DEZAVANTAJLI (OTİZM,İŞİTME YETERSİZLİĞİ VB.) ÇOCUKLARIN DİL VE KONUŞMA EĞİTİMLERİ VE BERABERİNDE AİLELERE VERİLEN PSİKOLOJİK PEDOGOJİK DESTEK SİSTEMİ

Transkript

1 DEZAVANTAJLI (OTİZM,İŞİTME YETERSİZLİĞİ VB.) ÇOCUKLARIN DİL VE KONUŞMA EĞİTİMLERİ VE BERABERİNDE AİLELERE VERİLEN PSİKOLOJİK PEDOGOJİK DESTEK SİSTEMİ

2

3 KONUŞMA: İnsanı diğer tüm canlı varlıklardan ayıran özel bir yetenek! İletişimin anahtarı! Yeni bir başlangıç! Ağız doluyken yapılmaması gereken eylem! Bizim Şu anda sizlerle yapmak isteyip de yapamadığımız şey!

4 DİL VE KONUŞMA BOZUKLUĞU Konuşma esnasında dinleyenlerin çoğu, çoğu kez NE söylendiğine değil de NASIL söylendiğine dikkat ediyor çoğu konuşmayı umduklarından farklı buluyorsa, konuşma endişe içinde devam etmekteyse o konuşma; ENGELLİ BİR KONUŞMA sayılabilir.

5 Konuşma Engelinin Türleri 1-Gecikmiş Konuşma 2-Ses Bozukluğu 3-Artikülasyon Bozukluğu 4-Kekemelik 5-İşitme Engeline Bağlı Konuşma Bozuklukları 6-Yarık Damak ve Beyin Engeline Bağlı Konuşma Bozuklukları 7-Yabancı Dil ve Bölgesel Konuşma Ayrılıklarına Bağlı Konuşma Bozuklukları

6 Konuşma engeli olan birey çocukluktan yetişkinliğe kadar reddedilme, izole edilme (gizlenme), alay edilme ve acımaya karşı devamlı olarak savaşmak zorunda kalacaktır. Bundan dolayı, nedeni organik olan konuşma bozuklukları gerekli tedbir alınmadığında kısa zamanda duygusal problemler haline gelirler.

7

8 KONUŞMA ENGELİNİN NEDENLERİ Çocukla ilgili olan nedenler: a- Zeka: Konuşma oldukça karmaşık becerilerin belli bir düzen içinde oluşmasını gerektirir. Araştırmalar, zeka geriliğinin konuşma engelinin tek sebebi olarak gösterilemeyeceğini ortaya çıkarmıştır. Zihin kabiliyeti ile dil kabiliyeti arasında olumlu bir ilişki olduğu genellikle kabul edilir. Konuşmayı kazanmadan önce işitme engelli çocuklardan zekaca üstün olanlar, konuşmayı normal ve zihinsel engelli olan işitme engellilere oranla daha erken, daha kolay ve daha iyi kazanabilmektedirler. b-sağlık:ağır ve uzun süren hastalıklar çocuğun her türlü gelişimini yavaşlatır, bazen durdurur. Başta gırtlak iltihabı (larenjit) olmak üzere boğazda yerleşmiş çeşitli mikrobik hastalıklar ve ses telleri üzerinde oluşan yumrucuklar da sesin kısık ve boğuk çıkmasına yol açarak konuşmayı güçleştirir.

9 KONUŞMA ENGELİNİN NEDENLERİ c-işitme:işitme-konuşma arasında çok sıkı bir ilişki vardır. Doğuştan işitme engellilerin, özel eğitime tabi tutulmazlarsa konuşmayı öğrenemedikleri bilinen bir gerçektir. d-sinir-kas sağlığı ve aralarındaki eşgüdüm:sinir ve konuşma engelli olduğu zaman çocuklarda konuşma geriliği de görülmektedir.beyin felci ile engelli olan çocukların konuşma ve ses gelişimlerinde gerilik görülmektedir. e-konuşma organları:diş, dil, damak, boğaz ve ses bantları engelli olduğunda çocuk muhtemelen konuşma güçlüğü çekecektir

10 KONUŞMA ENGELİNİN NEDENLERİ f-olgunlaşma:sinir,kas sağlığı ve aralarındaki eş güdüm normal olabilir.fakat motor gelişim yönünden belirli olgunluğa erişemedikçe çocuk konuşamaz. Çocuk çene ve dil kaslarına hakim olup, onları kullanacak düzeye erişmeden sesleri çıkaramaz. g-cinsiyet:kızlarda kekemelik oranı daha azdır. Kızlarda konuşma gelişimi daha erken başlar, daha iyi gelişir ve daha az konuşma engeli görülür. h-duygusal durum:korkunç kazalar, duygusal şok geçirenlerde konuşmanın kaybedildiği görülür. İlk çocukluk devresinde çocuğun karşılaştığı duygusal güçlükler onun konuşma gelişimini etkiler, geciktirebilir.

