SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANABİLİM DALI ULUSLARARASI TİCARET YÜKSEK LİSANS ULUSLAR ARASI TİCARETTE

Transkript

1 SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ANABİLİM DALI ULUSLARARASI TİCARET YÜKSEK LİSANS ULUSLAR ARASI TİCARETTE FİNANSMAN TEKNİKLERİ ÖDEVİ ULUSLARASI ÖDEME ŞEKİLLERİ (AKREDİTİF KREDİSİ) ÖĞRETİM GÖREVLİSİ YRD. DOÇ. DR. ALİ CÜNEYT ÇETİN HAZIRLAYAN HASAN ATAMAN ISPARTA,2012 1

2 İÇİNDEKİLER: Önsöz...4 Uluslararası Ödeme Şekilleri 4 a)akreditifli Ödeme(Letter of Credit, Documentary Credit) 4 b)vesaik Mukabili Ödeme(Collections, Cash Against Documents)..5 c)mal Mukabili Ödeme(Cash Against Goods) 5 d)kabul Kredili Ödeme.5 e)peşin Ödeme(Prepayment, Advance Payment) 5 AKREDİTİFLİ ÖDEME(Letter of Credit, Documentary Credit)...6 a)akreditifte Tarafların Tanımları ve Yükümlülükleri 6 1)Akreditif Amiri(İthalatçı):(Aplicant)...6 2)Amir Banka(İthalatçının Bankası):(Issuing Bank).6 3)Akreditif Lehdarı(İhracatçı):(Beneficiary)..7 4)Aracı Banka(İhracatçının Bankası):(Intermediary Bank).7 i)ihbar Bankası(Advising Bank)...7 ii)teyit Bankası(Confirming Bank)..7 iii)rambursman Bankası(Reimbursing Bank) 8 b)akreditifin Çeşitleri 8 c)akreditifte Bulunması Gereken Bilgiler 9 d)akreditif Çeşitleri.10 2

3 1)Kabilirücu (Dönülebilir)/Gayri Kabilirücu(Dönülemez) Akreditifler...10 i)kabilirücu Akreditifler(Revocable Documentary Credits).10 ii)gayri Kabilirücu Akreditifler(Irrevocable Documentary Credits) )Teyitli/Teyitsiz Akreditifler 11 i)teyitli Akreditif(Confirmed Documentary Credit)...11 ii)teyitsiz Akreditif(Uncorfirmed Documentary Credit) 11 3)Rotatif Akreditifler(Revolving Documentary Credit)..12 4)Kullandırım Şekillerine Göre Akreditifler 13 i)görüldüğünde Ödemeli Akreditifler(Sight Payment Documentary Credit)...14 ii)vadeli Akreditifler(Deferred Payment Documentary Credit).14 iii)kabul Kredili Akreditifler(Acceptance Documentary Credits)..14 iv)iştira Akreditifleri(Negatiable Documentary Credit) )Karşılıklı Akreditif(Back-to-Back Documentary Credit)..15 6)Devredilebilir Akreditif(Transferable Documentary Credit) 15 7)Kırmızı Şartlı Akreditif(Red Clause Documentary Credit) )İhtiyat Akreditifi(Stand-By Letter of Credit)..17 9)Yeşil Şartlı Akreditif(Green Clause Letter of Credit).17 Kaynakça.18 3

4 ÖNSÖZ: Bu ödevimde uluslararası ticaret(dış ticaret te) kullanılan ödeme ve kredi şekillerinden kısaca tek tek söz edip Akreditif li ödeme(letter of credit, Documentary credit) üzerinde ayrıntılı olarak duracağım. Uluslararası Ticaret te kullanılan başlıca ödeme şekilleri şunlardır; a)akreditifli Ödeme(Letter of credit, Documentary credit) b)vesaik Mukabili Ödeme(Collections, Cash Against Documents) c)mal Mukabili Ödeme(Cash Against Goods) d)kabul Kredili Ödeme(Documents Against Acceptance) e)peşin Ödeme(Prepayment, Advance Payment) Şimdi bu ödeme şekillerini beraberce anlamaya çalışalım; A)Akreditifli Ödeme(Letter of Credit, Documentary Credit) Akreditifli ödeme, bir bankanın, alıcının (İthalatçı) talep ve talimatı doğrultusunda, belli bir tutara kadar, belli bir vade dahilinde, belli belgeler karşılığında ve öngörülen şartların yerine getirilmesi kaydıyla, satıcıya(ihracatçı) ödeme yapacağını satıcıya yani ihracatçıya yazılı olarak taahhüt etmesidir. Akreditifli ödemede satıcı(ihracatçı), mal bedelinin kendisine ödeneceği hususunda bir banka taahhüdüne sahiptir. İhracatçı böylelikle ithalatçının kişisel taahhüdüne dayanarak malları sevk etmiş olmanın doğuracağı risklerden kendisini korumaktadır. İthalatçı(alıcı) ise akreditif şartları kendi talep ve talimatına dayanılarak belirlendiğinden, bu şartlar yerine getirilmedikçe ihracatçıya(satıcıya) ödeme yapılmayacağından emin olmaktadır. 4

