MUHASEBE MESLEK MENSUPLARININ KOBİ TFRS YE YÖNELİK BİLGİ DÜZEYLERİ VE UYGULAMAYA YÖNELİK BEKLENTİLERİ: ELAZIĞ VE MALATYA İLLERİ ÖRNEĞİ

Transkript

1 MUHASEBE MESLEK MENSUPLARININ KOBİ TFRS YE YÖNELİK BİLGİ DÜZEYLERİ VE UYGULAMAYA YÖNELİK BEKLENTİLERİ: ELAZIĞ VE MALATYA İLLERİ ÖRNEĞİ Prof. Dr. Recep GÜNEŞ * Arş. Gör. Ahmet Fethi DURMUŞ ** Arş. Gör. Bilal SOLAK *** Özet Küreselleşme süreci ile birlikte ülkeler arasında artan ticari işlemler birçok disiplini etkileyerek değişimi zorunlu hale getirmiştir. En çok etkilenen disiplinlerden biri Muhasebe-Finansman olmuş ve değişim Uluslar arası Finansal Raporlama Standartlarının (IFRS) oluşmasına neden olmuştur. IFRS nin uygulandığı ülkelerde başarılı sonuçlar alınmasına karşın, ülke ekonomilerinin büyük bir kısmını oluşturan Küçük ve Orta Boy İşletmelerde (KOBİ) Tam set IFRS nin uygulanma güçlükleri göz önüne alınarak KOBİ IFRS yayınlanmıştır. Ülkemiz IFRS yi 2005 yılından itibaren belirli sektörlerde uygulamaktadır. Yeni Türk Ticaret Kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte, IFRS yi bütün işletmelerde uygulama zorunluluğu getirmiştir. KOBİ IFRS nin yayınlanmasıyla eş zamanlı KOBİ TFRS yayınlanmış ancak uygulanması 2013 yılına ertelenmiştir. TFRS ve KOBİ TFRS nin uygulanmasında muhasebe meslek mensupları önemli bir rol oynayacaklardır. Çalışmamızda, Elazığ ve Malatya illerinde faaliyet gösteren muhasebe meslek mensuplarının KOBİ TFRS ye yönelik bilgi düzeyleri araştırılmış ve KOBİ TFRS uygulamalarının muhasebe meslek mensuplarına getireceği muhtemel iş yükleri ortaya çıkarılmaya çalışılmış ve çözüm önerileri sunulmuştur. Anahtar Kelimeler: KOBİ TFRS, Muhasebe Meslek Mensupları, Elazığ ve Malatya İlleri * İnönü Üniversitesi, İİBF, İşletme, recep.gunes@inonu.edu.tr ** İnönü Üniversitesi, İİBF, İşletme, ahmet.durmus@inonu.edu.tr *** İnönü Üniversitesi, İİBF, İşletme, bilal.solak@inonu.edu.tr Recep GÜNE, Ahmet Fethi DURMU, Bilal SOLAK 6-1

2 THE KNOWLEDGE LEVELS OF ACCOUNTING MEMBERS ABOUT SME TFRS AND THEIR APPLICATION-ORIENTED EXPECTATIONS: SAMPLES OF ELAZIĞ AND MALATYA PROVINCES Abstract The increasing commercial operations among countries along with globalization have affected many disciplines and made the change unavoidable. Accounting and Financing has been one of the mostly influenced disciplines and this change has caused International Financial Reporting Standards (IFRS) to be set. Despite the successful results of IFRS in the countries where it has been applied, there has occurred some difficulties of implementation at Small and Medium-Sized Entities (SMEs), which are the big part of the national economies. Considering these difficulties, SME IFRS has been published. Our country has applied IFRS in some certain sectors since With the enaction of New Turkish commercial Law, IFRS has been obligatory in all businesses. Although SME TFRS has been issued in parallel with SME IFRS, its application has been delayed until Members of Accounting will play an important role in the application of TFRS ve SME TFRS. In the present study, we have investigated the knowledge levels of accounting members in Elazığ and Malatya about SME TFRS and tried to figure up the probable workload that SME TFRS applications will impose on members of accounting, and lastly presented some possible solutions. Key Words: SME TFRS, Members of Accounting, Elazığ and Malatya Provinces 1.Giriş İkinci dünya savaşından sonra yaşanan ekonomik gelişmeler bütün disiplinlerde etkisini göstermiştir. 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren güçlü pazar ekonomisi küreselleşmeyi tetiklemiştir (Aysan, 2007:4). Uluslararası yapılan ticari anlaşmalar küreselleşmeyi hızlandırıcı etki yapmıştır (Seyidoğlu, 2009:2), Küreselleşme sürecinden Ticaretin vazgeçilmez öğeleri olan uluslararası ve yerel işletmelerin bütünü etkilenmiştir. Recep GÜNE, Ahmet Fethi DURMU, Bilal SOLAK 6-2

