Donanım ile yazılım arasındaki ilişkiyi sağlamaya yarayan sistem yazılımlarının tamamına verilen addır.

Transkript

1 2006 SoNeR KILIÇASLAN OPEİŞLETİM SİSTEMİ İÇ KOMUTLARI İŞLETİM SİSTEMLERİ Donanım ile yazılım arasındaki ilişkiyi sağlamaya yarayan sistem yazılımlarının tamamına verilen addır. İşletim sistemleri çeşitleri: CP/M İşletim Sistemi: İlk işletim sistemidir. Tek kullanıcılıdır. (Single user) MP/M İşletim sistemi: CP/M in biraz geliştirilmişidir. Çok kullanıcılıdır. MS-DOS İşletim Sistemi: Her türlü bilgisayarda kullanılabilir IBM uyumludur. PC-DOS İşletim Sİstemi: Sadece IBM bilgisayarlarda kullanılmak üzere hazırlanmıştır. Tek kullanılıcıdır. UNIX İşletim Sistemi: Büyük bir işletim sistemidir. Çok kullanıcılıdır. (Multiuser) MS-DOS İŞLETİM SİSTEMİ MS-DOS İşletim Sistemi, Microsoft Disk Operating System (Mikrosoft Disk İşletim Sistemi) kelimelerinin kısaltılmış şeklidir. MS-Dos içinde donanımı, yazılımı ve bilgisayarın açılmasını kontrol eden 3 temel dosya vardır. IO.SYS: Sistem Dosyası MSDOS.SYS: Sistem Dosyası COMMAND.COM: Sistem Dosyası IO.SYS: Giriş çıkış işlemlerini kontrol eden dosyadır. MSDOS.SYS: Disk ya da disket giriş çıkışlarını kontrol eden dosyadır. COMMAND.COM: İç komutların çalışmasını sağlar. Yanlış komut girildiğinde hata mesajı verir. CONFIG.SYS: Bilgisayar sisteminde bulunan ünitelerin bilgisayara tanıtılmasını sağlar. Bu dosya yoksa bilgisayar standart tanımlara göre çalışır. AUTOEXEC.BAT: Bilgisayar açıldığında yerine getirilmesi istenen bir takım işlem komutlarının bulunduğu dosyadır. Otomatik olarak bir takım komutları uygulayan toplu işlem dosyalarıdır. Bilgisayarda bu üç dosya bulunduğu takdirde bilgisayarınız açılma işlemini tamamlayacaktır. İki türlü açılış vardır. Disketten açılış: o Komut Satırı A:\> Disket Sürücü açıldı anlamında o Hardiskten açılış Komut Satırı B:\> Diğer disket sürücü anlamında o Komut Satırı C:\> Harddiskten açıldı anlamında Aktif dizin bölümünde Ters Slach \ işareti ana dizin (ROOT veya Kök Dizin) anlamına gelmektedir. Bu işaretten sonrakiler ise dizin işlemlerinin yer aldığı bölümdür. HATA MESAJLARI BAD COMMAND OR FILE NAME: Dosya bulunamadı veya yoktur.

