TÜRK RESM PYASASI LE ULUSLARARASI RESM PYASALARI ARASINDAK FYAT ETKLEMLERNN ANALZ
|
|
- Elmas Üzümcü
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 TÜRK RESM PYASASI LE ULUSLARARASI RESM PYASALARI ARASINDAK FYAT ETKLEMLERNN ANALZ Dr. Erdal Atukeren 1 Yrd. Doç. Dr. Aylin Seçkin 2 ÖZET Bu çalmada, Türkiye de resim müzayedeleri piyasasndaki fiyat dinamikleri uluslararas sanat piyasalarndaki gelimeler çerçevesinde incelenmektedir. Veri seti olarak, Seçkin ve Atukeren nin (2007) dollar baznda hesaplanan Türk Resim Müzayedeleri Fiyat Endeksi ve Mei ve Moses (2002, American Economic Review) de yaynlanan ve 2005 de güncelletirilen Dünya Güzel Sanatlar Piyasalar Fiyat Endeksi kullanlmaktadr. Yöntem olarak, dönemi için ebütünleme ve Granger-nedensellik snamalar kullanlmakta ve Türk resim piyasasndaki fiyatlarn dünya resim piyasalarndaki fiyat hareketleri ile olan ilikisi analiz edilmektedir. Çalmamzda,Türk resminin uluslararas sanat eserlerinden oluan bir portföye dahil edilmesinin, böyle bir portföy üzerinde yatrm çeitlendirici etkisi olup olmad; finansal varlk fiyatlama modeli (FVFM) ile de incelenmektedir. Elde edilen sonuçlar, Türk resim piyasasnn uzun dönemde uluslararas sanat piyasalarndaki hareketlerden etkilendi;ini, fakat FVFM beta snn düük olmas nedeniyle sanat eserlerinden oluan uluslararas bir yatrm portföyünü çeitlendirici etkisi oldu;unu göstermektedir. Anahtar Kelimeler: Sanat ekonomisi, Türk resim piyasas, Uluslararas sanat piyasalar, Zaman serileri analizi, Porföy çeitlendirme etkileri JEL S!n!fland!rmas!: G11, Z11 ABSTRACT AN ANALYSIS OF THE PRICE INTERLINKAGES BETWEEN THE TURKISH AND THE INTERNATIONAL PAINTINGS MARKETS We examine the price dynamics in Turkish paintings market vis-à-vis the international art markets for the period. We use the paintings price index calculated by Seçkin and Atukeren (2006b) for Turkey and the 2005 update of the Mei & Moses (AER, 2002) international fine art market price index. We employ cointegration tests and Granger-causality analysis and investigate whether the prices of Turkish paintings move independently of the international art markets. We also estimate the CAPM relationship. We find that the prices in the Turkish paintings market move in line with the international art markets in the long run. Nevertheless, the CAPM beta is found to be low. Hence, we conclude that the inclusion of Turkish paintings in an international art investment portfolio can lead to portfolio diversification benefits. Key words: Economics of arts, Turkish paintings market, International art markets, time series analysis, portfolio diversification effects JEL Classification: G11, Z11 1 ETH Zürich, KOF Swiss Economic Institute, atukeren@kof.ethz.ch 2 stanbul Bilgi Üniversitesi, Ekonomi Bölümü, aseckin@bilgi.edu.tr 1
2 Türk Resim Piyasas0 le Uluslararas0 Resim Piyasalar0 Aras0ndaki Fiyat Etkile3imlerinin Analizi 1. Giri. Sanat eserleri alcsna hem estetik yönleriyle hem de bir alternatif finansal yatrm arac olarak hizmet etmektedir. Sanat piyasalarnn ekonomik ve fnansal analizi konusunda son yl içinde önemli gelimeler kaydedilmitir. Literatürde elde edilen sonuçlar, sanat eserlerine yaplan yatrmlarn getirisinin genelde hisse senetleri ve tahvillerin getirisinin altnda ve volatilitesinin yüksek oldu;u yönündedir. Fakat, sanat eserleri piyasalarnn kendine has özellikleri nedeniyle, bu piyasalarla di;er finansal piyasalar arasnda uzun dönemde korrelasyon düüktür. Bu nedenle, sanat eserlerine yaplan yatrmlarn genel bir mali portföyü çeitlendirme özelli;ine sahip olabilece;inden söz edilebilir. Ancak, bu konuda yaplan çalmalarn büyük ço;unlu;u sanat ve finansal piyasalar derin ve ekonomik istiktar sahibi gelimi ülkeleri kapsamaktadr. Gelimekte olan ülkelerin sanat piyasalarnda risk getiri ilikisi üzerine yaplan çalmalar, uzun süreli ve düzenli veri gereksinimi nedeniyle çok snrl saydadr. Bu çalmalardan bazlar da (Edwards, 2004), gelimekte olan ülkelerin kendi iç sanat piyasalarna de;il, bu ülkelerin tannm sanatçlarnn eserlerinin uluslararas müzayedelerdeki fiyatlarna dayanmaktadr. Bu konudaki literatür, Frey ve Pommerehne (1989), Baumol (1986), Goetzman (1993), Burton ve Jacobsen (1999), ve Ashenfelter and Graddy (2003) tarafindan geni kapsaml olarak taramaktadr. Frey ve Eichenberger (1995) ise sanat ekonomisi literatüründe elde edilen ampirik sonuçlar gözden geçirmekte ve bu çalmalarn genel bir kriti;ini yapmaktadr. Türkiye de resim piyasas için fiyat endeksi Seçkin ve Atukeren (2006, 2007) tarafndan hesaplanmtr. Bu çalmalarda, 13 Türk sanatçsnn sadece Türkiye de yaplan müzayedelerde satlan eserlerinden oluan (toplam 1030 sat verisi) bir örnek kullanlmtr. Hedonik fiyat modeli kullanlarak elde edilen sonuçlar, resim piyasasna yaplan yatrmlarn getirisinin Mstanbul Menkul Kymetler Borsasna (MMKB 100) göre daha düük, fakat altn, döviz, ve banka mevduat hesab gibi di;er yatrm araçlarna gore daha yüksek oldu;unu göstermektedir. Ayrca, finansal varlk fiyatlama modeli (FVFM) kullanlarak yaplan analizler, Türkiye de resim piyasasnn dönemi için beta snn düük (0.35) oldu;unu göstermitir. Fakat, piyasalarn s;l; ve ekonomik krizlerin skl; nedeniyle resim piyasas makroekonomik gelimelerden etkilenmektedir. Elde edilen bu sonuçlar uluslararas literatürde belirtilen sonuçlarla genelde uyumludur. Finansal sanat ekonomisi literatüründe ele alnan di;er bir konu da, sadece sanat eserlerinden oluan bir yatrm portföyünün nasl çeitlendirilebilece;idir. Di;er finansal yatrm portföylerinde oldu;u gibi, sanat eserlerinden oluan bir portföyde de risk getiri ilikisi portföyü oluturan yatrm araçlarnn birbiri ile ilikisine ba;ldr. Sanat yatrmlarnda, farkl sanatçlar, farkl türde ve ortamlardaki resimler, farkl dönemlere ait resimler, veya farkl fiyat kategorilerindeki resimler yatrmcnn sanat eserleri portföyünü çeitlendirmede rol oynayabilir. Bunun nedeni, sanat piyasalarnn farkl segmentlerinin kendilerine ait özellikleri olmas ve risk getiri ilikisinin di;er kategorilerden de;iik seyredebilmesidir. Sanat piyasalarnn kendine has iç dinamikleri, sanat yatrmlar portföylerinin çeitlendirilebilmesine olanak tanmaktadr. Worthington ve Higgs (2003), uluslararas sanat piyasalar arasndaki ilikileri incelemitir. Worthington ve Higgs (2003) sekiz resim kategorisine ait fiyat indeksleri arasndaki ba;lantlar ve bunlarn global hisse sendi piyasalarndaki gelimelerden ne derecede etkilendi;ini aratrmtr. Mncelenen sekiz resim kategorisi unlardr: ça;da ustalar, Fransz empresyonistleri, Avrupal modern ressamlar, 19. yüzyl Avrupal ressamlar, eski ustalar, sürrealistler, 20. yüzyl Mngiliz ressamlar, ve Amerikal modern resssamlar dr. Wortington ve Higgs (2003) e-bütünleme analizi, Grangernedensellik snamalar, vektör otoregresyon modelleri, ve genelletirilmi varyans ayrtrmas (generalised variance decomposition) yöntemlerini kullanmtr. Elde edilen sonuçlar, uluslararas resim piyasasnda hem ksa hem de uzun vadede yüksek derecede entegrasyon oldu;u ve sanat piyasalarnn sermaye piyasalarndaki hareketlerden önemli 2
3 derecede etkilendi;i yönündedir. Örne;in, Fransz empresyonist resimleri, Japonya nn ekonomik krize girmesi nedeniyle uluslararas resim piyasasnda 1990 da yaanan çöküten en çok etkilenenlerden biridir. Uluslararas resim piyasasnn tekrar yükselmeye balamasnda ise Avrupal eski ustalarn resimleri öncülük etmektedir. Yine de, resim piyasas içindeki baz kategorilerin di;er resim kategorilerindeki gelimelerden daha ba;msz hareket etti;i tespit edilmitir. Buna örnek olarak, Fransz empresyonistlerine ait resmler verilebilir. Bu sonuç, Fransz empresyonistlerine ait resimlerin fiyatlarnda meydana gelen de;imelerin varyansnn ancak çok az bir ksmnn resim piyasasndaki di;er yedi kategorideki fiyat de;iikleri tarafndan açklanmasna dayanmaktadr. Worthington ve Higgs in (2003) analizi belirli bir ülkeye ait ressamlara (Fransz, Mngiliz, ve Amerika l ressamlar) ait eserlerin uluslararas resim piyasalar ve sanat eserlerinden oluan bir portföy içindeki yerinin analizi konusunda yaplan nadir çalmalardan biridir. Gelimekte olan ülkelerin sanatçlarnn uluslararas sanat piyasalar içindeki yerini inceleyen çalmalar Edwards (2004) ile snrldr. Edwards (2004), önce Latin Amerikal ressamlarn yalar ve yaratcklklar arasndaki ilikiyi incelemi, daha sonra da Latin Amerikal ressamlarn eserlerine ait bir fiyat endeksi oluturarak bu portföyün uluslararas sermaye piyasalarndaki gelimelerle ilikisini snamtr. Edwards n (2004) FVFM betas tahminleri Latin Amerika l ressamlarn eserlerine yaplan yatrmlarn uluslararas bir hisse senedi portföyünü çeitlendirici etki yapabilece;ini göstermitir. Fakat, Edwards (2004) Latin Amerika l ressamlarn eserlerinin di;er sanat eserleri piyasalar ile olan ba;lantlarn irdelememitir. Bu çalmann amac, Türkiye deki resim müzayedeleri piyasasnda oluan fiyatlarn uluslararas resim piyasalarnda oluan fiyatlarla ilikisini incelemektir. Çalmamzda, dönemi için yllk veriler kullanlarak, e-bütünleme ve Granger-nedensellik analizi yaplmaktadr. Ayrca, Türk resminin uluslararas sanat eserlerinden oluan bir portföye dahil edilmesinin, böyle bir portföy üzerinde yatrm çeitlendirici etkisi olup olmad; finansal varlk fiyatlama modeli (FVFM) ile de incelenecektir. Elde edilen sonuçlar, Türk resim piyasasnn uzun dönemde uluslararas sanat piyasalarndaki hareketlerden etkilendi;ini, fakat FVFM beta snn düük olmas nedeniyle sanat eserlerinden oluan uluslararas bir yatrm portföyünü çeitlendirici etkisi oldu;unu göstermektedir. 