ABBASi BAŞŞEHRi SAMERRA VE ABBASi TARiHiNDE SAMERRA DÖNEMi

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ABBASi BAŞŞEHRi SAMERRA VE ABBASi TARiHiNDE SAMERRA DÖNEMi"

Transkript

1 tem Y11:9 Say/: ABBAS BAŞŞHR SARRA V ABBAS ARHND SARRA DÖN Hatce Kübra OPUZ N..Ü.Soyal Blmler nttüü /am arh Doktora Ögrenc ÖZ Samerra dönem, Abba tarhnde pek öok öneml gelşmenn meydana geldğ dönemdr. Blnenn akne, u'taım, ürkler orduya alan lk halfe değldr. Alında ürkler lk defa mevler dönemnde orduya dahl edlmştr. Abbalern zledkler yaet ebebyle Arap olmayanlar da yükelme fıratı bulmuş ve ürklerle Araplar araındak lşkler normalleşmştr. Abbaler Devletnde meydana gelen bell başlı olaylar, Halfeler ürklere yönlendrmştr. Bu yen unur u'taım dönemne kadar halfetern güvenn kazanmış ve u'taım dönemyle brlkte ürkler orduda üt makamlara ahp olma fıratına ahp olmuştur. Bu gelşmelern yanı ıra ürk menşef akerlern ayıının artmaı Bağdad'da halk araında büyük br reakyona yol açmış ve u'taım ordu üzerndek gücünü kaybetmştr. Bu olayların yanında Bağdad'ın ordu çn yeterl olmamaı ebebyle u'taım başkent Samerra'ya nakletmştr. Araştırmalardan anlaşıldığına göre şehre lk defa adını veren u'taım değldr. evcut m aynı şeklde devam ettrmştr. Anahtar kellmeler: Samerra, Abba Halfelğ, u'taım, ürkler ABSRAC Samerra the Captal Cty of Abbad Ca/phate and the Perod of Samerra n the Abbad Htory lt wa Samerra era of whch many m portant development were taken place n Abbad htory. On the contrary of the prevalng convcton, u'taım wan't the frt Calph who engaged urk nto the army. In fact urk were frt nvolved n the army wth the Umayyad perod. hank to Abbad polce, whch gave opportunte to promote the one who were not Ara b, the relatonhp between urk and Arab became moderate. Certan ncdent whch were taken place n the Abbad State teered the Calph to urk. h new component whch ganed ca lp' canfdence untl the perod of u'taım, urk had the hghet chance to advance upper rank n the army wth the perod of u'taım. Along wth thee development, the ncreang number of urkh orgn older revealed a great reacton among the populaton n Baghdad and th caued u'taım to loe h uperorjty over the army. In addton to thee event there were great nuffcence n the cıty of Baghdad o u'taım moved the captal cty to Samerra. lt wan't u'taım who named th cty a Samerra for the frt tme but t wa clearly u ndertood from the reearche that he jut kept the extng one n that way. Key Word: Samerra, Abbad Calphate, u'taım, urk

2 84 Hatce Kübra OPUZ GİRİŞ Samerra'nın kuruluşuna ve ürk komutanların bu dönem çernde götermş oldukları faalyetlere geçmeden önce Samerra dönemne kadar geçen üreçte ürk-arap lşklerne değnmek tyoruz. Bu konu çerçevende Hz. Peygamber'n ürklerden baheden hadler ncelenmştr. Zra Hz. uhammed bazı hadlernde ürklerden adece bahetmekle kalmamış aynı zamanda onların bazı ırk ve örf özellklerne de dkkat çekmştr. Ahmet Ağırakça bu hadler k grupta ncelemştr. 1 '!-ürk Lafzının Geçtğ Hadler: "Sz, gözler küçük, yüzler kırmızı, burunları baık, yüzler e derler le kaplı kalkanlar gb olan ürkler le avaşmadıkça ve kıldan ayakkabı gyen br kavm le avaşmadıkça kıyamet kopmayacaktır.'' 2 "Habeşller ze lşmedkçe z de Habeşllere lşmeyn. ürkler ze dokunmadıkça z de ürklere dokunmayın." 3 ll- ürk Lafıının Geçmedğ Hadler: Bu grupta yer alan hadlerde ürk lafzı geçmemekle brlkte anlam bakımından brnc grupta yer alan hadlerle aynıdır. "Kıyametn kopmaının şartlarından br de, zn kıldan ayakkabı gyen br kavmle avaşmanızdır. Yne zn genş yuvarlak yüzlü, yüzler ör üzernde dövülmüş kılıflı kalkan gb olan br kavm le avaşmanızdır." 4. Bu hadler hakkında değerlendrme yapan Zekerya Ktapçı hadler, ürklere karşı uygulanacak olan avaş poltkaını belrleyen, ülümanlara bu yönde verlen nahatler olarak yorumlamaktadır. 5 Ahmet Ağırakça e özellkle mever dönemnde ortaya çıkan Arap mllyetçlğ ebebyle hadler uydurulduğ.ınu fade etmekle brlkte ürkler le lgl hadlern ahh olduğunu avunmaktadır. 6 Her k grupta yer alan hadler ncelendğ zaman anlam bakımından br brn tamamlar ntelkte oldukları açıktır. Ayrıca bu hadlerde zkredlen ürkler le Samerra dönemnde aktf rol oynayan ürk komutanlar araında bağlantı kurmak da doğru değldr. Çünkü Samerra dönemnde rol oynayan bu komutanlar ülüman olmuşlar ve ülüman br devletn orduunda görev almışlardır. Hz. Peygamber dönemnden onra ürkler le Arapların lk karşılaşmaları 1 Ağırakça, Ahmed, "Hz. Peygambern Hadlernde ürkler", XIII. ürk arh Kongre, Ankara, 1999, 11/527?. - I-Buhar, bu Abdullah uhammed b. ımal (256/870), Sahh, Beyrut, tr., Chad, 93 3 bu Davud, e/ahm, 8 4 Buhar, Chad, 94 5 Ktapçı, Zekerya, Yen lam arh ve ürkler, Konya, 1999, 11/ Ağırakça, Ahmed, "Hz. Peygambern Hadlernde ürkler", XIII. ürk arh Kongre, Ankara, 1999, 11/527

3 Abba/ Başşehr Samerra ve Abba/ arhnde Samerra Dönem 85 Hz. Ömer dönemnde meydana gelen Nhavend Savaşı onunda olmuştur. 7 Dönemn komutanı Ahnef b. Kay Ceyhun nehrn geçp ürklerle avaşmaya hazırlanırken Hz. Ömer'n emr le dönmek zorunda kalmıştır. 8 ürkler le avaşın yaaklanmaı onrak yıllarda belk de ganmet elde etmek makadıyla göz ardı edlmş, özellkle de mever dönemnde Aşağı ürktan'a pek çok efer düzenlenmş, bu eferler Kuteybe b. ülm, Yezd b. ühelleb ve Nar b. Seyyar le hız kazanmıştır. 9 Kuteybe b. ülm'n 94/ yılında Buhara, Kş, Neef ve Harezm halkından yrm bn avaşçı talebnde bulunmaı 10 o dönem çernde de ürklern Arap orduunda yer aldığını götermektedr. Kuteybe b. ülm'n fethettğ yerlerdek hakız uygulamaları ömer b. Abdülazz dönemnde halkın şkayetlerne ebep olacak ıı Kuteybe b. ülm'n ölümüyle brlkte Orta Aya fethlernde çeyrek aırlık br dönem çnde duraklama görülecektr. 12 Kuteybe b. ülm'n ölümünden onra Horaan vallğne atanan Yezd b. ühelleb'n 13 98/716 yılında yaptığı br eferde eğer zafer kazanıra ürklerden akacak kanlar le öğütülen ekmeğ yyeceğne dar öz verme 14 o dönemn ürk Arap lşklernn hang boyutta olduğunu da gözler önüne ermektedr. Nar b. Seyyar dönem, takp edlen ılımlı poltka le ürk Arap lşkler bakımından öneml aşamaların kaydedldğ br dönem olmakla brlkte bu dönemde Abba propagandacılarının ortaya çıkmaı 15 beklenmedk br gelşme olmuştur. Kıacaı mever dönem ürk Arap lşkler da fade ettğ gb " mücadele afhaı" 16 olmuştur. bakımından br araştırmacının Abbaler dönem e ürk Arap lşkler bakımından dönüm noktaıdır. Çünkü bu dönemle brlkte, mever dönemnden tbaren orduda yer alan ürkler tedrcen lerleme fıratı bulmuşlardır. Bu dönemde meydana gelen afa Savaşı 17 k taraf araında dotane lşklern başlamaında etkl olmuştur. Abb8 devletnn kuruluş yıllarında, devletn gerçek kurucuu ayılan anur'un çevrende de ürk görevller görmek mümkün. Ntekm eod'nn urocu'z-zeheb'nde geçen br rvayette ürkler öneml şlerde kullanan lk k- 7 I-Gahız, Hlafet Orduunun enk1beler ve ürklern Fazlet/er, çev. Ramazan Şeşen, Ankara, 1967,.28 8 t-aber, bu Ca'fer, uhammed b. Cerr, fırhu't-aber, ıır, 1119, IV/168 1B/20ll 9 I-Belazür, Ahmed b. Yahya b. Cabr, Fütahu'I-Büldan, Beyrut, 1407/1987,.590; Yaküb, Ahmed b. Yaküb, Ahmet b. Yakub b. Ca'fer b. Vehb b. Vadıh, arhu'i-yakübf, Beyrut, 1992, ll aber, arh, Vl/ aber, arh, Vl/ Gbb, H.A.R., Orta Ayada Arap Fütühat1, çev..hakkı, tanbul, 1930, bnü'l -r, zzuddn bu'i-haen (630/1232),e-Kam/ fl't-arh,ıır1301, V/10 14 aber, arh, Vl/ aber, arh, Vll/ Yazıcı, Nem, lk ürk lam Devletler arh, Ankara, 1992, bnü'i-r, el-kaml, V/214

4 86 Hatce Kübra OPUZ şnn anur olduğu vurgulanmaktadır. 18 Yne lk kaynaklar araında yer alan aber'nn arh'nde anur'un güvenebleceğ, ağlam karakterde br ordu kurmak çn yaptığı tşarelerde adamlarından mal b. Abdullah'ın halfeye ürklern avaşçı özellklern ön plana çıkarıp övme dkkat çekmektedr. 19 Bu ve benzer rvayetler bze ürklern o dönemde de özellklernn blnecek kadar tanındıklarını göterdğ gb haltelern de ürkler hakkında blg ahb olduğuna şaret etmektedr. Yne anur dönemnde öneml evrakların bulunduğu br kutunun muhafazaının halfe tarafından Hammad et-ürkl'ye verlme 20 dk-, kat çekmektedr. anur'dan onra halfe olan ehd ve Had dönemnde de ürk aıllı komutanların mlerne ratlanmaktadır? 1 Harun Reşd dönemnde e adece ordudak ürklern ayıları artmamış aynı zamanda ürk aıllı caryelern de ayıları artmıştır. 22 mn'n halfelk yılları ve e'mun le araındak mücadele ürkler le kurulan lşkler açıından önemldr. Bu mücadelede e'mun'un ürk hakanına ığınma arzuu 23 val olduğu dönem çnde ürk topraklarına eferler düzenleyp ülüman olmaları çn çaba arf etme, ülüman olanlara kramlarda bulunmaı 24 e'mun'un ürklere yaklaşırnma şaret etmektedr. ürklere karşı bu ılımlı yaklaşımını halfe olduğu dönem çnde de ergleyen e'mun'un dönemnde ürk kölelernn fyatlarındak artış 25 K=vu alenn ülüman olup orduda görev almaı 26 ve u'taım'ın Nuh b. ed' orduda görev almak üzere yen ürk akerler getrtmekle görevlendrme 27 gb uygulamaları çlkkat çeken gelşmeler araındadır. Rvayetlerden de anlaşılacağı üzere ürklern Abba Devletndek lerleyş u'taım dönemnde br anda ortaya çıkan br gelşme değldr. Akne mev Devletnden tbaren orduda yer alan ürkler, Abbaf Devlet'nn kurulmaıyla brlkte lerleme kaydetmşlerdr. Bunda Abba Devletnn farklı unurlara verdğ değern yanı ıra denge unuru olarak uyguladıkları poltka da etkl olmuştur. Özellkle e'mun'un gerek mn le mücadele gerek halfe olduğu dönem çnde karşılaştığı yanlar, onu orduda yen br unur arayışına tmştr. Bu çerçevede br araştırmacının da belrttğ gb 28 e'mun'un devlet adamlarıyla 18 eod, urucu'z Zeheb ve eadnq/- Cevher, Beyrut, 1987, IV/ aber, arh, Vll/71 20 bno'i r, el-kaml, Vl/7 21 aber, ann, Vlll/ Genş blg çn bkz: Ktapçt, Orta Doguda ürk Aker Varltgının İlk Zuhuru, tanbul, 1987, aber, arh, Vlll/ bnü'l r, el-kaml, Vl/90 25 akrz, akıyyuddn Ahmed b. Al (845/1441), Ktabu'n-Nza ve't-ehaum fma Beyne Ben Ümeyye ve Ben Haşm, Kahre,1988, Belazür, Fütah,.606. Genş blg çn bkz: Ktapçı, Zekerya, İlk O/ürnan ürk Hükümdar ve Hakan/an, Konya, 1995, YakOb, Ktabu'J-Büldan, Beyrut, 1408/1988, Ktapçı, Orta Doguda ürk Aker Varltgının lk Zuhuru,.59-68

5 Ab b Başşehr Samerra ve Abba arhnde Samerra Dönem 87 ürkler hakkında blg toplamak çn yaptığı toplantılar, önceden ber orduda yer alan ürklern u'taım dönemnde gerçekleşen hızlı artışına adeta zemn hazırlamıştır. 1-SARRA'NIN KURULUŞU GLŞ V FZK YAPISI Abba Devlet'nn Bağdat'tan onra knc büyük başkent olan Samerra Dcle nehrnn doğu kıyıında, 29 Bağdat le krt araında 30 kurulmuştur. YakOb'nn kaydettğ br rvayete göre u'taım şehr kurmadan önce bu alan hçbr ağacın bulunmadığı br çöl bölge veya adece klelern bulunduğu br yer görünümündeyd. u'taım bölgenn man ve ağaçlandırılmaı çn büyük gayret arf etmştr. 31 u'taım'ın bu çabaı onuçlarını vermş olmalı k eod, Samerra'yı lam devletnn yednc büyük şehr olarak tanımlamaktadır.32 1-Samerra mnn enşe ve Anlamt: u'taım'ın kurduğu bu şehrn adının anlamı ve nereden geldğ huuunda çeştl rvayetler vardır. Bu rvayetler kanaatmzce 4 grupta toplayablrz: a)şehrn Adını Sam b. Nuh'dan Aldığını Bldren Rvayetler: Şehr adını Sam b. Nuh'dan almıştır. Sam b. Nuh şehr yaptırıp aknlerne br kötülük gelmeme çn dua etmştr. Yne bu görüşü benmeyenlere göre Sam b. Nuh yazlığından kışlığına gderken bu yere uğradığından dolayı "Sam Yolu" anlamına gelen Sam Rah olarak mlendrlmştr. 33 b)samerra'nın Bulunduğu Yern k Brran Şehr Olduğunu Bldren Rvayetler: Bu görüşe göre şehrn kurulduğu yer haraç araz olup ek br ran şehrdr. Zra " Sa" verg, "ürra" e ayı anlamına gelmektedr. 34 Bu görüşü detekleyen br rvayete göre e "Sa- Amorra " ve "Samorra" vergnn ödendğ mahal anlamına gelmektedr. 35 c)şehre Adını utaım'ın Verdğn Bldren Rvayetler: 18/ Yakut e-hamev, İbn Abdullah er-rum e-bağdad, u'cemu-bü/dan, Beyrut, 1986, lll /173; Volett, H. Alanapa, Oktay, " Samerra", İA tanbul, 1966.x/144; e-kalkaşend, Ahmed b. Al, Subhu'l A'şa fsmaat'l-nşa, Beyrut, 1407/1987, IV/ Yakut e-hamev, u'cem, 111/173. krt'n kıyıına 57 km lk br alanda kurulmuştur. (Northedge, Alatar, "Samerra",he ncyclopeda of llam,leden,1995, Vlll/1039. Bunun yanı ıra Bağdat'ın 125 km kuzeynde (Northedge, "Samerra", l, Vlll/1039-.) veya 97 km kuzeynde kurulduğuna darde blgler vardır. ( Strayer, Joef, "Samerra", Dctonary of the ddle Age, New York, 1989, X/ Yakub, Büldan, eud, et-enbh ve'/ şraf, Beyrut, tr, eud, urac, IV/53 34 YakUt e-hamev, Büldan, 111/ Vollett-Alanapa, "Samerra", İ.A., X/144