2 NOT READY ERROR DRIVE A: ABORT RETRY FAILER: Sürücü okunamıyor anlamına gelir. Komut iptal işlemi Tekrarla Devam Et 2006 SoNeR KILIÇASLAN WRITE PROTECT ERROR WRITING DRIVE A: Disket yazmaya karşı korumalı GENERAL FAILURE ERROR READING DRIVE A: Bulunulan sürücüde çok büyük bir fiziksel bozulma varsa ya da disket formatlanmamışsa bu mesaj verilir. NON SYSTEM DISK OR DISK ERROR: Sürücüdeki disket sistem disketi değildir ya da bozuktur. DEVİDE OVER ELOW: Diskette kayıtlı bir dosya sistem tarafından kendisine ayrılan alandan daha fazla yer kaplamaya başladığında verilir. BAD OR MİSSİNG COMMAND İNTERPRETER: Command.Com dosyası kayıp. DOS'DA KOMUT VERME İŞLEMİ İki aşamada oluşur. 1. Komut adı ve parametrelerini yazmak. 2. Enter tuşuna basmak. ( ). Komut: Bilgisayara yaptırmak istediğimiz bazı işlemlerdir. İki kısımdan oluşur. Komut adı Parametreler Parametre: Komutun işleyiş yapısını değiştirirler. Genelde / bölü karekterinden sonra gelen bir harf yada rakamdan oluşur Örneğin: DIR/P (Dosyalari sayfa sayfa listeler.) Komutlar iki çeşittir 1. İÇ KOMUTLAR (İNTERNAL) :Command.com dosyasında tanımlanmış olan komutlardır. Bilgisayarın açılışında Command.com ile birlikte belleğe yüklenir. Bu nedenle istenildiğinde o anda çalışmaya hazırlıdırlar. İç komutların çalışması için herhangi bir program dosyası gerekmez. 2. DIŞ KOMUTLAR (EXTERNAL): Command.com ile birlikte belleğe yüklenmezler. Bu komutların çalışabilmesi için herhngi bir program dosyasıgerekmez DOS (DİSK OPERATİNG SYSTEM) İŞLETİM SİSTEMİ İÇ KOMUTLARI

3 2006 SoNeR KILIÇASLAN OPEİŞLETİM SÜRÜCÜ DEĞİŞTİRME Üzerinde bulunduğumuz sürücüyü değiştirmek için kullanılır. Örneğin: A:\>C: Harddiske geçiş yapar C:\>A: Diskete geçiş yapar. A:\>B: İkinci bir disket sürücüsüne geçer. Not: Disket sürücüsünde yoksa Invalid Drive Spesificatİon,(Tanimlanmamiş Sürücü) hatası verir. CLS (CLEAR SCREEN) KOMUTU Ekranı temızlemede kullanılan komuttur. Clear Screen in kısaltılmış şeklidir. Hiç bir parametresi yoktur. Örneğin: A:\>CLS DATE (TARİH) KOMUTU Bu komut sistem tarihini görüntüleyip değiştirmek için kullanılır. Tek başına kullanılırsa sistem tarihi görüntülenir ve değ istiyorsanız yeni tarih girişinizi bekler. Değiştirmek istemiyorsanız entere basabilissiniz. Eğer tarih görüntülenmeden değ isteniyorsa date komutundan sonra bir boşluk verip ay gun yıl formatında yeni tarih girilmelidir. AA GG YY (AY GÜN YIL) Kullanımı: DATE Tarih Örneğin: A:\>DATE Current date is (Sistemde geçerli olan tarih) Enter new date (MM - DD - YY): A:\>DATE A:\> (Yeni tarih giriniz) Date (Geçersiz Tarih) mesajını görüntüler. Not: Yanlış tarih girildiğ TIME (ZAMAN) KOMUTU

4 2006 SoNeR KILIÇASLAN OPEİŞLETİM Sistem saatini görüntüleyip değiştirilmesini sağlar. Date komutuyla aynıdır. Kullanımı: TIME Saat A:\>TIME Current Time is 8:27:33.00p (Sistemde geçerli olan saat) Enter New Time (SS - DD - SN): A:\>TIME 9:30:00.00P A:\> (Yeni saat giriniz) INVALID TİME mesajını görüntüler. Not: Yanlış saat girildi DIR KOMUTU Bulunulan dizindeki ya da sürücüdeki dosya ve alt dizinleri listeler. Kullanımı: DIR Sürücü İsmi : \ dizin \ dosyaadı.eki /P /O /W /S /A >PRN A:\>DIR COMMAND.COM /P: Dosyaları sayfa sayfa listeler. Her sayfa sonunda Press any key to continue (Devam için bir tuşa basın) yanıtı g /W: Dosyaların sadece adını ve uzantılarını 5 sütun halinde listeler. Köşeli parentez içindeki ifadeler dizini belirler. /O: Listeyi belirli bir özelliğe göre sıralar. Kullanımı: /O: Sıralama Tipi Sıralama Tipi:

