TÜMCE (CÜMLE) BİLGİSİ - Ders Notları / Özet -

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "TÜMCE (CÜMLE) BİLGİSİ - Ders Notları / Özet -"

Transkript

1 TÜMCE (CÜMLE) BİLGİSİ - Ders Notları / Özet - Nizamettin UĞUR Ocak 2010, Ankara

2 Türkçe Tümcelerin Yapısal ve Anlamsal Özelliklerinden Bazıları Tümce, dizimsel yapı özelliği taşır. Dizimsel yapı, iki ya da daha çok sözcüğün belli kurallara göre öbeklenmesiyle oluşan bir dilsel yapıdır. Genelde sözcük öbeği olan bu dilsel yapılar, işleyiş yönünden anlatım diye adlandırılır. Dilsel yapılarda başlıca iki tür sözcük öbeklenmesi görülür: 1. Yargısız öbekler, yargısız anlatım: ad tamlaması öbekleri, sıfat tamlaması öbekleri, sayı öbekleri, ikileme öbekleri, eylemsi öbekleri, bağlama öbekleri, bileşik eylem öbekleri, deyim öbekleri 2. Yargılı öbekler, yargılı anlatım: Bir düşünce ya da yargı bildirmek üzere yükleme bağlı olarak oluşan öbeklenmeler, başka deyişle tümceler. Tümce, dış yapı bakımından sözcük dizilişi olarak görünmekle birlikte, iç oluşum bakımından düşünce, duygu ve yargı birimidir. Bir yargı asıl olarak iki ana öğe içerir: 1. Yargının dayandığı oluş, kılış, nitelik Dilsel açıdan, bu öğeye yüklem adı verilir. 2. Bu oluş, kılış, nitelik vb nin bağlandığı dilce kişi. Dilsel açıdan bu öğeye özne adı verilir. Yargıda bu iki öğeyi, esas olarak, yükleme eklenen çekim öğeleri, başka deyişle, kip ve kişi ekleri birleştirir. Yargılar, yüklemin türüne göre, eylem yargısı ve ad yargısı diye ikiye ayrılır Dil ortamında yargının oluşmasını sağlayan bu ana öğeler yanında yardımcı öğelere de gereksinim vardır. Dilsel açıdan bu öğeler nesne, dolaylı tümleç, belirteç tümleci, ilgeç tümleci adı verilen öğelerdir. Özetlersek, TÜMCE: 1. Bir düşünce ya da duygunun anlatımını sağlar. 2. Yapısal bir bütünlük gerektirir. 3. Bir dizimsel yapıdır. Buradan şu tanıma ulaşılır: Bir düşüncenin, bir duygunun yargısal bütünlük içinde anlatımını sağlayan dizimsel yapıya tümce denir. Tümce, yalnızca kendini oluşturan sözcüklerin anlamlarının toplamından oluşmaz; onların anlamlarının toplamından daha fazla bir anlam taşır. Sözgelimi, Kahve alacağım. tümcesi; markette ya da kahvehanede başka başka anlamlar iletir. Yaralı, doktora baktı. ile Yaralı doktora baktı. ; Doktor ona baktı. ile Ona doktor baktı. ; Yarın tiyatroya gidelim., Tiyatroya yarın gidelim., Gidelim tiyatroya yarın. tümcelerinin anlamları başka başkadır. (Bu konu, esas olarak metin çözümleme konusuna girmektedir.) Tümcede sözcük ya da öğe sayısı: En çok öğeli, en geniş tümceler geçişli eylemlerle kurulu olan bildirme tümceleridir. i geçişsiz eylemle ya da geçişli-edilgin eylemle (sözde özne: anlamca nesne) kurulu tümceler, nesne alamadığı için daha az öğeyle kurulur. Ad tümceleri ise, nesne alamamak dışında yönelmeli ve çıkmalı (ayrılmalı) dolaylı tümleç de alamadığı için, en az öğeyle kurulabilen tümcelerdir. Ad tümceleri, özne ile yüklem dengesi üzerine kurulur, bazı durumlarda kalmalı dolaylı tümleç alabilirler. Bu nedenle ad tümceleri, öğe sayısı yönünden, kapsamı dar tümcelerdir. Tümcelerin yazımı noktalama konusunu ilgilendirdiği için burada ayrıca bu konuya girmiyoruz. Tümcelerin söylenişi; kuruluş amacına, yapısına, öğe düzenine, öğe sayısına, taşıdığı duygu / düşünce yüküne göre değişir. Sözgelimi soru tümceleri ile düz tümceler aynı söyleniş özelliğinde değildir. Tümcenin en önemli öğesi yüklem olduğu için, vurgulanmak istenen, yükleme yaklaştırılır. Bu nedenle öğelerin sıralanışı değişkenlik gösterir. Bu mantıkça vurgu yanında, coşku içeren söyleyişlerde -şiir, söylev vbduygu vuruşu denilen bir vurgu söz konusudur. Türkçe sözdiziminde genel olarak yardımcı öğe önce, temel öğe sonra gelir. 2

3 Tümcenin (Cümlenin) Ögeleri Yargı birimlerine cümle adı verilir. Nasıl bir ev odalardan oluşuyorsa cümleler de ögelerden oluşur. Cümlenin ögeleri demek, cümlenin parçaları demektir. Cümlenin en temel ögesi yüklemdir; yüklem olmadan cümle bitmez. Diğer ögelerin her biri yüklemi tamamlar. İkinci temel öge öznedir. Diğer ögelere yardımcı ya da yan öge denir. CÜMLENİN ÖGELERİ Temel Ögeler Yardımcı (Yan) Ögeler Özne Nesne Dolaylı Tümleç Zarf (Belirteç)T. Edat (İlgeç) T. YÜKLEM: Cümledeki anlamın temelini oluşturur. Eksiltili (kesik) cümle dışında her cümlenin mutlaka yüklemi vardır. Tek başına cümle oluşturan ögedir. Düz (kurallı) cümlelerde sonda yer alır. Çekimli eylem ya da ekeylem almış ad soylu sözcükten oluşur. Her tür sözcük yüklem olabilir. Soru yoluyla bulunmaz. Geldim. (çekimli eylem) Toplandılar. (çekimli eylem) İyiymiş. (Ekeylem almış adlaşmış sıfat) Bizim zengin bir kitaplığımız var. (ad) Beni akşama mutlaka aramalısın. (çekimli eylem) Bu yazı Ceren inmiş. (ad) Gittiğimiz film güzelmiş. (adlaşmış sıfat) Beni en iyi anlayan sensin. (adıl / zamir) Buralar tam bize göre. (ilgeç / edat öbeği) N. Ataç ın hiç kullanmadığı sözcük ve ymiş. (bağlaç) İki lafının biri ah tır. (ünlem) Ankara güzel şehirdir. (sıfat tamlaması) Yola düşmeliyiz en kısa zamanda. (deyim) ÖZNE: e sorulan kim ve ne sorularının yanıtıdır. Geçişsizedilgen yüklemli cümlelerin dışında, her cümlenin, gizli ya da açık öznesi mutlaka vardır. de olduğu gibi her tür sözcük ve sözcük öbeği özne görevi yapar. Arkadaşın seni sordu. (Soran kim? / Kim sordu?) Müdür yardımcısı beni aramış. (Arayan kim? / Kim aradı?) Bu gömlek pahalı. (Pahalı olan ne? / Ne pahalı?) Çayın rengi koyu. (Koyu olan ne? / Ne koyu?)) Dosyayı bir haftada hazırladım. (Hazırlayan kim? / Kim hazırladı? - Gizli özne) Tarihi yapıtlar burada sergilenecek. (Sergilenecek olanlar ne? / Ne sergilenecek? -Sözde özne) Toplantıya bu kıyafetle girilmez. (özne yok) 4

4 NESNE: Nesne, özneyi bulduktan sonra yükleme sorulan ne (belirsiz nesne için), neyi ve kimi (belirtili nesne için) sorularının yanıtıdır. deki eylemin bildirdiği iş genelde nesne üzerinde gerçekleşir. Her türlü sözcük ve sözcük öbeği nesne görevi de üstlenir: Bakkaldan gazete aldım. (Ben ne aldım?) Kardeşi, giysilerini hazırladı. (Kardeşi neyi hazırladı?) Başkan açılış konuşmasını bitirdi. (Başkan neyi bitirdi?) Tost makinesini kendisi tamir etmiş. (Kendisi neyi tamir etmiş) DOLAYLI TÜMLEÇ: in anlamını yön, bulunma, çıkma, ayrılma anlamlarıyla tamamlayan sözlerdir. Adın e, -de, -den durum eklerini alan sorular yoluyla bulunur. Yanıtı oluşturan sözlerde de bu ekler yer alır. Her türlü sözcük ve sözcük öbeği dolaylı tümleç görevi yapar: Dosyayı bana verdi. (Dosyayı kime verdi?) Bu kitaplar bizde var. (Kimde?) Okul müdüründen kötü söz işittik. (Kimden?) Eve geç dönüldü. (Nereye?) Bu yaz köyün yaylasında kalacağız. (Bu yaz nerede kalacağız?) İşten erken çıktım. (Nereden?) ZARF (BELİRTEÇ) TÜMLECİ: in anlamını zaman, durum, miktar, yön, sebep, koşul bakımlardan tamamlayan öğelerdir. e bu anlamlarla ilgili olarak yöneltilen sorularla bulunur. Her türlü sözcük ve sözcük öbeği zarf tümleci görevi yapar. Bu akşam sinemaya gidiyoruz. (Ne zaman?) Olanları sakin sakin anlat. (Nasıl?) Tatilde bir hafta kaldık. (Ne kadar?) Biraz yukarı çıkar mısın? (Nereye? Dikkat: Yanıtta e yönelme eki olmamalı.) Hepimiz yorgunluktan uyuyakalmışız. (Neden?) Hava güzel olursa pikniğe gideceğiz? (Ne zaman?) Sözlerimi gülümseyerek dinledi. (Nasıl?) İşten çıkınca biraz takılacağım. (Ne zaman?) EDAT (İLGEÇ) TÜMLECİ: Edatlarla öbekleşerek yüklemi değişik anlamlarla tamamlayan sözlerdir. Edatla (göre, kadar, için vb) öbekleşmeden edat tümleci oluşmaz. Bu ögeyi bulak için kesinlikle edat kullanılır ve yanıtta da aynı edat yer alır: Duvarların rengi bana göre güzel olmamış. (Kime göre?) Ülkem için her türlü çabayı gösteririm. (Ne için?) Orada bir hafta kadar kalmıştık. (Ne kadar?) İzmir e uçakla gideceğiz. (Ne ile?) Bütün bunlar senin yüzünden oldu. (Kimin yüzünden?) NOT: Edat (ilgeç) tümleci kavramını kabul etmeyip bu ögeyi zarf (belirteç) tümleci içinde ele alan anlayış da hayli kabul görmektedir. Edat tümleci ÖSYM sorularında az da olsa geçmiştir. Bu konuyu ayrıca ders öğretmeninizle konuşunuz. CÜMLE DIŞI SÖZLER: Cümlelerde öge olmayan, hiçbir öge sorusuna yanıt vermeyen bazı sözler bulunabilir. Cümle öğelerine dâhil edilemeyen bu gibi parçalara cümle dışı unsur denir. Cümle dışı unsurlar değişik sözlerden oluşabilir: İşbirliğine varım ama herkes görevini tam yapmalı. ( öge dışı bağlaç) D.T. Y. Özne B.li N. Z.T. Eyvah, yine bu iş de yetişmedi. ( öge dışı ünlem) Z. T. Özne Arkadaşlar, hep birlikte katılıyoruz toplantıya. ( öge dışı hitap, seslenme sözcüğü) Z.T. D.T. Sıra arkadaşım, aslında iyi tanımam, çok hırslı birine benziyor. ( öge dışı ara cümle) Özne D.T. 5