6 88 Hatce Kübra OPUZ Şehr, u'taım tarafından o kadar güzel nşa edlmşt k onu gören hayran kalıyordu. Bu güzellğ şrere ble konu olmuştur. Bu görüşü benmeyenlere göre şehrn lk adı "üroru men rea " d. Ancak kıalarak " ürre men rea " şeklne dönüştü. Buna karşılık terk edldkten kıa br zaman onra htşamını kaybedp harabeye dönen şehre gören üzüldü anlamında " ae men rea " denld. Bu kullanım şekl de zamanla kıalarak, "Samerra" ya dönüştü. 36 Yan bu görüşü benmeyenlere göre şehre adını u'taım vermştr. d)şehrde Bulunan Br Far Kalenden Aldığını Bldren Rvayetler: Bu gruba göre şehrn adının Arapça olmaı mümkün değldr. Çünkü Arapça'da "gören evnd" "gören üzüldü" gb cümle halnde şehr m yoktur. Bu görüşü avunanlar üçüncü ve brnc grubun görüşünü reddedp efanev blglern dell olarak kullanılamayacağını avunurlar. Bu gruba göre Samerra adını, şehrde bulunan "Omeray" adındak br Far kalenden almıştır. 37 Rvayetler götermektedr k Samerra adı bzzat u'taım tarafından şehre verlen br m değldr. Zaten kullanılan bu m u'taım tarafından muhafaza edlmştr. Ntekm aber'de şehrn kuruluşu le lgl geçen br rvayette u'taım 219/834 yılında, adamlarından brne Samerra bölgende şehr kurmak çn kendne araz atın almaını temştr. 38 Ayrıca üçüncü görüşten hareketle u'taım'ın şehrn harabe haln görme mümkün olmadığı çn bu anlama gelen Samerra adını verme de mümkün gözükmemektedr. Dolayııyla Haan brahm Haan'ın da şaret ettğ gb şehrn ek m le u'taım tarafından verldğ öne ürülen yen m araında türerne yönünden br lşk olduğunu kabul etmek doğru olacaktır. 39 "Samerra" adının kullanımı le lgl farklılıklar da mevcuttur. YakOb, Dnever, bn Kuteybe 40 gb lk dönem müellflernn eerlernde "ürre men rea " şeklnde kullanılırken, eod ve bn ktaka tarafından "Samerra " olarak kullanılmıştır. 41 lk kaynaklarda karşımıza çıkan bu farklı kullanım ürkçe kaynakların yanı ıra batılı araştırmalarda da karşımıza çıkmaktadır. Ntekm şehrn adı Samerra, 42 Samarra 43, Samarra 44, Samarra 45, Samerra 46 ve Samerra 47 gb fark- 36 Yaküt e-hamev, Bütdan, 111/174; yyüb, brahm, et-arhu't-abbtl ve'/ Hadar~ Beyrut, 1989,.94. lk kaynaklar araında yer alan bn Haldün'da da şehre mn u'taım tarafından verldl. rvayet edlr. ( bn Haldün, Abdurrahman b. uhammed, e-all.rb, annu İbn Ha/dün, Beyrut, 1391/1981, 111/257) 37 utafa, Şakr, Devtetü Ben'/ Abbtl, Dımeşk, 197 4, ll/ aber, arh, IX/17 39 Haan brahm Haan, Sya Dn Kültürel Soya/ lam arh, tanbul, 1985, 111/ bn Kuteybe, bu uhammed Abdullah b. ülm ed-dnever,. et-aarf, 11. Bakı, Beyrut, 1390/1970,.79; Dnever, bü Hanfe Ahmed b. Davud(282/895), et-ahbtlru't-ival, Ball.dat, tr,.367; Yaküb, arh,ll/ eüd, urüc, IV/54;bn ktaka, uhammed b. Al b. abataba, et-fahr f't-adab'-suttanyyye ve'd-düvell tamyye, Beyrut, 1386/1966, Zvolett-Aıanapa, "Samerrtl",.A., X/144;Yıldız, Hakkı Durun-Yetkn Şerare, "Abbtlller", DA,I/35 43 Northedge, "Samerrtl",.l, Vlll/1039; ımal, o., "he foundng of a new captat:"samarrtl", Bu ll et-

7 Ab b f Başşehr Samerra ve Abba/ arhnde Samerra Dönem 89 lı şekllerde kaşımıza çıkmaktadır. Bz bu kullanımlardan A ve DA' yı ea alarak Samerra'yı terch ettk. 2-u'tatm't Yen Başkent Araytşma ten Sebepler: 221/833 yılında halfe u'taım tarafından kurulan Samerra'nın 48 hang ebeplerle kurulduğu, ya da u'taım'ı yen br başkent arayışına ten gelşmelern neler olduğu cevap arayan orulardır. Zra Bağdat on derece gelşmş br başşehrd. Bu konudak genel kanaate göre u'taım'ı yen br başkent kurup Bağ ten ebep ürk akerlern çoğalmaı netcende Bağdat'ta dat'tan ayrılmaya karışıklık çıkmaıdır. Ancak meele dkkatl br şeklde ele alındığı zaman bu olayın tek br ebeple açıklana mayacağı aşkardır. Ntekm yapılan br araştırma da görüşlermz teyd eder ntelktedr 49 Bu konu hakkında ncelenen kaynak ve araştırmalar netcende u'taım'ı yen br devlet merkez arayışına ten ebepler şu şeklde ele almak mümkün: a) Bağdat'ta ürk nüfuunun artmaı ve buna bağlı olarak br takım gelşmelern vuku bulmaı: ürklern orduya alınmaları lk defa u'taım dönemnde başlayan br uygulama olmayıp özellkle e'mun dönemnde Arap - ran aıllı akerlere karşı denge unuru olmaları çn ayıları artırılmıştır. Bu zamanla devletn ç poltkaı halne gelmştr. 50 u'taım dönemnde de bu uygulamanın br onucu olarak ürklern ayıında büyük br artış olmuş ve bu akerlere çok değer verlmşt. 51 ürk akerlern ayıındak artış berabernde Bağdat halkı le ürkler araında anlaşmazlıklar, kavgalar ve ölümler berabernde getrd. Bütün bu olumuz gelşmeler üzerne halk u'taım'ın huzuruna çıkıp şkayet etmekle kalmamış aynı zamanda Bağdat'tan çıkmaı ak takdrde onunla avaşacakları yönünde u'taım'ı tehdt ble etmşlerd >--> ton of School of Orental and Afrcan Stude 31, pt1(1968),.1 44 Kafeoğlu, brahm Abbaffer Zamanmda ürkler", ürk Dünyaı l Ktabı, ll. Bakı, Ankara, 1992,1/ Üçok, Bahrye, lam arh rnevf/er Abbafler,.106; Haan brahm Haan, Sya Dn Kültürel Soyal lam arh, 111/ Çeleb, Doguştan Günümüze Büyük lam arh, 111/ Htt, Phlp, K, Sya ve Kültürel lam arh, çev. Salh uğ, tanbul, 1980,11/ bn Kuteybe, e-aarf,.171,yak0b, Büldan, LOmeylm, uhammed AbdOazz, Nüfüzu'l trak f'i-h/afet'l Abb:(yye ve eruhü f Kıyam edfneü'-samerra, Beyrut, 1411/1991,1/ Yıldız-Yetkn, "Abbafler", DA, 1/35 51 eod, urüc, IV/53 52 aber, ann, IX/ aber br rvayetnde de 220/832 yılında u'taım bayram namazı dönoşu karşıına çıkan br htyar Orklerden duyduğu rahatızlığı. Allah cezanı vern. Bu yabancılarla çocuklarımızı yetm, kadınlarımızı dul bıraktın, adamlarımızı katlettrttn." dyerek tepkn dle getrmştr. (aber, arh, IX/18)

8 90 Hatce Kübra OPUZ u'taım'ın Bagdat halkının şkayetler ebebyle şehr terk ettg yönündek rvayetlern yanı ıra onun ürk akerler korumak üzere şehr terk ettgne dar rvayetler de vardır. Zra u'taım'ın "Bagdat halkının kavga çıkarıp gılmanlarımı öldürmelernden korkuyorum" deme de konuya ışık tutmaktadır 53 Ayrıca u'taım'ın akerlernn ahlak ve avaşçı özellklern korumak amacıyla Bagdat'ı terk ettg de fade edlr. 54 b) u'taım dönemnde ürk akerlern avaşçı özellklern korumak makadıyla ürk eşern getrlme ve bu eşerden ayrılıp başka kadınlarla evlenmel,ernn yaaklanmaına baglı olarak Bagdat'tak nüfuun artmaı: u'taım dönemnde getrlen bu ürk akerlern avaşçı özellklern korumak makadıyla ürk eşler getrlmşt. 55 Çok ayıda ürk akernn yanına çocuk ve eşlernn de eklenmeyle Bagdat'tak nüfu artmış, bu artış şehr hayatını olumuz yönde etklemşt. Yan Bagdat şehr artan ürk nüfuu le brlkte dar gelmeye başlamıştı. 56 c) e'mun dönemnden tbaren ürklern yogun br şeklde orduya alınmaından dolayı halkın haltelere ve halfelernde halka karşı güvennn arılmaı: Daha önce de fade üzere e'mun'un bu poltkaı halkı o kadar kırmıştı k e'mun'a " y mü'mnlern em r! Horaan'ın Acemern gözettgn gb braz da Surye'nn Araplarını gözet" 57 dyecek kadar ler gtmşlerd. ürk akerlern getrlme poltkaı u'taım dönemnde de devam etme Bagdat halkını halfeye karşı braz daha kırmıştı. Ancak u'taım, adece aker getrmekle kalmamış aynı zamanda bu akerlere ülü elbeler gydrp Arap akerlern mlern dvandan düşürüp onların adını yazdırmaı 58 Arap halkı devlete karşı adeta kütürmüştü. 59 u'taım cephenden bakıld@ zaman e onun bu tavrından Araplara olan güvennn arıld@nı anlamaktayız. 60 1B/2011 d) Halfe u'taım'ın Halku'I-Kur'an konuunda Bağdat halkına karşı yaptıgı bakı: 61 u'taım'ı Bagdat'tan ayrılmaya ten br dger ebep de Halku'I Kur'an konuunda halka bakı yapmaıydı. Bu konu çerçevende yapılan br degerlendrmeye göre Halku'I-Kur'an konuunda ert br yol zlemeye öz veren u'taım le Bagdat halkının araı açıktı a ber, arh, IX/17 54 uran, Oman, ürk Chan Hakmyet efküre, tanbul, 1969, 1/ Yaküb, Büldan, Haan el-başa, Draatü f-hazarat'l-lamyyet, Kahre, 1992, aber, n""h, Vlll/652; bnü'i-r, el-kaml, Vlj eüd, urüc, IV/53 59 Lümeylm, Nüfüzu'l trak f'i-hlafet'l Abbayye, 1/ mn, Ahmed, Zuhrul lam, Beyrut, 1364/1945, 1/3 61 YakOb, arh, ll/ Üçok, lam arh, : Lümeylm, Nüfüzu'l trak f'i-hlfet'l Abbyye, 1/210 vd; antran, Robert, lmm YaylŞ arh, çev. met Kayaoğlu, Ankara, 1981,.124; Zetterteen, KV, "u'taım",.a, tanbul, 1971, Vlll/749

9 Abbl Başşehr Samerra ve Abbaarhnde Samerra Dönem 91 e) Bağdat şehr zamanla aker ve ya arenadan uzaklaşarak daha çok lm ve edeb yönü le vrlen br şehr halne gelmeye başlamıştı. 63 f) mn-e'mun mücadelen gören u'taım'ın aynı olayların br gün kend başına da gelebleceğn tahmn edp yukarıda zkrettğmz ebepler de göz önüne alarak Bağdat'tan ayrılmaya karar verme: e'mun'un oğlu Abba'ın amcaı u'taım'a karşı gerçekleştrmeye çalıştığı komplo da u'taım'ın endşende haklı olduğuna şaret etmektedr. Bu konuya uhammed Abdülazz Lümeylm şüphe le yaklaşmaktadır. Yazara göre halfe böyle br endşe duymuş olaydı derhal göç ederd. Oya u'taım halfe olur olmaz hlafet merkezn değştrmemştr 64 Kanaatmzce u'taım, kendnn halfe olmaı konuunda br takım endşeler taşıyan, başta orduya hakm olan Abba b. e'mun olmak üzere onu detekleyen komutanların ve halkın güvenn kazanmak çn hemen Bağdat'tan ayrılmayı uygun görmemştr. Bu konuda u'taım'ı acelec olmaktan alıkoyan br dğer ebep de onu detekleyen ürk komutanların yeterl güce ahp olmamaıdır. Bu nedenledr k u'taım halfe olmaının akabnde, güvenp-güvenmeme noktaında haklarında blg ahb olmadığı yen br unura güvenerek Bağdat'tan ayrılmayı düşünemezd. Ancak halfe olduktan onra orduda yer alan ürk akerlern daha yakından tanıma fıratı bulmuş, kazandıkları zafer ve götermş oldukları adakate paralel olarak orduda üt evyelere getrerek onlara olan güvenn götermştr. Karşılıklı güven tazeledkler bu yen unurla hlafetn güçlendren u'taım, kendne karşı oluşablecek muhtemel br komployu ve fade ettğmz dğer faktörler de göz önüne alarak yen br hlafet merkez çn faalyete geçmştr. 3-u'tatm't ürklere Yönetten Sebepler: u'taım'ın Bağdat'tan göç etme naıl k tek br nedene bağlı değl e u'taım'ı ürk akerlere yöneten ebeb de tek nedenle zah etmek oldukça dar br bakış açıını berabernde getrr. Genellkle kaynaklarda bu huu u'taım'ın annenn ürk olmaı le açıklanmaktadır. Ancak bu açıklama lm düşünceden uzak br açıklamadır. u'taım'ı ürklere yöneten faktörler konu hakkındak değerlendrmeler etrafında şu şeklde ıralamak mümkün: a) e'mun dönemnde ürklern orduya alınmaı emrn veren kş 65 olmaından dolayı ürklerle u'taım araında br yakınlık olmaı muhtemeldr. b) e'mun'un 218/833 yılında gerçekleşen aru efernde ölümü üzerne u'taım'ın halfe eçlmende ürk komutanların kuwetl br htmalle etkl olmaları Lümeylm, Nüfüzu'l trak f'i-hlafet'l Abb)ye, 1/ Lümeylm, Nüfüzu'l trak f'i-hlafet'l Abb)ye, 1/ Yaküb, Büldan, Doguştan Günümüze Büyük lam arh, 111/201; Yıldız, Hakkı Durun, lamyet ve ürkler, tanbul, 1980,.73-76

