JAPONYA ULUSAL GÜVENLİK STRATEJİSİ

Transkript

1 JAPONYA ULUSAL GÜVENLİK STRATEJİSİ 1. GİRİŞ: Japonya nın 17 Aralık 2013 tarihinde yayımladığı ilk Ulusal Güvenlik Stratejisi nin ana fikrini Barışa proaktif katkı konsepti oluşturmakta; ulusal güvenliğe dair stratejik yaklaşımın üç sacayağını ise, Japonya-ABD ittifakının güçlendirilmesi; ulusal, bölgesel ve küresel güvenliğin sağlanmasında Japonya nın üstlendiği rolün artırılması ve küresel barış ve istikrar için uluslararası işbirliği teşkil etmektedir. Strateji, gelecek on yıl için Japonya nın ulusal güvenlik menfaatlerini, hedeflerini ve güvenlik sorunlarını, küresel ve bölgesel stratejik güvenlik ortamının analizi temelinde ortaya koymaktadır. 2. İNCELEME: Japonya nın Ulusal Güvenlik Stratejisi nde önem arz eden hususlar, belgenin sistematiğine uygun olarak aşağıda özetlenmiştir: a. Japonya nın Ulusal Güvenlik İlkeleri: Japonya 2. Dünya Savaşı nın sona ermesinden itibaren, mütemadiyen barış yanlısı politika izlemiştir. Bu bağlamda, ulusal savunma odaklı ve diğer ülkelere tehdit arz edecek bir askeri güce dönüşmemeyi amaçlayan, Nükleer Karşıtı Üç İlke 1 ye bağlı bir politika gütmektedir. Değişen güvenlik ortamında Japonya, barış yanlısı bir millet ve dünyanın başlıca politik ve ekonomik oyuncusu olarak bugüne kadar izlediği yola devam edecek ve uluslararası işbirliği ilkelerine dayalı Barışa Proaktif Katkı politikası çerçevesinde Asya-Pasifik bölgesinin barış ve istikrarının yanı sıra kendi güvenliğini de sağlayacaktır. b. Japonya nın Ulusal Menfaatleri: Japonya nın başlıca ulusal menfaatleri, egemenliğinin ve bağımsızlığının muhafaza edilmesi, toprak bütünlüğünün savunulması, vatandaşlarının can ve mal güvenliğinin, ülkenin bekasının sağlanması, zengin kültür ve gelenek yapısının korunması, ekonomik kalkınma, barış ve güvenliğin geliştirilmesi yoluyla Japonya nın ve vatandaşlarının refahının sağlanmasıdır. Ayrıca, özgürlük, demokrasi, temel insan haklarına saygı, hukukun üstünlüğü gibi evrensel değerlere dayalı bir uluslararası düzenin sağlanması ve korunması, Japonya nın ulusal menfaatleri arasındadır. c. Japonya nın Ulusal Güvenlik Hedefleri: Barış ve güvenliği korumak ve ülkenin bekasını sağlamak için gerekli caydırıcılığı güçlendirmek, Japonya ya dönük tehditleri bertaraf etmek, Asya-Pasifik bölgesinin güvenlik ortamını iyileştirmek, Japonya-ABD İttifakı nın güçlendirilmesi vasıtasıyla, bölgede Japonya ya dönük tehditlerin ortaya çıkmasını önlemek, bölgede ve bölge haricinde Japonya ve ortakları arasında güvene ve işbirliğine dayalı ilişkileri yılında dönemin Başbakanı tarafından Meclis te ifade edilen ve ardından devlet politikası olarak kabul edilen söz konusu ilkeler, nükleer silahlara sahip olmamayı, nükleer silah üretmemeyi ve bunların ülkeye girişine izin vermemeyi içermektedir. 1/13

2 güçlendirmek, küresel güvenlik ortamını iyileştirmek, diplomatik çabalarla ihtilafların sona erdirilmesinde öncü rol oynayarak barış, istikrar ve refah içinde bir uluslararası toplum inşa etmektir. d. Küresel Güvenlik Ortamı ve Sorunlar: (1) Güç Dengesinde Değişim ve Teknolojik Yenilikler: Güç dengesindeki değişimin birincil etkeni, Çin ve Hindistan dâhil olmak üzere yükselen devletlerdir. Diğeri ise, ABD'nin ulusal güvenlik ve ekonomi politikasındaki ağırlığı Asya-Pasifik bölgesine kaydırmasıdır. Güç dengesindeki değişim, küresel politika ve ekonominin ağırlık merkezini Atlantik ten Pasifik e doğru kaydırırken, küresel yönetim liderliğinde bir zayıflamaya neden olmuştur. Diğer taraftan, küreselleşme ve teknolojik gelişmede yaşanan süratin, devletler arası karşılıklı bağımlılığı artırması, küresel güvenlik ortamında karmaşık etkiler yaratmıştır. (2) Kitle imha Silahları ve Benzeri Materyallerin Yayılması Tehdidi: Nükleer silah trajedisini en iyi anlayan ülke olan Japonya nın, nükleer silahlardan arındırılmış bir dünya için sorumluluğu söz konusudur. Kitle imha silahları ile bunların fırlatma sistemleri, halen Japonya nın ve uluslararası toplumun karşı karşıya olduğu en önemli tehditlerdendir. Kitle imha silahlarının, uluslararası terör örgütleri gibi devlet dışı aktörlerce tedarik edilmesi ve kullanılması da diğer bir endişe kaynağını teşkil etmektedir. (3) Uluslararası Terörizm Tehdidi: Uluslararası terör örgütleri, siyasi olarak istikrarsız ve zayıf yönetimlere sahip ülkeleri üs ve eğitim yeri olarak kullanmaktadırlar. Bazı uluslararası terör örgütleri, Japonya yı