PATENT SİSTEMİ TANIMLAR AÇIKLAMALAR SINAİ MÜLKİYET KANUNU

Transkript

1 PATENT SİSTEMİ TANIMLAR AÇIKLAMALAR SINAİ MÜLKİYET KANUNU M. KAAN DERİCİOĞLU ANKARA PATENT BÜROSU LİMİTED ŞİRKETİ 1 ANKARA ÜNİVERSİTESİ GÖLBAŞI YERLEŞKESİ TEKNOKENT KÜÇÜK KONFERANS SALONU ÇARŞAMBA 14:00 16:30

2 2 Buluş ve patent nedir Patent araştırması nasıl yapılır Patent nasıl alınır Ulusal, bölgesel ve uluslararası başvuru sistemleri Uluslar-üstü sistem (Avrupa Birliği) Ticaret sırları ve ticaret sırları ile patent korunması arasındaki farklar Bilgisayar programlarının korunması konusunda örnekler Eserler, eserlerin korunması ve eserlerin üreticiler için önemi Henüz yayımlanmamış eserlerin korunması Sınai Mülkiyet Kanunu

3 3 Buluş nedir? Patent dilinde bir buluş, genellikle teknik bir sorunun, yeni ve yaratıcı bir çözümü olarak tanımlanır. Bu tamamen yeni bir cihazın, ürünün, yöntemin veya sürecin yaratılması veya bilinen bir ürünün veya sürecin sadece bir artımsal geliştirilmesi olabilir. What is an invention? In patent jargon, an invention is generally defined as a new and inventive solution to a technical problem. It may relate to the creation of an entirely new device, product, method or process, or may simply be an incremental improvement to a known product or process.

4 4 Patent nedir? Bir patent, yeni olan, bir buluş basamağı içeren ve sanayiye uygulanabilir buluşlara Devlet tarafından münhasır bir hak verir. What is a patent? A patent is an exclusive right granted by the State for an invention that is new, involves an inventive step and is capable of industrial application.

5 5 İki tür patent vardır: Ürün patenti usul patenti olmak üzere iki patent türü var: Eğer buluş; bir ürün ile ilgisi ise ürün patenti product patent, bir usul ile ilgili ise usul patenti process/method patent olarak adlandırılır.

6 yılında Birleşik Devletlerde verilen US sayılı Kızarmış Patates Kutusu patenti, ürün patenti için önemli bir örnektir. Önemi 45 yıl öncenin bir buluşunun günümüzde de kullanımının sürmesidir. Ürün Patenti Örneği Şekil 2 deki oklar yönünde parmaklarla bastırıldığı zaman alt yüzey içe doğru hareket ederek kilitlenmekte ve düz bir yüzeyde durabilen kutu şekli (Şekil 3 ve 4) oluşmaktadır.

7 7 OriginalDocument?ND=4&flavour=maximized PlainPage&locale=en_EP&FT=D&date= &CC=US&NR= A&KC=A

8 8 Usul Patenti Örneği Üzerine kanal açılmış iki tahta parçasının kanallarına grafit döküldükten sonra iki tahta birleştiriliyor ve daha sonra kesilerek kalemler üretiliyor. M. Kaan DERİCİOĞLU BULUŞLAR VE PATENT

9 9 espacenet.com adresinden bu metnin İngilizcesine ulaşılabilir.

10 10 Espacenet patent veri tabanında smart search Tıklanarak ve JP yazılarak İngilizce metin bulunur.

11 11 PATENT SINIFLARI 1 Patent sınıf sistemleri patent verilecek buluşları sınıflandırmıştır. IPC International Patent Classification Uluslararası Patent Sınıfları IPC, sekiz bölüm ve yaklaşık alt bölümü kapsayan, uluslararası patent sınıflandırma sistemidir.

12 12

13 13 IPC, Uluslararası Patent Sınıflandırması tüm teknoloji alanını 8 bölüme ayırır. BÖLÜM A İnsan İhtiyaçları BÖLÜM B İşlemlerin Uygulanması; Taşıma BÖLÜM C Kimya; Metalürji BÖLÜM D Tekstil; Kağıt BÖLÜM E Sabit Yapılar (İnşaat) BÖLÜM F Makine Mühendisliği; Aydınlatma; Isıtma; Silahlar; Tahrip malzemeleri BÖLÜM G Fizik BÖLÜM H Elektrik

14 14 Her bir bölüm sınıflara ayrılmıştır. Sınıfların sembolleri bölüm sembolünü takip eden 2 basamaklı bir sayı içerir, örneğin: A61. Her sınıf da bir veya daha fazla alt sınıf içerir. Alt sınıfların sembolleri sınıf sembolünü takip eden bir büyük harf içerir, örneğin: A61B Her bir alt sınıf ise kendi içinde gruplara ayrılır. Gruplarda ana gruplar ve alt gruplardan oluşur. Ana grup sembolleri alt sınıf sembolünü takip eden ve konu alanını tanımlayan 1 den 3 e kadar basamaklı bir sayı, /, ve 00 sayısını içerir, örneğin: A61B 1/00. Ana grubun altında ise ana grubun amacı içinde araştırma amacına yararlı olacağı düşünülen konunun alanını tanımlayan alt gruplar bulunmaktadır. Her bir alt grup sembolü ana sınıf sembolünü takip eden ve ana grubun 1 den 3 e kadar basamaklı sayısı, /, ve 00 dan farklı olarak en az 2 basamaklı bir sayı içerir, örneğin: A61B 1/02. Bölüm A Sınıf A61 Alt sınıf A61B Grup Ana grupa61b 1/00 Alt grup A61B 1/02

