6331 SAYILI KANUNUN GETİRDİKLERİ

Transkript

1 6331 SAYILI KANUNUN GETİRDİKLERİ Prof.Dr.Mustafa Necmi İLHAN Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi İş ve Meslek Hastalıkları BD Bşk. 3. Sağlık Yönetimi Kongresi 14/04/2015, Ankara

2 Türkiye de İSG Süreci-I yy Zanaatkar ve İşçiler için düzenlemeler Kütahya Seramik İşçileri---Fincancılar sözleşmesi (toplu sözleşme, çalışma koşulları) Zonguldak Maden İşçileri---Dilaver Paşa Nizamnamesi (Çalışma koşulları) 20. yy Devlet yapılanması-temellerin oluşturulması 1930, İşçiler Hıfzıssıhhası 1936, İş Yasası 1945, Çalışma Bakanlığı 1964, 506 Sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu 1973, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü 21. yy Devlet yapılanması-güncel yaklaşımlar 2003, 4857 Sayılı İş Yasası 2012, 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası 2

3 Türkiye de İSG Süreci-II 6331 sayılı Yasa Tüm çalışanlar kapsamda Risk değerlendirmesi temelli yaklaşıma öncelik İSG Profesyonelleri (İşyeri Hekimi, İş Güvenliği Uzmanı, İşyeri Sağlık Elemanı ) Alternatifli hizmet modelleri Acil durumlarda çalışmaktan kaçınma Kurul ve kararlarda çalışan katılımı Hazırlıklı olma, toplu koruma öncelikli Küçük işletmelerde Devlet desteği PROFDRMNILHAN 3

4 Türkiye de İSG Paydaşları İşverenler Çalışanlar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Kamu Kurumları Üniversiteler Sivil Toplum Kuruluşları Sendikalar ISG Profesyonelleri Yetkilendirilmiş Eğitim ve Hizmet Kurumları PROFDRMNILHAN 4

5 6331 Sayılı Yasanın Getirdikleri -30 Haziran PROFDRMNILHAN 5

6 Tüm çalışanlar İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamına alınmıştır Çalışan tanımıyla kamu veya özel sektör ayrımı yapılmaksızın çırak ve stajyerler dahil olmak üzere tüm istihdam edilenler Kanun kapsamına alınmıştır Böylece statülerine bakılmaksızın tüm istihdam edilenler iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili uygulamalardan faydalanacak ve bütün işyerlerinde sağlıklı ve güvenli çalışma ortamı oluşturulacaktır Özel Sağlık Kurumları--Çoğunlukla çok tehlikeli ve halen kapsamda, RD, ADEP, IYH, IGU Kamu Sağlık Kurumları--Çok Tehlikeli/Tehlikeli, RD, ADEP, IYH, IGU erteleniyor (Temmuz 2016) PROFDRMNILHAN 6

7 İş sağlığı ve güvenliğinin sağlanmasına yeni bir yaklaşım getirilmiştir İşyerlerinde, risk değerlendirmesinde tespit edilen hususları da göz önünde bulundurarak genel bir önleme politikası geliştirilmesi yaklaşımı getirilmektedir Tüm sorumluluk işverene ait olmakla birlikte; iş sağlığı ve güvenliğinin işyerinin bütününde benimsenmesi, yönetilip, uygulamaya konulması ve sürekli gözden geçirilmesiyle sağlanacak bir yönetim sistemi yaklaşımı oluşturulmuştur İş sağlığı ve güvenliğinde en iyi koşulları hedefleyerek işyerlerinin mevcut durumunun sürekli iyileştirilmesinin sağlanması amaçlanmıştır ISO, OHSAS Yönetim Sistemleri, SKG PROFDRMNILHAN 7

