VE UYGULAMASI. (Teoriden Prati e)

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "VE UYGULAMASI. (Teoriden Prati e)"

Göker Emre
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 TÜRK YE DE DI T CARET LEMLER VE UYGULAMASI (Teoriden Prati e)

3 TÜRK YEDE DI T CARET LEMLER VE UYGULAMASI (Teoriden Prati e) Gözden Geçirilmi ve Yenilenmi 4. Bask Editörler Prof.Dr.Utku UTKULU Dokuz Eylül Üniversitesi BF ktisat Bölümü Ö r. Üyesi Yrd.Doç.Dr. smail AYDEM R U ak Üniversitesi-U ak MYO-U ak Yazarlar Prof.Dr.Utku UTKULU Yrd.Doç.Dr. smail AYDEM R Gümrük Mü aviri-ö r.gör. Ahmet ÖZKEN (Ege, Ya ar ve Gediz Üniversitesi) D Ticaret Dan man Ö r.gör. Mutlu YILMAZ (Gediz Üniversitesi)

Dr.Utku UTKULU Yrd.Doç.Dr. smail AYDEM R Gümrük Mü aviri-ö r.gör.

4 Bu kitab n Türkiye deki her türlü yay n hakk Gazi Kitabevi Tic. Ltd. ti ye aittir, Bu kitab n Türkiye deki her türlü yay n hakk Gazi Kitabevi Tic. Ltd. ti ye aittir, tüm haklar tüm sakl d r. haklar Kitab n sakl d r. tamam Kitab n veya bir tamam k sm 5846 veya say l bir yasan n k sm 5846 hükümlerine say l yasan n göre, kitab hükümlerine yay nlayan göre, firman n kitab ve yazarlar n n yay nlayan önceden firman n izni olmadan ve yazarlar n n elektronik, önceden mekanik, izni fotokopi olmadan ya herhangi elektronik, bir mekanik, kay t sistemiyle fotokopi ço alt lamaz, ya da herhangi yay nlanamaz, bir kay t depolanamaz. sistemiyle ço alt lamaz, yay nlanamaz, depolanamaz. Bu eserin bilim ve dil bak m ndan sorumlulu u yazarlar na aittir. Kapak Tasar m Yusuf ÖZALP Düzenleme Gazi Kitabevi Bask ÖzBaran Ofset Matbaac l k vedik Org. San. Ar Sanayi Sitesi 687. Sok. No: 91/F Yenimahalle/ANKARA (0 312) Bask Y l Ocak 2013 ISBN Gazi Kitabevi Tic. Ltd. ti. Dögol Caddesi No: 49/B Be evler, ANKARA Tel: (0 312) Faks: (0 312) info@gazikitabevi.com.tr

tamam Kitab n veya bir tamam k sm 5846 veya say l bir yasan n k sm 5846 hükümlerine say l yasan n göre, kitab hükümlerine yay nlayan göre, firman n kitab ve yazarlar n n yay nlayan önceden firman n

5 4. BASIMA ÖNSÖZ Türkiye de D Ticaret lemleri ve Uygulamas isimli eserimizin 4. bas m n gerçekle tiriyoruz.. Birinci bas m 2008 de gerçekle mi ti. Her yeni bas ma girerken, bir tak m yenilikler ve düzeltmelerde gerçekle tirilmektedir.. Bu bas mda, kitab n ikinci bölümünde yer alan D Ticarette Teslim ekilleri (INCOTERMS), 1. Ocak 2011 tarihinde yay nlanm olan Incoterms 2010 kurallar na göre yeniden güncellendi. Kitab n dördüncü bölümünde ise, Çözümlü örnek olaylar n say s 15 den 20 ye ç kar ld. Ayr ca be örnek olayla ilgili sorular haz rland ve bunlar n çözümü, konuya ilgi gösteren merakl okuyucular n gayretine b rak ld e girerken 4. Bas m n gerçekle tirmeye çal t m z bu eserimizin halen gözümüzden kaçan eksiklikleri olabilir. Bu konuda; yap c ele tirilerinize aç k oldu umuzu samimiyetle ifade edelim de ülkemizin hracat hedefinin 500 milyar dolar olarak belirlendi ini biliyoruz. Bu demektir ki önümüzdeki be y l içinde ihracat m z n ikiye katlanmas için daha yo un çal malar gerçekle tirilecektir. Ayn zamanda d ticaret konusunda yeti mi elemana daha çok ihtiyaç duyulacakt r. Bu çal mam zla, bu konuya ufak bir katk yapabilirsek bu eser hedefine ula m olacakt r. Eserimizin Ö rencilerimize, uygulamac lara ve d ticaret konusuna ilgi duyan herkese yararl olmas n diler, selam ve sayg lar m z sunar z. 16 Aral k 2012 Prof.Dr.Utku UTKULU Yrd. Doç.Dr. smail AYDEM R

Ocak 2011 tarihinde yay nlanm olan Incoterms 2010 kurallar na göre yeniden güncellendi. Kitab n dördüncü bölümünde ise, Çözümlü örnek olaylar n say s 15 den 20 ye ç kar ld.