15 15 PATENT SINIFLARI 2 CPC Cooperative Patent Classification İşbirliği Patent Sınıfları Birleşik Devletler Patent ve Marka Ofisi ile Avrupa Patent Ofisi arasında yapılan işbirliği ile USPC ile ECLA birleştirilerek geliştirilmiş dokuz bölüm ve yaklaşık alt bölümü kapsayan CPC oluşturulmuştur. IPC de yer almayan «GENERAL TAGGING OF NEW TECHNOLOGICAL DEVELOPMENTS» konusu CPC de «Y» bölümü olarak bölümlere eklenmiştir.

16 16

17 17 WIPO 2015 yılı istatistikleri buluş ve patent faaliyetinin kapsamı hakkında bilgi vermektedir yılında dünya çapında toplam 2,888,800 patent ve 1,205,300 faydalı model başvurusu yapılmıştır. Çin, patent, marka, tasarım ve faydalı model başvurularında sayısal üstünlüğe sahiptir. Çin, patent ve faydalı model yıllık başvuru sayılarında bir milyonu geçen ilk ülke olmuştur. Kaynak: WIPO/PUB/941/2016

18 18 Patent araştırması nasıl yapılır?

19 19 Patent araştırması veya patent ön araştırması, çevrimiçi ulaşılabilen patent veri tabanlarında bulunan veriler arasında sorgu yapılması anlamındadır. Bu sorguda, patent başvurusu yapılmış ve yayınlanmış buluşlar ve bu buluşlara ilişkin bilgilere ulaşılabilir.

20 20 ÇEVRİMİÇİ PATENT VERİ TABANLARI adresi, Avrupa Patent Ofisi nin Patent Veri Tabanı olup, Avrupa Patent Başvuruları, Uluslararası Patent Başvuruları ve bir çok ülkenin patent ve patent başvurularını içermektedir. adresi, Birleşik Devletler Patent ve Marka Ofisi nin patent veri tabanıdır. Türk Patent Enstitüsü nün bu adresinde yer alan sayfasından Türkiye de verilen patent ve faydalı model yayınlanmış başvuruları ve belgelerinin bilgilerine ve metinlerine ulaşılabilmektedir.

21 21 wapp2 adresi Patent İşbirliği Andlaşması na göre yapılan uluslararası patent başvuruları konusunda araştırma olanağı vermektedir. Çevrimiçi Patent Araştırması yapılan bazı siteler:

22 22 Bazı ülkelerin patent ofisi siteleri: Birleşik Krallık Fikri Haklar Ofisi: Japonya Patent Ofisi: Almanya Patent ve Marka Ofisi: Macaristan Fikri Haklar Ofisi: Kore Fikri Haklar Ofisi: İtalya Patent Ofisi: ( Kanada Fikri Haklar Ofisi:

23 23 Buluş başlığı olan bölüme «yoğurt» yazılarak bir sorgu yapılabilir.

24 sonuç bulunmuştur. 14. sıradaki tıklanarak bu başvuru bilgilerine ulaşılabilir.

25 25 Bu başvuru tarihinde yayımlanmış, araştırma raporu henüz düzenlenmemiştir. Rapor yayımlanınca üçüncü kişiler görüş bildirebilir veya itiraz edebilir. Dokümanlar üzerine tıklanarak özet, tarifname ve resimlere ulaşılabilir.

26 26 Sorgu yapılan başvurunun özeti

27 27 PATENT SEARCH Avrupa Patent Ofisi veri tabanı olan Espacenet sitesinde üç ayrı sorgu yapılabilmektedir. Smart search, Advanced search, Classification search.

28 28 Select bölümünde iki seçenek vardır. 90 ülkenin yayınlanmış başvurularının başlık veya özetlerinde sorgu ve bir sonraki slaytta gösterilen, Avrupa Patenti başvurularının tam metinleri (full text)

29 29

30 30 Smart search «yogurt» sorgusu 3244 sonuç

31 31 «yogurt» veya «yogourt» sorgusu 3260 sonuç. Listedekilerin Üzerleri tıklanarak bilgilere Ulaşılabilir.

32 32 Patent veri tabanlarında «Patent Number Search» yapılabilir. Örneğin Birleşik Devletlerde 6,000,000 sayılı patent için sorgu sonucu gelecek slaytta gösterilmiştir.

