ÖZET. İlhan TURGUT * Arzu BALCI **

Transkript

1 Ulud. Üniv. Zir. Fak. Derg., (2002) 16(2): Bursa Koşullarında Değişik Ekim Zamanlarının Şeker Mısırı (Zea mays saccharata Sturt.) Çeşitlerinin Taze Koçan Verimi İle Verim Öğeleri Üzerine Etkileri İlhan TURGUT * Arzu BALCI ** ÖZET Bu araştırma, şeker mısırı çeşitlerinde değişik ekim zamanlarının taze koçan verimi ve bazı tarımsal karakterler üzerine etkisini araştırmak a- macıyla 1999 ve 2000 yıllarında Bursa da yürütülmüştür. Denemede 4 ekim zamanı (15 Nisan, 15 Mayıs, 15 Haziran ve 15 Temmuz) ile 4 şeker mısırı çeşidi (Bonanza, Jubilee, Merit ve Reward) kullanılmıştır. Deneme, bölünmüş parseller deneme deseninde 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. İki yıllık sonuçlara göre, ekim zamanları arası farklılıklar bitki boyu, koçan yüksekliği, koçan uzunluğu, tepe püskülü çiçeklenme süresi, taze koçan ağırlığı, bitkide koçan sayısı ve taze koçan veriminde istatistiki olarak önemli çıkmıştır. Çeşitler arası farklılıklar bitki boyu, koçan yüksekliği, koçan çapı, tepe püskülü çiçeklenme süresi, taze koçan ağırlığı ve bitkide koçan sayısında önemli bulunmuştur. En yüksek taze koçan verimi tüm çeşitlerde 15 Haziran ekiminde elde edilmiştir. Merit ve Reward çeşitleri en yüksek taze koçan verimlerini 15 Haziran, 15 Nisan ve 15 Mayıs; Bonanza ve Jubilee çeşitleri ise 15 Haziran ve 15 Temmuz tarihlerinde vermişlerdir. Anahtar Sözcükler: Şeker mısırı, ekim zamanları, çeşitler, taze koçan verimi. * Doç. Dr., Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü, Bursa. ** Zir.Yük.Müh., Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü, Eskişehir. 79

2 ABSTRACT Effect of Different Sowing Dates On Fresh Ear Yield and Yield Components of Sweet Corn (Zea mays saccharata Sturt.) Cultivars Under Bursa Conditions This research was conducted out to determine the effect of different sowing dates on the fresh ear yield and yield components in sweet corn cultivars. The research was carried out during 1999 and 2000 in Bursa. Four different sowing dates (15 April, 15 May, 15 June and 15 July) and 4 cultivars (Bonanza, Jubilee, Merit and Reward) were used in order to determine the suitable sowing dates. The experiment was designed as split plots with three replication. According to two-year results, the effects of sowing dates were statistically significant in plant height, ear height, ear lenght, days to tasseling, fresh ear weight, number of ear in plant and fresh ear yield. Significant differences were obtained among varieties for plant height, ear height, ear diameter, days to tasseling, fresh ear weight and number of ear in plant. The highest fresh ear yield was obtained in 15 June sowing date in all cultivars. The varieties Merit and Reward gave the highest fresh ear weight in 15 June, 15 April and 15 May sowings, whilst Bonanza and Jubilee cultivars produced the highest fresh ear yield in 15 June and 15 July. Key Words: Sweet corn, sowing dates, cultivars, fresh ear yield. GİRİŞ Şeker mısırı (Zea mays saccharata Sturt.) genellikle taze olarak veya konserve endüstrisi için yetiştirilmektedir. Endospermi şekerle dolu olduğundan taze iken tatlıdır. Tanesindeki protein ve yağ oranı diğer mısırlardan yüksektir (Köycü ve Yanıkoğlu, 1987). Şeker mısırı, A.B.D. de kişi başına yılda 3.4 kg taze koçan, 2.7 kg konserve ve 0.8 kg dondurulmuş olmak üzere toplam 6.9 kg tüketilmektedir (Çetinkol, 1989). Bugün, ülkemizde bu mısırın ekimi ile ilgili yeterli istatistiki bilgi olmamakla beraber, Bursa çevresinde ve diğer bazı illerimizde ekimi gittikçe artmaktadır (Turgut, 2000). Taze tüketim amacıyla tüketiciye genellikle atdişi ve sert mısır çeşitlerinin sunulduğu gözönüne alındığında şeker mısırının Türkiye de tüketim ve üretim potansiyelinin yüksek olduğu söylenebilir (Sencar ve ark., 1997). Birim alandan yüksek verim alabilmek için yetiştirilen bölgenin iklim ve toprak koşullarına uyan bir çeşidin ekilmesi ve o çeşidin o bölge ko- 80