hedef olarak almakta, Japon toplumu, hem ülke içinde hem ülke dışında uluslararası terör tehdidiyle karşı karşıya kalmaktadır. Son terör olaylarında, faillerin ve terör kurbanlarının uyruklarının farklılık göstermesi, uluslararası işbirliği yoluyla terörizmle mücadele edilmesi gereğini ortaya koymaktadır. (4) Küresel Ortak Varlıklara (Global Commons) Dönük Riskler: Son yıllarda, deniz, uzay, siber uzay gibi küresel ortak varlıkların kullanımına ve serbest erişimine engel teşkil eden riskler artmaktadır. Özellikle denizlerde, uluslararası hukuka aykırı biçimde zorla statükoyu değiştirmeye dönük tek taraflı girişimlerin sayısında artış olmuştur. Güney Çin Denizi nde kıyı ülkeleri ile Çin arasındaki egemenlik tartışmaları, Güneydoğu Asya bölgesinde deniz hukukunun, seyrüsefer serbestîsinin ve istikrarın korunması bakımından endişe arz etmektedir. Diğer taraftan, Japonya nın enerji ve doğal kaynaklar yönünden büyük ölçüde bağımlı olduğu Orta Doğu ve Japonya eksenindeki bölgesel çatışmalar, uluslararası terörizm ve deniz korsanlığı, deniz yolu ulaşımını olumsuz etkilemekte, deniz yollarının güvenliğinin sağlanması için artan çaba gerektirmektedir. Yeni deniz ulaşım yolları ve doğal kaynaklar bakımından büyük bir potansiyel olarak görülen Kuzey Buz Denizi'nde, söz konusu potansiyelin yeni anlaşmazlıklar yaratması ihtimal dâhilindedir. 2/13

3 Özellikle son yıllarda, bilgi toplama ve gözetleme, askeri amaçlı haberleşme amacıyla kullanım nedeniyle uzayın önemi büyük ölçüde artmıştır. Ancak, uzayın kullanım yoğunluğu, uydu savar denemeleri ve uydu çarpışmalarının neden olduğu uzay atıkları, uzayın istikrarlı biçimde kullanımını tehlikeye sokmaktadır. Diğer taraftan, gizli bilgilerin ele geçirilmesi, kritik altyapıların işleyişinin sekteye uğratılması ve askeri sistemlerin engellenmesi gibi amaçlarla yapılan siber saldırılar, siber uzayda karşılaşılan riskler arasındadır. (5) İnsan Güvenliğine Dönük Tehditler: Yoksulluk, artan eşitsizlik, bulaşıcı hastalıklar, iklim değişikliği ve çevre sorunları, gıda güvenliği, sivil savaşların ve doğal afetlerin sebep olduğu insani krizler, insan güvenliğine dönük ciddi tehlike oluşturmaktadır. İlaveten, gelişmekte olan ülkelerdeki nüfus artışı ve ekonomik büyümenin getirdiği enerji, gıda ve su kaynaklarına dönük artan talep yeni çatışmalara yol açabilecektir. (6) Küresel Ekonomi ve Riskleri: Günümüzde, bir ülkedeki ekonomik krizin hem reel hem de finansal yönden tüm dünyaya yayılma riski artmıştır. Hal böyle iken, yükselen ekonomilerin büyüme oranlarında düşme, mali sorunlar ve artan korumacı politikalar ile enerji kaynağı zengini ülkelerin doğal kaynak milliyetçiliği nde artış endişe yaratmaktadır. e. Asya-Pasifik Bölgesi nde Güvenlik Ortamı ve Sorunlar: (1) Kuzey Kore nin Askeri Yönden Büyümesi ve Provokatif Faaliyetleri: Askeri faaliyetlere büyük kaynak ayıran, nükleer silah ve balistik füzeler de dâhil olmak üzere kitle imha silahlarının kabiliyetlerini artıran Kuzey Kore, Kore Yarımadası nda provokatif askeri faaliyetler icra etmekte ve Japonya yı da hedef alan provokatif söylemlerde bulunarak, bölgedeki tansiyonu yükseltmektedir. Özellikle Kuzey Kore nin ABD anakarasını vurabilecek uzun menzilli balistik füze geliştirme, nükleer silahları minyatürize etme ve nükleer savaş başlığı elde etme çalışmaları, bölgeye ve Japonya ya dönük güvenlik tehdidini ciddileştirmektedir. Diğer taraftan, Kuzey Kore tarafından gerçekleştirilen adam kaçırmalar, Japonya nın egemenliğine ve vatandaşlarının yaşamlarına ve güvenliklerine etki eden önemli bir sorundur. Japonya hükümetinin acilen çözmesi gereken bu sorunla, uluslararası toplum da temel insan hakları ihlali kapsamında mücadele etmelidir. (2) Çin in Hızlı Yükselişi ve Çeşitli Alanlardaki Yoğun Faaliyetleri: Çin, sürekli artan ve yeterince şeffaf olmayan askeri bütçesi vasıtasıyla, askeri kabiliyetini birçok alanda hızla geliştirmektedir. Ayrıca, Doğu ve Güney Çin Denizi de dâhil olmak üzere, deniz ve hava sahasında, uluslararası hukuk düzenine aykırı biçimde zor kullanarak statükoyu değiştirmeye dönük girişimleri söz konusudur. Bu kapsamda Çin, Japonya deniz ve hava sahasında faaliyetlerini yoğunlaştırmış, Senkaku Adaları çevresinde karasuları ve hava sahasını ihlal etmiştir. Bunun yanı sıra, Doğu Çin Denizi üzerinde kurduğu Hava Savunma Tanıtım 3/13

