ULUSLARARASI EKONOMİK SORUNLAR

Transkript

1 T.C. DIŞİŞLERİ BAKANLIĞI ULUSLARARASI EKONOMİK SORUNLAR ISSN Sayı : 36 Yıl : 10 Şubat

2 Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi Yıl : 10 Sayı : 36 Şubat 2010 Sahibi T.C. D i leri Bakanl ad na Mithat RENDE Büyükelçi, Ekonomik İşler Genel Müdürü Sorumlu Yaz leri Müdürü. Serap ÖZCO KUN Elçi, Çok Taraflı Ekonomik İşler Genel Müdür Yardımcısı Yönetim Adresi T.C. D i leri Bakanl Balgat - Ankara Tel : (0312) Faks : (0312) Web : E-posta : sozcoskun@mfa.gov.tr bsaygin@mfa.gov.tr Üç Ayda Bir Yerel Süreli Yay n Olarak Yay mlan r. Ücretsizdir. Kapak, Sayfa Düzeni ve Bask Özkardeşler Matbaası Büyük Sanayi 1. Cad. No: 105 İskitler / ANKARA Tel : (0312) Faks : (0312) E-posta : ozkardeslermat@hotmail.com Bask Tarihi Şubat 2010 ISSN X (e-yay n) 2 Uluslararası Ekonomik Sorunlar

3 İ Ç İ N D E K İ L E R Türkiye Gücünün Farkında Olmalı Rifat HİSARCIKLIOĞLU... 7 Araştırma Geliştirme Sonuçlarını Katma Değerli Ürüne Dönüşümü, Türkiye Makine Sektörüne ve İhracata Etkisi Prof.Dr. Ahmet CAN Turkey in the Doha Round: An Analysis in the light of Turkey-EU Relations N. Tolga TUNCER A Review on the Dominance of Economic Powers over Politics in the Context of Current Globalization Process Özgür ÇALIŞKAN Avrupa Konseyi Kalkınma Bankası Cevat Tansuğ OK Bu dergide yayınlanan gözlem ve görüşler değerli yazarlara aittir. Dışişleri Bakanlığı nı bağlamamaktadır. Uluslararası Ekonomik Sorunlar 3

4 4

5 S U N U Ş Değerli Okurlar, Değerli okurlar, okurlar, 2010 yılının ilk, dergimizin 36. sayısıyla sizlere ulaşmaktan büyük memnuniyet yılının yılının ilk, dergimizin ilk, dergimizin 36. sayısıyla 36. sayısıyla sizlere sizlere ulaşmaktan ulaşmaktan büyük büyük memnuniyet memnuniyet duyuyor, bütün duyuyor, bütün okurlarımıza mutlu, sağlıklı ve başarılı bir yıl diliyoruz. Bu sayımızda duyuyor, okurlarımıza bütün okurlarımıza mutlu, sağlıklı mutlu, ve başarılı sağlıklı bir ve yıl başarılı diliyoruz. bir yıl diliyoruz. da sizler için değişik ve ilgi çekici konulara yer vermeye çalıştık. Bu İlk Bu sayımızda olarak sayımızda TOBB-DEİK da sizler sizler için için Başkanı değişik değişik ve Sayın ve ilgi ilgi çekici Rifat çekici konulara Hisarcıklıoğlu konulara yer yer vermeye vermeye Türkiye çalıştık. çalıştık. Gücünün Farkında olmalı başlıklı yazısı ile ülkemizin bulunduğu coğrafyada taşıdığı önem ve İlk sahip İlk olarak olduğu olarak TOBB-DEİK fırsatlara TOBB-DEİK Başkanı ilişkin Başkanı Sayın görüşlerini Sayın Rifat Hisarcıklıoğlu bizimle Rifat paylaşıyor. Hisarcıklıoğlu Türkiye Türkiye Gücünün Gücünün Farkında Olmalı Farkında başlıklı Olmalı yazısında başlıklı ülkemizin yazısında bulunduğu ülkemizin coğrafyada bulunduğu taşıdığı coğrafyada önem taşıdığı ve sahip önem olduğu fırsatlara ve Araştırma sahip ilişkin olduğu görüşlerini Geliştirme fırsatlara bizimle ilişkin Sonuçlarını görüşlerini paylaşıyor. Katma bizimle Değerli paylaşıyor. Ürüne Dönüşümü, Türkiye Makine Sektörüne ve İhracata Etkisi başlıklı ikinci makalemizde Trakya Üniversitesi Mühendislik Araştırma Araştırma Mimarlık Geliştirme Geliştirme Fakültesi Sonuçlarını Sonuçlarını Dekanı Katma Katma Prof. Değerli Değerli Dr. Ahmet Ürüne Ürüne Can, Dönüşümü, ülkemizin Türkiye Türkiye makine Makine Makine Sektörüne ve İhracata sektöründe Sektörüne uluslararası ve Etkisi pazarlarda İhracata başlıklı Etkisi ikinci rekabet başlıklı makalemizde gücünün ikinci arttırılması makalemizde Trakya Üniversitesi için izlenmesi Trakya Üniversitesi Mühendislik gereken yol Mimarlık ve Mühendislik Fakültesi bu alanda nitelikli Mimarlık Dekanı mühendislerin Fakültesi Prof.Dr. Ahmet Dekanı Can, yetiştirilmesinin Prof.Dr. ülkemizin Ahmet makine rolüne Can, değiniyor ülkemizin sektöründe ve makine uluslararası bazı çözüm sektöründe rekabet uluslararası gücünün pazarlarda arttırılması rekabet için gücünün izlenmesi arttırılması gereken yol için ve izlenmesi bu alanda gereken nitelikli pazarlarda mühendislerin önerilerinde bulunuyor. yol ve bu alanda yetiştirilmesinin nitelikli mühendislerin rolüne değiniyor yetiştirilmesinin ve bazı çözüm rolüne önerilerinde değiniyor bulunuyor. ve bazı çözüm Dış Ticaret önerilerinde Müsteşarlığı bulunuyor. Uzman Yardımcısı Tolga Tuncer Turkey Dış Ticaret in the Müsteşarlığı Doha Round: Uzman An Analysis Yardımcısı in the Tolga light Tuncer, of Turkey-EU Turkey Relations in the Doha başlıklı Round: An Analysis üçüncü Dış makalede, Ticaret in the Müsteşarlığı light of Turkey-EU Dünya Ticaret Uzman Örgütü Yardımcısı Relations bünyesinde Tolga başlıklı Tuncer, dördüncü sürdürülmekte Turkey makalede, in olan the Doha Dünya Ticaret Müzakerelerine Round: Örgütü An Analysis bünyesinde değinilmekte the sürdürülmekte light ve ülkemizin of Turkey-EU olan Doha AB ile Relations Müzakerelerini ilişkilerine başlıklı dayanarak dördüncü ve ülkemizin Doha müzakerelerinde özellikle tarım ve sanayi konularında karşılaştığı ikilem incelenmektedir. makalede, ilişkileri Dünya dolayısıyla Ticaret Örgütü Doha bünyesinde müzakerelerinde sürdürülmekte özellikle olan tarım Doha ve Müzakerelerini sanayi konularında ve AB ile karşılaştığı ülkemizin ikilemi AB ile inceliyor. ilişkileri dolayısıyla Doha müzakerelerinde özellikle tarım ve sanayi Dördüncü konularında sırada karşılaştığı yeralan ikilemi Marmara inceliyor. Üniversitesi Master öğrencisi Özgür Çalışkan ın A Dördüncü Review on sırada the yeralan Dominance Marmara of Economic Üniversitesi Powers master over öğrencisi Politics Özgür in the Context Çalışkan of A Review on the Dominance Current Globalization Dördüncü of Process sırada Economic başlıklı yeralan Powers yazısında, Marmara over küreselleşmenin Üniversitesi Politics in the master Context etkileri öğrencisi of Current çeşitli bakış Özgür Çalışkan Process Globalization açılarından ele A alınmakta Review başlıklı on yazısında, ve the global Dominance küreselleşmenin ekonomik of dinamikler Economic etkilerini Powers çeşitli çerçevesinde over bakış Politics açılarından devletin in rolü the ele Context alarak, global of Current ekonomik Globalization dinamikler Process çerçevesinde başlıklı devletin yazısında, rolünü küreselleşmenin değerlendirmekte. etkilerini çeşitli bakış açılarından ele alarak, global ekonomik dinamikler çerçevesinde değerlendirilmektedir. devletin Son Son olarak, rolünü ülkemizin değerlendirmekte. Avrupa Konseyi nezdindeki Daimi Temsilciliğinde görev görev yapmakta yapmakta olan olan Üçüncü Üçüncü Katip Katip Cevat Cevat Tansuğ Tansuğ Ok Ok tarafından tarafından hazırlanan hazırlanan makalede makalede Avrupa Avrupa Konseyi Kalkınma Konseyi Kalkınma Son olarak, Bankası Bankası ülkemizin hakkında hakkında Avrupa aydınlatıcı aydınlatıcı Konseyi bilgiler nezdindeki yeralmakta. bilgiler yeralmaktadır. Daimi Temsilciliğinde görev yapmakta olan Üçüncü Katip Cevat Tansuğ Ok tarafından hazırlanan makalede Avrupa Yeni sayımızda Konseyi farklı Kalkınma konularla Bankası tekrar hakkında buluşmak aydınlatıcı dileğiyle. bilgiler yeralmakta. Yeni sayımızda farklı konularla tekrar buluşmak dileğiyle. Uluslararası Ekonomik Sorunlar 5