33 33

34 34

35 35 Patent belgelerinde iki kaynak söz konusudur. Bunlardan birincisi patent başvurusunun yapıldığı tarihten önceki dokümanları gösterir «References Cited» ve ikincisi verilen patente daha sonra atıf yapılan yeni başvuruları gösterir «Referenced By». Bu uygulama Avrupa Patent veri tabanında «cited documents» ve «citing documents» olarak yer almaktadır.

36 36 References Cited

37 37 Referenced By

38 38 Espacenet veri tabanında «insansız hava aracı» için yapılan sorgunun sonucu 4209 doküman.

39 39 Google da yapılan sorguda bulunan Patent veri tabanları.

40 40

41 41 Makale araştırmasında kullanılabilecek bazı siteler:

42 42 Patent nasıl alınır? Ulusal, bölgesel ve uluslararası başvuru sistemleri Uluslar-üstü sistem (Avrupa Birliği)

43 43 Her buluş yaptığını iddia eden kişilere patent verilmez. Patent alınabilmesi için, buluş iddiasının, patent verilebilecek konular içinde yer alması ve belirli ölçütleri karşılaması gerekir.

44 44 Buluşların patentle korunabilmesi için; 1) yeni olması (başvurudan önce yayınlanmamış veya kamuya açıklanmamış olması), 2) bir buluş basamağı içermesi (buluşun ait olduğu teknik alanda uzman bir kişinin bilgisi dahilinde olmaması) ve 3) sanayiye uygulanabilir olması (birden çok üretilebilir olması) gerekmektedir.

45 45 Bir buluşun patentle korunabilmesi için teknik [*] bir özelliğinin olması ön koşuldur. Patent verilerek korunabilir bir buluş olup olmadığı konusundaki değerlendirme, buluşun; yenilik, sanayiye uygulanabilirlik ve bir buluş basamağı içermek ölçütleri açısından incelenmesinden ayrı yapılmalıdır. Avrupa Patenti Sözleşmesi nin 52 (1) maddesi hükmüne göre her şeyden önce bir buluş olmalı, daha sonra bu buluş, patent verilebilmesi için gerekli ölçütleri karşılamalıdır. Kaynak: [*]Teknik: Fizik, kimya, matematik gibi bilimlerden elde edilen verileri iş ve yapım alanında uygulamak. (TDK, Türkçe Sözlük)

46 46 Kaynak: DF284B55C1257D81005FA359/$FILE/guidelines_for_examination_2014_en.pdf

47 47 Yasal olarak dört olarak bilinen ölçütler, başvuruların değerlendirilmesinde ve hükümsüzlük kurallarında yedi olarak sayılabilir: 1) Bir buluş olacaktır. 2) Bu buluş yeni olacaktır. 3) Bu buluş sanayiye uygulanabilir olacaktır. 4) Bu buluş bir buluş basamağını içerecektir. 5) Bu buluş uygulamayı sağlayacak biçimde başvuruda yeterince açık ve tam tanımlanacaktır. 6) Patent verilmesini isteyen gerçek buluşçu olacak veya buluşçunun adı belirtilecektir. 7) Patent isteği yalnız bir buluşu kapsayacaktır. (buluşun bütünlüğü unity of invention)

48 48 Aşağıda belirtilenler buluş niteliğinde sayılmaz: a) Keşifler, bilimsel teoriler ve matematiksel yöntemler. b) Zihni faaliyetler, iş faaliyetleri veya oyunlara ilişkin plan, kural ve yöntemler. c) Bilgisayar programları. ç) Estetik niteliği bulunan mahsuller, edebiyat ve sanat eserleri ile bilim eserleri. d) Bilginin sunumu. Kaynak: Sınai Mülkiyet Kanunu Madde 82

49 49 (3) Aşağıda belirtilen buluşlara patent verilmez: a)kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı olan buluşlar. b)mikrobiyolojik işlemler veya bu işlemler sonucu elde edilen ürünler hariç olmak üzere, bitki çeşitleri veya hayvan ırkları ile bitki veya hayvan üretimine yönelik esas olarak biyolojik işlemler. c)insan veya hayvan vücuduna uygulanacak teşhis yöntemleri ile cerrahi yöntemler dahil tüm tedavi yöntemleri. ç) Oluşumunun ve gelişiminin çeşitli aşamalarında insan bedeni ve bir gen dizisi veya kısmi gen dizisi de dahil olmak üzere insan bedeninin öğelerinden birinin sadece keşfi. d)insan klonlama işlemleri, insan eşey hattının genetik kimliğini değiştirme işlemleri, insan embriyosunun sınai ya da ticari amaçlarla kullanılması, insan ya da hayvanlara önemli bir tıbbi fayda sağlamaksızın hayvanlara acı çektirebilecek genetik kimlik değiştirme işlemleri ve bu işlemler sonucu elde edilen hayvanlar. Kaynak: Sınai Mülkiyet Kanunu Madde 82

50 European Patent Convention 50

51 51 Türkiye deki patent sistemi aşağıdaki üç temel yasal kaynak ile yürütülmektedir. - Sınai Mülkiyet Kanunu, Madde (2016), - Patent İşbirliği Andlaşması (PCT) kapsamında yapılan Uluslararası Patent Başvurusu (Türkiye nin katılımı 1996) - Avrupa Patenti Sözleşmesi kapsamında verilen Avrupa Patenti (Türkiye nin katılımı 2000)

52 52 Patent başvurusu için seçenekler ve rüçhan hakkı ULUSAL BAŞVURU /TR VEYA BİR BAŞKA ÜLKE ULUSLARARASI BAŞVURU (PCT SİSTEMİ) BÖLGESEL BAŞVURU / AVRUPA PATENTİ BAŞVURUSU Rüçhan Hakkı Süresi 12 AY Patent yalnız patent alınan ülkede koruma sağlar ilgili ülkede koruma sağlar.