8 Tüm işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği profesyonellerinin görevlendirilmesi sağlanmıştır-i Bütün çalışanlar, sayı sınırlaması ve işyeri türüne bakılmaksızın iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinden yararlanacaktır Bir çalışan istihdam edilen işyerleri ile büyük ölçekli işletmeler arasında iş sağlığı ve güvenliği yaklaşımı açısından bir fark kalmamıştır IGU, IYH, DSP Süreye göre istihdam PROFDRMNILHAN 8

9 Tüm işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği profesyonellerinin görevlendirilmesi sağlanmıştır-ii İş sağlığı ve güvenliği konularında işverene en büyük desteği sağlayacak İSG profesyonellerinin mesleki yeterlilikleri güvence altına alınmış ve tüm işyerlerinde bu alanda yetkin kişilerin hizmet sunması sağlanmıştır Kamu kurum ve kuruluşlarında da iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirme zorunluluğu getirilerek bu işyerlerindeki mevcut standartlar iyileştirilmiştir Özel--Zorunlu ya da hizmet alımı Kamu--Genelde IGU da sorun yok, IYH bulmak zor, (performans kaygısı) PROFDRMNILHAN 9

10 İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunumunda alternatif modeller getirilmiştir-i Esas olarak iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin belirlenen sürelerle işyeri bünyesindeki personelce sağlanması amaçlanmakla beraber, işyerinde uygun vasıflara sahip personel bulunmaması halinde bu yükümlülük ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alınarak da yerine getirilebilecektir Gerek işyeri bünyesinden görevlendirildiğinde ve gerekse OSGB lerden hizmet alındığında; iş sağlığı ve güvenliği profesyonellerinin belirlenen sürelerde görev yapması sağlanarak, işletmelerin bu konularda ihtiyaçları karşılanmaktadır PROFDRMNILHAN 10

11 İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunumunda alternatif modeller getirilmiştir-ii İş güvenliği uzmanı ve işyeri hekiminin tam süreli görevlendirilmesi gereken işyerlerinde, işveren işyeri sağlık ve güvenlik birimi kurmakla yükümlü kılınmıştır İşverene ise gerekli şartları taşıması durumunda iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunumunun bir kısmını üstlenebilme hakkı tanınmıştır Özel--Çok daha avantajlı Kamu--KHB avantajlı olabilir, Üniversite Hastaneleri? PROFDRMNILHAN 11

12 İş sağlığı ve güvenliği profesyonellerinin çalışma usulleri belirlenmiştir-i İş sağlığı ve güvenliği profesyonellerinin mesleki bağımsızlığı ve etik ilkelere uygun çalışmaları öngörülmüştür İş güvenliği uzmanları ve işyeri hekimlerinin önleyici yaklaşım ışığında işyerindeki tehlikeler ve bu tehlikelerden doğabilecek risklerin analizi ile alınması gereken tedbirlerin belirlenmesi gibi temel görevleri bulunmaktadır PROFDRMNILHAN 12

13 İş sağlığı ve güvenliği profesyonellerinin çalışma usulleri belirlenmiştir-ii Bu profesyonellere, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili hususları işverene iletme ve işverence uyulmayan hayati tehlike arz edenleri Bakanlığa bildirme hakkı getirilmiştir Ayrıca iş sağlığı ve güvenliği hizmeti sunan kuruluşlar ile profesyonellerin, işverenlere karşı sorumlu oldukları ifade edilmiştir Kamu/Özel--İşveren tarafından ücretlendirme ve görev tanımı? PROFDRMNILHAN 13

14 Önleyici bir yaklaşım benimsenerek risk değerlendirmesinin yapılması zorunlu hale getirilmektedir-i İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi ve bu tehlikelerden kaynaklanacak olumsuz etkilerin bertaraf edilmesi için tedbirlerin alınmasını içeren işyerlerine özgü uygulamaların hayata geçirilmesi sağlanmıştır Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumunun da risk değerlendirmesinde özellikle dikkate alınması sağlanarak alınan önlemlerin çalışanlara uygunluğu ön plana çıkarılmıştır Kamu/Özel--Dış tehditleri belirlemek daha zor, Kurumsal politika olmalı PROFDRMNILHAN 14