5 Türkçede Tümcenin Ögeleri, Yapı ve Anlam Bakımından Öge Türleri * türleri: İki sözcüklü yüklem: Kırıta kırıta yürüdü gitti. Yinelenmiş yüklem: Çocuk dakikalarca ağladı, ağladı. Pekiştirilmiş yüklem: İşi gücü akşama kadar çalış babam çalış. Ortak yüklem: Yamaçlar, köyün bacaları, her şey uyanıyordu. Özne türleri: Açık özne: Kimdi bu çocuklar?, Sen hep böyle yapıyorsun. Gizli öne: Hep birlikte tatile gidiyoruz. (biz) Gerçek özne: Ahmet Vefik Paşa modern tiyatronun öncüsüdür. Sözde özne: Kapı üç kez vuruldu. Örtülü özne: Kar yüzünden yollar kapandı. Belirsiz özne: Geçmiş olsun. Mantıkça özne: obaya gidilirken geçilir bu yoldan. Ortak özne: Kardeşim odasına çekildi, ders çalışmaya başladı. Seslenmeli özne: Arkadaş, onurunu kırdırma. Açıklamalı özne: İki ihtiyar, annemle babam, bizleri hep merak eder. Yinelenmiş özne: Aradan yıllar, yıllar geçti. Pekiştirilmiş özne: Karacaoğlan der ki ben de bakayım. * Özne ile yüklemin kaynaşması: İçi içine sığmıyordu., Tatilin ilk günüydü. * Özne ile yüklem uygunluğu a. Tekillik-çoğulluk uygunluğu b. Kişi bakımından uygunluk Nesne türleri: a. Belirtili nesne (neyi, kimi, nereyi?) b. Belirtisiz nesne (ne? * Kullanımlarına göre: ortak nesne, açıklamalı nesne Dolaylı tümleç türleri: a. Yönelmeli dolaylı tümleç (neye, nereye, kime?) b. Kalmalı dolaylı tümleç (neyde, nede, nerede, kimde?) c. Çıkmalı (ayrılmalı) dolaylı tümleç (nereden, neden, kimden?) * Kullanımlarına göre: ortak d. t, açıklamalı d. t., yinelenmiş d. t Belirteç (zarf ) tümleci türleri: a. Zaman bildirenler (ne zaman?) b. Durum bildirenler (nasıl, neden?) c. Yer-yön bildirenler (nereye?) d. Nicelik (miktar, azlık-çokluk) bildirenler (ne kadar?) İlgeç (edat) tümleci (kurduğu anlam ilişkisi esas olduğu için tür ayrımı yapmaya gerek kalmaz): i, ilgeçlerle öbekleşerek araç, birliktelik, neden, amaç, başlangıç, bitiş, görelik ilgileriyle tamamlayan sözler. Sorulan soruda ve alınan yanıtta aynı ilgeç yer alır: neyle, kiminle, niçin, ne zamana kadar, kime göre?.. Öge olan dilbilgisi birimleri: Sesler: Türkçedeki bilinen yarı ünlü ses y dir. Heceler: -yor, kendinden önce gelen geniş ünlüleri darlaştırır. Ekler: İstek kipinin birinci çoğul kişi eki lim dir. Adlar: Ad tamlamaları: Sıfatlar: Sıfat tamlamalar: Adıllar (zamirler): Belirteçler (zarflar): Bağlaçlar: İlgeçler (edatlar): Ünlemler: Yansımalar: İkilemeler: Eylemler: Eylemsiler: Kalıplaşmamış sözcük öbekleri: Deyimler: Atasözleri: Tümceler: 6

6 Tümce ve i Tamamlayan Ögeler O yıllarda ben, sekiz dokuz yaşlarında idim. Z.T. Özne Oturduğumuz yer bir ufak kasabacıktı. Özne Babam hesap okutuyordu. Özne B.siz N. Saatçilik de ederdi. B.siz Nesne Ekmek paramızı ancak çıkarabiliyorduk. B.li Nesne Z.T. Aç, açık kaldığımız yok ise de babam bir aylığını Z.T. Özne Zarf alamadığı günlerde aç kalmak korkusuyla Tümleci Zarf Tümleci kendini gösteriyordu. Babam, alacaklıları ile bizim aramızda eziliyordu. Özne Dolaylı Tümleç Ögelerin Tümceye Katkıları Zarf tümleci Zaman tamamlayıcısı Özne Yargının konusu (sekiz dokuz yaşlarında olan kim?) Özne deki yargının konusu (bir ufak kasaba olan ne?) Özne deki eylemi yapan Nesne im yaptığı işten etkilenen olgu Nesne im yaptığı işten etkilenen Nesne Öznenin yaptığı işten etkilenen Zarf tümleci Sınırlama bildirerek tamamlamak Zarf tümleci Koşul tamamlayıcı Özne Eylemi yapan Zarf tümleci Zaman tamamlayıcısı Zarf tümleci Durum tamamlayıcısı Özne Eylemi yapan Dolaylı Tümleç Bulunma anlamıyla tamamlayan 8

7 Evinde oturduğumuz adamın, alışveriş ettiğimiz bakkalın kapıya kadar gelip acı sözler söyledikleri de olurdu. Özne Haklı olmadıklarını da şimdi anlıyorum. B.li Nesne Z.T. Bizde alacakları kalmıyordu. D.T. B.li Nesne Geç kalıyor ama bütün borçlarımızı veriyorduk B.li Nesne Bu yoksulluktan anam, her gün hasta. Zarf Tümleci Özne Zarf T. Babamın hocalık etmesine, sessizliğine kızıyor, Dolaylı Tümleç hamallık etse bizi daha rahat geçindireceğini söylüyor, Belirtili Nesne yok yere ablamı, beni haşlıyor; bunlar bittikten sonra da oturup ağlıyordu. B.li Nesne Zarf Tümleci Z. T. Özne deki eylemin konusu (olan ne?) Nesne Öznenin etkilediği, anladığı Zarf tümleci Zaman tamamlayıcısı Dolaylı Tümleç Yer tamamlayıcısı Nesne Öznenin, eylemiyle etkilediği Nesne Öznenin, eylemiyle etkilediği Öge dışı unsur ama bağlacı Zarf Tümleci Sebep bildirerek tamamlama Özne deki yargının konusu, maddesi Zarf Tümleci Zaman bakımından tamamlayıcı Dolaylı Tümleç Eylemin yönü B.li Nesne Öznenin eyleminin etkilediği Zarf Tümleci Zaman tamamlayıcısı Zarf Tümleci Durum tamamlayıcısı Yokluk içinde yüzen bu evde bir lamba şişesi kırmanın ne acıklı bir şey olduğunu anlarsınız. B.li Nesne Öznenin eyleminin etkilediği B.li Nesne 9

8 Bunun daha acıklısı, babamın hiç sesini çıkarmaması oldu. Benim ne kadar üzüleceğimi bilirdi. Belirtili Nesne Özne Suratını biraz asar, öğüt verir, kılıklı birkaç söz Nesne Z.T Yükl. Yükl. Nesne söyler; ben de suç işlemiş, karşılığını da görmüş Yükl. Özne Nesne olurdum. Şimdi de rahatça uyurdum. Z.T. Z.T. Babama hem acıyor hem de ona kızıyorum. D.T. D.T. İçimdeki bu üzüntüyü susturmak için yarın güvercinleri satıp bir lamba Belirtili şişesi almayı düşünebildim. Nesne Özne deki eylemin gerçekleştiği olgu Belirtili Nesne Öznenin eyleminin etkilediği Nesne Öznenin, eylemiyle etkilediği Özne Eylemi yapan Zarf Tümleci Durum tamamlayıcısı Zarf Tümleci Zaman tamamlayıcısı Zarf Tümleci Durum tamamlayıcısı Dolaylı Tümleç Eylemin yönü Öge dışı unsur hem hem bağlacı Belirtili Nesne Öznenin eyleminin etkilediği 10

9 Tümce (Cümle) Türleri 1. Yapısına Göre Tümce Türleri: 1.1. Basit (yalınç) cümle: Tek yargı bildiren cümlelerdir. dışında eylem bildiren sözcük bulunmaz. O yıllarda ben on yaşlarındaymışım. Çocukluğum çok güzel geçti benim Birleşik cümle: Bir tek yüklemi olmak koşuluyla birden çok tarı ya da eylem bildiren, yan cümlecikleri olan cümledir. Yan cümleciğin özelliğine göre çeşitleri vardır: Girişik birleşik cümle: Yan cümleciği eylemsilerle kurulu cümlelerdir: Bilimkurgu romanları okumayı / daha çok seviyor. Pazardan alınacakların / listesini yapmıştı. Sabahları erken kalkarak / kahvaltı yapmalısın İçleşik (kaynaşık) birleşik cümle: Bağımsız bir cümlenin bir başka cümle içinde öge ve yan cümlecik olarak yer aldığı cümlelerdir: Bana, Günlerdir seni arıyorum. dedi Koşullu birleşik cümle: Yan cümleciğin temel cümleye koşul anlamıyla bağlı olduğu birleşik cümlelerdir: Bana yardım edersen / sen de kârlı çıkarsın bu işten Sıralı cümle: Virgül ya da noktalı virgül işaretiyle sıralanmış cümlelerdir. Bu noktalama işaretleri yerine nokta konulduğunda sıralı cümlelerin her biri bağımsız cümlelere dönüşür. Bu tür cümlelere bağımsız sıralı cümle de denir. Evden erken çıktım, araba yolda beni bekliyordu. Hava çok güzeldi; biz evden çıkmadan çalışıyorduk Bağlı cümle: Bağlaçlarla ya da ortak ögelerle birbirine bağlı cümlelerin oluşturduğu cümlelerdir. Bu tür cümlelere bağlı sıralı cümle de denilmektedir. Birbirine bağlanma biçimine göre çeşitleri vardır: Bağlaçlarla bağlı cümle: Değişik bağlaçlarla birbirine bağlanırlar: Pazar günü bütün gün yağmur yağdı ve biz evden hiç çıkamadık. Türkiye AB ye girmek istiyor ama AB ülkelerinin bir kısmı bizi pek istemiyor Ortak ögelerle bağlı cümle: Değişik ortak ögelerle birbirine bağlı birden çok cümleden oluşur. Bu tür cümlelere bağımlı sıralı cümle de denir. Kitaplarını topladı, dolaba yerleştirdi. Yarın buluşuruz, sen bu konuyu bana açıklarsın Gizem ders çalışıyor, kardeşi film izliyordu Eksiltili (kesik) cümle: i ya da yüklemle birlikte başka ögeleri söylenmeyerek eksik bırakılmış cümlelerdir. Eksiltili cümleler kendi içinde basit, bileşik, sıralı ya da bağlı olabilir: Önce çay molası, sonra dağlara tırmanış Bahçede çiçekler, sebzeler, değişik ağaçlar Dikkat, köpek! 1.6. Ara cümleli cümle: Cümlenin içinde açıklama, bir duygu belirtme gibi amaçlarla bir iç sözün yer aldığı cümlelerdir. Ara sözler iki virgül ya da iki kısa çizgi arasına alınır. Ara cümleli cümleler de kendi içinde basit, bileşik, sıralı ya da bağlı olabilir: 8

