T.C. KALKINMA BAKANLIĞI GAP BÖLGE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIĞI ŞANLIURFA İL PROFİLİ

Transkript

1 T.C. KALKINMA BAKANLIĞI GAP BÖLGE KALKINMA İDARESİ BAŞKANLIĞI ŞANLIURFA İL PROFİLİ OCAK 2015

2 İÇİNDEKİLER 1. MEVCUT DURUM DEMOGRAFİK BİLGİLER CAZİBE MERKEZLERİ TARIM Sulama Yatırımları Tarım Projeleri Hayvan Varlığı SANAYİ Teşvik Politikaları KOBİ Destekleri ve Kümelenme Sanayi Tesisleri İhracat İthalat Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) Küçük Sanayi Siteleri (KSS) EĞİTİM İSTİHDAM SODES PROGRAMI SAĞLIK KÜLTÜR VE TURİZM DOĞAL KAYNAKLAR ULAŞTIRMA Karayolu Demiryolu Havayolu SOSYAL HİZMET VE YARDIMLAR SPOR TESİSLERİ SOSYAL FİZİKİ ALTYAPI GAP İDARESİ NİN YÜRÜTTÜĞÜ ÖNEMLİ FAALİYETLER Girişimci Destekleme ve Yönlendirme Merkezleri (GİDEM) Faaliyetleri TARIMSAL FAALİYETLER Tarımsal Araştırma Projesi GAP Bölgesi Sulama Sistemlerinin İşletme Bakım ve Yönetimi (İBY) Projesi Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma Projesi Entegre Kırsal Kalkınma Projesi Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Çalışmaları GAP Tarım Kampı Lider Çiftçi Yetiştirme Programı i

3 Organik Tarım Küme Geliştirme Projesi Tarım ve Tarım Dışı Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi Projesi Sulama Dışı Alanlarda Halkın Gelir Düzeyinin Artırılması Projesi GAP Bölgesi Hayvancılığını Geliştirme Projesi Tarımsal Eğitim ve Yayım Projesi (GAP TEYAP) SOSYAL GELİŞMEYE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM) Gençlik ve Kültür Evleri Çocuklara Yönelik Çalışmalar (Çocuk Okuma Odaları/Çocuk Oyun Odaları ve Cheetos Çocuk Gelişim Merkezleri) GAP Bölgesi nde Kadının Güçlendirilmesinde Yenilikler Projesi 1. ve 2. Fazı Türkiye nin Az Gelişmiş Bölgelerinde Kadınların ve Kadın Sivil Toplum Kuruluşlarının Güçlendirilmesi Projesi ÇEVRE ve ALTYAPI FAALİYETLERİ Susuz Köylerin Sağlıklı İçme Suyu Kaynağına Kavuşturulması Halihazır Harita Alımı ve İmar Planı Çalışmaları TABLOLAR DİZİNİ Tablo 1: Bebek Ölüm Hızı ve Doğurganlık Hızı... 1 Tablo 2: Göç İstatistikleri... 1 Tablo 3: Şanlıurfa İli Tarım Alanları... 2 Tablo 4: Teşvik Belge Sayısı, İstihdam ve Sabit Yatırım Tutarı... 5 Tablo 5: İmalat Sanayi Sektörlere Göre Firma Sayısı ve İstihdam... 6 Tablo 6: Şanlıurfa İli İthalat İhracat Verileri... 7 Tablo 7: Tamamlanan KSS ler... 7 Tablo 8: Öğretim Yılı Okul, Öğretmen ve Öğrenci Sayıları... 8 Tablo 9: TYÇP Kurs ve Katılımcı Sayıları... 9 Tablo 10: Hastanelerin Dağılımı ve Yatak Sayısı... 9 Tablo 11: Devam Eden Karayolu Projeleri Tablo 12: Tarımsal Araştırma Projesi Tablo 13: Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma Projesi Alt Projeleri Tablo 14: Entegre Kırsal Kalkınma Projesi Alt Projeleri Tablo 15: Tarım ve Tarım Dışı Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi Projesi Alt Projeleri Tablo 16: Sulama Dışı Alanlarda Halkın Gelir Düzeyinin Artırılması Projesi Tablo 17: Şanlıurfa İli Sondaj Çalışmaları ii

4 GRAFİK DİZİNİ Grafik 1: GAP İllerinin Nüfusu... 1 Grafik 2: Tarım Alanlarının Dağılımı... 3 Grafik 3: Tarım Alanlarının GAP İçindeki Payı... 3 Grafik 4: Yıllara Göre Teşvik Belge Sayısı, İstihdam ve Sabit Yatırım Tutarı... 5 Grafik 5: Sanayi Tesislerinin Sektörel Dağılımı... 6 Grafik 6: İstihdamın Sektörel Dağılımı... 6 iii

5 ŞANLIURFA 1. MEVCUT DURUM 1.1. DEMOGRAFİK BİLGİLER 2014 adrese dayalı nüfus kayıt sistemine göre Şanlıurfa kişilik nüfusu ile GAP illeri arasında ikinci sırada yer almakta ve Bölge nüfusunun %22,3 nü oluşturmaktadır. Nüfusun ü (%50,1) erkek, ü (%49,9) kadındır Nüfus Bebek Ölüm Hızı ve Doğurganlık Hızı Grafik 1: GAP İllerinin Nüfusu Bebek ölüm hızı ülke genelinde iyileşme göstermekle birlikte, 2010 ve 2014 yılları karşılaştırıldığında Bölge de binde 15,8 den binde 16 5 e ilerlerken, Şanlıurfa da binde 17 den 17,9 a çıkmıştır. Doğurganlık hızında ise Şanlıurfa ilinde, Bölge genelinin üstünde değişimler gözlenmektedir. Tablo 1: Bebek Ölüm Hızı ve Doğurganlık Hızı İller Bebek Ölüm Hızı (Binde) (*) Doğurganlık Hızı (Çocuk Sayısı) (**) Şanlıurfa 17,0 16,9 15,8 15,5 17,9 4,57 4,44 4,46 4,39 4,52 GAP 15,8 16,0 15,7 15,5 16,5 3,57 3,47 3,52 3,46 3,60 Türkiye 12,0 11,7 11,6 10,8 11,1 2,08 2,04 2,11 2,10 2,17 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Doğum ve Ölüm İstatistikleri,2015 (*) Bebek Ölüm Hızı: Belli bir yıl içinde meydana gelen bir yaşından küçük bebek ölümlerinin o yıl içinde meydana gelen canlı doğumlara oranının binde olarak ifade edilmesidir. (**) Doğurganlık Hızı: Bir kadının doğurgan olduğu dönem boyunca (15-49 yaşları arasında) doğurabileceği çocuk sayısıdır. Göç İstatistikleri Şanlıurfa, GAP illeri arasında göç veren illerden biridir. Net göç hızı Bölge genelinin üzerindedir. Tablo 2: Göç İstatistikleri Yıllar İller Nüfus Aldığı Göç Verdiği Göç Net Göç Net Göç Hızı (Binde) 2008 Şanlıurfa ,45 GAP , Şanlıurfa ,21 GAP ,12 Kaynak:TÜİK 1