6 6

7 Türkiye Gücünün Farkında Olmalı M. Rifat HİSARCIKLIOĞLU* Türkiye nin bu coğrafyadaki konumunu, özellikle de dışarıda nasıl bir görüntüsü olduğunu ilk defa 2003 yılında gittiğim Bağdat ta farkettim. Dönemin Irak Irak Ticaret Ticaret ve ve Sanayi Bakanı Bakanı bana bana Türkiye Türkiye bir sanayi bir sanayi devidir devidir dedi. Türkiye yi dedi. Türkiye yi bölgenin ekonomi bölgenin ekonomi devi haline devi getiren, haline büyük getiren, şirketleridir büyük şirketleridir diye de altını diye çizdi. de altını Gururlandım. çizdi. Gururlandım. Türkiye de Türkiye de son yirmi yılda son yirmi nelerin yılda değiştiğinin nelerin daha değiştiğinin bir farkına daha vardım. bir farkına Ortadaki vardım. imkânların, Ortadaki bir imkânların, cazibe merkezi bir cazibe olarak ülkemizin merkezi olarak soft power ını ülkemizin algıladım. soft power ını algıladım. Türkiye nin yurtdışından nasıl göründüğü, Türk iş dünyası için son derece önemlidir. Bizim son seksen yılda gerçekleştirdiklerimiz ve bundan sonra yapmak istedikleri- Türkiye nin yurtdışından nasıl göründüğü, Türk iş dünyası için son derece önemlidir. Bizim son seksen yılda gerçekleştirdiklerimiz ve bundan sonra yapmak miz açısından önemlidir. Diğer taraftan, Dışişleri Bakanlığımız Türkiye ekonomisinin istediklerimiz açısından önemlidir. Diğer taraftan, Dışişleri Bakanlığımız Türkiye ekonomisinin bundan sonraki bundan performansı sonraki açısından performansı son açısından derece kritik son bir derece rol üstlenmiş kritik bir rol durumdadır. üstlenmiş durumdadır. Türkiye nin yurtdışından Türkiye nin bakıldığında yurtdışından bir cazibe bakıldığında merkezi olarak bir cazibe görünüyor merkezi olmasında, olarak görünüyor Dışişleri mensuplarımızın olmasında, Dışişleri rolü önemlidir. mensuplarımızın Elçiliklerimizin rolü iş önemlidir. insanlarına Elçiliklerimizin kapılarını ayırımsız insanlarına açıyor kapılarını olması, önümüzdeki ayırımsız dönemde açıyor olması, ülkemizin önümüzdeki iktisadi başarısı dönemde için önem ülkemizin taşı- iş iktisadi maktadır. başarısı Açıktır için ki bu önem coğrafyada taşımaktadır. iş yapmanın Açıktır ön koşulu, ki bu coğrafyada yabancı ülke iş yönetimlerinin yapmanın ön koşulu, size kapıları yabancı açıyor ülke olmasıdır. yönetimlerinin size kapıları açıyor olmasıdır. Türkiye ekonomisinin dönüşümüne bakınca, 1980 öncesi ve sonrası diye iki farklı döneme Türkiye ayırmak ekonomisinin mümkündür. dönüşümüne 1980 öncesinde, bakınca, Anadolu 1980 girişimcisi öncesi ve diye sonrası bir olgudan diye iki farklı bile bahsetmek döneme ayırmak zordu. O mümkündür. zamanlarda 1980 sanayi öncesinde, faaliyetleri Anadolu genelde, girişimcisi Ankara, İstanbul, diye bir olgudan İzmir, Bursa, bile bahsetmek Adana gibi sadece zordu. 3-4 O zamanlarda merkezde toplanmış, sanayi faaliyetleri dışa kapalı, genelde, ithal ikameci Ankara, bir İstanbul, yapıya sahipti. İzmir, Anadolu Bursa, Adana girişimcisi gibi sadece ise ya ticaretten 3-4 merkezde ya da müteahhitlikten toplanmış, dışa düşük kapalı, marjlarla para bir kazanmaya yapıya sahipti. çalışırdı. Anadolu girişimcisi ise ya ticaretten ya da müteahhitlikten ithal ikameci düşük marjlarla para kazanmaya çalışırdı sonrasında hızlı bir dışa açılma süreci başladı. Dünyaya açılarak para kazanmayı 1980 öğrendik. sonrasında Üstelik hızlı bunu bir hem dışa siyasi açılma hem süreci ekonomik başladı. açıdan Dünyaya oldukça istikrarsız açılarak para bir kazanmayı ortam içinde öğrendik. Üstelik Bu dönemde bunu sanayi hem ülkenin siyasi dört hem bir ekonomik tarafına yayıldı. açıdan Gaziantep, oldukça istikrarsız Kayseri, Konya, bir ortam Denizli, içinde Manisa, öğrendik. Eskişehir, Bu dönemde gibi yeni sanayi yükselen ülkenin sanayi dört merkezlerimiz bir tarafına (*) TOBB-DEİK Başkanı. Uluslararası Ekonomik Sorunlar 7

8 Türkiye Gücünün Farkında Olmalı yayıldı. yeşerdi. Gaziantep, Nerdeyse her Kayseri, ilimizde Konya, en az bir Denizli, iki organize Manisa, sanayi Eskişehir, bölgesi yatırım gibi yeni merkezleri yükselen sanayi haline merkezlerimiz gelmeye başladı. yeşerdi. Nerdeyse her ilimizde en az bir iki organize sanayi bölgesi 1980 de yatırım Türkiye de merkezleri sadece haline 12 gelmeye Organize başladı. Sanayi Bölgesi (OSB) vardı. Bugün ise 200 e yakın OSB yatırımcılarla dolmuş durumda. Tüm Anadolu da 1980 de sadece de kadar Türkiye de kayıtlı ihracatçı sadece firma 12 vardı, Organize toplam Sanayi ihracatımız Bölgesi ise (OSB) 3 milyar vardı. dolar Bugün düzeyindeydi. yakın Bugün OSB ise yatırımcılarla ülkemizin her dolmuş tarafında, durumda. tam 47 Tüm bin kayıtlı Anadolu da ihracatçımız, 1980 de dünyaya sadece ise 200 e 1000 açılarak kadar para kayıtlı kazanmaya ihracatçı çalışıyorlar. firma vardı, 2008 de toplam 200 den ihracatımız fazla ülkeye ise milyar dolar dolar düzeyindeydi. ihracat Bugün yaptılar. ise ülkemizin Türkiye, 1980 lerin her tarafında, başında tam tarım 47 ihracatçısı bin kayıtlı bir ihracatçımız, ülke konumundayken, açılarak bugün para sattığımız kazanmaya malların çalışıyorlar. yüzde doksanı 2008 de sanayi ürünlerinden 200 den fazla oluşuyor. ülkeye dünyaya 130 milyar dolar düzeyinde ihracat yaptılar. Türkiye, 1980 lerin başında tarım Elbette bu dönüşümü anlamaya çalışırken, 2001 krizinin de son derece önemli bir ihracatçısı bir ülke konumundayken, bugün sattığımız malların yüzde doksanı diğer dönüm noktası olduğunun farkında olmamız gerekiyor sonrasındaki sanayi ürünlerinden oluşuyor. dönemde, Gümrük Birliği nin işlevsel hale gelmesi, AB perspektifinin güçlenmesi ve makroekonomik istikrarın sağlanması, Anadolu girişimcisi için dünyanın kapılarını Elbette bu dönüşümü anlamaya çalışırken, 2001 krizinin de son derece önemli yeniden, bu sefer farklı biçimde açtı. AB pazarında kendine güvenini sağlayan girişimcimiz, yeni yükselen çok sayıda pazarda Orta Doğu, Kuzey Afrika, Orta Asya pazarla- bir diğer dönüm noktası olduğunun farkında olmamız gerekiyor sonrasındaki dönemde, Gümrük Birliği nin işlevsel hale gelmesi, AB perspektifinin güçlenmesi rında hızla varlıklarını göstermeye ve pekiştirmeye başladılar. ve makroekonomik istikrarın sağlanması, Anadolu girişimcisi için dünyanın kapılarını Bugün yeniden, artık Anadolu nun bu sefer dört farklı bir biçimde tarafında açtı. kaliteli AB üretim pazarında yapan, kendine iyi teknolojiyi güvenini sağlayan kullanma girişimcimiz, arayışı içinde yeni olan, yükselen nitelikli insan çok kaynaklarına sayıda pazarda sahip Orta olmaya Doğu, çalışan, Kuzey dünyayla kuvvetli Asya pazarlarında bağlantıları olan hızla bir varlıklarını girişimci tabanımız göstermeye var. ve Bu pekiştirmeye girişimci tabanı başladılar. sayesinde Afrika, Orta Anadolu Bugün şehirlerinin artık Anadolu nun çehresi de dört değişmeye bir tarafında başladı. kaliteli Bu üretim şehirlerimizdeki yapan, en yaşam iyi teknolojiyi kalitesi kullanma hızla artıyor. arayışı 1990 lı içinde yıllarda olan, OSB ler nitelikli hızla insan yayılırken, kaynaklarına 2000 li yıllarda sahip olmaya ülkemizin çalışan, neredeyse her kuvvetli yerinde Alışveriş bağlantıları Merkezlerinin olan bir girişimci hızla yayılmasına tabanımız tanık var. olduk. Bu girişimci Beyaz yakalı tabanı dünyayla sayesinde çalışanları Anadolu ve orta sınıfın şehirlerinin yaşam çehresi kalitesini de destekleyen değişmeye şehir başladı. altyapıları Bu şehirlerimizdeki hızla gelişiyor yaşam Anadolu da. kalitesi İnternet hızla kullanımı artıyor. artıyor, 1990 lı havayolları yıllarda OSB ler seferleri yaygınlaşıyor, hızla yayılırken, restoranların 2000 li yıllarda sayısı artıyor, ülkemizin iyi eğitim neredeyse vermeye her çalışan yerinde özel Alışveriş okullar, Merkezlerinin üniversiteler hızla hızla gelişiyor. yayılmasına tanık Kısacası olduk. Anadolu Beyaz yakalı girişimcisi çalışanları Anadolu nun ve orta çehresini sınıfın yaşam değiştiriyor, kalitesini tarihini destekleyen yeniden şehir yazıyor. altyapıları Anadolu hızla girişimcilerinin gelişiyor Anadolu da. yurtdışındaki İnternet iş yapma kullanımı biçimleri artıyor, de hızla havayolları değişiyor. seferleri Komisyonculara yaygınlaşıyor, mal satmakla restoranların ihracat sayısı yapmayı artıyor, öğrenen iyi eğitim firmalarımız, vermeye artık çalışan yabancı özel okullar, pazarlarda üniversiteler yerleşik hale hızla gelmeye gelişiyor. başlıyorlar. Müteahhitlerimizin, Türkiye nin etrafındaki coğrafyanın neredeyse tamamında önemli yatırımları, makine parkları bulunuyor. Sanayici Kısacası ve tüccarımız Anadolu da, girişimcisi üretim ve Anadolu nun pazarlama ağlarını çehresini bu coğrafyaya değiştiriyor, genişletiyorlar. tarihini yeniden Yeri geldiğinde yazıyor. fabrika Anadolu açıyorlar, girişimcilerinin yeri geldiğinde yurtdışındaki temsilcilik iş yapma açıyorlar biçimleri ya da yabancı de hızla değişiyor. oyuncularla Komisyonculara stratejik ortaklıklar mal kurma satmakla yoluna ihracat giriyorlar. yapmayı Bu dediklerimi öğrenen firmalarımız, artık sadece artık İstanbul daki yabancı büyük pazarlarda şirketlerimiz yerleşik değil, hale Anadolu daki gelmeye başlıyorlar. binlerce KOBİ miz Müteahhitlerimizin, de yapıyor. 8 Uluslararası Ekonomik Sorunlar