3 Muhasebe, küresel ve diğer işletmelerin gelişmelerini ve devamlılıklarını sağlamada işletmelerin bütün piyasalarda kabul gören, doğru, tarafsız, şeffaf finansal bilgiler sunarak önemli bir rol oynamaktadır. Çalışmamızda, Uluslar arası muhasebe standartları ve KOBİ Muhasebe standartlarının uygulanmasında önemli bir rol oynayacak olan muhasebe meslek mensuplarının KOBİ muhasebe standartlarına yönelik bilgi düzeyleri ve beklentilerini ortaya koymaya yönelik olarak hazırlanmış anket çalışmasının sonuçları üzerinden değerlendirilmelerde bulunulmuştur. Amerika daki İşletmelerin yüzde 97.2 sini, Japonya da yüzde 99.4 ünü, Fransa da yüzde 99.9 unu ve Türkiye de yüzde 95.0 oluşturan Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler (KOBİ) lerin (Karacan, 2009:33) oluşturduğu düşünüldüğünde, çalışmanın önemini ayrıca artmaktadır. 2. KOBİ Muhasebe Standartları Küreselleşme süreciyle finansal piyasaların evrenselleşmesi, çok uluslu şirketlerin ortaya çıkması, farklı ülkelerin ekonomik işbirlikleri yaparak birlikler oluşturmuş bu durum uluslararası ortak bir muhasebe dilinin oluşturulmasını zorunlu hale getirmiştir (Aksoy, 2005:183). Muhasebede uluslararası ortak bir dilin oluşturulması 1972 yılında yapılan 10.Dünya Muhasebeciler Kongresinde kararlaştırılmıştır (Güvemli, 2005:24) yılında bu amaçla Uluslar arası Muhasebe standartları Komitesi kurulmuştur ve uluslararası kabul görmesi amaçlanan tekdüzen muhasebe kuralları oluşturulmaya başlanmıştır (Şensoy ve Perek, 2010:49) yılında Münih te toplanan XI. Dünya Muhasebe Kongresinde Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu kurulmuştur. Federasyon Muhasebe mesleğinin küresel bir kurumu olmuştur yılında Uluslararası Muhasebe standartları Komitesi, Uluslararası Muhasebe Standartları kurulu haline dönüştürülerek, 2005 yılında Uluslararası Finansal Raporlama uygulama süreci başlatılmıştır yılında KOBİ ler için uluslararası Finansal raporlama standartları yayınlanmıştır (Karakaya, 2010:9). Türkiye de muhasebe standartları tarihi gelişimi 1980 yılından itibaren liberal ekonomiye geçerek küreselleşme sürecine girmiştir. Türkiye de faaliyet gösteren bankaların denetimini kolaylaştırmak ve muhasebe sisteminde uygulama birliği sağlamak amacıyla Maliye Bakanlığı 1992 yılında Muhasebenin temel kavramlarını tanımlamış, muhasebe politikalarının açıklanması ve mali tabloların hazırlanması ve sunulmasındaki ölçüleri belirleyerek Tekdüzen Muhasebe Sistemini uygulamaya başlamıştır ( Bayrı, 2010:90). Yayımlanan tebliğ Türkiye de faaliyet gösteren işletmelerin muhasebe uygulamalarında tek düzeni sağlamıştır (Akdoğan, 2007:102) fakat ekonomik gelişmeler ve uluslararası muhasebe standartlarının gelişmesi nedeniyle son yıllarda uygulamaya yönelik sorunlar ortaya çıkmıştır. Turkcell Türkiye ve Amerika borsalarına iki farklı finansal tablo sunmak zorunda kalmıştır. Uluslararası muhasebe standartlarına uyum konusunda, ilk adım 2003 yılında Sermaye Piyasası Kurulu nun (SPK) yayınlamış olduğu Seri: XI No: 25 Tebliğ ile atılmıştır. Yayınlanan bu Tebliğ Uluslararası Muhasebe/Finansal Raporlama standartlarının (IAS/IFRS) çevirisi niteliğindedir. SPK denetim ve gözetimi altındaki, menkul kıymetleri borsada işlem gören işletmelerin 2005 yılından itibaren, Uluslararası Muhasebe/Finansal Raporlama standartlara uygun tablo düzenlemelerini zorunlu hale getirmiştir (Karapınar, 2007:2). KOBİ ler için UFRS, Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu Tarafından bire bir çevrilerek 2009 yılında KOBİ Türkiye Finansal Raporlama Standartları (KOBİ TFRS) olarak yayınlanmıştır. KOBİ ler için UFRS/TFRS nin temel özellikleri aşağıdaki gibi sıralanabilir(akdoğan, 2010:6); IFRS ler baz alınarak KOBİ ihtiyaçlarına uygun olarak IFRS lerden bağımsız ayrı bir standart olarak hazırlanmışlardır. Recep GÜNE, Ahmet Fethi DURMU, Bilal SOLAK 6-3