6 Nüfus Artış Hızı ve Nüfus Yoğunluğu İlin 2014 nüfus artış hızı binde 23,95 dir. Şanlıurfa GAP illeri içerisinde nüfus artış hızı büyüklüğü bakımından üçüncü sıradadır. GAP Bölgesi nin nüfus yoğunluğu (km 2 ye düşen kişi sayısı) 2014 yılında 110 kişi iken, Şanlıurfa da bu sayı 98 dir CAZİBE MERKEZLERİ Yapılacak İşlem ve Açıklama: Bölgesel ve ulusal ölçekli "Cazibe Merkezi" işlevi görecek kentlerdeki iş ve yaşam ortamının iyileştirilmesi için KOBİ'lere yönelik iş destek hizmetlerinin, girişimciliğin ve istihdam imkânlarının geliştirilmesi, turizm faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi ve kalitesinin artırılması gibi çok yönlü projeler ilgili kuruluşlar aracılığıyla desteklenecektir. Sağlanacak destekler, şehrin rekabet üstünlüğü ve özgünlüğü olan sektör ve alanlarının geliştirilmesi konularına odaklanacaktır. İlk aşamada Diyarbakır şehir merkezinden başlatılacak pilot uygulamanın 2008 yılı sonrasında Bölge deki diğer 2 merkeze (Gaziantep, Şanlıurfa) yaygınlaştırılması planlanmaktadır. Finansman hem mevcut uygulamaları yoğunlaştırıp etkisini artırma, hem de yeni araç ve imkânlarla yeni uygulamaları destekleme amacıyla kullanılacaktır. CMDP ilk defa Eylem Planı için hazırlanmış ve uygulamaya konulmuştur. CMDP ile büyüme ve çevrelerine hizmet verme potansiyeli yüksek cazibe merkezleri belirlenerek, yerel dinamiklere ve içsel potansiyele dayalı gelişme ortamının oluşturulması, kamu yatırım uygulamalarında ve hizmet arzında mekânsal önceliklendirme ve odaklanmanın sağlanması amaçlanmıştır. Bölge de yatırım potansiyeli yüksek şehirlerde rekabet ortamının geliştirilerek ekonomik kalkınmanın gerçekleştirilmesi planlanmış; programa Diyarbakır da pilot uygulama ile başlanmış, daha sonra Şanlıurfa ve Gaziantep te yaygınlaştırılmıştır. Şanlıurfa - CMDP uygulamalarına 2010 yılında başlanmıştır. Desteklenen Projeler - Sokak Cephe İyileştirme ve Kültür Adası Projesi - Kale Eteğinin Turizme Kazandırılması Projesi 1.3. TARIM 2014 yılı itibarıyla GAP Bölgesi nin tarım alanı hektar, Şanlıurfa ilinin tarım alanı ise hektardır. Şanlıurfa ilinde ekilen tarla alanı hektar olup, nadas alanı hektar, sebze bahçeleri alanı hektar ve meyve bahçeleri alanı ise hektardır. Tablo 3: Şanlıurfa İli Tarım Alanları Toplam Tarım Alanı (ha) Ekilen Tarla Alanı (ha) Nadas Alanı (ha) Sebze Bahçeleri Alanı (ha) Meyve Alanı (ha) Şanlıurfa GAP Şanlıurfa/GAP (%) 37,7 37,7 80,3 27,4 22,4 Kaynak: TÜİK 2

7 Tarım Alanlarının Dağılımı Tarım Alanlarının GAP İçindeki Payı Ekilen Tarla Alanı Sebze Bahçeleri Alanı Nadas Alanı Meyve Alanı Meyve Alanı Sebze Bahçeleri Nadas Alanı Ekilen Tarla Alanı 0% 20% 40% 60% 80% 100% şanlıurfa GAP Grafik 2: Tarım Alanlarının Dağılımı Grafik 3: Tarım Alanlarının GAP İçindeki Payı GAP ın başta sulama olmak üzere temel altyapı yatırımlarının, ekonomik ve sosyal gelişiminin hızlandırılarak büyük bölümünün tamamlanması amacıyla dönemini kapsayan GAP Eylem Planı (EP) hazırlanmış ve etkin bir şekilde uygulanmıştır Sulama Yatırımları EP döneminde sulama projelerine ayrılan kaynak önemli ölçüde artırılarak yatırımlara hız verilmiştir. Devam eden projelerin büyük bir kısmı tamamlanmış, yeni yatırımların da proje yapımları ve onu takiben inşaat çalışmaları başlatılmıştır. Tamamlanan Sulama Yatırımları: - Yukarı Harran Ovası Sulaması Ana Kanal İnşaatı ( m) - Yukarı Harran Ovası Sulama Şebeke İnşaatı ( ha) - Yukarı Harran Ovası Sulaması VI. Kısım İnşaatı - Suruç Ovası Pompaj Sulaması Ana İletim Kanalı 1. Kısım - Suruç Ovası Pompaj Sulaması 3. Kısım - Suruç Ovası Pompaj Sulaması Sağ Sahil Ana Kanalı ( m) - Suruç Ovası Pompaj Sulaması Sol Sahil Ana Kanal ( m) - Taşbasan Depolaması Devam Eden Sulama Yatırımları: Şanlıurfa-Bozova Sulamaları - Şanlıurfa-Bozova Pompaj Sulaması 2. Kısım Ana Kanal İnşaatı: Fiziki Gerçekleşmesi %39 dur. - Şanlıurfa-Bozova Pompaj Sulaması 2. Kısım Şebeke 1.Ünite İnşaatı: Fiziki Gerçekleşmesi %13 tür. - Şanlıurfa-Bozova Pompaj Sulaması 3. Kısım Şebeke İnşaatı: Fiziki Gerçekleşmesi %58 dir. - Şanlıurfa-Bozova Pompaj Sulaması Günışık Ana Kanal İnşaatı: Fiziki Gerçekleşmesi %95 dir. 3

8 Suruç Ovası Pompaj Sulaması - Suruç Ovası Pompaj Sulaması Ana İletim Kanalı 2.Kısım: Fiziki Gerçekleşmesi %99 dur. - Suruç Ovası TP1 Pompaj Sulaması Şebekesi: Fiziki Gerçekleşmesi %95 dir. - Taşbasan Sağ Sahil Şebeke İnşaatı: Fiziki Gerçekleşmesi %84 tür. - Taşbasan Sol Sahil 1.Kısım Şebeke İnşaatı: Fiziki Gerçekleşmesi %75 tir. - Taşbasan Sol Sahil 2.Kısım Şebeke İnşaatı: Fiziki Gerçekleşmesi %86 dır Tarım Projeleri Eylem Planı uygulamaları ile tarımsal sanayinin geliştirilmesi hedeflenmiş ve tarımsal verimliliği artırmak üzere tarımsal örgütlenme projeleri, organik tarım uygulamaları, kırsal kalkınma programları ve hayvancılığın geliştirilmesi desteklenmiştir. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (GTHB) tarafından EP kapsamında Şanlıurfa da verilen destekler aşağıda özetlenmiştir. Tarımsal Örgütlenme Projeleri kapsamında 30 kooperatife 74,9 milyon TL kredi desteği sağlanmıştır. Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı kapsamında tamamlanan 143 projeye toplam 36,2 milyon TL hibe desteği sağlanmıştır Hayvan Varlığı 2014 yılı itibarıyla GAP Bölgesi ndeki adet büyükbaş hayvanın (%21,26) adedi Şanlıurfa dadır. Şanlıurfa ilindeki büyükbaş hayvanların tanesi yetişkin, tanesi ise genç yavrudur. GAP kapsamında büyükbaş hayvanların toplam süt üretimi miktarı ton olup, bunun (%19,32) tonu Şanlıurfa da üretilmektedir. GAP Bölgesi nde mevcut adet küçükbaş hayvanın (%26,86) adedi Şanlıurfa ilindedir. Bölge deki küçükbaş hayvanların toplam süt üretimi ton olup, bunun (%23,65) tonu Şanlıurfa da üretilmektedir SANAYİ Teşvik Politikaları Bölgesel ve sektörel nitelikli yeni teşvik politikalarının uygulanması Bölge yatırımları açısından olumlu bir etki yaratmış, özel sektör yatırımlarında artış izlenmiştir döneminde sabit yatırım tutar 1,5 milyar TL olan ve kişilik istihdam öngörülen 313 adet teşvik belgesi verilmiştir. 4

9 Tablo 4: Şanlıurfa İli Teşvik Belge Sayısı, İstihdam ve Sabit Yatırım Tutarı Şanlıurfa Belge Sayısı İstihdam Sabit Yatırım Tutarı (milyon TL) Kaynak: Kaynak: Ekonomi Bakanlığı (2014 Ağustos) Yıllara Göre Teşvik Belge Sayısı, İstihdam ve Sabit Yatırım İstihdam Belge Sayısı Sabit Yatırım Tutarı (on milyon TL) Grafik 4: Yıllara Göre Teşvik Belge Sayısı, İstihdam ve Sabit Yatırım Tutarı 5084 sayılı kanun kapsamında yıllarında elektrik enerjisi ödemesi yapılmıştır KOBİ Destekleri ve Kümelenme GAP Eylem Planı ile KOBİ lerin finansmana erişimini kolaylaştıracak tedbirler alınmış, kullandırılan kredilerde artış sağlanmıştır. - Küçük girişimcilere mali destek sağlanması amacıyla uygulanan SELP II kapsamında döneminde 351 işletmeye 4,3 milyon avro luk kredi desteği sağlanmıştır. - KOSGEB tarafından döneminde uygulanan bölgesel kalkınma programı kapsamında Şanlıurfa da 21 işletmeye 10 milyon TL kefalet onayı verilmiş; 12 milyon TL tutarında kredi hacmi yaratılmıştır sonu itibarıyla biten bölgesel kalkınma programından 639 işletmeye ulaşılarak 56 milyon TL'lik kredi faiz desteği sağlanmıştır. - Kalkınma Bankası tarafından toptan bankacılık yöntemi haricinde döneminde 15 milyon TL kredi kullandırılmıştır. - Halk Bankası ile Şanlıurfa Ticaret ve Sanayi Odası arasında imzalanan protokol kapsamında tarihinden itibaren 3 milyon TL lik kaynak kredi olarak kullandırılmaya başlanmış, 83 firmaya geri dönüşlerle birlikte toplam 2,8 milyon TL lik kredi kullandırılmıştır. 5