10 Dün aldığım kitabı, hani geçen hafta sen önermiştin, hemen okumaya başladım. Yan komşumuz en güvenilir olanı- yakında taşınıyormuş. 2. in Türüne Göre Cümle Türleri: 2.1. Eylem (fiil) cümlesi: i çekimli eylemden oluşmuş cümlelerdir: İnsan hakları her geçen gün daha da gelişiyor. Kendine iyi bakmadığı için hastalanmıştır Ad (isim) cümlesi: i ad (isim), adıl (zamir), sıfat, belirteç (zarf), ilgeç (edat), ünlem, bağlaç, eylemsi (fiilimsi) ile; yani ad soylu sözcükle kurulu cümlelerdir: Ortaduğu nun en güzel kenti İstanbul dur. Bu konuyu en iyi bilen sensin. Nurullah Ataç ın kullanmadığı bağlaç ve dir. İnsanlarda en sevdiğim özellik, dürüst olmaktır. 3. in Yerine (Ögelerin Dizilişine) Göre Cümle Türleri: 3.1. Düz (kurallı) cümle: i sonda yer alan cümlelerdir: Açık sözlü olanları bazıları sevmez Devrik cümle: Yüklamı sonda olmayıp cümlenin değişik yerlerinde yer alan cümlelerdir: Donup kaldım bir anda. 4. Bildirdikleri Anlamlara Göre Cümleler: 4.1. Haber (Bildirme) cümleleri: leri haber (zaman) kipleriyle kurulu cümlelerdir: Bu yaz yağmur hiç yağmadı. İki yıldır bu işte çalışıyor. Festivale on Türk filmi katılacak Dilek (tasarlama) cümleleri: leri dilek kiplerinden (dilek-koşul, istek, gereklilik, emir) biriyle kurulu cümlelerdir: Pazardan biraz sebze meyve alayım. Bu yaz iyi bir tatil yapmalıyım Yargı cümleleri: leri ad soylu sözcüklerle kurulu cümlelerdir: Okulda disiplin çok önemlidir. Satranç da spordur. 5. deki Eylem ya da Yargının Gerçekleşme Durumuna Göre Cümle Türleri: 5.1. Olumlu cümle: deki eylemin ya da yargının olumlu yönde kurulduğu cümlelerdir: Tavla oynamaya sonra gidelim. Bugün hava yağmurlu. Not: Bazı cümleler yüklemlerinde olumsuzluk eki ya da sözcüğü bulundurduğu hâlde yine de olumlu olur: Aslında beni yanında istemiyor değil. (istiyor) Burada yok yok. (var) 5.2. Olumsuz cümle: deki eylemin ya da yargının olumsuz yönde kurulduğu cümlelerdir: Seni anlayamıyorum bir türlü. Bugün sınıftan kimse gelmedi. Bende bu tür kitaplar yok. Film hiç de güzel değildi. 9

11 Not: Bazı cümleler yüklemlerinde olumsuzluk eki ya da sözcüğü bulundurmamakla birlikte yine de olumsuzluk bildirir: Babamın karşısında konuşabilirsen konuş. (konuşamazsın) Cebimde harcayacak para mı kaldı! (kalmadı) Ailesini ne arıyor, ne soruyor. (sormuyor) 5.3. Soru cümlesi: deki eylemi ya da yargıyı soran cümlelerdir: İnsan hakları ihlallerini kim cezalandırıyor? Yargı bağımsızlığının güvencesi nasıl sağlanır? Not: Yanıt istemeyen soru cümlelerine sözde soru cümlesi denir. Bu cümlelerin sonuna, amaca göre soru ya da ünlem işareti konur: Hiç acıma duygusu yok mu sende! Güçsüzlere böyle sert davranmak sana yakışıyor mu?! Anlamsal İşlevlerine Göre Tümce Türleri 5.4. Ünlem cümleleri: Ünlem bildiren cümlelerdir: Ah tatil bir gelse Yazıklar olsun insana değer vermeyen kimselere! 5.5. Buyruk (Emir) cümleleri: Emir içerikli, buyurma cümleleridir: Dediklerimi hemen yerine getir. Ödevlerini hemen yap. Tümce Türleri (Adları) Örnek Tümce Metne Katkısı Öznel tümce Şiir bence en etkili sanattır. Kişisel beğeni yansıtma Nesnel tümce Binanın dış duvarında mavi renk kullanılmış. Gerçeğe bağlı kalma Doğrudan anlatım tümcesi Çocuğa, Başaracaksın, gayret! dedi. Olduğu gibi aktarma Dolaylı anlatım tümcesi Çocuğa, başaracağını söyledi. Kendi sözüne katarak aktarma Tanım tümcesi Sanat, duyguların estetik olarak ifadesidir. Kavramlaştırma, kavramı aktarma Karşılaştırma tümcesi Akdeniz in suyu Karadeniz e göre daha tuzludur. İki ayrı şeyi ortak özelliğiyle birlikte anlatma Betimleme tümcesi Uzun boylu, mavi gözlü bir gençti. Görüntü yoluyla tanıtma 10

12 Anlamsal İçeriklerine Göre Tümceler Tümce Türleri (Adları) Örnek Tümce Küçümseme tümcesi Sınavda senin bizim gibi başarılı olman çok zor. Öneri tümcesi Yarın akşam bizim evde toplanalım. Öğüt tümcesi Çevreni küstürmek istemiyorsan daha saygılı olmayı öğren. Eleştiri tümcesi Konuşmalarında argoyu fazla kullanması hoş değil. Tasarı tümcesi Yazın klasiklerden çok sayıda roman okuyacağım. Varsayım tümcesi Şu an bir deniz kıyısında olduğumuzu düşünelim. Olasılık tümcesi Bir ihtimal yarın beni arayacak. Sezgi tümcesi Müdür bana bakıyor sanırım. Yakınma tümcesi Her zaman geç geliyorsun buluşmaya. Hayıflanma tümcesi Bu fırsatı nasıl da kaçırdım! Uyarma tümcesi Birisiyle konuşurken bir daha araya girme. Güven tümcesi Her zaman yanımda olduğunu biliyorum. Kanıksama tümcesi Böyle övücü sözlerine artık alıştık. Eşitlik tümcesi Son yazılı sınavda onunla aynı notu aldım. Ön yargı tümcesi Arkadaşının beni anlayabileceğini hiç sanmıyorum. Neden-sonuç tümcesi Kaloriferler yanmıyor; çünkü yakıt bitmiş. Amaç-sonuç tümcesi Yılmaz, dayısıyla buluşmak üzere Kuzguncuk a gitti 11

CÜMLE ÇEŞİTLERİ. Buna yükleminin türüne göre de denebilir. Çünkü cümleyi yüklemine göre incelerken yüklemi oluşturan sözcüklerin türüne bakılır.

CÜMLE ÇEŞİTLERİ. Buna yükleminin türüne göre de denebilir. Çünkü cümleyi yüklemine göre incelerken yüklemi oluşturan sözcüklerin türüne bakılır. CÜMLE ÇEŞİTLERİ Cümleler, kendini oluşturan sözcüklerin anlamlarına, cümlede bulundukları yerlere, türlerine göre değişik özellikler gösterir. İşte bu özelliklere göre cümleler değişik gruplar altında

Detaylı

Konumuz CÜMLENİN ÖĞELERİ çocuklar.

Konumuz CÜMLENİN ÖĞELERİ çocuklar. Konumuz CÜMLENİN ÖĞELERİ çocuklar. Mustafa Öğretmenim, cümlenin asıl öğeleri Yüklem ve Özne dir. Öğretmenim, Zarf Tümleci, Dolaylı Tümleç ve Nesne (Belirtili Nesne Belirtisiz Nesne) de yardımcı öğeleridir.

Detaylı

» Ben işlerimi zamanında yaparım. cümlesinde yapmak sözcüğü, bir yargı taşıdığı için yüklemdir.

» Ben işlerimi zamanında yaparım. cümlesinde yapmak sözcüğü, bir yargı taşıdığı için yüklemdir. CÜMLENİN ÖĞELERİ TEMEL ÖĞELER Yüklem (Fiil, Eylem) Cümledeki işi, hareketi, yargıyı bildiren çekimli unsura yüklem denir. Yükleme, cümlede yargı bildiren çekimli öge de diyebiliriz. Yüklem, yukarıda belirttiğimiz

Detaylı

CÜMLE TÜRLERİ YÜKLEMİNİN TÜRÜNE GÖRE. Fiil Cümlesi. *Yüklemi çekimli fiil olan cümlelere denir.

CÜMLE TÜRLERİ YÜKLEMİNİN TÜRÜNE GÖRE. Fiil Cümlesi. *Yüklemi çekimli fiil olan cümlelere denir. CÜMLE TÜRLERİ YÜKLEMİNİN TÜRÜNE GÖRE Fiil Cümlesi *Yüklemi çekimli fiil olan cümlelere denir. İnsan aklın sınırlarını zorlamadıkça hiçbir şeye erişemez. Seçilmiş birkaç kitaptan güzel ne olabilir. İsim

Detaylı

CÜMLENİN ÖGELERİ. YÜKLEM Cümlede anlatılan iş, olay, duygu, düşünce ya da yargıyı içeren temel öğeye yüklem denir.

