EĞĠTĠM PLANLAMASI YÖNTEMLERĠ. Toplumsal istem yöntemi Ġnsangücü gereksinmeleri yöntemi Eğitimde verim oranı (eğitimde yatırım yaklaşımı)

Transkript

1 EĞĠTĠM PLANLAMASI YÖNTEMLERĠ Toplumsal istem yöntemi Ġnsangücü gereksinmeleri yöntemi Eğitimde verim oranı (eğitimde yatırım yaklaşımı)

2 EĞĠTĠM PLANLAMASI YÖNTEMLERĠ Cumhuriyetin ilk yıllarında eğitimin amacı; Kalkınmanın yolu eğitimden geçer Nüfusu okur-yazar yapmak Cumhuriyetin temel değer ve normlarını benimsetmek Millet mektepleri, halkevleri, halkodaları, eğitmen kursları, köy enstitüleri

3 EĞĠTĠM PLANLAMASI YÖNTEMLERĠ 1927: 6 yaş ve daha fazla nüfus Bu nüfusun %90 ı okuma-yazma bilmiyordu. Öncelik okuma yazma seferberliği Daha sonra temel eğitimdeki okullaşmanın sağlanması Sonra, üst eğitim kademelerinde okullaşmanın artırılması Fırsat ve imkan eşitliğini sağlamak

4 EĞĠTĠM PLANLAMASI YÖNTEMLERĠ Her öğrencinin yükseköğretim görmesi fırsat ve imkan eşitliğinin sağlandığı anlamına gelir mi? Varlıklıların üst eğitim olanaklarından yararlanması (fen lisesi, özel okul vb. vasıtalarla), fakirlerin meslek liselerini tercih etmeleri fırsat ve imkan eşitliği açısından nasıl değerlendirilebilir?

5 EĞĠTĠM PLANLAMASI YÖNTEMLERĠ Eğitimde nasıl bir kademelendirme ve çeşitlendirme olmalı? (Eğitim planlamasındaki temel sorulardan biri) Herkese yetenekleri ölçüsünde fırsat ve imkanlar tanınması planlamanın yöntemlerinden biridir. (TOPLUMSAL ĠSTEM YÖNTEMĠ)

6 1. TOPLUMSAL ĠSTEM YÖNTEMĠ Eğitimi tüketim malı olarak görür. Herkes eğitimden yararlanmalıdır. Başta en az yararlananlar olmak üzere hizmetler genellenmelidir. Bütün eşitsizlikleri en aza indirmek Amaç halkın eğitim talebini karşılayabilmek için eğitimi planlamaktır. Bunun için talebin önceden sayısallaştırılması gerekir.

7 1. TOPLUMSAL ĠSTEM YÖNTEMĠ Eğitim hizmetinden en az yararlananlar öncelenir. Eğitimde fırsat ve imkan eşitliğini vurgular Yediden yetmiş tüm ülke nüfusunun en yüksek düzeyde değerlendirilmesi Eğitim, en temel insan haklarından biridir. Her düzey ve türde eğitime girişte eşit fırsat ve olanakların oluşturulması

8 1. TOPLUMSAL ĠSTEM YÖNTEMĠ Bunun için iddialı hedefler belirlemek gerekir. Eğitime girişteki bütün eşitsizlikleri gidermek önemli Fırsat eşitliğini sağlamak için devletin kullandığı temel araç nedir? Peki, belli kademelerde eğitim arzı talebi karşılayamıyor ise ne olacak?

9 1.1. KONTENJANLI TOPLUMSAL ĠSTEM Belli yaş kümesi nüfusun eğitim talebine yetecek kapasite yoksa kontenjan belirlenmesi gerekir. Genelde öncelik en çok istekli ve en yeteneklilere verilir. Kontenjan önceden bilinirse, yapılacak yatırımında önceden belirlenmesi mümkün olur.

10 1.1. KONTENJANLI TOPLUMSAL ĠSTEM Genelde yükseköğretimde uygulanır. Yükseköğretim sistemimiz talebi karşılayamamaktadır. Yükseköğretimde nitelikli bir eğitim arzının olduğunu söylemek güçtür. Yükseköğretimde arzı artırmak için yapılan çabaların nitelik üzerindeki etkisi nedir? Mevcut sistemde nitelikli de olsa öğrencilerin çoğu geri çevrilmektedir.

11 1.1. KONTENJANLI TOPLUMSAL ĠSTEM Türkiye de 1964 ten beri üniversiteye girişte kontenjanlama var te ilk kez tüm üniversiteler merkezi sınavla öğrenci almaya başladı yılından itibaren bugünkü merkezi sınav sistemi uygulanmaya başlandı ÖSYS Sayısal Bilgiler

12 1.1. KONTENJANLI TOPLUMSAL ĠSTEM Üniversiteye girişi etkileyen etmenler; Öğrencinin nitelikleri ve çalışması Okullar arası farklılıkları Ġller arası farklılıklar Okul türleri arası farklılıklar 2012 ÖSYS Sayısal Bilgiler

13 1.1. KONTENJANLI TOPLUMSAL ĠSTEM Kontenjanlı talep modeli, Meslek Lisesi vb. okullara öğrenci kabulünde de uygulanmış Hem mesleki eğitimde öğrenci azlığından bahseden, gelenlere kontenjan yok diyen tek ülke biziz herhalde.

