TEB-Dış Ticaret Merkezleri. Özdil Üçöz Ankara, Aralık 2014

Transkript

1 TEB-Dış Ticaret Merkezleri Özdil Üçöz Ankara, Aralık 2014

2 Akış Özeti 1. Türkiye nin Dış Ticaretine Genel Bakış 2. Dış Ticarette KOBİ ler 3. Dış Ticarette Ödeme Yöntemleri 4. Teslim Şekilleri 2

3 Türkiye nin Dış Ticaretine Genel Bakış

4 YILLARI ARASINDA TÜRKİYE NİN DIŞ TİCARET VERİLERİ 4

5 YILLARI ARASINDA TÜRKİYE NİN GSYH vs DIŞ TİCARET KOMPOZİSYONU Söz konusu veriler, Türkiye nin GSYH büyümesinin iç talebe ve ithalata dayalı olduğunu gösteriyor. Toplam dış ticaret hacmi / GSYH oranı 2013 yılında %49,2 olarak gerçekleşmiştir. Bu orana göre Türkiye, son 10 yılda Dünya ile entegrasyonu büyük ölçüde sağlamıştır. Ancak, son 10 yıldaki bu gelişmenin aslen ithalata dayalı olduğu görülmektedir. %15 - %18.50 arasında seyreden İhracat / GSYH oranının önümüzdeki dönemde arttırılması çok önemli. 5

6 Mal ve Hizmetler Ticaretine İlişkin tahminler IMF DTÖ İhracat İthalat Dünya Gelişmiş Yükselen Gelişmiş Yükselen Ticaret Yıllar Ekonomiler Ekonomiler Ekonomiler Ekonomiler Hacmi ,2 5,0 3,5 5,2 4, ,8 6,2 4,5 6,3 5, ,6 6,4 3,4 6,3 4, ,3 6,8 3,9 7,1 5, yılındaki %0,2 gerilemenin ardından Dünya mal ticareti 2013 yılında %2.4 büyüyerek USD trilyon a ulaşmıştır. Bu artışın detaylarına bölgesel olarak bakıldığında, Kuzey Amerika nın 2%, Asya ülkelerinin 2,8%, EURO Bölgesi nin 3,9% ve Türkiye nin 5.8% lik artışı (altın ihracatı hariç mal ihracatındaki artış) dikkat çekmektedir. IMF tahminine göre, dünya toplam mal ve hizmet ticareti hacmi 2014 ve 2015 yıllarında sırasıyla %4,3 ve %5,3 oranında artacaktır. DTÖ tahminine göre, dünya toplam mal ve hizmet ticareti hacmi 2014 ve 2015 yıllarında sırasıyla %4,7 ve %5,3 oranında artacaktır. Kaynak: IMF ve DTÖ 6

7 Türkiye'nin Küresel İhracat Hacmindeki Payı Türkiye nin 2013 yılında küresel ihracattan aldığı pay 0,81%. (2013 yılı Dünya mal ticaret hacmi USD trilyon) 2023 yılı için Türkiye nin küresel ihracattan alması hedeflenen pay 1,5% (2023 için USD 500 milyar ihracat hedefi, Dünya mal ihracatı hacminin 2023 yılında USD 33.5 trilyona ulaşması tahminine göre hesaplanmış) 2023 yılında USD 500 milyar mal ihracatı hedefine ulaşmak için Türkiye nin ihracatının her yıl ortalama %12.7 büyümesi gerekmektedir. 7

8 İhracat İlk 20 Ülke ( Bin $ ) Sıra Ülke Değişim 2013 Değişim 2012 Değişim Almanya 4% % % Irak 10% % % İngiltere 1% % % Rusya Federasyonu 4% % % İtalya 5% % % Fransa 3% % % ABD 1% % % BAE -39% % % İspanya 17% % % İran -58% % % Çin 27% % % Hollanda 9% % % Mısır -13% % % Suudi Arabistan -13% % % Azerbaycan 15% % % Libya 29% % % İsrail 14% % % Romanya 5% % % Belçika 9% % % Ukrayna 20% % %

9 İhracatımızdaki İlk 20 Fasıl ( Bin $ ) 1 2 Mal cinsi Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları, bunların aksam, parça, aksesuarı Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler, bunların aksam ve parçaları Demir ve çelik Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetme-verme cihazları,aksam-parça-aksesuarı Örme giyim eşyası ve aksesuarı Kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller, inciler, taklit mücevherci 6 eşyası, metal paralar Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler, bitümenli maddeler, mineral mumlar Demir veya çelikten eşya Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarı Plastikler ve mamulleri Yenilen meyvalar ve yenilen sert kabuklu meyvalar Mobilyalar, yatak takımları, aydınlatma cihazları, reklam lambaları, ışıklı 12 tabelalar vb, prefabrik yapılar Tuz, kükürt, topraklar ve taşlar, alçılar, kireçler ve çimento Kauçuk ve kauçuktan eşya Alüminyum ve alüminyumdan eşya Dokunabilir maddelerden hazır eşya, takımlar, kullanılmış giyim ve dokunmuş 16 diğer eşya, paçavralar Halılar ve diğer dokumaya elverişli maddelerden yer kaplamaları Pamuk, pamuk ipliği ve pamuklu mensucat Sebzeler, meyvalar, sert kabuklu meyvalar ve bitkilerin diğer kısımlarından 19 elde edilen müstahzarlar Metal cevherleri, cüruf ve kül

