Madam Gaulis Bu sayımızda sizlerle Mustafa Kemal in pek de bilinmeyen

Transkript

1 Gençliğin Dünyası Kaya Boztepe Kuva-yi Milliye nin Hikayesini Dünya ya Tanıtan Gazeteci, Madam Gaulis Bu sayımızda sizlerle Mustafa Kemal in pek de bilinmeyen bir hikayesini paylaşacağım. Belki de sadece bilgi almak amaçlı olarak İstanbul a gelen, hakkında casus olduğu iddiaları olan bir gazeteci kadını saflarına çekerek, haklı davamızı dünya kamuoyuna duyuran Mustafa Kemal in olaylara yaklaşımını, özellikle de o tarihlerde Mustafa Kemal in içinde bulunduğu durumu iyi analiz etmek gerekiyor. 51

2 B oynunda idam fermanı vardı ama bu onu durdurmaya yetmiyordu. Onun gerçekleri başkalarının hayallerini bile süsleyemezdi. Araç yoktu. Araç bulsalar mazot yoktu. Askeri üniformasını çıkarttığında giyecek sivil kıyafeti yoktu. Misafir gelse ikram edecek kahveleri yoktu. Mustafa Kemal Çay bulsalar, şeker yoktu. Dört bir yanda işgal orduları, kendinden başka kimseyi düşünmeyen Padişah ın, yurtseverlerin üzerine yürüttüğü hain kuvvetleri vardı. İşte Mustafa Kemal Paşa bütün bu sıkıntılar içinde bir yandan halkı ve çeteleri örgütlemeye çalışırken, öte yandan düzenli bir ordu kurmanın uğraşları içindeydi. Ordu kuracak kadar gönüllü yoktu. Gönüllü bulsalar kıyafet yoktu, cephane yoktu. Bütün bu yokları var eden Atatürk, Milli Mücadeleyi haklı bir 52 Türk davasına yakınlık gösteren Gaulis in cephe ve cephe gerisi ziyaretleri ile Ankara temasları, Millî Mücadele hareketinin meşruluğunu tam anlamı ile kavramasına sebep olmuştur. zemine oturtmak için önce kongreler yaptı sonra Meclis i kurdu. Her adımın altında kimsenin öngöremediği birden fazla plan vardı. Kimse zaferi hayal edemezken o zaferden sonra yapacaklarını düşünüyordu. Düzenli ordu ve Meclis kurulduktan sonra sıra haklı davamızı dünya kamuoyuna anlatmaya gelmişti. Yabancı ülkelerin devlet adamları, askerleri, gazetecileri başta olmak üzere mümkün olan her yere ulaşmaya çalışan Mustafa Kemal Paşa nın görüştüğü ve yakınlık gösterdiği gazeteci ve yazarlardan birisi de Madam Berthe Georges Gaulis tir. Gaulis, Millî Mücadele döneminde Türkiye ye yaptığı seyahatlerin ikisinde Ankara ya gelerek Mustafa Kemal Paşa ile pek çok görüşme yapmak imkanı bulmuştur. Türk davasına yakınlık gösteren Gaulis in cephe ve cephe gerisi ziyaretleri ile Ankara temasları, Millî Mücadele hareketinin meşruluğunu

3 tam anlamı ile kavramasına sebep olmuştur. Gaulis, Fransa da yazarı olduğu gazetelerdeki makalelerinde ve yayımladığı kitaplarında, Türk davasını ve bu davanın lideri Mustafa Kemal Paşa yı anlatmıştır. Avrupa kamuoyunun bakış açısının Türkiye lehine çevrilmesinde ve Türk-Fransız ilişkilerinin gelişmesinde Gaulis in faaliyetlerinin önemli katkıları olmuştur. Berthe Georges Gaulis, Millî Mücadele döneminde gazeteci olarak 21 Eylül 1919 tarihinde Anadolu ya gitmek amacıyla İstanbul a gelmiştir. Bu amacını gerçekleştirmek için, İstanbul da çeşitli temaslar kuran Gaulis, Tevfik Rüştü (Aras) ile görüşmüş, Millî Mücadele hareketini haklı bulduğunu, Türk davasını dünyaya duyurmak istediğini, ancak daha geniş bilgiye sahip olabilmek için Anadolu da milliyetçi liderlerle görüşmek istediğini dile getirmişti. Tevfik Rüştü, Ankara dan aldığı talimatla Madam Gaulis i, trenle Eskişehir e götürmüşve Eskişehir yakınlarındaki bir köyde kendisini Ali Fuat (Cebesoy) Paşa ile görüştürmüştür. Ali Berthe G. Gaulis in yazdığı iki kitap: Çankaya Akşamları ve Kurtuluşu Savaşı Sırasında Türk Milliyetçiliği Fuat Paşa Gaulis i Anadolu da Yunan zulmünü göstermek üzere savaş bölgesinde dolaştırmıştır. Gaulis, Çankaya Akşamları adlı kitabında tüm İngiliz ve Yunan engellemelerine karşın gelebildiği Anadolu daki izlenimlerine şöyle yer veriyor: İsmet Paşa nın komuta ettiği hatları boydan boya geçtim. Söğüt ü, Köprü yü, Bilecik i, Pazarcık ı, İnegöl ü, Bozüyük ü baştan başa dolaştım. Felaketleri gördüm. Harabelere dokundum. Kurbanların sayısını saptadım. Sağ kalanları izledim. Taşlar altında hâlâ ceset parçaları vardı. Artık Ankara bana ne anlatabilirdi? Geri dönmeye karar vermiştim ki İsmet Paşa Hayır, siz Mustafa Kemal Paşa yı dinlemeden hiç bir şey anlayamazsınız, Ankara ya gidin ve onu dinleyin, o zaman her şeyi anlayacaksınız dedi. Bir kaç gün sonra Ankara Garı ndaki müdüriyet binasındaydım. Paşa nın özel Giresun lu korumaları arasından birinci kata çıkarıldım. Şef bakışlı bir subaya yaklaştım, 53