3 şullarında en iyi gelişme devrelerine sahip olabileceği dönemde ekilmesi gerekir. Verilen bir çeşidin verim potansiyelini ortaya koymada ekim zamanı en belli başlı faktördür. Birçok üretici için verimi artırmanın tek ve en önemli yolu daha erken ekim yapmaktır. Mısır bitkisi vejetatif periyodunu daha soğuk ve rutubetli dönemde geçireceğinden bitki iyi gelişir, verim artar; tepe ve koçan püskülü çıkışı yaz aylarındaki kuraklık stresinden ve rutubet noksanlığından önce meydana gelir ve döllenme gibi bir risk ortadan kalkar; erken olgunlaşma nedeniyle belirgin fiyat avantajlarına sahip olunmaktadır. Ancak, erken ekimde soğuk ve rutubetli toprakta çimlenmede gecikmeler olabilmektedir. Bu durum toprak altı zararlıları tarafından tohumların zarar görmesine yol açmakta ve bitki sıklığının azalmasına neden olmaktadır. Diğer taraftan erken ekimde don zararı ve yabancı ot sorunu ortaya çıkabilmektedir (Kırtok, 1998). Mısırın en uygun ekim zamanı, toprağın 7.6 cm lik katmanının 15 C ye ulaştığı dönemdir. Toprak sıcaklığı uygun olduğu halde, topraktaki nem araziye girilmesini ve istenilen zamanda ekimin yapılmasına olanak vermeyebilmektedir. A.B.D. de mısır ekim zamanı, şubat başı ile mayıs sonu arasındaki dönemdir (Larson ve Hanway, 1977). Ülkemizde değişik bölgelerde şeker mısırında çeşit ve ekim zamanı ile ilgili çalışmalara rastlamak mümkündür. Yapılan çalışmalarda, ekim zamanının gecikmesi bitki boyu, koçan uzunluğu, tek koçan ağırlığı değerlerini artırırken koçan püskülü çıkış süresini ise kısaltmıştır (Özel ve Tansı, 1994; Cesurer, 1995; Cesurer ve Ülger, 1997; Sencar ve ark., 1997). Çalışma ile, Bursa sulu koşullarında yetiştirilen şeker mısırı çeşitlerinde farklı ekim zamanlarının taze koçan verimi ile bazı verim öğeleri üzerine etkilerini belirleyerek en uygun ekim zamanı ve çeşidi belirlemek amaçlanmıştır. MATERYAL ve YÖNTEM Çalışma, 1999 ve 2000 yıllarında Uludağ Üniversitesi Tarımsal A- raştırma ve Uygulama Merkezinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmada 4 ekim zamanı (15 Nisan, 15 Mayıs, 15 Haziran, 15 Temmuz) ve 4 melez şeker mısırı çeşidi (Bonanza, Jubilee, Merit, Reward) kullanılmıştır. Deneme, tesadüf bloklarında bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü kurulmuştur. Parsel alanı 2.6 m x 5 m =13 m² dir. Her parsel 4 sıradan oluşmuştur. Sıra üzeri mesafe 20 cm dir. Ekim el ile yapılmıştır. Ekimden önce tüm parsellere saf olarak 10 kg azot/da, 10 kg fosfor/da ve 10 kg potasyum/da gelecek şekilde gübre verilmiştir. Bitkiler cm boylandıktan sonra dekara 15 kg azot daha üre formunda uygulanmıştır. 81