5 B)Vesaik Mukabili Ödeme(Collections, Cash Against Documents) Bu ödeme şeklinde, ihracatçı ile ithalatçı aralarında bir satış sözleşmesi yaparlar. İhracatçı, bu sözleşme uygun olarak malları ithalatçıya sevk eder. Sevk belgelerini de kendi ülkesindeki bankaya ithalatçının bankasına gönderilmek üzere teslim eder. Sevk belgeleri ithalatçının bankasına gelince, ithalatçı sözleşmeye uygun olarak mal bedelini ihracatçıya gönderilmek üzere kendi bankasına ödeyerek sevk belgelerini bankadan alır. Bu belgelerle gümrükten ihraç konusu malını çeker. C)Mal Mukabili Ödeme(Cash Against Goods) Mal mukabili ödeme, ithalatçının satın aldığı malın bedelini o malın, satış sözleşmesinde gösterilen varış yerine gelmesi ve ithalatçı tarafından teslim alınmasından sonra ödenmesidir. Bu ödeme şekli satıcı için en fazla riskli olan ödeme şeklidir. İhracatçı malları ithalatçıya gönderir. Sevk vesaikini (belgelerini) ya doğrudan ithalatçıya veya ithalatçının bankasına gönderir. İthalatçı, eğer vesaik bankaya gönderilmişse, mal bedelini ödemeden sevk vesaikini bankadan alır. Doğrudan kendisine gönderilmişse yine hiçbir ödeme yapmadan malları gümrükten çeker. Mal bedeli ni ise, ihracatçı ile daha önce anlaştığı şekilde, belirlenen tarihte ihracatçıya havale eder. Bu tür ödeme şeklinde ihracatçı ile ithalatçının birbirilerini çok iyi tanımaları ve güvenmeleri şarttır. Aksi halde, mal bedelinin ödenmesinin hiçbir garantisi yoktur. D)Kabul Kredili Ödeme(Payment Against Acceptance) Bu ödeme şeklinde ihracatçı, ithalatçı ile yaptığı sözleşme ye uygun olarak malları sevk eder. Sevk evrakını poliçeyle birlikte kendi bankasına verir. İhracatçının bankası bu belgeleri ithalatçının bankasına gönderir. Sevk evrakıyla birlikte gönderilen poliçe ya ithalatçı tarafından veya ithalatçının bankası tarafından kabul edilir. Bunlardan hangisinin kabul edeceği başlangıçta yapılan sözleşmede belirtilir. 5