10 İthalat İlk 20 Ülke ( Bin $ ) Sıra Ülke Değişim 2013 Değişim 2012 Değişim Rusya Federasyonu -6% % % Çin 16% % % Almanya 13% % % İtalya -3% % % ABD -11% % % İran -13% % % İsviçre 124% % % Fransa -6% % % İspanya 7% % % Hindistan 9% % % İngiltere 12% % % Güney Kore 8% % % BAE 50% % % Ukrayna 3% % % Yunanistan 19% % % Belçika 4% % % Romanya 11% % % Japonya -4% % % Hollanda -8% % % Polonya 4% % %

11 İthalatımızdaki ilk 20 Fasıl ( Bin $ ) Mal cinsi Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve bunların damıtılmasından elde edilen ürünler, bitümenli maddeler, mineral mumlar Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler, bunların aksam ve parçaları Demir ve çelik Elektrikli makina ve cihazlar, ses kaydetme-verme, televizyon görüntü-ses kaydetmeverme cihazları,aksam-parça-aksesuarı Motorlu kara taşıtları, traktörler, bisikletler, motosikletler ve diğer kara taşıtları, bunların aksam, parça, aksesuarı Kıymetli veya yarı kıymetli taşlar, kıymetli metaller, inciler, taklit mücevherci eşyası, metal paralar Plastikler ve mamulleri Organik kimyasal ürünler Optik, fotoğraf, sinema, ölçü, kontrol, ayar, tıbbi, cerrahi alet ve cihazlar, bunların aksam, parça ve aksesuarı Eczacılık ürünleri Bakır ve bakırdan eşya Alüminyum ve alüminyumdan eşya Kağıt ve karton, kağıt hamurundan, kağıttan veya kartondan eşya Kauçuk ve kauçuktan eşya Pamuk, pamuk ipliği ve pamuklu mensucat Demir veya çelikten eşya Hava taşıtları, uzay taşıtları ve bunların aksam ve parçalar Sentetik ve suni devamsız lifler Muhtelif kimyasal maddeler (biodizel, yangın söndürme maddeleri, dezenfektanlar, haşarat öldürücüler, vb.) Sentetik ve suni filamentler, şeritler ve benzeri sentetik ve suni dokumaya elverişli maddeler

12 Dış Ticarette gelecek vaad eden sektörler hangileri olabilir? MOTORLU KARA TAŞITLARI NÜKLEER REAKTÖRLER,MAKİNALAR DEMİR VE ÇELİK ELEKTRİKLİ MAKİNA VE CİHAZLAR MİNERAL YAKITLAR,MİNERAL YAĞLAR DEMİR VEYA ÇELİKTEN EŞYA GEMİLER,SUDA YÜZEN TAŞITLAR MOBİLYALAR,AYDINLATMA,REKLAM SEBZE,MEYVA,PARÇALARI KONSERVELERİ 12

13 Dış Ticarette KOBİ ler

14 Dış Ticarette KOBİ ler TEMEL AKTİVİTELER DESTEK AKTİVİTELER Yurtiçi Alım İthalat Satınalma Üretim Satış İş yönetimi Kontrol İdari işler İç Satış İhracat 14

15 Neden dış ticaret yapmalı? Prestij Dünya pazarlarından pay alarak satış ve karlarını artırmak İç pazara olan bağımlılığı azaltmak Pazar ve müşteri riskini daha genele yayarak Pazar dalgalanmalarını dengede tutmak Fazla üretim kapasitesini satmak Gelişmek ve rekabet gücünü artırmak İstihdam yaratmak Dış ticaret açığının azalmasına yardımcı olmak 15

16 KOBİ lerin dış ticarette karşılaştıkları başlıca sorunlar Yetişmiş eleman eksikliği Bilgi eksikliği Duyumlara inanma Araştırma yöntemi eksikliği Subjektif değerlendirmeler Bilgi kaynaklarını yanlış seçme 16

17 DIŞ TİCARETTE KULLANILAN BELGELER Sözleşmeler Mali Belgeler (Çek, senet, Poliçe vb. gibi) Faturalar Sevkiyat Belgeleri Sigorta Belgeleri Gümrük Belgeleri Banka Belgeleri Diğer Belgeler 17

18 Sözleşmelerde Olması Gereken Detaylar Taraflar, açık tebligat adresleri Malın cinsi, nev i ve kalitesi, miktarı, fiyatı Malın teslim yeri, teslim şekli (Incoterms) ve zamanı Ödeme şekli, yeri ve zamanı Düzenlenecek belgeler, sigorta detayları Yetkili mahkeme, geçerli hukuk Anlaşmazlıkların çözümü, Hakem mi, Hakim mi? Gecikmeler, tazminatlar, garantiler 18

19 Mücbir Sebep Fors Majör Prensipleri Dışsal nedenlerden olmalı Öngörülemez olmalı Karşı konulamaz olmalı Sözleşmenin ifasını geçici de olsa imkansız kılmalı. 19

20 Sözleşmenin İfasının Güçlüğü Mücbir sebeplere ek olarak, sözleşmenin ifasının imkansız değil ama taraflardan biri için felaket hale gelmesi durumunda sığınabilecek kural. ICC 650 sayılı broşürü: ICC Force Majeure 2003 ICC Hardship Clause