4 KOBİ lerle ilgili olmayan standartlara yer verilmemiştir. Değerleme ve muhasebeleştirme esasları basitleştirilmiştir. Seçenekli uygulamalar kaldırılmaya çalışılmıştır. KOBİ ler için hazırlanan KOBİ TFRS seti kredi verenlerin, tedarikçilerin ve diğer alacakların, yabancı yatırımcıların, kredi derecelendirme şirketlerinin ve diğer tarafların kullanımı için hazırlanacak olan finansal tablolar için bir çerçeve sağlayacaktır. Böylece KOBİ lerin ihtiyaç duydukları yabancı sermaye ve diğer kaynaklara erişimi kolaylaşacak bu standartlar setinin kullanılması sonucu raporlanacak finansal tablolar yerel mevzuatla bağdaştırılabildiği ölçüde ilgili düzeltmelerin yapılması koşuluyla vergi matrahının ve dağıtılabilir karın tespiti için kullanılmaya uygun hale gelecektir (Karacan, 2009:61). 3. Araştırmanın Önemi Bu araştırma Yeni Türk Ticaret kanunu Kapsamında KOBİ TFRS nin uygulanmasının zorunlu hale getirilmesiyle oldukça önem taşımaktadır. Bu araştırma KOBİ TFRS uygulayacak KOBİ lerin mevcut durumu ve KOBİ TFRS yi uygulamada en önemli rolü taşıyan muhasebe meslek mensuplarının KOBİ TFRS yi algılama, benimse ve uygulamalarına ne derece hazır olduklarını belirlemeye yönelik bir çalışmadır. 4. Araştırmanın amacı Araştırmanın amacı Yeni Türk Ticaret Kanunu ile uygulanması zorunlu hale getirilen KOBİ TFRS nin muhasebe meslek mensuplarınca dikkate alınmasını sağlamak muhasebe meslek mensuplarının konuyla ilgili mevcut bilgilerinin belirlenmesi ve KOBİ TFRS eğitimlerine yön vermek olarak belirlenmiştir. 5. Araştırmanın Kapsamı ve Yöntemi Araştırmamızın evrenini Elazığ ve Malatya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odasına kayıtlı 324 muhasebe meslek mensubu oluşturmaktadır. Hazırlanan 25 soruluk anket çalışması ile bu meslek mensuplarına ulaşılmış ve bire bir anket uygulaması yapılmıştır. 167 meslek mensubuna ulaşılmış ancak değerlemeye 130 anket alınmıştır. Geri kalan 37 anket çeşitli nedenlerle değerlendirme dışı bırakılmıştır. 6. Verilerin Analizi Verilerin analizinde SPSS 19 paket programı kullanılmıştır. Verilerin analizi ve yorumlanmasında frekans analizi ve ölçeklendirme yapılmıştır. 7. Araştırmanın Bulguları Araştırmada öncelikle verilere güvenilirlik analizi yapılmıştır. Kullanılan ölçme aracında bütün soruların birbiriyle tutarlılığını ve ele alınan oluşumu ölçmede türdeşliği (homojenlik) ortaya koymak amacıyla (Özdamar, 2002: 662) güvenilirlik analizi yapılmış ve bu amaçla geliştirilmiş pek çok yöntem bulunmasına karşılık çalışmamızda Cronbach Alfa katsayısı kullanılmıştır. Cronbach Alfa katsayısının istatistik temelleri tutarlı ve tüm soruları dikkate alarak hesaplandığından genel güvenirlik yapısını en iyi yansıtan katsayıdır (Özdamar, 2002: 663). Cronbach Alfa katsayısı şu şekilde değerlendirilir: güvenir değil, düşük güvenirlik, oldukça güvenilir, yüksek güvenirlik (Alpar, 2003: 382). Araştırmanın anket formu 25 sorudan oluşmaktadır ve anketimizin 8,13 ve 14. Birden fazla seçenek belirtilmeye imkan tanıyan sorular olduğundan ayrıca ölçeklendirme yapılarak değerlendirilmiştir. Recep GÜNE, Ahmet Fethi DURMU, Bilal SOLAK 6-4

5 Yapılan güvenilirlik analizinde Crombach s Alfa katsayısı % 71 olarak bulunmuştur. Dolayısıyla ölçme aracının güvenilirliğinin oldukça güvenilir olduğu söylenebilir. Bulgular aşağıdaki tablolarda gösterilmiş ve sonuçlar yorumlanmıştır. Tablo 1: Muhasebe Meslek Mensuplarının Yaş ve Eğitim Durumu Yaş Eğitim Durumu Lise Yüksek Okul Lisans Yüksek Lisans ve Üstü Doktora 1.8 Toplam Toplam Tablo 1 incelendiğinde meslek mensuplarının yüzde 70,8 inin lisans mezunu olduğu görülmektedir. Ayrıca lisansüstü eğitimin muhasebe meslek mensuplarınca çok tercih edilmediği görülmektedir. Genç meslek mensuplarının uzmanlık alanlarının arttırılması amacıyla lisansüstü eğitime teşvik edilmesi gereklidir. Muhasebe meslek mensuplarının yaş aralıkları incelendiğinde yaklaşık yüzde 70 lik kısım yaş aralığındadır. Yapılan ki kare analizinde yaş aralığındaki meslek mensuplarının KOBİ TFRS hakkındaki yeterli bilgiye sahip olmaları arasında pozitif yönlü güçlü bir ilişkinin olduğu görülmüştür. Tablo 2: Muhasebe Meslek Mensuplarının Bağlı Oldukları SMMM Odası ve Mesleki Deneyimleri SMMM Odası Mesleki Deneyim Elazığ SMMO Yıl Malatya SMMO Yıl Toplam Yıl Yıl Yıl ve Üstü Toplam Tablo 2 incelendiğinde araştırmamıza katılan meslek mensuplarından yüzde 29,2 si Elazığ Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odasına kayıtlı iken yüzde 70,8 i Malatya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler odasına kayıtlı olduğu görülmüştür. Ayrıca Mesleki deneyimleri incelendiğinde Meslek mensuplarının 1-10 yıl arasında yüzde 39,2 lik bir paya 10 yıl üstü ise yüzde 60,8 lik paya sahip olduğu görülmektedir. Recep GÜNE, Ahmet Fethi DURMU, Bilal SOLAK 6-5