9 M. Rifat HİSARCIKLIOĞLU Türkiye nin Eskiden Almanya da, etrafındaki İngiltere de, coğrafyanın ABD deki neredeyse girişimcilerimizin tamamında önemli başarı hikâyelerini yatırımları, makine duyardık. parkları Bugün bulunuyor. ise, onların Sanayici yanında, ve Irak ta, tüccarımız Suriye de, da, üretim Arnavutluk ta, ve pazarlama Filistin de, ağlarını bu Etiyopya da, coğrafyaya Nijerya da, genişletiyorlar. aklınıza Yeri gelebilecek geldiğinde her yerde fabrika Anadolu nun açıyorlar, bağrından yeri geldiğinde kopup temsilcilik bu ülkelere açıyorlar giden, para ya kazanmaya da yabancı çalışan oyuncularla girişimciler stratejik görüyorsunuz. ortaklıklar Bu kurma çok müthiş yoluna giriyorlar. bir başarı hikâyesidir. Bu dediklerimi artık sadece İstanbul daki büyük şirketlerimiz değil, Anadolu daki binlerce KOBİ miz de yapıyor. TOBB Başkanı olarak ben de bu süreci elimden geldiğince desteklemeye çalışıyorum. Eskiden Bölgemize Almanya da, ve dünyaya yayılan İngiltere de, Türk girişimcisinin ABD deki sesi girişimcilerimizin olmaya, onların hedefleri- başarı hikâyelerini desteklemeye duyardık. gayret Bugün gösteriyorum. ise, onların Anadolu daki yanında, dönüşümü Irak ta, Suriye de, dikkatli ve Arnavutluk ta, iyi okumaya Filistin de, çalışıyorum, Etiyopya da, TOBB un gündemini Nijerya da, de buna aklınıza paralel gelebilecek biçimde göreve her yerde geldiğim Anadolu nun 2001 den bağrından beri dönüştürmeye kopup özen bu gösterdim. ülkelere giden, para kazanmaya çalışan girişimciler görüyorsunuz. Bu çok müthiş bir başarı hikâyesidir. Aslına bakarsanız, bizim gündemimiz de Anadolu girişimcisinin değişen yüzünü yansıtıyor. Haftada en az 2-3 farklı Anadolu şehrine gidiyorum, 1-2 farklı ülkede bulunuyorum. Yaptığımıza TOBB Başkanı olarak ben de bu süreci elimden geldiğince desteklemeye çalışıyorum. Bölgemize dışarıdan ve dünyaya bakanlar yayılan ekonomi Türk diplomasisi girişimcisinin diyorlar. sesi Adı ne olmaya, olursa olsun, hedeflerini bizim Anadolu desteklemeye girişimcisinin gayret sesini gösteriyorum. duyurmaya, ekonomimizi Anadolu daki dünyanın dönüşümü en onların dikkatli büyük 10 ve ekonomisinden iyi okumaya çalışıyorum, biri haline getirmeye TOBB un çalışıyoruz. gündemini Küresel de buna piyasalardaki paralel biçimde iş göreve örgütlerinde geldiğim söz sahibi 2001 den olmaya beri çalışmamız dönüştürmeye da bu özen yüzdendir. gösterdim. Aslına TOBB, bakarsanız, dünyaya yaygın bizim gündemimiz geniş bir uluslararası de Anadolu network a girişimcisinin sahiptir. değişen TOBB, yüzünü dünya yansıtıyor. Haftada en az 2-3 farklı Anadolu şehrine gidiyorum, 1-2 farklı ülkede çapında özel sektörün temsil edildiği tüm kurumların yönetiminde yeralmaktadır. bulunuyorum. Yaptığımıza dışarıdan bakanlar ekonomi diplomasisi diyorlar. Avrupa nın en büyük iş dünyası örgütü olan Eurochambres in yönetim kurulu üyeliğinden sonra geçtiğimiz ay Başkan Yardımcısı seçildim. TOBB un yönetiminde olduğu Adı ne olursa olsun, bizim Anadolu girişimcisinin sesini duyurmaya, ekonomimizi dünyanın en büyük 10 ekonomisinden biri haline getirmeye çalışıyoruz. Küresel piyasalardaki başlıca uluslararası iş örgütlerinde kurumlar söz şunlardır; sahibi WCF olmaya Dünya çalışmamız Odalar da Federasyonu, bu yüzdendir. ICC Milletlerarası Ticaret Odası, İslam Ticaret ve Sanayi Odası, ASCAME - Akdeniz Ticaret TOBB, ve dünyaya Sanayi Odası, yaygın ABC geniş - Balkan bir uluslararası Odaları Birliği, network a ECO sahiptir. CCI -ECO TOBB, Ticaret dünya ve çapında Sanayi Odası özel sektörün IRU - International temsil edildiği Road Transport tüm kurumların Union, GS1 yönetiminde - Global Standartlar. yeralmaktadır. Avrupa nın en büyük iş dünyası örgütü olan Eurochambres in yönetim kurulu Türkiye nin ekonomik anlamda bölgesel aktör haline gelebilmesi, dış ekonomik üyeliğinden sonra geçtiğimiz ay Başkan Yardımcısı seçildim. TOBB un yönetiminde ilişkiler stratejimizin de bu hedefe odaklanmasıyla mümkün olabilecektir. İşte bu çerçevede özellikle son dönemde, Dışişlerinde yaşanan dönüşümü memnuniyetle takip olduğu başlıca uluslararası kurumlar şunlardır; WCF Dünya Odalar Federasyonu, ICC Milletlerarası Ticaret Odası, İslam Ticaret ve Sanayi Odası, ASCAME - Akdeniz ediyoruz. Ticaret Ekonomik ve Sanayi meselelere Odası, atfedilen ABC - önemin Balkan arttığını Odaları görmek Birliği, de ECO bizlere CCI güven -ECO Ticaret veriyor. ve Sayın Sanayi Cumhurbaşkanımızın, Odası IRU - International Dışişleri Bakanlığı Road Transport döneminde Union, başlatmış GS1 - olduğu Global Standartlar. dönüşüm, bugün bu dönüşümün başlıca mimarlarından, Sayın Davutoğlu önderliğinde devam ediyor. Uluslararası Ekonomik Sorunlar 9