5 Name > /O:N >: Name > /O:-N >: Extantion > /O:E >: Extantion > /O:-E >: İsimlerine göre A dan Z ye dogru sıralar. A:\>DIR /O:N /P İsimlerine göre Z dan A ye dogru sıralar. A:\>DIR /O:-N /P Uzantılarına göre A dan Z ye doğru sıralar. A:\>DIR /,O:E /P Uzantılarına göre Z dan A ye doğru sıralar. A:\>DIR /O:-E /P Size > /O:S >: Kapasitelerine göre küçükten büyüğe doğru sıralar. A:\>DIR /O:S /P Size > /O:-S >: Date > /O:D >: Date > /O:-D >: (JOKERLER) Büyüklüklerine göre büyükten küçüğe sıralar. A:\>DIR /O:-S /P Tarihlerine göre küçükten büyüğe doğru sıralar. A:\>DIR /O:D/P Tarihlerine göre büyükten küçüğe doğru sıralar. A:\>DIR /O:-D/P KUKLA KAREKTERLER Komut kullanılırken kütük ismi yerine * ve? işaretleri kullanılabilir. Bu karekterlerin amacı biden fazla dosyayı temsil etm * 0 ile 8 adet karektere karşılık gelir.? En fazla 1 adet karektere karşılık gelir.. Tüm karekterlere karşılık gelir. Örneğin: *.* Tüm dosyalar anlamına gelmektedir. A:\>DIR *.*????????.??? Tüm dosyalar anlamına gelmektedir. A:\>DIR????????.???. Tüm dosyalar anlamına gelmektedir. A:\>DIR. Örneğin: A kök dizindeki isminin baş harfi C olan diğer karekterleri belli olmayan fakat uzantısı.com olan dosyaları listeleyin.

6 A:\>DIR C*.* A:\>DIR C???????.??? Soru: A kök dizindeki ismi f ile başlayan isminin uzunluğu maximum 6 karekter olan ve uzantısı.exe olan dosyaları listeleyin. A:\>DIR F?????.EXE Soru: 2006 SoNeR KILIÇASLAN OPEİŞLETİM A kök dizindeki sonu A karekteriyle biten uzantısının 2. Karekteri O olan dosyaları listeleyin. A:\>DIR???????A.?O? Soru: İsmi ne olursa olsun uzantısı.exe olan tüm dosyaları listeleyin. A:\>DIR *.EXE A:\>DIR????????.EXE Soru: Adı ve uzantısı ne olursa olsun bütün dosyaları listeleyin. A:\>DIR *.* A:\>DIR. A:\>DIR????????.??? /A: Dosyaları niteliklerine göre sıralar. Kullanımı: DIR /A: Siralama Tipi Sıralama Tipi

7 Hidden > /A:H >: Read Only > /A:R >: System > /A:S >: Archive > /A:A >: gönderir. Sadece gizli bulunan dosyaları listeler. A:\>DIR /A:H Sadece okunabilir bulunan dosyaları listeler. A:\>DIR /A:R Sadece system özelliği bulunan dosyaları listeler. A:\>DIR /A:S Sadece arşiv özelliği bulunan dosyaları listeler. A:\>DIR /A:A >PRN: Dostaki listeyi pri A:\>DIR YAZI.TXT>PRN A:\>DIR>PRN dosyaları ve alt dizinleri listeler. Yazı.txt dosyasının içeriğini printere gönderir. Dostaki listeyi printere gönderir. /S: Bulunulan ortamda 2006 SoNeR KILIÇASLAN OPEİŞLETİM REN KOMUTU İstenen dosyanın adını ve uzantısını değiştirmek için kullanılır. Kullanımı1: REN Eskidosyaadı.Eki Yenidosyaadı.Eki A:\>REN YAZI.TXT RESIM.TXT A:\>REN *.TXT *.DOC dizin \ Eskidosyaadı.eki Yenidosyaadı.eki YAZI.TXT Dosyasını RESİM.TXT olarak değiştirdi. Bütün.TXT dosyalarını.doc olaraktan değiştirir. Kullanımı2: REN Sürü Not: Değiştirmek istediğimiz dosya dizin veya alt dizin altında ise bu komut kullanılır.