6 Tablo 3: Meslek Mensuplarının KOBİ TFRS nin Bilinirliliğine İlişkin Görüşleri Yargı KOBİ TFRS Hakkında yeterli bilgiye sahibim Yargı KOBİ TFRS Orijinal metnini okudum Evet bütün bölümlerini Katılmıyorum okudum Katılmıyorum Bazı bölümlerini Okudum Fikrim Yok Hayır,Hiçbir bölümünü okumadım Katılıyorum Katılıyorum Yargı KOBİ TFRS metinlerinin dilimize çevirisi yeterli ve anlaşılabilirdir Yargı KOBİ TFRS ye Yönelik Eğitim Seminerlerine Katıldım Frekan s Yüzde Katılmıyorum Katılmıyorum Fikrim Yok Katılıyorum Hiç Katılmadım Katılıyorum Tablo 3 de muhasebe meslek mensuplarınca KOBİ TFRS nin bilinirliliğini ölçmeye yönelik bir dizi soru sorularak cevap aranmıştır. Tablo incelendiğinde Muhasebe meslek mensuplarına KOBİ TFRS hakkında yeterli bilgiye sahip olup olmadıkları sorulmuştur. Alınan yanıtlardan muhasebe meslek mensuplarının sadece yüzde 26,9 unun KOBİ TFRS hakkında yeterli bilgiye sahip olduğunu düşündüğü geriye kalan yüzde 73,1 lik kısmının ise yeterince bilgiye sahip olmadıklarını düşündüğü görülmüştür. Bu soru neticesinde muhasebe meslek mensuplarının Yeni Türk Ticaret Kanunu ile KOBİ TFRS uygulama zorunluluğunun çok kısa bir süre sonra (2013 yılında) uygulanması gerekliliğine karşın meslek mensuplarınca yeterince bilinmemesinin hem uygulamada birçok sıkıntıya neden olacağı hem de zamanında uygulama olanağı bulunamayacağı gibi birçok endişeye neden Recep GÜNE, Ahmet Fethi DURMU, Bilal SOLAK 6-6

7 olacağı görülmüştür. Yine aynı tabloda muhasebe meslek mensuplarının KOBİ TFRS ye ilgi düzeylerini ölçmek için KOBİ TFRS orijinal metnini okuyup okumadıkları araştırılmış ve yüzde 45,4 lük kısmının sadece bazı bölümlerini okuduklarını buna karşın yüzde 51,5 lik kısmının ise hiçbir bölümünü okumadıkları belirlenmiştir. Ayrıca araştırmaya katılan muhasebe meslek mensuplarının yüzde 76,9 unun KOBİ TFRS ile ilgili hiçbir eğitim seminerine katılmadığı görülmüştür. Tablo 3 te son olarak meslek mensuplarına KOBİ TFRS metinlerinin dilimize çevirisinin yeterli ve anlaşılabilir olup olmadığı sorulmuş meslek mensuplarının yüzde 53,8 inin fikrim yok cevabını verdiği yüzde 29,2 sinin de yeterli olmadığını düşündüğü tespit edilmiştir. Tablo 4: Muhasebe Meslek Mensuplarının KOBİ TFRS İle ilgili sahip oldukları Materyaller KOBİ TFRS ye Yönelik Hangi Materyallere Sahipsiniz KOBİ TFRS Orijinal metin kitabı. 14 9,3 KOBİ TFRS ye yönelik hazırlanmış bilimsel kitaplar KOBİ TFRS hakkındaki bilimsel makaleler ,3 5,3 KOBİ TFRS ile ilgili İnternet kaynakları ve çıktıları Herhangi bir materyale sahip değilim ,2 47,9 Toplam Tablo 4 incelendiğinde tablo 3 teki sonuçlara paralel neticelerin ortaya çıktığı görülmüştür. Muhasebe meslek mensuplarının KOBİ TFRS ile ilgili büyük çoğunluğunun yetersiz bilgiye sahip olması aynı zamanda yüzde 47,9 luk bir paya sahip olan KOBİ TFRS ile ilgili herhangi bir materyale sahip olmadıkları savıyla desteklenmektedir. Bu noktada KOBİ TFRS ile ilgili hazırlanmış bilimsel kitap, eğitim kitapları ve bilimsel makalelerinde eksikliği önemli rol oynamaktadır. Tablo 5: Muhasebe Meslek Mensuplarının KOBİ TFRS nin Mevcut Ekonomik ve Mali Yapı içerisinde uygulanabilirliği İle ilgili Düşünceleri Tekdüzen muhasebe sistemi küresel gelişmelere cevap veremediğinden KOBİ TFRS nin mevcut ekonomik ve mali yapı içerisinde uygulanması gerekmektedir. Katılmıyorum Katılmıyorum Fikrim yok Katılıyorum Katılıyorum Finansal tablolarda yer alan unsurların aynı muhasebe yöntem ve standartlar çerçevesinde sunulması, bu tabloları şeffaf, karşılaştırılabilir ve gerçek durumu gösterebilir kılmaktadır. Dolayısı ile çok uluslu işletmeler başta olmak üzere tüm ülkelerde faaliyet gösteren işletmelerin ilgili taraflara faaliyet sonuçlarını gerçek biçimde sunmaları için Uluslar arası Finansal Raporlama Standartları yayınlanmıştır.( Atmaca,2010:524) Tek düzen muhasebe sisteminin küresel gelişmelere cevap verememesi Uluslar arası Finansal Raporlama Standartlarının dilimize çevrilerek Türkiye Finansal Raporlama Standartlarının Oluşturulmasını gerekli kılmıştır. Türkiye Finansal Raporlama Standartları tam setinin çok geniş ve anlaşılırlığının düşük olması ve KOBİ lerin daha basit bir yapıda faaliyet gerçekleştiriyor olmaları bunlara yönelik KOBİ TFRS lerin hazırlanması gereğini ortaya çıkarmıştır. Tablo 5 incelendiğinde muhasebe meslek mensuplarının KOBİ TFRS ile ilgili yetersiz bilgi sahibi olmasından kaynaklanan Recep GÜNE, Ahmet Fethi DURMU, Bilal SOLAK 6-7