10 92 Hatce Kübra OPUZ c) Ceur, kuwetl ve avaşçı özellğ le ön plana çıkan u'taım, 67 yne kend gb avaşçı özellğe ahp ürklere yönelmştr. 68 d) Bağdat halkının avaşa katılmalarını engelleyen lük br hayat tarzını benmerneler u'taım'ı ürklere yöneltmştr. 69 Bu doğrultuda Samerra'ya gdş dönemnde tüccar ve almern Bağdat'ta kalmaları bu görüşü detekler mahyettedr. e) Arap kableler araında üregelen kavgalar bu eçmde etkl olan br dğer faktördür. 70 Ntekm bu konunun e'mun'u oldukça rahatız ettğ ve bun- ' dan dolayı paralı akerlere yönelme le lgl bazı özler arf ettğ görülmektedr.71 Arap kableler araında meydana gelen bu kavgaların br yönetcy olumuz yönde naıl etkledğn gören u'taım, ürk akerlere yönelmekle ktdar hırı olan kşler br takım münakaşalardan uzak tutmayı amaçlamıştır. 72 f) u'taım'ın Arap akerlere güvenmeme: u'taım gerek ürk akerlere ağırlık vermenden dolayı kızgın oldukları ve gereke de halfe olmaını deteklemedklernden dolayı Bağdat'tak akerlere güvenmyordu. 73 Bu noktada özellkle Abba b. e'mun'a güvenmeme de onu ürk akerlere yöneltmştr.74 g) Gelşmş avaş teknğne ahp yen br unura duyulan htyaç: Arapların ferde dayanan mevcut avaş yöntem devletn korunmaı ve genşletlme çn yeterzd. Bundan dolayıdır k gelşmş avaş teknğne ahp yen br unura htyaç vardı. Bu özellğ taşıyan unur o dönem çernde ürklerd. 75 h) Arap ve ran aıllı brlkler araındak rekabetn devlette ftne oluşturmaı endşe u'taım'ı ürklere yöneltmştr. 76 ' ı) Annenn ürk aıllı olmaı: u'taım'ın hayatının lk dönemlern ürklern bulunduğu br çevrede geçrme, onları yakından tanımaı da berabernde getrmştr Ama başta da belrttğmz gb ana ebep bu değldr. 67 eüd, urüc, IV/47 68 Hudar Bek, uhammed, uhadarıt arhu'/ Ümem't-tamyye ed-dev/etü/-abbayye, ıır, 1970, ahmud Şkr, et-an"fıu't-tam, Beyrut, 1411/1991/, Vl/16 70 Hudar Bek, uhtldarıt, Bkz. aber, an"fı, Vlll/ antran, tamm Yayı/ış arh, bn ktaka, e/-fahr, ahmut Şkr, et-arhu't-tam, V / Cahen, Claude, Doguştan Oman/ı Devletnn Kuruluşuna Kadar tamyet, çev. at erm rendor, tanbul1990, Nüveyr, Şhbüddn Ahmed b. Abdülvehhb, Nhtlyetü'I-rab f Fünün'l deb, Khre, 1404/1984, XXI-1/ Ktapçı, Orta Dogu'da ürk Aker Vartıgmm lk Zuhuru, tanbul 1987, Lümeylm, Nüfüzu'/ trak f'i-h/atet'l Abba}ye, 1/243

11 Abba Başşehr Samerra ve Abba arhnde Samerr Dönem 93 4-Yer Seçm ve Şehrn Kuruluşu: u'taım'ın Samerra'yı terch etme, farklı rvayetler le bze ulaşmaktadır; YakGb'ye göre; u'taım'ın eçtğ lk yer Şemmayye'dr. 79 Ancak Bağdat'a yakınlığı ve araznn darlığından dolayı bu kararından vazgeçen u'taım'ın knc terch Berdan 80 olmuştur. ühendler ble gelmşken buradan da vazgeçen u'taım üçüncü olarak Bahamşa'yı terch etmş. 81 Burayı çok beğenmş olmaın rağmen u bulunmamaından dolayı dördüncü olarak etra, 82 beşnc olarak KatOI'u terch etmştr. Ancak araznn dar, çakıllı ve dayanıkız olmaından dolayı, 83 altıncı terchn Samerra'dan yana kullanan u'taım burada karar kılmıştır. u'taım'ın Samerra'yı eçmende, şayet Bağdat'ta br yan çıkara denzden ve karadan müdahale etme mkanı bulablecek olmaı gb tratejk konumu da etkl olmuştur. 84 lk kaynaklar araında yer alan aber'nn arh'nde Samerra'ya göç, yen br dönemn başlangıcı olarak göterlmekle brlkte oldukça ınırlı blg unulmaktadır. Buna göre u'taım yardımcıanna zaman zaman babaının dnlenrnek çn nereye gttğn ormaı br arayış çnde olduğuna da şaret etmektedr. Başka br rvayette e u'taım, 219/834 yılında yardımcılarından brne Samerra cvarından br yer almaını öylemş, alınan yer beğenmemş, 220/835 yılında Bağdat'tan ayrılıp önce KatOI'a, ardından da Samerra'ya gtmştr.85 eqd'nn urqc'unda yer alan br rvayete göre de u'taım'ın eçtğ lk yer Berdan, daha onra KatOI, en on olarak da Samerra olmuştur 86. u'taım'ın Samerra'yı kaçıncı terch olarak kullandığı ve hang koşullarda gdldğ hakkında bze ulaşan farklı rvayetler açıkça götermektedr k u'taım'ın Samerra'ya gdş br anda olup bten br olay değldr. u'taım gerek tratejk gerek coğraf konumu açıından yaptığı ttz br araştırmadan onra Samerra'yı terch etmştr. Yer eçm konuunda tereddütü kalmayan u'taım, akabnde mühendler getrtp en güzel yerler tept ettrp devletn öneml şahyetler çn araylar yaptırmıştır. 87 Samerra'nın kuruluşunda maraftan kaçınmayan u'taım, şehrn planlanmaı konuunda göterdğ özen, kullanılan malzemelerde de götermş ülkenn dört br tarafından getrttğ en y uta ve en y malzemelerle 79 Şemmayye: Bağdat'ın yükeğnde bulunan br yerdr.(yaküt e Hamev, Büldan, 111/361) 80 Berdan: Bağdat'ın yed ferah lernde, Irak cvarında br köy. (Yaküt e-hamev, Bü/dan, 1/375) 81 Bahamşa: vane ve Hazıra araında br köy.(yaküt e-harııev, Bü/dan,l/316) 82 etra: Samerra yakınlarında br köy.( Yakut e-hamev, Bü/dan,V/151) 83 Belazür, Fütüh, Yaküb, Büldan, aber, arh, IX/17 86 eüd, urüc, IV/53-54; bu blgler detekleyen mahyette rvayetlere Ya'kut el- Hamev'de de bulmak mümkündür. (Yaküt e-hamev, Bü/dan,lllf ) 87 Yaküb, Büldan,.28-29; Belazür, Fütüh,.417; aber, arh, IX/17

12 94 Hatce Kübra OPUZ şehr yaptırmıştır. 88 Halk le akern kanşmaını önlemek amacıyla ürklern htyaç duyableceğ her anat erbabı çn planlar ttzlkle uygulanmış, mar faalyetlernn yanı ıra ağaçlandırma konuunda da dkkatl br çalışma yürütülmüştür.89 Şehrn gerek eçm, gerek man, gerek kullanılan malzemeler, götermektedr k Samerra adece aker yönden değl her yönden güçlü br şehr olablecek şeklde planlanmıştır. Rvayetler doğrultuunda anlaşıldığı üzere u'taım Samerra konuun da üç huuu göz önüne almıştır. Brnc şehr kale ve url&rla koruma yoluna gtmemştr. Büyük htmalle güven duyguunu vurgulamak çn böyle yapmıştır. 90 knc şehr planlanırken öncelkl olarak ordugat:ı planı dkkate alınmıştır. Bundan makat halk le akern kanşmaını önlemektr. Dkkat ettğ üçüncü nokta e ekonomk anlamda şehr kalkındırmak çn zra ve melek açıdan yatırımlar yapılmıştır. 91 Samerra şehrnn kurulmaında u'taım'ın etkl ve ttz çalışmaı ondan onra halfe olan Vaık dönemnde de aynı kararlılıkla devam etmş, 92 ancak mar bakımdan şehre altın çağını ütevekkl yaşatmıştır. 93 1/-SARRA DÖNND ABBAS HALFLR V ÜRKLRN FAALYLR 1-u'taım Dönem Abba dönem farklı dönemler halnde ncelenmektedr 94. Bz bu farklı yaklaşımlardan yola çıkarak konuyu k dönem halnde ele aldık. Buna göre 1.dönem devletn kuruluşundan Vaık'ın ölümüne kadar uzanan dönem( / ); knc dönem e ütevekkl'n halfe olmaından başlayıp devletn yıkılışma kadar devam eden dönemdr. ( / ) Samerra Dönemnn lk halfe u'taım'dır. u'taım, e'mun'un on efernde anden hatalanıp u'taım'ı terch etmeyle halfe olmuştur. 95 Oğlu dururken e'mun'un u'taım'ı terch etme bazı araştırmacılar tarafından 88 Yaküb, Büldan, Yaküb, Büldan, utafa, Şakr, Devletü Ben'/ Abba, ll/ Yaküb, Büldan, Yaküb, Büldan, ütevekkl dönemnde yapılanlar çn bkz. Yaküb, Büldan,.30-33; Belazür, age, Şkr utafa 2 dönem halnde nceleyp 1. Dönem bu'l Abba-cevekkl ( / ); 2. Dönem untaır'dan başlatıp devletn yıkılışma dek ele alır. Farklı yaklaşımlar çn bkz. Şakr, utafa, Devletü Ben'/ Abba, llf409; el-lşş, Yüuf, arhu Arl H/afet'/ Abba}lye, nşr: uhammed bu'l Ferec el-lşş, Dımeşk, 1990,.116; ahmud Şakr, et-arhu'l-lam, V/246; Çeleb, Doğuştan Günümüze lam arh, lll; Yurdaydın, Hüeyn Gaz, lam an1ı Derler, Ankara, 1971, Farklı rvayetler çn bkz: Dnever, Ahbar,.367; aber, arh, Vlll/ ; bnu'i-r, el-kaml, Vll/

13 Abb Başşehr Samerra ve Abbaarhnde Samem3 Dönem 95 orduda bulunan ürklern ter olarak değerlendrmektedrler. 96 Şüphez u'taım dönemnde öne çıkan ürk komutan, aıl adı Haydar b. Kavu olan Afşn'dr. 97 ürk aıllı olduğu kuwet kazanan Afşn'n 98 ran aıllı olduğuna dar de blgler bulunmaktadır /822 yılında Abba! Devletne getrlen Afşn, 100 u'taım dönemnde uzun yıllar devlet meşgul eden Babek yanına on vermek uretyle halfenn güvenn kazanmıştır. 101 Ammurye'nn fethnde de büyük yararlılık göteren Afşn, 102 dönemn baş ka d ıı Ahmed b. b Duad'ın kışkırtma ları onucu 225/839 yılında u'taım'ın emryle tutuklanmış 103 yapılan orgulama onucu uçlu bulunup cezalandırılmıştır. 104 Afşn'n tutuklanıp cezalandırılmaını lam arhne geçen kara br leke olarak değerlendren araştırmacıların yanı ıra 105 ya br komplo olarak değerlendren araştırmacılar da vardır. 106 Konu hakkındak rvayetler ve yapılan yorumlar açıkça götermektedr k Afşn'n cezalandırılmaı, ondan kurtulmak çn hazırlanan br komplodur. Kazandığı zaferlerle otorte gttkçe artan Afşn'n yükelşnden rahatızlık duyan çevreler, onun cezalandırılmaında etkl olmuşlardır. Ancak bu Abba arhnde br lk değldr. Zra br komutan ya da devlet adamı ne zaman güç ve otorte kazanmaya başlamışa, onun nüfuzunu kırmak çn farklı yollara başvurulmuştur. nceledğmz dönem tbaryle u'taım'ın hlafet enaında öne çıkan ürk komutan Afşn olmakla brlkte şna, Vaf ve tah orduda yer alan dğer ürk komutanlardandır. Arap-ran aıllı akerler ürk komutanların lerleyşnden on derece tedrgn olup Abba b. e'mun'a bat edp u'taım'ın hlafetne on vermey amaçlamışara da bunda başarılı olamamışlardır. 107 Ama dönemn öne çıkan m Afşn'n lerleyşn durdurmuşlardır. 96 Doguştun Günümüze Büyük lam arh, 111/ Belazür, Fütah, Afşn hakkında genş blg çn bkz. Yıldız, Hakkı Durun,"Afşn",DA, tanbul,1989,1f141; "Abbaler Devrnde ürk Kumandanlan e-afşn Haydar b. Kavu", tanbul Ünverte debyat Fakülte arh nttüü Derg, tanbul, 1974,ayı 4-5,.4 99 Car, lam lletler ve Devletler arh,.120 ; mn, Ahmed, Duhal lam, Kahre, 135:1./1933, 1/45; odgon,.g.s., lmm Serüven, tanbul, 1993, Yaküb, arh, ll/ Bkz; Yakub, arh, 11/473, aber, arh, IX/ aber, arh, IX/ Dnever, Ahbar, aber, arh, IX/105, , Ktapçı, lk ülüman ürk Hükümdar ve Hakan/an, Lümeylm, Nüfüzu'l trak f'i-hlafet'l AbbayYe, 1/ , Yakub, arh, ll/ 476; aber, arh, IX/71; konu hakkında genş blg çn bkz. a ber, arh, IX/71-79

14 96 Hatce Kübra OPUZ 2-Vaık Dönem u'taım öldüğü gün b at edlen Vaık, 108 dönem tbaryle u'taım dönemnn devamı ntelğnde değerlendrle de 109 ürk komutanlara verdğ ayrıcalık konuunda br adım daha lerye gderek kendne lk bat eden şna'ı ultan lan edp değerl hedyeler vermştr. 110 Arap kabhelern çıkardıkları yanlara on vermek uretyle yükelen Boğa e-kebr 111 ; Vaık dönemnde öne çıkan ürk komutanı olmuştur. Vaık'ın yaptığı k hata gelecekte ürk komutanların daha da güçlenp, ya 'pacaklarına zemn hazırlamıştır. kendnden onra halef tayn etmemedr. Brnc şna'a genş yetkler verme, knc Vaık'ın 232/847 yılında ölmeyle brlkte 112 Abbalern brnc dönem ona ermştr. 3-ütevekk/ Dönem Vaık'ın halef tayn etmeden vefatı üzerne Ahmed b. b Duad, tah, Vaf, uhammed b. Abdülmelk ez-zeyyad gb devletn ler gelenler toplanarak Vaık'ın oğlu uhammed' halfe yapmak tedler. Ancak Vaf'n trazı onucu bu kabul görmemş ve ütevekkl getrtlp ona beyat edlmştr. Ahmet b. b Duad ütevekkl'e cübbe gydrp arık takıp halfe elamı vermştr. 113 Br rvayete göre ütevekkl'e lk bat edenler ürk komutanların ler gelenlernden Sma ve Vaf olmuştur. 114 Bu şartlar altında ütevekkl, 232/847 yılında halfelk makamına getrlmştr. 115 Her ne kadar ürk komutanların detekler onucu halfe olduya da ütevekkl'n ürklern nüfuzunu kırmaya yönelk yaptığı craatlar/ onun ürklerden duyduğu rahatızlığı götermektedr. Bu noktada lk kaynaklar araında yer alan eod'de herhang br teferruat verlmekzn ütevekkl'n ürklern gücünü kırmak çn bazı tedbrler aldığına şaret edlmektedr. 116 ütevekkl aşağıda zkredlecek olan tedbrler ayende devlet tehdt eden ürk gücünün önüne geçmey amaçlamıştır. a- Halku'I-Kur'an artışmaına Son Verme: ütevekkl 232/847'de e'mun dönemnden tbaren tartışılmakta olan 108 bn Kuteybe, e-aarf, akkgş, uhammed Süheyl, arhu'd-dev/et'i-abbayye, Beyrut,1417 /1996,.153; Yıldız, Hakkı Durun, "Va1k Bl/ah",.A, tanbul, 1986, Xlll/ YakGb, arh, 11/479; aber, arh, IX/ YakGb, arh, 11/ bn Kuteybe, e/-aarf,.172; YakGb, arh, 11/ aber, arh, IX/ YakGb, anrı, 11/ bn Kuteybe, e-aarf, eüd, t-enbh, ve'/ şn!f,.313