2. Türk Resim Piyasas! ile Uluslararas! Resim Piyasalar! aras!ndaki ili.kinin Zaman-Serileri Analizi ile ncelenmesi 2.1 Verilerin Tan!m! Sanat ekonomisi literatüründe, sanat eserlerine yaplan yatrmlarnn getirisinin hesaplanmasnda çeitli yönetemler kullanlmaktadr. En sk olarak kullanlan yöntemlerden birisi hedonik fiyat regresyonu modelidir. Bu yöntem, bilgisayar, otomobil, ve gayri menkul piyasalar ile ilgili fiyat endeklerinin oluturulmasnda yaygn olarak kullanlmaktadr. Temel fikir, incelemeye konu olan varl;n fiyatna etki edebilecek (fiziksel) özellikleri regresyon denkleminde kontrol etmektir. Böylece elde edilen endeks piyasay genelde temsil etmektedir. Sanat piyasalar ele alnd;nda, eserleri genellikle yüksek fiyata satlan bir ressamn eserleri belli bir ylda di;er yllara göre daha fazla satlmsa, bu o yl piyasada fiyatlar yükselmi anlamna gelmez. Hedonik fiyat endeksi, piyasadaki fiyat gelimelerini bu tür etkenlerden arndrmaktadr. Hedonik fiyat regresyonunda, eserin satld; dönemi temsil eden kukla de;ikenler de yer almaktadr. Fiyat endeksi, zincirleme olarak, bu kukla de;ikenlerin tahmin edilen katsaylarndan hesaplanmaktadr. Genel olarak, M sayda fiziksel özellik, K sayda sat verisi, ve T sayda gözlem aral; oldu;u varsaylarak, hedonik fiyat modeli (1) no lu denklemdeki formda ifade edilebilir. 3
4 Türk Resim Piyasas0 le Uluslararas0 Resim Piyasalar0 Aras0ndaki Fiyat Etkile3imlerinin Analizi log(p kt ) = R 1 X 11t + R 2 X 21t + + R M X MKT + V 1 Z 1 + V 2 Z V T Z T + W kt (1) log (P kt ): t zamannda (t = 1,,T) satlan k eserinin (k = 1,, K) fiyatnn do;al logaritmas, X mkt gözlenebilen fiziksel özellikler (m = 1,,M), ve W kt hata terimidir. Resim piyasas söz konusu oldu;unda, gözlenebilen özellikler ressamn ismi, resmin yapld; tarih, resmin imzal olup olmad;, resmin bir ismi olup olmad;, resmin boyutlar, resmin türü, resmin yapld; ortam (tuval, ka;t, vb..), resmin yapld; teknik (ya;lboya, suluboya, bask, vb..), müzayedeci kurulu, ve resim ve ressam hakknda (ressamn açt; kiisel ve karma sergilerin says, yarmalarda ödül alp almad;, belirli bir resim akm grubu içinde olup olmad;, vb..) mevcut di;er bilgilerden olumaktadr. Yukardaki regresyon ilikisinde fiyat de;ikeni yar-logaritmik formda oldu;undan, belirli bir özelli;in di;er özelliklere göre eserin fiyatna ne kadar etki etti;i e Rj 1 formülünden (Vt+1- Vt) hesaplanabilir. Yllar arasndaki ortalama fiyat de;iiklikleri için de e 1 formülü kullanlmaktadr. Bu ekilde hesaplanan zamanlar aras fiyat de;imeleri getiri oranlarndan ilk yl 100 olarak kabul ederek zincirleme hesapla ilgili piyasa için bir fiyat endeksi oluturulabilir. Yllar arasndaki fiyat de;imeleri de getiri oran olarak yorumlanmaktadr. Bu getiri oranlarnn di;er alternatiflerin (döviz, hisse senedi, tahvil, altn, vb..) getiri oranyla tutarl olarak karlatrlmasnda dikkat edilecek nokta, bu alternatiflerin yllar arasnda yl-sonu itibaryle olan de;erlerinin de;il, yllk ortamala de;erlerinin kullanlmasdr. Türkiye için resim piyasas üzerine yaplan ilk fiyat endeksi çalmalar Seçkin ve Atukeren (2006, 2007) dir. Seçkin ve Atukeren (2006, 2007) de yukarda açklanan hedonik fiyat endeksi kullanlmtr. Mndekse dahil olan ressam says 13 ve müzayede sat verisi says 1030 dur. Örne;e dahil edilen ressamlar: Osman Hamdi Bey, Mbrahim Çall, Fikret Mualla, Bedri Rahmi Eyübo;lu, Abidin Dino, Nejad Melih Devrim, Erol Akyava, Avni Arba, Nuri Myem, Burhan Do;ançay, Mehmet Güleryüz, Komet (Cokun Gürkan), ve Bedri Baykam dr. Tablo 1. Türkiye de resim müzayedeleri piyasasndaki fiyat de;imelerini, MMKB deki dolar bazndaki getiriyi, ve reel ekonomideki gelimeleri göstermektedir. Elde edilen sonuçlar, resim piyasasna yaplan yatrmlarn reel getirisinin küçük fakat pozitif, Mstanbul Menkul Kymetler Borsasna (MMKB 100) göre daha düük, ve MMKB 100 endeksi ile olan korrelasyonunun özellikle döneminde yüksek oldu;unu göstermitir. Ancak, resim piyasasndaki getiri döviz, altn, ve banka faizi gibi di;er klasik yatrm araçlarnn getirisine göre daha yüksek ve bunlarla olan korrelasyonu düük hatta negatiftir. Bu sonuçlara göre, Türkiye de resim piyasasna yatrm yapmann, borsa ve sanat toplam artmamak üzere, döviz, altn, ve mevduattan oluan bir portföyü çeitlendirece;i ve toplam riski azaltabilece;i söylenebilir (Atukeren ve Seçkin, 2006: 4). 4
5 Tablo 1. Türk Resim Piyasas!nda ve MKB de Dolar Baz!nda Getiri Oranlar! ve Reel Ekonomideki Geli.meler ( ) (yllk ortalamalar kullanlarak yllk % de;ime) Türk Resim Türk Resim Piyasas Mndeksi Piyasasnda USD (USD Baznda) baznda (%) (1989 = 100) MMKB 100 Mndeksinde USD Baznda Getiri (%) Reel GSMH Büyüme Oran (%) Kaynak: Aylin Seçkin and Erdal Atukeren (2007, Tablo 3), MMKB, ve TCMB. Türkiye de resim piyasasna yaplan yatrmlarn Mstanbul Menkul Kymetler Borsasna (MMKB 100) yaplan yatrmlar çeitlendirici etkisi olup olmad; Atukeren ve Seçkin (2006) da FVFM kullanlarak aratrlmtr. Modelin tahmininden elde edilen sonuçlar, beta larn istatistiksel olarak anlaml ve alfa nn sfrdan farkl olmamas nedeniyle, FVFM modelinin Türkiye de resim müzayedeleri piyasasnda geçerli oldu;unu göstermektedir dönemi bir bütün olarak ele alnd;nda, beta nn de;eri 1 in altnda bulunmutur. Bu bulgu, resim piyasasna yaplan yatrmlarn MMKB ile olan bir portföyü çeitlendirici etkisi olabilece;ini göstermektedir. Ancak, FVFM literatüründe beta nn zaman içindeki de;ikenli;i önemli bir konudur. Nitekim, döneminde, beta nn de;eri 1 den farkl de;ildir. Bu nedenle, resim piyasasna yaplan yatrmlarn bu dönemde MMKB ile olan bir portföyü çeitlendirmedi;i söylenebilir. Sonuç olarak, beta nn de;erinin daha uzun dönemde 1 in altnda olmas, sanat ekonomisi literatüründeki genel kanyla uyumlu olarak, sanata yaplan yatrmlarn uzun dönemli bir yatrm arac olarak düünülmesi gerekti;ine dikkat çeker. (Atukeren ve Seçkin, 2006: 12-13). Çalmamzda, uluslararas sanat piyasalarndaki fiyat gelimelerinin bir göstergesi olarak Mei ve Moses n 2002 de American Economic Review de yaynlanladklar Art as an Investment and the Underperformance of Masterpieces makalesinde gelitirilen uluslararas güzel sanatlar piyasalar fiyat indeksi seçilmitir. 3 Mei ve Moses (2002), hesaplama tekni;i olarak tekrarl-sat (repeat-sales) yöntemini kullanmaktadr. Bu yöntem hedonik fiyat yönteminin balca alternatifidir. Mei ve Moses n 2002 indeksine temel olan veri seti döneminde birden fazla defa sat yaplan 4896 tabloyu içermektedir. Bu veri setinin 2005 güncelletirmesinden elde eldilen sonuçlar, son 50 ylda uluslararas resim piyasasnda yllk ortalama getirinin %10.5 oldu;unu göstermektedir. Empresyonist resimler ve eski ustalar alt kategorilerinde ise getiri 3 Mei ve Moses (2002) indeks sayfasndaki bilgiler kullanlarak 2005 ylna kadar güncelle'tirilmi'tir. 5
6 Türk Resim Piyasas0 le Uluslararas0 Resim Piyasalar0 Aras0ndaki Fiyat Etkile3imlerinin Analizi oran srasyla %10.7 ve %10.0 olarak tahmin edilmitir. Bu getiri oranlar hisse senetlerinin (S&P 500) getirisinin (%10.9) altnda olmakla birlikte, 10-yllk Amerikan Hazine bonolarnn (% 6.6) ve ksa vadeli Amerikan Hazine tahvillerin getirisinin (%5.4) üzerindedir. Çalmamzda kullanlan Türk resim piyasas fiyat endeksi ve Mei & Moses uluslararas resim piyasas indeksi [ekil 1 de gösterilmitir. ekil 1. Türk Resim Piyasas! Fiyat Endeksi (TPMI) ve Mei & Moses Uluslararas! Güzel Sanatlar Piyasas! Fiyat Endeksi (MMFAI) MMFAI TPMI 1989 = Verilerin Zaman Serileri Özellikleri ve E.-bütünle.me Analizi [ekil 1 de gösterilen Türk ve uluslararas resim piyasas indeksleri arasndaki ilikiyi inceleyebilmek için öncelikle, bu verilerin zaman serileri özelliklerinin analizi gereklidir. Her iki serinin de pozitif bir trend e sahip oldu;u gözükmektedir. Soru, bu iki serinin döneminde istatistiksel olarak beraber hareket edip etmedi;idir. Bu fikir, zaman serileri literatüründe e-bütünleme (cointegration) analizi olarak bilinmektedir. Tanm olarak, bütünleme (integration) derecesi 1 veya daha fazla olan iki serinin (rastsal yürüyü) kombinasyonundan oluan yeni bir serinin bütünleme derecesi kendisini oluturan serilerin bütünleme derecesinden düükse, bu iki serinin ebütünleme özelli;i gösterdi;i söylenebilir. E-bütünleme özelli;i gösteren seriler ksa vadede birbirinden ayr hareket ediyor gibi gözükselerde, uzun vadede iki seri hatadüzeltme (error correction) mekanizmas sayesinde beraber hareket ederler ve aralarndaki farkn varyans matematiksel olarak snrldr. (Bkz. Banarjee, et al. 1993). E-bütünleme analizi için öncelikle eldeki serilerin birim kök (unit root) içerip içermedikleri test edilmelidir. Bunun için, TPMI ve MMFAI de;ikenlerinin logaritmalar alnm de;erleri üzerinde artrlm Dickey-Fuller (augmented Dickey-Fuller, ADF) ve Phillips ve Perron (1988) birim kök testleri kullanlmtr. Tablo 2 bu testlerin sonuçlarn göstermektedir. 6