4 elimi uzattım. Bu kişinin Mustafa Kemal olduğunu anlamıştım. Paşa nın yüzünde tatlı bir gülümseme belirdi. Az sonra görüşmeye başladık. Derinliğine inilemeyen ve her an değişen bakışlarında karşısındakini hemen etkisi altına alan bir güç vardı. Derinliğine inilemeyen ve her an değişen bakışlarında karşısındakini hemen etkisi altına alan bir güç vardı. Biraz saklamaya çalıştığı çelik gibi bakışlarıyla hal ve tavrındaki sadelik birbiriyle çelişir gibiydi. Daha sonra onu birçok değişik hallerde görecektim. Ama hepsinden de esas çizgilerinde bir değişikliğe rastlamadım. Kullandığı kelimelerde tam bir isabet, hızlı ve açık bir muhakeme, daima en nazik ve tatlı bir ifadeye bürünmüş olmakla beraber konuşurken lider olduğunu belli eden bir hava vardı. 54 Yürüyüşü çok zarif, sözleri ve hareketleri çok rahattı Gaulis in haklı Türk davasını dünya kamuoyunda gündeme taşımasının Türkiye kadar Fransa ya da faydası olmuştur. Fransa nın Fas taki sömürge valisi Mareşal Lyautey, Gaulis ten aldığı bilgiler doğrultusunda Türk davasının İslam dünyası üzerindeki etkilerini değerlendirip hükümetine rapor ediyordu. Bu raporların da etkisiyle Fransa, Anadolu savaşının sonucuna göre, Türkiye politikasını yeniden düzenlemek zorunda kalacaktı. Berthe Gaulis ülkesine dönünce, yazarı bulunduğu gazetelerde Türk millî davasının içeriği hakkında pek çok yayımda bulunarak Avrupa kamuoyunda Türk davası lehinde son derece olumlu katkılar sağlamıştır. Gaulis bir sonraki ziyaretinde Altı hafta kadar Ankara da Çankaya Köşkü nün bahçesindeki evde misafir edilmiş, bu sayede Mustafa Kemal Paşa ile dostluğunu daha da geliştirmiş, onun kişiliğine, liderliğine ve ideallerine her geçen gün daha fazla saygı duymaya başla-

5 mıştır. Mustafa Kemal ile özellikle akşamları Çankaya Köşkü nde sürekli fikir alışverişinde bulunan Gaulis, Millî Mücadele nin amaç ve gidişatını ilk elden izleme imkânı bulmuştur. Gaulis in yazmış olduğu Çankaya Akşamları ismindeki hatıralarını yazdığı kitabında ana başlık Mustafa Kemal ve onun özellikleridir. Bu bilgiler Avrupa da Mustafa Kemal Paşa ya duyulan saygıyı artırmıştır. Gaulis in Mustafa Kemal ile ilgili analizleri son derece önemlidir. Mustafa Kemal beklemesini bilir, hiç bir şeyi tesadüfe bırakmaz. Ağır ağır inşa eder, arada bir, bilinçli olarak bir darbe vurur. Her olay, kendi saatinde oluşur, hatta en yakınlarına, sırlarını tevdi ettiği kimselere bile tam fikrini açmaz. Günü gelir, o zaman, insanı baştan başa saran, kendine özgü mantıkla, olayı koyar ortaya. Altı haftalık ziyaretin ardından Berthe Gaulis, ülkesine dönerken Mustafa Kemal sayesinde Millî Mücadele yi sonuna kadar savunacak bilgilere sahiptir. Mustafa Kemal in duruşu, düşünceleri, Ankara nın Başkent olmasından tutun da, zafere olan inancına kadar, zafer sonrası yapacaklarından, eğitimden sosyal hayata, kadın haklarından hilafete kadar söylediklerinin Fotoğraf: forumgerçek.com Berthe Gaulis in konuk olduğu ve anılarını yazdığı Çankaya Köşkü hepsini ve daha fazlasını gerçekleştirmiş olması Gaulis için bir sürpriz olmamıştır. Fransız gazeteci ve yazar Madam Berthe Georges Gaulis, Millî Mücadele döneminde üç kez Anadolu ya gelmiştir. Cephe ve cephe gerisindeki incelemeleri yerinde incelemiş, Ankara ya gelerek Mustafa Kemal Paşa ile yaptığı görüşmeler sayesinde, Türklerin haklı davasını anlamış ve inanmıştır. Berthe Gaulis, beş büyük gazetenin yazarı olarak yazdığı makalelerde, kitaplarında, verdiği seminerlerde Türk davasını savunmuş, sadece Yunan mezalimi, millî hareketin haklılığını Mustafa Kemal Paşa nın seçkin karakterini anlatmakla kalmamış, yazdığı mektuplar ile Avrupa daki gelişmeler hakkında Mustafa Kemal Paşa yı da bilgilendirmiş, Fransa nın Türkiye ye karşı izlediği politika ve bu konulardaki düşüncelerini iletmiştir. kayaboztepe@butundunya.com.tr 55