15 Abbf!f Başşehr Samerra ve Abba/ arhnde Samerra Dönem 97 Halku'I-Kuran konuuna on vermştr. 117 Bu fkr alanda yapılan br uygulama gb görüne de ya br karardır. Çünkü ütevekkl çpğunluğunu Arapların oluşturduğu utez görüşü benmeyen Bağdat halkını yanına çekmek temştr.118 b-ltah'ın Öldürülme: tah, u'taım dönemnden tbaren devlette görev almış, aıl yükelşn ütevekkl dönemnde yapmıştır. Ordunun harp şler, arayın korunmaı ve berd bu görevlernden bazılarıdır. Ancak onun aıl şnn cellatlık olduğu da fade edlmektedr. 119 ütevekkl'n tah'ı öldürmek temenn ebeb çk çtkler br gece aralarında çıkan kavgayı bahane edp tah'ın ütünlüğüne on vermek çn fırat kollamaya başlamaıdır. 120 Yan ebep k araındak br anlaşmazlık olarak görüle de aıl ebep ütevekkl'n ürk nüfuzunun kırmaya yönelk planlarından br olduğu anlaşılmaktadır. 121 ütevekkl br yolunu bulup tah ve adamlarını Bağdat'ta hapett. 122 Bu noktada neden Samerra değl de Bağdat oruu akıllara gelmektedr. ütevekkl tah'ı Samerra'da o dönemn şartları çnde tutuklayamazdı. Çünkü ürklern merkez halne gelen Samerra'da tah'ın bnlerce adamı vardı. 123 Ordu tah'ın emrndeyd. Ayrıca ürklerden hoşlanmayan Bağdat halkından tepk gelmeyeceğn düşünmüştü. 124 Rvayetlerden de anlaşılacağı üzere tah'ın öldürülme br gece de çıkan kavganın onucu değl, akne ütevekkl'n ürk nüfuzunu kırmaya yönelk planlarının br parçaıydı. Ancak olaylar ütevekkl'n umduğu gb gelşmed. Zra tah'ın yern en az onun kadar güçlü şahyetler alacaktır. c-velaht ayn: ütevekkl 235/850 yılında 3 oğlunu ıraıyla velaht tayn etmek 125 uretyle Vaık'ın yaptığı hataya düşüp de devlete hakm olan ürklern tedkler kşy halfe eçmelern önlerney amaçlamıştır. 126 Ancak bu da ütevekkl'n bekledğ şeklde netcelenmemştr. Çünkü velahtlar araında çıkan anlaşmaz- 117 Yakub, arh, 11/ LGmeylm, Nüfuzu't trak f'i-hlafet't Abba}ye, 1/ ; el-lşş, /ıu Art H/afet'/ Abbafyye, aber, arh, IX/ YakGb, h, 11/486; aber, arh, ıx/ Hudar Be k, uhadarat, ' aber, arh, IX/ Hüeyn, Nadye, et-ttcahat'-syayye ve't-hazaryye f Hllafet'I-ütevekkl, Cdde,1403/1983, Lümeylm, Nüfuzu'l trak f'i-h/atet'l Abbafyye, 1/ bn Kuteybe, e-aarf, Lümeylm, Nüfuzu't trak f't-hlafet'l Abba}ye, 1/462

16 98 Hatce Kübra OPUZ lıklar ürk komutanlar tarafından kullanılmıştır. 127 d-hlafet erkezn Samerrf!.'dan Şam'a aşıma Grşm: 244/858 yılında Şam'a gelen ütevekkl kıa br üre kalmış dvanların buraya taşınmaını ve br de aray yapılmaını emretmştr. 128 Böylece Arap ırkçılığını hareketlendrp ürk nüfuzunun kırmayı planlamıştı. 129 Ancak bu tedbr de ütevekkl'n umduğu şeklde onuçlanmadı. Çünkü ırkçılıkları le öne çıkan mevler zaten Abba Devletne karşıydılar. 130 Dğer yandan Samerra'da bulunan ürkler ütevekkl'e karşı gzlden gzlye kn be- 1emeye başlamışlardı. Hatta yokluğundan tfade edp onu öldürtmek tedler-_ e de Boğa e-kebfr buna engel olmuş; bu efer de Boğa'nın onu öldürmek tedğne dar öylentler çıkmaı üzerne 131 kanaatmzce ütevekkl, onu merkezden uzaklaştırıp can güvenlğn emnyet altına almak çn Rumara karşı göndermştr. 132 Sonuçta ütevekkl Samerra'ya dönmek zorunda kalmıştır. Bazı kaynaklarda hava şartlarından kaynaklanan olaylar ebep olarak götere de 133 aıl ebep yadr. Zra ütevekkl'n Şam'a gtme ve dönme ürk nüfuzunun etk onucu gelşen br olaydır. e-yen Br Şehr Yaptırmaı: ütevekkl tekrar Samerra'ya dönmüştü ama hala otortelerne karşı olduğu ürklern hakm olduğu şehrde oturuyordu. 134 Bu durumdan dolayı on derece rat:ıatızken brde ukat yönünde çıkan öylentler eklennce bu huzuruz ortamdan kurtulmak teyen ütevekkl Samerra'nın kuzeynde br şehr yaptırdı. Hçbr maraftan kaçınılmadan yapılan bu şehre taşındğı zaman " Ben şmd melk olduğumu anladım. Kendm çn br yer nşa ett~" 135 özü şehre verdğ önem vurgulamaktadır. Ancak ütevekkl'n aldığı bu tedbr de şe yaramadı. Zra harcamalarına dkkat edp ürklere kaşı güç kazanmaı gerekrken 136 o şehrn yapımı çn hçbr maraftan kaçınmamıştı. Görüldüğü üzere ütevekkl'n ürklere karşı aldığı tedbrler dkkatl, planlı 127 l-lşş, arhu Arl HI/afet'/ Abbt(yye, Yaküb, ann, 11/ bn Ker, bu'i-fda mal(774/1372), e-bdaye ve'n-nhtye, Beyrut,1351j1932, Xl/344; Haan brahm Haan, Sya Dn Kültürel Soya/ lam arh, 111/389; Hudar Bek, uhtdarat, utafa, Şakr, Dev/etü Ben'/ Abba, 11/447; Lümeylm, Nüfüzu'l trak f'i-hlafet'l Abba(yye, 1/ eüd, urüc, IV/ ; bn Ker, e-bdaye, IX/ aber, arh, IX/ eüd, urüc, ıv/114,115; bnü'l Verd, arhu bnu'l Verd, Beyrut, 1417/1996,1/ Hüeyn, el-ttcahat'-syayye ve'i-hazaryye f Hılafet'/-ütevekkl, Yaküb, Büldan, ehşş, arhu Ar/ HI/afet'/ Abbt(yye,

17 Abba Başşehr Samerra ve Abba arhnde Samerra Dönem 99 br şeklde uygulanmadığından dolayı onun onunu hazırlamaktan öteye geçmemştr. 137 ütevekkl'n faalyetler öyle br hal aldı k merkezde cdd kutuplaşmalar meydana geld. 138 Br tarafta ütevekkl, vezr Feth b. Hakan ve knc velaht u'tez; dğer tarafta untaır ve onu detekleyen ürkler vardı. ütevekkl çevrende bulunanların da kışkırtmaları onucu oğlu ve brnc velahdı untaır'a karşı ukat hazırlığı çndeyken 139 ürkler daha çabuk davranıp ütevekkl' öldürdüler. 140 Kanaatmzce ütevekkl dönem ürk hakmyet açıından bakıldığı zaman br dönüm noktaıdır. Şayet ütevekkl almış olduğu tedbrlerde kendn detekleyecek güçlü br grup oluşturableyd; bu tedbrler planlı br şeklde uygulayableyd devlet dare etme noktaında tamahkar olan ürk komutanların egemenlklernn de önüne geçleblecekt. 4-untaır Dönem: ütevekkl'n ölümünden onra, müttefkler untaır'ı taatlern bldrdler. 141 halfe lan ederek untaır halfe lan edldkten onra toplumda ürk karşıtı grupların yaptıkları protetolar dkkat çekmektedr. Bu protetocu grubun ayıları hakkında herhang br blg verlmemekle brlkte ürk karşıtı grubun ayıını yrm bn atlı, on üç bn yaya olarak kaydeden araştırmalar mevcuttur. 142 untaır'ın halfe olmaı Abba! devletnde yen br dönemn de başlangıcıdır. Zra untaır le başlayıp ühtedl'nn öldürülmeyle on bulacak olan dokuz yıllık anarş dönem böylece başlamış oldu. untaır dönemnde vezr Ahmed b. Hab'n untaır'a yapmış olduğu bakıların da etkyle Vaf Rumlar üzerne gönderld. 143 Yola çıktıktan onra 4 yıl boyunca burada kalmaı emredlen 144 Vaf'n, ütan dönemnde halfenn yanında yer almaı onun u'taım'ın emrne taat etmedğn de götermektedr. ürk komutanların deteklern kazanıp babaını öldürenlerle şbrlğ yaptığından dolayı pşmanlık duyan u'taım'ın 145 zaman zaman ürklere beledğ menf duyguları açıkça dle getrdğ görülmektedr. Devlete hakm olan ürk 137 Bu dönemde ürklern aker faalyetler çn bkz. aber, arh, IX/ ; ; eüd, urüc, IV/ aber, ann, IX/ bn Kuteybe, e/-aarf, aber, arh, IX/ Kennedy, Hugh, he Prophet and Age of the Catphate, Newyork, 1986, aber, arh, IX/ aber, arh, IX/ bn Abd Rabbh,bü Ömer Ahmed b. uhammed e-ndelü,(328/939), e/-lkdu'i-ferd, Kahre, 1385/1965, V/123

18 100 Hatce Kübra OPUZ komutanlar u'taım'a öz geçremeyeceklern anlayınca onu öldürmek uretyle ortadan kaldırmışlardır ütafn Dönem: untaır'ın düzenlenen br komplo onucu öldürülmenden onra ürklern detekler onucu ütan'e 248/862 yılında beyat edlmştr. 147 ütevekkl'n öldürülmenden onra gderek güçlenen ürk komutanlar ütan' halfe yapmak uretyle ya alandak hakmyetlern daha da kuvvetlendrmşlerdr. Durumun farkında olan ve rahatızlık duyan halkın tepk yan şeklnde ortaya çıka da güçlü komutanlar tarafından anında etkz hale. getrlyordu. 148 Br dğer ayaklanma e Bağdat ve Samerra'da meydana gelmş; aynı şeklde komutanlar tarafından etkz hale getrlmştr. 149 ütan dönemnde dkkat çeken huu ürk komutanlar araında meydana gelen kutuplaşmadır. Başlangıçta aynı amaçlar doğrultuunda hareket eden bu komutanlar çıkar çatışmaından dolayı brbrlern öldürmekten çeknmemşlerdr. Bu çerçevede önce Otamış 150 daha onra da Sağır, ütevekkl' öldürme huuunda müttefk olan Vaf ve Boğa e-sağr tarafından öldürülmüştür.151 Sağır'ın öldürülme, Samerra'da bulunan ürkler tarafından büyük br tepkyle karşılanıp aray kuşatılınca ütan komutanlarla brlkte Bağdat'a kaçmak zorunda kalmıştır. 152 Kanaatmzce Bağdat'a kaçma fkr de Vaf ve Boğa e-sağr'n tek öz ahb olmak adına yaptıkları planın br parçaıydı. Çünkü ütaın çok güçüzdü ve komutanlara karşı gelen untaır'ın başına nelern geldğn gayet y bldğ çn Vaf ve Boğa'ya karşı gelemyordu Dğer taraftan Bağdat'ı terk ettğnden dolayı halkın tepkn çeken ütan, af çn gelen heyetn özrünü kabul ettğ halde ger dönmey kabul etmemştr. Bu heyetn gelş le brlkte yaşanan gelşmelern Bağdat'a mübalağalı br şeklde ulaşmaı halkın ütan'e karşı olan tavrını br kat daha artırmış hapte bulunan u'tez'e beyat etmşlerdr. 154 Şüphez ürklern ütan'e karşı kızgınlıkları ne ütan'n Bağdat'a gtme ne de ger dönmey reddetmene bağlıydı. ütan'n bazı katpler, dvanları, Bağdat'a götürme demek başkentn Samerra'dan Bağdat'a taşımaı, başka br deyşle gücün, otortenn 146 aber, arh, IX/ Ölümü hakkında farklı rvayetler çn bkz. bn Ker, e-bdaye, Xl/22; aber, arh, IX/253; eüd, urüc, IV/ Beyat arh hakkında farklı rvayetler çn bkz. bn Kuteybe, e-aarf,.172; YakGb, arh, 11/494; egd, urüc, IV/144; Ba~dad, arh, V/ YakGb, arh, 11/495; aber, arh, IX/ aber, arh, IX/ ; bnü'i-r, el-kaml, Vll/ YakGb, arh, 11/496; aber, arh, IX/263, egd, et-enbh, ve'l şraf, bnü'i-r, el-kaml, Vll/ Yıldız, lamyet ve ürkler, aber, arh, IX/

19 Abb Başşehr Samerra ve Abba arhnde Samerra Dönem 101 ürklern elnden çıkmaı anlamına gelyordu. ütaln'n Bağr, Otamış gb güçlü komutanları öldürmenden rahatız olan ürkler onun Bağdat'a taşımaını hazmedemeyp u'tez'e bat etmek uretyle gücü ellernde tutacaklarını ümt edyorlardı. 6-u'tez Dönem: uz'tez'n halfe lan edlmeyle brlkte Abba! Devlet kye bölündü. Br tarafta Samerra'nın deteğ le halfe olan u'tez, dğer tarafta Valf, Boğa e Sağr ve Bağdat halkının korumaı altında olan ütaln. Bu k grup araında adece makam uğruna ve br yıla yakın üren avaş çok acı onuçları da berabernde getrmştr. 155 Bu avaş onunda aradığı deteğ bulamayan ütaln, 251/866 yılında görevden çeklmey kabul ett. 156 ütaln de dğer halfeler gb ürklern tekler le halfe olmuş yne onların tekler onucunda halfelkten çeklmek zorunda kalmıştır. Ayrıldıktan kıa br üre onra öldürülen ütaln kaynaklarda " Abba oğullarından bu şeklde öldürülen lk halfedr" dye geçmektedr. 157 u'tez kendne karşı kardeş ütaln' detekleyen, onunla Bağdat'a gden Valf ve Boğa e-sağ'jr'e karşı menf duygular çnde olduğu halde onların Samerra'ya gelmelerne traz edememştr. Dahaı yen görevler ve hlatler verme 158 bu k komutanın ne denl güçlü olduklarını da gözler önüne ermektedr. u'tez de ürk komutanların nüfuzunu kırmak çn bazı adımlar atmıştır. Bu kapamda kardeş üeyyed' hapetmş 159 br yolunu bulup Valf ve Boğa e-sağ'jr' öldürtmüştür 160 Bu adımla Valf ve Boğa'nın hakmyetne on verlrken bu efer de Salh b. Valf tek hakm durumuna gelmşt. 161 Bu dönem çernde Samerra'dak ürk nüfuzunun azaldığı ancak kıa zaman çnde tekrar taparlandıkları dkkat çekmektedr. 162 ürk nüfuzunun kıa br zaman çnde ola azalmaının neden hem kend aralarındak mücadeleler hem de avaşlarda ölmeler onucu ayılarının azalmaı le açıklanablr. Bu dönemde ütaln'n öldürülme hakkında yer alan rvayetlerde de adı geçen Ahmet b. olun, Bayık Bey'n ıır'da bulunan nab olarak Abba! tar- 155 Savaş hakkında ayrıntılı blg çn bkz. aber, anlı, IX/ bnü'i-r, et-kaml, Vll/ Dyarbekr, Hüeyn b. uhammed b. Haen (990/1582),rhu't-Ham f Ahvl nfe Nef, Beyrut, tr. 11/340. ütan'n naıl öldürüldüğüne dar farklı rvayetler çn bkz. bn Kuteybe, et aarf, S.172; eüd, uroc, IV/164; aber, arh, tx/363; Suyüt, age,.359. Bu rvayetlerde Ahmet b. olun'un da ad geçmekle brlkte o, çıkan bu kargaşadan uzak kalmıştır.(bn Ker, e Bdaye, Xl/45; Yıldız, Hakkı Durun, "Ahmed b. o/un", DA, tanbul, 1989, 11/ bnü'i-r, el-kaml, Vll/ aber, arh, IX/ ; eüd, uroc, IV/ Yaküb, arh, 11/503, aber, arh, IX/379, Salh b. Vaf çn bkz. aber, arh, IX/ Yaküb, arh, 11/502; aber, arh, IX/369