CÜMLENİN ÖGELERİ. YÜKLEM Cümlede anlatılan iş, olay, duygu, düşünce ya da yargıyı içeren temel öğeye yüklem denir. CÜMLENİN LERİ YÜKLEM Cümlede anlatılan iş, olay, duygu, düşünce ya da yargıyı içeren temel öğeye yüklem denir. ÖZNE Yüklemin bildirmiş olduğu iş, oluş, hareket veya yargıyı gerçekleştiren, cümlede yargının

Detaylı

Bir duygu, düşünce veya durumu tam olarak anlatan sözcük ya da söz öbeklerine cümle denir. Şimdi birbirini tamamlayan öğeleri inceleyeceğiz.

Bir duygu, düşünce veya durumu tam olarak anlatan sözcük ya da söz öbeklerine cümle denir. Şimdi birbirini tamamlayan öğeleri inceleyeceğiz. CÜMLENİN ÖĞELERİ Bir duygu, düşünce veya durumu tam olarak anlatan sözcük ya da söz öbeklerine cümle denir. Şimdi birbirini tamamlayan öğeleri inceleyeceğiz. Bir cümlenin oluşması için en önemli şart,

Detaylı

Cümle, bir düşünceyi, bir dileği, bir haberi ya da duyguyu tam olarak anlatan, bir veya birden çok sözcükten oluşmuş anlatım birimidir.

Cümle, bir düşünceyi, bir dileği, bir haberi ya da duyguyu tam olarak anlatan, bir veya birden çok sözcükten oluşmuş anlatım birimidir. CÜMLENİN ÖĞELERİ Cümle, bir düşünceyi, bir dileği, bir haberi ya da duyguyu tam olarak anlatan, bir veya birden çok sözcükten oluşmuş anlatım birimidir. Cümle içindeki sözcüklerin tek başlarına ya da

Detaylı

CÜMLENİN ÖGELERİ YÜKLEM / ÖZNE

CÜMLENİN ÖGELERİ YÜKLEM / ÖZNE CÜMLENİN ÖGELERİ YÜKLEM / ÖZNE YÜKLEM Cümlede işi, oluşu, durumu bildiren öğeye yüklem denir. Diğer öğeleri bulmak için bütün sorular yükleme yöneltilir. Dilimizde her türlü sözcük ve söz öbeği yüklem

Detaylı

CÜMLENİN ÖĞELERİ. Özne Yüklem Tümleç Nesne

CÜMLENİN ÖĞELERİ. Özne Yüklem Tümleç Nesne CÜMLENİN ÖĞELERİ Özne Yüklem Tümleç Nesne 1 Sözcüklerin cümle içerisindeki görev adlarına cümlenin öğeleri denir. Cümle öğelerini, temel öğeler ve yardımcı öğeler olmak üzere iki grupta inceleyebiliriz.

Detaylı

CJ MTP11 AYRINTILAR. 5. Sınıf Türkçe. Konu Tarama Adı. 01 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam - I. 02 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam - II

CJ MTP11 AYRINTILAR. 5. Sınıf Türkçe. Konu Tarama Adı. 01 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam - I. 02 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam - II 5. Sınıf Adı Öğrenme Alanı 01 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam - I 02 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam - II 03 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam - III (Sözcükte Anlam) 04 Sözcük ve Söz Gruplarında Anlam -

Detaylı

CÜMLE TÜRLERİ(TÜMCE ÇEŞİTLERİ) Cümle türleri diğer ismiyle tümce çeşitleri basit bir YGS konusudur. Kolaylıkla yapılabilir.

CÜMLE TÜRLERİ(TÜMCE ÇEŞİTLERİ) Cümle türleri diğer ismiyle tümce çeşitleri basit bir YGS konusudur. Kolaylıkla yapılabilir. CÜMLE TÜRLERİ(TÜMCE ÇEŞİTLERİ) Cümle türleri diğer ismiyle tümce çeşitleri basit bir YGS konusudur. Kolaylıkla yapılabilir. En önemli kısmı ise yapısına göre cümleler kısmıdır çünkü diğer kısımlara göre

Detaylı

ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI:

ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI: Bu formun ç kt s n al p ço altarak ö rencilerinizin ücretsiz Morpa Kampüs yarıyıl tatili üyeli inden yararlanmalar n sa layabilirsiniz.! ISBN NUMARASI: 65482464 ISBN NUMARASI: 65482464! ISBN NUMARASI:

Detaylı

FİİLİMSİLER. a)isim FİİL(MASTARLAR):Fiillere getirilen (MA y IŞ MAK) ekleriyle türetilen sözcüklere isim fiil denir.

FİİLİMSİLER. a)isim FİİL(MASTARLAR):Fiillere getirilen (MA y IŞ MAK) ekleriyle türetilen sözcüklere isim fiil denir. FİİLİMSİLER Fiillere getirilen, özel eklerle türetilen cümlede isim, sıfat, zarf görevinde kullanılan sözcüklere fiilimsi denir. Fiilimsiler üçe ayrılır. a)isim FİİL(MASTARLAR):Fiillere getirilen (MA y

Detaylı

Eylemlerin, eylemsilerin, sıfatların ve zarfların anlamlarını çeşitli yönden etkileyen sözcüklere zarf denir. Ör. Büyük lokma ye: büyük konuşma. Ör.

Eylemlerin, eylemsilerin, sıfatların ve zarfların anlamlarını çeşitli yönden etkileyen sözcüklere zarf denir. Ör. Büyük lokma ye: büyük konuşma. Ör. Eylemlerin, eylemsilerin, sıfatların ve zarfların anlamlarını çeşitli yönden etkileyen sözcüklere zarf denir. Eylem ve eylemsilerin anlamalarını durum yönünden tamamlayan zarflardır. Eylem ya da eylemsiye

Detaylı

SBS İlköğretim 6 Türkçe Müfredatı

SBS İlköğretim 6 Türkçe Müfredatı SBS İlköğretim 6 Türkçe Müfredatı TÜR VE ŞEKİL BİLGİSİ Düz Yazı Bilgisi Efsane Destan Masal Hikâye Tiyatro Gezi Yazısı Anı (Hatıra) Günlük (Günce) Deneme Biyografi Otobiyografi Mektup Münazara Şiir Bilgisi

Detaylı

7. HAFTA. TÜR 101 Türk Dili-1

7. HAFTA. TÜR 101 Türk Dili-1 7. HAFTA TÜR 101 Türk Dili-1 Bu bölüm tamamlandıktan sonra; Cümlenin, konuşma için temel oluşturduğunu fark etmek, Basit ve karmaşık olan cümlenin hangi durumlarda ne tür ögeler içerdiğini tespit etmek,

Detaylı

Cümle Bilgisi I (Söz Dizimi I)

Cümle Bilgisi I (Söz Dizimi I) Cümle Bilgisi I (Söz Dizimi I) 2 Cümlenin Ögeleri 2. Yardımcı Ögeler Nesne(Belirtili/Belirtisiz) Dolaylı Tümleç Zarf Tümleci 1. Asıl Ögeler Yüklem Özne 1 CÜMLE BİLGİSİ I (SÖZ DİZİMİ I) 3 Cümle Türleri

Detaylı

Tek başına anlamı ve görevi olmayan ancak kendinden önce gelen sözcükle öbekleşerek anlam ve görev kazanan sözcüklerdir. Edatlar şunlardır:

Tek başına anlamı ve görevi olmayan ancak kendinden önce gelen sözcükle öbekleşerek anlam ve görev kazanan sözcüklerdir. Edatlar şunlardır: EDAT-BAĞLAÇ-ÜNLEM EDATLAR Tek başına anlamı ve görevi olmayan ancak kendinden önce gelen sözcükle öbekleşerek anlam ve görev kazanan sözcüklerdir. Edatlar şunlardır: 1-GİBİ Cümleye benzerlik, eşitlik,

Detaylı

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 6. SINIF TÜRKÇE DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 6. SINIF TÜRKÇE DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ KASIM EKİM 2017-2018 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 6. SINIF TÜRKÇE DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ Ay Hafta Ders Saati Konu Adı Kazanımlar Test No Test Adı BİÇİM BİLGİSİ (Kök, Ek ve

Detaylı

EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI 8. SINIF TÜRKÇE DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ DERS SAATİ

EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI 8. SINIF TÜRKÇE DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ DERS SAATİ AY HAFTA 016-017 EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI 8. SINIF TÜRKÇE DERSİ DESTEKLEME VE DERS SAATİ KONU ADI 1 FİİLİMSİLER SÖZCÜKTE ANLAM KAZANIMLAR Fiilimsiyle, fiil ve isim soylu kelimeler arasındaki farkları kavrar.

Detaylı

6. SINIF TÜRKÇE DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ

6. SINIF TÜRKÇE DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ EKİM 6. SINIF TÜRKÇE İ KURS I VE LERİ AY 1 Biçim Bilgisi Biçim Bilgisi Biçim Bilgisi 4 5 Çok anlamlılık (temel, yan, mecaz ve terim anlam) Çok anlamlılık (temel, yan, mecaz ve terim anlam) Kök ve eki kavrar.

Detaylı

BAĞLAÇ. Eş görevli sözcük ve sözcük gruplarını, anlamca ilgili cümleleri birbirine bağlayan sözcüklere "bağlaç" denir.

BAĞLAÇ. Eş görevli sözcük ve sözcük gruplarını, anlamca ilgili cümleleri birbirine bağlayan sözcüklere bağlaç denir. BAĞLAÇ Eş görevli sözcük ve sözcük gruplarını, anlamca ilgili cümleleri birbirine bağlayan sözcüklere "bağlaç" denir. Bağlaçlar da edatlar gibi tek başlarına anlamı olmayan sözcüklerdir. Bağlaçlar her

Detaylı

1.1. CÜMLENĐN ÖGELERĐ

1.1. CÜMLENĐN ÖGELERĐ CÜMLE BĐLGĐSĐ 1. CÜMLE Duygu, düşünce ve durumları belli bir yargıya bağlı olarak bildiren kelime veya kelime grubuna cümle adı verilir. 1.1. CÜMLENĐN ÖGELERĐ Cümle içerisinde yer alan ve farklı görev

Detaylı

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 BÖLÜM 2

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 BÖLÜM 2 İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 ÖNSÖZ DİL NEDİR? / İsmet EMRE 1.Dil Nedir?... 1 2.Dilin Özellikleri.... 4 3.Günlük Dil ile Edebî Dil Arasındaki Benzerlik ve Farklılıklar... 5 3.1. Benzerlikler... 5 3.2. Farklılıklar...