21 Mali Belgeler Çek, Senet, Poliçe, en çok ileri sürülen defi hakları Varant Makbuzları (malın saklanması ve kalitesinde endişe yok) Türk Ticaret Kanununun 744. Maddesi gereğince yalnızca Umumi Mağazacılık yapma yetkisi bulunan kişilere tanınan varant ve makbuz senedi düzenleme yetkisi, Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca TMO ya verilmiştir. Lisanslı Depoculuk makbuzu (malın saklanması ve kalitesinde endişe yok) 21

22 Fatura Tipleri ve İçerikleri Proforma Fatura (Proforma Invoice) Alıcı ve satıcının tam adı, Adresi, iletişim bilgileri, Vergi numaraları, Teslim yeri, Malın/malların liste haline tanımı ve açıklaması, miktarı, GTIP numarası(ithalatçı ülke tarafından belirtilen), Birim ve toplam fiyatları (FOB ve CIF ayrı ayrı), Kullanılan para birimi (USA/Canada doları), Sigorta bedeli, Sevkiyat biçimi Ödeme şekli ve Geçerlilik süresi (opsiyon) yer almalıdır. Sözleşme değildir. 22

23 Fatura Tipleri ve İçerikleri Ticari Fatura (Commercial Invoice) Alıcı ve satıcının tam adı, adresi, iletişim bilgileri, vergi numaraları, teslim yeri, sipariş no, malın/malların liste haline tanımı/tanımlamaları ve açıklaması, miktarı, GTIP numarası(ithalatçı ülke tarafından belirtilen), birim ve toplam fiyatları(fob ve CIF ayrı ayrı), kullanılan para birimi (USA/Canada doları), sigorta bedeli, sevkiyat bilgileri (taşıyıcı ve yükleme tarihi) ödeme şekli 23

24 Fatura Tipleri ve İçerikleri Legalize Invoice Bazı Orta Doğu ülkeleri faturaların ihracatçı ülkedeki konsolosluklarınca onaylanmasını talep edebilir. Consular Invoice Bazı ülkeler ise konsolosluklarından alınacak boş faturanın da doldurulmasını ve onaylanması talep edebilirler. 24

25 Sevkiyat Belgeleri Konşimento Malın nakledileceği araca yüklendiği ya da yüklenmek üzere teslim alındığını (Tesellüm konşimentosu) kanıtlayan belgedir. Alıcı ve satıcının tam adı, iletişim bilgileri, alıcı ve satıcının acenta bilgileri, malın yükleme ve indirme yeri malı taşıyacak araç, aktarma,paketleme ve işaretler, nakliye talimatları gibi bilgiler konşimentoda yer alır. Nama, emre ya da hamiline hitaben düzenlenebilir. Nakliyenin türüne göre tek konşimento (through B/L), kombine (combined transport B/L) vb türleri vardır. Demiryolunda hamule senedi, karayolunda taşıma senedi (CMR belgesi) nakliyeci makbuzları, FIATA tesellüm belgeleri veya posta makbuzları gibi türleri de vardır Menşei Şahadetnamesi Menşei Şehadetnamesi ürünün üretildiği yeri gösteren belgedir, vergilerin belirlenmesi için önemlidir. Alıcı ve satıcının tam adı, adresi, iletişim bilgileri, Malın üretildiği ülke, sevkiyat bilgileri, sipariş no, malın/malların liste haline tanımı/tanımlamaları ve pakatleme bilgileri, miktarı, GTIP numarası(ithalatçı ülke tarafından belirtilen) ve varsa özel bilgiler yer almalı ve onaylı olmalıdır. Serbest Dolaşım Belgesi Avrupa Birliği nde malların serbest dolaşımı için verilen EURO ve ATR gibi belgelerdir 25

26 Gümrük Belgeleri Gümrük Beyannamesi 1615 sayılı Gümrük Kanunu Türkiye den çıkarılacak veya Türkiye ye getirilecek eşyanın yetkili gümrük idaresine yazılı olarak bildirilmesini zorunlu kılar. Paket Listesi ürünlerin ambalaj şekli, kapsamı, kutu/ balya sayısı, varsa işaretler, alıcı iletişim bilgileri yazılmalı her birim paketin net ve brüt ağırlıkları, boyutları, hacmi belirtilmelidir. Fatura no ve tarihi belirtilerek fatura ile ilişkilendirilir. Ürünün taşınmasında özellik varsa (palet, hassas, dondurulmuş vb) mutlaka belirtilir. Gümrük işlemlerinin çabuklaşması açısından önemlidir. Çeki Listesi Dökme ürünler için çeki listesi gibi hazırlanır 26

27 Sigorta Belgeleri Sigorta Poliçesi Malın nakliyesi sırasında oluşabilecek risklere karşı korunması amacıyla dış ticaretin sigortayı üstlenen tarafıyla sigortacı arasında yapılan anlaşmanın şartlarını gösteren belgedir. Sigortalının adı ve iletişim bilgileri, mal ile ilgili bilgiler (cinsi,miktarı, markası, ambalajı, paketleme bilgileri, bedeli), sevkiyat bilgileri (yükleme, indirme, aracın cinsi ve numaraları ve teminat türü yer alır. 27