4 Ekimden hemen sonra yabancı otlara karşı herbisit atılmıştır. Bunun yanında sıra araları çapa makinesiyle, sıra üzerleri elle çapalanmıştır. Ayrıca vejetasyon döneminde insektisit uygulaması da gerçekleştirilmiştir. Denemelerin yapıldığı alanlar düz ve sulu tarıma elverişlidir. Toprakların bünyeleri killidir. Toprak analizi sonuçlarına göre deneme alanı toprakları fosfor ve potasyumca zengin, organik madde ve kireç bakımından yetersiz, tuzluluk sorunu bulunmamaktadır. ph 7.2 civarındadır. Deneme süresince ortalama sıcaklık ve oransal nem değerleri uzun yıllar ortalaması ile benzerlik göstermiştir. Araştırmanın ikinci yılında yağış uzun yıllara göre daha fazla, ilk yıl daha az olmuştur yılında vejetasyon döneminde toplam mm yağış alınmış, bu değer 2000 yılında mm olarak belirlenmiştir. Denemede, bitkilerin suya gereksinim duydukları zamanlarda sulama yapılmıştır. Boğaz doldurmaya kadar su yağmurlama, daha sonra salma sulama yöntemiyle verilmiştir. Bazı ekim zamanlarında, toprakta yeterli nem olmadığı durumlarda çıkışı sağlamak için de sulama gerçekleştirilmiştir. Yapılan ölçümlerde ve hasatta, parselin yandaki iki sırası ve ortadaki iki sıranın başında ve sonundaki birer bitki değerlendirme dışı bırakılmıştır. Denemede aşağıdaki verim öğeleri üzerinde durulmuştur. Ölçümler 10 bitki üzerinde yapılmıştır. - Bitki boyu (cm): Toprak yüzeyinden tepe püskülünün çıktığı boğuma kadar olan yükseklik. - Koçan yüksekliği (cm): Toprak yüzeyinden ilk koçanın çıktığı boğuma kadar olan yükseklik. - Koçan uzunluğu (cm): Koçan uzunluğunun cetvel ile ölçülmesiyle belirlenmiştir. - Koçan çapı (cm): Koçan ortasının kumpas aleti ile ölçülmesiyle bulunmuştur. - Çiçeklenme süresi (gün): Ekim tarihinden, parseldeki bitkilerin % 50 koçan püskülü göstermesine kadar olan gün sayısı sayılarak belirlenmiştir. - Taze koçan ağırlığı (g): Parselin ortasındaki iki sıranın hasadında elde edilen kavuzsuz koçan ağırlığının, koçan sayısına bölünmesiyle saptanmıştır. - Bitkide koçan sayısı (adet): Parselin ortasındaki iki sıranın hasadından elde edilen koçanların, hasat edilen bitki sayısına bölünmesiyle bulunmuştur. 82