10 Sanayi Tesisleri GAP BKİ nin 2002 yılından beri yaptığı imalat sanayi envanteri çalışmasına göre, Şanlıurfa da 2013 yılı sonu itibarıyla 10 kişiden fazla işçi çalıştıran imalat sanayi tesisi sayısı 607 adettir. Bu tesislerde kişi istihdam edilmektedir. Gıda sektöründe 208, tekstil ve deride 205, kimya - petrol ve plastikte 68, taş ve toprağa dayalı sanayide 33, makine metalde 70, orman ve kâğıt ürünlerinde ise 23 firma faaliyet göstermektedir. Tablo 5: Şanlıurfa İli İmalat Sanayi nde Sektörlere Göre Firma Sayısı ve İstihdam SEKTÖRLER Şanlıurfa GAP Şanlıurfa/GAP (%) (2013 YILI) Firma Firma Firma İstihdam İstihdam Sayısı Sayısı Sayısı İstihdam Gıda, İçki ve Tütün ,9 10,7 Tekstil, Giyim ve Deri ,8 5,7 Kimya, Petrol, Kauçuk ve Plastik Ürünleri ,2 16,1 Taş ve Toprağa Dayalı ,9 9,8 Metal Eşya ve Makine Teçhizatı ,7 19,7 Orman Ürünleri ve Mobilya İmalatı ,7 6,8 TOPLAM ,9 8, Sanayi Tesislerinin Sektörlere Dağılımı İstihdamın Sektörel Dağılımı Gıda Tekstil ve Deri Petro-Kimya Taş ve Toprak Makine Metal Orman ve Kağıt Grafik 5: Sanayi Tesislernin Sektörel Dağılımı Grafik 6: İstihdamın Sektörel Dağılımı İhracat İthalat Şanlıurfa ilinin 2002 yılında 6,9 milyon dolar olan ihracatı 2013 yılında 153,7 milyon dolar, GAP Bölgesi içerisindeki payı da aynı yıllar itibarıyla %1 ve %1,7 olmuştur yılında 64 milyon dolar olan ithalatı 2013 yılında 318,8 milyon dolar, GAP Bölgesi içerisindeki payı aynı yıllar itibarıyla %8,3 ve %4,3 olmuştur. 6

11 Tablo 6: Şanlıurfa İli İthalat İhracat Verileri (Bin Dolar) İthalat İhracat Şanlıurfa GAP Şanlıurfa/GAP (%) 1 1,7 2,8 8,3 4,3 3,9 Kaynak: TÜİK Organize Sanayi Bölgeleri (OSB) Şanlıurfa ilinde 2 adet OSB tamamlanmış ve faaliyete geçmiştir. 2 adet OSB nin ise çalışmaları devam etmektedir. Şanlıurfa Merkez 1. OSB de mevcut olan 265 parselin tamamı tahsisi edilmiştir yılı itibarıyla 255 firma üretimde olup, kişi istihdam edilmektedir. Şanlıurfa Merkez 2 OSB de mevcut olan 345 parselin 64 ü tahsis edilmiştir yılı itibarıyla 3 firma üretimde olup, 200 kişi istihdam edilmektedir. Yapımı Devam Eden OSB ler: - Birecik OSB (124 ha), - Viranşehir OSB (89 ha) Küçük Sanayi Siteleri (KSS) Şanlıurfa ilinde faaliyette olan 5 KSS de 1407 işyeri mevcuttur. KSS lerin işyeri sayısı ve doluluk oranı aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 7: Şanlıurfa İli Tamamlanan KSS ler KSS Adı İşyeri Adedi Doluluk Merkez 1. Bölüm (Evren) Merkez 2. Bölüm (Evren) Siverek Suruç Birecik Fırat Toplam Kaynak: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı EĞİTİM döneminde okulöncesi, ilköğretim ve ortaöğretimde toplam derslik açılmıştır. Toplam öğrencilik 20 pansiyon tamamlanmıştır öğretim yılı itibarıyla; Okul öncesi eğitimde okul sayısı 883, öğrenci sayısı , öğretmen sayısı dir. İlköğretimde okul sayısı 1.896, öğrenci sayısı , öğretmen sayısı dir. Ortaöğretimde okul sayısı 189, öğrenci sayısı , öğretmen sayısı ise dır. 7

12 Tablo 8: Öğretim Yılı Okul, Öğretmen ve Öğrenci Sayıları Okul Öncesi Eğitim İlköğretim* Ortaöğretim** Okul Öğretmen Sayısı Sayısı Okul Okul Öğrenci Öğrenci Öğretmen Sayısı Öğrenci Öğretmen Şanlıurfa GAP Şanlıurfa /GAP(%) 23,8 25,8 29,6 11,6 25,6 22,2 21,8 20,4 21,3 Kaynak: Milli Eğitim İstatistikleri * Özel Eğitim Dahil ** Mesleki ve teknik liseler dahil Şanlıurfa ilinde eğitim döneminde okullaşma oranları: Okul öncesi eğitimde % 38,80 İlköğretimde % 109,35 Ortaöğretimde % 109,41 düzeyindedir. Harran Üniversitesi Harran Üniversitesi 1992 yılında kurulmuştur. GAP Eylem Planı kapsamında Bölge deki üniversitelerin fiziki ve beşeri altyapısının geliştirilmesine yönelik yatırımlar desteklenmiştir. Tamamlanan Projeler - Mühendislik Fakültesi nin inşaatı - Ziraat Fakültesi - Tıp Fakültesi Morfoloji Binası - Ceylanpınar MYO İnşaatı - Viranşehir MYO İnşaatı - Lojman İnşaatı - Araştırma Uygulama Hastanesi, Yenilenebilir Enerji Binası ve Öğrenci Yaşam Merkezi Projeleri - Kapalı Spor Salonu - Kapalı Yüzme Havuzu Devam Eden Projeler: - Merkezi Araştırma Laboratuvarı: Fiziki gerçekleşmesi % 38 dir. - Enerji ve Enerji Verimliliği Ar-Ge Merkezi: Fiziki gerçekleşmesi % 78 dir. - Öğrenci Yaşam Merkezi: Devam etmektedir. - İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İnşaatı: İhale aşamasındadır. - Rektörlük Binası İkmal İnşaatı: Sadece bir katı kullanıma açılmış olup, devam edilecektir. - Biyoteknoloji Araştırma Merkezi : Fiziki gerçekleşmesi % 97 dir. - Yük. Başarımlı Bilgi İşlem Araştırma Merkezi: Fiziki gerçekleşmesi % 78 dir. - Öğrenci Yurdu (1 000 kişilik): Arsa temin edilmiştir. Proje çalışmaları sürdürülüyor. - Birecik Öğrenci Yurdu (300 kişilik): Devam etmektedir. - Viranşehir Öğrenci Yurdu (300 Öğrenci): Arsa bilgileri tamamlanmıştır. Proje çalışmalarına başlanabilir öğrencilik pansiyon tamamlanmış, 900 öğrencilik pansiyon devam etmektedir. Yeni Açılan Fakülte ve Yüksekokullar: - Yabancı Diller Yüksekokulu - Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi - Viranşehir Sağlık Yüksekokulu 1.6. İSTİHDAM İŞKUR Şanlıurfa da döneminde kişinin yararlandığı Toplum Yararına Çalışma Programları (TYÇP) ile Genel ve İstihdam Garantili İş Gücü Yetiştirme Kursları düzenlenmiştir. 8