Detaylı

ZAMİR Varlıkların veya onların isimlerinin yerini geçici veya kalıcı olarak tutabilen, isim gibi kullanılabilen, isim soylu kelimelerle, bazı eklere zamir denir. Zamirlerin Özellikleri: İsim soyludur.

Detaylı

YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI TÜRKÇE

YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI TÜRKÇE YAZILI SINAV CEVAP ANAHTARI TÜRKÇE CEVAP 1: (TOPLAM 2 PUAN) 1.1: Eylemin anlamını zaman kavramıyla sınırlayan belirteç tümlecidir. (1 puan) 1.2: Merak uyandırarak okurun ilgisini canlı tutmak için (1 puan)

Detaylı

Türkçe. Cümlede Anlam 19.02.2015. Cümlenin Yorumu. Metinde Kazandıkları Anlamlara Göre Cümleler

Türkçe. Cümlede Anlam 19.02.2015. Cümlenin Yorumu. Metinde Kazandıkları Anlamlara Göre Cümleler Metinde Kazandıkları Anlamlara Göre Cümleler 16-20 MART 3. HAFTA Cümledeki sözcük sayısı, anlatmak istediğimiz duygu ya da düşünceye göre değişir. Cümledeki sözcük sayısı arttıkça, anlatılmak istenen daha

Detaylı

KURALLI VE DEVRİK CÜMLELER. --KURALLI CÜMLE: İş, hareket, oluş bildiren sözcükler cümlenin sonunda yer alıyorsa denir.

KURALLI VE DEVRİK CÜMLELER. --KURALLI CÜMLE: İş, hareket, oluş bildiren sözcükler cümlenin sonunda yer alıyorsa denir. --KURALLI CÜMLE: İş, hareket, oluş bildiren sözcükler cümlenin sonunda yer alıyorsa denir. Örnek: Mustafa okula erkenden geldi. ( Kurallı cümle ) --KURALSIZ (DEVRİK) CÜMLE: Eylemi cümle sonunda yer almayan

Detaylı

Kısa ve özlü sözle, çok şey anlatma sanatına icaz denir. Önemli olan etkiyi aşmak, kendine özgü bir şiire ulaşmaktır.

Kısa ve özlü sözle, çok şey anlatma sanatına icaz denir. Önemli olan etkiyi aşmak, kendine özgü bir şiire ulaşmaktır. Cümle Türleri Kuruluşlarına Göre Cümleler : Düz (Kurallı) Cümle : Yüklemi sonda olan cümlelere, kuruluşları yönünden, düz cümle denir. Ö rnek : Günler günleri, aylar ayları kovaladı. vermişlerdir. Sembolistler,

Detaylı

5. SINIF TÜRKÇE YILLIK PLANI

5. SINIF TÜRKÇE YILLIK PLANI 5. SINIF TÜRKÇE YILLIK PLANI 2018-2019 1.hafta 17-23 Eylül Sözcüğün Anlam Özellikleri (Gerçek ve mecaz anlam, çok 5.3.1.33 2.hafta 24-30 Eylül anlamlılık, söz sanatları, terim anlam) 5.3.1.32 SÖZCÜKTE

Detaylı

Türkçe Ulusal Derlemi Sözcük Sıklıkları (ilk 1000)

Türkçe Ulusal Derlemi Sözcük Sıklıkları (ilk 1000) Türkçe Ulusal Derlemi Sözcük Sıklıkları (ilk 1000) 14.08.2014 SIRA SIKLIK SÖZCÜK TÜR AÇIKLAMA 1 1209785 bir DT Belirleyici 2 1004455 ve CJ Bağlaç 3 625335 bu PN Adıl 4 361061 da AV Belirteç 5 352249 de

Detaylı

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 7. SINIF TÜRKÇE DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ

EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 7. SINIF TÜRKÇE DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ KASIM EKİM 2017-2018 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 7. SINIF TÜRKÇE DERSİ DESTEKLEME VE YETİŞTİRME KURSU KAZANIMLARI VE TESTLERİ Ay Hafta Ders Saati Konu Adı Kazanımlar Test No Test Adı FİİLLER (Anlam-Kip-Kişi- Anlam

Detaylı

ADIN YERİNE KULLANILAN SÖZCÜKLER. Bakkaldan. aldın?

ADIN YERİNE KULLANILAN SÖZCÜKLER. Bakkaldan. aldın? 1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ismin yerini tutan bir sözcük kullanılmıştır? A) Onu bir yerde görmüş gibiyim. B) Bahçede, arkadaşımla birlikte oyun oynadık. C) Güneş gören bitkiler, çabuk büyüyor.

Detaylı

MÜNEVVER ÖZTÜRK ORTAOKULU 2014-2015 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI 5. SINIF SINAV TARİHLERİ VE KONULARI

MÜNEVVER ÖZTÜRK ORTAOKULU 2014-2015 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI 5. SINIF SINAV TARİHLERİ VE KONULARI MÜNEVVER ÖZTÜRK ORTAOKULU 2014-2015 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI 5. SINIF SINAV TARİHLERİ VE NOT: Sınav tarihleri ve Yıllık Ders Planına göre öngörülmüştür. Öğrencilere sınav öncesi TÜRKÇE 19.03.2015 Sözcükte,

Detaylı

TÜRKLER İÇİN TÜRKÇE DİLBİLGİSİ

TÜRKLER İÇİN TÜRKÇE DİLBİLGİSİ 2. İÇİNDEKİLER.qxp_Layout 1 8.01.2019 7.8 Page V İÇİNDEKİLER Bu kitapla ilgili birkaç söz XVII-XVIII 1. BÖLÜM: DİLBİLGİSİ, DİL BİLİNCİ, DİL SEZGİSİ 19-30 Doğru ve iyi anlatımın önemi 19 Bilginin davranışa

Detaylı

*Bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar, buraya, şuraya, oraya, burası, şurası, orası,

*Bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar, buraya, şuraya, oraya, burası, şurası, orası, ZAMİRLER Kişi (Şahıs) Zamirleri *ben, sen, o,biz, siz, onlar Not: Ek alabilirler: bana, sana, bize, ondan, onları İşaret Zamirleri *Bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar, buraya, şuraya, oraya, burası, şurası,

Detaylı

Fiiller nesne alıp almamalarına göre değişik şekillerde adlandırılır. Bunları dört grupta inceleyebiliriz.

Fiiller nesne alıp almamalarına göre değişik şekillerde adlandırılır. Bunları dört grupta inceleyebiliriz. FİİL ÇATISI Çekimli bir fiilden oluşan yüklemin nesne ve özneye göre gösterdiği durumlara çatı denir. Bundan hareketle, yüklemin isim soylu sözcüklerden oluştuğu cümlelerde çatının aranmayacağını söyleyebiliriz.

Detaylı

Satıcı burnu havada, kendini beğenmiş biri. Yaklaşık beş yıl kadar bu Edirne'de oturduk.

Satıcı burnu havada, kendini beğenmiş biri. Yaklaşık beş yıl kadar bu Edirne'de oturduk. ANLATIM BOZUKLUKLARI Her cümle belli bir düşünceyi, duyguyu aktarmak için kurulur. Bu cümlenin, ifade edeceği anlamı açık ve anlaşılır bir biçimde ortaya koyması gerekir. Ayrıca cümle mümkün olduğunca

Detaylı

2) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde daha kelimesi yerine henüz kelimesi getirilebilir?

2) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde daha kelimesi yerine henüz kelimesi getirilebilir? 1) Aşağıdaki cümlelerden hangisinin sonuna soru işareti konulmalıdır? A) Annem geldi mi gelmedi mi bilmiyorum B) Almanya ya siz mi gittiniz C) Bir yere gidilecek mi uçağa binilmeli ) Güneş doğdu mu ağaçların

Detaylı

Cümleler; yükleminin türüne ve yerine, anlamlarına, oluşturulma biçimlerine göre değişik gruplara ayrılır. Bu grupları şöyle sıralayabiliriz:

Cümleler; yükleminin türüne ve yerine, anlamlarına, oluşturulma biçimlerine göre değişik gruplara ayrılır. Bu grupları şöyle sıralayabiliriz: CÜMLE ÇEŞİTLERİ Cümleler; yükleminin türüne ve yerine, anlamlarına, oluşturulma biçimlerine göre değişik gruplara ayrılır. Bu grupları şöyle sıralayabiliriz: 1. Yüklemine Göre Cümleler 2. Öğe Dizilişine

Detaylı

FİİLER(EYLEMLER) 2-TÜREMİŞ FİLLER:FİİL YA DA İSİM KÖK VE GÖVDELERİNDEN YAPIM EKİ ALARAK TÜREMİŞ FİİLERDİR. ÖRN:SU-LA(MAK),YAZ-DIR(MAK)...

FİİLER(EYLEMLER) 2-TÜREMİŞ FİLLER:FİİL YA DA İSİM KÖK VE GÖVDELERİNDEN YAPIM EKİ ALARAK TÜREMİŞ FİİLERDİR. ÖRN:SU-LA(MAK),YAZ-DIR(MAK)... FİİLER(EYLEMLER) İŞ,HAREKET,OLUŞ BİLDİREN KELİMELERE FİİL DENİR. YAPILARINA GÖRE FİİLER: 1-BASİT FİİLER:HİÇBİR YAPIM EKİ ALMAYAN FİLLERDİR. ÖRN:OKU-,GÖR-,GELDİLER... 2-TÜREMİŞ FİLLER:FİİL YA DA İSİM KÖK

Detaylı

qwertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq

qwertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq wertyuiopgüasdfghjklsizxcvbnmöçq q Sıfatlar Bilgisayar I 10.12. Salim Erer 0 1. Ünite Hakkında Genel Bilgi Sözcükler tür bakımından üç ana gruba ve sekiz ayrı türe ayrılır. A. AD SOYLU SÖZCÜKLER 1. İsim (Ad) - İsim Çekim Ekleri 2. Sıfat

Detaylı

ANLATIM BOZUKLUKLARI

ANLATIM BOZUKLUKLARI ANLATIM BOZUKLUKLARI 1. Dün beklenmedik bir sürprizle karşılaştık. Gereksiz Sözcük Kullanımı 2. Yoğun sis sayesinde kaza yapmışlar. Sözcüğü Yanlış Anlamda Kullanma 3. Trafik kazasında yaralananlara başınız

Detaylı

CÜMLENİN ÖĞELERİ. Cümlenin öğeleri önemli bir YGS konusudur. Dikkat edilmesi gereken en önemli şey kelime

CÜMLENİN ÖĞELERİ. Cümlenin öğeleri önemli bir YGS konusudur. Dikkat edilmesi gereken en önemli şey kelime CÜMLENİN ÖĞELERİ Cümlenin öğeleri önemli bir YGS konusudur. Dikkat edilmesi gereken en önemli şey kelime gruplarının asla ayrılmamasıdır. Ösym de bu bilgi üzerinden düşürücü sorular sorabilmektedir. Nedir

Detaylı

BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ TÜRKÇE DERSİ EĞİTİM PLANI

BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ TÜRKÇE DERSİ EĞİTİM PLANI BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ TÜRKÇE DERSİ EĞİTİM PLANI Bireyselleştirilmiş Eğitim Planı Hazırlanan Öğrencinin; Adı: Soyadı: Doğum Tarihi: Yaşı: Öğrencinin Ailesine Ait Bilgiler: ADI- SOYADI BABA ANNE MESLEĞİ ADRES

Detaylı

Benzetme ilgisiyle ismi nitelerse sıfat öbeği, fiili nitelerse zarf öbeği kurar.