5 - Taze koçan verimi (kg/da): Parselin ortasındaki iki sıranın hasadından elde edilen kavuzsuz koçanların tartılması ve dekara çevrilmesiyle bulunmuştur. Parsel esasına getirilen verilerin deneme desenine uygun olarak varyans analizleri yapılmış ve iki yıl üzerinden birleştirilmiştir (Turan, 1986). Önemlilik testlerinde % 1 ve % 5, farklı grupların belirlenmesinde ise % 5 olasılık düzeyi kullanılmıştır. İstatistiki farklı gruplar asgari önemli farklılık yöntemine göre belirlenmiştir. ARAŞTIRMA SONUÇLARI ve TARTIŞMA 1. Varyans Analizi Sonuçları Bursa sulu koşullarında dört farklı ekim zamanında, dört melez şeker mısırı çeşidiyle iki yıl tekrarlanan ve iki yıl üzerinden birleştirilmiş verilere ait varyans analizi sonuçları Çizelge I ve Çizelge II de verilmiştir. Ekim zamanları arası farklılıklar bitki boyu, koçan yüksekliği, koçan uzunluğu, çiçeklenme süresi, taze koçan ağırlığı, bitkide koçan sayısı ve taze koçan veriminde önemli olduğu saptanmıştır. Çeşitlerin bitki boyu, koçan yüksekliği, koçan çapı, çiçeklenme süresi, taze koçan ağırlığı ve bitkide koçan sayısı farklılıkları önemli çıkmıştır. Yılların etkisi, gözlemi yapılan tüm karakterlerde yüksek derecede önemli bulunurken, ekim zamanı x çeşit interaksiyonu koçan uzunluğu, çiçeklenme süresi, taze koçan ağırlığı, bitkide koçan sayısı ve taze koçan veriminde; yıl x ekim zamanı interaksiyonu bitki boyu, koçan yüksekliği, çiçeklenme süresi, taze koçan ağırlığı, bitkide koçan sayısı ve taze koçan veriminde; yıl x çeşit interaksiyonu bitki boyu, koçan yüksekliği, koçan uzunluğu, taze koçan ağırlığı ve bitkide koçan sayısında, yıl x ekim zamanı x çeşit interaksiyonu koçan yüksekliği, taze koçan ağırlığı, bitkide koçan sayısı ve taze koçan veriminde önemli bulunmuştur. 2. Verim ve Agronomik Karakterlere Ait Sonuçlar a) Bitki Boyu İki yıl ortalaması değerlere göre ekim zamanı geciktikçe bitki boyu değerlerinde artışlar olmaktadır. Nitekim, 15 Nisan ekiminde bitki boyu 93.5 cm, 15 Temmuz ekiminde cm olmuştur (Çizelge III). Merit çeşidi cm, Bonanza cm değeri ile çeşitler içerisinde en yüksek bitki boyuna sahip olmuşlardır. 83

6 84 ÇİZELGE I

7 ÇİZELGE II Yılların bitki boyuna etkisi önemli olmuş ve denemenin birinci yılı (133.6 cm) ikinci yıla (115.0 cm) göre daha yüksek değer vermiştir. Ekim zamanının gecikmesiyle sıcaklık değerinin artması bitki boyunu yükseltmiştir. Nitekim, şeker mısırı çeşitleriyle Kahramanmaraş koşullarında yapılan 85