7 Tablo 2. Türk Resim Piyasas! (TPMI) ve Mei & Moses Uluslararas! Güzel Sanatlar Piyasas! Fiyat Endekslerinin (MMFAI) Birim Kök Analizi ( TPMI: ; MMFAI: ) Log-Düzey 1. Farklar ADF Test Phillips- Perron Test ADF Test Phillips-Perron Test (TPMI) *** * * ** (MMFAI) * ** *** Not: Log-düzeyler üzerinde yaplan test sabit terim ve do;rusal trend içermektedir. Test edilen hipotez söz konusu serilerin dura;an olmad;dr (nonstationarity). (***), (**), ve (*), srasyla, %1, % 5, ve %10 istatistiksel anlamllk derecesini göstermektedir. ADF ve Phillips-Perron testlerine göre, her iki de;iken de %5 anlamllk derecesinde dura;an de;ildir. Fakat, %10 anlamllk derecesinde Türk resim piyasas fiyat endeksinin dura;an olmad; reddedilmektedir. Deterministik trend ihtiva eden serilerin dura;an olup olmad;nn snanmasnda Elliot, Rotenberg ve Stock un (1996) GLSdetrended Dickey-Fuller (DF-GLS) testi daha güçlü sonuçlar vermektedir. Bu nedenle DF-GLS testi log(tpmi) üzerine uyguland ve log-düzey seviyesinde DF-GLS t-istatisti;i olarak bulundu. Kritik de;er %5 anlamllk derecesinde oldu;undan, Türk resim piyasas fiyat endeksinin birim kök içerdi;ini sonucuna varld. Hem TPMI hem de MMFAI serileri bir birim kök sürec oldu;undan, bu iki seri arasnda e-bütünlemenin olup olmad; test edilebilir. E-bütünleme snamas olarak Johansen in (1995) kitabnda detaylar verilen iz (trace) ve öz-de;er (eigenvalue) istatistiklerini kullandk. Tablo 3 bu testlerin sonuçlarn göstermektedir. Tablo 3. Türkiye Resim Piyasas! Fiyat Endeksi ile Mei & Moses Ulusalararas! Güzel Sanatlar Piyasalar! Fiyat Endeksi aras!nda Johansen E.-bütünle.me Testleri E.- bütünle.en vektör say!s! Öz-deCer z statistici Kritik DeCer (5%) Olas!l!k Yok* En çok E.- bütünle.en vektör aay!s! Öz-DeCer z statistici Kritik DeCer (5%) Olas!l!k Yok * En çok Not: Olaslk MacKinnon-Haug-Michelis (1999) p-de;erleridir. (*) hipotezin %5 nlamllk derecesinde reddedildi;ini göstermektedir. Johansen testi sonuçlar, Türk resim piyasas ile uluslararas resim piyasalar arasnda bir e-bütünleme özelli;i oldu;unu göstermektedir. Bu nedenle, dura;an olmamalarna ra;men bu iki serinin log-düzeyleri arasnda uzun vadeli bir iliki mevcuttur. Bu iliki aa;daki regresyon denkleminde tahmin edilmitir. Tahmin edilen regresyon katsaylar istatistiksel olarak süper-tutarllk özelli;ine sahiptir. 7
8 Türk Resim Piyasas0 le Uluslararas0 Resim Piyasalar0 Aras0ndaki Fiyat Etkile3imlerinin Analizi log (TPMI) = *log(MMFAI) *Trend (2) (0.4593) (0.0258) [1.9944] [1.4506] R 2 = , Adj-R 2 = , Durbin-Watson = , F = (Prob.= ). Not: (.) içindeki rakamlar standard hatalar göstermektedir. ve [.] içindeki rakamlar t-de;erlerini Elde edilen sonuçlar, Türk resim piyasasndaki fiyatlarn uzun vadede dünya sanat piyasalarndaki gelimelerle bire bir hareket etti;ine iaret etmektedir. Bu sonuç, Türk resim piyasasnn genelde küçük ve yerel olarak bilinmesi nedeniyle artc, ancak Goetzman n (1993) sanat piyasalarnn ve zevklerin giderek globallemesi argümanyla tutarldr. [ekil 1, görsel olarak, Türk ve dünya sanat piyasalarndaki fiyatlarn sanki uzaklat; imajn vermektedir. Bu imaj her iki serideki deterministik trend n varl;ndan ileri gelmektedir. (Uygulad;mz Johansen testinde ve uzun dönemli iliki regresyonunda do;rusal trend bulunmaktadr.) [ekil 2, Türk ve dünya resim piyasalarndaki fiyat gelimelerini trend den arndrlm olarak göstermektedir. [ekil 2 deki görsel imaj da ebütünleme analizinden elde edilen sonuçlarla uyum içindedir. ekil 2. Türk ve Dünya Resim Piyasalar!ndaki Fiyatlar!n Trend den Ar!nd!r!lm!. DeCerleri (log-düzey) Trend'den arndrlm' MMFAI (log-düzey) Trend'den arndrlm' MMFAI (log-düzey) Granger-nedensellik S!namalar! E-bütünleen iki (veya daha fazla) seri arasnda en az bir yönde nedensellik ilikisi oldu;u gösterilmitir (Granger representation theorem). (Bkz. Banarjee, et al.,1993: ). Granger n (1969) tanmna göre, e;er (zayf dura;an) bir X de;ikeninin gecikmeli de;erleri (lags) di;er bir (zayf dura;an) Y de;ikeninin tahmin varyansnn (Y de;ikenin geçmii ve di;er bütün ilgili veri ve bilgiler dikkate alndktan sonra) düürüyorsa, X de;ikeni Y de;ikeninin Granger-nedenidir. Bir çok varyantlar olmasna ra;men, Granger-nedensellik testi pratikte en çok, Y nin ba;ml de;iken oldu;u bir regresyon modelinde, Y nin ve X in gecikmeli de;erlerinin açklayc de;iken olarak kullanlmas ve X in gecikmeli de;erlerinin beraber olarak anlaml olup olmad;nn 8
9 F-testi ile snanmas olarak uygulanmaktadr. Granger-nedensellik testlerinden alnan sonuçlar model spesifikasyonuna (gecikme seçimi) duyarldr. Bu nedenle, Akaike, Schwarz, FPE gibi farkl model seçme kriterleri de Granger-nedensellik snamalarnda kullanlmaktadr. Mki seri arasnda e-bütünleme özelli;i oldu;unda Granger-nedensellik testi daha kompleks hale gelmektedir. Çünkü, iki seri arasndaki hata-düzeltme terimi ya da mekanizmas da dikkate alnmaldr. Bu terimin dikkate alnmamas ve analizin birinci farklar düzeyinde (ya da, büyüme oranlar) yaplmas bilgi kaybna neden olmaktadr. Granger-nedensellik snamalarn uygulamadan önce beklentilerin ve hipotezlerin ortaya konmas gerekmektedir. Zira, Granger-nedensellik testleri ve ilgili vektör otoregresyon modelleri a-teorik iktisat olarak görülebilmektedir. Bütün bunlar dikkate alarak, çalmamzn bu aamasnda Türk resim piyasasndaki fiyatlar ile uluslararas resim piyasalarndaki fiyatlar arasnda Granger-nedensellik analizi yaplacaktr. A priori olarak Türk resim piyasasndaki gelimelerinin dünya resim piyasasn harekete geçirece;ini beklememekteyiz. Bunun nedeni Türk resim piyasasnn yerel ve nispeten küçük olmasdr (yllk sat hacmi milyon dolar olarak tahmin ediliyor). Bilgimiz dahilinde, Türk resim piyasasnn dünya resim piyasas için öncü gösterge olma özelli;i de yoktur (böyle bir özellik Granger-nedensellik testlerinde nedensellik bulgusu olarak yansyabilir). Normal olarak, dünya sanat piyasalarndan Türk resim piyasalarna tek yönlü bir nedensellik ilikisinin olmas ve iki piyasa arasndaki e-bütünleme ilikisinin Türk resim piyasasnn uzun dönemde dünya piyasalarndaki gelimeleri takip etti;i eklinde yorumlababilece;i beklentisindeyiz. Ancak, analizimiz bu aamada ikide;ikenli oldu;undan, analizde bulunmayan fakat her iki de;ikeni de etkileyebilecek ortak bir faktörün olmas ihtimali nedeniyle, bir karlkl-nedensellik ilikisi (feedback) de göz ard edilemez. Ayrca, elimizdeki veriler sadece arasn kapsamakta ve de;ikenlerin gecikmeli de;erlerinin de regresyonda yer almas gerekmesi nedeniyle tahminde kullanlan serbestlik derecesi azalmaktadr. Nedensellik snamalarndaki serbestlik derecesini artrmak için, istatistiksel olarak anlaml olsun olmasn regresyonda sabit sayda gecikmeli de;iken kullanmak yerine, Penm ve Terrell (1984) ve Kang (1989) tarafndan önerilen alt-küme otoregresyonu (subset autoregression) ve alt-küme transfer fonksiyonu (subset transfer function) yaklamn kullandk. Bu yöntemde, t- testleri veya bir model seçim kriteri kullanarak, modelin tahmin gücüne katk sa;lamayan gecikmeler elimine edilmekte ve nihai modelde sadece belli bir kritere göre en anlaml oldu;u kabul edilen gecikmeler bulunmaktadr. Tabii ki, Y nin ba;ml de;iken oldu;u bir regresyonda Y nin optimal gecikmeli de;erleri kullanlarak oluturulan alt-küme otoregresyonun üzerine X in gecikmeli de;erleri eklendi;inde, bu gecikmeli de;erler Y nin otoregresyon yoluyla tahminini iyiletirmeyebilir. Bu durumda X in Y nin Granger-nedeni oldu;u hipotezi reddedilecektir. Türk resim piyasndaki fiyatlar ile uluslararas resim piyasalarndaki fiyatlar arasndaki Granger-nedensellik ilikisinin snanmas için oluturdu;umuz alt-küme transfer fonksiyonlarnn tahmin sonuçlar (3) ve (4) no. lu regresyon denklemlerinde gösterilmektedir. dlog(mmfai) = *dlog(TPMI t-1 ) (3) (0.0860) [2.6079] R 2 = Adj- R 2 = Durbin-Watson= , F = SBIC =