53 53 Türkiye deki patent sistemi tabloda özetlenmiştir. Patent almak isteyenler patent veya faydalı model başvurusu için tercihlerini kendileri yapabilmektedir. Başvuru yapıldıktan sonra ve belirli aşamalarda sistemler arasında değişim yapılabilmektedir.

54 54 PATENT BAŞVURUSU(54) BULUŞ FAYDALI MODEL Başvurusu (159) 551 sayılı KHK ya göre Türkiye de Patent ve Faydalı Model İşlem Şeması ŞEKLİ İNCELEME(54) ARAŞTIRMA RAPORU (57) KRİTER YENİLİK SANAYİYE UYGULANMA (154) İNCELEMESİZ PATENT SİSTEMİ (60) GÖRÜŞ BİLDİRME (6 AY) (60/1) BELGE (60/5) İNCELEMESİZ PATENT (7 YIL) YAYIN (55 ve 57) ŞEKLİ İNCELEME (160) SİSTEM TERCİHİ (59) YAYIN (160/4) İNCELEMELİ PATENT SİSTEMİ (62) KRİTER YENİLİK SANAYİYE UYGULANMA BULUŞ BASAMAĞI(7, 9,10) İTİRAZ (6 AY) (62/2) ESAS İNCELEME (62/5) İTİRAZ (3 AY) (161) BELGE (162) FAYDALI MODEL BELGESİ (10 YIL) İNCELEMELİ PATENT (20 YIL)

55 BULUŞ 55 Sınai Mülkiyet Kanunu na göre Türkiye de Patent ve Faydalı Model İşlem Şeması PATENT BAŞVURUSU (90) ŞEKLİ İNCELEME (95) ARAŞTIRMA RAPORU (96) FAYDALI MODEL Başvurusu (142) KRİTER YENİLİK SANAYİYE UYGULANMA (142) YAYIN (96 ve 97) ŞEKLİ İNCELEME (143) İNCELEME TALEBİ (98) KRİTER YENİLİK SANAYİYE UYGULANMA BULUŞ BASAMAĞI ARAŞTIRMA TALEBİ VE RAPORU (143) YAYIN (143) İNCELEME RAPORU (98) PATENT (98) İTİRAZ ve GÖRÜŞ (143) İTİRAZ (99) KARAR (99) KARAR (143) (143) FAYDALI MODEL BELGESİ (10 YIL)

56 BULUŞ BULUŞ 56 PATENT BAŞVURUSU(54) FAYDALI MODEL Başvurusu (159) PATENT BAŞVURUSU (90) FAYDALI MODEL Başvurusu (142) ŞEKLİ İNCELEME(54) ARAŞTIRMA RAPORU (57) KRİTER YENİLİK SANAYİYE UYGULANMA (154) ŞEKLİ İNCELEME (95) ARAŞTIRMA RAPORU (96) KRİTER YENİLİK SANAYİYE UYGULANMA İNCELEMESİZ PATENT SİSTEMİ (60) GÖRÜŞ BİLDİRME (6 AY) (60/1) BELGE (60/5) İNCELEMESİZ PATENT (7 YIL) YAYIN (55 ve 57) ŞEKLİ İNCELEME (160) SİSTEM TERCİHİ (59) YAYIN (160/4) İNCELEMELİ PATENT SİSTEMİ (62) KRİTER YENİLİK SANAYİYE UYGULANMA BULUŞ BASAMAĞI(7, 9,10) İTİRAZ (6 AY) (62/2) ESAS İNCELEME (62/5) İNCELEMELİ PATENT (20 YIL) İTİRAZ (3 AY) (161) (162) FAYDALI MODEL BELGESİ (10 YIL) YAYIN (96 ve 97) İNCELEME TALEBİ (98) KRİTER YENİLİK SANAYİYE UYGULANMA BULUŞ BASAMAĞI İNCELEME RAPORU (98) PATENT (98) İTİRAZ (99) ŞEKLİ İNCELEME (143) ARAŞTIRMA TALEBİ VE RAPORU (143) YAYIN (143) İTİRAZ ve GÖRÜŞ (143) KARAR (143) (143) FAYDALI MODEL BELGESİ (10 YIL)

57 57 Avrupa Patenti sistemi, patent başvurusu ve patent verilmesi işlemlerini kapsayan bir bölgesel patent sistemidir. Başvurudan patent verilinceye kadar tüm işlemler Avrupa Patent Ofisi bünyesinde gerçekleştirilir ve Avrupa Patenti verildikten sonra 3 ay içinde Avrupa Patenti kapsamındaki 38 ülkeden tercih edilenlerde geçerlilik başvurusu yapılması gerekir. Ulusal aşamada, yayınlanmış Avrupa Patenti ulusal patent ofis patent sicillerine numara verilerek kayıt edilir. Patent koruması için başka bir işleme gerek yoktur.