8 benzer çalışmalarda geciken ekim tarihlerine bağlı olarak bitki boyunun yükseldiği, en kısa boylu çeşidin Reward, en uzun boylu çeşidin ise Merit olduğu saptanmıştır (Cesurer, 1995; Cesurer ve Ülger, 1997). Akman ve Sencar (1991) yaptıkları çalışmalarında erken ekimde bitki boyunun azaldığını saptamışlardır. Tokat koşullarında bir şeker mısırı denemesinde ekim zamanı geciktikçe bitki boyunun arttığı tespit edilmiştir (Sencar ve ark., 1997). b) Koçan Yüksekliği Koçan yüksekliği değerleri bitki boyuna benzer şekilde ekim zamanı geciktikçe artış göstermiştir. 15 Nisan ekiminde 43.9 cm olan koçan yüksekliği 15 Temmuz ekiminde 58.8 cm ye ulaşmıştır (Çizelge III). Merit çeşidi 58.8 cm ile koçan yüksekliği bakımından ilk sırada yer almıştır. Denemenin ilk yılında koçan yüksekliği 56.6 cm, ikinci yılında 45.7 cm olarak gerçekleşmiştir. Aynı konuda yapılan bir çalışmalarda en yüksek koçan yüksekliği Merit çeşidinde bulunmuştur (Cesurer, 1995). c) Koçan Uzunluğu Ekim zamanlarının koçan uzunluğuna etkileri önemli bulunmuş ve en yüksek koçan uzunluğuna 15 Haziran (20.6 cm) ve 15 Temmuz (19.5 cm) tarihlerinde rastlanılmıştır (Çizelge III). Çeşitler arası farklılıkların önemsiz bulunduğu denemede birinci yıl 20.5 cm, ikinci yıl 17.9 cm koçan uzunluğu değerleri gözlemlenmiştir. Ekim zamanı geciktikçe sıcaklığın yükselmesi koçan uzunluğunu da artırmıştır. Erken ekimde koçan uzunluğu azalmaktadır (Aldrich ve ark. 1986). Tokat koşullarında gerçekleştirilen bir çalışmada da ekim zamanının gecikmesi koçan uzunluğunu artırmıştır (Sencar ve ark., 1997). d) Koçan Çapı Koçan çapı yönünden ekim zamanları benzer etkiye sahip olurlarken çeşitler arası farklılıklar ise önemli bulunmuştur. En yüksek koçan çapı (4.50 cm) Merit çeşidinde, en düşük (4.15 cm) Bonanza çeşidinde görülmüştür (Çizelge III). Denemenin ilk yılında koçan çapı 4.52 cm, ikinci yılda 4.12 cm olmuştur. Çukurova koşullarındaki bir çalışmada da benzer olarak Merit çeşidi en yüksek koçan çapı değerini vermiştir (Özel ve Tansı, 1994). 86

9 ÇİZELGE III 87

10 ÇİZELGE IV e) Çiçeklenme Süresi Ekim zamanları geciktikçe sıcaklıkların da artmasıyla çiçeklenme gün süresi azalmıştır. Nitekim 15 Temmuzda çiçeklenme gün sayısı 54.5 gün iken 15 Nisan ekiminde bu değer 79.3 güne çıkmıştır (Çizelge IV). Çeşitler 88

11 arasında da çiçeklenme süreleri yönünden farklılıklar görülmüştür. Bonanza çeşidi 64.2 günde çiçeklenirken Reward çeşidinde bu değer 66.2 gün olmuştur. Denemenin ilk yılında (63.5 gün) çiçeklenme ikinci yıla (66.8 gün) göre daha erken gerçekleşmiştir. Geç ekimlerde tepe ve koçan püskülü çıkış süresi kısalmaktadır (Cesurer, 1995; Sencar ve ark., 1997). f) Taze Koçan Ağırlığı Taze koçan ağırlığında ekim zamanları arası farklılıklar önemli bulunmuş olup en yüksek değeri 15 Haziran ekimi (204.0 g) vermiştir (Çizelge IV). En düşük değer 15 Nisan ekiminde (179.4 g) tespit edilmiştir. Çeşitler arası farklılıkların da önemli olduğu araştırmada Jubilee, Reward ve Merit sırasıyla 193.9, ve g ile en yüksek taze koçan ağırlığına sahip olmuşlardır. Araştırmanın 1.yılında g olan taze koçan ağırlığı 2.yılda g olarak bulunmuştur. Diğer bir çalışmada da ekim zamanının gecikmesi tek koçan ağırlığını artırmıştır (Sencar ve ark., 1997). g) Bitkide Koçan Sayısı Ekim zamanlarının bitkide koçan sayısına farklı etkide bulunduğu denemede 15 Haziran ekimi 1.73 koçan/bitki ile en yüksek, 15 Mayıs ekimi 1.35 koçan/bitki ile en düşük değeri vermiştir (Çizelge IV). Bonanza çeşidi 1.68 adet ile bitkide en fazla koçana sahip olurken, Jubilee, Merit ve Reward sırasıyla 1.40, 1.38 ve 1.35 koçan vermişlerdir. Benzer bir çalışmada ise ekim zamanları ve çeşitler arasında bitkide koçan sayısı yönünden farklılıklar saptanamamıştır (Cesurer ve Ülger, 1997). A.B.D. de iki şeker mısırı çeşidi ile yapılan bir çalışmada ise bitkide koçan sayısı en son ekim zamanında artış göstermiştir (White, 1984). Denemenin 1.yılında bitkide 1.57 koçan görülürken 2.yılda bu değer 1.33 olmuştur. h) Taze Koçan Verimi Ekim zamanlarına göre dekara taze koçan verimi kg ile kg arasında değişmiştir (Çizelge IV). 15 Haziran ekimi kg/da değeri ile ekim zamanları içerisinde en yüksek taze koçan verimine sahip olmuştur. Bu ekim zamanını istatistiki olarak aynı grupta yer alan 15 Mayıs ( kg/da), 15 Temmuz ( kg/da) ve 15 Nisan ( kg/da) e- kimleri izlemiştir. Çeşitlerin taze koçan verim değerleri arasında istatistiki olarak farklılıklar bulunamamıştır. Taze koçan verimleri kg/da ile kg/da arasında değişmiştir. Kahramanmaraş ve Tokat koşullarında değişik ekim zamanlarında ve çeşitlerle yapılan çalışmalarda ekim zamanları arası farklılıklar önemsiz bu- 89