4 Sahası 2 yoluyla, açık denizler üzerindeki üst geçiş (overflight) serbestîsine tecavüz etmektedir. Çin in bahse konu tutumu ve şeffaf olmayan askeri faaliyetleri ve güvenlik politikası, Japonya da dâhil olmak üzere, uluslararası toplum için kaygı yaratmaktadır. f. Japonya nın Ulusal Güvenliğe Stratejik Yaklaşımı: (1) Japonya nın Kabiliyetlerinin ve Rolünün Güçlendirilmesi: - İstikrarlı bir uluslararası ortam için diplomasinin güçlendirilmesi: Japonya nın uluslararası toplumun barış, istikrar ve refahı için daha proaktif bir rol oynayarak, kendisi için makbul bir uluslararası düzen ve güvenlik ortamının gerçekleştirilmesi önem arz etmektedir. Japonya, uluslararası gündemi belirleme ve uluslararası menfaatlerini tepkisel değil, proaktif biçimde gerçekleştirme gücüne sahip olmalıdır. Bunun için, ulusal gücün tüm unsurlarını etkin biçimde kullanarak, diplomasi ve müzakere gücünün geliştirilerek, uluslararası toplum nezdinde Japonya nın konumunun güçlendirilmesi ve yumuşak gücünün pekiştirilmesi gerekmektedir. - Kapsayıcı savunma yapısı tesis etmek: Japonya nın ulusal güvenliğinin nihai garantisi olan savunma kuvvetleri, stratejik ortamdaki gelişmelere uyarlanacak ve müşterek operasyonlar için esneklik ve hazırlık düzeyi geliştirilecektir. Yalnız hükümet içinde değil, yerel yönetimler ve özel sektör arasında da koordinasyon artırılacaktır. Böylece, barış zamanında dahi, silahlı saldırılardan doğal afetlere kadar uzanan geniş bir tehdit yelpazesine mukabele edebilecek kapsayıcı bir yapılanmaya sahip olunacaktır. ABD nin genişletilmiş caydırıcılığı 3 Japonya açısından vazgeçilmez olup, genişletilmiş caydırıcılığın etkinliğinin artırılması amacıyla, ABD ile yakın işbirliği gerçekleştirilecektir. - Japonya nın toprak bütünlüğünün korunması için gayretlerin artırılması: Bu amaçla, devriye ve deniz gözetleme kabiliyetleri güçlendirilecek, ilgili bakanlık ve kurumlar arasındaki koordinasyon artırılacaktır. İlaveten, sınırlara yakın boş adaların korunması çalışmaları artırılacak; bunların ve savunma tesislerinin etrafındaki bölgelerin mülkiyet durumu araştırılacaktır. - Deniz güvenliğinin sağlanması: Japonya, diğer ülkelerle işbirliği halinde, açık ve istikrarlı denizler ilkesine uyulmasında öncü rol üstlenecektir. Basra Körfezi, Hürmüz Boğazı, Kızıldeniz ve Aden Körfezi nden Japonya yı çevreleyen denizlere uzanan ve Hint Okyanusu, Malakka Boğazı ve Güney Çin Denizi nden geçen deniz ulaşım yolları, enerji kaynaklarının nakli bağlamında Japonya için kritik önemi haizdir. Bu açıdan, kıyı 2 Çin in Kasım 2013 tarihinde Doğu Çin Denizi üzerinde ilan ettiği Hava Savunma Tanıtım Sahası, bu saha içinden geçen tüm uçakların uçuş planlarını bildirmelerini ve kendilerini tanıtmalarını, aksi halde acil savunma önlemlerine maruz kalmalarını öngörmektedir. 3 Bir devletin kendi nükleer silahlarını üçüncü ülkeleri korumak adına da kullanabileceği yönünde düşmanı tehdide dayanan caydırıcılık tipi. 4/13

5 ülkelerine ve diğer ülkelere deniz kolluk kabiliyetlerini güçlendirmeleri hususunda yardım sağlanacaktır. - Siber güvenliğin artırılması: Siber saldırılara mukabelenin güçlendirilmesi, kritik altyapıların siber saldırılara karşı korunması ve siber uzayın özgürce ve güvenli bir şekilde kullanımı için önlemler artırılacaktır. - Uluslararası terörizmle mücadele önlemlerinin artırılması: Bu kapsamdaki tedbirlerin başında, nükleer tesislerin güvenliğinin sağlanması gibi ülke içi tedbirlerin güçlendirilmesi gelmektedir. İlaveten, ülke dışında bilgi toplama yeteneklerinin artırılması, uluslararası terörizmi analiz eden yapının güçlendirilmesini içeren önlemler alınacaktır. - İstihbarat kapasitesinin güçlendirilmesi: Beşeri, açık kaynak, sinyal ve görsel istihbarat gibi farklı kaynaklardan bilgi toplama kapasitesi güçlendirilecek, jeo-uzay istihbaratının kullanımı artırılacak ve nitelikli istihbarat uzmanları yetiştirilecektir. İlaveten, güvenliğe ve dış politikaya dair kontrol kulesi olarak görev yapan Ulusal Güvenlik Konseyi ne zamanında istihbarat ve bilgi akışının sağlanması ve istihbaratın siyaset formülasyonunda uygun biçimde kullanılmasıyla, istihbarat çarkının daha etkin biçimde işlemesi sağlanacaktır. Ayrıca, Özel Belirlenmiş Sırları Koruma Yasası 4 çerçevesinde, istihbarata karşı koyma fonksiyonları güçlendirilecektir. - Savunma donanımı ve teknolojik işbirliği: Japonya nın savunma ekipmanları ve benzer donanımların ortak üretimine katılması ve savunma donanımlarını kullanarak, barışın sağlanmasına dönük uluslararası işbirliğine