Тurkic Weekly (52) (2-8 Aralık)

Transkript

1 2017/52 1

2 Тurkic Weekly (52) (2-8 Aralık) Turkic Weekly, Türk dünyasında yer alan haftanın en önemli gelişmelerini değerlendirmektedir. Turkic Weekly, Türk dili konuşan ülkelerde cereyan eden güncel meseleler hakkında güvenilir bilgi ve objektif analiz sunmaktadır. Тurkic Weekly analitik bülteni Uluslararası Türk Akademisi tarafından hazırlanmıştır.

3 KAZAKİSTAN IN BM GÜVENLİK KONSEYİ ÜYELİĞİ ÖNCELİKLERİ Yakında BM Güvenlik Konseyi daimi olmayan üyesi görevine başlayan Kazakistan anılan örgütün 4 Ocak 2017 tarihinde New York ta gerçekleştirilen 2017 yılının ilk toplantısına katıldı. Bilindiği gibi, New York taki BM Genel Merkezinde 28 Haziran 2016 tarihinde yılları için BM Güvenlik Konseyi daimi olmayan üyeleri seçme sonucunda Kazakistan BM Güvenlik Konseyi üyeliğine seçilmişti. Kazakistan yıllarında Konsey çalışmalarına katkıda bulunacak olup, barış ve güvenlik konularında kendi ulusal çıkarlarının yanısıra Orta Asya ülkelerinin çıkarlarını da koruma fırsatını yakalayacaktır. Toplantıda, Kazakistan tarafı BM Güvenlik Konseyi çalışmalarına katılımının önceliklerini açıkladı. Böylece, bağımsız bir devlet olan Kazakistan yeni bir gelişim dönemine küresel düzeyde önemli karar alma organı olan BM Güvenlik Konseyi üyesi olarak başlayacaktır. Kazakistan Dışişleri Bakanlığı BM Güvenlik Konseyi daimi olmayan üyesi görevinde belirli hedeflere ve alanlara önem verecektir. Kazakistan mevcut imkanları pragmatik ve gerçekçi bir açıdan değerlendirerek, Birleşmiş Milletler çerçevesinde odaklanacağı öncelikleri aşağıdaki gibi formüle etmiştir: Öncelikle, Dış Politika Konsepti, Ulusal Güvenlik Stratejisi ve 2050 Stratejisi çerçevesinde ülkenin sınırlarında ve Avrasya da barış, işbirliği ve güvenlik bölgelerini oluşturmak. İkincisi, Kazakistan ın BM Güvenlik Konseyi ndeki çalışmaları içeriğinin anlamlarla doldurulmasını temin etmek ve barış ile güvenlik konularında eşsiz katkı sağlamaya çalışan ülke imajını oluşturmak amacıyla Kazakistan Cumhurbaşkanı nın aşağıdaki dış politika girişimlerinin hayata geçirilmesi. Bunlar: 2045 yılına doğru nükleer silahlardan arındırılmış bir dünyanın oluşmasına katkı sağlamak; küresel antiterör koalisyonun oluşturulması; Barış. 21.Yüzyıl manifestosunda yansıtılan uluslararası hukuk ilkelerinin yeniden teyit edilmesi. Bunun yanısıra, Kazakistan Dışişleri «Bizim misyonumuz BM tarihinde ilk kez bu düzeyde temsil edilecek olan Orta Asya nın çıkarlarını BM Güvenlik Konseyi nde korumaktır, diye açıkladı. 3