8 A:\>REN A:\DOS\SINIF.TXT OKUL.TXT A:\>REN A:\DOS\DENEME.TXT YAZI.TXT TYPE KOMUTU Disk yada disketteki text tipi dosyaların içeriğini görmek için kullanılır. Kullanımı: TYPE Sürücü İsmi : \ dizin \ Dosyaadı.eki A:\>TYPE YAZI.TXT A:\>TYPE AUTOEXEC.BAT Not: Uzantısı EXE,COM ve SYS olan dosyalar görüntülendiğinde anlaşılamayan karakterler ekrana gelir. Bunun sebeb dosyaların makine dilinde yazılmalarıdır. Not: Type komutunda * ve? işaretleri kullanılamaz. DEL KOMUTU Belirtilen ortamdaki kütüklerin silinmesini sağlar SoNeR KILIÇASLAN OPEİŞLETİM Kullanımı: DEL Sürücü İsmi : \ dizin \ Dosyaadı.eki /P /P: Bu parametre kullanılırsa silme işlemi sorgulayarak yapılır. A:\>DEL YAZI.TXT A:\>DEL *.TXT A:\>DEL A:\ÖRNEK\A*.* /P DİZİNLER (DİRECTORİES) Disk ya da disket ortamında dosyaların yerleştirildiği alt alanlardır. Dosyaların fazla olması karışıklığa yol açaçağından d gruplara ayrılarak dizinlerde tutulur. Bilgisayar açıldığında karşımıza ilk gelen dizin kök dizindir. Eğer kullanıcı hiç dizin o ise tüm dosyalar kök dizinde tutulur. MD KOMUTU (MAKE DİRECTORY)

9 Kullanıcı tarafından dizin veya alt dizin oluşturmak için kullanılır. Kullanımı: MD isim Örneğin: A:\>MD TÜRKİYE A:\>TREE /F A:\>MD İZMİR Dizinleri İçerisindeki dosyalarla A:\>MD ANKARA birlikte ağaç şeklinde listeler. Not: Önceden oluşturulan bir dizin aynı isimle oluştur bir dizin 1024 Byte dir. Disketin kapasitesi doluncaya kadar dizin oluşturulabilir. CD KOMUTU (CHANGE DİRECTORY) 2006 SoNeR KILIÇASLAN OPEİŞLETİM Dizinlerin içerisine girmek için kullanılır. Kullanımı: CD Dizin İsmi Örneğin: A:\>CD TÜRKİYE A:\TURKİYE>CD.. A:\> (Bir üst dizine geçiş) Dizin içinden çıkmak için kullanılır Örneğin:

10 A\>CD TURKİYE A:\TÜRKİYE>CD.. A:\>CD TÜRKİYE A:\TÜRKİYE\OYUN> A:\TÜRKİYE\OYUN>CD.. A:\> TREE /F A:\TÜRKİYE>MD OYUN A:\>TREE A:\TÜRKİYE>CD OYUN Bu işlemler aşağıdaki fonksiyon ile aynı görevi yapar. A:\>CD TÜRKİYE\OYUN A:\TÜRKİYE>CD.. A:\TÜRKİYE\OYUN>CD\ (En üst dizine gecer) iken DIR yazılırsa içerisinde üç nokta görülür. Bütün alt dizinlerden çıkar. Not: Diz. Bu dizinin kendisi.. Bu da bir üst dizinin bulunduğunu belirtir SoNeR KILIÇASLAN OPEİŞLETİM Üstteki Şekle Göre dizin yapısını oluşturalım. A:\>MD DENEME A:\>CD DENEME

11 A:\DENEME>MD DEN1 A:\DENEME>CD.. A:\>MD ÖRNEK A:\>CD ÖRNEK A:\ÖRNEK>MD ÖRNEK1 A:\ÖRNEK>MD ÖRNEK2 A:\ÖRNEK>CD.. A:\>TREE /F RD KOMUTU (RENAME DİRECTORY) Kullanımı: RD Dizin İsmi Belirtilen dizini silmek için kullanılır. Not: Dizinler RD Dosyalar DEL komutu ile silinmelidir. Bir dizin veya alt dizini silmek için; Silinecek olan dizinin içerisinde dizin ya da dosyanın bulunmaması gerekir. Silinecek olan dizinin üzerinde olmamamız gerekir. Bu iki durumdan biri sağlanmadan RD komutu verilir ise aşağıdaki uyarı görüntülenir SoNeR KILIÇASLAN OPEİŞLETİM İnvalid path, not directory or directory not empty Dizin bulunamıyor veya silinecek dizin içerisindesiniz. Yukarıda oluşturulan dizin yapısını silelim. A:\>CD DENEME A:\DENEME>RD DEN1 A:\DENEME>CD.. A:\>CD ÖRNEK A:\ÖRNEK>RD ÖRNEK1 A:\ÖRNEK>RD ÖRNEK2 A:\>RD DENEME A:\>TREE /F COPY KOMUTU