28 Diğer Belgeler Kontrole tabi eşyanın ihracında kontrol belgesi Zorunlu standarda tabi ise Standart Kontrol belgesi Kıymetli Eşya/Tarihi Eser ise Expertis raporu Tarım Ürünlerinde İl Tarım Müdürlüklerinden alınacak Bitki Sağlık Sertifikası ve Borsa tescil belgesi Hayvansal Ürünlerde Hayvan Sağlık Sertifikası Orman Ürünlerinde üretim yerince verilecek Orman Nakliye Tezkeresi Tekel Ürünlerinde bu idarece verilecek Nakliye Tezkeresi 28

29 Dış Ticarette Karşılaşılan Temel Riskler Sözleşmenin her iki tarafı için de genel olarak Karşı Taraf Riski Counterparty Risk önemli olmaktadır. Satıcı açısından bu riskler; Ödenmeme, ödenememe, eksik veya geç ödeme Malların sebepsiz olarak kabul edilmemesi, bunun sonucunda geri getirme masrafları veya başka bir Alıcıya ucuza satmak zorunda kalma Taşıma veya depolamada zıya ve hasar oluşması Malların bozulması, demode olması Alt imalatçıların özensizliği, yetersizliği Çöken piyasalarda ters pozisyon almış olma riski Hasarlarla ilgili sigortacı ile uyuşmazlık ve hasar bedelinin alınamaması, önceden görülemeyen sigorta açıkları Geç yüklemeden dolayı ceza ödemeleri Yabancı dil sorunları veya yanlış anlaşılmadan kaynaklanan uyuşmazlıklar, yetersiz sözleşme içeriğinden kaynaklanan riskler, tek taraflı sözleşme fesih imkânı veren tuzak şartlar İlgili iş kolu için alışılmadık şartların öne sürülmesi, karmaşık geri ödeme süreçleri Uyuşmazlığın dostane çözüme kavuşturulamaması durumunda mahkeme veya tahkim masrafları İtibarın zedelenmesi riski, evrakta sahtecilik, tahrifat yapılması, belgelerin yolda kaybolması, eksik dokümantasyon 29

30 Dış Ticarette Karşılaşılan Temel Riskler Politik ve Sistemsel Riskler Ülke riski kaynaklı döviz transfer zorlukları, kurun istenmeyen yönde oynaklığı Mallara el konulması Millîleştirme sebepli geç ödemeler Düşmanca kanunlar, tek yanlı beklenmedik hükûmet kararları İç savaş, kargaşalık halleri, siyasi istikrarsızlık İthalat yasaklamaları, mal standardında değişiklikler Boykotlar, siyasi tavırlar. Tarife dışı engeller, haksız anti damping soruşturmaları Hukuk altyapısının yetersizliği, hak arama zorlukları, icra/infaz kararlarının uygulanamaması Hukuksal sorunların istismar edilmesi nedeniyle oluşan ahlaksız ticari kültür Karmaşık kambiyo mevzuatının farklı yorumlanmasından kaynaklanan sorunlar Tekel Oligopol piyasa yapıları Dağıtım zincirinde aksamalar, güvenli lojistik eksikliği Alıcının gemiyi/taşıma aracını göndermemesi, Charter Parti sözleşmelerin içinde gizlenmiş özel şartlar 30

31 Dış Ticarette Karşılaşılan Temel Riskler Alıcı gözüyle baktığımızda ise tekrarlamadan genel olarak belirtelim: Kısmen veya tamamen, gelen malın eksik veya istenen kalitede çıkmaması, ayıplı kusurlu olması. Kusurların, ödeme yapıldıktan sonra fark edilebilmesi Malların, Taşıyıcının ihmalinden veya irade dışı etkenlerle gecikmesi Taşıma ve/veya depolamada zıya ve hasar oluşması Gecikmeden kaynaklanan Pazar veya kâr kayıpları Ters pozisyon alma riski Demuraj maliyetleri Yabancı dil sorunları veya yanlış anlaşılmadan kaynaklanan uyuşmazlıklar Uyuşmazlığın dostane çözüme kavuşturulamaması durumunda mahkeme veya tahkim masrafları Belgelerdeki yanlışlık/eksikliklerden kaynaklanan gecikmeler 31

32 Dış Ticarette Karşılaşılan Temel Riskler Alıcı açısından Politik ve Sistemsel riskler İhracatçı belgesinin iptali Mallara el konulması Düşmanca yasalar ve müdahaleler Kotaların dolması Devalüasyon, döviz transfer zorlukları Kambiyo kısıtlamaları Satıcının ülkesinde aniden konulan ihracat yasakları Halk hareketleri, iç savaş Boykot ve müeyyideler Aniden artırılan gümrük tarifeleri 32

33 Dış Ticarette Ödeme Yöntemleri

34 DIŞ TİCARETTE KULLANILAN ÖDEME YÖNTEMLERİ İhracatçı Açısından İthalatçı Açısından Riskli Az riskli Mal Mukabili Poliçeli Vesaik Mukabili Akreditif & BPO Peşin Ödeme Az riskli Riskli 34

35 Mal Mukabili Ödeme Alıcının (ithalatçının) mal bedelini malın sevkiyatından sonra satıcıya (ihracatçıya) ödediği ödeme şeklidir. Bu ödeme şeklinde satıcı malları sevk ettikten sonra ödenmek üzere alıcıya fatura gönderir. Alıcı, bu ödeme yönteminde satıcı ile daha önceden Mutabık kaldıkları bir vadede veya fatura ve malları alır almaz mal bedelini satıcıya öder, bu ödeme şeklinin her hangi bir garantisi yoktur, itibar ve iyi niyete dayalıdır. Tercih Nedeni; Alıcı ve Satıcı arasında tam bir güven vardır. Alıcının fonları ve kredisi o anda yeterli değildir. Alıcı o malın tek alıcısıdır, tekel durumundadır. Alıcı, satıcıya güvence vermiştir. Örneğin; Ödeme Garantisi vs. Satıcı, alıcı ve alıcının ülkesine güven duyar. Satıcı, pazara yeni girmektedir. Satıcı, alıcı ile uzun dönemli bir iş ilişkisine girmek istemektedir. İşin veya malın bedeli çok yüksek değildir. 35