12 lunmuştur (Cesurer, 1995; Sencar ve ark., 1997). A.B.D. de gerçekleştirilen bir çalışmada mısır verimi Nisan ortasından Nisan sonuna kadarki dönemde artarken, ekimin Mayıs sonuna bırakılmasıyla verim azalmıştır (Nafziger, 1994). Denemenin ilk yılında ( kg/da) taze koçan verimi ikinci yıla ( kg/da) göre daha yüksektir. Araştırmada ekim zamanı x çeşit interaksiyonunun önemli çıkması çeşitlerin taze koçan verimlerinin ekim zamanlarına göre değişiklik gösterdiğini işaret etmektedir. Nitekim, Bonanza ve Jubilee çeşitleri en yüksek taze koçan verimlerini 15 Haziran ve 15 Temmuz tarihlerinde; Merit ve Reward çeşitleri 15 Haziran, 15 Nisan ve 15 Mayıs tarihlerinde vermişlerdir. SONUÇ Araştırma sonuçlarına göre, Bursa koşullarında şeker mısırında en uygun ekim zamanı 15 Mayıs-15 Haziran arası dönemdir. Denemeye alınan Bonanza, Jubilee, Merit ve Reward çeşitleri arasında taze koçan verimi yönünden farklılıkların bulunmaması bu dört çeşidin bölgede rahatlıkla yetiştirilebileceğini göstermektedir. Ancak, yüksek verimler için erken ekimlerde Merit ve Reward, geç ekimlerde Bonanza ve Jubilee çeşitleri önerilebilir. KAYNAKLAR Akman, Z. ve Ö. Sencar, Şeker Mısırında (Zea mays saccharata Sturt.) Ekim Sıklığı ve Ekim Zamanının Verim ve Bazı Agronomik Karakterler Üzerine Etkileri. C.Ü.Ziraat Fak.Dergisi, 7: Aldrich,S.R.,W.O.Scott and R.G.Hoeft,1986. Modern Corn Production, Illinois, pg.358, USA. Cesurer, L., Kahramanmaraş Koşullarında Ekim Zamanı ve Ekim Sıklığının Şeker Mısırında Taze Koçan Verimine ve Diğer Bazı Tarımsal ve Bitkisel Özelliklere Etkisi, Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, s.203. Cesurer,L. ve A.C.Ülger,1997.Farklı Ekim Zamanlarının Bazı Şeker Mısırı Çeşitleri Üzerindeki Etkisi, Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, Samsun, , Eylül Çetinkol, M., Tatlı Mısır üretimi, Hasad Aylık Tarım ve Hayvancılık Derg. 4(46), Kırtok, Y., Mısır Üretimi ve Kullanımı, Kocaoluk Basım ve Yayınevi,