10 Türk Resim Piyasas0 le Uluslararas0 Resim Piyasalar0 Aras0ndaki Fiyat Etkile3imlerinin Analizi dlog(tpmi) = *ECT *dlog(MMFAI t-2) (4) (0.2774) (0.4172) [ ] [2.2472] R 2 = Adj- R 2 = Durbin-Watson= , F = , SBIC = (.) içindeki rakamlar standart hatalar, [.] içindeki rakamlar t-istatisti;i de;erlerini göstermektedir. ECT de;ikeni (2) no.lu regresyon denkleminden elde edilen hata teriminin (-1) ile çarplmasyla oluturulan hata düzeltme terimi dir. dlog(.) de;ikenlerin logaritmalarnn ilk farklar eklinde ifade edildi;ini göstermektedir. Granger-nedensellik snamalarndan elde edilen sonuçlar, Türk resim piyasasndaki fiyatlar ile dünya piyasalarndaki fiyatlar arasnda pozitif bir karlkl-nedensellik oldu;una iaret etmektedir. Fakat, Türk resim piyasasndan dünya piyasalarna olan etki sadece ksa dönemlidir. Buna karlk, hata düzeltme teriminin Türk resim piyasasndaki fiyatlarn açkland; denklemde istatistiksel olarak anlaml olmas uluslararas resim piyasalarndaki fiyat gelimelerinin Türk resim piyasasna sadece ksa dönemde de;il uzun dönemde de etki etti;ini göstermektedir. Ksa dönemde çeitli nedenlerle oluan getiri farklar uzun vadede raksamamaktadr. Ancak, bu bulgu iki piyasa arasnda uzun vadede getiri farknn olmamasnn de;il, sadece aradaki getiri farklarnn varyansnn sonsuza gitmedi;inin göstergesidir. Türk resim piyasasnn dünya resim piyasalar üzerinde gerçekten ksa vadede de olsa bir etkisi olup olmad; tartmaya açk bir konudur. Daha once belirtt;imiz gibi, bu sonuç her iki piyasay da etkileyen bir ortak bir de;ikenin modelde bulunmamasndan kaynaklanabilir (örne;in, global hisse senedi piyasalarnda meydana gelen önemli de;imeler). Yine de, Türk resim piyasasndan dünya resim piyasalarna uzun vadede bir etki geçii olmamas, uluslararas bir resim portföyünde Türk resimlerin uzun vadede çeitlendirme etkisi yapabilece;i kansn vermektedir. 3. Türk Resim Piyasas! ile Uluslararas! Resim Piyasalar! aras!ndaki ili.kinin Finansal Varl!k Fiyatlama Modeli ile ncelenmesi Bu bölümde, Türk resmine yaplan yatrmlarn uluslararas bir sanat eserleri portföyünü çeitlendirici etki yapp yapamayaca;n finansal varlk fiyatlama modeli (FVFM) çerçevesinde inceleyece;iz. FVFM de belirli bir finansal varl;n getirisi ile bir piyasa portföyünün getirisi arasndaki ilikisi irdelenir. Bunu yaparken, risksiz kabul edilecebilecek baka bir yatrm aracnn getirisi de göz önüne alnr. FVFM nin çeitli versiyonlar vardr. FVFM nin zaman serileri kullanlarak tahmin edilen versiyonu Jensen (1968) tarafndan gelitirilmitir. (FVFM modelinin türetilmesi ve detayl analizi için, bkz. Bailey, 2005.) FVFM ekonometrik olarak aa;daki ekilde ifade edilebilir: (R it R ft )= R i + V im (R Mt R ft ) + W it (5) Bu denklemde: R it R ft R Mt : Belirli bir finansal varl;n (i) getirisine ait zaman serisi, : Risksiz kabul edilen bir finansal varl;n (f) getirisine ait zaman serisi (Risksiz faiz oran), : Belirli bir piyasa portföyünün (M) getirisine ait zaman serisi, 10
11 V im R W it : i finansal varl;nn getirisinin piyasa portföyü ile olan ilikisinin hassasiyetini (risk ilikisini) gösteren parametre, : i finansal varl;nn piyasa portföyü ile olan risk ilikisi ile açklanamayan ksm, ve : regresyonun hata terimidir. Sanat ekonomisi literatüründe FVFM yi ilk uygulayan Stein (1977) dr. Pesando (1993), Chanel et al. (1994), Hodgson ve Vorkink (2004), ve Edwards (2004) sanat piyasalar ile hisse senedi piyasalar arasndaki FVFM ilikisini inceleyen di;er çalmalardandr. Atukeren ve Seçkin (2006) bu çalmalarn belli bal sonuçlarn özet olarak aktarmaktadr. FVFM de tahmin edilen beta (V) parametresi, i finansal varl;nn piyasa portföyüne göre sistematik riskini gösterir. E;er, V > 1 ise, i varl; piyasaya göre daha riskli (ve bu nedenle de getirisi yüksek olabilir); V = 1 ise, i varl;nn sistematik riski piyasa portföyü ile ayn; V < 1 ise, i varl; piyasa portföyüne göre daha risksiz demektir. Bu son halde (V < 1), i varl;nnn getirisinin piyasa portföyünün getirisi ile olan korrelasyonunun düük oldu;u ve i finansal varl;n da içeren bir yatrm portföyünün toplam riski azaltaca; söylenebilir. FVFM, tamamen finansal nitelikli varlklara uyguland;nda, alfa nn (R i ) sfr olmasn gerektirir. Pozitif de;erli ve sfrdan istatistiksel olarak anlaml farkl olan bir alfa de;eri, i finansal varl;nn risksiz faiz oranna göre ekstra getirisinin piyasa portföyünün ekstra getirisine olan risk ilikisinden portföy yöneticisinin kabiliyeti vb. nedenlerle sapt; eklinde yorumlanabilir. Burada, Türk resim piyasas ile Mei & Moses uluslararas resim piyasas fiyat endeksi arasndaki FVFM ilikisini inceleyece;iz. FVFM nin tahmininde uluslararas risksiz getiri oran olarak hem ksa vadeli (3-aylk) Amerikan Hazine tahvili getirisini hem de uzun vadeli (10-yllk) Amerikan Hazine bonosu getirisini kullanaca;z. Ayrca, Türkiye de beta nn 1994 krizinden önce ve sonraki dönemlerde (MMKB ye göre) de;iti;ini önceki çalmalarda görmütük. Bu nedenle, Türk ve dünya resim piyasalar arasndaki FVFM ilikisini ve dönemleri için tahmin ederek, beta nn bu dönemlerde farkl de;erlere sahip olup olmad;n test edece;iz. Bu uygulamalardan elde edilen sonuçlar Tablo 4A, 4B, 5A, ve 5B de gösterilmektedir. Tablo 4A. Türk Resim Piyasas! ve Mei & Moses Uluslararas! Güzel Sanatlar Piyasas! aras!ndaki FVFM li.kisinin Tahmini ( ) (Uluslararas risksiz getiri: 3-aylk Amerikan Hazine Tahvili oran) De;er Standart t-istati;i Olaslk Hata Alfa Beta N = 15, R 2 = , Durbin-Watson = , F-Stat. = (Prob. = ) 11
12 Türk Resim Piyasas0 le Uluslararas0 Resim Piyasalar0 Aras0ndaki Fiyat Etkile3imlerinin Analizi Tablo 4B. Türk Resim Piyasas! ve Mei & Moses Uluslararas! Güzel Sanatlar Piyasas! aras!ndaki FVFM li.kisinin Tahmini ( ) (Uluslararas risksiz getiri: 3-aylk Amerikan Hazine Tahvili oran) De;er Standart t-istati;i Olaslk Hata Alfa Beta N = 10, R 2 = , Durbin-Watson = , F-Stat. = (Prob. = ) Tablo 5A. Türk Resim Piyasas! ve Mei & Moses Uluslararas! Güzel Sanatlar Piyasas! aras!ndaki FVFM li.kisinin Tahmini ( ) (Uluslararas risksiz getiri: 10-ylk Amerikan Hazine Bonosu oran) De;er Standart t-istati;i Olaslk Hata Alfa Beta N = 15, R 2 = , Durbin-Watson = , F-stat: (Prob. = ) Tablo 5B. Türk Resim Piyasas! ve Mei & Moses Uluslararas! Güzel Sanatlar Piyasas! aras!ndaki FVFM li.kisinin Tahmini ( ) (Uluslararas risksiz getiri: 10-ylk Amerikan Hazine Bonosu oran) De;er Standart t-istati;i Olaslk Hata Alfa Beta N = 10, R 2 = , Durbin-Watson = , F-Stat. = (Prob. = 06322) Tablo 4 ve 5 de gösterilen sonuçlara göre, Türk resim ve dünya resim piyasalarndaki getirilerin FVFM ile tahmini istatistiksel olarak anlamsz sonuç vermektedir. (Regresyonlarn F-istati;i de;erleri % 5 seviyesinde anlaml bulunmad.) Bu sonuç, risksiz getiri orannn seçimine göre farkllk göstermemektedir. Bu bulgular iki ekilde yorumlanabilir. Birincisi, FVFM nin Türk ve dünya resim piyasalar arasndaki risk getiri ilikisini açklamak için geçerli bir çerçeve oluturmad;dr. Bu yorum, FVFM ye genel olarak yöneltilen kritiklerle ayn do;rultudadr. Ancak, bu Türk ve dünya resim piyasalar arasnda baka bir iliki olmad;n göstermez. Mkinci yorum, FVFM nin Türk ve dünya resim piyasalar arasndaki risk getiri ilikisi için geçerli bir model oldu;u ve bu iki piyasa arasnda gerçekten bir ortagonalite bulundu;udur. Bu yoruma göre, iki piyasa arasndaki beta sfr dan farkl de;ildir. Bu açdan hareketle, FVFM nin beta nokta tahmin de;erlerine baknca, beta nn de;erinin döneminde düük ve pozitif, döneminde ise negatif oldu;unu görmekteyiz. Elde edilen sonuçlarn bu ekilde de;erlendirilmesi, Türk resim piyasasna yaplan yatrmlarn uluslararas resim piyasalarna yaplan yatrmlar çeitlendirebilece;ine iaret etmektedir. Bu yorum, e-bütünleme analizi ve Grangernedensellik snamalarndan elde edilen sonuçlarla da uyumludur. 12
13 4. Sonuç Sanat ekonomisi literatüründe, sanat eserlerinin finansal bir portföyü çeitlendirici etki yapp yapmayaca;n incelenmektedir. Bu çalmalardan çkan sonuç genelde olumludur. Ancak, bu cevap kendi bana yeterli de;ildir. E;er sanat eserleri bir finansal yatrm arac olarak kullanlacaksa, bu sanat eserlerinin seçilerek kendi içinde bir yatrm portföyünün oluturulmasn gerektirir. Bu portföyün risk getiri ilikisi de, di;er finansal portföylerde oldu;u gibi, portföye dahil olan yatrm araçlarnn biribirleriyle ilikisine ba;ldr. Bu açdan bakld;nda, uluslararas literatürde de;iik sanat eserleri kategorilerindeki getirilerin birbirleri ile ilikisini inceleyen çalmalarn says çok snrldr. Bu çalmada, Türk resim piyasasndaki fiyat gelimelerinin uluslararas resim piyasasndaki fiyat dinamikleri ile olan ilikileri e-bütünleme ve Granger-nedensellik snamalar yoluyla incelenmekte ve Türk resminin uluslararas sanat yatrmlar portföyünü çeitlendiri etkisi olup olamayca;da finansal varlk fiyatlama modeli çerçevesinde analiz edilmektedir. Elde etti;imiz sonuçlar, Türk resim piyasas ile dünya resim piyasas arasnda uzun dönemli bir denge ilikisi oldu;unu, Türk piyasasndaki fiyatlarn ksa vadede olabilecek sapmalara ra;men uluslararas sanat piyasalarndaki fiyat gelimelerine do;ru yönlendi;ini göstermektedir. Mzledi;imiz yöntem, Granger-nedensellik snamalarnn ebütünleme analiziyle birlikte tamamlayc olarak kullanlmasna da bir örnek tekil etmektedir. FVFM tahmininden elde edilen sonuçlarn yukarda belirtti;imiz sonuçlar çerçevesinde de;erlendirilmesinden, Türk resim piyasasna yaplan yatrmlarn sadece sanat eserlerinden oluan uluslararas bir portföyü çeitlendirme etkisi yapaca; sonucuna varyoruz. Ancak, Türk resim piyasasnn s;l; nedeniyle Türk resim piyasasnn ekonomik krizlerden kolay etkilendi;i de göz önünde bulundurulmaldr. Bu konuda da, sanat yatrmlar için genelde geçerli olan, yatrmn zaman boyutunun de;erlendirilmesi önem tamaktadr. Kaynakça ASHENFELTER, Orley ve Kathryn GRADDY (2003); Auctions and the Price of Art, Journal of Economic Literature, 41, ss ATUKEREN, Erdal ve Aylin SEÇKMN (2006); Türkiye de Resim Piyasasnda Risk Getiri Mlikisinin Tahmini ve FVFM Uygulamas, 10. Ulusal Finans Sempozyumu, Selçuk Izmir, 1-4 Kasm BAILEY, Roy. E. (2005); The Economics of Financial Markets, Cambridge University Press, Cambridge, UK. BANERJEE, Anindya, Juan DOLADO, John W. GALBRAITH ve David F. HENDRY (1993); Co-Integration, Error-Correction, and the Econometric Analysis of Non- Stationary Data, Oxford University Press, Oxford, UK. BAUMOL, William J. (1986); Unnatural Value: or Art Investment as Floating Crap Game, American Economic Review, 76:2, ss BURTON, Benjamin, J. ve Joyce P. JACOBSEN (1999), Measuring Returns on Investment in Collectibles, Journal of Economic Perspectives, 13:4, ss