11 Çevresel Nedenler: a-güdüleme, uyarım, teşvik:çevresinden gelen teşvik sonucu çocuk konuşmaya yönelecektir. Konuşması için uyaranların zengin olması gerekir. b-konuşmayı öğretmek için kullanılan metot:konuşma eğitmeni denen uzmanların amacı çeşitli türden konuşma bozuklukları ya da sorunları olan insanlara yardımcı olmaktır. Küçük bir çocuğa da konuşmayı öğretmek için seçilen metot, konuşmaya teşvik edici olmalı ve dilin doğru kullanılılarak konuşmada iyi bir model olunmalıdır. c-diğer çevresel nedenler:yapılan araştırmalar sosyoekonomik düzeyi yüksek çocukların; sosyo-ekonomik düzeyi düşük olan çocuklardan daha fazla kelime hazinesine sahip olduklarını ve konuşmaya daha erken başladıklarını göstermiştir

12 GECİKMİŞ KONUŞMA Çocuğun konuşması kendi yaşından beklenenden çok geri veya konuşma gelişimi yaşıtlarından çok daha yavaş ise o çocuğun konuşması gecikmiş konuşma olarak adlandırılır. Çoğunlukla 2-3 yaşlarında konuşamayan çocukların anne babaları konuşmanın geciktiğinin farkına varırlar.

13

14 GECİKMİŞ KONUŞMANIN NEDENLERİ Zihinsel engel Sağlık durumu İşitme kaybı Motor-koordinasyon güçlüğü Aile ve Çevre Koşulları Duygusal Çatışma

15 Terapi Terapide atılacak adımlar: 1-Çocukta konuşma ihtiyacı yaratmak 2-Çocuğa konuşma dilindeki sesleri tanıtma 3-Sesleri birbirine ulamayı öğretme 4-Temel kelime dağarcığı yaratma 5-Konuşmayı bir iletişim aracı haline getirmektir.

16

17 Aileye Öneriler Çocuğun akıcı olmayan konuşmasına dikkat çekmeyin ve kritik etmeyin. söylemeden önce söylemek istediğini düşün, konuşmadan önce derin nefes al gibi uyarıları kesinlikle yapmayın. Böyle bir davranış bütün dikkatini konuşmaya yönelterek daha fazla gerginlik yaratır. Böylece kekemeliğin gelişme yerleşme şansı artar. *Çocuğunuzun konuşma bozukluğuna üzülmeyin, şimdilik onun konuşma şeklinin böyle olduğunu ve her şeyin normal olduğunu kabul edin. *Eğer sol elini kullanıyorsa,sağ elini kullanması için kesinlikle zorlamayın. *Beceriksiz veya sakar olduğundan dolayı onu eleştirmeyin. El veya ayaklarındaki beceriksizliğe neden olan etken her ne ise konuşmasını da etkileyecektir.

18 Aileye Öneriler *Grup içindeki oyunları beceremiyor diye kaygılanmayın, insanlarla ilişki kurabilmesi için yardımınıza ihtiyacı olduğunu unutmayın. *Yetersiz konuşmasının üstesinden gelmesi için, diğer yollardan başarı kazanması için zorlamayın. *Daha düzgün ve akıcı konuşan kardeşleri veya yaşıtları ile asla kıyaslamayın. Onları örnek vererek onlar gibi konuşması için zorlamayın. *Problemini ikinci bir kazanç olarak kullanmasına yol açacak davranışlardan kaçının. (Bozuk konuşarak ilgi çekme, istediğini yaptırma gibi) Size bir şey söylemeye çalışırken dikkatinizi ona verin. Çocukların bir çoğu dinleyenin dikkat etmediği zaman güçlük çeker.

19 Aileye Öneriler Akıcı konuşan kişilerle rekabet ortamı hazırlamayın, böyle durumlarda çocuklar fazlasıyla bocalar. *Onu dinlerken asla gözünüzü dikip bocaladığı veya takıldığı kelimeyi sabırsızca bekler gibi görünüm almayın. *Sabırla konuşmasını dinleyin, sözünü kesmeden konuşmasını bitirmesini bekleyin ve onun yerine kelimeleri siz tamamlamayın. *Komşularınızın veya çevrenizdeki kişilerin, çocuğunuzun konuşmasını eleştirmesine ve konuşmasına müdahale etmesine izin vermeyin. *Ondan yapamayacağı şeyler istemeyin, istekleriniz, gücü becerisi ve yetenekleri ölçüsünde olsun.