Benzetme ilgisiyle ismi nitelerse sıfat öbeği, fiili nitelerse zarf öbeği kurar. Edatlar (ilgeçler) Tek başına bir anlam taşımayan, ancak kendinden önceki sözcükle birlikte kullanıldığında belirli bir anlamı olan sözcüklerdir.edatlar çekim eki alırsa adlaşırlar. En çok kullanılan edatlar

Detaylı

EKLER VE SÖZCÜĞÜN YAPISI

EKLER VE SÖZCÜĞÜN YAPISI EKLER VE SÖZCÜĞÜN YAPISI *KÖK * YAPIM EKLERİ * ÇEKİM EKLERİ * YAPILARINA GÖRE SÖZCÜKLER K Ö K Sözcüğü oluşturan en küçük anlamlı dil birimine kök denir. Kök halinde bulunan sözcükler yapım eki almamıştır

Detaylı

ZARFLAR(BELİRTEÇLER) FİİL ARAYIN!!! fiil arayın diye üzerinde duracağız. Yani zarf eşittir fiil diye aklınızda kalsın.

ZARFLAR(BELİRTEÇLER) FİİL ARAYIN!!! fiil arayın diye üzerinde duracağız. Yani zarf eşittir fiil diye aklınızda kalsın. ZARFLAR(BELİRTEÇLER) FİİL ARAYIN!!! Zarf sözcük türlerinden bir tanesidir. Sıfat çözerken isim arayın diye ifade etmiştik burada da fiil arayın diye üzerinde duracağız. Yani zarf eşittir fiil diye aklınızda

Detaylı

8. SINIF CÜMLENİN ÖGELERİ KONU ANLATIMI VE ETKİNLİK

8. SINIF CÜMLENİN ÖGELERİ KONU ANLATIMI VE ETKİNLİK CÜMLENİN ÖGELERİ: CÜMLENİN ÖGELERİ İLE İLGİLİ ÖNEMLİ UYARILAR: UYARI: Cümlenin ögeleri bulunurken YÖNTem kuralı uygulanmalıdır. Yani bir cümlede sırasıyla: yüklem, özne, nesne ve diğer tümleçler bulunmalıdır.

Detaylı

Cümlede Anlam TEST 38

Cümlede Anlam TEST 38 SABEDİN TÜRKER İÖO 5.SINIF TÜRKÇE Cümlede Anlam TEST 38 1) Çocukların öğütten çok, iyi bir. ihtiyaçları vardır. Tümcesinde boş bırakılan yere aşağıdaki sözcüklerden hangisi getirilebilir? A. ilgiye sevgiye

Detaylı

Dal - mış - ım. Dal - mış - sın. Dal - mış. Dal - mış - ız. Dal - mış - sınız. Dal - mış - lar. Alış - (ı)yor - um. Alış - (ı)yor - sun.

Dal - mış - ım. Dal - mış - sın. Dal - mış. Dal - mış - ız. Dal - mış - sınız. Dal - mış - lar. Alış - (ı)yor - um. Alış - (ı)yor - sun. EYLEM ve EYLEMSİ FİİL (EYLEM) İsimler varlıkları, kavramları karşılayan sözcüklerdir. Fiiller ise hareketleri, oluşları, durumları karşılar. Fiiller genel olarak mastar hâlinde ifade edilir. Mastar hâlinde

Detaylı

KPSS KONU GÜNLÜĞÜ 30 GÜNDE TÜRKÇE

KPSS KONU GÜNLÜĞÜ 30 GÜNDE TÜRKÇE KPSS KONU LÜĞÜ 30 DE TÜRKÇE ISBN: 978-605-2329-06-1 Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Kısayol Yayıncılık a aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan yayınların tümü ya da herhangi bir bölümü mekanik,

Detaylı

3) Bir gün bu delikten bir tarla faresi çıktı. cümlesinde aşağıdaki sorulardan hangisi nin cevabı

3) Bir gün bu delikten bir tarla faresi çıktı. cümlesinde aşağıdaki sorulardan hangisi nin cevabı SABEDİN TÜRKER İÖO 5.SINIF TÜRKÇE Cümlede Anlam TEST 35 1) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde karşılaştırma söz konusudur? 1. A. Seni bu başarından dolayı kutlarım. 2. B. Çalışıyorsunuz diye yanınıza girmedim.

Detaylı

PENTRU DISCIPLINA LIMBA ŞI LITERATURA TURCĂ MATERNĂ

PENTRU DISCIPLINA LIMBA ŞI LITERATURA TURCĂ MATERNĂ C E N T R U L NAŢIONAL DE EVALUARE ŞI E X A M I N A R E PROGRAMA DE EXAMEN PENTRU DISCIPLINA LIMBA ŞI LITERATURA TURCĂ MATERNĂ BACALAUREAT 2011 TIP PROGRAMĂ: PROFIL TEOLOGIC ŞI PEDAGOGIC Pagina 1 din 5

Detaylı

Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

Yukarıdaki cümlede boş bırakılan yerlere sırasıyla aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? SABEDİN TÜRKER İÖO 5.SINIF TÜRKÇE Cümlede Anlam TEST 34 1) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sebep sonuç ilişkisi vardır? 1. A. Sıcak havalar meyveleri kuruttu. 2. B. Taşlara basarak karşı kıyıya geçtik.

Detaylı

4.SINIF TÜRKÇE

4.SINIF TÜRKÇE 4.SINIF TÜRKÇE www.ilkokulevim.com 4.Sınıf Cümle Bilgisi Kurallı ve Devrik Cümleler Bir cümlede yargı bildiren sözcük (yüklem) cümlenin sonunda ise o cümleye kurallı cümle denir. * Yusuf okulu kazanmış.

Detaylı

7. SINIF TÜRKÇE DERS BİLGİLERİ

7. SINIF TÜRKÇE DERS BİLGİLERİ 7. SINIF TÜRKÇE DERS BİLGİLERİ ATATÜRKÇÜLÜK (5 EYLÜL-27 EKİM) - Konuşmacının sözünü kesmeden sabır ve saygıyla dinler. - Başkalarını rahatsız etmeden dinler/izler. - Dinlenenle ilgili soru sormak, görüş

Detaylı

SELÇUK TÜREYEN DERİNCE 19 MAYIS ANADOLU LİSESİ UZMAN TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖĞRETMENİ

SELÇUK TÜREYEN DERİNCE 19 MAYIS ANADOLU LİSESİ UZMAN TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖĞRETMENİ SELÇUK TÜREYEN DERİNCE 19 MAYIS ANADOLU LİSESİ UZMAN TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ÖĞRETMENİ Cümle Çeşitleri A. YÜKLEMİN TÜRÜNE GÖRE CÜMLELER 1. Fiil Cümlesi 2. İsim Cümlesi B. ÖĞELERİN DİZİLİŞİNE GÖRE CÜMLELER

Detaylı

5.SINIF TÜRKÇE (GENEL DEĞERLENDİRME TESTİ) almıştır?

5.SINIF TÜRKÇE (GENEL DEĞERLENDİRME TESTİ) almıştır? 5.SINIF TÜRKÇE (GENEL DEĞERLENDİRME TESTİ) Öğle üstü bir cip gelip obanın çadırları önünde durdu. Çocuklar hemen çevresinde toplaştılar. Cipten önce veteriner, sonrada kaymakam indi. Obanın yaşlıları hemen

Detaylı

KKTC de ilkokulda zihin engelli öğrencilere okuma öğretiminde uygulanan yöntem cümle çözümleme yöntemidir. Bu yöntem Türkiye deki Eğitim Uygulama

KKTC de ilkokulda zihin engelli öğrencilere okuma öğretiminde uygulanan yöntem cümle çözümleme yöntemidir. Bu yöntem Türkiye deki Eğitim Uygulama CÜMLE YÖNTEMİ KKTC de ilkokulda zihin engelli öğrencilere okuma öğretiminde uygulanan yöntem cümle çözümleme yöntemidir. Bu yöntem Türkiye deki Eğitim Uygulama Okulları için de kullanılmaktadır. Bu yöntemde

Detaylı

Şimdi noktalama işaretlerinin neler olduğunu ayrıntılarıyla görelim. Anlamca tamamlanmış cümlelerin sonunda kullanılır.

Şimdi noktalama işaretlerinin neler olduğunu ayrıntılarıyla görelim. Anlamca tamamlanmış cümlelerin sonunda kullanılır. NOKTALAMA İŞARETLERİ Dilimizde ilk kez Tanzimat döneminde kullanılan noktalama işaretleri, yazının daha kolay anlaşılmasını sağlar. Yazının okunmasını kolaylaştırır ve anlam karışıklığına düşülmesine engel

Detaylı

TÜRKÇE / Fiilimsiler (Eylemsiler) FİİLİMSİLER (EYLEMSİLER)

TÜRKÇE / Fiilimsiler (Eylemsiler) FİİLİMSİLER (EYLEMSİLER) FİİLİMSİLER (EYLEMSİLER) 1 Fiilden türer. Fiilimsi eki alır. Cümle içinde isim, sıfat, zarf görevinde kullanılır. Fiil + Fiilimsi eki : Fiilimsi 2 Örnek: Havaların iyi gidişine aldanıp çiçek açan ağaçlar

Detaylı

(YÜKLEM-ÖZNE) Ankara nın hiç bilmediğim sokaklarında saatlerce... Düzce nin en büyük mağazasının sahibi, dün akşam bizi...

(YÜKLEM-ÖZNE) Ankara nın hiç bilmediğim sokaklarında saatlerce... Düzce nin en büyük mağazasının sahibi, dün akşam bizi... CÜMLENİN ÖGELERİ ÇALIŞMA KÂĞIDI (YÜKLEM-ÖZNE) 1. Aşağıdaki ifadeleri, yargı bildirecek şekilde tamamlayınız. Ankara nın hiç bilmediğim sokaklarında saatlerce... Düzce nin en büyük mağazasının sahibi, dün

Detaylı

İsimlere eklendiğinde onları yüklem yapan; çekimli fiillere eklendiğinde onları birleşik zamanlı yapan i- fiiline denir.