8 yorumların olduğu görülmektedir. KOBİ TFRS nin mevcut ekonomik ve mali yapı içerinde uygulanması gereklimimdir şeklinde sorulan soruya meslek mensuplarının yüzde 38,5 i fikrim yok, yüzde 17 si katılmıyorum ve geri kalan yüzde 58 i olumlu yanıt vermiştir. Tablo 6: Muhasebe Meslek Mensuplarının KOBİ TFRS nin Uygulama zamanına Yönelik Düşünceleri Mevcut siyasi otorite veya muhasebe uygulamalarını düzenleyiciler, KOBİ TFRS yi işletmelerde muhasebe sistemi olarak zamanında ve vergisel işlemlerin baskısında kalmadan uygulayabileceklerdir. Katılmıyorum Katılmıyorum Fikrim yok Katılıyorum Katılıyorum Tablo 6 incelendiğinde Mevcut siyasi otorite veya muhasebe uygulamalarını düzenleyicilerin KOBİ TFRS yi işletmelerde muhasebe sistemi olarak vergisel etkilerin uzağında ve belirlenen tarihte uygulamaya geçirip geçiremeyecekleri ile ilgili meslek mensuplarının görüşlerine yer verildiği görülmektedir. Türkiye de muhasebe standartlarının gelişimi genelde devlet öncülüğünde gerçekleşmiş olup, ekonomik ve siyasi olarak ilişkilerimizin yoğun olduğu ülkeler temel alınarak aktarılan yasalar ile bu ülke uygulamalarının etkileri görülmüştür. Ayrıca ülkemizde muhasebe uygulamalarını genelde Türk Ticaret Kanunu ile Vergi Usul Kanunundaki hükümlerin yönlendirdiği görülmektedir (Bekçi, Özdemir, 2006:146). Bütün bu değerlendirmelerin ışığında Türkiye Finansal Raporlama Standartlarının Uygulanmaya başlamasıyla Uluslararası uygulamalara yakınlaşmış fakat vergi etkisinden sıyrılmak henüz mümkün olmamıştır. Yukarıdaki tabloda meslek mensuplarının bu uygulamanın zamanında ve vergisel etkilerden uzak gerçekleşeceğine olan inançlarının zayıf olduğu görülmektedir. Meslek mensuplarının yüzde 40 katılmıyorum ve kesinlikle katılmıyorum şeklinde değerlendirme yaparken, yüzde 29,2 si fikrim yok, yüzde 30,7 si de uygulanabileceği şeklinde cevap vermiştir. Tablo 7: Muhasebe meslek Mensuplarının KOBİ TFRS uygulamasıyla iş yüklerinde meydana gelecek değişimlere yönelik düşünceleri KOBİ TFRS uygulanması meslek mensuplarının iş yükünü arttıracaktır. Katılmıyorum Katılmıyorum Fikrim yok Katılıyorum Katılıyorum Recep GÜNE, Ahmet Fethi DURMU, Bilal SOLAK 6-8

9 Tablo 7 de Meslek mensupları KOBİ TFRS nin getireceği zorunlu uygulamalar ve yenilikler karşısında iş yüklerinde artış olacağını belirtmişlerdir. Meslek mensuplarından özellikle KOBİ TFRS nin içeriği hakkında bilgiye sahip olanlar iş yüklerinin artacağını düşünmektedirler. Tablo 8: Muhasebe Meslek Mensuplarının KOBİ TFRS uygulamasında Tekdüzen hesap Planı İle ilgili Düşünceleri KOBİ TFRS uygulanmasında mevcut muhasebe hesap planımız yeterli olacaktır. Katılmıyorum Katılmıyorum Fikrim yok Katılıyorum Katılıyorum Meslek mensupları tablo 8 de mevcut Tek Düzen Hesap Planının ve işleyişinin TFRS ve KOBİ TFRS uygulamaları için tamamen yeterli olmayacağını düşünmektedirler. Meslek mensuplarından KOBİ TFRS ile ilgili yeterli bilgiye sahip olmayanlar yüzde 26,9 ile fikrim yok seçeneğini belirtirken, mevcut hesap planının yeterli olmayacağını düşünenler katılmıyorum ve kesinlikle katılmıyorum seçeneği ile yaklaşık olarak yüzde 46,9 luk kısmını oluşturmaktadır. Tablo 9: Muhasebe Meslek Mensuplarının KOBİ TFRS Uygulamasında Finansal Tablolar ve Vergisel İşlemlere ait düşünceleri KOBİ TFRS Uygulanması ile Vergisel İşlemler için ayrı bir finansal tablo uygulamasına gerek kalmayacaktır. Katılmıyorum Katılmıyorum Fikrim yok Katılıyorum Katılıyorum Meslek mensuplarından KOBİ TFRS uygulamalarının vergisel işlemlerin etkisinden kurtulamayacağı görüşüne sahip olanları uygulama ile vergisel işlemlerin için ayrı finansal tablolar kullanılması gerekliliğini savunmaktadırlar. Meslek mensuplarının vergisel işlemler için ayrı bir finansal tablo uygulamasının gerek olduğunu düşünenlerin oranı yüzde 37,7 iken konuyla ilgili fikrim yok diyen meslek mensuplarının oranı yüzde 26,2 ve vergisel işlemler için ayrı bir finansal tablo uygulamasına gerek kalmayacağını düşünenlerin oranının da yüzde 36,2 olduğu görülmüştür. Tablo 10: Muhasebe Meslek Mensuplarına Göre KOBİ TFRS ye göre işletmelerin Hazırlayacağı finansal tabloların işletmelere avantaj sağlama durumu KOBİ TFRS de KOBİ lerin hazırlayacağı finansal tabloların sayısının arttırılması işletmelere avantajlar sağlayacaktır. Katılmıyorum Katılmıyorum Fikrim yok Katılıyorum Katılıyorum Recep GÜNE, Ahmet Fethi DURMU, Bilal SOLAK 6-9