6 Poliçenin kabul işlemi yapıldıktan sonra sevk evrakı ithalatçıya teslim edilir. Kabul edilen poliçe ise ihracatçıya gönderilir. Sevk evrakını alan ithalatçı malları gümrükten çeker. Mal bedelini ise poliçe vadesinde ihracatçıya öder. E)Peşin Ödeme(Prepayment, Advance Payment) Peşin ödeme, ihracat gerçekleşmeden ithalatçının mal bedelini peşin olarak ihracatıya ödemesi, ihracatçının da bedelini tahsil ettiği malı sonradan ithalatçıya göndermesidir. Peşin ödeme, efektif, çek, havale, kredi kartı, prefinansman veya red- clause akreditif şeklinde olabilir. Efektifle ödemelerde, yurtdışından efektif getirilirken gümrük girişinde yetkililere beyan edilerek, Döviz Beyan Tutanağı(DBT) düzenletilmelidir. Red-Clause akreditiflerde ise, peşin ödemeye imkân veren kısım kadar ihracatçı tarafından peşin ödeme alınmış olur. İhracatçı tarafından peşin tahsil edilen ihracat bedelinin peşin olarak kabul edilmesi için gümrükleme işlemine başlanmadan önce mal bedelinin ihracatçıya ödendiğini gösterir banka transfer yazısı alınmalıdır. Aksi halde, işlem vadeli olarak kabul edilir ve % 3 oranında Kaynak Kullanım Destekleme Fonu(KKDF)kesintisi yapılır. Peşin ödemede, ithalatçının ihracatçıya tanıdığı bir kredi söz konusudur. Bu ödeme şeklinde malın satıcısı tamamen emniyette olduğu halde alıcı büyük riskle karşı karşıyadır. Dolayısıyla, bu ödeme şekli alıcının satıcıya son derece güvendiği hallerde kullanılmalıdır. AKREDİTİFLİ ÖDEME(Letter of Credit, Documentary Credit) Akreditifli ödeme, bir bankanın, alıcının talep ve talimatı ile belli bir tutara kadar, belli bir vade dahilinde, belli belgeler karşılığında ve öngörülen şartların yerine getirilmesi karşılığında satıcıya ödeme yapacağını satıcıya yazılı olarak taahhüt etmesidir. Akreditif, alıcı ile satıcının birbirilerini yakından tanımadıkları veya birbirilerine tam güvenmedikleri hallerde kullanılan bir ödeme vasıtasıdır. Akreditifli ödemede, alıcı da satıcı da kendilerini tam güvence altına alır. 6

7 a)akreditifte Tarafların Tanımları ve Yükümlülükleri Akreditifli ödemede esas itibariyle dört taraf bulunmaktadır. Bunlar, ithalatçı, ithalatçının bankası, ihracatçı ve ihracatçının bankasıdır. 1)Akreditif Amiri(ithalatçı):(Applicant) Akreditif amiri, akreditif açılması için bankaya talimat veren alıcıdır. Alıcı, malı almak satıcı ile bir sözleşme yapar. Ödeme şekli bu sözleşmede tespit edilir. Satış sözleşmesi, akreditifi açan ve ödemeye aracılık eden bankaları doğrudan doğruya ilgilendirmez ve bağlamaz. Akreditif amiri, mal bedelini sözleşmeye uygun olarak amir bankaya ödemekle yükümlüdür. 2)Amir Banka(İthalatçının Bankası):(Issuing Bank) Akreditif amirinden aldığı talimata dayanarak akreditifi açan banka Amir Banka denir. Amir banka, akreditifin lehdara ihbarını ve ödemesini yapan doğrudan doğruya kendisi yapabileceği gibi bu işlemleri yapması için başka bir bankayı da yetkili kılabilir. Ancak, uygulamada genellikle Amir Banka, lehdara, lehdarın (satıcının-ihracatçının) bulunduğu ülkedeki bir muhabir banka aracılığı ile ihbar eder. Amir Banka; i)akreditif talimatı dolayısıyla Amire karşı, ii)akreditifi açan banka olarak kabul ettiği yükümlülükler dolayısıyla lehdara karşı, iii)teyitli akreditiflerde, verdiği talimat nedeniyle teyit bankasına karşı sorumludur. 3)Akreditif Lehdarı(İhracatçı):(Beneficiary) Akreditif lehdarı, lehine akreditif açılan yani malları ihraç eden satıcıdır. Akreditif lehdarının yükümlülüğü akreditif şartlarına uygun olarak malları alıcıya sevk etmek ve uygun vesaiki Aracı Bankaya teslim etmekle sınırlıdır. 4)Aracı Banka(İhracatçının Bankası):(Intermediary Bank) Aracı banka, akreditif şartlarına göre, lehtarın bulunduğu ülkede akreditifi lehdara ihbar eden veya akreditife teyit veren bankadır. Aracı banka, yaptığı işe göre ihbar bankası veya Teyit Bankası olarak iki kısma ayrılır. 7