14 Türk Resim Piyasas0 le Uluslararas0 Resim Piyasalar0 Aras0ndaki Fiyat Etkile3imlerinin Analizi CHANEL, O. L., A. GERARD-VARET, ve V. GINSBURGH (1994); Prices and Returns on Paintings: An Exercise on How to Price the Priceless, Geneva Papers on Risk and Insurance Theory, 19, ss EDWARDS, Sebastian. (2004); On the Economics of Latin American Art: Creativity Patterns and Rates of Return, Economia (Journal of the Latin American and Caribean Economics Association), Spring Issue, ss ELLIOT, Graham., Thomas J. ROTHENBERG, ve James H. STOCK. (1996); Efficient Tests for an Autoregressive Unit Root, Econometrica, 64, ss FREY, Bruno, S. ve Reiner EICHENBERGER (1995); On the Return of Art Investment Return Analyses, Journal of Cultural Economics, 19, ss FREY, Bruno S. ve Werner, W. POMMEREHNE (1989); Art Investment: An Empirical Inquiry, Southern Economic Journal, 56:2, ss GOETZMANN, William N. (1993); Accounting For Taste: Art and the Financial Markets Over Three Centuries, American Economic Review, 83:5, ss GRANGER, Clive W. J. (1969); Investigating Causal Relationships by Econometric Models and Cross-Spectral Methods, Econometrica, 36, ss HODGSON, Douglas J. ve Keith P. VORKINK (2004); Asset Pricing Theory and the Valuation of Canadian Paintings, Canadian Journal of Economics, 37:3, ss JENSEN, Michael. C. (1968); The Performance of Mutual Funds in the Period , Journal of Finance, 23:2, ss JOHANSEN, Søren (1995). Likelihood-Based Inference in Cointegrated Vector Autoregressive Models. Oxford University Press, Oxford, UK. KANG, Heejoon (1989); The Optimal Lag Selection and Transfer Function Analysis in Granger-Causality Tests, Journal of Economic Dynamics and Control, 13, ss MACKINNON, James G., Alfred A. HAUG, ve Leo MICHELIS (1999); Numerical Distribution Functions of Likelihood Ratio Tests for Cointegration, Journal of Applied Econometrics, 14, ss MEI, Jianping ve Michael MOSES (2002); Art as an Investment and the Underperformance of Masterpieces, American Economic Review, 92:5, ss PENM, Jack H. W. ve R. Deane TERRELL (1984); Multivariate Subset Autoregressive Modelling with Zero Constraints for Detecting Overall Causality, Journal of Econometrics, 24, ss PESANDO, James E. (1993); Art as Investment: The Market for Modern Prints, American Economic Review, 83:5, ss PHILLIPS, Peter C.B. ve Pierre PERRON (1988); Testing for a Unit Root in Time Series Regression, Biometrika, 75, ss
15 SEÇKMN, Aylin ve Erdal ATUKEREN (2006); Art and the Economy: A First Look at the Market for Paintings in Turkey, Economics Bulletin, 26:3, ss [ SEÇKMN, Aylin ve Erdal ATUKEREN (2007); Is Art an Investment Alternative in Turkey? Evidence from the Turkish Paintings Market, Investment Management and Financial Innovations, 4(4-Part II); Yaynda. STEIN, John Picard (1977); The Monetary Appreciation of Paintings, Journal of Political Economy, 85:5, ss WORTHINGTON, Andrew C. ve Helen HIGGS (2003); Art as an Investment: Short and Long-term Comovements in Major Painting Markets, Empirical Economics, 28, ss
Y = 29,6324 X 2 = 29,0871 X 3 = 28,4473 y 2 = 2,04 x 2 2 = 0,94 x 2 3 = 2,29 yx 2 = 0,19 yx 3 = 1,60 x 2 x 3 = 1,06 e 2 = 0,2554 X + 28,47 X 3-0,53
EKONOMETR DERS ÇALIMA SORULARI SORU : 1 1980-1994 y llar aras ndaki Türkiye Özel Yat r m (Y), Reel Mevduat Faiz Oran (X ) ve GSMH (X 3 ) verilerinden hareketle a*a+ daki ortalamadan farklara göre ara sonuçlar
DetaylıSermaye Piyasas Faaliyetleri Temel Düzey Eitim Proram
Temel Düzey Eitim Proram Amaç : Sermaye Piyasas Kurumlarnda görev yapanlar veya bu görevlere atanacaklar, SPK nn düzenleyecei Lisanslama snavna hazrlama. Katlmclar Hisse Senetleri Piyasas Mü"teri Temsilcileri,Yatrm
Detaylı2 400 TL tutarndaki 1 yllk kredi, aylk taksitler halinde aadaki iki opsiyondan biri ile geri ödenebilmektedir:
SORU 1: 400 TL tutarndaki 1 yllk kredi, aylk taksitler halinde aadaki iki opsiyondan biri ile geri ödenebilmektedir: (i) Ayla dönütürülebilir yllk nominal %7,8 faiz oran ile her ay eit taksitler halinde
DetaylıYatırım Analizi ve Portföy Yönetimi 5. Hafta
Yatırım Analizi ve Portföy Yönetimi 5. Hafta Dr. Mevlüt CAMGÖZ 1 Dr. Mevlüt Camgöz İçerik Tek Endeks / Pazar Modeli Sistematik Risk Sistematik Olmayan Risk Sermaye Varlıklarını Fiyatlandırma Modeli (SVFM)
Detaylı1) Ekonominin Genel Durumu ve Piyasalar:
01/01/2005-30/06/2005 DÖNEMNE LKN YAPI KRED EMEKLLK A.. GELR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI (DÖVZ) EMEKLLK YATIRIM FONU FAALYET RAPORU 1) Ekonominin Genel Durumu ve Piyasalar: 2005 yl gelimekte olan ülke
DetaylıTürkiye de Tarımsal Üretim ile Tarımsal Kredi Kullanımı Arasındaki Nedensellik İlişkisi
Araştırma Makalesi / Research Article Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Der. / Iğdır Univ. J. Inst. Sci. & Tech. 4(1): 67-72, 2014 Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi Iğdır University Journal
DetaylıYAPI KRED EMEKLLK A.. GELR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI (DÖVZ) EMEKLLK YATIRIM FONU
GELR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI (DÖVZ) EMEKLLK YATIRIM FONU 1 OCAK - 30 EYLÜL 2006 ARA HESAP DÖNEMNE AT MAL TABLOLAR VE SINIRLI DENETM RAPORU GELR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI (DÖVZ) EMEKLLK YATIRIM
DetaylıYAPI KRED EMEKLLK A.. GELR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI (DÖVZ) EMEKLLK YATIRIM FONU
GELR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI (DÖVZ) EMEKLLK YATIRIM FONU 1 OCAK - 31 MART 2007 ARA HESAP DÖNEMNE AT FNANSAL TABLOLAR VE NCELEME RAPORU ARA DÖNEM FNANSAL TABLOLAR HAKKINDA NCELEME RAPORU Yap Kredi
DetaylıKeynesyen makro ekonomik modelin geçerli oldu(u bir ekonomide aa(daki ifadelerden hangisi yanltr?
SORU 31: 3 / 4 Bir ekonomide kii ba üretim fonksiyonu y = 2k biçiminde verilmektedir. Nüfus art hz %2, teknik ilerleme hz %2 ve amortisman oran %6 iken tasarruf oran da %30 ise bu ekonomideki kii ba sermaye
DetaylıHAM PETROL FİYATLARININ BİST 100 VE BİST ULAŞTIRMA ENDEKSLERİ İLE İLİŞKİSİ
Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Nisan 2016, Sayı:12 HAM PETROL FİYATLARININ BİST 100 VE BİST ULAŞTIRMA ENDEKSLERİ İLE İLİŞKİSİ Selçuk KENDİRLİ 1 Muhammet ÇANKAYA 2 Özet:
DetaylıTürkiye'de Kriz Döneminde Kur-Faiz-Borsa likilerinin Dinamik Analizi Banka-Mali ve Ekonomik Yorumlar, Sayı: 11, ss: 47-56, 2002
Türkiye'de Kriz Döneminde KurFaizBorsa likilerinin Dinamik Analizi BankaMali ve Ekonomik Yorumlar, Sayı:, ss: 4756, 2002 Osman KARAMUSTAFA * Yakup KÜÇÜKKALE ** Giri Finans literatüründe döviz kurları ile
DetaylıYatırım Analizi ve Portföy Yönetimi 6. Hafta
Yatırım Analizi ve Portföy Yönetimi 6. Hafta Dr. Mevlüt CAMGÖZ 1 Dr. Mevlüt CAMGÖZ İçerik Karakteristik Doğru ve Beta Katsayısı Karakteristik Doğrunun Tahmini Beta Katsayısının Hesaplanması Agresif ve
Detaylı1. YAPISAL KIRILMA TESTLERİ
1. YAPISAL KIRILMA TESTLERİ Yapısal kırılmanın araştırılması için CUSUM, CUSUMSquare ve CHOW testleri bize gerekli bilgileri sağlayabilmektedir. 1.1. CUSUM Testi (Cumulative Sum of the recursive residuals
DetaylıYAPI KRED EMEKLLK A.. GELR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI (DÖVZ) EMEKLLK YATIRIM FONU
GELR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI (DÖVZ) EMEKLLK YATIRIM FONU 1 OCAK - 31 MART 2006 ARA HESAP DÖNEMNE AT MAL TABLOLAR VE SINIRLI DENETM RAPORU GELR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI (DÖVZ) EMEKLLK YATIRIM
Detaylı2013 YILI II. SEVYE AKTÜERLK SINAVLARI FNANS TEORS VE UYGULAMALARI ÖRNEK SINAV SORULARI
SORU 1: 013 YILI II. SEVYE AKTÜERLK SINAVLARI FNANS TEORS VE UYGULAMALARI ÖRNEK SINAV SORULARI ABC hisse senedinin spot piyasadaki fiyat 150 TL ve bu hisse senedi üzerine yazlm alivre sözle mesinin fiyat
DetaylıTÜRKYE DE VERG GELRLER VE EKONOMK BÜYÜME LKS: 1960-2006 DÖNEM