36 Mal Mukabili Ödeme Satış Sözleşmesi veya proforma Vesaik Mal Sevkiyat Ödeme 36

37 Poliçeli Ödeme Satıcının (ihracatçı) mal bedelini gösterir kıymetli bir evrak olan poliçeyi alıcı (ithalatçı) üzerine keşide ettiği ve alıcının poliçeyi kabulü sonrası borcunun doğduğu bir ödeme yöntemidir. Alıcı borcunu kabul ettiği poliçe vadesinde satıcıya bankalar kanalıyla öder. Banka avalli ve müşteri kabullü olarak ikiye ayrılır. Banka avallilerde; alıcının bankası poliçe konusu borcu alıcı ile birlikte müteselsilen kabul ettiğini poliçe üzerine aval şerhi düşerek beyan eder. Aval veren bankanın ödeme yükümlülüğü vardır. Müşteri kabullü; Sadece alıcının borcunu kabul ettiği, herhangi bir garantinin söz konusu olmadığı işlemlerdir. Ödeme yükümlülüğü sadece alıcıdadır(poliçe borçlusunda). Tercih Nedeni; Banka avalli olması halinde ödeme banka garantisi altındadır. Bono piyasalarında poliçe alım satımları yapılabildiğinden satıcıya finansman imkanı sağlar. Uyuşmazlık halinde borcu gösterir değerli bir kağıdın olması, satıcı açısından tahsil kabiliyeti yüksek bir alacak anlamına gelir. Satıcı, alıcı ve alıcının ülkesine güven duyar. İşin veya malın bedeli çok yüksek değildir. 37

38 Poliçeli Ödeme Satış Sözleşmesi veya proforma Mal Sevkiyat Poliçe Vesaik Ödeme 38

39 Vesaik Mukabili Ödeme Satıcının (ihracatçının) malları sevkinden sonra vesaiki bedeli tahsil edilmek üzere bir talimat ekinde bankasına verdiği ve tahsil vesaikini alan bankanın ödeme veya kabul karşılığı vesaiki alıcıya (ithalatçıya) teslim ettiği ödeme şeklidir. Tercih Nedeni; Akreditife kıyasla daha kolay ve ucuzdur. Mal mukabili ödeme şekline göre daha hızlı ve güvencelidir, Arada bankalar olduğundan satıcı direkt olarak alıcıyla muhatap olmaktan kurtulur, İştira, avans ve kabul kredisi gibi finansman olanakları vardır, Tahsil bankasının ön izninin alınması koşuluyla malların banka adına gönderilebilmesi imkanı vardır böylece satıcı bankanın lehine hareket etmesinin avantajına sahip olur. Alıcı mal bedelini ödeyince mala hemen sahip olur, bazen malı gümrükte kontrol etme imkanı bile olabilir. 39

40 Vesaik Mukabili Ödeme Satış Sözleşmesi veya proforma Mal Sevkiyat Ödeme Vesaik 40

41 Akreditif Akreditif dış ticaret işlemlerinde tahsilatın garanti altına alındığı, malın istenildiği biçimde sevk edildiğini kontrole olanak sağlayan ve banka sektörünün tam garantisini içeren en gelişmiş ödeme yöntemlerinden biridir. Tercih nedenleri; Satıcı mal sattığı alıcının riskini almak istemez. Alıcı Satıcının doğru malı/hizmeti zamanında teslim etmesini garanti altına almak ister Satıcı bir bankanın ödeme garantisine ihtiyaç duyar Alıcı işin ya da malın satıcı ile aralarındaki anlaşmaya uygun olmasını sağlamak ister Genellikle işin veya malın bedeli yüksektir. Türleri Görüldüğünde Ödemeli (sight) Akreditif Vadeli Akreditif Kabul Kredili Akreditif İştiralı Akreditif Özelliklerine göre: Devredilebilir Akreditif Karşılıklı Akreditif Peşin Akreditif Döner Akreditif Teminat Akreditifi (Standby LC) 41

42 Akreditif Teyitli akreditif ile teyitsiz akreditifin karşılaştırılması; Açılmış olan akreditifin teyitli ya da teyitsiz olması, alıcıya ödemenin hangi tarafın bankası kanalıyla yapılacağını gösterir Teyitli akreditif Ödeme teyit bankası garantisindedir Vesaik inceleme ve doğru vesaikin alıcıya ulaştırılması sorumluluğu vardır Doğru vesaik ibraz edilmemiş ise durumu alıcının bankası kanalı ile alıcıya bildirmekle yükümlüdür. Teyit bankası açan bankanın ödeme riskini alır Teyitsiz akreditif Ödeme açan bankanın garantisindedir Vesaik inceleme ve doğru vesaikin alıcıya ulaştırılması sorumluluğu vardır. Doğru vesaik ibraz edilmemiş ise durumu alıcıya direkt bildirmekle yükümlüdür. Ödeme yükümlülüğü açan bankadadır. *** Satıcı firma akreditife teyit eklenmesi talebini yazılı olarak ilgili bankaya bildirmedikçe, akreditif mektubunda işlem teyitli olarak belirtilmiş olsa dahi banka teyit eklemez. 42