8 i)ihbar Bankası(Advising Bank) İhbar Bankası, akreditifi lehdara teyit etmeksizin sadece ihbar eden bankadır. Dolayısıyla, İhbar Bankasının akreditifte lehdara karşı ödeme konusunda hiçbir yükümlülüğü yoktur. ii)teyit Bankası(Confirming Bank) Teyit Bankası, akreditife Amir Banka dışında kendisinin de kesin ve birincil derecede yükümlülüğünü teyit vererek ekleyen bankadır. Akreditif şartları lehdar tarafından yerine getirildiği taktirde, ihracatçıya akreditif bedelini ödemekle yükümlüdür. Yani, teyit bankasının sorumluluğu Amir Bankanın sorumluluğu derecesindedir. iii)rambursman Bankası(Reimbursing Bank) Rambursman Bankası, Talep Bankasını (lehdara ödemede bulunmuş bankayı) ramburse edecek yani bu bankaca ödenmiş paraları kendisine geri verecek olan bankadır. Rambursman Bankası akreditifte taraf olarak kabul edilmemektedir. Bu banka, akreditifle ilgili ödemeyi yapan bankayı ramburse etmek üzere Amir Bankaca yetkili kılınan bir aracı niteliğini taşır. Rambursman Bankası, ramburse ettiği bankanın gönderdiği belgelerin akreditif şartlarına uygun olmaması halinde, ödediği parayı bu bankadan geri istemekle yükümlü değildir. Bu talebin, akreditif şartlarına uygun olmayan belgeleri gönderen bankaya Amir Banka tarafından yapılması gerekir. 8

9 b)akreditifin İşleyişi İHRACATÇI İTHALATÇI İHRACATÇININ BANKASI/ARACI BANKA 8 9 İTHALATÇININ BANKASI/AMİR BANKA 1)Satış sözleşmesinin imzalanması 2)Akreditif açma talimatının verilmesi 3)Akreditif açılması ve ihbarı 4)Akreditifin lehdara ihbarı 5)Malın gönderilmesi 6)Mala ilişkin vesaikin(belgelerin)ibrazı 7)Uygun vesaik karşılığı ödeme 8)Vesaikin gönderilmesi 9)Vesaik bedelinin transferi 10)Vesaik bedelinin tahsili 11)Vesaikin teslim edilmesi 12)Malın gümrükten çekilmesi c)akreditifte Bulunması Gereken Bilgiler Bütün akreditiflerde asgari olarak aşağıdaki bilgilerin bulunması gerekmektedir. Akreditifin şekli(dönülebilir-dönülemez) Numarası Düzenleme yeri ve tarihi Geçerlilik süresinin sona erdiği tarih Amirin ismi ve adresi 9

10 Lehdarın ismi ve adresi İhbar bankasının ismi Akreditifin meblağı Malların teslim şekli Akreditifin cinsi Kısmi yükleme ve aktarmaya izin verilip verilmediği Malların sevk yeri Sevkiyatın şekli Varış yeri Yükleme vadesi Akreditif vadesi Ödeme vadesi Malların tanımı İstenilen vesaik d)akreditif Çeşitleri 1)Kabilirücu (Dönülebilir)/Gayri Kabilirücu (Dönülemez) Akreditifler Vadeden önce iptal edilip edilmediğine göre akreditifler kabilirücü (dönülebilir) veya gayri kabilirücu (dönülemez) olabilir. Bütün akreditiflerin kabilirücu veya gayri kabilirücu olup olmadıkları akreditif metninde belirtilmelidir. Bunun belirtilmemesi halinde, açılan akreditifin dönülemez (Gayri kabilirücu) olduğu kabul edilir. i) Kabilirücu Akreditifler (Revocable Documentary Credits) Kabilirücu akreditif, lehdarın iznini izin almaksızın herhangi bir anda akreditif amirinin talimatıyla Amir Banka tarafından şartları değiştirilebilen veya iptal edilebilen bir akreditif çeşididir. Bu nedenle, ihracatçı açısından riskli olan akreditiflerdir. ii) Gayri Kabilirücu Akreditifler (Irrevocable Documentary Credits) Gayri kabilirücu (dönülemez) akreditifler, Amir Banka, varsa Teyit Bankası ve Lehdarın mutabakatları olmadan şartları değiştirilemeyen veya iptal edilemeyen akreditiflerdir. Bu tür akreditifler satıcıya yeterli güvence sağladıkları için uygulamada yaygın olarak kullanılır. 10