13 Tablo 9: Şanlıurfa da TYÇP Kurs ve Katılımcı Sayıları Yıllar Şanlıurfa GAP Şanlıurfa/GAP Kurs Sayısı Toplam Katılımcı Sayısı Kurs Sayısı Toplam Katılımcı Sayısı Kurs Sayısı Toplam Katılımcı Sayısı ,3 13, ,5 16, ,4 32, ,1 4,8 Toplam ,3 13,7 Kaynak: Türkiye İş Kurumu Aylık İstatistik Bülteni ( ) Sürekli Eğitim Merkezi 2009 yılından beri faaliyettedir SODES PROGRAMI İlk defa GAP Bölgesi nde uygulanmaya başlanan SODES projeleri, istihdam edilebilirliği artırmayı, toplumun dezavantajlı kesimlerinin ekonomik ve sosyal hayata daha fazla katılmalarını sağlamayı; kültürel, sanatsal ve sportif faaliyetler yoluyla Bölge deki çocukların, gençlerin ve kadınların kendilerini daha iyi ifade etmelerine katkı vermeyi hedeflemektedir. Bu amaçla meslek edindirme, sosyal içerme ve kültür-sanat-spor projeleri desteklenmektedir döneminde 328 proje desteklenmiş ve yaklaşık 53 milyon TL kaynak aktarılmıştır SAĞLIK Şanlıurfa da 2013 yılı sonu itibarıyla 14 adet kamu hastanesi, 5 adet özel hastane ve 1 adet üniversite hastanesi olmak üzere toplam 20 adet hastane bulunmaktadır. Kamu hastanelerinin toplam yatak kapasitesi 1.839, özel hastanelerin yatak kapasitesi 380, üniversite hastanesinin yatak kapasitesi 308 dir. Toplam yatak kapasitesi dir. Tablo 10: Şanlıurfa İlinde Hastane ve Yatak Sayısı Kamu Hastanesi Özel Hastane Üniversite Diğer Toplam Hastane Sayısı 2012 Yatak Sayısı Kişiye Düşen Yatak Sayısı Kaynak: TÜİK Şanlıurfa GAP Şanlıurfa GAP Şanlıurfa 14,3 GAP 20,2 Türkiye 26,4 9

14 Tamamlanan Sağlık Tesisleri: - Acil Sağlık Hizmetleri Komuta Kontrol Merkezi - Siverek Devlet Hastanesi (200 Yatak) - Viranşehir Devlet Hastanesi (200 Yatak) - Eğitim ve Araştırma Hastane Ek Bina - Harran ASM+TSM (5 Hekimlik) - Suruç ASM + TSM (5 Hekimlik) - Siverek Gürakar ASM (1 Hekimlik) - Halfeti Yukarıgöklü ASM (1 Hekimlik) - Siverek Hamamören ASM (5-6 Hekim) - Harran Meydankapı ASM (3-4 Hekimlik Lojmanlı B Tip) - Birecik Meydan ASM (6 Hekimlik) - Karaali ASM (6 Hekimlik) - Halfeti İlçesi Argıl Beldesi ASM (4 Hekimlik) - Harran Demirli ASM (2 Hekimlik) - Siverek İlçesi Başbük Köyü ASM (2 Hekimlik) - Merkez Karaköprü ASM (6 Hekimlik) - Merkez Uluhan ASM (2 Hekimlik) - Merkez Yenice ASM (4 Hekimlik) - Merkez Hayati Harrani ASM (6 Hekimlik) - Merkez Devteşti ASM (6 Hekimlik) - Yardımcı Köyü ASM (6 Hekimlik) - Merkez Sağlık Köyü ASM (2 Hekimlik) - Merkez Muradiye ASM (4 Hekimlik) - Merkez Uğurlu ASM (6 Hekimlik) - Siverek Camikebir ASM (6 Hekimlik) - Siverek Hamurören ASM (1 Hekimlik) - Ceylanpınar İlçesi Saraççeşme Köyü ASM (2 Hekimlik) - Merkez Havşanlı Köyü (2 Hekimlik) - Bozova Deliler Köyü Sağlık Ocağı - Suruç Devlet Hastanesi Ek Bina (İdari Bina, Yemekhane, Mutfak ve Lojman) - Bozova Sağlık Ocağı (lojman) - Viranşehir Merkez 4 Nolu Sağlık Ocağı - Merkez Sırrın Karşıyaka Sağlık Ocağı - Siverek Merkez 4 Nolu Sağlık Ocağı - Siverek Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi (20 Ünit) Devam Eden Yatırımlar: Yataklı Üniversite Hastanesi: Kaba inşaatı ve tesisat çoğunluğu tamamlanmıştır. Revize proje ihalesi tamamlanmıştır. - Akçakale Devlet Hastanesi (100 Yatak) + 6 Daire Lojman (TOKİ-Arsa takası): Geçici kabul aşamsındadır. - Ceylanpınar 3 Nolu Sağlık Ocağı: Fiziki gerçekleşmesi %80 dir. - Halfeti İlçe Hastanesi (30 Yatak): Fiziki Gerçekleşmesi %70 tir. - Hilvan Devlet Hastanesi (50 Yatak): Fiziki Gerçekleşmesi %1 dir. - Birecik Devlet Hastanesi (120 Yatak / 150 Yatak Kapasiteli): Fiziki Gerçekleşmesi %30 dur. - Devlet Hastanesi (400 Yatak) + ADSM (50 Ünit): Fiziki Gerçekleşmesi %60 tır. ADSM ayrıca ihale edilecektir. - Karaköprü ASM + ADSM (50 Ünit): Fiziki Gerçekleşmesi %98 dir. - Siverek Söylemez ASM (3 Hekimlik): Fiziki gerçekleşmesi %98 dir. - Siverek Karakoyun ASM (3 Hekimlik): Fiziki gerçekleşmesi %98 dir. - Viranşehir Karakuzu ASM (3 Hekimlik): Fiziki gerçekleşmesi %98 dir. - Bozova İlçesi Koçhisar Köyü (2 Hekimlik) ASM+Lojman: Fiziki Gerçekleşmesi %95 tir. - Merkez Seksenören ASM (2 Hekimlik): Fiziki Gerçekleşmesi %95 tir. 10

15 - Siverek Erkonağı ASM (2 Hekimlik): Fiziki Gerçekleşmesi %90 dır. - Viranşehir Sarpın Köyü ASM (2 Hekimlik): Fiziki Gerçekleşmesi %90 dır. - Viranşehir Usluca Köyü ASM (2 Hekimlik): Fiziki Gerçekleşmesi %90 dır. - Merkez Karaköprü TSM (3-4 Hekim): Yer teslimi yapılarak inşaat çalışmalarına başlanmıştır. - Akçakale İncedere ASM (1 Hekimlik): Fiziki gerçekleşmesi % 27 dir. - Şanlıurfa Çocuk Hastanesi Prefabrik Ek Bina: Fiziki gerçekleşmesi % 40 dır KÜLTÜR VE TURİZM Marka Kent olarak belirlenen Şanlıurfa aynı zamanda GAP Eko Turizm Bölgesi ve İnanç Koridoru kapsamındadır. Şanlıurfa-Viranşehir Eyyüpnebi Turizm Merkezi gün ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Planlama çalışmaları devam etmektedir. Germüş Kilisesi ve çevresi 23 Ekim 2011 tarih sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak Turizm Gelişim Merkezi olarak ilan edilmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından Şanlıurfa da yürütülen çalışmalar: Şanlıurfa Kalesi Onarımı ve Çevre Düzenlemesi İşi: Geçici kabulü yapılmıştır. Edessa Arkeoloji Müzesi Yapımı ve Haleplibahçe Mozaik Müzesi ve Arkeopark Yapımı: Geçici kabul aşamasındadır. Harran Kalesi ile Harran Şehir Suru'nun Rölöve, Restitüsyon, Restorasyon, İnşaat ve Elektrik Mühendisliği Projelerinin Yapımı İşleri: Tamamlanmış ve restorasyon işlerine başlanmıştır. Harran Kalesi Restorasyonu işi devam etmektedir fiziki gerçekleşmesi %90 dır. Harran Kalesi Sur Duvarları Restorasyonu İşi: Geçici kabul aşamasındadır. Birecik Kalesi Restorasyonu: İş devam etmektedir. Göbeklitepe Örenyeri Çevre Düzenlemesi: Çalışmalar devam etmektedir. Bozova Çarmelik Kervansarayı Restorasyonu Uygulama İşi: tarihinde tamamlanması planlanmaktadır. Harran Ulucamii Rölöve, Restitüsyon, Restorasyon ve Müh.Projeleri Yapımı: Tamamlanmak üzeredir. Şanlıurfa Eski Halfeti Sokak Sağlıklaştırma Proje Yapımı: tarihinde tamamlanması planlanmaktadır. Şanlıurfa Siverek Kalesi Projelerinin Yapımı: İhalesi yapılacaktır. Şanlıurfa Kalesi Göçen Kısmın Onarımı: Geçici kabul aşamasındadır. 11