20 102 Hatce Kübra OPUZ \, f h nde yer almıştır.ı 63 u'tez dönemnde maaşlarını almak üzere ayaklanan ürkler tedklern alamayınca halfeye, Salh b. Vaf' öldürmey teklf etmşler, bunun karşılığında talep ettkler paranın bulunamamaı üzerne 164 u'tez önce görevden çeklmey kabul etmş, daha onra da kanalda boğularak öldürülmüştür. 165 u'tez dönemnde ürk komutanların etknlklerne şaret etme bakımından bn ktaka'nın e-fahr'nde geçen br rvayet oldukça dkkat çekmektedr. Buna göre u'tez halfe olduktan onra etrafında bulunan müneccmlere hal ' felk üre orulduğu zaman müneccmlern "ürkler ne kadar tere" cevabı döneme ışık tutmaı açıından önemldr. 166 Sonuç olarak u'tez dönemnde ürk komutanlar araındak rekabet devam etmş; ürklern nüfuzlarını kırmak teyen halfe bu çekşmelere müdahale etmemş ancak onunda tıpkı bey' at edlmştr. 7-ühted Dönem: ütan gb öldürülüp yerne br başkaına u'tez'n yancı grup tarafından azedlmenn ardından 254/868 yılında Bağdat'a gönderlen ühted'ye 255/869 yılında bey'at edlmştr. ühted,.. u'tez le görüşüp kend teğ doğrultuunda halfelkten çekldğn bldrme üzerne halfelğ kabul etmştr. 167 Dönemn genel özellğ olarak ütan, u'tez ve dğer halfelerde olduğu gb Phted'nn halfelğnde de otorte ahb olan ürk komutanlar tedkler gb hareket etmeye devam etmşlerdr. Bu dönem dğer dönemlerden ayıran fark otorte ahb olan mlerdr. ühted dönemnde aktf rol oynayan ürk komutanlar Bayık Bey, ua b. Boğa ve Salh b. Vaf olmuşlardır. 168 Salh b. Vaf, halfeye karşı kurmuş olduğu otorteden cearetlenerek bazı devlet adamlarını ezyet edp öldürmüş malarına da el koymak uretyle gücünü perçnlemştr. 169 ühted, Salh b. Vaf'n bu hakız uygula~alarına adece " Kırbaç le dövüp öldürmekten başka ceza yok muydu? Hap yeterl değl myd?... " demek uretyle tepkn dle getreblmştr. 170 Ancak Salh b. Vaf'n bu yöndek uygulamaları adece devlet adamlarının malarına el koymakla ınırlı kalmamış aynı zamanda u'tez'n anne Kabha'nın malarına da el koymuş- 163 bnü'i-r, el-kaml, Vll/ aber, arh, IX/ İbnü'I-r, el-kaml, VII/76-77.u'tez'n Salh b. vaf ve uhammed b. Boğa tarafından öldürüldüğüne dar rvayetlerde vardır. (bnü'l-mad,bu'i-felah Abdülhayy e-hanbel,(1089/1678), Şezeratü'z-Zeheb f Ahbar men Zeheb,Beyrut,1979, 11/130) 166 İbn ktaka, e-fahn~ Yaküb, arh, 11/ eüd'de dönemn otorte ahb komutanının ua b. Boğa Samerra'ya gelnceye kadar Salh b. Vaf olduğuna şaret edlmektedr. ( eud, et-enbh ve'l-şraf,.317) 169 Yaküb, arh,ll/ a ber, arh, ıx/398

21 Abba Başşehr Samerra ve Abba arhnde Samerra Dönem 103 tur. Kabha, Salh b. Vaf' öldürme huuunda başarılı alamayınca kaçmış ancak Salh b. Vaf tarafından yakalanmıştır. mal görülmemş mücevherlerle yakalanan Kabha, Salh b. Vaf le evlenmş, malarına el konulup yne Salh b. Vaf tarafından ekke'ye ürgün edlmştr. 171 Salh b. Vaf'n tek otorte gb hareket etme, tedğ kşlern malarına orguuz ualz el koymaı, o ırada Rey'de bulunan ua b. Boğa'nın Samerra'ya gelşne dek devam etmştr. Bu noktada, ua b. Boğa'nın tam da Zeyd b. Al'y yakalamak üzere olduğu br anda Samerra'ya gelme hakkında farklı rvayetler karşımıza çıkmaktadır. Buna göre; a) Kabha, ürklerden gördüğü ezyetler anlatan br mektup yazıp ua b. Boğa'dan yardım temş, ancak Samerra'da hızla gelşen olaylar onucu ua b. Boğa gelmeden u'tez öldürülmüştür. 172 b) Br dğer rvayete göre, Salh b. Vaf ve Bayık Bey'n otorte altında ezlen ühted, bu ezc durumdan kurtulup komutanlara karşı güç kazanmak amacıyla ua b. Boğa'yı çağırmıştır. 173 c) Konu hakkındak başka br rvayete göre ua b. Boğa, u'tez'n öldürülmenden dolayı Salh b. Vaf' öldürmek üzere Samerra'ya gelmştr. 174 d) ühted'nn halfe olduğunu duyan ua b. Boğa Samerra'ya gelmştr.175 e) Salh b. Vaf'n Samerra'da k davranışları ve hakız elde ettğ kazancı yolundak haberlern ua b. Boğa'nın emrnde bulunan akerlere ulaşmaı onucu ırar etmeler üzerne ua b. Boğa Samerra'ya gelmştr. 176 Görüldüğü üzere ua b. Boğa'nın Samerra'ya gelş hakkındak rvayetler çeştl olmakla brlkte olayın tarh eyrn değştrecek ntelkte çelşkler çermemektedr. Ancak ua b. Boğa'yı ühted'nn çağırdığına dar rvayet kanaatmzce k ebepten dolayı doğru değldr. Brnc; ua b. Boğa bzzat halfe tarafından çağrılmış olaydı, gelmek üzere yola çıktığı anda halfe ondan ger dönmen temezd. knc; şayet halfenn teğ üzerne gelmş olaydı, Samerra'ya geldğnde halfe huzuruna onu hemen kabul ederd. Kanaatmzce olay şu şeklde gelşmştr: Kabha'nın, kendnden yardım talebnde bulunduğu mektubu alan ua b. Boğa, hızla gelşen olaylara müdahale edememştr. Dğer taraftan Salh b. Vaf'n hakız kazanç elde ettğ yönündek haberler karşıında daha fazla duyarız kalamayan ua b. Boğa, ühted'nn gelmeme yönündek uyarılarına kulak amayarak Samerra'ya gelmştr. uhteme- 171 aber, arh, IX/ bnü'i-r, et-kaml, Vll/203; bn Haldün, arh, 111/ bn Ker, e-bdaye, Xl/ eud, urüc, IV/183; Zeheb, lber, 1/ Zetterteen, K.V, "ühted",.a, tanbul, 1971, Vlll/ I-Ya'f', Abdullah b. ' ad, r'atüt-cnan ve tbratüt-yakazan f a' rfet Havad'z-Zeman, Beyrut, 1417/1997,11/123

HUDEYBiYE ANTLAŞMASI ÖZELiNDE HZ. ÖMER'iN

HUDEYBiYE ANTLAŞMASI ÖZELiNDE HZ. ÖMER'iN tem Yıl:8 Sayı:15 2010. 43-59 HUDYBY ANLAŞASI ÖZLND HZ. ÖR'N KŞLK AHLL DNS Yrd. Doç. Dr. utafa Özkan Ş1mak Onverteltahlyat Fakülte ÖZ Hz. Ömer genelde ert mzaçlı, fevr davranablen, kendnden korkulan ve

Detaylı

3 SORU 1 SORU 4 SORU 2 SORU. TARİH GENEL KÜLTÜR ORTA ASYA TÜRK TARİHİ

3 SORU 1 SORU 4 SORU 2 SORU. TARİH  GENEL KÜLTÜR ORTA ASYA TÜRK TARİHİ h r a T p a t K Butk l k r E m h Fe GENEL KÜLTÜR ORTA ASYA TÜRK TARİHİ 1 SORU Orta Asya da Türk yurdunun sınırlarının kesn hatlarla çzlememes hang sebebe dayanmaktadır? 3 SORU İlk Türklere dar zlere hang

Detaylı

EMEVT HALiFELERiNiN EVLiLiKLERi

EMEVT HALiFELERiNiN EVLiLiKLERi tem Yt/:9 Sayt:18 2011. 243-261 V HALFLRNN VLLKLR Prof. Dr. Adnan DİRCAN Harran Ünverte lahyat Fakülte ÖZ lam arhnn öneml br dlmnde, Hz. Peygamber'n vefatından 30 yıl onra ktdara gelen ve yaklaşık 90 yıl

Detaylı

HZ HASAN'IN ZEHiRLENEREK ÖLDÜRÜLDÜGÜ iddialari ÜZERiNE BlR DEGERLENDiRME

HZ HASAN'IN ZEHiRLENEREK ÖLDÜRÜLDÜGÜ iddialari ÜZERiNE BlR DEGERLENDiRME tem Yl/::13 Sap:26 2015. 1-15 HZ HASAN'IN ZHRLNRK ÖLDÜRÜLDÜGÜ DDALARI ÜZRN BlR DGRLNDR Prof. Dr. Ünal KILIÇ Cumhuryet Ünverte lahyat Fakülte ÖZ Hz. Haan'ın vefat neden hakkında bazı ddalar vardır. Hz.

Detaylı

T.C. KADİR HAS ÜNİvERSİTESİ REKTÖRLÜ('JÜ

T.C. KADİR HAS ÜNİvERSİTESİ REKTÖRLÜ('JÜ Sayı Konu...12.30 : B.30.2.KHU.0.00.00.00- : Özürlü Öğrencler hk. KADİR HAS ÜNİvERSİTESİ REKTÖRLÜ('JÜ VEDİ L~.10. 20 0 5 Yükseköğretm Kurulu Başkanlığına Ilg: 14.09.2009 tarh 29515 sayılı yazınız. Yükseköğretm

Detaylı

ENDÜLÜS ADININ KÖKENi ÜZERiNE

ENDÜLÜS ADININ KÖKENi ÜZERiNE tem Yıl:7 Sayı:14 2009.371-376 NDÜLÜS ADININ KÖKN ÜZRN Arş.Gör. Al DADAN Selçuk Ünverte Soyal Blmler nttüü ÖZ ndülü mnn köken ken olarak tept edlmş değldr. Kelmenn yaygın olarak berk yarımadaının güneyne

Detaylı

ANE-AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş.DENGELİ EYF

ANE-AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş.DENGELİ EYF AEGON EMEKLĐLĐK VE HAYAT A.Ş. DENGELĐ EMEKLĐLĐK YATIRIM FONU FON KURULU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK FAALĐYET RAPORU Bu rapor Aegon Emekllk ve Hayat A.Ş Dengel Emekllk Yatırım Fonu nun 01.07.2009 30.09.2009 dönemne

Detaylı

CUMHURiYET DÖNEMiNDE ( ) EMEVfLER HAKKINDA YAPILAN ÇALIŞMALAR

CUMHURiYET DÖNEMiNDE ( ) EMEVfLER HAKKINDA YAPILAN ÇALIŞMALAR tem Yt/:9 Sayt:17 2011. 49-97 CUHURY DÖNND (1923-2010) VfLR HAKKINDA YAPILAN ÇALIŞALAR Prof. Dr. Adnan DRCAN Harran Ünverte lahyat Fakülte ÖZ lam edenyetnn şekllenmende öneml br etkye ahp olan mevler dönem

Detaylı

ERKEN DÖNEM ŞlA'SI NASIL MEZHEBE DÖNÜŞTÜ?* Marshall G. S. HODGSON Çev.: S1dd1k KORKMAZ NE.Ü. ilahiyat Fakültesi ögretim Üyesi ÖZET

ERKEN DÖNEM ŞlA'SI NASIL MEZHEBE DÖNÜŞTÜ?* Marshall G. S. HODGSON Çev.: S1dd1k KORKMAZ NE.Ü. ilahiyat Fakültesi ögretim Üyesi ÖZET tem Y/:9 Sayt:18 2011. 289-311 RKN DÖN ŞlA'SI NASIL ZHB DÖNÜŞÜ?* arhall G. S. HODGSON Çev.: S1dd1k KORKAZ N.Ü. lahyat Fakülte ögretm Üye ÖZ Başlangıçta Şffk, naaşeryye menuplarının ve hatta Sünnlern andığının

Detaylı

EBU ishak EŞ-ŞATIB7 (V. 790/1388) VE YAŞAD/Gl DÖNEMDE GJRNATA

EBU ishak EŞ-ŞATIB7 (V. 790/1388) VE YAŞAD/Gl DÖNEMDE GJRNATA tem Yıl:7 Sayı:14. 2009.221-237 BU SHAK Ş-ŞAIB7 (V. 790/1388) V YAŞAD/Gl DÖND GJRNAA Dr. Burhan BALACI Çukurova Onvertel lahyat Fakülte ÖZ bü hak İbrahm b. üa b. uhammed e-lahm e-gırnat eş-şatıb (v. 790/1388)

Detaylı

X, R, p, np, c, u ve diğer kontrol diyagramları istatistiksel kalite kontrol diyagramlarının

X, R, p, np, c, u ve diğer kontrol diyagramları istatistiksel kalite kontrol diyagramlarının 1 DİĞER ÖZEL İSTATİSTİKSEL KALİTE KONTROL DİYAGRAMLARI X, R, p, np, c, u ve dğer kontrol dyagramları statstksel kalte kontrol dyagramlarının temel teknkler olup en çok kullanılanlarıdır. Bu teknkler ell

Detaylı

T.C. KEÇiÖREN BELEDİYE BAŞKANLIGI Mali Hizmetler Müdürlüğü BAŞKANLIK MAKAMINA

T.C. KEÇiÖREN BELEDİYE BAŞKANLIGI Mali Hizmetler Müdürlüğü BAŞKANLIK MAKAMINA l!l KEÇÖREN BELEDİYE BAŞKANLIGI KEÇöREN BELeDYES SA YI : M.06.6.KEç.O-31/2009KONU: Yetk Devr bo f.!200fd 6.1. BAŞKANLIK MAKAMINA Blndğ üzere O 1.01.2006 tarhnden tbaren tüm yerel yönetmlerde 31.12.2005

Detaylı

SELÇUKLULARlN HiLAFET'LE ilk TEMASI VE BÜVEYHlLER'LE ilişkiler

SELÇUKLULARlN HiLAFET'LE ilk TEMASI VE BÜVEYHlLER'LE ilişkiler tem Yt/:10 Sayt:19 2012. 237-252 SLÇUKLULARlN HLAF'L LK ASI V BÜVYHlLR'L LŞKLR dpakyol ardn t üftü/ügü ÖZ!üveyhler'n Abbaler bakı altına alarak Halfeler etkz hale getrdkler ve HllfetrFatımlere devretmeye

Detaylı

MÜSLÜMANLARlN FETHiNDEN MERVANlLERiN

MÜSLÜMANLARlN FETHiNDEN MERVANlLERiN tem Yt/:9 Sayt:17 2011. 9-22 ÜSLÜANLARlN FHNDN RVANlLRN YlKlLlŞlNA KADAR YYAFARKN Prof.Dr. Adnan DRCAN Harran Ünverte lahyat Fakülte ÖZ eyyafarkn, 19/640'da yaz b. Ganm tarafından ulhla fethedlmş; ülümanlar

Detaylı

ÇOKLU REGRESYON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-YON KATSAYILARININ YORUMU

ÇOKLU REGRESYON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-YON KATSAYILARININ YORUMU 6.07.0 ÇOKLU REGRESON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-ON KATSAILARININ ORUMU ÇOKLU REGRESON MODELİ Ekonom ve şletmeclk alanlarında herhang br bağımlı değşken tek br bağımsız

Detaylı

Tek Yönlü Varyans Analizi

Tek Yönlü Varyans Analizi Tek Yönlü Varyan Analz Nedr ve hang durumlarda kullanılır? den fazla grupların karşılaştırılmaı öz konuu e, çok ayıda t-tet nn kullanılmaı, Tp I hatanın artmaına yol açar; Örneğn, eğer 5 grubu kşerl olarak

Detaylı

YÜKSEK LİsANS VE DOKTORA PROGRAMLARI

YÜKSEK LİsANS VE DOKTORA PROGRAMLARI , EK-A YÜKSEK LİsANS VE DOKTORA PROGRAMLARI Değerl Arkadaşlar, --e------ Bldğnz üzere, ş dünyası sthdam edeceğ adaylarda, ünverste mezunyet sonrası kendlerne ne ölçüde katma değer ekledklern de cddyetle

Detaylı

Dergimiz. Sosyal ve Beşeri Bilimler Veri Tabanı'nca Taranmaktadır.