13 Köycü, C. ve S.Yanıkoğlu, Samsun Ekolojik Şartlarında Mısır (Zea mays L.) Çeşit ve Ekim Zamanı Üzerinde Bir Araştırma, Türkiye de Mısır Üretiminin Geliştirilmesi, Problemler ve Çözüm Yolları Sempozyumu, Ankara, , Mart Larson, W.E. and J.J.Hanway, Corn Production, (Corn and Corn Improvement, Ed.G.F.Sprague), pg Nafziger, E.D., Corn planting date and plant population. Journal of Production Agriculture, 7:1, Özel, R. ve V. Tansı, Çukurova Koşullarında İki Şeker Mısır Çeşidinde Şaşırtmanın ve Farklı Ekim Zamanlarının Verim ve Diğer Bazı Özelliklere Etkisi, Tarla Bitkileri Kongresi, Nisan 1994, İzmir. Sencar, Ö., S. Gökmen ve M.İdi,1997. Şeker Mısırın (Zea mays saccharata Sturt.) Agronomik Özelliklerine Ekim Zamanı ve Yetiştirme Tekniklerinin Etkisi, Tr.J. of Agriculture and Forestry 21: Turan, Z.M., Araştırma ve Deneme Metodları, Uludağ Ü.Ziraat Fak.Yayın., Bursa, s 302. Turgut, İ., Bursa Koşullarında Yetiştirilen Şeker Mısırında (Zea mays saccharata Sturt.) Bitki Sıklığının ve Azot Dozlarının Taze Koçan Verimi ile Verim Öğeleri Üzerine Etkisi, Turk J. Agric. For. 24: White, J.M., Effect of Plant Spacing and Planting Date on Sweet Corn Grown on Muck Soil in the Spring. Proceeding of the Florida State Horticultural Society, 97: Maize Abstract, 1986 (Vol:2, No:4, 2022). 91

14 Çizelge I. Farklı Ekim Zamanlarında Yetiştirilen Bazı Şeker Mısırı Çeşitlerinde Bitki Boyu, Koçan Yüksekliği, Koçan Uzunluğu ve Koçan Çapına Ait Varyans Analizi Sonuçları (Kareler Ortalaması) ÖZELLİKLER Varyasyon S.D. Bitki Boyu Koçan Yüksekliği Koçan Uzunluğu Koçan Çapı Kaynağı (1) (2) 1999 (1) 2000 (1) Birleş. (2) 1999 (1) 2000 (1) Birleş. (2) 1999 (1) 2000 (1) Birleş. (2) 1999 (1) 2000 (1) Birleş. (2) Yıllar ** ** ** ** Bloklar * 185.7* * Ekim Zam.(A) ** ** ** ** 223.4* 889.2** * Yıl x A * ** Ana Pars.Hatası Çeşit (B) ** 607.3** ** ** 224.1** ** ** ** 0.22** 0.554** A x B ** ** ** 11.9* Yıl x B ** ** * Yıl x A x B ** Alt Pars.Hatası (1): Teksel yıllara ait serbestlik derecesi; (2): Birleştirilmiş verilere ait serbestlik derecesi. *, **: Sırasıyla 0.05 ve 0.01 olasılık düzeylerinde istatistiki olarak önemli.