4 ATAMBAYEV İN ÇİN ZİYARETİNİN SONUÇLARI 5-6 Ocak tarihlerinde Kırgızistan Devlet Başkanı A.Atambayev Çin e çalışma ziyareti gerçekleştirdi. Ziyaret kapsamında Atambayev Çin in üst düzey liderleri ile görüşmeler yaptı. Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile yapılan görüşmede Kırgızistan ve Çin işbirliğinin güncel konuları, çeşitli alanlardaki ortak projelerin hayata geçirilmesi meseleleri ve tüm alanlarda işbirliğini geliştirmenin perspektifleri değerlendirildi. İki ülke basınına göre Atambayev in ziyareti Kırgızistan ve Çin arasındaki diplomatik ilişkilerin kurulmasının 25. Yıldönümüne denk gelmiştir. Uzmanlara göre, bu dönem içinde Çin Kırgızistan a 1,2 milyardan fazla direk yatırım yapmıştır. Çin Datka-Kemin, Bişkek-Torugart, Oş-İrkeştam yollarının yapımı, Kuzey-Güney alternatif yolu gibi büyük projeler için finans kaynakları sağlamakla birlikte ülkenin maden varlıkları ve işleme sanayi alanlarına yatırım yapmaktadır. 25 yıllık dönem içinde iki ülke arasında 200 den fazla belge imzalanmıştır. Bunun yanısıra, ele alınan konularından biri Çin-Kırgızistan-Özbekistan demiryolu inşaatı oldu. Anılan demiryolunun önemi İran Devlet Başkanı Hasan Ruhani nin Kırgızistan a yaptığı ziyaret sırasında Kırgızistan Devlet Başkanı tarafından dile getirilmişti. Anılan dönemde Almazbek Atambayev Bizler Çin-Kırgızistan-Özbekistan-Türkmenistan-İran demiryolu yapımına ilişkin benzer görüş sergiledik. Bu konu Özbekistan ve Çin e yapacağım ziyaretler kapsamında masaya yatırılacak ana konulardan biri olacağını söyleyebilirim, diye açıklamıştı. Genel olarak, toplantı sırasında iki taraf stratejik ortaklık ilişkilerinin kurulmasından bu yana karşılıklı verimli işbirliğinin geliştirilmesi alanında büyük adımlar kaydettiği hususunu vurgulamıştır. Taraflar, Kırgızistan-Çin ilişkilerinin derinleştirilmesinin Kırgızistan ve Çin halklarının temel çıkarlarına uygun olduğunu, ayrıca bölgede istikrar ve kalkınmanın gelişmesine vesile olacağını ifade etmiştir. 4

5 EXPO 2017 FUARININ İLK SERGİ ALANLARI AÇILDI Yaklaşık altı aydan sonra Kazakistan ın başkenti Astana da uluslararası EXPO-2017 Fuarı çalışmalarına başlayacaktır. Bilindiği gibi, Kazakistan ın uluslararası sergiye ev sahipliği konusu 22 Kasım 2016 tarihinde Uluslararası Sergiler Bürosu nda ele alınarak, üye ülkelerin gizli oyla seçtikleri Kazakistan da organize edilecektir. O tarihten itibaren Kazakistan tarafından kapsamlı çalışmalar yürütülmüş olup, günümüzde Astana etkinliğe ev sahipliği yapmaya tamamen hazırdır yılında yapılması gereken görevler hakkında konuşan Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev şunları söyledi: «Bizler ülkemizin uluslararası odak noktasında olacağı önemli bir yeni yıla giriyoruz. Almatı da düzenlenecek olan Dünya Üniversitelerarası Kış Oyunları Olimpyadı na rekor sayıda sporcular gelecektir. Astana nın ev sahipliği yapacağı Geleceğin Enerjisi» konulu «EXPO-2017» sergisine dünyanın her yerinden katılımcılar gelecektir. Kazakistan BM Güvenlik Konseyi daimi olmayan üyesi görevini yerine getirmeye başlayacaktır. Şu anda, Kazak yetkililer etkinlik için hazırlık çalışmalarını tamamlamaktadır. Geçtiğimiz son günlerde Astana da EXPO-2017 sergisi katılımcılarına hizmet sunacak umumi merkezin tanıtımı gerçekleşti. Merkezde vize desteği, telif hakkı, vergiler ve telefon bağlantısı ile ilgili yardımlar verilecektir. Organizasyon ekibine göre, Merkez tek pencere ilkesine göre günde yirmi dört saat çalışacaktır. Ayrıca sergi merkezine erişimin kontrolünü sağlayan akreditasyon sistemi faaliyet göstermektedir. Bununla birlikte, EXPO fuarına katılan ülkelerin sergi alanları açılmaya başlamıştır. Özellikle, basına da yansıdığı gibi, sergi alanları hazır halde sunan ilk ülkelerden biri Çin oldu. Çin tarafının belirttiği gibi, Çin in enerji alanında elde ettiği sonuçlar sergi süresince sunulacak olup, Çin in Kuşak ve Yol stratejisi tanıtılacaktır. Çin sergi alanının resmi tasarımının ana öğesi olarak Çin in Shang ve Zhou hanedanları döneminden günümüze ulaşan güneş kuş efsanevi görüntüsü seçilmiştir. Rusya, Güney Kore ve diğer ülkeler sergi alanları tanıtmak için hazır olduğunu bildirdi. Astana da yapılacak Uluslararası EXPO-2017 Fuarı Haziran dan Eylül ayına kadar sürecek olup, 100 den fazla ülke temsilcilerinin katılması beklenmektedir. 5