16 Koruma Amaçlı İmar Planı ve Kentsel Tasarım Projelerinin Yapımı: Söz konusu iş 4 aşamadan oluşmakta olup I. Aşaması tamamlanarak tarihinde onaylanmıştır. II. Aşama çalışmaları Şanlıurfa Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunca tarih ve 496 sayılı karar ile uygun bulunmuştur. III. Aşama çalışmaları devam etmektedir. Harran Kümbet Evler Restorasyonu: İş kapsamında 230 parseldeki yapının projeleri hazırlanarak uygulaması ihale edilmiş olup iş devam etmektedir. Ayrıca, 2011 yılında kamulaştırılan 15 kümbet evin restorasyonunun yapılması planlanmaktadır. Birecik Baraj Gölü Nehir Turizmi Projesi: İpekyolu Kalkınma Ajansı tarafından hazırlatılmakta olan Aşağı Fırat Havzası Turizm Gelişim Koridoru ve Eylem Planı Projesi nin tamamlanması ve Plan kapsamında elde edilecek veriler doğrultusunda uygulama çalışmalarına başlanması öngörülmektedir. Birecik Baraj Gölü Aşağı Çardak Rekreasyon Alanının Oluşturulması Projesi: İller Bankası ile imzalanan Protokol kapsamında; Banka tarafından söz konusu alanın haritasının çıkartılmasına yönelik çalışmalar yürütülmekte olup, daha sonra imar planı çalışmaları, çevre düzenleme ve peyzaj projelerinin hazırlanmasına yönelik çalışmalara başlanacaktır. Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından döneminde 3 eski eser onarımı gerçekleştirilmiş olup, döneminde 10 eski eserin onarımı tamamlanmıştır. - Merkez - Selahattin Eyyubi Camii - Merkez - Şeyh Salih Türbesi - Merkez - Hüseyin Paşa Camii - Merkez - Hacı Lütfullah Camii - Merkez - Hizanoğlu Camii - Merkez - Şeyh Mesut Türbesi - Merkez - Ulu Camii - Siverek - Hamidiye Camii - Siverek - Karakeçi Camii - Viranşehir - Tekye Camii - Bozova Kırmızıpınar Camii - Birecik Tekke Camii DOĞAL KAYNAKLAR Orman varlığının artırılması ve barajların erozyondan korunması amacıyla Orman Genel Müdürlüğü tarafından ağaçlandırma, rehabilitasyon, erozyon kontrolü, mera ıslahı ve fidan üretimi çalışmaları etkin olarak yürütülmektedir Eylül 2014 döneminde Şanlıurfa ilinde; ha alanda ağaçlandırma, ha alanda erozyon kontrolü, ha alanda orman kadastrosu çalışması yapılmış, adet fidan üretimi gerçekleştirilmiştir. 12

17 1.11. ULAŞTIRMA Karayolu Tablo 11: Şanlıurfa İli Devam Eden Karayolu Projeleri Proje Adı Fiziki Gerçekleşme (%) Şanlıurfa-Habur Otoyolu (GAP) Şanlıurfa-Nusaybin arası ön projesi tamamlanmıştır. Nusaybin-Habur arası ön proje çalışmaları devam etmektedir. Viranşehir Çevre Yolu (GAP) Projesi tamamlandı yapım ihalesine çıkılacak. Şanlıurfa-Gaziantep (Şanlıurfa-5.Bl.Hd. Arası) (GAP) 9.Bölge Sınırları Dahilinde Muhtelif Yol Güzergahları ve Kavşaklar (2.Grup)(GAP) 9.Bölge Sınırları Dahilinde Muhtelif Yol Güzergahları ve Kavşaklar (GAP) Şanlıurfa-Viranşehir Viranşehir-Kızıltepe Diyarbakır-Siverek-Şanlıurfa (Akziyaret Havaalanı-Hilvan Ayr.D.) (GAP) Şanlıurfa-Akçakale (GAP) Şanlıurfa-Hilvan Ayr.-Bozova-8.Bl.Hd. (GAP) Akçakale-Ceylanpınar (GAP) Suruç-Akçakale (GAP) Ceylanpınar-Kızıltepe (GAP) Viranşehir-Ceylanpınar (GAP) Viranşehir-Ovabağ-Demirci (GAP) (Ş.Urfa-Viranşehir)Ayr.-Eyüpnebi (GAP) Yaylak-Halfeti (GAP) Soğmatar-Yağmurlu Köyü-Altıntepe- Parmakkapı-Şanlıurfa-Mardin (GAP) GAP Bölgesi Turistik Yollar Yapım ve Onarımı Adıyaman-Kahta-Siverek-D.Bakır Yolunda Nissibi Köprüsü Yapımı ve Danışmanlık Hizmetleri Kaynak: Karayolları GAP Faaliyet Raporu 1/25000 lik kılavuz plan onaylanmıştır. Devam ediyor. Devam ediyor. Yolun tamamı BY-BSK seviyesinde tamamlanmıştır Yolun tamamı BY-BSK seviyesinde tamamlanmış olup tamamlanan kesimlerde İkmal işi devam ediyor. BY-BSK çalışmaları devam etmektedir. BY-BSK çalışmaları devam etmektedir. yol yapım çalışmaları devam etmektedir. 27 km TY-SK seviyesinde tamamlanmıştır. Projeden geriye kalan kesimlerde üst yapı çalışmaları devam etmektedir. Proje çalışmaları devam etmektedir. Proje çalışmaları devam etmektedir. 6,5 km. BY-BSK ve 43,5 km TY-SK seviyesinde tamamlanmıştır. Devam Ediyor. Toplam uzunluğu 15 km olan yol TY-SK seviyesinde tamamlanmıştır. 18 km. si TY-SK seviyesinde tamamlanmış olup, çalışmalar devam etmektedir. Yapım İhalesi için Genel Müdürlükten İhale Yetkisi istenmiştir. 15 km SK TY olarak bitirilmiş olup 2014 yılı içerisinde 3 km TY SK olarak yapılması hedeflenmektedir yılında bitirilmesi hedeflenmektedir. 13

18 Demiryolu Mürşitpınar-Suruç-Şanlıurfa Yeni Demiryolu Projesi: Güzergahın tamamında 1/2.000 ölçekli harita alım, plan-profil ve jeolojik-jeoteknik etüt çalışmaları tamamlanmış olup, uygulama projeleri hazırlatma çalışmaları devam etmektedir. İlk 30 km lik etap için 2015 yılı içinde yapım ihalesine çıkılması hedeflenmekte olup sunulan uygulama projelerinin incelemesi devam etmektedir Havayolu Şanlıurfa GAP Havalimanı Lojman Binası Yapımı: Geçici kabulü yapılmıştır SOSYAL HİZMET VE YARDIMLAR Sosyal hizmetler ve sosyal koruma gibi toplumsal gelişmenin temelini oluşturan alanlarda gerçekleştirilen yatırımlarla Bölge de daha çok sayıda vatandaşa ulaşmak mümkün olmuştur. Çocuklar, gençler, kadınlar, engelliler ve yaşlılar gibi kırılgan kesimlerin toplumla bütünleşmesini ve toplumsal kalkınmaya katılımının sağlanması amacıyla yapılan sosyal koruma merkezlerinin sayısı artırılmaktadır. Tamamlanan Projeler: - Kız Bakım ve Sosyal Rehabilitasyon Merkezi - Şanlıurfa Çocuk Sosyal Rehabilitasyon Merkezi - Engelsiz Yaşam Merkezi - Siverek Gençlik Merkezi - Şanlıurfa 1 nolu Toplum Merkezi Devam Eden Yatırımlar: - Sevgi Evleri Sitesi (Erkek-60 Kişi): Arsa tahsisi yapılmıştır. - Siverek Toplum Merkezi: Proje ihalesi çalışmaları başlatılmıştır. - Şanlıurfa Gençlik Merkezi: İnşaatına başlanmıştır. - Şanlıurfa Viranşehir Gençlik Merkezi: Programdadır. - Şanlıurfa Huzurevi (GAP) (80 Kapasiteli): Yapım çalışmaları devam etmektedir. - Şanlıurfa Kültür Merkezi: Kesin projelerin elde edilmesine başlanmıştır. - 2 Nolu Toplum Merkezi: tarihinde ihale edilmiştir. - Kültür Merkezi: Proje çalışmaları devam etmektedir. 14