2. Ulusal ktisat Kongresi / 20-22 ubat 2008 / DEÜ BF ktisat Bölümü / zmir-türkiye ÖZET TÜRKYE DE VERG GELRLER VE EKONOMK BÜYÜME LKS: 1960-2006 DÖNEM Dilek Temiz 1 Bu çalma, Türkiye ekonomisi için, vergi
Detaylıİstanbul Menkul Kıymetler Borsası nda İşlem Hacmi İle Getiri İlişkisi
Muhasebe ve Finansman Dergisi Temmuz/2013 İstanbul Menkul Kıymetler Borsası nda İşlem Hacmi İle Getiri İlişkisi ÖZET Halime TEMEL NALIN Sevinç GÜLER Bu çalışmanın amacı, İMKB 100 Endeksinde işlem hacmi
Detaylır i = a i + b i r m + i
Endeks Modelleri William Sharpe tarafından gelitirilen tekli endeks modeli ve onu takip eden çoklu endeks modelleri, portföyün beklenen getirisi ve riskinin hesaplanması için gereken veri sayısını ciddi
DetaylıİMKB 100 ENDEKSİ İLE BAZI MAKROEKONOMİK DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ İLİŞKİYİ İNCELEMEYE YÖNELİK BİR UYGULAMA
AKADEMİK BAKIŞ, SAYI 16, NİSAN, 2009 Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi ISSN:1694-528X, İktisat ve Girişimcilik Üniversitesi, Türk Dünyası Kırgız- Türk Sosyal Bilimler Enstitüsü, Celalabat-
DetaylıProf. Dr. KARACABEY Yrd. Doç. Dr. GÖKGÖZ. Yatırım süreci beş temel aşamadan oluşmaktadır:
Risk ve Getiri Konsepti Prof. Dr. Argun KARACABEY Yrd. Doç. Dr. Fazıl GÖKGÖZ 1 Yatırım süreci beş temel aşamadan oluşmaktadır: 1.Yatırım Politikasının belirlenmesi,.menkul kıymet analizinin yapılması,
DetaylıİSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI NDA HESAPLANAN ENDEKSLER ARASI İLİŞKİLER
İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI NDA HESAPLANAN ENDEKSLER ARASI İLİŞKİLER INTRA-INDEX CORRELATIONS CALCULATED IN ISTANBUL STOCK EXCHANGE Bekir ELMAS * Öz Hisse senedi endeksleri, borsada işlem gören hisse
DetaylıYAPI KRED EMEKLLK A.. GELR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI (DÖVZ) EMEKLLK YATIRIM FONU
GELR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI (DÖVZ) EMEKLLK YATIRIM FONU 1 OCAK - 31 ARALIK 2006 DÖNEMNE AT FNANSAL TABLOLAR VE BA$IMSIZ DENETM RAPORU BA$IMSIZ DENETM RAPORU Yap Kredi Emeklilik A.. Gelir Amaçl
DetaylıSigorta irketlerinin Yaps ve Aktüerin Rolü. Aktüerler Derneği Nisan 2010
Sigorta irketlerinin Yaps ve Aktüerin Rolü Aktüerler Derneği Nisan 2010 Türkiye de sigortaclk ve bireysel emeklilik sektörü RKET SAYISI - NUMBER OF COMPANY 2006 2007 2008 Hayat D - Non Life (Alt adedi
Detaylı3 1 x 2 ( ) 2 = E) f( x) ... Bir sigorta portföyünde, t poliçe yln göstermek üzere, sigortal saysnn
SORU : Aada tanm verilen f fonksiyonlarndan hangisi denklemini her R için salar? f + = f t dt integral e A) f = e B) f = e C) f D) f = E) f = e ( ) = e ( ) SORU : Bir sigorta portföyünde, t poliçe yln
DetaylıTÜRK MALAT SANAYNDE UZUN DÖNEM DENGE LKS: 1950-1993
TÜRK MAAT SANAYNDE UZUN DÖNEM DENGE KS: 950-993 Rahmi YAMAK Yakup KÜÇÜKKAE 2 Abstract This study investigates hether the long run equilibrium implied by profit maximization is valid for the Turkish manufacturing
DetaylıEBÜTÜNLEME TEKN LE TÜRKYE DE YAKIT TALEBNN ANALZ
EBÜTÜNLEME TEKN LE TÜRKYE DE YAKIT TALEBNN ANALZ Murat NANCI (*) Özet: Bu çalımada, Türkiye de yakıt talebinin kısa ve uzun dönem esneklikleri ebütünleme ve hata düzeltme metodu ile tahmin edilmitir. Süper
DetaylıİÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM GENEL OLARAK ULUSLARARASI PORTFÖY YÖNETİMİ
İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM GENEL OLARAK ULUSLARARASI PORTFÖY YÖNETİMİ 1.1. Uluslararası Portföy ve Yönetimi Kavramları... 1 1.2.Uluslararası Portföy Çeşitlendirmesi ve Etkileyen Faktörler... 3 1.2.1. Yatırımcının
DetaylıOnüçüncü Bölüm Zaman Serisi Analizi
OnüçüncüBölüm ZamanSerisiAnalizi Hedefler Buüniteyiçalktansonra; Zaman serisine en uygun tahmin denklemini belirler, Tahmin denklemini kullanarak projeksiyon yapar, Tahminler için yaplan hatay ölçer, Belli
DetaylıYATIRIM ARAÇLARININ GETİRİLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN ÇOK BOYUTLU ÖLÇEKLEME YÖNTEMİ İLE ANALİZİ
Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, Güz 2012, Cilt:8, Yıl:8, Sayı:2, 8:45-55 YATIRIM ARAÇLARININ GETİRİLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN ÇOK BOYUTLU ÖLÇEKLEME YÖNTEMİ İLE ANALİZİ Mustafa İBİCİOĞLU * MULTIDIMENSIONAL
DetaylıTürkiye de Reel Döviz Kuru, Tarımsal İhracat ve Tarımsal İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisi
TÜRK TARIM ve DOĞA BİLİMLERİ DERGİSİ www.dergipark.gov.tr/turkjans Türkiye de Reel Döviz Kuru, Tarımsal İhracat ve Tarımsal İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisi Ergün ŞİMŞEK Amasya Üniversitesi Amasya
DetaylıYAPI KRED EMEKLLK A.. GELR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI (DÖVZ) EMEKLLK YATIRIM FONU
EMEKLLK YATIRIM FONU 1 OCAK - 31 MART 2005 ARA HESAP DÖNEMNE AT MAL TABLOLAR VE SINIRLI DENETM RAPORU EMEKLLK YATIRIM FONU 1 OCAK - 31 MART 2005 ARA HESAP DÖNEMNE AT SINIRLI DENETM RAPORU 1. Yap Kredi
DetaylıFinansal Kurumlar ve Piyasalar. Zorunlu Yüksek Lisans. 1. yıl 1. yarıyıl / Güz Doç. Dr. Mehmet Güçlü. Uzaktan Öğrenim Türkçe Yok
Dersin Adı Dersin Kodu Dersin Türü DERS ÖĞRETİM PLANI Dersin Seviyesi Dersin AKTS Kredisi 0 Haftalık Ders Saati 3 Haftalık Uygulama Saati - Haftalık Laboratuar Saati - Dersin Verildiği Yıl Dersin Verildiği
DetaylıULUSLARARASI PORTFÖY KURAMI VE UYGULAMALARI
ULUSLARARASI PORTFÖY KURAMI VE UYGULAMALARI DEVRİM YALÇIN 1.12.2016 ULUSLARARASI PORTFÖY KURAMI 1 PORTFÖY OLUŞTURMANIN AMACI PORTFÖY KURAMININ NİHAİ AMACI YATIRIMLARIN TOPLAM RİSKİNİ EN KÜÇÜK SEVİYEYE
DetaylıRisk ve Getiri. Dr. Veli Akel 1-1
Bölüm m 1 Risk ve Getiri Dr. Veli Akel 1-1 Risk ve Getiri urisk ve Getirinin Tanımı uriski Ölçmek Đçin Olasılık Dağılımlarını Kullanmak uportföyün Riski ve Getirisi uçeşitlendirme ufinansal Varlıkları
DetaylıPARAMETRK OLMAYAN STATSTKSEL TEKNKLER. Prof. Dr. Ali EN ÖLÇEKLER
PARAMETRK OLMAYAN STATSTKSEL TEKNKLER Prof. Dr. Ali EN 1 Normal dalm artlarn salamayan ve parametrik istatistik tekniklerinin kullanlmasn elverisiz klan durumlarn bulunmas halinde, eldeki verilere bal
DetaylıÖZGEÇMİŞ. Dağıtılmış Gecikmeli Modellerin Analizi ve Firma Verilerine Uygulanması, Prof. Dr. Ali Hakan Büyüklü
ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı: Ferda Yerdelen Tatoğlu Doğum Tarihi: 25 07 1978 Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Ekonometri İstanbul Üniversitesi 1998 Y. Lisans Ekonometri İstanbul Universitesi
DetaylıBölüm 7 Risk Getiri ve Sermayenin Fırsat Maliyetine Giriş. Getiri Oranı. Getiri Oranı. İşlenecek Konular
Bölüm 7 Risk Getiri ve Sermayenin Fırsat Maliyetine Giriş İşlenecek Konular Getiri Oranları: Gözden Geçirme Sermaye Piyasası Tarihi Risk & Çeşitlendirme Risk Üzerine Yorumlar Sermaye Kazancı + kar payı
Detaylıalphanumeric journal The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems
Available online at www.alphanumericjournal.com alphanumeric journal The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems Received: May 8, 2017 Accepted: June
DetaylıEkonomik Güven Endeksi İle Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Türkiye Örneği
Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 19/2 (2017) 603-614 Ekonomik Güven Endeksi İle Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Türkiye Örneği Kemal EYÜBOĞLU * Sinem
DetaylıDÖVİZ KURU İLE BORSA İSTANBUL 100 VE SEKTÖR ENDEKSLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN AMPİRİK ANALİZİ
DÖVİZ KURU İLE BORSA İSTANBUL 100 VE SEKTÖR ENDEKSLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN AMPİRİK ANALİZİ EMPIRICAL ANALYSIS OF THE REALATIONSHIP BETWEEN EX- CHANGE RATE AND ISTANBUL STOCK EXCHANGE 100 AND SECTOR INDEXES
DetaylıARSAN TEKST L T CARET VE SANAY ANON M RKET SER :XI NO:29 SAYILI TEBL E ST NADEN HAZIRLANMI YÖNET M KURULU FAAL YET RAPORU
1. Raporun Dönemi : 01.01.2008 31.03.2008 2. Faaliyet Konusu Arsan Tekstil Ticaret Ve Sanayi A.. (irket) 1984 ylnda Türkiye de kurulmu# olup faaliyet konusu; her türlü pamuk ipli)i üretimi, sentetik iplik
DetaylıBAYINDIRLIK LER BRM FYAT ANALZLERNDEK GÜCÜ VERMLLKLERNN RDELENMES. M.Emin ÖCAL, Ali TAT ve Ercan ERD Ç.Ü., naat Mühendislii Bölümü, Adana / Türkiye
ISSN 1019-1011 Ç.Ü.MÜH.MM.FAK.DERGS CLT.19 SAYI.2 Aral,k December 2004 Ç.Ü.J.FAC.ENG.ARCH. VOL.19 NO.2 BAYINDIRLIK LER BRM FYAT ANALZLERNDEK GÜCÜ VERMLLKLERNN RDELENMES M.Emin ÖCAL, Ali TAT ve Ercan ERD
DetaylıF12 Piyasa Riskine Karşı Özel Risk Daha önceden belirtildiği gibi çok küçük bir çeşitlendirme bile değişkenlikte önemli oranda azalma sağlamaktadır. F13 Piyasa Riskine Karşı Özel Risk Doğru aynı zamanda,
DetaylıTÜRKYE DE DÖVZ KURU, THALAT VE ENFLASYON. Ekonometrik Analiz (1980-2000)
TÜRKYE DE DÖVZ KURU, THALAT VE ENFLASYON LKS: Ekonometrik Analiz (980-2000) Yrd.Doç.Dr.Yusuf BAYRAKTUTAN * Dr. brahim ARSLAN ** ÖZET Günümüzde, özellikle gelimekte olan ülkelerin yaadklar önemli ekonomik
DetaylıPARA VE MALİYE POLİTİKALARININ İMKB ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN İNCELENMESİ: İMKB, MAKROEKONOMİK POLİTİKALAR AÇISINDAN BİLGİ ETKİN MİDİR?