58 58 Avrupa Patenti 9 ay 12 ay(+-4) 18 EP Başvurusu Araştırma Raporu Araştırma Raporu Yayın İnceleme Patent Yayın+ 3 ay İtiraz Araştırma Raporu Yayın+ 6 ay

59 59 PCT - Uluslararası Patent Başvurusu sisteminde ise, 151 ülke için WIPO Uluslararası Büroya yapılan patent başvurusu, bu büro organizasyonu ile yetkili ofislerde araştırılır ve isteğe bağlı olarak incelenir. Düzenlenen raporlar ile ilk başvuru tarihinden itibaren yaklaşık 30 uncu ayda patent alınmak istenen ülkelere raporlar sunularak patent talep edilir.

60 60 Bu sistem bir başvuru sistemi olduğu için patent belgesi düzenlenmez. Patent, ulusal aşamaya geçiş yapılan ülkelerin patent ofisleri tarafından düzenlenir.

61 61 Uluslararası Patent Başvurusu (PCT) TR İ L k b a ş v u r u PCT Araştırma Raporu + Written opinion Yazılı Görüş Tekniğin bilinen durumuna ilişkin Y A Y I N İsteğe bağlı inceleme talebi Geçici İnceleme Raporu Buluşun patent verilebilirliğine ilişkin Ülke Aşaması

62 62

63 63

64 64

65 65

66 66

67 67 Uluslararası ön inceleme raporu örneği Raporda 1 ila 6 sayılı tüm istemlerin yeni, bir buluş basamağı içerir ve sanayiye uygulanabilir olduğu «YES» ifadesi ile belirtiliyor. Bu rapor buluş iddiasına patent verileceği anlamındadır.

68 68 Ticaret sırları ve ticaret sırları ile patent korunması arasındaki farklar

69 69 Ticaret sırları, patentlere alternatiftir. Ticaret sırları, kamunun bilgisi dahilinde olmayan bilgileri kapsamaktadır. Bu bilginin sahibi, bilgiyi gizli tutma konusunda dikkatli olursa (örneğin çalışan/ortaklarla gizlilik sözleşmeleri imzalanması), bu bilgileri izinsiz kullananları dava edebilir. Ancak, ticaret sırları, tersine mühendisliğe karşı veya bağımsız şekilde aynı buluşu yapan rakiplere karşı hiçbir koruma sağlamaz. Kaynak: Patent Teaching Kit, EPO

70 70 Bir ticaret sırrı, bazı koşullar altında kanunla korunmakta olan bir bilgiyi ifade etmekle birlikte tek başına bir hak teşkil etmemektedir. Ticaret sırrı, (a) kamu tarafından bilinmeyen, (b) kamu tarafından bilinmiyorsa daha değerli olan ve (c) gizliliği sürdürmek için makul çaba gerektiren bilgidir. Bu makul çabalara çalışanlarla ve iş ortaklarıyla yapılan gizlilik (açıklamama) sözleşmeleri ve sanayi casusluğunu önlemeye yönelik çabalar örnek olarak verilebilir. Kaynak: Patent Teaching Kit, European Patent Office Publication

71 71 Ticaret sırlarının zorunlu şartları ve sundukları koruma ulusal hukuka tabidir. Ticaret sırları, sınırlı koruma sağlamaktadır; sadece ticaret sırlarının öğrenilmesine ilişkin uygunsuz araçlar yasaklanmıştır. Rakiplerin de, aynı teknolojiyi bağımsız bir şekilde geliştirmeleri ve kullanmaları veya tersine mühendislik işlemleri hukuka aykırı değildir.

72 72 TİCARET SIRLARI VE PATENT KORUMASI ARASINDAKİ FARK Patent olayında kişiler geliştirdikleri buluşu topluma açıklamalarının karşılığında kendilerine verilen patent ile korunurken, ticaret sırlarında bilgi gizli kaldığı sürece korunur. Uluslararası üne sahip bir içeceğin üretim yöntemi bu konuya örnek olarak verilebilir lı yıllarda üretilen ve günümüze kadar üretim yöntemi gizli tutulabilen bu içecek, üreticisinin gizli tutabilmek konusundaki başarısı için, iyi bir örnektir.

73 73 Ticaret sırları, Sınai Mülkiyet Kanunu nun üniversitelerde uygulanması açısından önemlidir. SMK Madde 12/1: MADDE 121- (1) 2547 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde tanımlanan yükseköğretim kurumları ile Türk Silahlı Kuvvetleri ve Emniyet Teşkilatına bağlı yükseköğretim kurumlarında yapılan bilimsel çalışmalar veya araştırmalar sonucunda gerçekleştirilen buluşlar için, özel kanun hükümleri ve bu madde kapsamındaki düzenlemeler saklı kalmak kaydıyla, çalışanların buluşlarına ilişkin hükümler uygulanır.