10 Türkiye Gücünün Farkında Olmalı Türkiye nin Dışişleri Bakanlığı ekonomik camiasının anlamda bizi, bölgesel yani özel aktör sektörü haline çözüm gelebilmesi, ortağı olarak dış görmesini ekonomik ilişkiler istiyoruz. stratejimizin Zira biz Dışişlerimizi de bu hedefe öyle görüyoruz. odaklanmasıyla Türkiye mümkün ekonomisi olabilecektir. kurumsal kapasitesini, iktisadi özellikle büyümeye son destek dönemde, verecek Dışişlerinde biçimde hızla yaşanan değiştirmezse, dönüşümü dünyanın memnuniyetle en büyük İşte bu çerçevede takip 10 ekonomisi ediyoruz. Ekonomik arasına girme meselelere hedefimize atfedilen ulaşamayız. önemin AB arttığını reformları görmek süreci de bizlere de, güven Türkiye nin, veriyor. bölgesinde Sayın oynayacağı Cumhurbaşkanımızın, küresel rol açısından Dışişleri son derece Bakanlığı kritiktir. döneminde başlatmış olduğu dönüşüm, bugün bu dönüşümün başlıca mimarlarından, Sayın Açıktır ki, Türkiye nin birinci lig ülkeler arasında yer alması, Türkiye nin bölgesinde cazibe merkezi haline gelmesiyle yakından alakalıdır. Bu çerçevede ekonomi, dış Davutoğlu önderliğinde devam ediyor. politika için öncelikli alan olmalıdır. Dün bölgesine güvenlik ve istikrar ihraç eden Dışişleri Bakanlığı camiasının bizi, yani özel sektörü çözüm ortağı olarak Türkiye, artık bölgesine refah ihraç etmeye başlamalıdır. Bölge ülkelerinde girişimci görmesini istiyoruz. Zira biz Dışişlerimizi öyle görüyoruz. Türkiye ekonomisi orta sınıfın yükselmesinin yolu, bizim işadamlarımızla kuracakları ortaklıklar vasıtasıyla olacaktır. kurumsal kapasitesini, iktisadi büyümeye destek verecek biçimde hızla değiştirmezse, dünyanın en Girişimci büyük orta 10 sınıf ekonomisi ile dönüşen arasına Türkiye, girme bölge hedefimize ülkelerinde ulaşamayız. de istikrarın inşa AB reformları edilmesine süreci katkıda de, bulunacaktır. Türkiye nin, İş bölgesinde dünyamızın oynayacağı getireceği sinerji, küresel orta rol vadede açısından çevremizde kritiktir. son derece sağlam bir güvenlik ağı inşa son derece edecektir. Açıktır ki, Türkiye nin birinci lig ülkeler arasında yer alması, Türkiye nin bölgesinde cazibe merkezi haline gelmesiyle yakından alakalıdır. Bu çerçevede ekonomi, dış politika için öncelikli alan olmalıdır. Dün bölgesine güvenlik ve istikrar ihraç eden Türkiye, artık bölgesine refah ihraç etmeye başlamalıdır. Bölge ülkelerinde girişimci orta sınıfın yükselmesinin yolu, bizim işadamlarımızla kuracakları ortaklıklar vasıtasıyla olacaktır. Girişimci orta sınıf ile dönüşen Türkiye, bölge ülkelerinde de istikrarın inşa edilmesine katkıda bulunacaktır. İş dünyamızın getireceği sinerji, orta vadede çevremizde son derece sağlam bir güvenlik ağı inşa edecektir. 10 Uluslararası Ekonomik Sorunlar

11 Araştırma Geliştirme Sonuçlarının Katma Değerli Ürüne Dönüşümü Türkiye Makine Sektörüne ve İhracata Etkisi Prof. Dr.-Ing. Ahmet CAN* Giriş Günümüz Günümüz toplumlarının toplumlarının bilgi bilgi üzerinden üzerinden yükseldiği ve ekonomik krizden krizden çıkışta çıkışta da da toplumlarda zenginlik yaratacak yaratacak en itici en gücün itici gücün akıl gücü akıl ve gücü bilgi olduğu ve bilgi gerçeği, olduğu Türkiye gerçeği, için başta Türkiye yönetenler için başta olmak yönetenler üzere herkesin olmak bir üzere an bile herkesin unutmaması bir an bile gereken unutmaması en öncelikli gereken konudur. en öncelikli konudur. Kapitalist sistemin nasıl işlediğini bilenler için, kriz eşyanın tabiatı gereği ortaya çıkan bir olgudur, Kapitalist bugün sistemin olmaz yarın nasıl olur, işlediğini ama olur. bilenler için, kriz eşyanın tabiatı gereği ortaya çıkan bir olgudur, bugün olmaz yarın olur, ama olur. Türkiye de yıllardır sürüp giden bütün olumsuz şartlara rağmen zor yollardan para kazanmayı Türkiye de seçip yıllardır kurdukları sürüp fabrikaları giden bütün ayakta olumsuz tutabilmek şartlara için rağmen bunca zor zamandır yollardan direnen para sanayiciler kazanmayı ve seçip daha kurdukları pek çok kişi fabrikaları artık ekonomik ayakta krizi tutabilmek fiilen yaşıyor. için bunca zamandır direnen sanayiciler ve daha pek çok kişi artık ekonomik krizi fiilen yaşıyor. Ekonomik kriz şartlarında, öncelikle sanayimiz ve sanayide çalışanlar büyük sıkıntılarla karşı Ekonomik karşıya kaldılar. kriz şartlarında, öncelikle sanayimiz ve sanayide çalışanlar büyük sıkıntılarla karşı karşıya kaldılar. Sanayi mallarındaki ihracatımızın ağırlıklı olarak Avrupa Pazarlarına yönelik olduğunu istatiksel Sanayi rakamlar mallarındaki ortaya ihracatımızın koyuyor. Avrupa ağırlıklı Pazarlarında olarak Avrupa talebin Pazarlarına düşmesi bizim yönelik üretimimizi olduğunu olumsuz istatiksel yönde rakamlar etkilemiştir. ortaya koyuyor. Avrupa Pazarlarında talebin düşmesi bizim de üretimimizi de olumsuz yönde etkilemiştir. Küresel ekonomi hızla değişiyor. Birey giderek ön plana çıkıyor, üretim modellerinin bile altüst Küresel olduğu ekonomi bir yapılanmaya hızla değişiyor. doğru gidiliyor. Birey giderek Yeni kodlar, ön plana yeni çıkıyor, teknolojiler, üretim modellerinin bile teknolojiler altüst olduğu ve diğerleri, bir yapılanmaya bütün bunlara doğru bakıldığında gidiliyor. Yeni birçok kodlar, şeyin değişmekte yeni teknolojiler, olduğu yeni ilaçlar, nano anlaşılabilir. yeni ilaçlar, Giderek nano teknolojiler üretim için harcanacak ve diğerleri, zaman bütün kısalacaktır. bunlara Yaşamı bakıldığında kaliteli birçok hale getirmek şeyin son değişmekte derece önem olduğu kazanacaktır. anlaşılabilir. Bir işyeri, Giderek bir üretim toplum için veya harcanacak bir ülke için zaman en önemli kısalacaktır. unsurun nitelikli insan olduğu gerçeği ortaya çıkmıştır. Yaşamı kaliteli hale getirmek son derece önem kazanacaktır. Bir işyeri, bir toplum veya bir ülke için en önemli unsurun nitelikli insan olduğu gerçeği ortaya çıkmıştır. (*) Dekan, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Trakya Üniversitesi. Uluslararası Ekonomik Sorunlar 11