14 2. ĠNSANGÜCÜ GEREKSĠNMELERĠNĠ KESTĠRME YÖNTEMĠ Temelinde, ekonominin ihtiyaç duyduğu nitelikli insangücünü yetiştirmek vardır. Eğitim ne bir yatırım, ne bir tüketimdir. Üretim sistemi ve eğitim sistemi arasında bir tamamlayıcılık sağlamak esastır. Eğitim sistemi, ekonominin ihtiyaç duyduğu nitelikli insan gücüne göre şekillendirilir.

15 2. ĠNSANGÜCÜ GEREKSĠNMELERĠNĠ KESTĠRME YÖNTEMĠ Gençleri iş yaşamına hazırlamak temeldir. Eğitim politikaları, istihdam piyasasının gelecekteki gelişimini dikkate almak zorundadır. Çalışmak, herkesin hakkı ve ödevi (Anayasa 49. Madde) ise, çalışma hayatını geliştirmek için önlemleri almak devletin görevidir.

16 2. ĠNSANGÜCÜ GEREKSĠNMELERĠNĠ KESTĠRME YÖNTEMĠ Bu yöntemde, bireyin eğitimden beklentisi, diplomasının iş bulma aracı olmasıdır. Toplumun beklentisi ise, bireye verilen eğitimin toplumsal gelişmeye katkı sağlamasıdır. Eğitim hedefleri ve ekonominin hedefleri uyumlu olmalı Ġnsangücü gereksinmeleri, önceden kestirilmeli.

17 2. ĠNSANGÜCÜ GEREKSĠNMELERĠNĠ KESTĠRME YÖNTEMĠ Eğitimde eşitsizliklerle ilgilenmez. Eğitimin verimliliği ya da parasal yararları ile de ilgilenmez. Amaç bireyleri iş yaşamına hazırlamaktır. Eğitim politikası, istihdam piyasasının gelecekteki durumunu dikkate almalıdır.

18 3. EĞĠTĠMDE VERĠM ORANI (YATIRIM YAKLAŞIMI) Toplumsal istemin tersine, eğitimi yatırım malı olarak görür. Ekonomik açıdan verimlilik ölçütlerine dayalıdır. Eğitime yapılan yatırımın verimi ile ilgilenir. Eğitimi rasyonel ve teknik açıdan ele alır. Eğitimden elde edilen yararlar ve yapılan yatırım arasındaki oran önemli.

19 3. EĞĠTĠMDE VERĠM ORANI (YATIRIM YAKLAŞIMI) Toplumsal istem, eğitim hizmetinin eşit sunumunu önceler. Mezunların istihdamı ya da elde edecekleri yararlarla ilgilenmez. Yatırım yaklaşımı, eğitimi bir yatırım malı olarak görür. Eğitimden sağlanacak yararlar ile maliyetin karşılaştırılması sonucu, eğitim yatırımlarına karar verilir.

20 3. EĞĠTĠMDE VERĠM ORANI (YATIRIM YAKLAŞIMI) Yatırım yöntemi, bireysel ve toplumsal ekonomik beklentiler üzerine temellenir. Toplumsal talep modeli, daha çok gelişmiş ülkelerde uygulanır (ekonomik açıdan güçlü oldukları için) Eğitim uzun vadeli yatırımdır. bu nedenle yatırımda isabet önemli. Maliyet-yarar karşılaştırılmakta ve kaynaklar buna göre tanzim edilmekte.

21 EĞĠTĠMĠN TÜKETĠM ÖZELLĠKLERĠ Eğitim, aynı zamanda bir tüketim malıdır. Çünkü bireyin gereksinimlerini karşılar. Bütün bir sistemin işleyişi eğitime bağlıdır. Bu nedenle eğitim için birçok gereksinmeden vazgeçilir. Eğitim öncelenir. Eğitim, daha uzun süreli bir tüketim malıdır. Kullandıkça eskimez, eksilmez. Yaşam boyu yararlanılır.

22 EĞĠTĠMĠN TÜKETĠM ÖZELLĠKLERĠ Ekonomi biliminde mal ve hizmetler iki kategoride değerlendirilir: 1. Kazanıldığı anda doyum sağlayan tüketim malları (ekmek, su vb.) 2. Uzun dönemde üretim faaliyetlerine katılan yatırım ve sermaye malları

23 EĞĠTĠMĠN TÜKETĠM ÖZELLĠKLERĠ Üretim faktörlerinden en önemlisi emektir. Eğitim emeğe nitelik kazandırdığı için önemlidir. bu açıdan eğitim bir yatırım malıdır. Eğitimin etkisi, eğitim görmüş ve görmemiş bireylerin gelirleri arasındaki farkla ölçülür.