11 Dönülemez bir akreditifin Lehdarı akreditif şartlarını eksiksiz olarak yerine getirdiği taktirde, akreditifi açan bankaca akreditifin ödeneceğinden emindir. 2)Teyitli/Teyitsiz Akreditifler Akreditifin açılması sırasında lehdara karşı Amir Bankanın yanısıra Lehdarın bankasının veya üçüncü bir bankanın da sorumlu olması istenip istenmediğine göre bir akreditif teyitli veya teyitsiz olarak nitelendirilir. i)teyitli Akreditif(Confirmed Documentary Credit) Bir akreditif işleminde ihracatçıya karşı taahhüde giren taraf Amir Bankadır. Ancak, ihracatçılar her zaman Amir Bankanın ödeme taahhüdünü yeterli bulmayabilirler. İthalatçı ve ihracatçının iki ayrı ülkenin vatandaşı olması nedeniyle taraflar birbirlerini yeteri kadar tanımayabilirler. Bu nedenle, ihracatçı, ithalatçının bankasına (Amir Bankaya) güvenmeyebilir. Kendi ülkesindeki veya üçüncü bir ülkedeki güvendiği bir bankanın teyidini isteyebilir. Bu durumda, Amir Banka akreditif açılışını bildirirken teyitli ibaresini ekler. Aracı banka da Amir Bankaya güvendiği takdirde akreditifi teyit eder, yani kendi ödeme garantisini de ekler. Böylece, ihracatçı, akreditif şartlarına uygun belgeleri ibraz ettiği taktirde hem Amir Bankanın hem de akreditifi teyit eden bankanın ödeme taahhüdüne sahip olur. ii)teyitsiz Akreditif (Unconfirmed Documentary Credit) Bu tür akreditiflerde yalnızca akreditifi açan Amir Bankanın garantisi söz konusudur. Görevli Bankanın veya diğer herhangi bir bankanın ek bir ödeme taahhüdü yoktur. Dönülebilir (kabilirücu) bir akreditifi açan banka bunu iptal etmek yetkisini her daim saklı tuttuğu için Lehdarın bankası veya üçüncü bir banka bu tür akreditifleri teyit ederek yükümlülük altına girmek istemez. Bu nedenle, dönülebilir akreditiflerin ancak teyitsiz şekilde açılmaları mümkündür. Dolayısıyla, bu tip akreditifler ihracatçılar için yeterli bir güvence sağlamaz. 11

12 3)Rotatif Akreditifler (Revolving Documentary Credit) Bir defa kullanılmakla hükümden düşmeyen akreditif çeşididir. Alıcı ile satıcı arasında süreklilik gösteren bir alım ve satım anlaşması varsa, her sevkiyat için ayrı bir akreditif açtırmak yerine, kararlaştırılan süre içinde yapılacak sevkiyatı kapsamak üzere bir tek akreditif açtırılması mümkündür. Rotatif akreditifler aynı malın alım ve satım işlemini yapan firmaların tercih ettiği bir akreditif türüdür. Akreditif kullanıldıkça ek bir talimata veya bildirime gerek olmaksızın aynı şartlarla yeniden kullanılabilir hale gelmektedir. Akreditif, rotatif açılmakla hem formaliteden tasarruf sağlanmakta, hem de alıcı firma toplam yapacağı ithalat için başlangıçta yüklü bir para bağlamamış olmaktadır. Satıcı firma ise bu akreditife güvenerek her seferinde akreditif açılışını beklemeksizin rahatlıkla imalatını sürdürmektedir. Rotatif akreditifler, gayri kabilirücu ve kabilirücu olabilir. Ancak, satıcının güvencesi açısından gayri kabilirücu olmasında yarar vardır. Rotatif akreditifler, zamana bağlı olarak veya miktara bağlı olarak rotatiftir. Miktar ile sınırlı olan rotatif akreditiflerde, akreditif tutarının tamamı akreditif vadesinin içerisinde yapılacak her sevkiyat için zaman sınırı olmadan Lehdarın emrine hazır tutulur. Bu tür akreditiflerde, akreditif rotatif kısım üzerinden açılır. Toplam akreditif tutarı ve akreditifin kaç kez tekrarlanacağı akreditif şartları arsında belirtilir. Örneğin, ithalatçı ihracatçıdan 4 aylık bir akreditif vadesi içinde toplam $ lık mal ithal edecektir. Akreditifte her partinin tutarı $ olarak belirtilmiştir. Bu durumda, ihracatçı firma yaptığı her $ lık sevkiyata ilişkin belgeleri bankaya vererek mal bedelini alacak ve akreditif aynı miktar üzerinden otomatikman yenilenecektir. Bu yenileme, akreditif vadesiyle sınırlı olmak kaydıyla, $ a ulaşıncaya kadar devam edecektir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, akreditifin kaç kez döneceğinin akreditif şartlarında belirtilmesidir. Bu örnekte akreditif 4 kez dönmektedir.4 defa sevkiyat yapıldığı taktirde toplam tutar $ a ulaşmaktadır. 12