19 1.13. SPOR TESİSLERİ Şanlıurfa ilinde yaptırılan spor tesislerinin son durumları aşağıda verilmiştir. - Stadyum ve Sporcu Konaklama Binası: Tamamlanmıştır. - Açık Spor Tesisleri: Çalışmalarına başlanılmıştır. 1.etap bisiklet ve koşu yolu inşaatı tamamlanmıştır. - Harran Üniversitesi Açık ve Kapalı Spor Tesisleri: Kapalı yüzme havuzu ve kapalı spor salonu tamamlanmıştır. Stadyum ve sporcu konaklama binası da tamamlanmıştır. Yeni proje çalışmaları devam etmektedir. - Merkez Spor Salonu (5.000 seyirci): İnşaat çalışmaları devam etmektedir. - Harran Spor Salonu (250 seyircilik): Programdadır. - Siverek Sentetik Çim Yüzeyli Futbol Sahası: Geçici kabulü yapılmıştır. - Ceylanpınar Sentetik Çim Yüzeyli Futbol Sahası: Geçici kabulü yapılmıştır. - Şanlıurfa Gençlik Merkezi (600 M2): Geçici kabulü yapılmıştır. - Şanlıurfa Harran Spor Salonu Yapımı: Fiziki gerçekleşmesi % 48 seviyelerindedir. - Şanlıurfa Hilvan Gençlik Merkezi: Fiziki gerçekleşmesi % 33 seviyelerindedir. - Şanlıurfa Merkez Gençlik Merkezi: Fiziki gerçekleşmesi %96 seviyelerindedir. - Şanlıurfa Sporcu Fabrikası: Proje CD'si hazırlanıyor. - Şanlıurfa Suruç Gençlik Merkezi: Fiziki gerçekleşmesi %94 seviyelerindedir. - Şanlıurfa Viranşehir Gençlik Merkezi: Geçici kabulü yapılmıştır SOSYAL FİZİKİ ALTYAPI İmar Planı: 2009 yılında Şanlıurfa da 1 yerleşimin imar planı işi tamamlanmıştır. Şanlıurfa Planlama Bölgesi 1/ ölçekli tamamlanmış ve tarihinde onaylanmıştır. Konut: döneminde TOKİ sorumluluğunda yapımı süren ve planlanan konut sayısı tır konut tamamlanmış, konutun inşaatı devam etmekte ve konutun proje/ihale çalışması devam etmektedir. Siverek-Hilvan Sulama Alanı Alt Bölge Gelişim Planı: tarihinde ihalesi Başkanlığımızca yapılan projenin 1. etap çalışması olan Mevcut Durum ve Sentez işleri sürdürülmüştür. Şanlıurfa İçmesuyu 2. Merhale Projesi Arıtma Tesisi 2. Kısım Proje Yapımı: Tamamlanmıştır. Şanlıurfa İl Kontrol Laboratuvar Müdürlüğü binasının bakım onarım süreci sona ermiş olup, yeni hizmet binasına taşınılmıştır. 15

20 2. GAP İDARESİ NİN YÜRÜTTÜĞÜ ÖNEMLİ FAALİYETLER 15 Ocak 2009 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 2008/14535 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile GAP Bölge Kalkınma İdaresi Teşkilatı nın Ankara da bulunan merkezi 2 Mart 2009 tarihinde Şanlıurfa ya taşınmıştır GİRİŞİMCİ DESTEKLEME VE YÖNLENDİRME MERKEZLERİ (GİDEM) FAALİYETLERİ Avrupa Birliği nin (AB) ülkemizde uyguladığı ilk bölgesel kalkınma programı olan AB-GAP Bölgesel Kalkınma Programı içerisinde yer alan küçük ve orta ölçekli işletmelerin geliştirilmesi bileşeni kapsamında GAP Bölgesi nde tarihleri arasında GAP Girişimci Destekleme Merkezleri (GAP-GİDEM) projesi uygulanmıştır. Projenin hizmet ettiği genel amaç; GAP Bölgesi nin ulusal ve uluslararası alanlarda rekabet edebilirliğini iyileştirmektir. Projenin hedefleri, Bölge de özellikle imalat sanayiine yönelik faaliyet gösteren işletmelerin operasyonel, girişimcilik ve yönetim kapasitelerinin geliştirilmesi, işletmelerde satışların, ihracatın artırılması ile istihdama katkıda bulunulması ve verimliliğin yükseltilmesi olarak belirlenmiştir. Bu çerçevede, Adıyaman, Diyarbakır, Mardin ve Şanlıurfa da yer alan GİDEM Ofisleri üzerinden işletmelere danışmanlık, eğitim ve bilgilendirme hizmetleri sunulmuş ve ayrıca sektör geliştirme projeleri yürütülmüştür. - Şanlıurfa Tarıma Dayalı Sanayi ve Ekolojik Tarımın Geliştirilmesi ve Şanlıurfa Tarıma Dayalı Sanayi ve Tıbbi ve Aromatik Bitki Sektörü çalışmaları yürütülmüştür. - Şanlıurfa da organik tarıma dayalı sanayinin geliştirilmesi amacıyla faaliyetler yürütülmüş; üreticileri bilgilendirmek amacıyla basılı materyaller, seminerler ve iş gezileri düzenlenmiştir yılında Kısas Beldesi Yol Güzergahlarını Ağaçlandırma Projesi kapsamında 39 bin TL aktarılmıştır. Ayrıca Şanlıurfa GAP Havaalanının Ağaçlandırılması Projesi kapsamında ise 50 bin TL aktarılmıştır yılında Viranşehir Sulutepe Göleti nin Ağaçlandırılması projesine 134 bin TL aktarılmıştır. GAP-GİDEM Hibe Programı Hibe programı 2,2 milyon Avro olup, KOBİ lere kendilerinin temsil eden sivil toplum kuruluşları vasıtasıyla maddi destek sağlamayı amaçlamıştır. Hibe program çağrıları 2 Ekim 2006 da toplanmıştır. Desteklenen 6 projeden 1 tanesi Şanlıurfa dadır. Şanlıurfa Ticaret ve Sanayi Odası tarafından yürütülen KOBİ Danışma Merkezi projesine 352 bin avro hibe desteği sağlanmıştır. GAP-GİDEM Projesi 30 Kasım 2007 tarihinde tamamlanmış olup, GİDEM lerin faaliyet alanına giren konular GAP İdaresi tarafından devam ettirilmektedir TARIMSAL FAALİYETLER Tarımsal Araştırma Projesi Güneydoğu Anadolu Bölgesi nde sulama sonucu ortaya çıkacak tarımsal potansiyelin en iyi şekilde değerlendirilmesini sağlamak amacıyla tarımsal araştırma-inceleme ve geliştirme hizmetleri gerçekleştirilmektedir. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi ile GAP İdaresi arasında imzalanan protokoller çerçevesinde 2008 yılında iki proje başlatılmıştır. Bu projelerden; tarihinde başlatılan Harran Ovası Tuzluluk Haritasının Oluşturulması ve Tuzlulaşmanın Bitkisel Verim Kayıplarına Etkisinin Tahmini Üzerinde Bir Araştırma Projesi 2010 yılında tamamlanmıştır. 16

21 tarihinde başlatılan GAP Bölgesinde Zeytin Yetiştiriciliğinde ve İşleme Sanayiinde Mevcut Durumun Belirlenmesi ve Gelişme Olanakları Üzerinde Bir Araştırma Projesi ne 2010 yılında devam edilmiştir yılında GAP İdaresi Başkanlığı ve Şanlıurfa Harran Üniversitesi Rektörlüğü ile GAP Bölgesindeki Vitis Vinifera L.Cv. Kızılbanki ve Şire Üzüm Çeşitlerinin Virüslerden Arındırılıp Damızlık Parsel Oluşturularak Kaybolmasının Önlenmesi ve Bölgeye Tekrar Kazandırılması Projesi için işbirliği protokolü imzalanmıştır. Bu kapsamda 86 bin TL ödenek aktarımı gerçekleştirmiş olup faaliyetlere başlanmıştır. GAP Toprak Su Kaynakları Araştırma ve Tarımsal Araştırma Enstitüsü İle Yapılan Çalışmalar: Bölge topraklarının verimliliğinin artırılması kapsamında Hümik Asit uygulama çalışmaları için Türkiye Kömür İşletmeleri Genel Müdürlüğü ve GAP Toprak-Su Kaynakları ve Tarımsal Araştırma Enstitüsü ile GAP İdaresi Başkanlığı arasında işbirliği protokolü imzalanarak başlatılan çalışmalara 2010 yılında devam edilmiştir yılında; Harran Üniv. İşbirliği içerisinde 3. Ulusal Biosidal Kongresine, Zeytin ve Zeytin Yağı Kongresine destek verilmiştir. Tablo 12: Tarımsal Araştırma Projesi 2010 Yılı Harran Üniversitesi GAP Bölgesi ndeki Vitis Vinifera L.Cv. Kızılbanki ve Şire Üzüm Çeşitlerinin Virüslerden Arındırılıp Damızlık Parsel Oluşturularak Kaybolmasının Önlenmesi ve Bölge ye Tekrar Kazandırılması Projesi 2012 Yılı Harran Üniversitesi Harran Üniversitesi. 3. Ulusal Biosidal Kongresi Harran Üniversitesi Zeytin ve Zeytin Yağı Kongresi 2013 Yılı Harran Üniversitesi GAP Bioçeşitlilik Sempozyumu 2014 Yılı Harran Üniversitesi Birinci Ulusal Harran Ekonomi Kongresi (EconHarran 2014) GAP Bölgesi Sulama Sistemlerinin İşletme Bakım ve Yönetimi (İBY) Projesi Büyük yatırımlarla gerçekleştirilecek olan sulama projelerinden beklenen yararın sağlanabilmesi için yöre koşullarına en uygun işletme, bakım ve yönetim modelinin belirlenmesi ve uygulanmasına yönelik çalışmalar yürütülmektedir. Şanlıurfa da Atatürk Barajı, Ceylan, Cullap ve Tatarhöyük Sulama Birliği alanları, pilot alanlar olarak belirlenmiş; sulamaya yeni açılmış ve açılacak pilot sahalardaki çiftçileri, sulama birliği personeli ve yönetimini sulu tarıma hazırlamak üzere işletme, bakım, yönetim ve sulu tarım agronomisi ile ilgili faaliyetler yürütülmüştür. Harran Ovası ndaki katma değer hesaplamaları için gerekli olan veri toplama çalışmaları yapılmıştır. Proje kapsamında Şanlıurfa da 2010 yılında gerçekleştirilen çalışmalar şunlardır: - Ceylan ve Cullap pilot alanlarına ilişkin mevcut durum analizleri için tüm köylerde toplantılar yapılarak, faaliyet raporu hazırlanmış, ayrıca çiftçi gezisi düzenlenmiştir. - Ceylan, Cullap, Tatarhöyük ve Atatürk Barajı pilot alanlarında meyvecilik ve sulama sistem demonstrasyonları projeleri Tarım İl Müdürlüğü ile birlikte uygulanmış olup, demonstrasyon kontrolleri yapılmaktadır. - Meyvecilik, sebzecilik ve sulama sistemleri gibi konularda çiftçiler yerlerinde eğitilmişlerdir. - Samsat Sulama Birliği nden gelen talep doğrultusunda eğitim toplantısı yapılmıştır. - Tarımsal Eğitim, Yayım ve Danışmanlık Projesi ne yön verilebilmesi, kurumların projeye katkılarının belirlenerek iş planlarının hazırlanması amacıyla Mart 2010 tarihleri arasında Antalya da ikinci bir çalıştay düzenlenmiştir. 17