PARA VE MALİYE POLİTİKALARININ İMKB ENDEKSİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN İNCELENMESİ: İMKB, MAKROEKONOMİK POLİTİKALAR AÇISINDAN BİLGİ ETKİN MİDİR? Levent ÇITAK* ÖZET Bu makalenin amacı, makroekonomik politikalarla
Detaylıç- çe Tasarmlar Birdal eno lu ükrü Acta³ eno lu & Acta³ statistiksel Deney Tasarm Giri³ ki A³amal ç- çe Üç A³amal ç- çe l A³amal ç- çe
lar Birdal eno lu ükrü çindekiler 1 2 3 4 5 A³amal tasarmlar (hierarchical designs) olarak da bilinen iç-içe tasarmlarda (nested designs), ³u ana kadar gördü ümüz tasarmlardan farkl olarak iki veya ikiden
DetaylıYrd. Doç. Dr. Mehmet Güçlü
Dersin Adı DERS ÖĞRETİM PLANI Dersin Kodu ECO 77 Dersin Türü (Zorunlu, Seçmeli) Dersin Seviyesi (Ön Lisans, Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) Dersin AKTS Kredisi 5 Haftalık Ders Saati 3 Haftalık Uygulama
DetaylıAKTÜERLK SINAVLARI FNANSAL MATEMATK SINAVI ÖRNEK SORULARI
AKTÜERLK SINAVLARI FNANSAL MATEMATK SINAVI ÖRNEK SORULARI SORU 1: 6 yl vade ile yllk %14 basit faiz oran üzerinden bir borç alnmtr. 3. yldaki faiz oranna e$de%er olan efektif iskonto oran a$a%dakilerden
DetaylıBankacılık Sektörü: Aylık Gelimeler
Hisse Senedi / Sektör Görünümü 08/02/2011 Bankacılık Sektörü: Aylık Gelimeler Bilançolar zorlu bir yıla hazırlanıyor Bankacılık sektörü Aralık ayında 1.564 milyon TL net kar elde etti. BDDK nın yayımladıı
DetaylıDIŞA AÇIKLIK VE KALKINMA İLİŞKİSİ ( ): TÜRKİYE ÖRNEĞİ
DIŞA AÇIKLIK VE KALKINMA İLİŞKİSİ (1968-2003): TÜRKİYE ÖRNEĞİ Bayram GÜNGÖR (*) Serdar KURT (**) Özet: Bu çalışmada, 1968-2003 dönemini kapsayan yıllık verilerle, Türkiye ekonomisinde dışa açıklık ve kalkınma
Detaylı1. Nominal faiz oranı %25, enflasyon oranı %5 olduğuna göre reel faiz oranı % kaçtır?
Temel Finans Matematiği ve Değerleme Yöntemleri 1. Nominal faiz oranı %25, enflasyon oranı %5 olduğuna göre reel faiz oranı % kaçtır? a. %18 b. %19 c. %20 d. %21 e. %22 5. Nominal faiz oranı %24 ve iki
DetaylıARE THE SIZE PREMIUM and VALUE PREMIUM of FAMA and F in ISTANBUL STOCK EXCHANGE?
? Ayben KOY ada. Ocak 2002 - pozitif olan 138 adet hisse senedi Anahtar Kelimeler: Zaman Serisi ARE THE SIZE PREMIUM and VALUE PREMIUM of FAMA and F in ISTANBUL STOCK EXCHANGE? VALID ABSTRACT In this study
DetaylıALL ANZ YAŞAM VE EMEKL L K A.Ş. EMEKL L K YATIRIM FONLARI HAKKINDA B LG LER
ALL ANZ YAŞAM VE EMEKL L K A.Ş. EMEKL L K YATIRIM FONLARI HAKKINDA B LG LER Bu dokümanda emeklilik yat r m fonlar m z hakk nda k sa bilgiler ve risk düzeylerini bulabilirsiniz. Türk Liras Cinsinden Menkul
DetaylıYAPI KRED EMEKLLK A.. GELR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI (DÖVZ) EMEKLLK YATIRIM FONU
EMEKLLK YATIRIM FONU 1 OCAK - 30 HAZRAN 2006 ARA HESAP DÖNEMNE AT MAL TABLOLAR VE SINIRLI DENETM RAPORU EMEKLLK YATIRIM FONU 1 OCAK - 30 HAZRAN 2006 ARA HESAP DÖNEMNE AT SINIRLI DENETM RAPORU 1. Yap Kredi
DetaylıPETROL FİYATLARI-HİSSE SENEDİ FİYATLARI İLİŞKİSİ: BİST SEKTÖREL ANALİZ
PETROL FİYATLARI-HİSSE SENEDİ FİYATLARI İLİŞKİSİ: BİST SEKTÖREL ANALİZ Zehra ABDİOĞLU Doç. Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi, İİBF Ekonometri Bölümü maraszehra61@hotmail.com Nurdan DEĞİRMENCİ Öğr. Gör.,
DetaylıFİNANS PORTFÖY TÜRKİYE YÜKSEK PİYASA DEĞERLİ BANKALAR HİSSE SENEDİ YOĞUN BORSA YATIRIM FONU'NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU
FİNANS PORTFÖY TÜRKİYE YÜKSEK PİYASA DEĞERLİ BANKALAR HİSSE SENEDİ YOĞUN BORSA YATIRIM FONU'NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU A. TANITICI BİLGİLER Fon Toplam Değeri Birim Pay Değeri (TRL) Paylar - Bankacılık
DetaylıBanka Kredileri ve Büyüme İlişkisi
Banka Kredileri ve Büyüme İlişkisi Cahit YILMAZ Kültür Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İstanbul c.yilmaz@iku.edu.tr Key words:kredi,büyüme. Özet Banka kredileri ile ekonomik büyüme arasında
DetaylıAlternatif Yabancı Yatırım Araçlarının İMKB İndeksi Üzerine Etkisi
Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2009 13 (1): 413-423 Alternatif Yabancı Yatırım Araçlarının İMKB İndeksi Üzerine Etkisi O. Berna İPEKTEN (*) Hayati AKSU (**) Özet: Bilindiği gibi
DetaylıDependent Variable: Y Method: Least Squares Date: 03/23/11 Time: 16:51 Sample: Included observations: 20
ABD nin 1966 ile 1985 yllar arasnda Y gayri safi milli hasla, M Para Araz (M) ve r faiz oran verileri a#a$da verilmi#tir. a) Y= b 1 +b M fonksiyonun spesifikasyon hatas ta#yp ta#mad$n Ramsey RESET testi
DetaylıSığır Sayısı, Süt Üretimi ve Süt Fiyatı Arasındaki Uzun Dönem İlişkisinin Belirlenmesi: 1980-2013 Dönemi-Türkiye Örneği
Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi http://dergi.siirt.edu.tr/index.php/ziraat Araştırma Makalesi / Research Article Turk J Agric Res (2014) 1: 196-202 TÜTAD ISSN: 2148-2306 Sığır Sayısı, Süt Üretimi
DetaylıTHE EFFECT OF MACROECONOMIC FACTORS ON STOCK PRICES IN FINANCIAL CRISES PERIODS
Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi Y.2009, C.14, S.1 s.127-136. Suleyman Demirel University The Journal of Faculty of Economics and Administrative Sciences Y.2009,
DetaylıYAPI KRED EMEKLLK A.. GELR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI (DÖVZ) EMEKLLK YATIRIM FONU ÜÇ AYLIK RAPOR
YAPI KRED EMEKLLK A.. GELR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI (DÖVZ) EMEKLLK YATIRIM FONU ÜÇ AYLIK RAPOR Bu rapor Yap Kredi Emeklilik A.. Gelir Amaçl Kamu Borçlanma Araçlar (Döviz) Emeklilik Yat r m Fonu nun
DetaylıRapor N o : SYMM 116 /1552-117
Rapor N o : SYMM 116 /1552-117 BÜYÜME AMAÇLI ULUSLAR ARASI KARMA EMEKLİLİK YATIRIM FONU NUN YATIRIM PERFORMANSI KONUSUNDA KAMUYA AÇIKLANAN BİLGİLERE İLİŞKİN 30.06.2009 TARİHİ İTİBARİYLE BİTEN HESAP DÖNEMİME
DetaylıQNB FİNANS PORTFÖY AMERİKAN DOLARI YABANCI BORSA YATIRIM FONU'NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU. Portföy Yöneticileri Fon Toplam Değeri
QNB FİNANS PORTFÖY AMERİKAN DOLARI YABANCI BORSA YATIRIM FONU'NA AİT PERFORMANS SUNUM RAPORU A. TANITICI BİLGİLER PORTFÖYE BAKIŞ Halka Arz Tarihi : 25/04/2012 YATIRIM VE YÖNETİME İLİŞKİN BİLGİLER 31/12/2018
DetaylıA. Regresyon Katsayılarında Yapısal Kırılma Testleri
A. Regresyon Katsayılarında Yapısal Kırılma Testleri Durum I: Kırılma Tarihinin Bilinmesi Durumu Kırılmanın bilinen bir tarihte örneğin tarihinde olduğunu önceden bilinmesi durumunda uygulanır. Örneğin,
DetaylıEnerji Fiyatlarının Sanayi Sektörü Hisse Senedi Fiyatları Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul Sanayi Sektörü Şirketleri
Muhasebe ve Finansman Dergisi Nisan/2014 Enerji Fiyatlarının Sanayi Sektörü Hisse Senedi Fiyatları Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul Sanayi Sektörü Şirketleri Murat YILDIRIM Yılmaz BAYAR Abdülkadir KAYA
DetaylıKrizde 30 bin kişi birikimini, 1.8 milyon kişi de işsizliğe karşı harcamasını güvenceye aldı
Krizde 30 bin kişi birikimini,. milyon kişi de işsizliğe karş harcamasn güvenceye ald Tarih: 5..200 Say: 200/ 22 Ekonomik krizin etkilerinin yoğun biçimde hissedildiği son iki ylda Türkiye de milyar 65
DetaylıTÜKETİCİ KREDİLERİ VE CARİ AÇIK ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ. Alınış Tarihi: 16 Ocak 2015 Kabul Tarihi: 15 Mart 2015
Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 29, Sayı: 2, 2015 407 TÜKETİCİ KREDİLERİ VE CARİ AÇIK ARASINDAKİ İLİŞKİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ Cüneyt KILIÇ Alınış Tarihi: 16 Ocak 2015 Kabul Tarihi:
DetaylıParasal Belirsizliğin İMKB de Faaliyet Gösteren Şirketler Üzerine Etkisi
Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi International Journal of Alanya Faculty of Business Yıl:2013, C:5, S:1, s. 147-153 Year:2013, Vol:5, No:1, s. 147-153 Parasal Belirsizliğin İMKB de Faaliyet
DetaylıARBİTRAJ FİYATLAMA MODELİ (AFM)
ARBİTRAJ FİYATLAMA MODELİ (AFM) 1 Markowitz in Modern Portföy Teorisi sonrası geliştirilen denge modelleri 1.Finansal Varlıkları Fiyatlama Modeli (Capital Asset Pricing Model CAPM) 2.Tek ve Çok Endeksli
DetaylıDÖVİZ KURU, SERMAYE MALLARI, ARA MALI VE TÜKETİM MALI İTHALATI ARASINDAKİ UZUN DÖNEMLİ NEDENSELLİK ANALİZİ: 2000-2013 DÖNEMİ
İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi Journal of Economic Policy Researches Cilt/Volume:2, Sayı/Issue:1, Yıl/Year: 2015, 32-38 DÖVİZ KURU, SERMAYE MALLARI, ARA MALI VE TÜKETİM MALI İTHALATI ARASINDAKİ
DetaylıBÖLÜM 2 D YOTLU DO RULTUCULAR
BÖLÜ 2 DYOTLU DORULTUCULAR A. DENEYN AACI: Tek faz ve 3 faz diyotlu dorultucularn çalmasn ve davranlarn incelemek. Bu deneyde tek faz ve 3 faz olmak üzere tüm yarm ve tam dalga dorultucular, omik ve indüktif
DetaylıMAKROEKONOMİK FAKTÖRLERİN HİSSE SENEDİ PİYASALARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: BORSA İSTANBUL ÜZERİNE BİR UYGULAMA
MAKROEKONOMİK FAKTÖRLERİN HİSSE SENEDİ PİYASALARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: BORSA İSTANBUL ÜZERİNE BİR UYGULAMA Hazar ALTINBAŞ Arş. Gör., İzmir Üniversitesi Nilgün KUTAY Doç. Dr., Dokuz Eylül Üniversitesi G.