Dergimiz. Sosyal ve Beşeri Bilimler Veri Tabanı'nca Taranmaktadır. Dergmz Soyal ve Beşer Blmler Ver abanı'nca aranmaktadır. tem Yıl:10 Sayı:20 2012 tem Yt/:10 Sayt:20 2012. 219-243 V HALFLRNN ÖLÜ SBPLRı uratakkuş Recep ayyp rdogan Ünverte İlahyat Fakülte Özet lam arhnde

Detaylı

islam TARiHiNDE BiRARADA YAŞAMA TECRÜBESi

islam TARiHiNDE BiRARADA YAŞAMA TECRÜBESi tem Yı1:7 Sayı:14. 2009.41-59 SLA ARHND BRARADA YAŞAA CRÜBS (ASR-1 SAAD V NDÜLÜS ÖRNGY Pmf.Dr. İmal Hakkt AÇKN Se/çuk Ünverte lahyat Fakülte ÖZ Dünya üzerndek şddet ve terör olaylarında dnlern rolünün

Detaylı

GIDA SEKTÖRÜNDE İSTATİSTİKSEL KALİTE KONTROL GRAFİKLERİNİN BİR UYGULAMASI

GIDA SEKTÖRÜNDE İSTATİSTİKSEL KALİTE KONTROL GRAFİKLERİNİN BİR UYGULAMASI GIDA SEKTÖRÜNDE İSTATİSTİKSEL KALİTE KONTROL GRAFİKLERİNİN BİR UYGULAMASI Aytaç PEKMEZCİ * Özet Kalte kontrol grafkler üreç kontrolü ve yleştrlmende öneml br yere ahptr. İşletmelerdek ürünlern kalte düzeylernn

Detaylı

CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRKİYESİNDE MALİYE BİLİMİNDE YAŞANAN GELİşMELER. Ahmet Burçin YERELi*

CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRKİYESİNDE MALİYE BİLİMİNDE YAŞANAN GELİşMELER. Ahmet Burçin YERELi* CUMHURİYT DÖNMİ TÜRKİYİND MALİY BİLİMİND YAŞANAN GLİşMLR Ahmet Burçn YRL* İçnde bulunduğumuz yüzyılın şu son günlernde, gerye dönüp baktığımızda yaşanan sosyal ve teknk gelşmeler tbaryle yrmnc yüzyılın

Detaylı

i 01 Ekim 2008 tarihinde yurürlüğe.giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık

i 01 Ekim 2008 tarihinde yurürlüğe.giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık . '" ıo:."'. >.. ~. T.C. BAŞBAKANLIK Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü Sayı, Konu :B.02.ı.SYD.0.08.300.5990/8237 :tılkemz Vatandaşı Olmayan ve Muhtaç Durumda Bulunan Yabancılara S\'D Vakınarından

Detaylı

ANE - AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş.DENGELİ EYF

ANE - AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş.DENGELİ EYF AEGON EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. DENGELİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU FON KURULU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK FAALİYET RAPORU Bu rapor AEGON Emekllk ve Hayat A.Ş Dengel Emekllk Yatırım Fonu nun 01.07.2011 30.09.2011 dönemne

Detaylı

ENDÜSTRİNİN DEĞİŞİK İŞ KOLLARINDA İHTİYAÇ DUYULAN ELEMANLARIN YÜKSEK TEKNİK EĞİTİM MEZUNLARINDAN SAĞLANMASINDAKİ BEKLENTİLERİN SINANMASI

ENDÜSTRİNİN DEĞİŞİK İŞ KOLLARINDA İHTİYAÇ DUYULAN ELEMANLARIN YÜKSEK TEKNİK EĞİTİM MEZUNLARINDAN SAĞLANMASINDAKİ BEKLENTİLERİN SINANMASI V. Ulusal Üretm Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul Tcaret Ünverstes, 5-7 Kasım 5 ENDÜSTRİNİN DEĞİŞİK İŞ KOLLARINDA İHTİYAÇ DUYULAN ELEMANLARIN YÜKSEK TEKNİK EĞİTİM MEZUNLARINDAN SAĞLANMASINDAKİ BEKLENTİLERİN

Detaylı

SALTANAT LOZAN ANT.notebook. March 13, 2014 LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI ( 24 TEMMUZ 1923 ) HANGİ KONULARDAN TAVİZ YOK?

SALTANAT LOZAN ANT.notebook. March 13, 2014 LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI ( 24 TEMMUZ 1923 ) HANGİ KONULARDAN TAVİZ YOK? LOZAN BARIŞ ANTLAŞMASI ( 24 TEMMUZ 1923 ) 1. TBMM saltanatı kaldırarak İtlaf Devletlernn kllk çıkartma oyunları bozuldu. 2. Konferansın İzmr'de toplanması teklf reddedld. Neden İzmr :...... 3. Konferansa

Detaylı

ABBASiLER DÖNEMiNDE PARA BASlMI

ABBASiLER DÖNEMiNDE PARA BASlMI tem Yı1:8 Sayı:15 2010. 79-110 ABBASLR DÖNND PARA BASlI Dr. utafa HZL DV /Ilm Kültür Sanat ve Yayın Kurulu Başkan@ ÖZ Br değer ve dönüşüm aracı olan paranın lam devlet geleneğnde gelşme ve olgunlaşma devrn

Detaylı

ABBAS/HALiFESiNASIR LiDTNiLLAH'IN

ABBAS/HALiFESiNASIR LiDTNiLLAH'IN tem Yl/:9 Say/:18 2011. 181-196 ABBAS/HALFSNASIR LDNLLAH'IN HARZŞAHLAR L KDAR ÜCADLS Doç. Dr. Oman GÜRBÜZ Atatürk Ünverte lahyat Fakülte ÖZ lad IX. yüzyılın ortalarından tbaren Abba hlafet ek gücünü kaybeder.

Detaylı

Mal Piyasasının dengesi Toplam Talep tüketim, yatırım ve kamu harcamalarının toplamına eşitti.

Mal Piyasasının dengesi Toplam Talep tüketim, yatırım ve kamu harcamalarının toplamına eşitti. B.E.A. Mal Hzmet Pyasaları le Fnans Pyasalarının Ortak Denges Mal Pyasası Denges: (IS-LM) Model Mal Pyasasının denges Toplam Talep tüketm, yatırım ve kamu harcamalarının toplamına eştt. = C(-V)+I+G atırımlar

Detaylı

'~'l' SAYı : 34203882-821 i ı 1-1 C _:J 1...110/2013 KONU : Kompozisyon Yarışması. T.C SINCAN KAYMAKAMllGI Ilçe Milli Eğitim Müdürlüğü

'~'l' SAYı : 34203882-821 i ı 1-1 C _:J 1...110/2013 KONU : Kompozisyon Yarışması. T.C SINCAN KAYMAKAMllGI Ilçe Milli Eğitim Müdürlüğü BÖLÜM: Temel Eğtm T.C SINCAN KAYMAKAMllGI Ilçe Mll Eğtm Müdürlüğü SAYı : 34203882-821 ı 1-1 C _:J 1...110/2013 KONU : Kompozsyon Yarışması TÜM OKUL MÜDÜRLÜKLERNE SNCAN Ilg :Vallk Makamının 25.10.2013 tarh

Detaylı

HZ. PEYGAMBER VE RAŞiD HALiFELER DÖNEMiNDE ÖZEL iz VE işaret OLARAK KULLANILAN PAROLA VE BAYRAKLAR

HZ. PEYGAMBER VE RAŞiD HALiFELER DÖNEMiNDE ÖZEL iz VE işaret OLARAK KULLANILAN PAROLA VE BAYRAKLAR tem Y/:9 SayJ:17 2011. 155-175 HZ. PYGABR V RAŞD HALFLR DÖNND ÖZL z V ŞAR OLARAK KULLANILAN PAROLA V BAYRAKLAR Dr. ehmet ŞŞR D B. Konya erkez Setçuk/u Va z ÖZ Haberleşme, devlet ve toplumlar çn zarur br

Detaylı

Direct Decomposition of A Finitely-Generated Module Over a Principal Ideal Domain *

Direct Decomposition of A Finitely-Generated Module Over a Principal Ideal Domain * BİR ESAS İDEAL BÖLGESİ ÜZERİNDEKİ SONLU DOĞURULMUŞ BİR MODÜLÜN DİREK PARÇALANIŞI * Drec Decompoon of A Fnely-Generaed Module Over a Prncpal Ideal Doman * Zeynep YAPTI Fen Blmler Enüü Maemak Anablm Dalı

Detaylı

T.C BARTIN il ÖZEL idaresi YAZı işleri MÜDÜRLÜGÜ. TEKliF SAHiBiNiN

T.C BARTIN il ÖZEL idaresi YAZı işleri MÜDÜRLÜGÜ. TEKliF SAHiBiNiN TARH:...05/205 SAYı Adı SoyadılTcaret Ünvanı Teblgat Adres Bağlı Olduğu Verg Dares Verg Numarası T.C.Kmlk Numarası Telefon No Faks No E-Mal T.C BARTIN L ÖZEL DARES YAZı ŞLER MÜDÜRLÜGÜ TEKlF MEKTUBU TEKlF

Detaylı

Dergimiz. Sosyal ve Beşeri Bilimler Veri Tabanı'nca Taranmaktadır.

Dergimiz. Sosyal ve Beşeri Bilimler Veri Tabanı'nca Taranmaktadır. Dergmz Soyal ve Beşer Blmler Ver abanı'nca aranmaktadır. tem Yıl:10 Sayı:20 2012 tem Yı/:10 Sayı:20 2012. 11-39 HZ. ÖR'N DN'Y HCRYL LGL RVAYLRN DGRLNDRLS Yrd. Doç. Dr. Ömer ÖZPINAR N.rbakan Ünverte lahyat

Detaylı

NOT: Deney kılavuzunun Dönme Dinamiği Aygıtının Kullanımı İle İlgili Bilgiler Başlıklı Bölümü okuyunuz.

NOT: Deney kılavuzunun Dönme Dinamiği Aygıtının Kullanımı İle İlgili Bilgiler Başlıklı Bölümü okuyunuz. 8. AÇISAL HIZ, AÇISAL İVME VE TORK Hazırlayan Arş. Grv. M. ERYÜREK NOT: Deney kılavuzunun Dönme Dnamğ Aygıının Kullanımı İle İlgl Blgler Başlıklı Bölümü okuyunuz. AMAÇ 1. Küle merkez boyunca geçen ab br

Detaylı

2 MANYETİZMA. 7. Etki ile mıknatıslanmada mıknatısın 5. K L M F F S N S N S N

2 MANYETİZMA. 7. Etki ile mıknatıslanmada mıknatısın 5. K L M F F S N S N S N 3 Manyetzma Test Çözümler 1 Test 1'n Çözümler 3. 1 2 3 4 5 6 1. X Şekl I M 1 2 Y 3 4 Mıknatıs kutupları Şekl I dek gb se 4 ve 5 numaralı kutuplar zıt şaretl olur. Manyetk alan çzgler kutup şddet le doğru

Detaylı

Doğru Önermeler, Yanlış Önermeler 1 Ali Nesin

Doğru Önermeler, Yanlış Önermeler 1 Ali Nesin Doğru Önermeler, Yanlış Önermeler Al Nesn Bu yazıda 6 mantık sorusu sorup yanıtlayacağız. Brnc Blmece. Yargıç karar recek. Mahkeme tutanaklarından şu blgler çıkıyor: Eğer A suçsuzsa, hem B hem C suçlu.

Detaylı

KUR'AN SANATI VE ESTETİGİ ÜZERİNE

KUR'AN SANATI VE ESTETİGİ ÜZERİNE tem Yıl:8 Sayı:16 2010. 161-179 KUR'AN SANAI V SİGİ ÜZRİN Yrd.Doç.Dr. utafa YILDIRI Selçuk Ünverte lahyat Fakülte ÖZ Bu çalışmada, Kur'an-ı Kerm'n anat ve etetk yönü ele alınmıştır. Çalışma dört bölümden

Detaylı

MOBİPA MOBİLYA TEKSTİL İNŞAAT NAKLİYE PETROL ÜRÜNLERİ. SÜPERMARKET VE TuRİzM SANAYİ VE TİcARET ANONİM ŞİRKETİ

MOBİPA MOBİLYA TEKSTİL İNŞAAT NAKLİYE PETROL ÜRÜNLERİ. SÜPERMARKET VE TuRİzM SANAYİ VE TİcARET ANONİM ŞİRKETİ MOBİPA MOBİLYA TEKSTİL İNŞAAT NAKLİYE PETROL ÜRÜNLERİ SÜPERMARKET VE TuRİzM SANAYİ VE TİcARET ANONİM ŞİRKETİ 2011-2012-2013 MALİ yılına İLİşKİN YÖNETİM KURULU FAALİYET RAPORU ("Şrket") 01012011-31 ı22013

Detaylı

(ö.238/852) Dr. Fatih ERKOÇOGLU Cumhuriyet Üniversitesi Ilahiyat Fakültesi ÖZET

(ö.238/852) Dr. Fatih ERKOÇOGLU Cumhuriyet Üniversitesi Ilahiyat Fakültesi ÖZET tem Yıl:7 Sayı:14 2009.261-281 NDÜLÜS'ÜN 11 SANA GÜNŞİ" ZİRYAB (ö.238/852) Dr. Fath RKOÇOGLU Cumhuryet Ünverte Ilahyat Fakülte Yrd.Doç.Dr. Faz/ı ARSLAN rclye Ünverte Güzel Sanatlar Fakülte ÖZ Zryab, mük

Detaylı

TEKNOLOJiK GELişMELERVE islam AHLAKI

TEKNOLOJiK GELişMELERVE islam AHLAKI TEKNOLOJK GELşMELERVE SLAM AHLAKI Prof. Dr. Hüseyn PEKER"" İslam Dn'nİn hedef nsanı olgunlaştırmak, güzel ahlak sahb yapmaktır. Peygambermz, peygamberlğn ahlaka hasretmş ve "Ben ancak y ahlakı tamamlamak

Detaylı

ARAŞTIRMA. Marka yüzlerini

ARAŞTIRMA. Marka yüzlerini Marka yüzlern? z n d r l b l ı s a n Markaların mesajlarını hedef ktlelerne letmede ve tbarlarını artırma yolunda ş brlğne gttğ marka yüzler km zaman olumlu ve başarılı sonuçlar doğururken, km zaman tüketcler

Detaylı

T.C. MİLLİ EGİTİM BAKANLIGI Sağlık İşleri Dairesi Başkanlığı 10. 03.2010 00747. ... VALİLİGİNE (İl Milli Eğitim Müdürlüğü)

T.C. MİLLİ EGİTİM BAKANLIGI Sağlık İşleri Dairesi Başkanlığı 10. 03.2010 00747. ... VALİLİGİNE (İl Milli Eğitim Müdürlüğü) T.C. MİLLİ EGİTİM BAKANLIGI Sağlık İşler Dares Başkanlığı SA YI : B.08.0.SDB.0.ll.00.00/ KONU: Beslenme Dostu Okullar Projes 10. 03.2010 00747... VALİLİGİNE (İl Mll Eğtm Müdürlüğü) İlg: a)bakanlığımız

Detaylı

SULTAN MAHMUD'UN VEFATINA KADAR GAZNELi KARAHANLI ilişkisi

SULTAN MAHMUD'UN VEFATINA KADAR GAZNELi KARAHANLI ilişkisi tem Yt/:9 Sayt:18 2011. 161-180 SULAN AHUD'UN VFAINA KADAR GAZNL KARAHANLI LŞKS ohammad Qam BAD N..Ü.SOS. BL NS. lam arh Blm Da/1 Doktora Öjtrenc ÖZ Horaan ve averaünnehr bölgelernde mütakl hanedan devletlernn

Detaylı

ENDÜLÜS SANATLARI. Jerrilynn DODDS çev. Arş. Gör. Ahmet GEDiK Selçuk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi ÖZET

ENDÜLÜS SANATLARI. Jerrilynn DODDS çev. Arş. Gör. Ahmet GEDiK Selçuk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi ÖZET tem Yı1:7 Sayı:14. 2009..449-470 NDÜLÜS SANALARI Jerrlynn DODDS çev. Arş. Gör. Ahmet GDK Selçuk Ünverte Güzel Sanatlar Fakülte ÖZ lam dare merkeznden oldukça uzakta ve dama Hırtyan kmlğn muhafaza eden

Detaylı

TÜM BANKA-SEN SAYFA 1

TÜM BANKA-SEN SAYFA 1 TEMMUZlAGUSTOS/EYlÜl1998 TÜM BANKA-SEN SAYFA 1 çndekler Merhaba / 1 Banka Çalışanlarının Haberleşme Ağını Brlkte Kuralım / 2 Tüm Banka-Sen 3.0lağan Genel Kurulu'nu Yaptı / 3 Yen Süreç ve Görevlermz / 6