aktif olarak iştirak etmesi önem arz etmektedir. Bunun yanı sıra, Japonya nın Silah İhracatına İlişkin Üç İlke 5 göz önünde bulundurularak, yeni güvenlik ortamına uygun biçimde silah ve askeri teknoloji transferine dair ilkeler net biçimde belirlenecektir. - Uzayın güvenlik amaçlı kullanımı: Bu amaçla uydular, bilgi toplama, deniz gözlem, telekomünikasyon, navigasyon, pozisyon ve zaman belirleme işlevleri yönünden güçlendirilecektir. - Teknolojik kabiliyetin güçlendirilmesi: Çift kullanımlı teknolojiler de dahil olmak üzere, ulusal güvenlik perspektifinden Japonya nın teknolojik kapasitesinin güçlendirilmesi amacıyla, bilimsel ve teknolojik trendler yakından takip edilecek, endüstri, akademi dünyası ve hükümetin çalışmaları bir araya getirilerek, güvenlik teknolojisinin etkin kullanımı sağlanacaktır. 4 Aralık 2013 tarihinde Meclis tarafından onaylanan söz konusu yasa ile devlet sırlarının kapsamı genişletilmiş, devlet sırrını sızdıranlara 10 yıla kadar, devlet sırrını yayınlayan gazeteciye de 5 yıla kadar hapis cezası verilmesi kararlaştırılmıştır. Söz konusu yasa Meclis te ve kamuoyunda büyük tartışmalara neden olmuştur tarihli söz konusu üç ilke; komünist blok ülkelerine, BMGK kararı ile silah ambargosu uygulanan ülkelere ve uluslararası bir çatışma içinde olan veya bu ihtimalin olduğu ülkelere silah ihracatı yapılmamasını öngörmektedir. 5/13

6 (2) Japonya-ABD İttifakı nın Güçlendirilmesi: Japonya-ABD ittifakı, Japonya nın güvenliğinin temel taşını teşkil etmektedir. Japonya nın güvenliğinin muhafazası, Asya-Pasifik bölgesinin ve uluslararası toplumun barış, refah ve istikrarı için, Japonya-ABD güvenlik düzenlemelerinin etkinliğinin artırılması adına aşağıdaki adımlar atılacaktır: - Japonya-ABD Güvenlik ve Savunma İşbirliğinin güçlendirilmesi: Japonya-ABD Savunma İşbirliği İlkeleri gözden geçirilecek; müşterek tatbikatlar, ortak istihbarat, gözetim ve keşif faaliyetleri, savunma kabiliyetlerinin Japonya Öz Savuma Kuvvetleri ve ABD güçleri tarafından ortak kullanımı, balistik füze savunması, deniz, uzay, siber uzay ve büyük çaplı afetlere mukabele gibi alanlarda işbirliği artırılacaktır. - ABD güçlerinin varlığının muhafaza edilmesi: ABD güçlerinin Asya-Pasifik bölgesinde en etkin biçimde varlık göstermesi için ABD ile işbirliği yapılması önem taşımaktadır. Ayrıca, bir taraftan Japonya-ABD İttifakı nın caydırıcılığı güçlendirilirken, diğer taraftan ABD güçlerinin Okinawa 6 dâhil olmak üzere, yerel topluluklar üzerindeki etkisinin azaltılması Japonya için önem arz etmektedir. Bu kapsamda, ikili anlaşmalar çerçevesinde Okinawa daki ABD Deniz Piyade Birliği nin Guam a taşınması söz konusudur. (3) Japonya nın Ortaklarıyla Diplomatik ve Güvenlik İşbirliğinin Güçlendirilmesi: Japonya, hem bölgedeki hem de bölge dışındaki ortaklarıyla güven ve işbirliğine dayalı ilişkiler tesis edecektir. (a) Japonya ile ortak evrensel değerlere ve stratejik menfaatlere sahip ülkeler: - Kore Cumhuriyeti: Kore Cumhuriyeti ile yakın işbirliği, hem bölgenin barış ve istikrarı hem de Kuzey Kore nin nükleer ve füze sorunuyla mücadele için büyük önemi haizdir. Takeşima 7 nın egemenlik sorunu hususunda ise Japonya, uluslararası hukuka uygun olarak çatışmaların barışçıl çözümü ilkesi kapsamında diplomatik gayretlerini sürdürecektir. - Avustralya: İki ülke arasında, ekonomik ilişkilerin yanı sıra güvenlik alanındaki stratejik ortaklık da güçlendirilecektir. - ASEAN Ülkeleri: Japonya nın deniz ulaşım güzergâhındaki kritik bölgelerde bulunan ASEAN ülkeleri ile 40 yılı aşkın bir süredir geleneksel ortaklık temelinde devam eden işbirliği, tüm sektörleri ihtiva edecek şekilde güçlendirilecektir. - Hindistan: Nüfusu, ekonomik büyümesi ve jeopolitik konumu bakımından Japonya için önem arz eden Hindistan ile Stratejik ve Küresel Ortaklık temelinde, başta deniz güvenliği olmak üzere birçok alanda ikili ilişkiler güçlendirilecektir. 6 Okinawa adası, stratejik konumu nedeniyle ABD için büyük önem taşımakta ve ABD nin Japonya daki askeri varlığının yaklaşık %75 i bu adada bulunmaktadır. Bölge sakinlerinin çoğu ise, ABD üslerinin varlığına tepki duymakta; yerleşim yerlerine yakınlığı, suç oranını, gürültü kirliliğini ve kaza riskini artırdığı gerekçeleriyle, üslerin adadan taşınmasını talep etmektedir. Bu durum, ABD-Japonya ilişkilerinde sorun teşkil etmektedir. 7 Japonya nın Takeşima, Güney Kore nin ise Dokdo olarak adlandırdığı adacıkların aidiyeti konusunda ihtilaf yaşanmakta ve bölgede önemli miktarda metan hidrat (doğal gaz üretimi için hammadde) yatakları olduğu ifade edilmektedir. 6/13