43 Akreditif Satış Sözleşmesi veya proforma Mal Sevkiyat Ödeme Vesaik Akreditif mektubu 43

44 BPO (Bank Payment Obligation) Akreditifin güvencesinin mal mukabili işlemlerde kullanılmasını sağlayan yeni ödeme yöntemidir. Akreditifte olduğu gibi şartların yerine getirilmesi kaydı ile bankaların ödeme yükümlülüğü vardır. İç ve dış ticarette kullanılabilir. Akreditiften farklı olarak evrak alış verişinde bankaların devreye girmesi gerekmez. BPO açılışında belirtilen şartların yerine getirilip getirilmediği SWIFT sistemindeki TSU programında talep ile yükleme verilerinin eşleşmesi ödemenin banka tarafından garanti altına alınması anlamına gelir. Akreditifte olduğu gibi görüldüğünde ödemeli(sight) ya da vadeli ödeme olabilir. Vadeli ödemede bankaların ödeme yükümlülüğüne giren bankanın riskini almayı kabul etmesi halinde iskonto söz konusu olabilir. İşleyişi akreditife benzer. Alıcı ile satıcı arasındaki kontrat şartlarına göre alıcı bankası kanalıyla satıcıya sipariş formu iletir. Satıcı bu siparişi kabul ettiği anda alıcı ve alıcının bankası için işlem dönülemez taahhüde dönüşür. Yükleme yapıldıktan sonra, yükleme detayları satıcı tarafından bankasına iletilir. Banka bu detayları SWIFT sistemine girer. Sipariş ile yükleme detayları sistemde eşleşirse işlemin teyitli ya da teyidsiz oluşuna göre ilgili bankanın ödeme yükümlülüğü doğar. 44

45 BPO( Bank Payment Obligation) Satış Sözleşmesi veya proforma Mal & Vesaik Sevkiyatı & Ödeme SWIFT TSU platformu Sipariş detayları Sipariş detayları 45

46 Peşin Ödeme Alıcının (ithalatçının) mal bedelini malın sevkiyatından önce satıcıya (ihracatçıya) ödediği ödeme şeklidir. Bu ödeme yönteminin her hangi bir garantisi yoktur, itibar ve iyi niyete dayalıdır. Peşin ödeme bazen Avans Garantisi ile güvence altına alınır. Tercih nedenleri; Satıcı mal sattığı ülkenin riskini istemez. Satıcı mal sattığı alıcının riskini almak istemez. Satıcının malı hazırlayıp sevk etmesi için fonları yeterli değildir, paraya ihtiyacı vardır. Satıcı tekel durumundadır. Satıcı, alıcıya güvence vermiştir. Örneğin; Avans veya Peşin Ödeme Garantisi vs. Alıcı, satıcı ve ülkesine güven duyar. Alıcının o mala mutlaka ihtiyacı vardır. Alıcı, pazara yeni girmektedir. Alıcı, satıcı ile uzun dönemli bir iş ilişkisine girmek istemektedir. Alıcı ve Satıcı arasında tam bir güven vardır. İşin veya malın bedeli çok yüksek değildir. 46

47 Peşin Ödeme Satış Sözleşmesi veya proforma Ödeme Vesaik Mal Sevkiyat 47

48 Teslim Şekilleri INCOTERMS

49 TESLİM ŞEKİLLERİ INCOTERMS Incoterms 2010 ve Hasar Riskinin Geçişi; Uluslararası ticaretin küreselleşmesi, giderek artan hacim ve çeşitlilik ile giderek karmaşıklaşan yapısı, beraberinde çok sayıda ihtilafı ve yanlış anlaşmalardan kaynaklanan hataları da getirmektedir. ICC Uluslararası Ticaret Odası, Incoterms (International Commercial Terms) Teslim Şekilleri Kılavuzu nun son versiyonunu 715 sayılı broşürü ile 2010 yılında yürürlüğe sokmuştur. Incoterms 2010 kuralları, Alıcı ve Satıcının satım sözleşmesi altındaki malların teslimine ilişkin sorumluluklarını tanımlar. Bu kurallar yaygın olarak kullanıldığı şekilden farklı olarak, sadece malın fiyatının içinde neler olduğuna ve masrafların taraflar arasında nasıl paylaştırılacağına ilişkin değildir, masraflardan başka aynı zamanda taşıma sırasında meydana gelebilecek hasar risklerinin de nasıl paylaşılacağına ilişkin bir rehberdir. Incoterms kuralları, mal satım sözleşmelerinde açıkça atıfta bulunulmasıyla sözleşmelerin bir parçası haline gelirler (Incorporation). Örneğin sadece FCA Istanbul demek yerine FCA Istanbul, as per Incoterms 2010 denmesi önemlidir, aksi takdirde FCA terimi için geçerli hukukun uygulanacağı ülke kanunlarının detaylıca incelenmesi zorunluluğu gibi avukatlar için zor ve zaman alıcı (dolayısıyla pahalı) bir süreç ortaya çıkabilecektir. 49