10 KOBİ TFRS de KOBİ lerin hazırlayacağı finansal tabloların sayısının arttırılması işletmelere avantajlar sağlayacaktır. Katılmıyorum Katılmıyorum Fikrim yok Katılıyorum Katılıyorum İşletmelerin hazırlayacağı finansal tabloların sayısının artması işletmelerin daha şeffaf, daha doğru ve güvenilir bilgi sunma, ayrıntılı bilgi sunma gibi olanaklara kavuşması ve böylece bilgi kullanıcıların ve işletme yöneticilerinin işletmeyi daha doğru analiz etmelerine imkan tanıyacaktır. KOBİ TFRS ile işletmelerin sağlayacağı avantajlardan biri fon sağlamada özellikle dışa açılarak sınır ötesi fon sağlamada işletmelere yeni olanaklar sağlanmasıdır. Meslek mensuplarından KOBİ TFRS uygulaması neticesinde KOBİ lerin hazırlayacağı finansal tablo sayısında artış olacağını düşünenler bunun işletmeye avantajlar sağlayacağını düşünenlerin oranı tablo 10 da görüldüğü gibi yüzde 43,1 dir. Bu konuda fikrim yok diyenlerin oranı yüzde 23,8 ve işletmeye avantaj sağlamayacağını düşünenlerin oranı da yüzde 33,1 dir. Tablo 11: Muhasebe meslek Mensuplarının KOBİ TFRS yi Uygulama Düzeyi Muhasebe meslek mensupları KOBİ TFRS uygulamalarını kısa vadede benimseyip başarılı bir şekilde uygulayacaktır. Katılmıyorum Katılmıyorum Fikrim yok Katılıyorum Katılıyorum Muhasebe meslek mensuplarının kendilerinin doğrudan KOBİ TFRS uygulamalarını benimseyip başarılı bir şekilde uygulama yapıp yapamayacaklarının araştırıldığı Tablo 11 de meslek mensuplarının bu konuda kendilerine olan inançlarının oldukça zayıf olduğu görülmektedir. Meslek mensuplarının yüzde 53,1 i KOBİ TFRS yi benimseme ve uygulamada başarılı olamayacaklarını düşünmekte yüzde 16,9 u da kararsız davranmaktadır. Bunda ki en büyük etkinin ise TFRS uygulamalarının bile halen yeterince incelenmeyerek ve meslek mensuplarına aktarılamamasından kaynaklandığını düşünüyoruz. KOBİ TFRS bilindiği gibi tam set TFRS lerin belirli bölümlerinin çıkarılması ve sadeleştirilmesi sonucu ortaya çıkmıştır. Tam set TFRS ile ilgili kabul edilme tarihinden itibaren düzenli eğitimler verilmiş olsa ve özellikle tüm muhasebe meslek mensuplarının katılımının sağlanıp yoğun bir eğitim sürecinden geçilmesi sağlansaydı KOBİ TFRS uygulanabilirliği artar ve meslek mensuplarının bu konudaki karamsar bakışları bugün daha düşük seviyelerde olurdu. Tablo 12: Muhasebe Meslek Mensuplarının KOBİ TFRS Eğitimi İle İlgili Düşünceleri KOBİ TFRS uygulanma zorunluluğu karşısında sizce nasıl bir eğitim planı oluşturulmalıdır Meslek odalarının meslek mensuplarını sürekli eğitime tabi tutmaları gerekmektedir Muhasebe meslek mensuplarının KOBİ TFRS yi kendi çabaları ile öğrenebileceklerini düşünüyorum Recep GÜNE, Ahmet Fethi DURMU, Bilal SOLAK 6-10

11 Meslek mensupları KOBİ standartları ve Yeni Türk Ticaret Kanunu eğitimlerini birlikte almalıdır Diğer belirtiniz Tablo 12 de meslek mensuplarının KOBİ TFRS yi benimseme ve başarılı bir şekilde uygulayabilmeleri için nasıl bir eğitim planının oluşturulması gerektiği araştırılmıştır. Anketimizin önceki sorularına verilen yanıtlarda ve bu yanıtlar sonrası oluşturulan tablolar da meslek mensuplarının KOBİ TFRS ile ilgili yetersiz bilgiye sahip oldukları bir çoğunun neredeyse hiçbir fikrinin olmadığı görülmüştür. Ayrıca yine meslek mensuplarının KOBİ TFRS nin uygulanmasının hem kendileri hem de işletmeler için oldukça sıkıntılı olacağı anlaşılmıştır. İşte bu nokta da meslek mensuplarının doğru ve yoğun bir eğitim sürecinden geçmesi gereği ortaya çıkmaktadır. KOBİ TFRS uygulama zorunluluğu karşısında nasıl bir eğitim planı oluşturulmalıdır şeklindeki soruya meslek mensuplarının yüzde 65,4 ü meslek mensuplarına KOBİ TFRS ve Yeni Türk Ticaret Kanunu eğitimlerinin birlikte verilmesi gerektiğini belirtmiştir. Ayrıca yüzde 30 luk kısmı ise meslek odalarının meslek mensuplarını sürekli eğitime tabi tutması gerektiğini belirtmiştir. Yüzde 3,1 lik kısmı ise meslek mensuplarının kendi çabaları ile KOBİ TFRS yi öğrenmeleri gerektiğini belirtmiştir. Tablo 13: Meslek Mensuplarının Bölgede Hizmet Verdikleri KOBİ lere Yönelik Düşünceleri Yargı Bölgemizde faaliyet gösteren KOBİ lerin finansal bilgileri, dış kullanıcılar için son derece önemlidir Bölgemizde faaliyet gösteren KOBİ ler, sınır ötesi kredi sağlamakta ve çokuluslu işletmeler şeklinde faaliyet göstermektedir Bölgemizde yer alan KOBİ ler girişim sermayesi yatırım ortaklıklarından fon sağlamaktadır Katılmıyorum Katılmıyorum Fikrim Yok Katılıyorum Katılıyorum Yargı Bölgemizdeki KOBİ lerin yarısından fazlasının bankalara kredi borçları bulunmaktadır. Bankalar borç verme kararları alırken ve bu borçlara ilişkin koşulları ve faiz oranlarını belirlerken KOBİ lerin finansal tablolarına güvenmektedirler. Bölgemizde Faaliyet gösteren KOBİ lerin deniz aşırı tedarikçileri bulunmakta ve söz konusu tedarikçiler finansal tabloları, uzun vadeli iş ilişkilerine ilişkin beklentilerin değerlendirilmesi amacıyla kullanmaktadır. Tedarikçiler, kredili olarak mal ve hizmet satmadan önce bölgemizde faaliyet gösteren KOBİ lerin finansal durumlarını değerlendirmek istemektedir. Recep GÜNE, Ahmet Fethi DURMU, Bilal SOLAK 6-11