İsimlere eklendiğinde onları yüklem yapan; çekimli fiillere eklendiğinde onları birleşik zamanlı yapan i- fiiline denir. Ek Eylem (Ek Fiil) Ek Eylem (Ek Fiil) İsimlere eklendiğinde onları yüklem yapan; çekimli fiillere eklendiğinde onları birleşik zamanlı yapan i- fiiline denir. İsim (Birinci Görevi İsimleri Yüklem Yapmaktır.)

Detaylı

NOKTALAMA İŞARETLERİ Yazılanları daha kolay okuyabilmek için, yazılanların yanlış anlaşılmasını önlemek için. Nokta (. ) Annem bana meyve getirdi.

NOKTALAMA İŞARETLERİ Yazılanları daha kolay okuyabilmek için, yazılanların yanlış anlaşılmasını önlemek için. Nokta (. ) Annem bana meyve getirdi. Yazılanları daha kolay okuyabilmek için, yazılanların yanlış anlaşılmasını önlemek için kullandığımız işaretlere NOKTALAMA İŞARETLERİ deriz. Nokta (. ) 1-Tamamlanmış cümlelerin sonuna nokta koyarız. Annem

Detaylı

6. SINIF TÜRKÇE DERS BİLGİLERİ

6. SINIF TÜRKÇE DERS BİLGİLERİ 6. SINIF TÜRKÇE DERS BİLGİLERİ OKUMA KÜLTÜRÜ (5 EYLÜL - 21 EKİM) - Konuşmacının sözünü kesmeden sabır ve saygıyla dinler. - Başkalarını rahatsız etmeden dinler/izler. - Dinleme/izleme yöntem ve tekniklerini

Detaylı

5. SINIF TÜRKÇE DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ

5. SINIF TÜRKÇE DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ EKİM 5. SINIF TÜRKÇE İ KURS I VE LERİ 3 4 5 Ön bilgilerini kullanarak okuduğunu anlamlandırır. Çok anlamlılık (temel, yan, mecaz ve terim Metinde verilen ipuçlarından hareketle, karşılaştığı yeni kelimelerin

Detaylı

Cümlenin yardımcı ögeleri nesne, dolaylı tümleç, zarf tümleci ve edat tümlecidir. Cümlenin ögelerini doğru bulmak için şu yöntemleri uygulamalıyız:

Cümlenin yardımcı ögeleri nesne, dolaylı tümleç, zarf tümleci ve edat tümlecidir. Cümlenin ögelerini doğru bulmak için şu yöntemleri uygulamalıyız: CÜMLENİN ÖGELERİ Cümlede her sözcüğün tür olarak bir görevi olduğu gibi cümle içinde öge olarak da görevi vardır. Bu görevli sözcüklere öge denir. Cümlenin temel ögeleri, yüklem ve öznedir. Yani bir cümlede

Detaylı

Cümle Bilgisi (Söz Dizimi) 5İ Ortak Dersler TÜRK DİLİ II. Yrd. Doç. Dr. Mediha MANGIR

Cümle Bilgisi (Söz Dizimi) 5İ Ortak Dersler TÜRK DİLİ II. Yrd. Doç. Dr. Mediha MANGIR Cümle Bilgisi (Söz Dizimi) Ünite 1 5İ Ortak Dersler TÜRK DİLİ II Yrd. Doç. Dr. Mediha MANGIR 1 Ünite 1 CÜMLE BİLGİSİ (SÖZ DİZİMİ) Yrd. Doç. Dr. Mediha MANGIR İçindekiler 1.1. CÜMLE... 3 1.2. CÜMLENİN ÖGELERİ...

Detaylı

BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ ÖĞRETİM PROGRAMI

BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ ÖĞRETİM PROGRAMI Uzun Dönemli Amaç : İLK OKUMA-YAZMA Tümceyi sözcüklere ayırır. 1. Tümcenin kaç sözcüklü olduğunu söyler. 2. Tümcenin sözcüklerinin altlarını çizerek gösterir. 3. Tümce kartını sözcüklerinden keserek ayırır.

Detaylı

BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ TÜRKÇE DERSİ EĞİTİM PLANI

BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ TÜRKÇE DERSİ EĞİTİM PLANI BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ TÜRKÇE DERSİ EĞİTİM PLANI Bireyselleştirilmiş Eğitim Planı Hazırlanan Öğrencinin; Öğrencinin Ailesine Ait Bilgiler: ADI- SOYADI BABA ANNE MESLEĞİ ADRES TELEFON EV İŞ EV --------------------------

Detaylı

TATÍLDE. Biz, Ísveç`in Stockholm kentinde oturuyoruz. Yılın bir ayını Türkiye`de izin yaparak geçiririz.

TATÍLDE. Biz, Ísveç`in Stockholm kentinde oturuyoruz. Yılın bir ayını Türkiye`de izin yaparak geçiririz. TATÍLDE Biz, Ísveç`in Stockholm kentinde oturuyoruz. Yılın bir ayını Türkiye`de izin yaparak geçiririz. Ízin zamanı yaklaşırken içimizi bir sevinç kaplar.íşte bu yıl da hazırlıklarımızı tamamladık. Valizlerimizi

Detaylı

Sosyal Bilimler Dergisi 1

Sosyal Bilimler Dergisi 1 Sosyal Bilimler Dergisi 1 NESNENİN ETKİ ALANI Ahmet AKÇATAŞ * ÖZET Nesne, cümlede önemli bir yere sahiptir. Nesnenin etki alanı, cümlenin gücünü de gösterir. Cümlede nesneler, yüklemin sonucunu, öznenin

Detaylı

c. Yönelme Hâli: -e ekiyle yapılır. Yüklemin yöneldiği yeri, nesneyi ya da kavramı gösterir.

c. Yönelme Hâli: -e ekiyle yapılır. Yüklemin yöneldiği yeri, nesneyi ya da kavramı gösterir. ÇEKİM EKLERİ: Çekim ekleri, kelimelerin diğer kelimelerle bağ kurmasını, kelimelerin cümlede görev almasını sağlar, hâlini, sayısını, zamanını, şahsını belirler. Çekim ekleri eklendiği sözcüğün anlamında

Detaylı

*İsim cümlelerinde tümleçler pek sık görülmez. Aşağıdaki isim cümlesinde tümleçler vardır: Ben / de / bir varisin olmakla / bugün / mağrurum.

*İsim cümlelerinde tümleçler pek sık görülmez. Aşağıdaki isim cümlesinde tümleçler vardır: Ben / de / bir varisin olmakla / bugün / mağrurum. CÜMLENİN ÖĞELERİ Cümleyi oluşturan bölümlerin her birine öge denir. Anlam bozulmayacak şekilde birbirlerinden ayrılabilirler. Her öge görev ve anlam yönünden bir tek ögeye eşlik eder; onu tamamlar. Bu

Detaylı

Cümlede Anlam TEST 39. 1) Bu güzellikleri görmek için Uzungöl e gün doğarken gelmelisin. Bu cümlede aşağıdaki sorulardan hangisi nin cevabı yoktur?

Cümlede Anlam TEST 39. 1) Bu güzellikleri görmek için Uzungöl e gün doğarken gelmelisin. Bu cümlede aşağıdaki sorulardan hangisi nin cevabı yoktur? SABEDİN TÜRKER İÖO 5.SINIF TÜRKÇE Cümlede Anlam TEST 39 1) Bu güzellikleri görmek için Uzungöl e gün doğarken gelmelisin. Bu cümlede aşağıdaki sorulardan hangisi nin cevabı yoktur? 1. A. Niçin 2. B. Ne

Detaylı

Yukarıdaki diyalogda kaçıncı cümlede diğerlerinden farklı türde bir fiilimsi kullanılmıştır?

Yukarıdaki diyalogda kaçıncı cümlede diğerlerinden farklı türde bir fiilimsi kullanılmıştır? 8. Sınıf Fiilimsiler Testi 1 1. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde sıfat fiil vardır? A) Çocuklar, bahçedeki kırık kapıdan girip meyve ağaçlarına çıktılar. B) Arkadaşımın ailesi buradan taşınalı tam iki yıl

Detaylı

* Birey, bir toplumu oluģturan ve toplumun üyesi olan bilinç sahibi tek insandır.

* Birey, bir toplumu oluģturan ve toplumun üyesi olan bilinç sahibi tek insandır. CÜMLE TÜRLERĠ 1. YÜKLEMĠN TÜRÜNE GÖRE CÜMLELER: a)ġsim (ad) Cümlesi: Yüklemi isim olan cümlelerdir. * Sanat, hayatı yeniden yorumlama biçimidir. * Birey, bir toplumu oluģturan ve toplumun üyesi olan bilinç

Detaylı

Fiilde Kip / Kişi K O N U. Durum. Oluş ETKİNLİK 1

Fiilde Kip / Kişi K O N U. Durum. Oluş ETKİNLİK 1 Fiilde ip / işi ETİLİ İstanbul u dinliyorum, gözlerim kapalı Önce hafiften bir rüzgâr esiyor Yavaş yavaş sallanıyor Yapraklar, ağaçlarda; zaklarda çok uzaklarda Sucuların hiç durmayan çıngırakları İstanbul

Detaylı

NOKTALAMA - YAZIM NOKTALAMA. 1. Nokta (.) Çocuklar bahçede oynuyor. Dr. Ayhan Bey tanıdığımızdır. (doktor) Yarışmada 1. olmuş.

NOKTALAMA - YAZIM NOKTALAMA. 1. Nokta (.) Çocuklar bahçede oynuyor. Dr. Ayhan Bey tanıdığımızdır. (doktor) Yarışmada 1. olmuş. NOKTALAMA - YAZIM NOKTALAMA 1. Nokta (.) Cümlenin sonuna konur. Çocuklar bahçede oynuyor. Kısaltmaların sonuna konur. Dr. Ayhan Bey tanıdığımızdır. (doktor) Sayılardan sonra sıra bildirmek için konur.