74 74 Hizmet buluşu için patent başvurusu yapılması MADDE 116- (1) İşveren, kendisine bildirimi yapılan hizmet buluşu için tam hak talebinde bulunmuşsa patent verilmesi amacıyla ilk başvuruyu Kuruma (*) yapmakla yükümlüdür. Ancak işveren, işletme menfaatleri gerektiriyorsa, patent başvurusu yapmaktan kaçınabilir. İkinci fıkra hükmü saklı kalmak kaydıyla, başvuru yapmaktan kaçınılması durumunda, buluş için işverenin ödemesi gereken bedelin hesaplanmasında, patent alınmamasından kaynaklanan çalışan aleyhine muhtemel ekonomik kayıplar göz önünde tutulur. İşverenin hizmet buluşu için Kuruma ilk başvuru yükümlülüğü; a) Hizmet buluşunun serbest buluş niteliği kazanması, b) Çalışanın, buluşu için başvuru yapılmamasına rıza göstermesi, c) İşletme sırlarının korunmasının başvuru yapmamayı gerektirmesi, hallerinden en az birinin gerçekleşmesiyle ortadan kalkar. (x) İşveren, ilk başvuruyu Türk Patent e yapmak zorundadır.

75 75 121/5: Yükseköğretim kurumlarında gerçekleştirilen buluşlar hakkında 115 inci, 116 ncı, 118 inci maddeler ile 119 uncu maddenin dördüncü fıkrası hükümleri uygulanmaz.

76 76 (5) 2547 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (l) bendinde tanımlanan öğretim elemanları ile stajyerlerin ve öğrencilerin diğer kamu kurumları veya özel kuruluşlarla belirli bir sözleşme kapsamında yapmış oldukları çalışmalar sonucunda ortaya çıkan buluşlar üzerindeki hak sahipliğinin belirlenmesinde, diğer kanunlardaki hükümler saklı kalmak kaydıyla sözleşme hükümleri esas alınır sayılı Kanun Madde 3/l: l) Öğretim Elemanları: Yükseköğretim kurumlarında görevli öğretim üyeleri, öğretim görevlileri, okutmanlar ile öğretim yardımcılarıdır.

77 77 PATENT SİSTEMİ AÇISINDAN BİLGİSAYAR PROGRAMLARI SMK 82 inci maddesi, bilgisayar programları patent verilemeyecek konular arasında belirtilmiştir. Patentlenebilir buluşlar ve patentlenebilirliğin istisnaları MADDE 82- (1) Teknolojinin her alanındaki buluşlara yeni olması, buluş basamağı içermesi ve sanayiye uygulanabilir olması şartıyla patent verilir. Aşağıda belirtilenler buluş niteliğinde sayılmaz. Patent başvurusu veya patentin aşağıda belirtilen konu veya faaliyetlerle ilgili olması halinde, sadece bu konu veya faaliyetlerin kendisi patentlenebilirliğin dışında kalır. a) Keşifler, bilimsel teoriler ve matematiksel yöntemler. b) Zihni faaliyetler, iş faaliyetleri veya oyunlara ilişkin plan, kural ve yöntemler. c) Bilgisayar programları. ç) Estetik niteliği bulunan mahsuller, edebiyat ve sanat eserleri ile bilim eserleri. d) Bilginin sunumu.

78 78 Yasal hükümlere göre patent ile korunamayacak bilgisayar programları; - bir yöntem olarak veya - bir donanım ile birlikte tanımlanabilirse, patent verilebilirlik şartlarını da (yenilik, buluş basamağı, sanayiye uygulanabilirlik) karşılamak koşuluyla patent verilerek de korunabilir.

79 79 Patent sisteminin konusu buluş olduğu için bilgisayar programlarının patent ile de korunması için bir buluş özelliğinde sunulması gerekiyor.

80 80 Birleşik Devletlerde ve Avrupa Patenti Sistemi nde bilgisayar programlarına, bazı özel durumlarda, patent verilmektedir. Ancak patent başvurusu genellikle Apparatus for vb., olarak sunulur. Bunun anlamı, için cihaz konusunda patent talep edilmekte ve genellikle kodlar belirtilmeden algoritmalar ve akım şemaları yardımı ile buluş tanımlanmaktadır. US A1 GB Pamuk borsası oluşturulması ile ilgili bu patent başvurusunda «apparatus» kullanılmıştır.

81 81 Açıklamasında algoritmalar kullanılan Birleşik Devletler Patent Başvurusu örneği. Buna karşılık bir sanayi ürününe ilişkin bir patent başvurusunda, algoritmalar ve akım şemaları yerine, ürünün teknik resimleri yer alır.