12 Araştırma Geliştirme Sonuçlarının Katma Değerli Ürüne Dönüşümü Tükiye Makine Sektörüne ve İhracata Etkisi Makine Sektöründe Teknoloji Üreten ABD ve AB Ülkeleri ile Karşılaştırıldığında Türkiye Makine Sektörünün İzlemesi Gereken Yol Haritası Yoğun Yoğun rekabet rekabet ortamı ortamı içinde içinde geleceğe doğru hazırlanmak için için toplum toplum olarak olarak hangi hangi özelliklere özelliklere sahip sahip olmamız olmamız gerektiğinin doğru ve ve gerçekçi gerçekçi tespit tespit edilmesi edilmesi gerekiyor. gerekiyor. Bilginin Bilginin üretken üretken bir bir şekilde şekilde kullanılması kullanılması olarak olarak tanımlanan tanımlanan bilgi bilgi toplumu toplumu olma olma yolunda yolunda neredeyiz? neredeyiz? Bunu Bunu ne ne kadar kadar beceriyoruz? beceriyoruz? Sorusunun Sorusunun yanıtı yanıtı ne ne yazık yazık ki ki olumlu olumlu değil. Öncelikle iyi eğitilmiş yeterli bilgi donanımına sahip işgücüne, değişimlere uyum değil. Öncelikle iyi eğitilmiş yeterli bilgi donanımına sahip işgücüne, değişimlere sağlayabilecek ve değişimleri yönetebilecek geliştirme gücüne sahip bir kafa yapısına uyum sağlayabilecek ve değişimleri yönetebilecek geliştirme gücüne sahip bir kafa sahip olunması gerekli. Takip eden kopyalayan bir ülke konumunda kalınmak istenmiyorsa, kesinlikle özgün olarak geliştirme gücüne sahip olunmalıdır. En azından, dünya- yapısına sahip olunması gerekli. Takip eden kopyalayan bir ülke konumunda kalınmak istenmiyorsa, kesinlikle özgün olarak geliştirme gücüne sahip olunmalıdır. En azından, nın geliştirme gücünde pay sahibi olmak gerekiyor. dünyanın geliştirme gücünde pay sahibi olmak gerekiyor. Makine Sektöründe Uluslararası Pazarlarda Teknoloji Geliştirmek Çok Önemli, Makine Bu Sektöründe Noktada Sektöre Uluslararası Düşen Görevler Pazarlarda Teknoloji Geliştirmek Çok Önemli, Dünya Bu Ekonomik Noktada Forumu nun Sektöre Düşen 2009 Görevler Mart ayında açıklanan Küresel Bilgi Toplumu Raporu nda Türkiye nin küresel ağa hazırlıklı olma konusunda 134 dünya ülkesi arasında Dünya 6 sıra Ekonomik gerileyerek Forumu nun 61inci sıraya 2009 düştüğü Mart ayında tespit edilmiştir. açıklanan Ağlarla Küresel Bağlanmış Bilgi Toplumu Bir Raporu nda Dünyada Hareketlilik Türkiye nin alt küresel başlığı ağa altında hazırlıklı yayınlanan olma bu konusunda rapora göre, 134 sıralamaya dünya ülkesi esas arasında alınan veriler; 6 sıra gerileyerek girişim sermayesi 61inci edinebilirliği, sıraya düştüğü finansal tespit piyasa edilmiştir. bilgisi, Ağlarla son teknolojilerin Bağlanmış Bir edinebilirliği, Dünyada Hareketlilik basın özgürlüğü, alt dijital başlığı içeriğe altında erişim, yayınlanan yasama bu organının rapora etkinliği, göre, sıralamaya mülkiyet hakları, alınan yargı veriler; bağımsızlığı, girişim sermayesi elektrik üretimi. edinebilirliği, 2004 yılından finansal itibaren piyasa bir bilgi bilgisi, toplumu son esas teknolojilerin stratejisi yapıldı. edinebilirliği, Zamanı iyi basın değerlendirmeliyiz, özgürlüğü, dijital hata içeriğe yapma erişim, payımız yasama artık iyice organının azalmış durumda mülkiyet ve bilgi hakları, toplumu yargı stratejisini bağımsızlığı, bir an elektrik önce oluşturmak üretimi zorundayız. yılından itibaren etkinliği, bir bilgi toplumu stratejisi yapıldı. Zamanı iyi değerlendirmeliyiz, hata yapma payımız Avrupa da İsveç, AR-GE için harcadığı yüksek paralarla Almanya için örnek model artık iyice azalmış durumda ve bilgi toplumu stratejisini bir an önce oluşturmak olarak takip edilmektedir. Buna rağmen şu an İsveç te, araştırmaların ürüne dönüşmesinde azalma olduğu yönünde ciddi öz eleştiri yapılmaktadır. zorundayız. Avrupa da Toplam ülke İsveç, içi üretimden AR-GE AR-Ge için harcadığı için ayrılan yüksek rakamlar paralarla ABD Almanya ve AB ülkelerindeki için örnek model durumu olarak göstermektedir: takip edilmektedir. İsveç %4.27, Buna Almanya rağmen şu %2.5, an İsveç te, EU-25 %1.93; araştırmaların ABD %2.80 ürüne dönüşmesinde Karşılaştırma azalma için, Türkiye de olduğu yönünde bu rakam ciddi %1 in öz eleştiri çok altındadır. yapılmaktadır. Japonya da ise %3.06 olarak verilmiştir (hwest@vdi.nachrichten.com, 30/04 Dr. Heike, B. West). Toplam ülke içi üretimden AR-Ge için ayrılan rakamlar ABD ve AB ülkelerindeki durumu Türk göstermektedir: Makine Sektörü İsveç Firmalarına %4.27, Almanya Sunulan %2.5, Hizmetler, EU-25 %1.93; AR-GE ABD Çalışmaları, %2.80 Problem Çözme Gibi Sektöre Katkılar Konusunda Somut Bilgiler Karşılaştırma için, Türkiye de bu rakam %1 in çok altındadır. Japonya da ise %3.06 Makine Mühendisliği Bölümünde kadrolu olarak çalışan bazı öğretim elemanları, olarak verilmiştir (hwest@vdi.nachrichten.com, 30/04 Dr. Heike, B. West). Çerkezköy ve civarında kurulu sanayi kuruluşlarına Trakya Üniversitesi Rektörlüğü ile 12 Uluslararası Ekonomik Sorunlar

13 Prof. Dr.-Ing. Ahmet CAN Firma Türk Üst Makine Yönetimi Sektörü arasında Firmalarına imzalanan protokollere Sunulan Hizmetler, uygun Döner AR-GE Sermaye Çalışmaları, kapsamında AR-GE Çözme danışmanlık Gibi Sektöre hizmeti Katkılar vermektedir. Konusunda Somut olarak Somut çalışılan Bilgilerkonular; faydalı Problem model tasarımı, ürün geliştirme, güneş enerjisinden çeşitli şekillerde ve en etkin verimli Makine şekilde aktif Mühendisliği ve pasif olarak Bölümünde yararlanma, kadrolu otomobil olarak camı çalışan üretiminde bazı öğretim lamine elemanları, işleminin Çerkezköy yapıldığı otoklav ve civarında çevrim kurulu sürecinin sanayi kısaltılması kuruluşlarına ve iyileştirilmesi Trakya Üniversitesi üzerine teorik Rektörlüğü ve uygulamalı Firma AR-GE Üst Yönetimi çalışmaları, arasında cam kurutma imzalanan fırınının protokollere teorik ve deneysel uygun Döner sonuçlara Sermaye göre ile kapsamında özgün şekilde AR-GE tasarımı danışmanlık v.b. konular hizmeti üzerinde vermektedir. gerçekleştirilmiştir. Somut olarak çalışılan konular; faydalı model tasarımı, ürün geliştirme, güneş enerjisinden çeşitli şekillerde ve en etkin verimli Nitelikli şekilde Makine aktif Mühendislerinin ve pasif olarak Yetiştirilmesi yararlanma, otomobil Konusunda camı Fakülte üretiminde Altyapısının lamine işleminin Rolü yapıldığı otoklav çevrim sürecinin kısaltılması ve iyileştirilmesi üzerine teorik Her ve ülkede uygulamalı en önemli AR-GE kurumlar çalışmaları, elbette eğitim cam kurutma kurumlarıdır. fırınının Onların teorik niteliği ve deneysel gelecek sonuçlara nesillerin göre de niteliğini özgün şekilde belirlemektedir. tasarımı v.b. konular üzerinde gerçekleştirilmiştir. Nitelikli Dünyada söz Makine sahibi olan Mühendislerinin ve ürünleri en yüksek Yetiştirilmesi standartta olan Konusunda ve kabul gören Fakülte firmaların Türkiye de Altyapısının Rolü Edirne ye yakın bölgelerde tesis edilmiş fabrikaları ile iletişim kurularak, makine mühendisliği bölümü öğrencileriyle güncel ve yeni teknolojilerin uygulanması Her ülkede konusunda en önemli teorik kurumlar ve uygulamalı elbette eğitim eğitim kurumlarıdır. seminerleri Onların gerçekleştirilmektedir. niteliği gelecek nesillerin Buna somut de niteliğini bir örnek belirlemektedir. olarak, İstanbul Tuzla da kurulu olan Alman FESTO Firması uzmanları görsel ve uygulamalı donanımları ile birlikte Makine Mühendisliği Bölümüne davet Dünyada edilmektedir. söz sahibi Son sınıf olan öğrencilerinden ve ürünleri en istekli yüksek 15 standartta ila 20 kişilik olan gruplar ve kabul halinde gören bir firmaların hafta süreli, Türkiye de Hidrolik ve Edirne ye Pnömatik yakın mantıksal bölgelerde devrelerinin tesis edilmiş teorik esasları fabrikaları ve uygulamaları, mekatronik makine konusu mühendisliği ile ilgili bölümü teorik ve öğrencileriyle pratik uygulamaları güncel içeren ve yeni seminerler, teknolojilerin her ile iletişim kurularak, uygulanması sene periyodik konusunda olarak gerçekleştirilmektedir. teorik ve uygulamalı eğitim seminerleri gerçekleştirilmektedir. Buna Öğretim somut elemanlarının bir örnek olarak, ağırlıklı İstanbul olarak Tuzla da gerçekleştirdikleri kurulu olan AR-GE Alman çalışmaları: FESTO Firması uzmanları görsel ve uygulamalı donanımları ile birlikte Makine Mühendisliği Bölümüne Enerji davet ve Isı Tekniği edilmektedir. çalışma Son grubu sınıf çalışma öğrencilerinden konuları; istekli 15 ila 20 kişilik gruplar halinde 1) Atık bir ısı hafta geri süreli, kazanımının Hidrolik termik ve Pnömatik kontrolü; mantıksal devrelerinin teorik esasları ve uygulamaları, mekatronik konusu ile ilgili teorik ve pratik uygulamaları içeren a) atık ısının sıcak kullanım suyu hazırlanmasında kullanılması ve prototip örnek seminerler, her sene periyodik olarak gerçekleştirilmektedir. uygulama, b) Kullanım suyu sıcaklık otomatik kontrolünde atık ısıya sahip akışkan debisinin Öğretim elemanlarının ağırlıklı olarak gerçekleştirdikleri AR-GE çalışmaları: kumanda büyüklüğü olarak kullanılması, Enerji 2) Enerjinin ve Isı Tekniği verimli ve çalışma nitelikli grubu kullanılması çalışma konuları; için termoekonomik yöntemlerin uygulama 1) Atık esasları; ısı geri kazanımının termik kontrolü; a) atık ısının sıcak kullanım suyu hazırlanmasında kullanılması ve prototip örnek a) Ekserji analizi, uygulama, b) Isıl sistem tasarımı ve optimum işletme şartlarının tespiti, Uluslararası Ekonomik Sorunlar 13