13 Zamanla sınırlı rotatif akreditiflerde ise hem akreditif tutarı, hem de sevkiyatın yapılacağı dönem belirtilmelidir. Zamana bağlı olarak açılan rotatif akreditifler, rotatif bölüm için açılır ve belirtilen süre sonunda hükümsüz hale gelir. Örneğin, ayda $ a kadar kullanılmak üzere ve 4 ay süreli olarak açılmış bir rotatif akreditifte ihracatçı her ay $ lık belgeleri bankaya vererek parasını alacak ve akreditif müteakip ay ay için aynı miktar üzerinden otomatikman yeniden yürürlüğe girecektir. Bu durumda ödeme şartı aylık sevkiyat esasına dayanmakta, akreditif açıldığı tarihten itibaren 4 kez tekrarlanabilmektedir. 4) Kullandırım Şekillerine Göre Akreditifler Kullandırım şekillerine göre akreditifleri dört bölüme ayırmak mümkündür. Bunlar; i)görüldüğünde Ödemeli Akreditifler ii)vadeli Akreditifler iii)kabul Kredili Akreditifler iv)iştira Akreditifleri i)görüldüğünde Ödemeli Akreditifler(Sight Payment Documentary Credit) Görüldüğünde ödemeli akreditiflerde ihracatçının malı yüklemesinden sonra akreditif şartlarına uygun belgeleri bankaya ibraz etmesi üzerine, her hangi bir vadeye bağlı olmaksızın, mal bedeli Amir Bankaca veya Amir Bankanın verdiği yetkiye dayanarak Görevli Bankaca, ya da eğer varsa Teyit Bankası tarafından Lehdara ödenir. Vesaiklerde rezerv konusu herhangi bir husus bulunduğu taktirde, ödeme ancak Akreditif Amirinden onay almak suretiyle yapılabilir. ii)vadeli Akreditifler(Deferred Payment Documentary Credit) Vadeli akreditif, ithalatçıya herhangi bir poliçe düzenlenmeksizin vesaikler eline ve malları gümrükten çektikten belli bir süre sonra mal bedelini ödeme imkânı veren bir akreditifdir. Vadeli satışlarda bu tür akreditiflerde, akreditif tutarının ödenmesine ilişkin süre, vesaikin ibrazından, fatura yada konşimento tarihinden itibaren başlayabilir. 13