7 (b) Çin: Japonya ve Çin arasında ilişkilerin istikrarı, Asya-Pasifik bölgesinde barış ve istikrar için temel faktördür. Çin ile orta ve uzun dönem perspektifinden politika, ekonomi, finans, güvenlik ve kültür gibi birçok alanda Ortak Stratejik Menfaatler Temelinde Karşılıklı Yarara Dayalı Stratejik İlişkiler geliştirilecektir. Özellikle, Çin in bölgedeki barış ve istikrar için sorumlu ve yapıcı bir rol oynamasını ve askeri harcamalarında şeffaflığı artırmasını desteklemeye devam edilecektir. Diğer taraftan Çin in, Japonya dâhil olmak üzere, komşu ülkelerle ilişkilerinde statükoyu zorla değiştirme girişimlerine, gerilimi artırmadan, kararlı bir tutumla karşılık verilecektir. (c) Kuzey Kore: Altılı Görüşmeler ve BMGK kararları doğrultusunda, Kuzey Kore'nin nükleer silahsızlanma kapsamında somut adımlar atması için ilgili ülkelerle yakın işbirliği yapılacaktır. İkili ilişkiler kapsamında ise, Pyongyang Deklarasyonu 8 çerçevesinde sorunların kapsamlı çözümüne çalışılacaktır. Kuzey Kore ile ilişkilerin normalleşmesi, kaçırılan Japon vatandaşları sorunu çözülmeden mümkün değildir. (d) Rusya: Doğu Asya daki mevcut güvenlik ortamında, güvenlik ve enerji alanı da dâhil olmak üzere Rusya ile ilişkilerin geliştirilmesi önem taşımaktadır. İki ülke arasında en önemli konuyu teşkil eden Kuzey Toprakları sorununun çözümü ve barış anlaşması için Rusya ile kararlı bir şekilde müzakere edilecektir. (e) Bölgesel İşbirliği Örgütleri: Japonya mevcut sorunları çözmek amacıyla, Asya- Pasifik Ekonomik İşbirliği Örgütü (APEC), Doğu Asya Zirvesi, ASEAN+3 9, ASEAN Bölgesel Forumu, ASEAN Savunma Bakanları-Artı Toplantısı 10, Trans-Pasifik Ortaklık ve üçlü diyalog gibi bölgesel işbirliği mekanizmalarını aktif biçimde kullanacak ve bunların daha da geliştirilmesine çalışacaktır. (f) Asya-Pasifik teki Diğer Ortaklar: Moğolistan, Orta Asya, Güney Batı Asya, Pasifik Adaları ülkeleri, Yeni Zelanda, Kanada, Meksika, Kolombiya, Peru ve Şili ile bölgenin istikrarına yönelik işbirliği sağlanacaktır. (g) Bölge Dışındaki Ülkeler: Japonya, uluslararası toplumun barış ve istikrarı için önemli rol oynayan bölge dışındaki ülkelerle işbirliği ilişkilerini güçlendirecektir. - Avrupa: Uluslararası güç dengelerinin değiştiği bir dönemde, evrensel değerler ve kurallara dayalı, küresel sorunlarla etkin biçimde mücadele edebilecek bir uluslararası düzenin inşası için, AB, NATO ve OECD yi de içerecek şekilde Avrupa ile ilişkiler güçlendirilecektir. Doğu Avrupa ve Baltık ülkelerinin demokratikleşmesine katkı sağlamış olan Japonya, bu ülkelerle ve Kafkas ülkeleri ile de ilişkilerini geliştirecektir tarihli bahse konu deklarasyon, Kuzey Kore nin nükleer programı ile kaçırılan Japon vatandaşlarıyla ilgili anlaşmazlıkların çözümüne yöneliktir. 9 ASEAN ülkeleri ile Çin, Japonya ve Güney Kore'den meydana gelmektedir. 10 ASEAN Savunma Bakanları-Artı Toplantısı, bölgenin barış, istikrar ve kalkınmasını güçlendirmeye yönelik, ASEAN üyeleri ve sekiz diyalog ortağından oluşan bir platformdur. 7/13

8 - Yükselen Ülkeler: Brezilya, Meksika, Türkiye, Arjantin ve Güney Afrika gibi yükselen ülkeler, nüfuzlarını yalnız uluslararası ekonomide değil uluslararası politikada da artırmaktadır. Japonya, söz konusu ülkelerle hem ikili düzeyde hem de küresel sorunlarla mücadelede işbirliği çerçevesinde ilişkilerini geliştirecektir. - Orta Doğu: Orta Doğu da istikrarın sağlanması için, bölge ülkeleri ile geniş kapsamlı ekonomik, güvenlik ve siyasi işbirliği ilişkileri tesis edilecektir. Japonya bu kapsamda, Arap ülkelerinin demokratikleşmesi, Suriye, İran ın nükleer sorunu, Orta Doğu barış süreci ve Afganistan da barışı sağlama faaliyetleri gibi önemli konularda proaktif rol üstlenecektir. İlaveten, Orta Doğu da önemli rol üstlenmiş olan ABD, Avrupa ülkeleri, Suudi Arabistan ve Türkiye gibi ülkelerle işbirliği gerçekleştirecektir. - Afrika: Afrika, uluslararası toplumda etkisini artırmaktadır. Japonya, özellikle "Afrika nın Kalkınması Üzerine Tokyo Uluslararası Konferansı" vasıtasıyla ve uluslararası platformda işbirliğini destekleyerek, Afrika nın kalkınmasına ve barışın pekiştirilmesine katkı sağlayacaktır. g. Uluslararası Toplumun Barış ve İstikrarı İçin Uluslararası Çabalara Proaktif Katılım: (1) BM nezdinde diplomasinin güçlendirilmesi: Japonya, BM öncülüğündeki barışı koruma operasyonlarına, kolektif güvenlik tedbirlerine, önleyici diplomasi ve aracılık gibi diplomatik çabalara, çatışma sonrası insani yardım ve yeniden inşa çalışmalarına aktif olarak katkı sağlayacaktır. Japonya ayrıca, kendisinin de Güvenlik Konseyi nin daimi üyesi olmasını içerecek bir BMGK reformu için gayret göstermeye devam edecektir. (2) Hukukun üstünlüğünün güçlendirilmesi: Japonya, uluslararası toplumda hukukun üstünlüğünün tesisi için uluslararası yasa yapma sürecine proaktif biçimde katılacak, uluslararası yargı kuruluşlarını hem insan hem de finans yönünden destekleyecektir. (3) Nükleer silahsızlanma için öncü rol oynama: Japonya, Kuzey Kore nin nükleer silah ve füze geliştirme faaliyetleri ve İran ın nükleer sorunu dâhil olmak üzere, nükleer silahsızlanmayla ilgili uluslararası çabalara öncülük edecektir. İlaveten, silahların ve çift kullanımlı malzemeler ve teknolojinin yayılmasının önlenmesi için ihracat kontrol önlemleri tatbik edecektir. (4) Barışı sağlamaya dönük uluslararası işbirliğinin geliştirilmesi: Japonya, barışı sağlamaya dönük uluslararası işbirliği çerçevesinde, 20 yıldan uzun bir zamandır Öz Savunma Kuvvetleri ni Kamboçya, Golan Tepeleri, Doğu Timor, Nepal ve Güney Sudan gibi farklı bölgelere göndermektedir. Japonya, BM barışı koruma operasyonlarına ve barışı sağlamaya dönük diğer uluslararası operasyonlara katkısını artıracaktır. 8/13

9 (5) Uluslararası terörizme karşı uluslararası işbirliğinin artırılması: Terör cezalarına dair uluslararası hukukun güçlendirilmesi, terörle mücadele kapasitesi olmayan ülkelere yardım edilmesi hususlarında diğer ülkelerle müzakereler gerçekleştirilecektir. Ayrıca, terörizm ve sınır aşan organize suçlar arasındaki bağlantı nedeniyle, gelişmekte olan ülkelerde organize suçlarla mücadele için uluslararası toplumun yardımı ve işbirliği artırılacaktır. h. Küresel Sorunlarla Mücadele İçin Evrensel Değerlere Dayalı İşbirliğinin Güçlendirilmesi: (1) Evrensel değerlerin paylaşılması: Japonya, gelişmiş, liberal ve demokratik bir ülke olarak, demokratikleşmeyi, hukuk sisteminin ve insan haklarının geliştirilmesini sağlamak için kalkınma yardımlarını aktif olarak kullanacak ve küresel sorunların çözümüne yönelik diplomasi yürütecektir. (2) Küresel sorunlara mukabele edilmesi ve insan güvenliğinin sağlanması: İnsan güvenliğinin sağlanması için, kalkınma yardımları stratejik ve etkin biçimde kullanılacaktır. Japonya ayrıca, yaşadığı doğal afetlerden edindiği tecrübeler doğrultusunda, afet yönetimine ilişkin uluslararası işbirliğine önayak olacaktır. (3) Gelişmekte olan ülkelerde insan kaynaklarının geliştirilmesi: Japonya, gelişmekte olan ülkelerden nitelikli öğrenci ve bürokratları da içerecek şekilde geniş bir kadro davet ederek, hem onların bilgi ve tecrübelerinden istifade etme hem de onlara Japon sistemlerini, teknolojilerini ve tecrübelerini aktarma imkânı yaratacaktır. (4) Serbest ticaret sisteminin korunması ve geliştirilmesi: Trans-Pasifik Ortaklığı, Japon-AB Ekonomik Ortaklık Anlaşması, Japonya, Çin ve Kore Cumhuriyeti arasındaki Serbest Ticaret Anlaşması ve Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklık yoluyla ekonomik ortaklık güçlendirilecek; böylece, hem küresel ekonominin hem de Japonya nın ekonomik büyümesine katkı sağlanacaktır. (5) Enerji ve çevre sorunlarıyla mücadele: Japonya'nın enerji arz güvenliği ve enerji arzının çeşitlendirilmesi önem taşımaktadır. İklim değişikliği bağlamında Japonya, taahhütlerinden daha fazla emisyon azaltımı gerçekleştirecek ve küresel ısınmayla mücadelede proaktif bir strateji izleyecektir. (6) Milletler arası karşılıklı değişim programlarının artırılması: Japonya, genç nüfus arasında iki taraflı değişim programları yoluyla birçok ülke ile ilişkilerini güçlendirecektir. i. Ulusal Güvenlikle İlgili Kurumların Güçlendirilmesi ve Ülke İçi ve Küresel Mutabakatın Pekiştirilmesi: (1) Savunma üretiminin ve teknolojik altyapının güçlendirilmesi: Savunma donanımının etkili ve etkin biçimde temini sağlanacak ve uluslararası rekabet gücü artırılacaktır. 9/13