6 TÜRKMENİSTAN DEVLET BAŞKANLIĞI SEÇİMLERİ İÇİN HAZIRLANIYOR Bu yıl bazı Orta Asya ülkelerinde Devlet Başkanlığı seçimlerinin yapılması bekleniyor. Bilindiği gibi, Türkmenistan ve Kırgızistan önümüzdeki dönemde Devlet Başkanlarını seçecektir. Türkmenistan ın Merkez Seçim Komisyonu 12 Şubat 2017 tarihinde Devlet Başkanı seçimlerini düzenlemek için ülkede 2582 seçim bölgesi kurduğunu açıkladı. Türkmen medyası yurt dışındaki diplomatik temsilciliklerde 39 seçim bölgesinin kurulduğunu kaydetti. Devlet Başkanlık seçim kampanyasında ilk kez üç siyasi partiler katılmaktadır. Her siyasi partiden aşağıdaki adaylar gösterilmiştir. Demokrat Parti Devlet Başkanı görevindeki Gurbangulı Berdimuhamedov u, Sanayici ve Girişimciler Partisi Rysgal Ticaret Bankası Yönetim Başkanı Begmırat Atalıyev i ve Tarım Partisi Marı İli Komite Üyesi Durdıgılıç Orazov u aday olarak sundu. Seçim kampanyası sırasında altı sivil inisiyatif grubu oluşturulmuştur. Anılan gruplar arasından aşağıdaki adaylar sunuldu: Gıda Endüstrisi Devlet Derneği Başkan yardımcısı Maksat Annanepesov, Marı İli Vali yardımcısı Jumanazar Annan, Seydi Petrol Rafinerisi Müdürü Ramazan Durdıyev, Daşoğuz İli Vali yardımcısı Meretdurdı Gurbanov, Ahal İli Ekonomi ve Geliştirme Dairesi Başkanı Serdar Celilov, «Garabogazsulfat» Genel Müdürü Suleymannepes Nurnepesov. Türkmenistan dan sonra Kırgızistan da da Devlet Başkanı seçimleri yapılacaktır. Kırgızistan da Türkmenistan ın aksine henüz Devlet Başkanı seçimlerinin düzenleneceği tarih belli değildir. Bazı uzmanlara göre, Kırgızistan da erken seçimler yapılabilir. 6