12 Katılmıyorum Katılmıyorum Fikrim Yok Katılıyorum Katılıyorum Tablo 13 te KOBİ TFRS yi uygulayacak asıl unsur olan Bölgedeki KOBİ ler den meslek mensuplarının mükellefleri olan KOBİ lerin durumunun değerlendirilmesi istenmiştir. Bu tabloda bu amaca yönelik olarak meslek mensuplarına bir dizi soru sorulmuş ve bu sorulara alınan yanıtlar analiz edilmiştir. Tabloda görüldüğü gibi meslek mensupları bölgelerindeki KOBİ lerin finansal bilgilerinin dış kullanıcılar için önem arz ettiğini yüzde 41,5 lik oranla teyit etmektedirler. Ancak bu konuda da fikrim yok diyenlerin oranı yüzde 24,6 ve finansal bilgilerin dış kullanıcılar için önemli olmadığını bölgede kurumsallaşmış ve dışa açık çok sayıda KOBİ olmadığını düşünenlerin oranının da yüzde 33,8 olduğu tespit edilmiştir. Tabloda sorulan diğer sorular incelendiğinde ise meslek mensuplarının bölgedeki KOBİ lerin sınır ötesi fon sağlamada, girişim sermayesi yatırım ortaklıklarından fon sağlamada ve çok uluslu işletmeler şeklinde faaliyet göstermede oldukça yetersiz oldukları görülmüştür. Çalışmada saptanan önemli bir sonuç ise, muhasebe meslek mensuplarının bölgede faaliyet gösteren KOBİ lere kredi sağlayan bankalar için finansal tabloların önemli olmadığı ancak deniz aşırı tedarikçiler için önemli olduğu yönündeki görüşleridir. Bölgede faaliyet gösteren KOBİ lerin uluslar arası faaliyette bulunanların sınırlı olması nedeniyle, KOBİ TFRS uygulanması fon sağlamada önemli bir avantaj sağlayacaktır. Tablo 14: Muhasebe Meslek Mensuplarının Yeni Türk Ticaret Kanununun Muhasebe Uygulamalarına Etkisi İle İlgili Düşünceleri Yeni Türk Ticaret Kanunu uygulamaları, muhasebe uygulamalarınızda ne gibi değişiklik meydana getirir. KOBİ TFRS uygulaması zorunlu olacağı için muhasebede uygulama birliği sağlanacaktır 68 28,6 Vergi kanunlarının baskısı olmadığı sürece ticaret kanunu uygulaması zorlaşacaktır. Muhasebe meslek mensupları, hesap verme açısından maliye uygulamaları zorunlu olduğu için öncelikle vergi kanunlarını uygulayacaktır. Meslek mensuplarının Ticaret Kanunu nu uygulamaya geçilmesi beraberinde KOBİ TFRS uygulamasının da zorunlu yapılmasını getirecektir. Herhangi bir değişiklik meydana getirmez ,6 24,9 29,5 3,4 Toplam Tablo 14 incelendiğinde, Muhasebe meslek mensupları yeni Türk Ticaret kanunun uygulanmasının KOBİ TFRS yi uygulama zorunluluğu getireceğine inanmaktalar buna karşın vergi kanunlarının gözetileceğine yönelik yargıların göreceli olarak yüksek olması dikkat çekmektedir. Tablo 15: Muhasebe Meslek Mensuplarının KOBİ TFRS Uygulamalarının İşletmelere Sağlayacağı Avantajlar İle ilgili Düşünceleri KOBİ TFRS lerin uygulanmasının firmalara sağlayacağı avantajların neler olacağını düşünüyorsunuz. Recep GÜNE, Ahmet Fethi DURMU, Bilal SOLAK 6-12