Detaylı

BİR BOYUTLU HAREKET FİZİK I. Bir Boyutlu Hareket? 12.10.2011. Hız ve Sürat. 1 boyut (doğru) 2 boyut (düzlem) 3 boyut (hacim) 0 boyut (nokta)

BİR BOYUTLU HAREKET FİZİK I. Bir Boyutlu Hareket? 12.10.2011. Hız ve Sürat. 1 boyut (doğru) 2 boyut (düzlem) 3 boyut (hacim) 0 boyut (nokta) .0.0 r oulu Hareke? İR OYUTLU HREKET FİZİK I bou (doğru bou (düzlem 3 bou (hacm 0 bou (noka u bölümde adece br doğru bounca harekee bakacağız (br boulu. Hareke ler olablr (pozf erdeğşrme ea ger olablr

Detaylı

TOKAT VE NİKSAR'DA YAĞI-BASAN MEDRESELERİ

TOKAT VE NİKSAR'DA YAĞI-BASAN MEDRESELERİ TOKAT VE NİKSAR'DA YAĞI-BASAN MEDRESELERİ APTULLAH KURAN DANİŞMENDLÎ MEDRESELERİ : Anadolu* nun doğusunda, Anadolu Selçuklularına tâb olarak XII. yüzyılda hüküm süren ve Anadolu Selçuklularmm batıda, Haçlı

Detaylı

ELM201 ELEKTRONİK-I DERSİ LABORATUAR FÖYÜ

ELM201 ELEKTRONİK-I DERSİ LABORATUAR FÖYÜ T SAKAYA ÜNİESİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTİK-ELEKTONİK MÜHENDİSLİĞİ ELM201 ELEKTONİK- DESİ LAOATUA FÖYÜ DENEYİ YAPTAN: DENEYİN AD: DENEY NO: DENEYİ YAPANN AD ve SOYAD: SNF: OKUL NO: DENEY GUP NO: DENEY

Detaylı

BATI'DA DiN-DEVLET İLİŞKİLERİNDE ORTAYA ÇlKAN DÖNEMLER

BATI'DA DiN-DEVLET İLİŞKİLERİNDE ORTAYA ÇlKAN DÖNEMLER tem Yl/:10 SayJ:19 2012. 195-208 BAI'DA DN-DVL İLİŞKİLRİND ORAYA ÇlKAN DÖNLR Dr. Oman Zahd ÇFÇ ÖgretmenjN.. Ünverte Soyal Blmler nttüü Felefe ve Dn Blmler Ana Blm Dalı ÖZ Bu çalışmada, Batı'da ortaya çıkmış

Detaylı

TÜRK-iSLAM KÜLTÜR MERKEZLERiNDEN BiRi OLARAK BELH ŞEHRi

TÜRK-iSLAM KÜLTÜR MERKEZLERiNDEN BiRi OLARAK BELH ŞEHRi tem Y/:9 Sayd8 2011. 219-241 ÜRK-SLA KÜLÜR RKZLRNDN BR OLARAK BLH ŞHR ohammad Yar AHD Konya N. Ünverte Soya/ Blmler nttüü, İlam arh Blm Dalt ÖZ lam blm ve kültür tarhnn öneml merkezlernden br olan Belh,

Detaylı

İSTANBUL HALKININ DAYANIKLI TÜKETİM MALLARI SAHİPLİĞİ VE EDİNME BİÇİMLERİ

İSTANBUL HALKININ DAYANIKLI TÜKETİM MALLARI SAHİPLİĞİ VE EDİNME BİÇİMLERİ İTANBUL TİCARET DA YAYN N.: 199-15 İTANBUL HALKNN DAYANKL TÜKETİ ALLAR AHİPLİĞİ VE EDİNE BİÇİLERİ Prf. Dr. TANER BERKY - Prf.Dr. ERE KNGAR İÇİNDEKİLER ÖNÖZ UNUŞ,, ayfa N :. GENEL DEĞERLENDİRE, ÖZET BULGULAR

Detaylı

Doğrusal Korelasyon ve Regresyon

Doğrusal Korelasyon ve Regresyon Doğrusal Korelasyon ve Regresyon En az k değşken arasındak lşknn ncelenmesne korelasyon denr. Kşlern boyları le ağırlıkları, gelr le gder, öğrenclern çalıştıkları süre le aldıkları not, tarlaya atılan

Detaylı

ÖZKENT ŞEHRi, TÜRKLERiN islamiaşmasi VE islam KÜLTÜR VE MEDENiYETiNiN GELiŞMESiNDE ROLÜ

ÖZKENT ŞEHRi, TÜRKLERiN islamiaşmasi VE islam KÜLTÜR VE MEDENiYETiNiN GELiŞMESiNDE ROLÜ tem Yl/:13 Sayt:25 2015. 125-149 ÖZKN ŞHR, ÜRKLRN SLAAŞASI V SLA KÜLÜR V DNYNN GLŞSND ROLÜ Yrd. Doç. Dr. Oman A YDlN LI armara Ünverte hahyat Fakühel ÖZ Kırgıztan'ın güneybatıında yer alan tarh Özkent

Detaylı

DENTAŞKAGITSANAViANONiM ŞiRKETi'NiN 06.01.2015 TARiHiNDE VAPILANOLAGANÜSTÜGENELKURUL TOPLANTı TUTANAGI

DENTAŞKAGITSANAViANONiM ŞiRKETi'NiN 06.01.2015 TARiHiNDE VAPILANOLAGANÜSTÜGENELKURUL TOPLANTı TUTANAGI ~ AShna Uygunaur DENTAŞKAGITSANAVANONM ŞRKET'NN 06.01.2015 TARHNDE VAPILANOLAGANÜSTÜGENELKURUL TOPLANTı TUTANAGI N20050 9 O 8 Ocak 2015 Dentaş Kağıt Sanay Anonm Şrket'nn Olağanüstü Genel Kurul toplantısı

Detaylı

5.3. Tekne Yüzeylerinin Matematiksel Temsili

5.3. Tekne Yüzeylerinin Matematiksel Temsili 5.3. Tekne Yüzeylernn atematksel Temsl atematksel yüzey temslnde lk öneml çalışmalar Coons (53) tarafından gerçekleştrlmştr. Ferguson yüzeylernn gelştrlmş hal olan Coons yüzeylernde tüm sınır eğrler çn

Detaylı

Basel II Geçiş Süreci Sıkça Sorulan Sorular

Basel II Geçiş Süreci Sıkça Sorulan Sorular Basel II Geçş Sürec Sıkça Sorulan Sorular Soru No: 71 Cevaplanma Tarh: 06.03.2012 İlgl Hüküm: --- Konu: Gayrmenkul İpoteğyle Temnatlandırılmış Alacaklar İçn KR510AS Formunun Doldurulmasına İlşkn Örnek

Detaylı

PARÇALI DOĞRUSAL REGRESYON

PARÇALI DOĞRUSAL REGRESYON HAFTA 4 PARÇALI DOĞRUSAL REGRESYO Gölge değşkenn br başka kullanımını açıklamak çn varsayımsal br şrketn satış temslclerne nasıl ödeme yaptığı ele alınsın. Satış prmleryle satış hacm Arasındak varsayımsal

Detaylı

"KUMANDAN" OLARAK PEYGAMBER [Hz.] MUHAMMED: Birinci Dünya Savaşı Öncesinde Osmanlt/ar'da Siyer Yazıctltgt 1

KUMANDAN OLARAK PEYGAMBER [Hz.] MUHAMMED: Birinci Dünya Savaşı Öncesinde Osmanlt/ar'da Siyer Yazıctltgt 1 tem Yıl:8 Sayı:15 2010. 321-343 "KUANDAN" OLARAK PYGABR [Hz.] UHAD: Brnc Dünya Savaşı Öncende Omanlt/ar'da Syer Yazıctltgt 1 Gottfred HAGrf Çev.:-Df, Gülgün UYA~ armara Ünverte/tahyat Fakülte ÖZ Brnc Dünya

Detaylı

YAHUDA iskaryot 1. Doç. Dr. Fethi Ahmet POLA T Selçuk Üniversitesi liahiyat Fakültesi

YAHUDA iskaryot 1. Doç. Dr. Fethi Ahmet POLA T Selçuk Üniversitesi liahiyat Fakültesi tem Yıl:8 Sayı:16 2010. 61-97 İNCLLRD ve İSLA FSİR GLNGND YAHUDA SKARYO 1 Doç. Dr. Feth Ahmet POLA Selçuk Ünverte lahyat Fakülte "'n byük cezaya çarptırılan, Şu yukarıdak nıh' ded, utam, 'İkaryot Yahuda';

Detaylı

MUHASEBE BÖLÜMÜ MESLEK DERSLERİ KİTAPLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ ARAŞTIRMASI

MUHASEBE BÖLÜMÜ MESLEK DERSLERİ KİTAPLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ ARAŞTIRMASI .. Î eslekî ve eknk ğtm raştırma ve elştrme erkez aşkanlığı () ayın o : 30. brahm lz 2001 : 975-11-2109-4 uhasebe, tcarî hayatın temel meslek alanlarından brsdr. lkemzde muhasebe meslek alanında, ş ve

Detaylı

TÜRK KAMU YÖNETiMiNDE PLANLAMA BiRiMLERi VE SORUNLARI

TÜRK KAMU YÖNETiMiNDE PLANLAMA BiRiMLERi VE SORUNLARI TÜRK KAMU YÖNETMNDE PLANLAMA BRMLER VE SORUNLARI Gencay ŞAYLAN TODA1E Asstanı GİRİş Hemen hemen on yıllık br süreden ber planlama term Türkye'de karzmatk br anlam fade etmektedr. 1950-1960 syasal mücadele

Detaylı

SEK Tahmincilerinin Arzulanan Özellikleri. SEK Tahmincilerinin Arzulanan Özellikleri. Ekonometri 1 Konu 9 Sürüm 2,0 (Ekim 2011)

SEK Tahmincilerinin Arzulanan Özellikleri. SEK Tahmincilerinin Arzulanan Özellikleri. Ekonometri 1 Konu 9 Sürüm 2,0 (Ekim 2011) SEK Tahmnclernn Arzulanan Özellkler İk Değşkenl Bağlanım Model SEK Tahmnclernn Arzulanan Özellkler Ekonometr 1 Konu 9 Sürüm 2,0 (Ekm 2011) http://www.ackders.org.tr SEK Tahmnclernn Arzulanan Özellkler

Detaylı

TRANSPORT PROBLEMI için GELIsTIRILMIs VAM YÖNTEMI

TRANSPORT PROBLEMI için GELIsTIRILMIs VAM YÖNTEMI Yönetm, Yl 9, Say 28, Ekm - 1997,5.20-25 TRANSPORT PROBLEMI ÇIN GELIsTIRILMIs VAM YÖNTEMI Dr. Erhan ÖZDEMIR I.Ü. Teknk Blmler M.Y.O. L.GIRIs V AM transport problemlerne en düsük malyetl baslangç çözüm

Detaylı

Manyetizma Testlerinin Çözümleri. Test 1 in Çözümü

Manyetizma Testlerinin Çözümleri. Test 1 in Çözümü 4 Manyetzma Testlernn Çözümler 1 Test 1 n Çözümü 5. Mıknatısların brbrne uyguladığı kuvvet uzaklığın kares le ters orantılıdır. Buna göre, her br mıknatısa uygulanan kuvvet şekl üzernde gösterelm. 1. G

Detaylı

YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2006 Cilt:13 Sayı:1 Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. MANİSA

YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2006 Cilt:13 Sayı:1 Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. MANİSA YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2006 Clt:3 Sayı: Celal Bayar Ünverstes İ.İ.B.F. MANİSA Bulanık Araç Rotalama Problemlerne Br Model Öners ve Br Uygulama Doç. Dr. İbrahm GÜNGÖR Süleyman Demrel Ünverstes, İ.İ.B.F.,

Detaylı

BETONARME ÇERÇEVE TÜRÜ YAPILARDA HASAR DÜZEYİ TAHMİN GÖSTERGELERİ. Engin YILMAZKUDAY 1, Kamuran ÖZTEKİN 2 enginyk@hotmail.com, kamuranoz@yahoo.

BETONARME ÇERÇEVE TÜRÜ YAPILARDA HASAR DÜZEYİ TAHMİN GÖSTERGELERİ. Engin YILMAZKUDAY 1, Kamuran ÖZTEKİN 2 enginyk@hotmail.com, kamuranoz@yahoo. BETONRME ÇERÇEVE TÜRÜ YPILRD HSR DÜZEYİ THMİN GÖSTERGELERİ Engn YILMZKUDY 1, Kamuran ÖZTEKİN 2 engnyk@hotmal.com, kamuranoz@yahoo.com ÖZ: Bu çalışmada herhang olaı br deprem önce mevcut yapıda oluşablecek

Detaylı

-e-: AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR İLE ÇOCUK NEFROLOJİ DERNEGİ ARASINDA İŞBİRLİGİ PROTOKOLÜ. AiLE VE. SOSYAL ~OLiTiKALAR BAKANllGI. 2012 Ankara ~.

-e-: AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR İLE ÇOCUK NEFROLOJİ DERNEGİ ARASINDA İŞBİRLİGİ PROTOKOLÜ. AiLE VE. SOSYAL ~OLiTiKALAR BAKANllGI. 2012 Ankara ~. ~, -e-: ALE VE ~. I H. SOSYAL ~OLTKALAR BAKANllGI AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR BAKANLIGI ÇOCUK HİzMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜGÜ İLE ÇOCUK NEFROLOJİ DERNEGİ ARASINDA İŞBİRLİGİ PROTOKOLÜ 2012 Ankara KAPSAM MADDE

Detaylı

= P 1.Q 1 + P 2.Q P n.q n (Ürün Değeri Yaklaşımı)

= P 1.Q 1 + P 2.Q P n.q n (Ürün Değeri Yaklaşımı) A.1. Mll Gelr Hesaplamaları ve Bazı Temel Kavramlar 1 Gayr Saf Yurtç Hâsıla (GSYİH GDP): Br ekonomde belrl br dönemde yerleşklern o ülkede ekonomk faalyetler sonucunda elde ettkler gelrlern toplamıdır.

Detaylı

COĞRAFYA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMINDA DOĞAL AFETLER 1 (The Natural Disasters in the Geography Teaching Curriculum)

COĞRAFYA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMINDA DOĞAL AFETLER 1 (The Natural Disasters in the Geography Teaching Curriculum) MARMARA COĞRAFYA DERGİSİ SAYI: 28, TEMMUZ - 2013, S. 276-303 İSTANBUL ISSN:1303-2429 E-ISSN 2147-7825 copyrght 2013 http://www.marmaracografya.com COĞRAFYA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMINDA DOĞAL AFETLER 1 (The

Detaylı

TÜRK SU MiMARiSi KiTABELERiNDE HAT ESTETiGi

TÜRK SU MiMARiSi KiTABELERiNDE HAT ESTETiGi tem Yı1:8 Sayı:15 2010. 193-219 ÜRK SU ARS KABLRND HA SG Yrd.Doç.Dr. Fath ÖZKAFA Setçuk O nverte Güzel Sanatlar Fakülte ÖZ ürk edenyet, köprü, bent, çeşme, ebl, elebl gb u yapıları bakımından oldukça zengn

Detaylı

Kİ-KARE TESTLERİ A) Kİ-KARE DAĞILIMI VE ÖZELLİKLERİ

Kİ-KARE TESTLERİ A) Kİ-KARE DAĞILIMI VE ÖZELLİKLERİ Kİ-KAR TSTLRİ A) Kİ-KAR DAĞILIMI V ÖZLLİKLRİ Örnekleme yoluyla elde edlen rakamların, anakütle rakamlarına uygun olup olmadığı; br başka fadeyle gözlenen değerlern teork( beklenen) değerlere uygunluk gösterp

Detaylı

İLK ELEKTRON SİKKELER. KLA 206 Yunan Numismatiği

İLK ELEKTRON SİKKELER. KLA 206 Yunan Numismatiği İLK ELEKTRON SİKKELER Skkenn ortaya çıktığı dönemde Anadolu da Lyda Hakmyet, Mermnades Sülalesnn son k kralı söz konusu d. Mermnades Sülales : Gyges (c. 680-c.645) Ardys (c. 610-c.560), Sadyattes (c.

Detaylı

T.C BARTIN iı ÖZEL idaresi PLAN PROJE YATIRIM VE inşaat MÜDÜRlÜGÜ ...,... ... ...