10 (2) İletişim kapasitesinin artırılması: Japonya orta ve uzun vadeli ulusal güvenlik siyasetini hayata geçirebilmek için, bu siyaseti dünyaya ve kendi halkına etkili bir biçimde anlatması ve şeffaflığı artırması şarttır. Hükümet ayrıca, eğitim kurumları, kilit isimler ve düşünce kuruluşları ile işbirliği gerçekleştirecektir. (3) Toplumsal altyapıyı güçlendirmek: Ulusal güvenlik siyasetinin desteklenmesi için, Japon halkının ulusal güvenliğin önemini kavraması gereklidir. Bu amaçla vatan sevgisinin teşvik edilmesi, toprak ve egemenlik gibi güvenlik konularına ilişkin farkındalığın artırılması; savunma tesisleri civarındaki yerleşiklerin anlayış ve işbirliğinin sağlanması yönünde tedbirler alınacaktır. (4) Entelektüel altyapıyı güçlendirmek: Nitelikli ulusal güvenlik siyaseti oluşturulmasına katkı sağlamak üzere, yüksek öğretim kurumlarında güvenlikle ilgili eğitim güçlendirilecektir. İlaveten, ulusal güvenlikle ilgili araştırmalar desteklenecek; hükümet, yüksek eğitim kurumları ve düşünce kuruluşları arasında bilgi paylaşımını sağlamaya dönük değişim programları artırılacaktır. 3. SONUÇ: a. Japonya Başbakanı Shinzo Abe, ikinci defa göreve geldiği 2012 yılında, Japonya nın diplomasi ve güvenlik stratejisinin panoramik bir perspektiften ele alınması ihtiyacını ifade etmiştir. 11 Değişen güç dengeleri, Asya-Pasifik bölgesindeki gerilim kaynakları, Doğu Çin Denizi nde Çin tarafından ilan edilen Hava Savunma Tanıtım Sahası ve Çin in bölgedeki artan hareketliliği, Japonya nın güvenlik politikalarını net bir şekilde ortaya koyacak bir strateji hazırlamasını zorunlu kılmıştır. Kabine ve Ulusal Güvenlik Konseyi tarafından 17 Aralık 2013 tarihinde onaylanan Ulusal Güvenlik Stratejisi nde Barışa proaktif katkı ilkesi yoluyla, uluslararası politikada Japonya nın dinamik bir aktör olarak rol alması hedefi üzerine odaklanıldığı görülmektedir. b. Japonya nın küresel düzeydeki başlıca tehdit algılamalarını, uluslararası terörizm, kitle imha silahlarının yayılması, deniz ulaşım yollarının güvenliği, uzay ve siber uzaydaki riskler oluşturmaktadır. Bölgesel tehdit perspektifinde ise, Kuzey Kore nin nükleer programı, egemenliği tartışmalı toprakların sebep olduğu ihtilaflar ve Çin ön planda yer almaktadır. Özellikle, Çin in artan askeri harcamalarının yeterince şeffaf olmaması ile deniz ve hava sahasında statükoyu zorla değiştirmeye dönük girişimleri, Japonya nın güvenlik endişelerinin başında gelmektedir. c. Strateji, özellikle bölgedeki gelişmeler karşısında reaktif bir düşünceyle, Japonya nın öz savunma kapasitesi yönünden yeterliliğini artırma ve güvenlik bağımsızlığını sağlama vizyonunu yansıtmaktadır. Bununla birlikte, ABD ile savunma teknolojileri alanında işbirliği 11 Japan.kantei.go.jp/96_abe/statement/201212/26kaiken_e.html 10/13

11 ve müşterek kullanım, Japonya'nın savunma gücünü geliştirme gayretlerinin merkezini teşkil etmektedir. Öte yandan, ABD nin güç dengesini kaydırma stratejisine dair belirsizlikler ve Japonya nın Çin ile yaşadığı bazı ihtilaflarda ABD nin kesin bir tutum sergilememiş olması, Japonya yı öz savunma kabiliyetini geliştirme zorunluluğuna iten nedenler arasında olduğu değerlendirilmektedir. d. Japonya nın savunma kapasitesini geliştirme girişiminin bir diğer boyutunu da, 1967 de kabul edilen ve 1976 da kapsamı genişletilen savunma teçhizatı ihracat yasağına ilişkin değişiklikler teşkil etmektedir. Bu doğrultuda stratejide, sınırlamalar altında da olsa silah ve askeri teknoloji transferinin gündeme getirilmesi, kısıtlayıcı silah ihracı ilkesinde önemli bir değişikliğin sinyalini vermiştir. Nitekim 01 Nisan 2014 tarihinde, savunma teçhizatı transferine dönük yeni üç ilke Kabine tarafından kabul edilmiştir. 12 Söz konusu ilkeler, çatışma içindeki ülkelere ve BM kararlarına aykırı şekilde silah ihraç edilmemesini; uluslararası güvenlik ve işbirliği ile Japonya nın ulusal güvenliğini güçlendirecek şekilde silah ihracına izin verilmesini ve ihraç edilen savunma ekipmanlarının Japonya nın izni olmadan üçüncü ülkelere transfer edilmemesini içermektedir. 13 e. Stratejide Türkiye nin adı önce, uluslararası barış ve istikrarın sağlanmasında önemli rol oynayan bölge dışındaki ülkelerle ilişkiler geliştirilmesi kapsamında "yükselen ülkeler" kategorisi içinde zikredilmektedir. İlaveten Japonya'nın Orta Doğu'da istikrarın sağlanması girişimleri bağlamında, "Orta Doğu da önemli rol üstlenmiş olan ABD, Avrupa ülkeleri, Suudi Arabistan ve Türkiye gibi ülkelerle işbirliği gerçekleştirilecektir" ifadesine yer verilmektedir. f. Japonya nın askeri açıdan güçlenme ve uluslararası güvenlik politikalarında ağırlığını artırma girişimleri bir taraftan normalleşme olarak değerlendirilirken, diğer taraftan sert gücünü geliştirmeye dönük tedbirlerin