7 BİNALİ YILDIRIM IRAK I ZİYARET ETTİ Geçen hafta Türkiye Başbakanı Binali Yıldırım Irak a düzenlediği bir çalışma ziyareti sırasında Irak ın yüksek yetkilileri ile birlikte güvenlik konularını ele aldı. Anadolu Ajansı na göre Türkiye heyeti Başbakan Binali Yıldırım, Irak tarafı ise Başbakan Haydar el-abadi tarafından temsil edilmiştir. Irak a yaptığı ziyaret sırasında Türkiye Başbakanına Savunma, Enerji ve Tabii Kaynaklar ve Ekonomi Bakanları eşlik etmiştir. İki ülke arasındaki görüşmelerde ele alınacak başlıca konu Kuzey Irak taki Türk askerinin varlığı olmuştur. Uzmanlara göre, Ankara ve Bağdat temsilcileri savaş sonrası Irak ı değerlendirmiştir. Ayrıca Bağdat ta iki ülke Başbakanlarının katılımı ile Türkiye ve Irak arasındaki Stratejik İşbirliği Yüksek Konseyi nin Üçüncü toplantısı gerçekleşti. Görüşmelerde aynı zamanda bölgesel istikrar meseleleri ve bölgede güvenliği sağlamaya ilişkin konular ele alınmıştır. Bu bağlamda, her iki ülke için tehdit oluşturan PKK ve DEAŞ gibi diğer terör örgütleri ile mücadelede işbirliğinin güçlendirilmesine büyük önem verilmiştir. Bağdat temaslarının sonunda Binali Yıldırım Erbil e ayrılarak, Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi Başkanı Mesud Barzani ve Başbakan Neçirvan Barzani ile görüşmüştür. Bunun yanısıra, iki taraf görüşmelerde ekonomi, enerji ve ulaştırma alanlarındaki işbirliğinin derinleştirilmesi ve geliştirilmesi imkânlarını değerlendirmiştir. 7

8 ÇİN DEN İNGİLTERE YE TREN YOLA ÇIKTI Dünya ekonomisinde yaşanan yavaşlamaya rağmen, bu yılın başında projelerin çoğu önceki planlara göre uygulanmaya devam etmektedir. Özellikle, ulaştırma sektöründeki projeler güncelliğini korumaktadır. Avrasya kıtasında ulaşım projeleri en hayati önem taşıyan projeler olmaya devam etmektedir. Örneğin, geçtiğimiz dönemde Çin Kazakistan üzerinden İngiltere ye doğrudan demiryolu bağlantısı başlattı. Çin in «China Daily» gazetesine göre 2017 yılından itibaren Çin in doğusundaki Zhejiang Eyaleti Yiwu kenti ile Londra arasında yeni bir kargo hizmeti sunulmaya başlamıştır. Anılan hizmet türü iki ülke arasındaki taşıma süresi ve maliyetini azaltmayı amaçlamaktadır. Tren 18 günde 12 binden fazla kilometre kat ettiği bildirilmektedir. Trenin rotası Kazakistan, Rusya, Belarus, Polonya, Almanya, Belçika ve Fransa üzerinden geçiyor. Tren ilk aylarda haftada bir kere yola çıkacak olup, böylece ilk tren giysi, çanta gibi tüketim malları taşıyacağı belirtilmektedir. Çinli uzmanlar anılan taşıma hizmeti Brexit sonrası İngiltere ve Çin arasındaki ticari işbirliğinin öneminin altını çizmektedir», diye açıkladı. Uzmanlara göre Birleşik Krallık ve Çin demiryolu hattının yapımı önündeki en büyük engelin tren güzergahında bulunan ülkelerin hükümetleri ile yapılan görüşmeler olduğunu belirtmiştir. Buna ilaveten, en uygun rota yapımı ve gerekli yolların seçimi mevcut sorunların bir kısmını teşkil etmiştir. Ancak, Kazakistan üzerinden inşa edilen rotanın en uygun ve umut verici olduğu belirtilmiştir. Çin medyası Çin in kilometre yüksek hızlı yollar dahil olmak üzere 2020 yılına kadar mevut demiryolu ağını kilometreye kadar genişletmeyi planladığını açıkladı. Plana göre demiryolu ağının uzunluğu 2015 yılı ile kıyasla %24 artış saşlamakla birlikte, yüksek hızlı ağın ise %54 artış göstereceği öngörülmektedir. 8

9 Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Türkiye Devlet Başkanları tarafından 2010 yılında kurulan Türk Akademisi Uluslararası Teşkilatı, Türk dünyasının dillerini, kültürünü ve kadim çağlardan günümüze kadarki tarihini titizlikle ve kapsamlı bir şekilde inceleyen ve benzer konulardaki bilimsel araştırmaların koordinasyonunu üstlenen uluslararası örgüttür. Uluslararası Türk Akademisi, Türk dünyasının araştırma ve eğitim merkezleri arasındaki bilimsel işbirliğini teşvik etmektedir Tauelsizdik caddesi, Barış ve Uyum Sarayı Astana,