20 Aileye Öneriler *İhtiyacı olan sözcük haznesinin gelişmesine yardımcı olun. *Sorularını asla cevapsız bırakmayın. Baştan savma ve geçiştirici cevaplar vermeyin. *Kişisel ve sosyal uyumunu en iyi şekilde sağlamaya çalışın. Bu kekeleyen çocuğun uyumsuz olduğu anlamına gelmez. Fakat, uyumun gereği olan iletişimdeki eksikliği ve yetersizliği nedeniyle yardıma ihtiyacı vardır.

21 Aileye Öneriler *Başarı duygusunu tatmasını ve kendisine olan güvenini kazanmasını sağlayın. Çeşitli alanlardaki yeteneklerini keşfetmesine yardımcı olun. *Konuşması için cesaret verin, rahat konuşabileceği, kendisini güvende hissedebileceği ortamlar hazırlayın. *Öğrenme sevgisini aşılayın. Kitap okumasına yardımcı olun, destekleyin. *Onu sevdiğinizi hissettirin. Anne ve baba sevgisine ihtiyacı vardır. Ailenizdeki sorunları ona yansıtmayın bundan suçluluk duyabilir.

22 AİLE ÇALIŞMA SÜRECİ Yetersizlik yaşayan engelli bireylere ailelerin TAM desteği şarttır. Anne baba çocuklarına sadece yanlış sesi düzgün söyleyerek müdahale etmelidir. Daha fazlası yapılırsa ilişki bozulur. Öfke, bıkkınlık vs. başlar. Aile mutlaka profesyonel yardım almalıdır. Aksi durumda hem çocuk hem de aile yorulur.

23 AİLE ÇALIŞMA SÜRECİ Aile her zaman model olmalı doğruyu göstermelidir. Örneğin: R adyo adyo diyen bir çocuğa anne babası harfi vurgulamalıdır. Önce dudak sesleri öğrenildiği için b gibi ba ba önce aile bu seslerden başlamalıdır. r en son kazanılan seslerden biridir.titreşimli bir ses tir ve nefes gerektirir.

24 AİLERİN YAPABİLECEKLERİ

25 AİLELERİN YAPABİLECEKLERİ Aile çocuğa hem psikolojik hem de eğitimsel destek vermek zorundadır. Buradaki en önemli nokta ise: ERKEN MÜDAHALEDİR! Eğitimsel olarak; Öncelikle aile ALICI DİL (Anlama ve kavrama) ve İFADE EDİCİ DİL (Üretim) konularında çalışmalara katılmalıdır.(özellikle Sesi çıkarma ve Artikülasyon ve kekemelikte) Dil-Dudak egzersizleri ve Fizyoterapist ve konuşma Terapistlerinden yardım alarak onların eşliğinde. (Dili çıkarma, sallama,yuvarlama,yalama Dudak alıştırmaları Büzme gevşetme,üfleme-çene çalışmaları- Damak alıştırmaları )

26

27 AİLELERİN YAPABİLECEKLERİ Aile şunları kullanarak teknik çalışmalara katkıda bulunabilir; Bilgisayar programları kullanma Resimler Nefes Egzersizleri( Tek nefes çalışmaları,kısık ses) Ayna çalışmaları Bilişsel Harita çıkarma(hafıza,işitme,ses hafızası duyduğunu ifade edebilme) Konuşma ve dil rehberliği

28 AİLELERİN YAPABİLECEKLERİ Psikolojik olarak; Rehabilitasyon sürecinde çocuğa aile ve yakınları tarafından psikolojik destek verilmelidir.(akrabalar ve çevre de dahil) Masal çalışmaları Oyun çalışmaları Baba X Anne çalışması ve uykudan önce telkin

29 AİLELERİN YAPABİLECEKLERİ Konuşma tonlama çalışmaları(ağır vakalarda tonlama olmuyor.özellikle ağır işitenlerde) Özellikle Mutizm (Sessiz kalma)kekemelik gibi genelde psikolojik kökenli konuşma bozukluklarında Ana ve babanın etkin ROL alması.(özellikle babanın rol olması daha fazla etkiye neden olmaktadır.)

