Endüstri ve sanayide uzun soluklu destekler bulunmalı. Enstitü paralelinde Think-Tank kuruluģları teģvik edilmeli. 20

21 Yapılması Gerekenler: Kapatma hedefli değil, başarılıyı teşvik hedefli olunmalı. Üniversitelerde yeri ve pozisyonu tam belli olmayan bir Enstitünün AR-GE ye nasıl bir katkısı olur! Bilim İnsanı ENSTİTÜLERDE YETİŞİR. 21

Benzer belgeler

FEN FAKÜLTESİ TARİHÇEMİZ AMACIMIZ

FEN FAKÜLTESİ TARİHÇEMİZ AMACIMIZ FEN FAKÜLTESİ TARİHÇEMİZ Fen Fakültesi; 1982 yılında Fen - Edebiyat Fakültesi adı altında kurulmuştur. Fakülte, 1991 yılında eğitim - öğretim faaliyetlerine başlamıştır. 2010 yılında Fen Fakültesi adını