22 - Diyarbakır İBY çalışma sahası içerisinde yer alan çiftçilere yönelik olarak toplulaştırma ve sulama konularındaki eğitim ihtiyaçlarını gidermek amacıyla Şanlıurfa ya 1 çiftçi gezisi düzenlenmiştir Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma Projesi Proje ile bölgede yürütülen Merkez Köy, Cazibe Merkezi, Örnek Köy, Köy-Kent gibi uygulamaların Köye Dönüş ve Rehabilitasyon Projesi ile birlikte ele alınarak, Bölge de sağlıklı bir kırsal yerleşme düzeninin yaratılması amaçlanmaktadır yılında Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma Projesi kapsamında Şanlıurfa da 3 projeye 644 bin TL kaynak aktarılmıştır. Merkez Siverek Suruç TOPLAM Tablo 13: Merkez Köy ve Köye Dönüş Kırsal Kalkınma Projesi Alt Projeleri Modern Sınıflarda Çağdaş Eğitim Yumrutepe Köy Grubu İçme Suyu Projesi Okulumu Seviyorum Entegre Kırsal Kalkınma Projesi 2012 yılında GAP İdaresi tarafından uygulanan Entegre Kırsal Kalkınma Programı kapsamında Siverek ve Halfeti İlçelerinin Alt Bölge Kalkınma Planları hazırlanmış olup, proje uygulamaları için toplam 2 milyon TL ilgili Kaymakamlıklara aktarıldı. Halfeti Halfeti Halfeti Siverek Siverek Halfeti Halfeti Halfeti Halfeti Siverek Siverek Siverek Tablo 14: Entegre Kırsal Kalkınma Projesi Alt Projeleri Turizm Amaçlı Konaklama Tesisi Çevre Düzenlenmesi Planlama Raporunda yer alan diğer projelerin ön fizibiliteleri hazırlanmış olup idaremizce değerlendirilmesi devam etmektedir. Taşlı Arazilerin Temizlenmesi ve Organik Tarım Geliştirilmesi Projesi Takoran Vadisi Turizm Geliştirme Projesi Halfeti Turizm Altyapısının Geliştirilmesi Yavaş Turizmin Geliştirilmesi Halfeti Turizm ve Çevre Düzenlemesi Konaklama Tesisinin Kurulması Taşlı Arazilerin Temizlenmesi ve Organik Tarımın Geliştirilmesi Takoran Vadisi Turizm Geliştirme Karacadağ Süt İşleme Tesisi Projesi Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Çalışmaları GAP Bölgesi nde yürütülen ağaçlandırma ve erozyon kontrolü çalışmaları kapsamında döneminde toplam fidan ile yaklaşık 503 ha alan ağaçlandırılmıştır. 18

23 2008 yılında GAP İdaresi ile Harran ve Akçakale Kaymakamlıkları arasında yapılan protokoller ile Harran ve Akçakale merkez ve köylerinde toplam 184 okula adet fidan dikilmiştir. Bu proje ile 184 köyde yaklaşık insana ağaçlandırmanın faydaları ve sevgisi aşılanmaya çalışılmıştır yılında Şanlıurfa Valiliği ile Şanlıurfa Merkeze Bağlı Köy Okullarının Ağaçlandırma Projesi başlatılmış; Şanlıurfa Merkeze bağlı 234 köy okulunda öğrenci ve öğretmenler ile birlikte adet fidan ile ağaçlandırma faaliyetinde bulunulmuştur yılında, Hilvan Belediyesi ile GAP İdaresi arasında imzalanan protokol kapsamda ise metre yol boyu adet fidan ile ağaçlandırma çalışması gerçekleştirilmiştir yılında, GAP Kırsal Kalkınma Projeleri Destekleme Programı kapsamında Hilvan Tarım İlçe Müdürlüğü ile Kuskunlu Köyü Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü Projesi protokolü imzalanarak çalışmalara başlanmıştır GAP Tarım Kampı Lider Çiftçi Yetiştirme Programı GAP Bölgesi nin sahip olduğu tarımsal üretim potansiyelini tümü ile sürdürülebilir olarak kullanacak tarım liderleri yetiştirmek amacıyla 2002 yılından beri GAP Tarım Kampı Lider Çiftçi Yetiştirme programı düzenlenmektedir yaş grubundaki çocuklara yaz tatili döneminde 12 günlük devreler halinde düzenlenen tarım kamplarında genel tarım bilgisi, İngilizce, bilgisayar kullanımı konularında eğitim verilmekte ve spor müsabakaları düzenlenmektedir. Proje GAP İdaresi ve Katılımcı Sulama Yönetimi Geliştirme ve Güçlendirme Derneği (SUDER) tarafından ortaklaşa yürütülmektedir yılına kadar öğrenci kampta eğitim görmüştür Organik Tarım Küme Geliştirme Projesi Başta Şanlıurfa olmak üzere, tüm GAP illerini kapsayan organik tarım küme geliştirme projesi ile Bölge nin tarımsal potansiyellerinin değerlendirilmesi ve uluslararası pazarlarda rekabet edebilirliğinin artırılması amaçlanmaktadır. GAP Organik Tarım Kümelenme Projesi ön çalışmaları 12 Ekim 2009 tarihinde başlatılmıştır. Proje ekinde yer alan üçü yabancı 8 uzman ile çalışmalara başlanmıştır. Öncelikle bir çalıştay organize edilerek bölgenin organik tarım açısından mevcut durumu ele alınmış ve şu ana kadar yapılan çalışmaları değerlendirmiştir. Bunun dışında bölgede çeşitli yerlere geziler düzenlenerek ilk temaslar sağlanmıştır. Ceylanpınar TİGEM, Siverek organik tarım alanları ve II. Organize Sanayi Bölgesi ndeki tekstil işletmeleri ziyaret edilerek bilgi toplanmıştır. Başlangıç Raporu GAP İdaresine sunulmuştur. Projenin tanıtım çalışmaları çerçevesinde Şanlıurfa da 1. GAP Organik Tarım Kongresi düzenlenmiştir Tarım ve Tarım Dışı Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi Projesi Projenin amacı; sürdürülebilir tarım teknikleri çerçevesinde, potansiyellere uygun gelir getirici yeni tarım ve tarım dışı faaliyet alanlarının tespit edilmesi, pilot uygulamaların gerçekleştirilmesi, topraksız ve az topraklı çiftçilerin gelir düzeyinin artırılması, aile iş gücünü kullanarak yan uğraşlarla aile gelirlerine katkı sağlanmasıdır yılında ilgili Valiliklerden, Kaymakamlıklardan, Tarım İl ve İlçe Müdürlüklerinden gelen projeler değerlendirilmiş ve uygulamaya konulmuştur. Bu kapsamda Şanlıurfa da uygulanan Halfeti Kırsalında Yaşayan Dezavantajlı Grupların Bilişsel, Sosyal ve Sportif Açıdan Geliştirilmesi projesi için 231 bin TL kaynak ayrılmıştır. 19