14 Araştırma Geliştirme Sonuçlarının Katma Değerli Ürüne Dönüşümü Tükiye Makine Sektörüne ve İhracata Etkisi b) 3) Kullanım Güneş enerjisi suyu sıcaklık uygulamaları; otomatik kontrolünde atık ısıya sahip akışkan debisinin kumanda büyüklüğü olarak kullanılması, a) Güneş enerjisinin odaklanması yöntemleri ve yüksek sıcaklıklı akışkan elde edilmesi, esasları; 2) Enerjinin verimli ve nitelikli kullanılması için termoekonomik yöntemlerin uygulama a) b) Ekserji Güneş analizi, enerjisinin maddelerin spesifik ısı kapasiteleri kullanılarak depolanmasıyla b) ilgili Isıl sürekli sistem olarak tasarımı kullanılması ve optimum uygulamaları işletme şartlarının şeklindedir. tespiti, 3) Teorik Güneş ve enerjisi Uygulamalı uygulamaları; Mekanik Çalışma Grubu Çalışma Konuları; a) Güneş enerjisinin odaklanması yöntemleri ve yüksek sıcaklıklı akışkan elde edilmesi, 1) Fiziksel Problemler: Titreşim Analizi, Burkulma Analizi, Çekme Analizi, Gerilme Analizi, b) Güneş Termal enerjisinin Burkulma maddelerin Analizi. spesifik ısı kapasiteleri kullanılarak depolanmasıyla ilgili sürekli olarak kullanılması uygulamaları şeklindedir. 2) Malzemeler: İzotrop Malzemeler, Katmanlı Kompozit Malzemeler, Fonksiyonel Derecelendirilmiş Malzemeler, Karbon nanotüpler. Teorik ve Uygulamalı Mekanik Çalışma Grubu Çalışma Konuları; 1) 3) Fiziksel Yapılar: Problemler: Dikdörtgen Titreşim Plaklar, Kirişler, Analizi, Kabuk Burkulma Yapılar, Analizi, şeklindedir. Çekme Analizi, Gerilme Analizi, Termal Burkulma Analizi. Konstrüksiyon ve imalat ile ilgili çalışma konuları; 2) Malzemeler: İzotrop Malzemeler, Katmanlı Kompozit Malzemeler, Fonksiyonel Derecelendirilmiş Plastik ve Kompozitlerinin, Malzemeler, Karbon Üretim, Şekillendirme nanotüpler. ve Analiz İşlemleri, 3) Yapılar: Dikdörtgen Plaklar, Kirişler, Kabuk Yapılar, şeklindedir. Bazı üretim teknikleri; a.ekstrüzyon, b.enjeksiyon kalıplama, c.stampforming, d.termoforming, Konstrüksiyon e.plastik ve imalat bileştirme, ile ilgili çalışma konuları; Plastik Şekillendirme ve Kompozitlerinin, ve analiz; a.şekil Üretim, verme, Şekillendirme b.modelleme ve ve Analiz analizler, İşlemleri, şeklindedir. Bazı üretim teknikleri; a.ekstrüzyon, b.enjeksiyon kalıplama, c.stampforming, 16 bin metre kapalı alanı olan fakülte binamız içinde dört bölüm eğitim öğretim d.termoforming, e.plastik bileştirme, faaliyeti sürdürmektedir. Makine Mühendisliği Bölümüne ait bir mekanik atölye, Termodinamik Şekillendirme laboratuarı, ve analiz; enerji a.şekil ve verme, akışkanlar b.modelleme mekaniği ve laboratuarı analizler, ile şeklindedir. konstrüksiyon laboratuarı bulunmaktadır. Ayrıca, biri sürekli öğrenci kullanımı için açık tutulan son model 16 bin bilgisayarlardan metre kapalı alanı oluşan olan internet fakülte olanaklı binamız iki içinde adet bilgisayar dört bölüm laboratuarı eğitim öğretim bulunmaktadır. sürdürmektedir. Fakülte bölümlerinin Makine bilimsel, Mühendisliği eğitsel Bölümüne ve sosyal etkinliklerinde ait bir mekanik müşterek atölye, faaliyeti Termodinamik kullanılan bir adet laboratuarı, konferans enerji salonu ve akışkanlar ve bir amfi mekaniği ile 500 metrekare laboratuarı alanlı ile bir konstrüksiyon kütüphane laboratuarı hizmet vermektedir. bulunmaktadır. Ayrıca, biri sürekli öğrenci kullanımı için açık tutulan son model bilgisayarlardan oluşan internet olanaklı iki adet bilgisayar laboratuarı bulunmaktadır. Yetişmiş Eleman Fakülte bölümlerinin Bulmakta Zorluk bilimsel, Çeken eğitsel Makine ve sosyal Sanayi etkinliklerinde Temsilcileri müşterek ve kullanılan Durum Tespiti bir adet konferans salonu ve bir amfi ile 500 metrekare alanlı bir kütüphane hizmet Günümüz vermektedir. mühendisi ve mühendislik profili, yaşam boyu öğrenme potansiyeli, dinamizmi, rekabet içinde işbirliği yaparak öğrenme esnekliği, bilgi yönetimi becerisi gerektirmektedir. 14 Uluslararası Ekonomik Sorunlar