14 Bu nedenle, vadeli akreditiflerde akreditif vadesinden ayrı olarak bir de ödeme vadesi gösterilir. Ödeme, ödeme vadesinde gerçekleştirilir. iii)kabul Kredili Akreditifler(Acceptance Documentary Credit) Kabul kredili akreditifler de bir çeşit vadeli akreditiftir. Diğer vadeli akreditiflerden en önemli farkı bir poliçenin bulunmasıdır. Vadeli satışlarda kullanılan kabul kredili akreditiflerde poliçe ihracatçı ithalatçı arasındaki anlaşmaya bağlı olarak, ibrazından bir süre ödenmek üzere belli bir vade ile keşide edilir. Vadeli akreditiflerde vesaikin bir poliçeye ek olarak bankaya verilmesi şart değildir. Buna karşılık, kabul kredili akreditiflerde vesaik akreditif şartlarına uygun bir vade ile düzenlenecek olan bir poliçe ekinde bankaya teslim edilmek zorundadır. Kabul kredili akreditiflerde poliçeler, akreditif şartlarına uyularak, Amir Bankanın veya başka bir bankanın üzerine çekilebilir. İhracatçı, gönderdiği mallara ait vesaiki ithalatçı ile kararlaştırdıkları şekilde vadeli bir poliçe ekinde bankaya teslim eder. iv)iştira Akreditifleri(Negaitable Documentary Credit) İştira akreditiflerinde poliçeler akreditif şartlarına uyularak Lehdar tarafından, Amir Banka veya akreditifte gösterilen diğer bir muhatap banka üzerine ibrazında ödemeli veya vadeli olarak çekilebilir. İştira akreditiflerinde Amir Banka ve varsa Teyit Bankası, Lehdar tarafından bu akreditife dayanılarak çekilecek poliçelerin ödeme yükümlülüğünü, diğer akreditiflerden farklı olarak, yalnız Lehdara karşı değil, iyi niyetli hamiline karşı da üstlenmiş olur. İştira akreditiflerinde Amir Banka, iştira eden bankaya ödemeyi akreditif şartlarına uygun olarak düzenlenmiş poliçe kendisine ulaştıktan sonra yapar. İştira akredidiflerinin iki şekilde açılması mümkündür. a) Sınırlı(Restricted) kaydı kullanılmak üzere açılan iştira akreditifleri. Bu tür akreditiflerde, poliçeyi iştira edecek banka ismi bellidir. Bu nedenle, başka bir bankaya iştira ettirilmesi mümkün değildir. b)poliçeyi iştira edebilecek banka sınırlandırılmayarak serbest iştira (Freely Negoitable) kaydı kullanılmak üzere açılan iştira akreditifleri. 14

15 Bu tür akreditifler ise, Lehdara, belgelerin bağlı bulunduğu poliçeyi Görevli Bankaya veya istediği diğer bir bankaya iştira ettirerek, ihraç ettiği malın bedelini tahsil etme imkânını verir. 5)Karşılıklı Akreditif(Back-to-Back Documentary Credit) Lehdarın ihraç ettiği malların asıl üreticisi olmayıp, başka bir üreticiden satın alarak ona ödeme yapması gerektiği durumlarda kullanılır. Bu gibi durumlarda, ihracatçı kendi lehine açılan akreditifi teminat göstererek bankadan, ihraç konusu mallar temin etmek üzere, malların asıl üreticisi lehine yeni bir akreditif açmasını talep eder. Yeni açılan akreditif(karşılıklı akreditif) ibrazı şarta bağlanan vesaik ve süreler bakımından ilk akreditifin şartlarına uygun olarak açılmaladır. 6)Devredilebilir Akreditif ( Transferable Documentary Credit) Bu tür akreditifler akreditif lehdarının akreditifi kısmen veya tamamen bir veya birden fazla lehdara devretme imkânının bulunduğu akreditiflerdir. Devredilebilir akreditiflerde ilk lehdarın malın asıl satıcısı ya da üreticisi değil de komisyoncusu olduğu durumlarda başvurulmaktadır. Bu aracı firmalar bir finansman aracı olarak devredilebilir akreditifleri tercih etmektedirler. Bu durumda, aracı firmalar kendi lehlerine açılan akreditifleri kısmen veya tamamen satıcılara devrederek, satıcıların bedelini peşin almadan malları teslim etmelerini sağlarlar. Bir akreditif sadece Amir Banka tarafından devredilebilir (transferable) olarak tanımlandığı takdirde devredilebilir. Bölünebilir, parçalnabilir, temlik edilebilir veya aktarılabilir gibi terimler akreditifi devredilebilir hale getirmez. Bu gibi terimler kullanıldığı taktirde dikkate alınmaz. Aksi akreditifte belirtilmediği sürece, devredilebilir akreditifler tamamen veya kısmen sadece bir kez devredilebilirler. Akreditifi devralan ikinci Lehdar, akreditifi tekrar bir başkasına devredemez. 15