30 ÜLKE SİSTEMİMİZ VE YÖNLENDİRME Ülkemizde dezavantajlı bireylere özel önem verilmektedir. Bu tür bireylerin eğitim,sosyal ve yaşamsal hakları kanunlar ile güvence altına alınmıştır.

31 ÜLKE SİSTEMİMİZ VE YÖNLENDİRME AİLE FARKINDALIĞI SAĞLIK KURULUŞU (HASTAHANELER) UZMAN DOKTOR KONUŞMA TERAPİSTİ PSİKOLOG

32 ORTAK HEYET RAPORU REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZLERİ (RAM) RESMİ EĞİTİM TEDBİR BELGESİ/RAPORU (MEB OKULLARI İÇİN) ÖZEL REHABİLİTASYON HİZMETLERİ RAPORU

33 RAM dan ALINAN EĞİTİM ve DESTEK EĞİTİM RAPORU İLE KAYNAŞTIRMA (AKRANLARI İLE BERABER NORMAL OKULLARDA) ÖZEL EĞİTİM OKULLARINDA ÖZEL VE ÜNİVERSİTE (DİLKOM) REHABİLİTASYON MERKEZLERİNDE ÖZEL SINIFLARDA YARI VE TAM ZAMANLI DESTEK EĞİTİM ODALARINDA EVDE EĞİTİM AİLE EĞİTİMİ

34 SÜREÇ Rehberlik ve Araştırma, RAM lardaki uzmanlar tarafından bireye çeşitli test ve formlar uygulanır. Bireyin performansı belirlenir. RAM raporu,sağlık raporu ve Ailenin istekleri de dikkate alınarak gerekli yönlendirme yapılır.

35

36

37 BULUNDUĞUMUZ İLDE BU ALANLA İLGİLİ RESMİ EĞİTİM KURUMLARI REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ (RAM) AMACI: Her türlü engelli bireyin tanılanması ve uygun eğitim ortamlarına yönlendirilmesi ve yerleştirilmesini sağlama.

38

39 BULUNDUĞUMUZ İLDE BU ALANLA İLGİLİ RESMİ EĞİTİM KURUMLARI İŞİTME ENGELLİLER İLKOKULU: Resmi kurumlardır ve T.C Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı olarak çalışmaktadırlar. Ülkemizde hemen hemen her ilde bulunmaktadırlar. Yatılı veya gündüzlü olarak eğitim vermektedirler.

40 İŞİTME ENGELLİLER OKULLARININ AMACI İşitme engelliler okullarının amaçları şunlardır: Türk Milli Eğitiminin genel amaçlarına ve temel ilkelerine uygun olarak 4-18 yaşlarındaki işitme engelli çocukların; Beden, zihin, sosyal ve duygusal yönden gelişmelerini ve diğer insanlarla iyi ilişkiler kurmalarını, İyi vatandaş olmaları için gerekli temel bilgi, beceri, tutum ve alışkanlıkları kazanmaları, Özel yöntem, program araç ve gereçler yolu ile ilgili beceri ve yetenekleri doğrultusunda yetişmelerini, Hayata ve üst öğrenime hazırlanmalarını, Üretici olmalarını, Kendi kendilerini yeterli bir duruma gelmelerini sağlamaktır. İşitme engelli çocuklar bu programla aşağıda belirlenen Özel Eğitim amaçlarına ulaştırılacak, bu yolla temel eğitimin kendi seviyelerine uygun düşen amaçlarına da ulaşmış olacaktır.

41

42 BULUNDUĞUMUZ İLDE BU ALANLA İLGİLİ RESMİ EĞİTİM KURUMLARI OÇEM: (Otistik Çocuklar Eğitim Merkezi)

43

44 OTİSTİK ÇOCUKLAR EĞİTİM MERKEZİNİN AMACI a) Okul, aile, rehberlik ve araştırma merkezinin iş birliği sonucunda otistik çocukların özelliklerinden kaynaklanan yetersizliklerini en aza indirmek ve tüm gelişim alanlarındaki potansiyelini en üst düzeye çıkararak yaşadığı toplumun bağımsız ve üretken bir üyesi olması yönünde çaba gösterilmesine katkı sağlar. b) Merkeze ve/veya kaynaştırma eğitimine devam eden her otistik çocuk için bireyselleştirilmiş eğitim plânının geliştirilmesini bu uygulamanın başarıya ulaşması için destek hizmetlerin verilmesini sağlar. c) Merkezlerdeki eğitimi ve/veya kaynaştırma eğitimini desteklemek amacıyla aile eğitimi programlarının hazırlanmasını ve uygulanmasını sağlar.

45

46 Grazie per l'ascolto Thanks for listening! ULTIME