6 VI Türkiye de D Ticaret lemleri ve Uygulamas

7 ÖNSÖZ Türkiye nin d ticaretine yak ndan bakan bir göz son y llarda ihracat ve ithalat n mal bile iminde önemli de i imlere tan k olabilecektir. Bu de i im önemli ölçüde Türkiye nin d ticaretindeki yap sal de i im ve dönü ümü yans tmaktad r. D ticaretin yap s ndaki bu dönü üm küresel ekonomideki geli melerle ilgili olmas n n yan s ra ülkenin ekonomik kalk nma, sanayile me süreci ile de ilgilidir. D ticaret, bir bilim dal olarak teori ve politika ile yak ndan ilgilidir. D Ticaret Teorisi ülkeler neden d ticaret yaparlar?, d ticarette fiyat nas l olu ur? vb. sorular aç klamaya çal rken, D Ticaret Politikas ise ekonomideki karar birimlerinin d ticaret i lemlerini etkileme, yönlendirme ve yap l biçimlerini de i tirme sürecini kapsamaktad r. Teori pozitif alanda kal rken, politika normatif alan n içerisindedir. Bu nedenle d ticaret ve d ticaret i lemleri sadece makro düzeyde hükümetleri de il, söz konusu d ticaret sürecindeki tüm ekonomik birimleri, firma yetkililerini, ihracatç y, ithalatç y, gümrük memurunu, gümrük mü avirini, d ticaret muhasebecisini vb. di er bir çok ekonomik birimi do rudan veya dolayl olarak ilgilendirir. Çünkü sayd m z ekonomik birimler d ticaret sürecinin birer parçalar d r, halkalar d r. Bu çerçeveden konuya yakla ld nda d ticaret hem makro hem de mikro ölçekte ele al nmas gereken bir süreçtir. Bu kitap, literatürde var olan di er benzerlerinin aksine konuyu hem mikro hem de makro ölçekte ele almaktad r. Deyim yerindeyse, önce temel d ticaret teorisi ve göstergeleri nda Türkiye nin d ticaret yap s ortaya konmakta sonra ise d ticaret i lemlerinin uygulamas na ve detay na girilmektedir. Bu kitapta konu dört bölümde ele al nmaktad r. Birinci bölümde, d ticaret makro ve mikro aç lardan incelenmekte, ikinci bölümde d ticarette teslim ve ödeme ekilleri örnek olaylarla anlat lmaktad r. Gümrük mevzuat ve süreçleri örnek belgelerle üçüncü bölümde aç klanmaktad r. Son bölümde ise d ticaretin muhasebele tirilmesi boyutu i lenmektedir. Bu özelli i ile sadece uygulamac lara yönelik de il ayn zamanda Fakülte ve Meslek Yüksek Okullar nda D Ticaret lemleri dersi okuyan ve okutanlar için de kaynak olabilecek niteliktedir. Biz editörlerin yan s ra kitapta önemli katk lar bulunan Say n Ö retim Görevlisi ve Gümrük Mü aviri Ahmet Özken ve Say n Ö retim Görevlisi ve D Ticaret Uzman Mutlu Y lmaz ekip çal mas nda biz (naçiz) editörlere verdikleri destek ve katk her türlü takdirin üzerindedir. Birlikte yorulduk ve zamana kar yar ta hep birlikte ko tuk.

D ticaretin yap s ndaki bu dönü üm küresel ekonomideki geli melerle ilgili olmas n n yan s ra ülkenin ekonomik kalk nma, sanayile me süreci ile de ilgilidir.

8 VIII Türkiye de D Ticaret lemleri ve Uygulamas Kitab n literatürde hedefledi i bo lu u doldurabilmesi ve okurlara yararl olabilmesi ümidiyle.. May s 2008 Editörler Prof. Dr. Utku UTKULU Yrd.Doç.Dr. smail AYDEM R