13 Vergi avantajı Finansal tablolarda şeffaflık Finansal tablolarda ortak bilgi üretimi Finansal tablolarda anlaşılabilirlilik, ihtiyaca uygunluk, güvenilirlik ve karşılaştırılabilirlilik KOBİ lerin sınır ötesi fonlardan yararlanabilecek olması 77 31, ,9 Toplam EKİM2011 8,9 25,9 23 Katılımcılara sorulan bir diğer soru KOBİ TFRS nin uygulayacak KOBİ lerin sağlayacağı olası avantajlar nelerdir şeklinde sorulmuş, birden fazla şık işaretlemesinin yapılabileceği katılımcılara ifade edilmiştir. Yüzde 31,1 orana sahip olan finansal tablolarda anlaşılabilirlik, ihtiyaca uygunluk, güvenilirlik ve karşılaştırılabilirlik en büyük avantaj olarak görülmektedir. Sonuç Çalışmamız Elazığ ve Malatya Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odasına bağlı olarak çalışan muhasebe meslek mensuplarının KOBİ TFRS hakkında bilgi düzeylerini ölçmek, beklentilerini ortaya koymak ve uygulamaya yönelik görüşlerini ortaya çıkarmak amacıyla anket uygulaması şeklinde yapılmıştır. Anket verileri değerlendirildiğinde, Elazığ ve Malatya illerinde faaliyet gösteren muhasebe meslek mensuplarının KOBİ TFRS ye yönelik bilgi düzeylerinin oldukça yetersiz olduğu, KOBİ TFRS ile ilgili çok az sayıda materyallere sahip olup çok az sayıda seminer ve toplantılara katıldıkları görülmüştür. Meslek mensupları Ayrıca KOBİ TFRS nin zamanında ve başarı ile uygulanabileceği konusunda oldukça zayıf bir inanç taşıdıkları gibi kendilerinin KOBİ TFRS yi başarı ile uygulayabileceklerinden de emin olmadıklarını belirtmişlerdir. Bu bakımdan öncelikle meslek mensupları çok yoğun ve düzenli bir şekilde meslek odaları ve konuya hâkim akademisyenler tarafından eğitime tabi tutulmalıdır. Aksi takdirde mevcut durum Yeni Türk Ticaret Kanununun uygulanmaya başlanmasıyla birlikte çeşitli sorunları da beraberinde getirecektir. Türkiye de faaliyet gösteren işletmelerin yüzde 95 nin KOBİ statüsünde olması KOBİ TFRS nin önemini ayrıca artırmaktadır. Muhasebe meslek mensuplarının bağlı bulundukları odalar ve TÜRMOB aracılığıyla eğitimlere tabii tutulmaları Yeni Türk Ticaret Kanununun uygulanma sürecindeki olası aksaklıkların yaşanmasını önleyecektir. Çalışmamızın bir diğer saptaması ise, bölgede faaliyet gösteren KOBİ lerin uluslar arası faaliyet gösterenlerin çok sınırlı olması, KOBİ TFRS nin uygulanmasıyla birlikte bu durumun değişeceği ve uluslar arası fonlarla sermayelerini geliştirecekleri yönündedir. Anket çalışmamızda görüş bildirmekten kaçınanların oranlarının yüksek olması bazı sonuçların değerlendirilmesini güçleştirmiş ve örneklem sayısının yeteri düzeyde olmasını engellemiştir. Recep GÜNE, Ahmet Fethi DURMU, Bilal SOLAK 6-13

14 KAYNAKÇA Akdoğan, N., (2007), Türkiye Muhasebe/Finansal Raporlama Standartlarının Uygulanma Süreci: Sorunlar, Çözüm Önerileri, Mali Çözüm Dergisi, (80) Akdoğan, N., (2010), Kobi Finansal Raporlama Standartlarına Genel Bir Bakış ve Tam set IAS/IFRS lerden Farklılığı, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, Ocak, (30), s:1-26 Aksoy, T., (2005), Finansal Muhasebe ve Raporlama Standartlarında Uyumlaştırma ve UMS/UFRS Bazında Küresel Muhasebe Standartları Setine Yöneliş Eğilimi, Mali Çözüm Dergisi, (71), s: Alpar, R. (2003), Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemlere Giriş 1, 2. Baskı, Nobel Yayınevi, Ankara Atmaca, M., (2010), Uluslar arası Muhasebe ve Finansal Raporlama Standartlarının İşletmelerin Finansal Analizine Etkilerini değerlendirmeye Yönelik Bir Araştırma Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F dergisi Cilt XXVIII, Sayı 1, s: Aysan, M., A., (2007), Uluslar arası Finansal Raporlama Standartları ve Küresel Uyum, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (34), s:51-56 Bayrı, O., (2010), Tekdüzen Muhasebe Sistemine ve Türkiye Muhasebe-Finansal Raporlama Standartlarına Göre Bilançonun Biçimsel Yapısı, Kapsamı ve İçeriğinin Karşılaştırmalı Analizi, Mali Çözüm Dergisi, (98), s: Bekçi, İ. Özdemir, O.,(2006), Muhasebe Standartlarının Oluşum Süreci ve Türkiye Finansal raporlama Standartlarına Yönelik Muhasebe meslek Mensuplarının bakış Açılarına Yönelik Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi iktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 11,S.2, s: Çelik, O., (2010) Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler için Uluslararası Finansal Raporlama Standardı: Ne Zaman ve Nasıl?, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, Ocak, (30), s:41-57 Güvemli, O.,(2005), Dünya Muhasebeciler Kongreleri ve Muhasebe Denetimi, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (26), s:24-34 Karacan, S.. (2009), KOBİ lerde UFRS ye uygun Finansal Raporlama, Umut Tepe yayınları: Kocaeli. Karakaya, M., (2010), KOBİ lerin Küresel ekonomik İklime uyumunda Uluslar arası Finansal Raporlama standartları, Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi,(2), s:1-26 Karapınar, A., (2007), Türkiye Muhasebe/Finansal Raporlama Standartları ve Tekdüzen Muhasebe Sistemi, E- Yaklaşım Dergisi, Mayıs Sayısı, s:1-5 Özdamar, K. (2002), Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi 1, SPSS-MINITAB, 4. Baskı, Kaan Kitabevi, Eskişehir Seyidoğlu, H., (2007), Uluslar arası İktisat Teori Politika ve Uygulama, İstanbul: Güzem Can Yayınları Şensoy, N., Perek, A. A., (2010), KOBİ ler İcin Uluslararası Finansal Raporlama Standardı Ve Vergi Usul Kanunundaki Değerleme Esaslarına Toplu Bakış, Muhasebe ve vergi Uygulamaları Dergisi,(2), s: Recep GÜNE, Ahmet Fethi DURMU, Bilal SOLAK 6-14