15 Önleyici bir yaklaşım benimsenerek risk değerlendirmesinin yapılması zorunlu hale getirilmektedir-ii Konunun önemi nedeniyle çok tehlikeli sınıfta yer alan maden, metal ve yapı işleri ile tehlikeli kimyasallarla çalışılan sektörler veya büyük endüstriyel kazaların olabileceği işyerlerinde risk değerlendirmesi yapılmaması işi durdurma sebebi sayılacaktır Kamu/Özel-Sağlık Kurumları için de geçerli, halen gerçekleştirmeyen kuruluşlar var PROFDRMNILHAN 15

16 Çalışanların tamamı sağlık gözetimine tabi tutulacaktır İş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin uygunluğunu saptamak, etkinliğini artırmak ve çalışanların çalışma ortamı ile ilgili risklere karşı sağlıklarını korumak amacıyla çalışanların tamamının sağlık gözetimine tabi tutulmaları sağlanmış ve bu yükümlülüğün maliyetinin işverence karşılanması öngörülmüştür Ayrıca, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacaklar, yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatılamayacaklardır Kamu--Maliyet? PROFDRMNILHAN 16

17 İş kazası ve meslek hastalıklarının kayıtları etkin olarak tutulacaktır-i İşverenlerin, tüm iş kazaları ve meslek hastalıklarının kaydını tutmaları, gerekli incelemeleri yaparak bunlar ile ilgili raporları düzenlemeleri sağlanmış ve işyerinde meydana gelen ramak kala olaylarının da değerlendirilmesi zorunlu hale getirilmiştir Böylece yaşanan olumsuz deneyimlerin tekrarlanmaması, muhtemel zararların önüne geçilmesi ve işyerlerinin kayıplarının azaltılması sağlanacaktır ISO/Enfeksiyon Komitesi/Çalışan Sağlığı vb birimlerdeki kayıtlar standart ve tek elden yönetilir olacak PROFDRMNILHAN 17

18 İş kazası ve meslek hastalıklarının kayıtları etkin olarak tutulacaktır-ii İş kazası ve meslek hastalıkları, artık sadece SGK`ya bildirilecektir, İşyeri hekimi ve sağlık hizmeti sunucuları meslek hastalığı ön tanısı koydukları vakaları yetkili sağlık hizmeti sunucularına sevk edeceklerdir Yetkili sağlık hizmeti sunucuları ise kendilerine gelen iş kazası ve teşhis koydukları meslek hastalıklarını 10 gün içinde SGK`ya bildireceklerdir PROFDRMNILHAN 18

19 Tüm işyerleri acil durumlara karşı hazırlıklı olacaktır İşyerlerinde ilkyardım, yangınla mücadele, kişilerin tahliyesi, ciddi ve yakın tehlikeyle karşılaşılması gibi durumlar için önceden planlama ve hazırlık yapılması şartı getirilmiştir Bununla beraber hayati ve özel tehlike bulunan yerlere yeterli bilgi ve talimat verilenler dışındaki çalışanların girmemesi için gerekli tedbirlerin alınması sağlanmış ve oluşabilecek kayıpların önüne geçilmiştir Kamu/Özel: Acil Durum Eylem Planları PROFDRMNILHAN 19

20 Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği konusundaki karar alma faaliyetlerine katılmaları sağlanacaktır İş sağlığı ve güvenliğinin temininde yapılacak faaliyetlere çalışanların aktif katılımının sağlanması bu konunun en önemli unsurları arasında yer almaktadır Çalışanların önleyici politikaların belirlenmesinde ve risk değerlendirmesi çalışmalarında yer almaları ve alınacak önlemlerle ilgili öneri getirilmesi gibi bir çok konuda sisteme dahil olmaları ile işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği şartlarının iyileştirilmesinde verimlilik sağlanmıştır PROFDRMNILHAN 20