9 Ç NDEK LER III. BASIMA ÖNSÖZ... V ÖNSÖZ... VII Ç NDEK LER...IX B R NC BÖLÜM TÜRK YE DE DI T CARET N GEL M VE YAPISAL DE M... 1 Utku Utkulu 1. G R : DI T CARET VE ARKA PLAN ÜLKELER NEDEN DI T CARET YAPARLAR? Fiyat Farkl l klar Ülke çi Üretimin Yetersizli i Mal Farkl la t rmas DI T CARET LE LG L TEMEL GÖSTERGELER hracat (X) thalat (M) D Ticaret Hacmi (X+M) D Ticaret Dengesi (X-M) hracat n thalat Kar lama Oran (X/M) hracat ve thalat n GSYH çindeki Paylar (X/GSYH, M/GSYH, X+M/GSYH) D Ticaret Fiyat Endeksleri (Px, Pm) ve D Ticaret Hadleri (Px/Pm) Sektör, Alt Sektör ve Mal Baz nda hracat ( hracat n Bile imi) ve thalat ( thalat n Bile imi) Ülke ve Ülke Gruplar Baz nda hracat ve thalat TÜRK YE N N DI T CARET YAPISI VE GEL M : BULGULAR VE SONUÇLAR KAYNAKÇA EKLER... 15

.. 7 3.2. thalat (M)... 7 3.3. D Ticaret Hacmi (X+M)... 7 3.4. D Ticaret Dengesi (X-M)... 8 3.5. hracat n thalat Kar lama Oran (X/M)... 8 3.6.

10 X Türkiye de D Ticaret lemleri ve Uygulamas K NC BÖLÜM DI T CARETTE TESL M VE ÖDEME EK LLER Mutlu Y lmaz 1. DI T CARETTE TESL M EK LLER VE INCOTERMS INCOTERMS: TANIMI INCOTERMS: AMACI INCOTERMS: KAPSAMI INCOTERMS: KAPSAM DI I KONULARI SATI SÖZLE MELER VE INCOTERMS INCOTERMS: YAPISI ICC TAHK M TESL M EK LLER EXW FCA FAS FOB CFR CIF CPT CIP DAF DES DEQ DDU DDP PEK T RME SORULARI VE CEVAPLARI INCOTERMS INCOTERMS 2010 YAPISI INCOTERMS 2010 DA GET R LEN TESL M KURALLARI DAP DAT DI T CARETTE ÖDEME EK LLER PE N ÖDEME MAL MUKAB L ÖDEME... 50

.. 32 1.8.2. FCA... 33 1.8.3. FAS... 34 1.8.4. FOB... 34 1.8.5. CFR... 35 1.8.6. CIF... 35 1.8.7. CPT... 37 1.8.8. CIP... 37 1.8.9. DAF... 37 1.8.10. DES... 38 1.8.11. DEQ... 38 1.8.12. DDU... 39 1.8.13.

11 çindekiler XI 2.3. VESA K MUKAB L ÖDEME KABUL KRED L ÖDEME AKRED T F VE ÇE TLER GÖRÜLDÜ ÜNDE ÖDEMEL AKRED T F VADEL AKRED T F KABUL KRED L AKRED T F T RA AKRED T F DÖNÜLEB L R AKRED T F DÖNÜLEMEZ AKRED T F TEY TL AKRED T F TEY TS Z AKRED T F YEN LENEB LEN AKRED T F KIRMIZI VE YE L ARTLI AKRED T F DEVRED LEB L R AKRED T F KAR ILIKLI AKRED T F TEM NAT AKRED T F TÜRK YE DE ÖDEME EK LLER STAT ST KLER ÖDEME EK LLER NE GÖRE HRACAT STAT ST KLER ÖDEME EK LLER NE GÖRE THALAT STAT ST KLER KAYNAKÇA ÜÇÜNCÜ BÖLÜM DI T CARETTE GÜMRÜK MEVZUATI VE LG L LEMLER Ahmet Özken 1. GENEL BAKI GÜMRÜK MÜ AV R YARDIMCISI / GÜMRÜK MÜ AV R TANIMI MODERN ZASYONA GEÇ NASIL HRACATÇI VE THALATÇI OLUNUR HRACAT GÜMRÜK MEVZUATI VE LG L LEMLER TÜRKÇE FATURA / YABANCI FATURA DOLA IM SERT F KALARI ATR VE EUR.1 BELGELER FORMA VE MEN E EHADETNAMES... 72

.. 59 2.5.10. KIRMIZI VE YE L ARTLI AKRED T F... 59 2.5.11. DEVRED LEB L R AKRED T F... 59 2.5.12. KAR ILIKLI AKRED T F... 60 2.5.13. TEM NAT AKRED T F... 60 3. TÜRK YE DE ÖDEME EK LLER STAT ST KLER.