12 Bir dosya ya da dosyaları bulunduğu ortamdan başka bir ortama kopyalar. Kullanımı 1: Copy Sürücü:\ Dizin \ Dosyaadı.eki Sürücü :\ Dizin \ Dosyaadı.eki /V Kaynak Ortam Hedef Ortam içerisinde bulunan AUTOEXEC.BAT dosyasını yazı dizinine kopyalayın. A sürücüsündeki A:\>COPY A:\AUTOEXEC.BAT A:\YAZI A kök dizini içerisinde çalışırken kök dizini içerisinde bulunan COMMAND.COM dosyasını yazı dizinine kopyala A:\>COPY A:\COMMAND.COM A:\YAZI A kök dizini içerisinde çalışırken kök dizini içerisinde bulunan *.TXT dosyalarını kök dizine bağlı olan yazı dizinin A:\>COPY A:\*.TXT A:\YAZI 2006 SoNeR KILIÇASLAN OPEİŞLETİM A:\>COPY *.TXT YAZI /V Kaynak ve Hedef ortamında ilk başta sürücü isimlerini yazmamamızın sebebi zaten orda çalıştığımızdan dolayıdır. /V: Kopyalama işlemini güvenli olarak yapar. Eger hedef ortamda aynı isimli bir dosya varsa Overwrite (Y/N) yanıtı gelir verilir ise eski dosya silinip yerine yeni dosyanın içeriği yazılmış olur.

13 A kök dizini içerisinde çalışırken kök dizinine bağlı olan *.TXT dosyalarını yine kök dizine bağlı olan DENEME dizinine k A:\>COPY A:\*.TXT A:\DENEME A kök dizini içerisinde çalışırken kök dizini icerisindeki ALI.TXT dosyasını Örnek dizini içerisine kopyalayın. A:\>COPY A:\Deneme\ALI.TXT A:\Örnek Deneme dizini içerisinde çalışırken Örnek dizini içerisindeki ALI.TXT dosyasını Den1 dizini içerisine kopyalayın. A:\Deneme>COPY \Örnek\ALI.TXT Den1 Örnek dizini içerisinde çalışırken Den1 dizini içerisindeki dosya uzunluğu 3 karakterden olup son karekteri I ile biten dos uzantısının ikinci karakteri X olan tüm dosyaları Örnek2 dizinine kopyalayın. A:\Örnek>COPY \Deneme\Den1\??I.?X? Örnek2 Örnek1 dizini içerisinde çalışırken Deneme dizini içerisinde bulunan *.TXT dosyalarını Örnek1 dizinine kopyalayın. A:\Örnek\Örnek1>COPY A:\DENEME\*.txt Not: Kopyalama işlemi sırasında hedef belirtilmez ise aktif sürücünün aktif dizini içerisine kopyalanır SoNeR KILIÇASLAN OPEİŞLETİM A sürücüsünün kök dizini içerisinde bulunan Veli.txt dosyasını B sürücüsünün kök dizinine kopyalayın. A:\>COPY VELI.TXT B:\