50 Teslim Şekilleri EXW Ex Works, Ex Warehouse (İşyerinde, fabrikasında, mağazasında teslim) (... olarak belirtilen yer) Satıcının malları belirlenen tarihte alıcının emrine kendi işyerinde (fabrika, atölye, depo vs.) hazır bulundurduğu ve satıcının yükümlülüğünün en az olduğu teslim şeklidir. Teslim, satıcının işyerinde (kuruluşunda) yani fabrikada, depoda, mağazada vs. gerçekleşir. Teslim yeri birden fazla ise, satıcı kendisi için en uygun olanını seçebilir. Satıcı gümrük çıkış işlemlerini üstlenmez. Aksi kararlaştırılmadıysa, satıcı malları araca yüklemekten sorumlu değildir. Alıcı her türlü kayıp ve hasar riskini üstlenir Malların gümrüklerden geçişi veya daimi olarak ihracının yasaklanması riski alıcıdadır. Malların taşınması, sigortalanması gibi tüm işlemler alıcı tarafından yapılır. Örnek olarak EXW İSTANBUL satışta, satıcının sorumluluğu İstanbul daki fabrikasında malları alıcının tasarrufuna bırakmakla sınırlıdır. 50

51 Teslim Şekilleri F C A : FREE CARRIER (Taşıyıcıya Teslim) (... yer ismi) Satıcı malları gümrük çıkış işlemleri tamamlanmış olarak alıcı tarafından belirtilen yerde ve yine alıcı tarafından belirtilen taşıma aracında teslim eder. Bu terim 1990 revizyonunda eklenmiştir ve FOR / FOT ve FOB Airport terimlerinin yerine geçmiştir. Bütün taşıma türlerinde (çok vasıtalı olanlarda dahil) kullanılabilir. Belirli bir teslim yeri veya noktası bulunmuyorsa ya da birkaç nokta varsa satıcı bu noktayı kendisi seçebilir. Teslim yeri satıcının işyerinden başka bir yerse mallar gümrük çıkış işlemleri tamamlanmış olarak (a) alıcı tarafından belirtilen taşıyıcıya, ya da (b) alıcı tarafından seçilmiş bir başkasına (navlun komisyoncusu gibi) teslim edilir. Teslim yeri satıcının işyeri ise, mallar gümrük çıkış işlemleri tamamlanmış olarak alıcının tayin ettiği araca yüklenmekle teslim gerçekleşmiş olur. Teslim yeri varış noktasında ise, mallar gümrük giriş işlemleri yapılmadan belirtilen yerde araç içinde bulundurulmakla teslim gerçekleşmiş olur. Malların taşıma aracından boşaltma işlemleri alıcının sorumluluğundadır. Taşıma sırasındaki hasar riski alıcıya ait olduğundan, Sigorta alıcı tarafından yaptırılır. 51

52 Teslim Şekilleri FAS Free Alongside Ship (...yükleme limanı belirtilmek suretiyle) (Gemi Doğrultusunda Teslim) Deniz ya da nehir taşımacılığında kullanılır. Teslim, yükleme limanında malların gemi doğrultusunda rıhtıma veya mavnaya yerleştirilmesi ile gerçekleştirilir. Satıcı gerekli ihraç iznini ya da diğer resmi belgeleri alır. Alıcı teslimden itibaren bütün masraf ve risklere katlanır. Sigorta ve taşıma masrafları alıcının sorumluluğundadır. FOB Free On Board (... yükleme limanı belirtilmek suretiyle) (Güvertede Teslim) Deniz ve nehir taşımacılığında kullanılır. Teslim, yükleme limanında malların gemiye aktarılması ile gerçekleşir. Alıcı masrafları kendisine ait olmak üzere taşıma sözleşmesini yapar. Mallara ilişkin kayıp ya da hasar riskler mallar gemiye yüklendikten sonra satıcıdan alıcıya geçer. Gemi dışındaki taşıma vasıtalarında FOB terimi kullanılmaz. FCA kullanılır. Satıcı gümrük çıkış işlemleri için gerekli formaliteleri yapmakla yükümlüdür. Taşıma ve Sigorta masrafları alıcıya aittir. Ancak mallar teslim yeri olan geminin üzerine yüklenene kadar satıcının sorumluluğundadır. Mallar gemiye yüklendikten sonra alıcı her türlü kayıp ve hasar riskini üstlenir. Satıcı teslim tarihinde ve belirlenmiş teslim yerinde alıcının tayin ettiği gemiyi bulamazsa, malları alıcının emrine hazır duruma getirdiğine dair resmi otoritelerden (noter gibi) alacağı bir belge ile de teslim şartlarını yerine getirmiş sayılır ve bu andan itibaren bütün risk alıcıya geçer. 52

53 Teslim Şekilleri C F R : COST AND FREIGHT (. varış limanı belirtilerek) (Mal Bedeli ve Navlun) Taşıma masrafları ve navlun bedeli satıcı tarafından ödenir. Deniz ya da nehir taşımacılığında kullanılır. Satıcı masrafları kendisine ait olmak üzere taşıma sözleşmesi yapar. Teslim, konşimento veya diğer deniz taşıma belgesi ile kanıtlanır. Satıcı navlun ücretini ödeyerek yüklemeyi gerçekleştirir. Bu andan itibaren navlun dışındaki mallarla ilgili kayıp ve hasar riski malların gemiye yüklendikten sonra alıcıya geçer. Satıcı gümrük çıkış işlemlerini de yapmak zorundadır. C P T : CARRIAGE PAID TO (... varış yeri belirtilerek) (Taşıma Bedeli Ödenmiş Olarak) Çok vasıtalı olanlar dâhil her türlü taşımacılıkta kullanılır. Satıcı masrafları kendisine ait olmak üzere taşıma sözleşmesi yapar. Teslim malların gümrük çıkış işlemlerinin yapılarak taşıyıcıya teslimi ile gerçekleşmiş olur. Riskler malların taşıyıcıya teslim edildiği andan itibaren alıcıya geçerteslim taşıma belgeleri ile ispatlanır. Alıcı belirlenen varış yerinde malları teslim alır 53