82 82

83 83

84 84 Avrupa Patenti Sözleşmesi nde (EPC-European Patent Convention) bilgisayar programları ve algoritmalarının patent belgesi ile korunamayacağı belirtilmiştir. ( EPC Article 52 Sec. C) EPC Article 52 Patentable inventions (1) European patents shall be granted for any inventions, in all fields of technology, provided that they are new, involve an inventive step and are susceptible of industrial application. (2) The following in particular shall not be regarded as inventions within the meaning of paragraph 1: (a) discoveries, scientific theories and mathematical methods; (b) aesthetic creations; (c) schemes, rules and methods for performing mental acts, playing games or doing business, and programs for computers; (d) presentations of information. (3) Paragraph 2 shall exclude the patentability of the subject-matter or activities referred to therein only to the extent to which a European patent application or European patent relates to such subject-matter or activities as such. (See decisions of the Enlarged Board of Appeal G 1/98, G 1/03, G 2/03, G 3/08 (Annex I)) (3) 2. fıkra, burada sözü edilen konu veya faaliyetlerin patentlenebilirliğini, sadece bir Avrupa patent başvurusu veya Avrupa patentinin, bu gibi konu veya faaliyetlerle ilişkili olduğu ölçüde hariç tutacaktır. (Genişletilmiş Temyiz Kurulunun kararlarına bakınız G 1/98, G 1/03, G 2/03, G 3/08 (Ek I))

85 85 Eserler, eserlerin korunması ve eserlerin üreticiler için önemi Henüz yayımlanmamış eserlerin korunması

86 FİKRİ HAKLAR AYIRIMI ve BELGE TÜRLERİ 86 SINAİ HAKLAR INDUSTRIAL PROPERTY FİKİR ÜRÜNÜ INTELLECTUAL PRODUCT BULUŞLAR INVENTIONS ENDÜSTRİYEL TASARIMLAR INDUSTRIAL DESIGNS MARKALAR TRADEMARKS BELGE CERTIFICATE FİKRİ HAKLAR - INTELLECTUAL PROPERTY PATENT veya FAYDALI MODEL BELGESİ PATENT and UTILITY MODEL CERTIFICATE ENDÜSTRİYEL TASARIM TESCİL BELGESİ INDUSTRIAL DESIGN REGSITRATION CERTIFICATE MARKA TESCİL BELGESİ TRADE MARK REGSITRATION CERTIFICATE ESER SAHİBİNİN HAKLARI ve BAĞLANTILI HAKLAR COPYRIGHT AND RELATED RIGHTS FİKİR ÜRÜNÜ INTELLECTUAL PRODUCT ESERLER WORKS YORUMLAR PERFORMANCES KAYITLAR - RECORDS (RADYO-TV) YAYINLAR BROADCASTS BELGE CERTIFICATE YOK NONE YOK NONE Hazırlayan: M. Kaan DERİCİOĞLU, Eserler kapsamında, her türlü yazılı veya resimli metinler, reklamlar, bilgisayar programları ve Yazılımlar eserler kapsamındadır. Eserler nasıl korunur? sorusunun yanıtı sınai haklarla eserler arasındaki farkı ortaya koymaktadır: Sınai haklarda belge söz konusu olduğu halde, eserlerde belgeye gerek yoktur. Bu olay, bütün ülkeler için geçerlidir. COĞRAFİ İŞARETLER GEOGRAPHIC INDICATIONS OF SOURCE COĞRAFİ İŞARET TESCİL BELGESİ GEOGRAPHICAL REGSITRATION CERTIFICATE

87 87 Bir tablo satın alınarak «güzel sanatlardan etkilenmek» olasıdır. Ancak bu tablo satın alındığı halde, bu eylem eserin satın alındığı anlamına gelmez. Bu tabloyu izinsiz çoğaltamaz ve yayamayız. Fikri haklar kapsamında tanınan münhasır hak (exclusive right) yalnız bu tablonun çoğaltılmasına ilişkindir. Başka ressamlar da başka kız kulesi resimleri yapabilir. Eser sahipleri, eserlerinde ortaya koydukları fikirler üzerinde değil, fikirlerin anlatım biçimi üzerinde hak sahibidir. Yasalar, eserdeki fikirlerden yararlanarak bir başka eser oluşturulmasını değil, bir eserin başkaları tarafından çoğaltılmasını engellemektedir.

88 88 Başta fikir ve sanat eseri sahipleri olmak üzere pek çok kişi, çalışmalarının ya da fikirlerinin çalınacağından, izinsiz kullanılacağından endişe eder. Bu nedenle de zaman bilgisi elde etmek için çeşitli kurumlarda onaylatmak ya da kendi kendine iadeli taahhütlü olarak göndermek gibi yöntemleri kullanır. Kültür Bakanlığı Kayıt İşlemi, Tasdix, sahiplen.com ve benzeri uygulamalar bu sorunu temelden çözebilmektedir.