15 Prof. Dr.-Ing. Ahmet CAN Yetişmiş İşletmelerde Eleman izlenecek Bulmakta teknoloji, Zorluk AR-GE Çeken ve yenilik Makine politikasını Sanayi tasarlama, Temsilcileri yönetme ve Durum becerisi, Tespiti zaman ve kalite yönetiminde yetkinlik, çok disiplinlilik, farklı dallarla iletişim kurabilme, işbirliği ve takım çalışması yapabilme önemli mühendislik nosyonlarıdır. Günümüz mühendisi ve mühendislik profili, yaşam boyu öğrenme potansiyeli, dinamizmi, Niteliksiz rekabet çok sayıda içinde mezun işbirliği mu? yaparak Yoksa öğrenme nitelikli az esnekliği, sayıda mezun bilgi mu? yönetimi Bu sorulara becerisi gerektirmektedir. verilecek yanıtlar ile sektörün serzenişte bulunmasının nedenleri açıklanabilir. Makine Mühendisliği Eğitim Öğretim Planı, örneğin Trakya Üniversitesi Makine Mühendisliği İşletmelerde Bölümünde izlenecek teknoloji, bir yıl süreli AR-GE zorunlu ve İngilizce yenilik politikasını Yabancı Dil tasarlama, Hazırlık Sınıfının yönetme becerisi, zaman ve kalite yönetiminde yetkinlik, çok disiplinlilik, farklı dallarla iletişim başarılmasından sonra, dört yıl süreli sekiz yarıyıllık bir lisans eğitim öğretimi gerçekleştirilmektedir. Toplam ders kredisi 172 dir. Bunun yüzde 30 luk kısmı İngilizce ola- kurabilme, işbirliği ve takım çalışması yapabilme önemli mühendislik nosyonlarıdır. rak verilen ve yüzde 70 lik kısmı Türkçe olarak verilen yaklaşık 60 adet meslek dersinden oluşmaktadır. yanıtlar ile Teorik sektörün ve analitik serzenişte uygulama bulunmasının eşliğinde nedenleri laboratuar açıklanabilir. çalışmaları ile üç Niteliksiz çok sayıda mezun mu? Yoksa nitelikli az sayıda mezun mu? Bu sorulara verilecek adet proje çalışması ile program tamamlanmaktadır. BOLOGNA kriterlerine uyum süreci Makine ve ERASMUS Mühendisliği programı Eğitim kapsamında Öğretim Planı, ikili anlaşmalar örneğin Trakya yapılmış Üniversitesi yabancı ülke Makine üniversiteleri ile Bölümünde yurt dışına bir öğrenci yıl süreli ve öğretim zorunlu elemanı İngilizce gönderilmekte Yabancı Dil Hazırlık ve aynı Sınıfının şekilde Mühendisliği başarılmasından alınmaktadır. Teorik sonra, uygulamalı dört yıl olarak süreli sekiz öğrendiklerini yarıyıllık pratiğe bir lisans dökecekleri eğitim staj öğretimi için gerçekleştirilmektedir. öngörülen süre 20 günden Toplam oluşan ders üç kredisi adet staj 172 dir. olmak Bunun üzere yüzde toplam 30 luk 60 gündür. kısmı Bu İngilizce süre, olarak makine verilen sanayi ve temsilcilerinin yüzde 70 lik istediği kısmı Türkçe donanıma olarak sahip verilen makine yaklaşık mühendisi 60 yetişmesine adet meslek dersinden yetmiyor oluşmaktadır. olabilir. Eğitim Teorik öğretim ve planlarının analitik uygulama öncelikle eşliğinde güncellenmesi, laboratuar derslerin çalışmaları adedinin üç azaltılması, adet proje staj çalışması süresinin ile uzatılarak, program öncelikli tamamlanmaktadır. olarak eğitim BOLOGNA öğretime başlamadan kriterlerine ile uyum uzun süreci bir staj ve pratiğini ERASMUS sanayi programı kuruluşlarında kapsamında gerçekleştirdikten ikili anlaşmalar sonra mühendislik yapılmış yabancı eğitim öğretimi gerçekleştirme ile çözüm bulunabilir kanaatindeyim. ülke üniversiteleri ile yurt dışına öğrenci ve öğretim elemanı gönderilmekte ve aynı şekilde alınmaktadır. Teorik uygulamalı olarak öğrendiklerini pratiğe dökecekleri staj için Üniversite öngörülen Sanayi süre 20 İşbirliğinde günden oluşan Doğru üç İşleyen adet staj ve olmak Eksik üzere Olan toplam Noktalar, 60 İleriye gündür. Bu Dönük süre, İşbirliğini makine sanayi Güçlendirmek temsilcilerinin içim Yapılması istediği donanıma Gerekenler sahip makine mühendisi yetişmesine yetmiyor olabilir. Eğitim öğretim planlarının öncelikle güncellenmesi, Trakya Üniversitesi bünyesindeki sanayi işbirliğine dayalı teknoloji geliştirme bölgesi TEKNOKENT önemli bir altyapıdır. TEKNOKENT bünyesinde, zaman içinde derslerin adedinin azaltılması, staj süresinin uzatılarak, öncelikli olarak eğitim öğretime başlamadan uzun bir staj pratiğini sanayi kuruluşlarında gerçekleştirdikten sonra mühendislik ileri teknoloji eğitim kullanan öğretimi ve geliştiren gerçekleştirme firmalar ile bulunabilir. çözüm bulunabilir Böylece, kanaatindeyim. firmalar bilgi ve teknoloji geliştirme alt yapısına sahip üniversitenin olanaklarından doğrudan yararlanabileceklerdir. Üniversite Sanayi Ancak bu İşbirliğinde şekilde geliştirme Doğru İşleyen ve üretim ve Eksik ile gerçekleştirilen Olan Noktalar, teknolojik İleriye Dönük buluşlar, İşbirliğini ticari ürün Güçlendirmek veya hizmet şekline içim Yapılması dönüştürülebilmektedir. Gerekenler TEKNOKENT gerçekleştirilmesi ile, a) genç araştırmacılar iş bulma olanağına Trakya Üniversitesi bünyesindeki sanayi işbirliğine dayalı teknoloji geliştirme kavuşmaktadır, b) öğretim üyesini AR-GE çalışmalarında yerel sanayiye yönelik bölgesi TEKNOKENT önemli bir altyapıdır. TEKNOKENT bünyesinde, zaman AR-GE çalışma konuları içine çekme olanaklı olmaktadır. Uluslararası Ekonomik Sorunlar 15

16 Araştırma Geliştirme Sonuçlarının Katma Değerli Ürüne Dönüşümü Tükiye Makine Sektörüne ve İhracata Etkisi içinde Bu ileri sebeple, teknoloji sermayenin, kullanan bilginin ve geliştiren ve deneyim firmalar kazanmak bulunabilir. durumunda Böylece, olan emeğin firmalar bir bilgi araya ve gelebildiği teknoloji geliştirme TEKNOKENT alt yapısına oluşumları sahip çok üniversitenin önemlidir. olanaklarından Bu konuda, Türkiye de doğrudan yararlanabileceklerdir. üniversiteler iki sorunla Ancak karşı karşıyadır; bu şekilde geliştirme ve üretim ile gerçekleştirilen teknolojik buluşlar, ticari ürün veya hizmet şekline dönüştürülebilmektedir. 1) Dernekler, vakıflar kanunu değiştikten sonra yasal bir boşluk oluşmuştur. TEKNOKENT 2) gerçekleştirilmesi alanları vergi indirimi ile, a) alan genç firmalara araştırmacılar sadece kiraya iş bulma verilmektedir, olanağına kavuşmaktadır, şirket ve özellikle b) öğretim ortaya çıkacak üyesini AR-GE çalışmalarında ürünü ile üniversite yerel arasında sanayiye sürekli yönelik gelir AR- GE kaynağı çalışma sağlayacak konuları bir içine ilişki çekme kurulamamaktadır. olanaklı olmaktadır. Trakya Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümünün Şu Anda Gerçekleştirdiği Bu sebeple, sermayenin, bilginin ve deneyim kazanmak durumunda olan emeğin bir Faaliyetler araya gelebildiği ve Gelecek TEKNOKENT Vizyonu oluşumları çok önemlidir. Bu konuda, Türkiye de üniversiteler Madde + iki Enerji sorunla + Bilgi karşı unsurlarının karşıyadır; düş gücümüzün sınırsızlığında, en sürdürülebilir 1) birleşimini Dernekler, gerçekleştirecek vakıflar kanunu mühendisleri değiştikten sonra yetiştirmek, yasal bir sadece boşluk ulusal oluşmuştur. değil insanlık adına 2) TEKNOKENT büyük bir sorumluluktur. alanları vergi Her indirimi an bunun alan bilincinde firmalara olunması sadece kiraya gerekmektedir. verilmektedir, şirket ve özellikle ortaya çıkacak AR-GE ürünü ile üniversite arasında sürekli gelir kaynağı Sadece sağlayacak ekonomik bir amaçlara ilişki kurulamamaktadır. hizmet etme yolunda ilerleyen eğitim sistemi yeniden yapılandırılmalıdır. Mevcut yöntem, fabrikada mal üretmeye benziyor. Bu yöntemle düşünen, Trakya üretken Üniversitesi insan Makine yetiştirmek Mühendisliği oldukça zor, Bölümünün sonuçlar bunu Şu gösteriyor. Anda Gerçekleştirdiği Faaliyetler Araştırmada ve Gelecek ve konularında; Vizyonu Madde * Misyonun + Enerji çok + Bilgi iyi belirlenmesi, unsurlarının düş gücümüzün sınırsızlığında, en sürdürülebilir birleşimini * Yaşama gerçekleştirecek değer katması, mühendisleri yetiştirmek, sadece ulusal değil insanlık adına * büyük Kendi içine bir sorumluluktur. kapanılmaması, Her yönlerine an bunun özen bilincinde gösterilmelidir. olunması gerekmektedir. Türkiye nin eksiklikleri; Sadece ekonomik amaçlara hizmet etme yolunda ilerleyen eğitim sistemi yeniden yapılandırılmalıdır. * Bağımsız özgün Mevcut doktora yöntem, düzeyinde fabrikada çalışma mal azlığıdır. üretmeye benziyor. Bu yöntemle düşünen, * Mühendislik üretken insan Eğitim yetiştirmek Öğretim planlarının oldukça zor, güncellenmesi sonuçlar bunu yanında, gösteriyor. a) Girişimcilik, Araştırmada b) İşletme, ve konu konularında; içerikli derslerin seçimlik ders havuzuna alınmamalarıdır. * Misyonun çok iyi belirlenmesi, ** Yaşama Öğrencilerin değer katması, eğitim öğretim etkinlikleri kapsamında gerçekleştirdiği uygulama projelerinin * Kendi içine genel kapanılmaması, tanıtım günü yapılmamasıdır. yönlerine özen gösterilmelidir. Bu etkinlik, a) motivasyon Türkiye nin eksiklikleri; b) kalite yükseltme, c) bilginin paylaşılması, * Bağımsız özgün d) içine doktora kapanılmaması, düzeyinde yönlerinden çalışma azlığıdır. çok önemlidir. 16 Uluslararası Ekonomik Sorunlar