14 A:\>COPY VELI.TXT B:\AHMET.TXT VELI.TXT dosyasını B sürücüsüne kopyalarken ismini değiştirerek AHMET.TXT olarak kopyalıyor. A:\>COPY ALI.TXT ALI.TXT Hatalıdır. A sürücüsünün kök dizini içerisinde bulunan *.txt dosyalarını C sürücüsünün kök dizinine bağlı olan YAZI dizinin A:\>COPY VELI.TXT C:\ YAZI Kullanımı 2: Copy [ Dosya1] + [ Dosya2] +..+ [ Dosyan] Dosyaadı.eki Kaynak Ortam Hedef Ortam birleştirerek hedefte belirtilen tek bir dosya içerisine kopyalanmasını sağlar. Biçimlendirilmiş metin do SIIR1.TXT aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa bbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbb SIIR2.TXT cccccccccccccccccccccccc A:\>COPY SIIR1.TXT+SIIR2.TXT SIIR.TXT İşlem sonucunda aşağıdaki gibi bir dosya oluşmaktadır. SIIR.TXT aaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaabbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbbcccccccccccccccccccccc cc Kullanım 3:

15 Copy Con Dosyaadı.eki Hiç bir yazı programının bulunmadığı bir ortamda dosya oluşturmak için kullanılır. A:\>COPY CON ALI.TXT Kaderde Senden Ayrı Düşmekte Varmış. Doğrusu Bunu Hiç Düşünmemiştim. Seni Tanımadan Hele Seni Böyle Deli Divane Sevmeden Yanlızlık Güzeldir Diyordum. Ü.Yaşar Oğuzcan. F6 veya CTRL + Z A:\> VER KOMUTU Bilgisayarda geçerli olan işletim sisteminin versiyon numarasını görüntüler. Kullanımı: VER Sürücü İsmi : A:\>VER MS-DOS VERSION 6.22 Incorrect Dos Versıon (Versıon uyuşmazlığı) PROMPT KOMUTU Promt un görünümünü değiştirmek için kullanılır. Kullanımı: PROMPT <Tanım>

16 Tanım Anlamı $q = işaretini görüntüler. $t Geçerli olan zamanı görüntüler. $d Geçerli olan tarihi görüntüler. $p A:\ işaretini görüntüler. $v MS-DOS version numarasını görüntüler. $g > işaretini görüntüler. $l < işaretini görüntüler. $_ Enter karekterini uygular. A:\>PROMPT Saat: $T AHMET $P$G Saat: 14:50:12:00 AHMET A:\>PROMPT $P$G Eski duruma dönmek için uygulanırken kök dizin işaretini belirten semboller kullanılmaz ise ($P) içerisine girdiğimiz dizin ismi kök dizinde gözükm A:\> kullanılır. Not: Eğer prompt kom hariç en fazla 128 karakter yazılabilir. VOL KOMUTU Disk ya da disketin etiket ismini ve formatlama sırasında aldığı seri numarasını görüntüler. Kullanımı: VOL Sürücü İsmi : A:\>VOL Volume in drive A: is AHMET Volume serial number is 3428-IED2 PATH KOMUTU EXE,COM ve BAT uzantılı komut ve kütüklerin ortak kullanımı için arama yolu tanımlar. Kullanımı: PATH sürücü :\ Dizin ; Sürücü :\ Dizin ;.

17 Sınıf dizini içerisinde çalışırken Yazı.txt ismi altında bir dosya oluşturalım. A:\OKUL\SINIF>PATH A:\ A:\OKUL\SINIF>Q TAZI.TXT Sınıf dizini içerisinde çalışırken Örnek.txt ismi altında bir dosya oluşturalım. Bu sefer dış komutlar Kasa dizininde mevcu A:\OKUL\SINIF>PATH A:\KASA A:\OKUL\SINIF>Q ÖRNEK.TXT DOS DIŞ KOMUTLARI TREE KOMUTU Belirtilen ortamdaki dizin ve alt dizin isimlerni ağaç yapısı şeklinde listeler. İstenilirse dizin altındaki dosyaların listesini verir. Komut: Tree sürücü :\ dizin ismi \ Dosyaismi /f Not: Dizin ismi belirtilirse o dizin yapısından başlamak üzere diğerlerrini listeler. /F: Bu parametre belirtilirse dizin içindeki dosya isimleride görüntülenir. A:\>TREE C: /F MORE KOMUTU

18 Type veya Tree ile kullanılır. Dosyaların veya dizinlerin sayfa sayfa görüntülenmesi için kullanılır. A:\>TREE /F MORE