Japonya nın anayasal pasifizmi ile çeliştiği ekseninde düşünceler bulunmaktadır. Bununla birlikte, stratejide sert gücün özellikle bölgesel sorunlarla mücadele için ön plana çıktığı, küresel sorunlarla mücadelede ise, sert gücün ötesinde kalkınma yardımları ve diplomasi vasıtasıyla Japonya nın yumuşak gücünün vurgulandığı görülmekte; bu açıdan Japonya nın, 21 inci yüzyılın güvenlik konseptine uygun biçimde akıllı güç anlayışıyla hareket ettiği ve yeni küresel güvenlik gerçekleri karşısında pasif pasifizm den, uluslararası toplumun sorumlu bir üyesi olarak proaktif pasifizm e geçtiği mütalaa edilmektedir. g. Japonya Başbakanı Abe nin savunma yapısını güçlendirmeye dönük ilk hamlesi, Temmuz 2013 tarihinde yayımladığı Beyaz Kitap tır. Müteakiben Abe tarafından tarihi bir adım olarak /13

12 nitelenen Ulusal Güvenlik Stratejisi, Ulusal Savunma Programı Rehberi ve Orta Vadeli Savunma Programı ile aynı anda yayımlanmıştır. Yeni Savunma Programı uyarınca, Japonya nın savunma bütçesinin gelecek beş yıl için yaklaşık %5 artarak, 240 milyar ABD Doları olması öngörülmektedir. Japonya nın havada, denizde ve ihtilaflı topraklarda kontrolü güçlendirmek hedefi doğrultusunda, askeri harcama kalemlerindeki artış ağırlıklı olarak, savaş gemileri ve denizaltılar, F-35 savaş uçakları, insansız hava araçları ve amfibi araçları gibi yeni askeri varlıklardan meydana gelmektedir. 14 h. Ulusal Güvenlik Stratejisi, Ulusal Güvenlik Konseyi adıyla yeni bir kurumsal yapıyı da gündeme taşımıştır. Dış politika ve güvenlik politikasının temel yönelimlerini stratejik bir perspektiften belirlemek ve güvenlik sistemini güçlendirmek amacıyla, mevcut Güvenlik Konseyi ni Ulusal Güvenlik Konseyi ne dönüştürmeye ilişkin yasal düzenleme, birinci Abe Hükümeti döneminde gündeme getirilmiş, ancak yoğun tartışmalara sebep olan yasa tasarısı, 2008 yılında kadük olmuştur yılında ikinci kez Başbakan olan Shinzo Abe, güçlü bir siyasi liderlik altında, dış işleri ve güvenlik sistemine dair sorunlara süratle mukabele edebilecek, stratejik açıdan düzenli ve esnek bir tartışma ortamının tesis edilmesine yönelik niyetini tekrarlamıştır. Gerçekleştirilen yasal düzenleme ile 04 Aralık 2013 tarihinde, mevcut Güvenlik Konseyi, Ulusal Güvenlik Konseyi adıyla yeniden yapılandırılmış, yeni Konsey in nüvesini, Başbakan, Kabine Baş Sekreteri, Dışişleri ve Savunma Bakanlarından müteşekkil 4 lü Bakan Toplantısı 15 oluşturmuştur. i. Japonya nın ilk Ulusal Güvenlik Stratejisi'nin yayımlanması, uluslararası düzeyde çeşitli tepkileri de beraberinde getirmiştir. Bu kapsamda Pekin yönetimi, Japonya yı ulusal güvenliğini askeri yayılmacılık için kullanmak, Asya-Pasifik ülkeleri arasına nifak tohumları ekmek ve bölgesel gerginlik yaratmakla suçlamış 16 ve Japonya nın herhangi bir olumsuz tutumuna karşı Çin in her an tetikte olacağını belirtmiştir. 17 Güney Kore Dışişleri Bakanlığı ise, stratejide kendilerine ait Dokdo 18 adalarından bahsedilmesinin kabul edilemez olduğunu belirterek, söz konusu ifadenin stratejiden bir an önce çıkarılmasını talep etmiştir. 19 Diğer taraftan Japonya da, Abe nin Çin tehdidini, kendi milliyetçi hayallerini gerçekleştirmek için kullandığı ve stratejinin Japonya nın savaş sonrası barış yanlısı 14 thediplomat.com/2013/12/f-35-osprey-enhanced-by-japans-national-security-strategy/ 15 Toplantı, ayda iki kez gerçekleştirilecektir. Önceki Güvenlik Konseyi nde yer alan 9 lu Bakan Toplantısı da muhafaza edilmekle birlikte, çalışmaları Konsey in sivil gözetim fonksiyonu üzerine yoğunlaştırılmıştır. Ayrıca, acil durumlara mukabeleyi güçlendirmek amacıyla Acil Durumlar Bakan Toplantısı teşkil edilmiştir. Kabine Sekreter Yardımcısı, Başbakan ın Ulusal Güvenlik Danışmanı, Genelkurmay Başkanı ve diğer ilgililer toplantılara katılabilmekte ve görüşlerini beyan edebilmektedir. Toplantı hazırlıklarının yapılması ve ulusal güvenlikle ilgili önemli konuların koordinasyonu ve planlaması görevini yerine getirmek üzere, Kabine Sekretaryası bünyesinde Ulusal Güvenlik Sekretaryası kurulmuştur english.cntv.cn/program/china24/ / shtml 18 Adaların ismi Strateji'de, Japonya'da ifade edildiği şekilde Takeşima olarak geçmektedir. 19 english.cntv.cn/program/newsupdate/ / shtml 12/13

13 tutumuna zarar verdiği yönünde görüşler de bulunmaktadır. 20 Japon hükümeti ise, stratejinin bölgedeki somut ve artan tehditlere karşı ölçülü ve makul bir cevap niteliğinde olduğunu savunmaktadır /13