T.C BARTIN iı ÖZEL idaresi PLAN PROJE YATIRIM VE inşaat MÜDÜRlÜGÜ ...,... ... ... T.C BARTIN ı ÖZEL DARES PLAN PROJE YATIRIM VE NŞAAT MÜDÜRlÜGÜ TARH: 25/11/2014 SAYı: Adı SoyadılTcaret Teblgat Adres Ünvanı Bağlı Olduğu Verg Dares Verg Numarası TC.Kmlk Numarası Telefon No Faks No E-Mal

Detaylı

Standart Model (SM) Lagrange Yoğunluğu. u, d, c, s, t, b. e,, Şimdilik nötrinoları kütlesiz Kabul edeceğiz. Kuark çiftlerini gösterelim.

Standart Model (SM) Lagrange Yoğunluğu. u, d, c, s, t, b. e,, Şimdilik nötrinoları kütlesiz Kabul edeceğiz. Kuark çiftlerini gösterelim. SM de yer alacak fermyonlar Standart Model (SM) agrange Yoğunluğu u s t d c b u, d, c, s, t, b e e e,, Şmdlk nötrnoları kütlesz Kabul edeceğz. Kuark çftlern gösterelm. u, c ve t y u (=1,,) olarak gösterelm.

Detaylı

MANYETİK OLARAK STABİLİZE EDİLMİŞ AKIŞKAN YATAKLARDA KÜTLE AKTARIM KATSAYILARININ İNCELENMESİ

MANYETİK OLARAK STABİLİZE EDİLMİŞ AKIŞKAN YATAKLARDA KÜTLE AKTARIM KATSAYILARININ İNCELENMESİ MANYETİK OLAAK STABİLİZE EDİLMİŞ AKIŞKAN YATAKLADA KÜTLE AKTAIM KATSAYILAININ İNCELENMESİ Metn ŞENGÜL, Ahet. ÖZDUAL* Şeker Enttüü Etegut/ANKAA; *H.Ü. Kya Mühendlğ Bölüü Beytepe/ANKAA ÖZET Bu çalışanın

Detaylı

OSMANLI DEVLETi'NDE ERMENi CEMiYETLERi

OSMANLI DEVLETi'NDE ERMENi CEMiYETLERi tem Yıl:8 Sayı:15 2010. 143-157 ARŞV VSIKALARI NA GÖR OSANLI DVL'ND RN CYLR (1875-1925 YILLARI ARASI) Dr. Caht KÜLKÇ Dcle Ünverte lahyat Fakülte ÖZ ürklern Anadolu'ya göçlernden onra yoğunlaşan ürk-rmen

Detaylı

SiCiLYA TARiHiNiN KAYNAKLARI -Bir Bibliyografya Denemesi-

SiCiLYA TARiHiNiN KAYNAKLARI -Bir Bibliyografya Denemesi- tem o Yt/:9 o Sayt:17 o 2011 o. 99-122 SCLYA ARHNN KAYNAKLARI -Br Bblyografya Deneme- Yrd.Doç.Dr. utafa HİZrL Barttn Ünverte debyat Fakülte arh Bölümü ÖZ Bu makalenn amacı Ortaçağ Sclya tarhnn Arapça kaynaklarını

Detaylı

TEKLİF MEKTUBU SAĞLIK BAKANLIĞI_. '.. m

TEKLİF MEKTUBU SAĞLIK BAKANLIĞI_. '.. m SAĞLIK BAKANLIĞI TC Kayıt No: 133709 TURKIYE KAMU HASTANELERI KURUMU ı TRABZON ILI KAMU HASTANELERI BIRLIGI GENEL SEKRETERLIGI Kanun Eğtm Araştırma Hastanes TEKLİF MEKTUBU Sayı : 23618724 12.10.2015 Konu

Detaylı

HAFTA 13. kadın profesörlerin ortalama maaşı E( Y D 1) erkek profesörlerin ortalama maaşı. Kestirim denklemi D : t :

HAFTA 13. kadın profesörlerin ortalama maaşı E( Y D 1) erkek profesörlerin ortalama maaşı. Kestirim denklemi D : t : HAFTA 13 GÖLGE EĞİŞKENLERLE REGRESYON (UMMY VARIABLES) Gölge veya kukla (dummy) değşkenler denen ntel değşkenler, cnsyet, dn, ten reng gb hemen sayısallaştırılamayan ama açıklanan değşkenn davranışını

Detaylı

istem Yıl:9 Sayı:

istem Yıl:9 Sayı: tem Yıl:9 Sayı:17 2011 tem Y/:9 Say/:17 2011. 245-252 KONGR-OPLANI VIII. İSLA ARİHİ ANABL DALLARI KOORDNASYON OPLANISI 19-20 AYIS 2011 LAZIG Yrd. Doç. Dr. Stddtk ÜNALAN Dr.Se/ahattn POLAOGLU F1rat Ünverte

Detaylı

dir. Bir başka deyişle bir olayın olasılığı, uygun sonuçların sayısının örnek uzaydaki tüm sonuçların sayısına oranıdır.

dir. Bir başka deyişle bir olayın olasılığı, uygun sonuçların sayısının örnek uzaydaki tüm sonuçların sayısına oranıdır. BÖLÜM 3 OLASILIK HESABI 3.. Br Olayın Olasılığı Tanım 3... Br olayın brbrnden ayrık ve ortaya çıkma şansı eşt n mümkün sonucundan m tanes br A olayına uygun se, A olayının P(A) le gösterlen olasılığı P(A)

Detaylı

ORTAÇAG islam DÜNYASINDA BiLiM VE

ORTAÇAG islam DÜNYASINDA BiLiM VE tem Yıl:7 Sayı:14. 2009.383-396 ORAÇAG SLA DÜNYASINDA BL V GLŞ Chkh BOUARAN Çev.: Yrd.Doç.Dr. Hüeyn ŞŞK Harran Ünverte gtm Fakülte ÖZ Blm nanlığın ortak mraıdır. Bu mraa katkıda bulunanlar blme ve blm

Detaylı

6. NORMAL ALT GRUPLAR

6. NORMAL ALT GRUPLAR 6. ORMAL ALT GRUPLAR G br grup ve olsun. 5. Bölümden çn eştlğnn her zaman doğru olamayacağını blyoruz. Fakat bu özellğ sağlayan gruplar, grup teorsnde öneml rol oynamaktadır. Bu bölümde bu tür grupları

Detaylı

İl Özel İdareleri ve Belediyelerde Uygulanan Program Bütçe Sistemi ve Getirdiği Yenilikler

İl Özel İdareleri ve Belediyelerde Uygulanan Program Bütçe Sistemi ve Getirdiği Yenilikler İl Özel İdareler ve Beledyelerde Uygulanan Program Bütçe Sstem ve Getrdğ Yenlkler Hayrettn Güngör Mehmet Deınrtaş İlk 2 Mayıs 1990 gün ve 20506 sayılı, kncs 19 Şubat 1994 gün ve 2 ı 854 sayılı Resm Gazete'de

Detaylı

iber YARIMADASI'NDA HlRiSTiYAN, YAHUDi VE MÜSLÜMAN MÜZiK KÜLTÜRLERiNiN BULUŞMASI (1492'den Önce)*

iber YARIMADASI'NDA HlRiSTiYAN, YAHUDi VE MÜSLÜMAN MÜZiK KÜLTÜRLERiNiN BULUŞMASI (1492'den Önce)* tem Yıl:7 Sayı:14 2009.397-402 BR YARIADASI'NDA HlRSYAN, YAHUD V ÜSLÜAN ÜZK KÜLÜRLRNN BULUŞASI (1492'den Önce)* Am non SHILOAH /Çev.: Barış KARALA Gaz Ünverte Gaz gtm Fakülte ÖZ Yazar, bu çalışmaında ndülü'te

Detaylı

Kİ KARE ANALİZİ. Doç. Dr. Mehmet AKSARAYLI Ki-Kare Analizleri

Kİ KARE ANALİZİ. Doç. Dr. Mehmet AKSARAYLI  Ki-Kare Analizleri Kİ KAR ANALİZİ 1 Doç. Dr. Mehmet AKSARAYLI www.mehmetaksarayl K-Kare Analzler OLAY 1: Genelde br statstk sınıfında, öğrenclern %60 ının devamlı, %30 unun bazen, %10 unun se çok az derse geldkler düşünülmektedr.

Detaylı

( ) 3.1 Özet ve Motivasyon. v = G v v Operasyonel Amplifikatör (Op-Amp) Deneyin Amacı. deney 3

( ) 3.1 Özet ve Motivasyon. v = G v v Operasyonel Amplifikatör (Op-Amp) Deneyin Amacı. deney 3 Yıldız Teknk Ünverstes Elektrk Mühendslğ Bölümü Deneyn Amacı İşlemsel kuvvetlendrcnn çalışma prensbnn anlaşılması le çeştl OP AMP devrelernn uygulanması ve ncelenmes. Özet ve Motvasyon.. Operasyonel Amplfkatör

Detaylı

HZ. ÖMER'iN MAL/ DÜZENLEMELERi:

HZ. ÖMER'iN MAL/ DÜZENLEMELERi: tem Yt/:9 Sayt:17 2011. 195-207 HZ. ÖR'N AL/ DÜZNLLR: ŞA BÖLGSNDK VRGLR' Prof. Dr. Abdülazz oorr Çevren: Hall brahm HANÇABA V'.. armara Ünverte, S.B. nttüü, lam arh Blm Dalı, Doktora Öğrenc. ÖZ ülümanlar,

Detaylı

ABDULLAH B. ÜBEYY'iN HA YA Tl VE HZ PEYGAMBER'E KARŞI TA VRI

ABDULLAH B. ÜBEYY'iN HA YA Tl VE HZ PEYGAMBER'E KARŞI TA VRI Item Ylf. 13 Say1:26 2015. 105-134 ABDULLAH B. ÜBYY'N HA YA l V HZ PYGABR' KARŞI A VRI Betül YSOY Necmettn rbakan Ünverte Soyal Bllmler nttü ÖZ Bu çalışma yüzyıllar öncenn edne'nde yaşayan, hcret gerçekleşnce

Detaylı

SAHiH-i MÜSLiM'iN "KiTABÜ'L-FEzAiL" BÖLÜMÜNE GÖRE HZ.PEYGAMBER'iN BAZI ÖZELLiKLERi

SAHiH-i MÜSLiM'iN KiTABÜ'L-FEzAiL BÖLÜMÜNE GÖRE HZ.PEYGAMBER'iN BAZI ÖZELLiKLERi tem Yı/:10 Sayı:19 2012. 11-32 SAHH- ÜSL'N "KABÜ'L-FzAL" BÖLÜÜN GÖR HZ.PYGABR'N BAZI ÖZLLKLR Prof.Dr. Seyt AVCI Ştmak Ünverte lahyat Fakülte ÖZ Her Peygambern kendne mahu bazı özellkler, dğerlernde bulunmayan

Detaylı

Asansörle yükseldi yürüyen merdivenle koşuyor Mete Tamer Omur

Asansörle yükseldi yürüyen merdivenle koşuyor Mete Tamer Omur 1 / 5 16.11.2015 09:30 14.11.2015 Cumartes Asansörle yükseld yürüyen merdvenle koşuyor AİLE bütçesne katkı çn daha lkokul çağında yapmadığı ş kalmaz. Çekrdek, nohut, dondurma satar... At arabasına yükledğ

Detaylı

Işığın Kırılması Test Çözümleri. Test 1'in Çözümleri 3. K

Işığın Kırılması Test Çözümleri. Test 1'in Çözümleri 3. K 4 şığın ırılması Test Çözümler Test 'n Çözümler 3.. cam şık az yoğun ortamdan çok yoğun ortama geçerken normale yaklaşarak kırılır. Bu nedenle dan cama geçen ışık şekldek gb kırılmalıdır. şık az yoğun

Detaylı

AZIRBAYCAN HALK MÜZİGİ MAKAMLARıNDAN RAST MAKAMıNıN İNCILINMESi

AZIRBAYCAN HALK MÜZİGİ MAKAMLARıNDAN RAST MAKAMıNıN İNCILINMESi AZIRBAYCAN HALK MÜZİGİ MAKAMLARıNDAN RAST MAKAMıNıN İNCILINMES Arş. Gör. Yavuz ŞEN* Türl< müzğnde bast mal

Detaylı

KIRIKKALE ILINDE SıNAI YATıRıMLARA SAGLANAN DEVLET YARDıMLARı

KIRIKKALE ILINDE SıNAI YATıRıMLARA SAGLANAN DEVLET YARDıMLARı KIRIKKALE ILINDE SıNAI YATıRıMLARA SAGLANAN DEVLET YARDıMLARı Doç.Dr. Ahmet Burçln YEREL! PEGEM - Hacettepe Ünverstes Pyasa Ekonomsn Grşmclğ Gelştrme Merkez Müdürü ve ÖZET Kırıkkale l, kalkınmada öncelkl

Detaylı

www.kartal.bel.tr ÖNCE SAĞLIK önleyici sağlık!

www.kartal.bel.tr ÖNCE SAĞLIK önleyici sağlık! www.kartal.bel.tr ÖNCE SAĞLIK önleyc sağlık! Sevgl Kartallılar, Sağlık hzmetler, brey, ale, toplum şbrlğn gerektrr. Bu hzmetlerde başarı, ekp çalışması le olanaklıdır. Türkye'de halk sağlığına yönelk sağlık

Detaylı

Kİ-KARE TESTLERİ. şeklinde karesi alındığında, Z i. değerlerinin dağılımı ki-kare dağılımına dönüşür.

Kİ-KARE TESTLERİ. şeklinde karesi alındığında, Z i. değerlerinin dağılımı ki-kare dağılımına dönüşür. Kİ-KARE TESTLERİ A) Kİ-KARE DAĞILIMI VE ÖZELLİKLERİ Örnekleme yoluyla elde edlen rakamların, anakütle rakamlarına uygun olup olmadığı; br başka fadeyle gözlenen değerlern teork( beklenen) değerlere uygunluk

Detaylı

ve çeviren: OKULLAR İçİN HAzıRLANAN İZLENCELER

ve çeviren: OKULLAR İçİN HAzıRLANAN İZLENCELER JAPONYA RADYO TELEVİZYON KURUMUNUN EGİTİM YAYıNLARıVE YAYGIN ÖGRETİME KATKILARI* ve çevren: Derleyerı İng. Ük. Ersarı SÖZER Kısa adı NHK olan Japonya Ulusal Radyo Televzyon Kurumu, anaokullarından yükseköğretm

Detaylı

ENDÜSTRİYEL BİR ATIK SUYUN BİYOLOJİK ARITIMI VE ARITIM KİNETİĞİNİN İNCELENMESİ

ENDÜSTRİYEL BİR ATIK SUYUN BİYOLOJİK ARITIMI VE ARITIM KİNETİĞİNİN İNCELENMESİ ENDÜSTRİYEL BİR ATIK SUYUN BİYOLOJİK ARITIMI VE ARITIM KİNETİĞİNİN İNCELENMESİ Emel KOCADAYI EGE ÜNİVERSİTESİ MÜH. FAK., KİMYA MÜH. BÖLÜMÜ, 35100-BORNOVA-İZMİR ÖZET Bu projede, Afyon Alkalot Fabrkasından

Detaylı

GEÇ DÖNEM (IV-V. YY) HUN DEVLETLERi HAKKINDA. ÇiN KAYNAKLARI*

GEÇ DÖNEM (IV-V. YY) HUN DEVLETLERi HAKKINDA. ÇiN KAYNAKLARI* tem YJ/:9 SayJ:18 2011. 39-47 GÇ DÖN (IV-V. YY) HUN DVLLR HAKKINDA ÇN KAYNAKLARI* Doç.Dr. lla Denz BAYKUZU rakya Ünverte Fen debyat Fakülte arh. Bölümü ÖZ Geç Dönem Hun Devletler Aya Hun Devletnn ardıl

Detaylı

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Strateji Geliştirme Başkanlığı GENELGE 2009/70

T.C. SAĞLIK BAKANLIĞI Strateji Geliştirme Başkanlığı GENELGE 2009/70 Bür okr as n n Azal t ı l masıveidar Bas t l eşt r me(2009/70) T ar h :18. 11. 2009 Sayı :11558 Sı r ano:2009/ 70 Ekl er : Yönet mel ğ nuygul anmasıt ak pt abl osu ( YUTT) ' nada raçı kl amal ar T.C. SAĞLIK

Detaylı