15 Çizelge II. Farklı Ekim Zamanlarında Yetiştirilen Bazı Şeker Mısırı Çeşitlerinde Çiçeklenme Süresi, Taze Koçan Ağırlığı, Koçan Sayısı/Bitki ve Taze Koçan Verimine Ait Varyans Analizi Sonuçları (Kareler Ortalaması) ÖZELLİKLER Varyasyon S.D. Çiçeklenme Süresi Taze Koçan Ağırlığı Koçan Sayısı/Bitki Taze Koçan Verimi Kaynağı (1) (2) 1999 (1) 2000 (1) Birleş. (2) 1999 (1) 2000 (1) Birleş. (2) 1999 (1) 2000 (1) Birleş. (2) 1999 (1) 2000 (1) Birleş. (2) Yıllar ** ** ** ** Bloklar * Ekim Zam.(A) ** ** ** ** ** 0.492** 0.849** 1.210** ** * ** Yıl x A ** * * ** Ana Pars.Hatası Çeşit (B) ** ** ** ** 871* 906* 0.179* 0.611** 0.562** A x B ** 2.519* 5.338** ** 1117** 0.201** 0.121* 0.104* ** * Yıl x B ** ** Yıl x A x B ** ** ** Alt Pars.Hatası

16 Ekim Zamanları Çizelge III. Farklı Ekim Zamanlarında Yetiştirilen Bazı Şeker Mısırı Çeşitlerinde Elde Edilen Bitki Boyu, Koçan Yüksekliği, Koçan Uzunluğu ve Koçan Çapına Ait 1999, 2000 ve İki Yıl Ortalaması Değerleri Bitki Boyu (cm) Koçan Yüksekliği (cm) Koçan Uzunluğu (cm) Koçan Çapı (cm) İki Yıl Ort İki Yıl Ort İki Yıl Ort İki Yıl Ort. 15 Nisan 88.3 d 98.8 c 93.5 d 39.3 d 48.6 a 43.9 c b Mayıs c b c 53.9 c 48.6 a 51.2 b b Haziran b b b 61.7 b 39.5 b 50.6 b a Temmuz a a a 71.5 a 46.1 a 58.8 a ab Çeşitler Bonanza b a a 51.3 b 45.9 b 48.6 c a b 3.95 c 4.15 c Jubilee c b c 44.6 c 40.7 c 42.6 d a b 4.11 bc 4.25 c Merit a a a 66.5 a 51.2 a 58.8 a a a 4.28 a 4.50 a Reward ab b b 64.0 a 45.0 b 54.5 b b a 4.16 ab 4.38 b Yıl Ortalaması a b a 45.7 b a 17.9 b a 4.12 b -

17 Çizelge IV. Farklı Ekim Zamanlarında Yetiştirilen Bazı Şeker Mısırı Çeşitlerinde Elde Edilen Çiçeklenme Süresi, Taze Koçan Ağırlığı, Koçan Sayısı/Bitki ve Taze Koçan Verimine Ait 1999, 2000 ve İki Yıl Ortalaması Değerleri Ekim Zamanları Çiçeklenme Süresi (gün) Taze Koçan Ağırlığı (g) Koçan Sayısı/Bitki (adet) Taze Koçan Verimi (kg/da) İki Yıl Ort İki Yıl Ort İki Yıl Ort İki Yıl Ort. 15 Nisan 78.3 a 80.3 a 79.3 a b c 1.72 a 1.30 b 1.51 b b b b 15 Mayıs 61.8 b 66.5 b 64.1 b b bc 1.45 b 1.26 b 1.35 c bc ab b 15 Haziran 59.8 c 65.7 b 62.8 c a a 1.77 a 1.70 a 1.73 a a a a 15 Temmuz 54.0 d 54.9 c 54.5 d b b 1.35 b 1.07 c 1.21 d b a b Çeşitler Bonanza 62.6 c 65.8 c 64.2 c c b b 1.70 a 1.66 a 1.68 a Jubilee 63.7 b 67.2 ab 65.4 b bc a a 1.65 a 1.14 b 1.40 b Merit 63.1 c 66.5 bc 65.0 b ab b a 1.48 b 1.28 b 1.38 b Reward 64.5 a 67.9 a 66.2 a a b a 1.46 b 1.25 b 1.35 b Yıl Ortalaması 63.5 b 66.8 a a b a 1.33 b a b -