Detaylı

T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖLÇME, DEĞERLENDİRME VE SINAV HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖLÇME, DEĞERLENDİRME VE SINAV HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ T.C. MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI ÖLÇME, DEĞERLENDİRME VE SINAV HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 8. SINIF MERKEZÎ ORTAK SINAVLARI TÜRKÇE DERSİ AÇIK UÇLU SORU VE YAPILANDIRILMIŞ CEVAP ANAHTARI ÖRNEKLERİ Örnek Soru

Detaylı

yuvarlak masa yeşil erik üç kalem ihtiyar adam

yuvarlak masa yeşil erik üç kalem ihtiyar adam VARLIKLARIN ÖZELLİKLERİNİ BELİRTEN KELİMELER yuvarlak masa yeşil erik üç kalem ihtiyar adam şu otobüs birkaç portakal Yuvarlak masa : Yuvarlak sözcüğü varlığın biçimini bildiriyor. Yeşil erik : Yeşil sözcüğü

Detaylı

Adlar ADLAR (İSİMLER) Bütün sözcük türleri,iki gruba ayrılarak değerlendirilir. A)Ad Soylu Sözcükler: 1)Ad (İsim) 2)Sıfat (Önad) 3)Zamir (Adıl)

Adlar ADLAR (İSİMLER) Bütün sözcük türleri,iki gruba ayrılarak değerlendirilir. A)Ad Soylu Sözcükler: 1)Ad (İsim) 2)Sıfat (Önad) 3)Zamir (Adıl) Adlar ADLAR (İSİMLER) Bütün sözcük türleri,iki gruba ayrılarak değerlendirilir. A)Ad Soylu Sözcükler: 1)Ad (İsim) 2)Sıfat (Önad) 3)Zamir (Adıl) 4)Zarf (Belirteç) 5)Edat (İlgeç) 6)Bağlaç 7)Ünlem B)FİİLLER

Detaylı

Canlı ve cansız varlıklara, çeşitli somut ve soyut kavramlara ad olan sözcük türüdür.

Canlı ve cansız varlıklara, çeşitli somut ve soyut kavramlara ad olan sözcük türüdür. SÖZCÜK TÜRLERİ İsimler (Adlar) Canlı ve cansız varlıklara, çeşitli somut ve soyut kavramlara ad olan sözcük türüdür. Özel İsimler Özel adlar, benzerleri bulunmayan, yaratılışta tek olan varlıklara verilen

Detaylı

1. Hangisinin zıt anlamlısı yoktur? A) iyi B) savaş C) ağaç D) yoksul

1. Hangisinin zıt anlamlısı yoktur? A) iyi B) savaş C) ağaç D) yoksul 1. Hangisinin zıt anlamlısı yoktur? A) iyi B) savaş C) ağaç D) yoksul 2. Hangi seçenekte deyim yoktur? A) Boyu uzun aklı kısa olmak B) Boy fukarası olma C) Boyu posu yerinde olma D) Boyu uzasın diye süt

Detaylı

ÜNİTE 14 ŞEKİL BİLGİSİ-II YAPIM EKLERİ. TÜRK DİLİ Okt. Aslıhan AYTAÇ İÇİNDEKİLER HEDEFLER. Çekim Ekleri İsim Çekim Ekleri Fiil Çekim Ekleri

ÜNİTE 14 ŞEKİL BİLGİSİ-II YAPIM EKLERİ. TÜRK DİLİ Okt. Aslıhan AYTAÇ İÇİNDEKİLER HEDEFLER. Çekim Ekleri İsim Çekim Ekleri Fiil Çekim Ekleri ŞEKİL BİLGİSİ-II YAPIM EKLERİ İÇİNDEKİLER BAYBURT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM MERKEZİ Çekim Ekleri İsim Çekim Ekleri Fiil Çekim Ekleri HEDEFLER TÜRK DİLİ Okt. Aslıhan AYTAÇ Bu üniteyi çalıştıktan sonra;

Detaylı

TÜRKÇE BİÇİM KISA ÖZET. www.kolayaof.com

TÜRKÇE BİÇİM KISA ÖZET. www.kolayaof.com DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. TÜRKÇE BİÇİM BİLGİSİ KISA ÖZET www.kolayaof.com

Detaylı

II. başarıya III. çalışmıyorsanız IV. ulaşmanız

II. başarıya III. çalışmıyorsanız IV. ulaşmanız SABEDİN TÜRKER İÖO 5.SINIF TÜRKÇE Cümlede Anlam TEST 37 1) V. mümkün değildir I. II. başarıya III. çalışmıyorsanız IV. ulaşmanız Yukarıda numaralandırılmış sözcüklerden anlamlı ve kurallı bir tümce oluşturulduğunda

Detaylı

1. Cümlede Anlama Katkısı Olmayan Sözcükler Kullanılması İşe gidiş saatlerinde durak yeri çok kalabalık oluyor.

1. Cümlede Anlama Katkısı Olmayan Sözcükler Kullanılması İşe gidiş saatlerinde durak yeri çok kalabalık oluyor. 8. HAFTA ANLATIM BOZUKLUKLARI Sözlü ve yazılı anlatımda başarılı olabilmemiz için dili doğru kullanmamız gerekir. Bu da dilimizin kurallarını ve anlatım ilkelerini iyi bilmemize bağlıdır. Dilin kurallara

Detaylı

Anlatım bozukluklarını anlama ve yapıya dayalı bozukluklar olmak üzere iki grupta toplayabiliriz:

Anlatım bozukluklarını anlama ve yapıya dayalı bozukluklar olmak üzere iki grupta toplayabiliriz: ANLATIM BOZUKLUKLARI Her cümle belli bir düşünceyi, duyguyu aktarmak için kurulur. Bu cümlenin, ifade edeceği anlamı açık ve anlaşılır bir biçimde ortaya koyması gerekir. Ayrıca mümkün olduğunca gereksiz

Detaylı

Örn: İddiamı ispat için, bu odanın duvarlarına gül. yazdırdım. Yüklem

Örn: İddiamı ispat için, bu odanın duvarlarına gül. yazdırdım. Yüklem TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI BÖLÜMÜ TÜRKİYE TÜRKÇESİ - IV DERS NOTLARI 2. Sınıf - 2. Dönem İsa SARI www.isa-sari.com KISALTMA GRUPLARI Türkçede kısaltma grupları, çeşitli kelime gruplarının (sıfat-fiil grubu,

Detaylı

Cümle içinde isimlerin yerini tutan, onları hatırlatan sözcüklere zamir (adıl) denir.

Cümle içinde isimlerin yerini tutan, onları hatırlatan sözcüklere zamir (adıl) denir. ZAMİR (ADIL) Kitapları dolabın diğer rafına koyalım. Bunları dolabın diğer rafına koyalım. Yukarıdaki cümlelerde koyu yazılmış sözcükleri inceleyelim: ilk cümlede "kitap" sözcüğü bir varlığı kar şıladığından

Detaylı

SIFATLAR. 1.NİTELEME SIFATLARI:Varlıkların durumunu, biçimini, özelliklerini, renklerini belirten sözcüklerdir.

SIFATLAR. 1.NİTELEME SIFATLARI:Varlıkların durumunu, biçimini, özelliklerini, renklerini belirten sözcüklerdir. SIFATLAR 1.NİTELEME SIFATLARI 2.BELİRTME SIFATLARI a)işaret Sıfatları b)sayı Sıfatları * Asıl Sayı Sıfatları *Sıra Sayı Sıfatları *Üleştirme Sayı Sıfatları *Kesir Sayı Sıfatları c)belgisizsıfatlar d)soru

Detaylı

5. SINIF TÜRKÇE KELİME TÜRLERİ TESTİ. A) Ben ise yağmur yağmasını bekliyordum. Cümlesindeki isimlerin hepsi tekildir.

5. SINIF TÜRKÇE KELİME TÜRLERİ TESTİ. A) Ben ise yağmur yağmasını bekliyordum. Cümlesindeki isimlerin hepsi tekildir. 1- Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bilgi yanlışlığı vardır? A) Ben ise yağmur yağmasını bekliyordum. Cümlesindeki isimlerin hepsi tekildir. B) İyi bir aşçıydı. Cümlesinde özel isim kullanılmıştır. C) Tavuklar

Detaylı

7. SINIF TÜRKÇE DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ

7. SINIF TÜRKÇE DERSİ KURS KAZANIMLARI VE TESTLERİ EKİM 7. SINIF TÜRKÇE İ KURS I VE LERİ AY FİİL FİİL Fiillerin anlam özelliklerini kavrar. Kip ve çekimli fiili kavrar. Bildirme kipleriyle dilek kiplerini ayırt eder. Bildirme kiplerinin kullanım özelliklerini

Detaylı

*Aynı anlama gelen sözcüklerin bir cümlede kullanılmasıdır. Duruluk ilkesi ile ilgilidir.

*Aynı anlama gelen sözcüklerin bir cümlede kullanılmasıdır. Duruluk ilkesi ile ilgilidir. ANLATIM BOZUKLUĞU ANLAMLA İLGİLİ YANLIŞLAR 1-Gereksiz Sözcük Kullanımı *Aynı anlama gelen sözcüklerin bir cümlede kullanılmasıdır. Duruluk ilkesi ile ilgilidir. Kadın makyajını tazelemek için dudak rujunu

Detaylı

ÝÇÝNDEKÝLER TEMA 1. Anlam Bilgisi. Yazým Bilgisi. Dil Bilgisi. SÖZCÜK ANLAMI...15 Gerçek, Yan ve Mecaz Anlam...15 Deyim...15

ÝÇÝNDEKÝLER TEMA 1. Anlam Bilgisi. Yazým Bilgisi. Dil Bilgisi. SÖZCÜK ANLAMI...15 Gerçek, Yan ve Mecaz Anlam...15 Deyim...15 ÝÇÝNDEKÝLER TEMA 1 Anlam Bilgisi SÖZCÜK ANLAMI...15 Gerçek, Yan ve Mecaz Anlam...15 Deyim...15 CÜMLE ANLAMI...16 Öznel ve Nesnel Anlatým...16 Neden - Sonuç Ýliþkisi...16 Amaç - Sonuç Ýliþkisi...16 Koþula

Detaylı

EDAT-BAĞLAÇ-ÜNLEM. Edat, bağlaç ve ünlem sözcük türlerinden olan bir konudur. Bu konu ezberin çok olduğu bir

EDAT-BAĞLAÇ-ÜNLEM. Edat, bağlaç ve ünlem sözcük türlerinden olan bir konudur. Bu konu ezberin çok olduğu bir EDAT-BAĞLAÇ-ÜNLEM Edat, bağlaç ve ünlem sözcük türlerinden olan bir konudur. Bu konu ezberin çok olduğu bir bölümdür. Onlar ezberlendikten sonra işin asıl kısmı bitmiş olur. Hangi sözcüklerin edat hangi

Detaylı

5. SINIF TÜRKÇE NOKTALAMA İŞARETLERİ TESTİ

5. SINIF TÜRKÇE NOKTALAMA İŞARETLERİ TESTİ 1- Bir gün Nasreddin Hoca şehre gelip bir arkadaşıyla birlikte handa kalmış ( ) Gece yarısı arkadaşı sormuş ( ) ( ) Hocam ( ) uyudunuz mu ( ) ( ) Buyurun bir şey mi var ( ) ( ) Biraz borç para isteyecektim

Detaylı