17 Prof. Dr.-Ing. Ahmet CAN * Bilgi Mühendislik ihraç edemezseniz Eğitim Öğretim zengin planlarının olamazsınız. güncellenmesi Bir ekonominin yanında, ne kadar bilgi odaklı olduğu a) Girişimcilik, aşağıdaki denklemle tanımlanmaktadır: b) İşletme, konu içerikli derslerin seçimlik ders havuzuna alınmamalarıdır. * (Katma Öğrencilerin Değerli eğitim İhracat)/(Tüketim öğretim etkinlikleri Malı İhracatı) kapsamında? 1 gerçekleştirdiği uygulama projelerinin Eğer, işlemin genel tanıtım sonucu günü 1 den yapılmamasıdır. büyükse, o ülkenin ihracatında bilgi temelli ürünler, hammaddelere Bu etkinlik, a) oranla motivasyon daha fazla yer tutuyor demektir. b) kalite yükseltme, Eğer, sonuç c) 1 den bilginin küçük paylaşılması, ise o ülke ekonomisi hala sadece mal dolaşımı ile sınırlı demektir. d) içine kapanılmaması, yönlerinden çok önemlidir. Sonuç ve Değerlendirme Bilgi ihraç edemezseniz zengin olamazsınız. Bir ekonominin ne kadar bilgi odaklı olduğu Sonuç aşağıdaki olarak, denklemle belirleyici tanımlanmaktadır: öğe, iyi yetişmiş insan olmaktadır. Mevlana nın deyişiyle; Anlatma gücü, karşıdakilerin anlama gücü ile sınırlıdır. (Katma Değerli İhracat)/(Tüketim Malı İhracatı)? 1 Finansal açıdan başarılı firmalar, tutucu, sakıngan davranışlı, kendi öz kaynaklarıyla Eğer, çalışmayı işlemin tercih sonucu ederek, 1 den aşırı büyükse, borçlanmadan o ülkenin kaçarlar. ihracatında Dünyadaki bilgi gelişmelere temelli ürünler, duyarlıdırlar, yenilikçidirler oranla daha ve dünyadaki fazla yer gelişmeleri tutuyor demektir. gecikmesiz hammaddelere izlerler. Kısa sürede kazancı yükseltmek hedefinin ötesinde, çevre ile iyi ilişkiler kurarlar, Eğer, sonuç 1 den küçük ise o ülke ekonomisi hala sadece mal dolaşımı ile sınırlı demektir. çevreye yararlı olurlar. Firmanın topluma, çevreye katkısı yönünden bazı projelerde toplumun desteğinin alınması çok önemlidir. Yönetimde hoşgörülü davranmak, merkezi Sonuç otoriteden ve Değerlendirme vazgeçmek ve yetki aktarmak ile uzun sürede daha fazla başarılı olunduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak, belirleyici öğe, iyi yetişmiş insan olmaktadır. Mevlana nın deyişiyle; Anlatma Türkiye, gücü, gerek karşıdakilerin konumu gerekse anlama genç gücü ve dinamik ile sınırlıdır. nüfusu açısından son derece önemli bir ülke, yaklaşık dört saatlik bir uçuş mesafesinde dünya gelirlerinin yüzde 70 ine ulaşılabilecek Finansal açıdan yerdedir. başarılı Gençleri, firmalar, dünyanın tutucu, sakıngan herhangi davranışlı, bir yerinde kendi yüksek öz katma kaynaklarıyla değerli çalışmayı mal ve hizmet tercih satacak, ederek, proje aşırı üretim borçlanmadan danışmanlığı kaçarlar. verecek şekilde Dünyadaki yetiştirmeliyiz gelişmelere ve duyarlıdırlar, ülke olarak buna yenilikçidirler hazırlıklı olmalıyız. ve dünyadaki Bunu gelişmeleri gerçekleştirirken, gecikmesiz ulusal izlerler. bilim, teknoloji ve yenilenme politikaları temelinde sanayileşme, kalkınma, hakça paylaşma için irade Kısa sürede kazancı yükseltmek hedefinin ötesinde, çevre ile iyi ilişkiler kurarlar, oluşturma, ülkemizdeki iş gücünü, doğal varlıklarımızı toplum yararına kullanma anlayışını egemen yapmak zorunda olduğumuzu unutmamız gerekir. çevreye yararlı olurlar. Firmanın topluma, çevreye katkısı yönünden bazı projelerde toplumun desteğinin alınması çok önemlidir. Yönetimde hoşgörülü davranmak, merkezi Bütün otoriteden bunlar için; vazgeçmek markalaşmak, ve yetki AR-GE ye aktarmak ağırlık ile uzun vermek, sürede insana daha verilen fazla eğitim başarılı olunduğu öğretimin tespit niteliğini edilmiştir. arttırmak ve Bilgi Toplumu Hedefli Devlet Politikasına sahip olmak zorundayız. Uluslararası Ekonomik Sorunlar 17

18 Araştırma Geliştirme Sonuçlarının Katma Değerli Ürüne Dönüşümü Tükiye Makine Sektörüne ve İhracata Etkisi Türkiye, Bir işyerinin, gerek bir konumu işletmenin, gerekse bir genç firmanın ve dinamik veya bir nüfusu ülkenin açısından başarıya son ulaşmasında derece önemli en bir önemli ülke, unsur yaklaşık nitelikli dört insandır. saatlik bir uçuş mesafesinde dünya gelirlerinin yüzde 70 ine ulaşılabilecek yerdedir. Gençleri, dünyanın herhangi bir yerinde yüksek katma değerli Nitelikli insanlara sahip çıkmak, ülke adına, insanlık adına, önemli bir sorumluluktur. mal ve hizmet satacak, proje üretim danışmanlığı verecek şekilde yetiştirmeliyiz ve ülke olarak buna hazırlıklı olmalıyız. Bunu gerçekleştirirken, ulusal bilim, teknoloji ve yenilenme politikaları temelinde sanayileşme, kalkınma, hakça paylaşma için irade oluşturma, ülkemizdeki iş gücünü, doğal varlıklarımızı toplum yararına kullanma anlayışını egemen yapmak zorunda olduğumuzu unutmamız gerekir. Bütün bunlar için; markalaşmak, AR-GE ye ağırlık vermek, insana verilen eğitim öğretimin niteliğini arttırmak ve Bilgi Toplumu Hedefli Devlet Politikasına sahip olmak zorundayız. Bir işyerinin, bir işletmenin, bir firmanın veya bir ülkenin başarıya ulaşmasında en önemli unsur nitelikli insandır. Nitelikli insanlara sahip çıkmak, ülke adına, insanlık adına, önemli bir sorumluluktur. 18 Uluslararası Ekonomik Sorunlar

19 Turkey in the Doha Round: An Analysis in the Light of Turkey-EU Relations N. Tolga TUNCER* 1. Introduction The Doha Round of Trade Negotiations hereafter Doha Round- in the WTO is at a critical stage. It is planned that the Round is finalised before the end of this year. No need to explain how important these negotiations are: There are negotiations going on under thirteen different titles which aim at agreements binding for all 153 Members. The aim of the current study is to evaluate the expected costs and benefits of Doha Round for Turkey. While doing this, a special emphasis will be put on the Turkey- European Union (EU) relations. The justification for this approach is clear-cut. Turkey appears to have pledged its future to EU. The accession negotiations between EU and Turkey is going on and Turkey aspires to become a full member soon. Within this context, both from a legal and political perspective, Turkey has an obligation to harmonise its trade policies with the EU. The harmonisation mentioned is probably the most effortless one among other policy areas due to the special relationship between Turkey and EU. As it is known, Turkey is involved in a customs union with the EU since Leaving aside the agricultural products which are not covered by the customs union, Turkey does not have an autonomous trade policy in terms of tariff protection as it has to follow the common customs tariff. In this sense, an analysis of Turkey s commitment for a common trade policy with the EU becomes a two-fold task: One has to take into account the obligations stemming from the customs union as well as the obligations sourcing from the accession process. Returning to our declared aim, we are going to limit our cost-benefit analysis of the Doha Round for Turkey to three different headings. These are Agriculture, Non- Agricultural Market Access (NAMA) and Trade Facilitation. The choice for the first (*) Deputy Foreign Trade Expert, Undersecretariat of the Prime Ministry for Foreign Trade. Uluslararası Ekonomik Sorunlar 19

20 Turkey in the Doha Round: An Analysis in the Light of Turkey-EU Relations two is easily justified. Agriculture and NAMA are the two essential topics of the Doha Round often referred as the core of the Round. Trade Facilitation, however, is seen as a topic of secondary importance. On the other hand, we believe Trade Facilation offers a good instance of the cases where the interests of Turkey and EU overtly clash. To my knowledge, although there has been a number of studies trying to analyse Turkey s position in the Doha Round and studies focusing on the Turkey-EU relations, there has not been any work which attempted to bring these two together. This makes the intended work an original but at the same a difficult task to be handled. The plan of the study is as follows: First, we are going to briefly recap Turkey s obligations stemming from its ties to EU by looking seperately at the obligations due to the customs union and obligations sourcing from the accession process. Second, we are going to review the current situtation in the Doha Round in a nutshell which will help us to understand the individual topics better. The next part is going to be dedicated to the discussion of the above mentioned topics of the Doha Round with regard to Turkey s position vis-a-vis that of EU. The last part will be allocated to concluding remarks. 2. Turkey s Obligations on Trade Policy Stemming From EU Relations 2.1 Obligations Stemming From Customs Union The Customs Union between EU and Turkey was constituted in 1995 based on the Decision 1/95 of the Association Council between EU and Turkey. According to that Decision, the sides committed themselves to abolish all tariffs and charges that have an equivalent effect as well as all quantitative restrictions. 1 In addition, Turkey committed itself to remove techical barriers to trade by adapting the Community legislation on that issue within 5 years. 2 With regard to the trade policy, Turkey accepted to apply the provisions and implement the measures which were laid down in the regulations of the Community related to common trade policy to the third countries. 3 Moreover, Turkey undertook the 1 The Association Council Decision 1/95 Articles 4 &5 2 The Association Council Decision 1/95 Article 8 3 The Association Council Decision 1/95 Article Uluslararası Ekonomik Sorunlar