Detaylıİskonto Oranları. Ders 12 Finansal Yönetim 15.414
İskonto Oranları Ders 12 Finansal Yönetim 15.414 Bugün İskonto oranlar SVFM kullanarak Beta ve sermaye maliyetini tahmin Okuma Brealey ve Myers, Bölüm 9 Graham ve Harvey (2000, sayfa 1-10) Tekrar SVFM
DetaylıHalka Arz Tarihi 07/11/2008 Portföy Yöneticileri. Fon Toplam Değeri 527, Fonun Yatırım Amacı, Stratejisi ve Riskleri
A. TANITICI BİLGİLER PORTFÖY BİLGİLERİ YATIRIM VE YÖNETİME İLİŞKİN BİLGİLER Halka Arz Tarihi 07/11/2008 Portföy Yöneticileri 31.12.2008 tarihi itibariyle Murat İNCE Vahap Tolga KOTAN Doruk ERGUN Fon Toplam
DetaylıIMKB'de Oynaklık Tahmini Üzerine Bir Çalışma
IMKB'de Oynaklık Tahmini Üzerine Bir Çalışma Yrd. Doç. Dr. Hakan Aygören Pamukkale Üniversitesi, İ.İ.B.F. Özet Finansal piyasalarda oynaklık yatırımcılar için yatırım kararlan verirken önemli rol oynamaktadır.
DetaylıUluslararası Piyasalar
Uluslararası Piyasalar Market Update Piyasa Gündemi ABD Hisse Senedi Piyasası Perşembe gününü teknoloji hisselerinin satış baskısı altında olmasının etkisi ile kayıplarla kapatmıştır. Majör Endeksler içerisinde
DetaylıUluslararası Piyasalar
Uluslararası Piyasalar Market Update Piyasa Gündemi ABD Hisse Senedi Piyasası haftanın son işlem gününde açıklanan ekonomik veriler ve siyasi gelişmelerin etkisi ile karışık bir seyir izlemiştir. Majör
DetaylıBölüm 10. Piyasa Riskinin Ölçülmesi. Piyasa Riskinin Ölçülmesi. Risk, Getiri ve Sermaye Bütçelemesi. Piyasa Riskinin Ölçülmesi.
Bölüm 1 Risk, Getiri ve Sermaye Bütçelemesi Beta Risk ve Getiri Finansal Varlık Değerleme Modeli (FVDM) Sermaye Bütçelemesi ve Piyasa Riski Piyasa Portföyü Ekonomideki tüm varlıkları içeren portföy. Uygulamada
DetaylıKONUT ELEKTRiK TALEP DENKLEMiNiN TAHMiNi: Türkiye Örneği, 1950-1991 (*)
EKONOMİK YAKLAŞlM 71 KONUT ELEKTRiK TALEP DENKLEMiNiN TAHMiNi: Türkiye Örneği, 1950-1991 (*) Rahmi YAMAK* * Bayram GÜNGÖR * * * GiRiŞ Bir çok ülkede olduğu gibi, Türkiye'de de konut elektrik tüketiminin
Detaylı15.433 YATIRIM. Ders 19: Menkul Kıymet Analizi. Bahar 2003
15.433 YATIRIM Ders 19: Menkul Kıymet Analizi Bahar 2003 Giriş Piyasada gözlemlediğimiz fiyatlar nasıl açıklanır? Etkin bir piyasada, fiyat kamuya açık olan tüm bilgileri yansıtır. Piyasa bilgisini piyasa
DetaylıUluslararası Piyasalar
Uluslararası Piyasalar Market Update Piyasa Gündemi ABD Hisse Senedi Piyasası haftanın ilk işlem gününü teknoloji şirketlerinin satış baskısı altına girmesi ile sert düşüşler ile kapattı. Majör Endeksler
DetaylıTÜRKYE DE DI TCARETN GELM (2000-2007) EVOLUTION OF FOREIGN TRADE IN TURKEY (2000-2007)
TÜRKYE DE DI TCARETN GELM (2000-2007) Yrd.Doç.Dr.Sevim AKDEMR * Ar.Gör.Fatih KONUR ** ÖZET Türkiye ekonomisinde 2001 y(l(ndan itibaren yüksek oranlarda büyüme gerçeklemitir. Ancak ekonomide yüksek büyüme
DetaylıYAPI KRED EMEKLLK A.. GELR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI (DÖVZ) EMEKLLK YATIRIM FONU 2003 YILINA LKN YILLIK RAPOR
YAPI KRED EMEKLLK A.. GELR AMAÇLI KAMU BORÇLANMA ARAÇLARI (DÖVZ) EMEKLLK YATIRIM FONU 2003 YILINA LKN YILLIK RAPOR BU RAPOR EMEKLLK YATIRIM FONLARININ KAMUYU AYDINLATMA AMACIYLA DÜZENLENEN YÜKÜMLÜLÜKLER
DetaylıAysel Gündoğdu, PhD C. Turgay Münyas, PhD C. asset FİNANSAL YÖNETİM. Sermaye Piyasası Faaliyetleri İleri Düzey Lisansı Eğitimi
Aysel Gündoğdu, PhD C. Turgay Münyas, PhD C. asset FİNANSAL YÖNETİM Sermaye Piyasası Faaliyetleri İleri Düzey Lisansı Eğitimi İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... V FİNANSAL YÖNETİM... 1 Finansal Amaçlar... 1 Finans Yöneticisinin
DetaylıPETROL FİYAT RİSKİ VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN BELİRLENMESİ: TÜRKİYE DE ENERJİ SEKTÖRÜ ÜZERİNDE BİR UYGULAMA
Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 24, Sayı: 4, 2010 297 PETROL FİYAT RİSKİ VE HİSSE SENEDİ FİYATLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN BELİRLENMESİ: TÜRKİYE DE ENERJİ SEKTÖRÜ ÜZERİNDE BİR
DetaylıMatematiksel denklemlerin çözüm yöntemlerini ara t r n z. 9. FORMÜLLER
ÖRENME FAALYET-9 AMAÇ ÖRENME FAALYET-9 Gerekli atölye ortam ve materyaller salandnda formülleri kullanarak sayfada düzenlemeler yapabileceksiniz. ARATIRMA Matematiksel denklemlerin çözüm yöntemlerini aratrnz.
DetaylıÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl
ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Kürşat YALÇİNER 2. Doğum Tarihi : 23 Temmuz 1966 3. Unvanı : Profesör 4. Öğrenim Durumu : Doktora 5. Çalıştığı Kurum : Gazi Üniversitesi Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Atatürk
DetaylıTÜRK MOB L TELEKOMÜN KASYON P YASALARINDA REKABET VE EBEKE ETK LER
TÜRK MOB L TELEKOMÜN KASYON P YASALARINDA REKABET VE EBEKE ETK LER Mehmet Karaçuka * ÖZET Enformasyonun üretim sürecinin önemli bir girdisi olduu günümüz ekonomilerinde telekomünikasyon ebekeleri enformasyona
DetaylıTÜRKYE DE SABT SERMAYE YATIRIMLARININ EKONOMK BÜYÜME ÜZERNDEK ETKS:KO-ENTEGRASYON ANALZ(1980-2006)
TÜRKYE DE SABT SERMAYE YATIRIMLARININ EKONOMK BÜYÜME ÜZERNDEK ETKS:KO-ENTEGRASYON ANALZ(1980-2006) Yusuf BAYRAKTUTAN* brahim ARSLAN** ÖZET 20.yüzylda küreselle"me e#ilimleri bilimsel ve teknolojik yeniliklerin
DetaylıTÜRKYE DE KAMU HARCAMALARI EKONOMK BÜYÜME LKS * ktisat, letme ve Finans (ubat 1997), Yıl: 12, Sayı: 131, ss: 5-14
TÜRKYE DE KAMU HARCAMALARI EKONOMK BÜYÜME LKS * ktisat, letme ve Finans (ubat 997), Yıl: 2, Sayı: 3, ss: 5-4 Nebiye Yamak Yakup Küçükkale 2 I. Giri Kamu sektörünün toplam ekonomik faaliyetler içerisindeki
DetaylıHisse Senedi Fiyatları İle Döviz Kuru Arasındaki Dinamik İlişkinin Belirlenmesi; Avrasya Örneği
SESSION 3A: Küresel Kriz ve Finans 183 Hisse Senedi Fiyatları İle Döviz Kuru Arasındaki Dinamik İlişkinin Belirlenmesi; Avrasya Örneği Bekir Elmas, Atatürk Üniversitesi Ömer Esen, Atatürk Üniversitesi
Detaylı15.433 YATIRIM. Ders 3: Portföy Teorisi. Bölüm 1: Problemi Oluşturmak
15.433 YATIRIM Ders 3: Portföy Teorisi Bölüm 1: Problemi Oluşturmak Bahar 2003 Biraz Tarih Mart 1952 de, Şikago Üniversitesi nde yüksek lisans öğrencisi olan 25 yaşındaki Harry Markowitz, Journal of Finance
DetaylıPETROL FİYATLARI İLE BIST 100 ENDEKSİ KAPANIŞ FİYATLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ
PETROL FİYATLARI İLE BIST 100 ENDEKSİ KAPANIŞ FİYATLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ Arzu ÖZMERDİVANLI Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu, Muhasebe ve Vergi Bölümü Özet: Hisse
DetaylıÖlçek Geli tirme Çal malarnda Kapsam Geçerlik ndeksinin Kullanm
Ölçek Geli tirme Çal malarnda Kapsam Geçerlik ndeksinin Kullanm Dr. Halil Yurdugül Hacettepe Üniversitesi Eitim Fakültesi yurdugul@hacettepe.edu.tr Motivasyon: Proje tabanl bir öretim sürecinde örencilerin
DetaylıARAŞTIRMA RAPORU. Türkiye de Optimal Portföy Ağırlıklarının Tarihsel Değişimi
ARAŞTIRMA RAPORU Türkiye de Optimal Portföy Ağırlıklarının Tarihsel Değişimi Yrd. Doç. Dr. Ali Doruk Günaydın Sabancı Üniversitesi ARAŞTIRMA RAPORU 1. GİRİŞ Türkiye deki yatırımcıların çeşitli menkul kıymetlere
DetaylıDr. Ünzüle KURT Ardahan Üniversitesi, Iktisadi Ve Idari Bilimler Fakültesi,
ISSN: 2149-9225 Yıl: 2, Sayı: 6, Aralık 2016, s. 178-186 Dr. Ünzüle KURT Ardahan Üniversitesi, Iktisadi Ve Idari Bilimler Fakültesi, unzulekurt@ardahan.edu.tr TÜRKİYE EKONOMİSİNDE DÖVİZ KURU VE POLİTİK
DetaylıFaiz Döviz Kuru İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Çalışma
Faiz Döviz Kuru İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Çalışma Bünyamin DEMİRGİL 1, Coşkun KARACA 2 Özet Faiz oranları önemli bir makroekonomik fiyat olarak ekonomi üzerinde önemli etkiler meydana getirmektedir.
DetaylıFon Bülteni Mart Önce Sen
Fon Bülteni Mart 217 Önce Sen Fon Bülteni Mart 217 NN Hayat ve Emeklilik Fonları Sektör Karşılaştırmaları Son 1 Yıl - 29/2/216-28/2/217 Yüksek Getiri! 4 3 25 2 15 1 5 8,85 8,8 18,54 18,63 14,4 16,11 13,52
DetaylıL-Moment Yöntemi le Bölgesel Ta k n Frekans Analizi ve Genelle tirilmi Lojistik Da l m le Do u Karadeniz Havzas Örne i
Takn ve Heyelan Sempozyumu / 24-26 Ekim 2013, Trabzon - 349 - L-Moment Yöntemi le Bölgesel Takn Frekans Analizi ve Genelletirilmi Lojistik Dalm le Dou Karadeniz Havzas Örnei Yrd.Doç.Dr. Fatih SAKA 1, Prof.Dr.
Detaylı