54 Teslim Şekilleri CIF : COST, INSURANCE AND FREIGHT (... varış limanı belirtilerek) (Mal Bedeli, Sigorta ve Navlun) Tarafların yükümlülüğü CFR satışa benzer. Satıcı malları ayrıca sigortalar ve masrafını öder. Sigortanın kapsamı en az malın CIF bedeli artı % 10; Toplam % 110 olmalıdır. Yalnız deniz ve nehir taşımacılığında kullanılır. Hasarın geçişi CFR de olduğu gibi gemiye yüklendiği andan itibarendir. Bu sebepten satıcı sigortayı alıcı adına yapar. CIF satışlarda verilmesi gereken belge deniz konşimentosudur. Diğer taşıma belgeleri kabul edilmez. C I P : CARRIAGE AND INSURANCE PAID TO (... varış yeri belirtilerek) (Taşıma ve Sigorta Bedeli Ödenmiş Olarak) C I F teriminin deniz yolu dışındaki taşıma şeklidir. Satıcı CPT terimi ile aynı yükümlülükleri taşır. Her türlü taşıma vasıtası için kullanılır. Riskler malların ilk taşıyıcıya tesliminden itibaren alıcıya geçer. Sigorta satıcı tarafından, alıcı adına ve % 110 bedeli kapsayacak şekilde yaptırılır. Gümrük çıkış işlemlerini satıcı yerine getirir. 54

55 Teslim Şekilleri D A P : DELIVERED AT PLACE (yerinde teslim yer ismi belirtilerek) Bu teslim şekli her türlü taşımacılıkta kullanılır. Yerinde teslimden amaç, satıcı firmanın alıcı firma tarafından belirlenen noktaya kadar riskleri üstlenerek alıcının emrine hazır bulundurmasıdır. Satıcı belirlenen yere kadar (araç üzerinde) malların teslim yükümlülüğünü yerine getirdiği ana kadar riskleri üstlenir. Teslim yerine kadar olan taşıma bedeli satıcıya, mallar alıcının tasarrufuna sunulduktan sonra alıcıya aittir. Satıcı, teslimatta alıcının gerekli önlemleri alması için aracın varış zamanını bildirmelidir. Satıcı istenen belgeler arasında alıcıya sigorta poliçesi göndermez fakat teslim yerine kadar bütün sorumluluk kendisine ait olduğundan kendi adına sigorta yaptırabilir.(aslında sigorta yükümlülüğü yoktur) Bu teslim şeklinde satıcı, malları alıcıya varış yerinde gümrük giriş işlemleri yapılmadan, taşıma aracından boşaltmadan teslim eder. Yani; malların ithalatçının ülkesinde belirtilen yerde hazır bulundurulmasıyla satıcı teslim yükümlülüğünü yerine getirmiş olur. Alıcı malların ithali için gümrük giriş formalitelerini tamamlar. Malların alıcının tasarrufuna sunulması ile bütün kayıp ve hasar riski alıcıya aittir. 55

56 Teslim Şekilleri D A T : DELIVERED AT TERMINAL ( Varış yerinin ismi belirtilerek terminalde teslim) Bu teslim şeklinde satıcı, malları alıcıya varış yerinde gümrük giriş işlemleri yapılmadan, ancak riskler satıcıya ait olmak üzere taşıma aracından boşaltılarak teslim eder. Yani; malların ithalatçının ülkesinde belirtilen yerde hazır bulundurulmasıyla satıcı teslim yükümlülüğünü yerine getirmiş olur. Gümrük çıkış işlemleri satıcıya aittir. Her türlü taşıma aracı için kullanılır. Satıcı, teslim anına kadar bütün kayıp ve hasar riskini üstlenir. Sigorta yükümlülüğü yoktur. (Fakat satıcı kendi riskini garanti altına almak için kendi adına sigorta yaptırabilir.) Teslim anından itibaren tüm riskler satıcıdan alıcıya geçer. D D P : DELIVERED DUTY PAID ( Varış yeri belirtilerek) (Gümrük Resmi Ödenmiş Olarak Teslim) EXW teslim şeklinin tam tersine satıcı için en ağır yükümlülükleri getirir. Satıcı ihracat (çıkış) ve ithalatla (giriş) ilgili gerekli izinleri ve belgeleri alarak gümrükleme masraflarını (çıkış + giriş) karşılar. Teslim yerine kadar olan bütün risk satıcıya aittir. Mallar sözleşmede belirlenen yerde teslim edildikten sonra kayıp ve hasar riski alıcıya geçer. İthal işlemlerinin zor olduğu ülkeler için kullanılması önerilmez. Sigorta yükümlülüğü yoktur. (Satıcı kendi adına yaptırabilir.) 56

57 Teslim Şekilleri 57

58 Çok teşekkürler 58