24 Tablo 15: Tarım ve Tarım Dışı Faaliyetlerin Çeşitlendirilmesi Projesi Alt Projeleri 2010 Yılı Halfeti Halfeti Kırsalında Yaşayan Dezavantajlı Grupların Bilişsel, Sosyal ve Sportif Açıdan Geliştirilmesi Projesi 2011 Yılı Halfeti Tarımsal ve Turistik Kırsal Altyapının Geliştirilmesi Birecik Birecik Bezinin Üretimi Tanıtımı ve Tescili Projesi 2012 Yılı Birecik Rotamız Birecik Merkez Jeotermal Saha Etüdü Projesi Merkez GAP Tarım Sektöründe Özelleşmiş Dijital Tasarım ve İnovasyon ve Eğitim Merkezi Projesi Merkez Karaali Karali Jeotermal Sondaj Kuyusu Sulama Dışı Alanlarda Halkın Gelir Düzeyinin Artırılması Projesi Proje ile sürdürülebilir tarım teknikleri çerçevesinde, sulamadan yararlanamayan kırsal toplulukların mevcut sosyo-ekonomik durumlarının, doğal ve toplumsal çevre ile ilişkilerinin, potansiyellerine uygun gelir getirici yeni faaliyet alanlarının ve bunların geliştirilmesi yollarının belirlenmesi amaçlanmaktadır. Tablo 16: Sulama Dışı Alanlarda Halkın Gelir Düzeyinin Artırılması Projesi 2009 Yılı Birecik Fatmacık İçme Suyu Grubu Projesi 2011 Yılı Merkez, Birecik, Halfeti, Şanlıurfa İline Bağlı İlçelerde İçme suyu Temini Projeleri Hilvan Akçakale, Harran İçme suyu Temini Projesi 2012 Yılı Şanlıurfa Merkez Karaali Karaali Jeotermal Sondaj Kuyusu 2013 Yılı Gaziantep-Şanlıurfa Bağcılıkta Çardak Terbiye Sisteminin Uygulanması ve Yaygınlaştırılması Projesi GAP Bölgesi Hayvancılığını Geliştirme Projesi Hayvancılık sektörünün canlandırılması, topraksız ve az topraklı çiftçilerin gelir düzeyinin artırılması, katılımcı ve sürdürülebilir hayvancılık modelinin çiftçi koşullarında uygulanması, bölge içi gelişmişlik farkının azaltılması, bölge ve ülke ekonomisine katkı sağlanması, göçün önlenmesi projenin amacını oluşturmaktadır. Proje kapsamında Şanlıurfa Merkez ve Halfeti ilçelerinde Modern Tarım ve Hayvancılık için Büyükbaş Hayvan Barınak Rehabilitasyonu Projesi uygulanmıştır Tarımsal Eğitim ve Yayım Projesi (GAP TEYAP) Projenin amacı; GAP Bölgesi'nde sulamaya açılmış ve açılacak alanlarda tarımsal yayım ve danışmanlık hizmetlerinin etkinliğinin artırılmasına katkıda bulunmaktır. Bu doğrultuda, bölgede ihtiyaç duyulan tarımsal yayım ve danışmanlık hizmetlerinin etkinliğinin artırılması ile çalışmalar sonucu uygun görülen sürdürülebilir tarımsal yayım ve danışmanlık modelinin/modellerinin uygulamaya konması ve yaygınlaştırılması hedeflenmektedir. Yürütülen faaliyetler ise şu şekildedir. - Muhtelif konularda 1121 teknik elemana eğitim verilmiştir fuara 63 teknik eleman, 170 çiftçi katılmıştır. - Genel sulama ile ilgili 500 adet, pamuk yetiştiriciliği ile ilgili 50 adet ve 100 broşür basılmıştır çiftçi, 4 konuda teknik geziye katılmıştır. 20

25 - 534 dekar alanda, dört üründe, 51 adet demonstrasyon kurulmuştur dekar alanda, dört üründe 36 adet demonstrasyon kurulmuştur. - Altı konuda 90 adet demonstrasyon kurulmuştur. - İyi Tarım Uygulamaları Yurtiçi Eğitimi (Çiftçi) sonucu 10 çiftçi bir eğitime katılmıştır. - İyi Tarım Uygulamaları Yurtdışı Eğitimi (Çiftçi) sonucu 9 çiftçi Almanya da bir eğitime katılmıştır. - Beş adet tarla günü düzenlenmiş ve 429 çiftçinin katılımı sağlanmıştır adet köy toplantısı düzenlenmiş ve 1386 çiftçinin katılımı sağlanmıştır. - GAP Köşesi Oluşturma: Beş Çiftçi Örgütü (Şanlıurfa, Harran, Suruç, Siverek Z.O. ve Siverek K.D.), Üç kurum (GTHB İl Md., GAP BM, GAP-TEYAP) - Sulama-Tanıtım-Eğitim Konulu beş adet film hazırlanmıştır. - Proje Yönetimi Teknik Gezi (Hollanda, Belçika): 23 kişi geziye katılmıştır. - Tarımsal Yayım Modeli Oluşturma Çalışmaları kapsamında Hollanda ve Polonya daki eğitimlere 35 teknik eleman katılmıştır SOSYAL GELİŞMEYE İLİŞKİN ÇALIŞMALAR Bölge de ekonomik kalkınmanın desteklenmesiyle birlikte sosyal altyapının geliştirilmesine, dezavantajlı nüfus kesimlerinin toplumsal kalkınmaya entegrasyonlarını sağlamaya yönelik proje ve programlar da geliştirilmektedir Çok Amaçlı Toplum Merkezleri (ÇATOM) Kadınların toplumsal kalkınmaya katılımlarını sağlamak amacıyla kurulan ÇATOM'larda; i) okumayazma, okul öncesi eğitimi, anne eğitimi, bilgisayar, beslenme, ev ekonomisi alanlarında eğitim programları, ii) sağlık eğitimi, kısmi ve gezici poliklinik hizmetleri gibi sağlık programları, iii) el sanatları, trikotaj, tekstil, kuaför, keçe işlemeciliği, yöresel bebek, gümüş işlemeciliği gibi konularda beceri geliştirici programlar, gelir getirici atölyeler ve kadın girişimciliğini destekleyici programlar, iv) sosyal yaşama katılımı destekleyen ve kadın bilincini oluşturmayı hedefleyen sosyal ve kültürel programlar, v) hedef grupların sosyal destek hizmetlerine (burs, yeşil kart, ayni yardım, resmi nikah vb.) ulaşmasını kolaylaştırıcı sosyal destek programları düzenlenmektedir itibarıyla Şanlıurfa da 6 ÇATOM faaliyettedir. Bunlar; Bağlarbaşı Mahallesi, Parmaksızlar Konutu, Bozova, Siverek, Suruç, Ceylanpınar, Viranşehir, Birecik ve Viranşehir ilçelerindedir. - Şanlıurfa ÇATOM larda faaliyet yılı 1 Ekim 2013 te başlamış olup, eğitim, sağlık, gelir getirici ve beceri kazandırıcı, sosyal-kültürel faaliyetler, çocuklara yönelik faaliyetler ile sosyal destek programları uygulanmaktadır Gençlik ve Kültür Evleri Temelde gençlerin yerel yönetim ve karar alma süreçlerine katılımını sağlamak amacıyla yürütülen proje kapsamında Gençlik ve Kültür Evleri kurulmakta; bu merkezlerde üniversiteye hazırlık, bilgisayar, resim, müzik, halkla ilişkiler, tiyatro ve halk oyunları kursları düzenlenmektedir yılında Şanlıurfa Gençlik ve Kültür Evi nde bina sorunları nedeniyle herhangi bir çalışma yapılmamıştır. - 8 Kız 32 Erkek toplam 40 üye bulunmaktadır. - Bağlama, keman, fotoğrafçılık, on parmak, Office, kara kalem ve gitar kursları açılmış olup bu kurslara 369 kişi katılmıştır. - Polonya da gerçekleştirilecek olan EVS projesi kapsamında Gençlik Evinin 3 Yürütme Kurulu Üyesi 2 aylığına yurt dışına gönderilmiştir. - AB Eğitim ve Gençlik Programlarına yazılan Eylem 1.2 Gençlik Girişimleri Projesi kabul edilerek uygulanmıştır. - Yürütme kurulu oluşturularak ilk toplantı yapılmış olup, 7 kişiden oluşan yürütme kurulu arasında görev dağılımı yapılmıştır. 21