16 7)Kırmızı Şartlı Akreditif ( Red Clause Documentary Credit) Kırmızı şartlı akreditif, akreditif tutarının bir kısmının malların sevkiyatından önce avans şeklinde ödenmesine imkân veren bir akreditif türüdür. Kırmızı şartlı akreditifte Amir Banka, Görevli Bankaya avans ödemesi için yetki vermektedir. Bu tip akreditifler, ihracatçının malları hazırlaması için bir ön finansman ihtiyacı olduğu durumlarda kullanılır. Akreditifin Kırmızı Şartlı olarak adlandırılmasının nedeni, başlangıçta peşin ödemeye konulan avans şartının, akreditifin bu özelliğine dikkat çekebilmek için kırmızıyla yazılmasıdır. Günümüzde bu durum artık söz konusu olmamakla birlikte, bu tür akreditifler hala böyle anılmaktadır. Kırmızı şartlı akreditiflerde peşin ödenecek meblağın hangi şarlarla ihracatçıya ödeneceği akreditif metninde belirtilmelidir. Bazı durumlarda, malların akreditif şartlarına uygun olarak tamamen veya kısmen gönderilmemesi halinde, peşin ödenen akreditif tutarının varsa faiziyle birlikte geri gönderilmesini sağlamak amacıyla, ihracatçının bankasından teminat mektubu da istenebilmektedir. 8)İhtiyat Akreditifi( Stand-By Letter of Credit) İhracatçının lehine ithalatçının talebiyle başlayan diğer akreditiflerde, ihracatçı ithalatçıyla yaptığı sözleşmedeki yükümlülüğünü yerine getirip bunu belgelerle gösterdiği zaman ithalatçıdan parasını almaktadır. İhtiyat akreditifinde ise ödeme garantisine benzeyen, üçüncü şahıs ile yapılmış olan sözleşmenin yerine getirilmemesi halinde ödemede bulunulacağını teyit eden akreditiflerdir. Diğer bir ifadeyle akreditifi açan banka, akreditif lehdarına karşı üçüncü bir şahıs adına garanti vermektedir. İhtiyat akreditifi, diğer akreditiflerin tüm özelliklerine sahip olmakla beraber, fonksiyonları açısından farklılıklar göstermektedir. Diğer akreditifli işlemlerde Amir Banka, akreditif şartlarının yerine getirilmesi durumunda akreditif lehdarına ödemede bulunur. Oysa ihtiyat akreditiflerinde ödeme belirli bir işlemin yerine getirilmediği durumlarda söz konusu olmaktadır. İhtiyat akreditifleri, genellikle büyük taahhüt sözleşmelerinde ya da uzun vadeli satış işlemlerinde teminat mektubu yerine kullanılmaktadır. 16

17 9)Yeşil Şartlı Akreditif( Green Clause Letter of Credit) Akreditifi açan banka lehine, akreditifin kullanıcısı tarafından bir teminat mektubu verilmemişse, Kırmızı Şartlı Akreditifi açtıran firmalar büyük risklere girerler. Bu riskler Yeşil Şartlı Akreditifler ile en aza indirilebilir. Yeşil Şartlı Akreditifler de, ihracatçının malları sevk etmesinden önce akreditiften tahsilat yapmasına imkân tanımaktadır. Ancak, bu peşin ödemeler, malların mülkiyetini Bankaya devreden ambar teslim makbuzları ile garanti altına alınmaktadır. Ambar teslim makbuzları, ambar firması tarafından düzenlenir ve depolanan malların değerini belirtir. 17

18 KAYNAKÇA: 1)Uluslararası Ticaret te Ödeme Aracı Olarak Akreditif, Seçkin Kitabevi, Ankara/2012-(Prof. Dr. Vahit DOĞAN) 2)Dış Ticaret İşlemleri ve Uluslararası Bankacılık, Seçkin Kitabevi, Ankara/2012- (Celalettin CANTEKİN) 3)Dış Ticaret ve Finansmanı, Beta Yayınları, İstanbul/2011-(Dr. Feridun KAYA) 4)Uluslararası Ticaret Hukuku, Adalet Yayınevi, Ankara/2012-(Dr. Jur. Tunay KÖKSAL ) 5)Dış Ticaret te Akreditif, Riskler ve UCP, Türkmen Kitabevi, İstanbul/2010- (Abdurrahman ÖZALP) 6)Yeni İşimiz Dış Ticaret, Elma Yayınevi, İstanbul/2010-(Hakan AKMAN) 18

19 19

20 20

21 21

22 2 22