89 89 Kültür ve Turizm Bakanlığı bir kayıt sistemi uygulamaktadır. İSTEĞE BAĞLI KAYIT- TESCİL Eser sahibinin yani eseri meydana getiren kişi ya da kişilerin belirlenmesinde ispat kolaylığı sağlayan ve isteğe bağlı olarak yapılan bir işlemdir. Bu işlem beyana dayalı bir işlem olup hak kurucu niteliğe sahip değildir. Fikirler soyut halleriyle kayıt-tescil edilememekle birlikte ancak somutlaştırılıp şekillendirilmeleri (eser haline getirilmeleri) halinde kayıt tescil edilmeleri mümkündür. Bilgi için bakınız:

90 90 ESER NİTELİĞİNDEKİ VERİLER İÇİN ZAMAN DAMGASI - TASDİX Tasdix, bilgisayar ortamındaki verilerin elektronik olarak damgalandığı zamanı ve o tarihten itibaren üzerinde hiçbir değişiklik yapılmadığını gösteren, herhangi bir uyuşmazlıkta delil olarak gösterebilecek bir sayısal zaman damgası uygulamasıdır. Eğer mobil imza varsa, mobil imza ile yapılacak tasdix işlemi sonucunda oluşan sertifikada, işlemin kimin tarafından yapıldığına ilişkin veriler de yer alıyor.

91 91

92 92 TÜRKTRUST A.Ş nin teknik altyapısı ile çalışan sahiplen.com uygulaması üzerinden, her türlü eserinize zaman damgası oluşturarak, o eserin o an itibariyle var olduğunu yasal olarak kanıtlayabilirsiniz..

93 93 Eser onay işlemlerinizi, dosyanızın formatı ne olursa olsun (mp3, pdf, doc, mpeg, jpeg, xls vb.), 5070 Sayılı Elektronik İmza Kanunu kapsamında, yetkili elektronik sertifika hizmet sağlayıcı (ESHS) olarak hizmet veren TÜRKTRUST'ın, yasal geçerliliği olan ürünü zaman damgası ile yaparak, eserlerinizin ilk oluşturma zamanını ispatlayabileceğiniz, kanıt niteliğinde bir sayısal zaman damgası elde edebilirsiniz..

94 94 SINAİ MÜLKİYET KANUNU

95 95 Türkiye Cumhuriyeti nin kuruluşundan günümüze Sınai Haklar alanında, 1965 yılında kabul edilen Markalar Kanunu dışında, hiçbir Kanun TBMM tarafından kabul edilmemiştir yılında yürürlüğe giren Kanun Hükmünde Kararnameler de TBMM tarafından onaylanmamıştır. Anayasa Mahkemesi Kişi hakları ve ödevlerinin KHK lerle düzenlenemeyeceği Gerekçesiyle, dava açılan bazı hükümleri iptal etmiştir. Yeni kabul edilen Sınai Mülkiyet Kanunu, yukarıdaki açıklamalar nedeniyle, çok önemlidir.

96 96 Sınai Mülkiyet Kanunu Tasarısı Konusunda BSTB Yayını [*]

97 97 Patent: - Araştırma talepleri: Başvuru ile beraber ya da 12 ay içinde yapılır. (eskiden 15 aydı) - Sistem değiştiği için araştırma raporuna itiraz yapılamayacak ve yalnız yayınlanan başvuruya görüş bildirilebilecektir. - İncelemesiz sistem kaldırılmıştır. - Araştırma raporu tebliğinden itibaren 3 ay içinde inceleme talep edilir. Süresi içinde talep yapılmazsa başvuru geri çekilmiş sayılır. - Gelen rapora göre başvuru sahibi 3 kez İnceleme talep edebilir. - Belge ilanından itibaren 6 ay içinde, üçüncü kişiler için, itiraz süresi başlar. İtiraz ile, eğer gerekçeler uygun bulunursa, verilen patent hükümsüz kılınabilecektir. Yıllık ücretler veya diğer sürelerden kaynaklanan hak kayıpları için 2 aylık bir yeniden hak tesisi süresi verilecektir. - Patentten faydalı modele geçiş belge kararı çıkmadan önce, faydalı modelden patente geçiş araştırma raporunun ilanından itibaren 3 ay içinde yapılabilecektir.

98 98 Faydalı Model: - Başvuru tarihinin kesinleşmesinden itibaren 2 ay içinde araştırma talebi yapılacaktır. - Araştırma raporunun yayınından itibaren 3 ay içinde itiraz edilebilecektir. - Hükümsüzlük dava yolu ile istenebilecektir. - Her iki sistemde de en önemli değişiklik öğretim elemanlarının buluşları artık serbest buluş niteliğinde olmayacaktır.

99 99 M. Kaan DERİCİOĞLU Patent ve Marka Vekili Avrupa Patent Vekili Ankara Patent Bürosu Limited Şirketi Kurucu Ortağı ve Yönetim Kurulu Başkanı ODTÜ Mimarlık Fakültesi Endüstri Ürünleri Tasarımı Bölümü Öğretim Görevlisi TOBB ETÜ Hukuk Fakültesi Öğretim Görevlisi Ankara Üniversitesi FİSAUM Yönetim Kurulu Üyesi EGE Üniversitesi EBİLTEM Danışma Kurulu Üyesi Ankara Üniversitesi TTO Danışma Kurulu Üyesi Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Fikri Haklar Yüksek Lisans Programı Öğretim Görevlisi