12 XII Türkiye de D Ticaret lemleri ve Uygulamas 2.3. YÜKLEME NOTASI / KON MENTO GÜMRÜKLERDEK LEY ONAY MUAYENE SARI HAT KIRMIZI HAT MAV HAT (ONAYLANMI K ) KOLCU / NTAÇ TAR H THALAT GÜMRÜK MEVZUATI VE LG L LEMLER GEÇ C DEPOLAMA YER / ÖZET BEYAN GÜMRÜK ANTREPO REJ M TANIMLAR GÜMRÜK ANTREPO T PLER ANTREPO AÇMA ZN ANTREPOYA KONULAB LECEK E YA GÜMRÜK TAR FE STAT ST K POZ SYON NUMARASI (G.T..P.) BA LAYICI TAR FE B LG S (BTB) VERG LEND RME VE MAL YET GÜMRÜKLERDEK LEY THALAT UYGULAMASINDA ÖNEML SÜRELER SAHTE MEN EL E YA KAYNAKÇA EKLER EK 1 TÜRKÇE FATURA BO ÖRNE EK 2 TÜRKÇE FATURA DOLDURULMU ÖRNE EK 3 YABANCI FATURA (INVOICE) DOLDURULMU ÖRNE EK 4 ATR DOLA IM SERT F KASI BO ÖRNE EK 5 ATR DOLA IM SERT F KASI DOLDURULMU ÖRNE EK 6 EUR.1 DOLA IM SERT F KASI BO ÖRNE EK 7 EUR.1 DOLA IM SERT F KASI DOLDURULMU ÖRNE EK 8 MEN E AHADETNAMES BO ÖRNE EK 9 MEN E AHADETNAMES DOLDURULMU ÖRNE EK 10 FORM A MEN E BELGES BO ÖRNE... 95

2.1 TANIMLAR... 76 3.2.2 GÜMRÜK ANTREPO T PLER... 77 3.2.3 ANTREPO AÇMA ZN... 77 3.2.4 ANTREPOYA KONULAB LECEK E YA... 78 3.3. GÜMRÜK TAR FE STAT ST K POZ SYON NUMARASI (G.T..P.)... 78 3.3.1. BA LAYICI TAR FE B LG S (BTB).

13 çindekiler XIII EK 11 FORM A MEN E BELGES DOLDURULMU ÖRNE EK 12 KON MENTO ÖRNEKLER (12-A, 12-B, 12-C) EK 13 YÜKLEME NOTASI ÖRNE EK 14 GÜMRÜK ÇIKI BEYANNAMES BO ÖRNE EK 15 GÜMRÜK ÇIKI BEYANNAMES DOLDURULMU ÖRNE DÖRDÜNCÜ BÖLÜM Teoriden Uygulamaya DI T CARET MUHASEBES smail Aydemir 1. G R DI T CARET MUHASEBES N N ÖZELL KLER DI T CARET LEMLER HESAP PLANI HESAPLARIN GÖREV VE LEY DI T CARETTE KDV HESAPLARININ ÖZELL KLER VE MUHASEBES HRACAT VE THALATTA INCOTERMS N YER VE ÖNEM HRACATTA MAL YET-F YAT ANAL ZLER HRAÇ F YATININ BEL RLENMES VE UYGULANMASI UYGULAMANIN SONUÇLARI THALATTA MAL YET VE F YAT ANAL ZLER VE MUHASEBES DI T CARET F RMALARINDA KURULU ÇALI MALARI DI T CARET F RMALARINDA DÖNEM Ç FAAL YETLER VE RAPORLANMASI ÇÖZÜMLÜ UYGULAMA SORULARI SORULARLA HAZIRLIK ÇALI MALARI SONUÇ VE DE ERLEND RME KAYNAKÇA

DI T CARET LEMLER HESAP PLANI... 106 4. HESAPLARIN GÖREV VE LEY... 108 5. DI T CARETTE KDV HESAPLARININ ÖZELL KLER VE MUHASEBES... 130 6. HRACAT VE THALATTA INCOTERMS N YER VE ÖNEM... 140 7.

14 XIV Türkiye de D Ticaret lemleri ve Uygulamas

Benzer belgeler

İÇİNDEKİLER. Önsöz... iii Giriş... 1 BİRİNCİ BÖLÜM DIŞ TİCARETİN TANIMI VE KAPSAMI

İÇİNDEKİLER. Önsöz... iii Giriş... 1 BİRİNCİ BÖLÜM DIŞ TİCARETİN TANIMI VE KAPSAMI İÇİNDEKİLER Önsöz... iii Giriş... 1 BİRİNCİ BÖLÜM DIŞ TİCARETİN TANIMI VE KAPSAMI 1. DIŞ TİCARETİN YURTİÇİ TİCARETTEN FARKI... 4 2. DIŞ TİCARETİN NEDENLERİ... 5 2.1. Doğal ve Beşeri Kaynak Yetersizliği...