21 Çalışanlar iş sağlığı ve güvenliği konusunda bilgilendirilecek ve eğitilecektir İşyerindeki tüm çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği konusunda işveren tarafından bilgilendirilecek, özellikle; işe başlamadan önce, çalışma yeri veya iş değişikliğinde, iş ekipmanının değişmesi veya yeni teknoloji uygulanması halinde iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri verilecek, gerekli durumlar ve düzenli aralıklarla bu eğitimler tekrarlanacaktır Tehlikeli ve çok tehlikeli işyerlerinde yapacağı işle ilgili mesleki eğitim aldığını belgeleyemeyenlerin çalıştırılmalarının önüne geçilerek iş sağlığı ve güvenliğinin mesleki eğitim ile de desteklenmesi sağlanmıştır Altişveren çalışanları? PROFDRMNILHAN 21

22 Çalışanların yükümlülüğü ve çalışmaktan kaçınma hakları düzenlenmiştir Çalışanların; verilen talimatlara uymak, kişisel koruyucu donanımları doğru kullanmak ve işbirliği yapmak gibi iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili yükümlülükleri düzenlenerek bu konuda yapmaları gerekenler belirtilmiştir Çalışanların ciddi ve yakın tehlike ile karşı karşıya kalmaları ve talep etmelerine rağmen gerekli tedbirlerin alınmaması durumunda çalışmaktan kaçınma hakkına sahip olmaları sağlanmıştır Çalışanın, gerekli tedbirler alınıncaya kadar çalışmaktan kaçındığı dönemdeki ücreti ile kanunlardan ve iş sözleşmelerinden doğan hakları kısıtlanmaz PROFDRMNILHAN 22

23 İş sağlığı ve güvenliği çalışan temsilcisi kavramı getirilmiştir İş sağlığı ve güvenliği konularında işverene önerilerde bulunma, gerekli tedbirlerin alınmasını isteme gibi konularda işyerindeki tüm çalışanlarla işveren arasındaki iletişimi sağlamak üzere, çalışanlar arasında yapılacak seçimle veya seçimle belirlenemediği durumda atama yoluyla iş sağlığı ve güvenliği çalışan temsilcisi görevlendirilmesi hükmü getirilmiştir Böylece çalışanların işyerindeki iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili katılımı etkin hale getirilerek güçlendirilmiştir Temsilci seçim yöntemi? PROFDRMNILHAN 23

24 İş sağlığı ve güvenliği kurulu oluşturulacak işyerlerinin kapsamı belirlenmiştir-i İş sağlığı ve güvenliği kurullarının elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı tüm işyerlerinde oluşturulması yükümlülüğü getirilmiş, asıl işveren-alt işveren ilişkisinin bulunduğu işyerlerinde oluşturulacak Kurul ile ilgili düzenlemeler yapılmıştır Bu düzenleme ile işyerlerine iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konuların düzenli olarak görüşüldüğü bir yapı kazandırılmıştır ve işverene, kurul tarafından alınan iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına uygun kararları uygulama yükümlülüğü getirilmiştir Yasanın en güçlü yanı!... PROFDRMNILHAN 24

25 İş sağlığı ve güvenliği kurulu oluşturulacak işyerlerinin kapsamı belirlenmiştir-ii Aynı çalışma alanında birden fazla işverenin bulunması durumları özel olarak düzenlenmiş olup, bu işverenlerce birden fazla kurulun oluşturulması hâlinde, birbirlerinin çalışmalarını etkileyebilecek kurul kararları hakkında diğer işverenleri bilgilendirme hükmü getirilmiştir PROFDRMNILHAN 25

26 İşyerlerinin toplu halde bulunduğu yerlerde iş sağlığı ve güvenliği koordinasyonunun sağlanması temin edilmiştir Aynı işyerini birden fazla işverenin paylaşması durumunda veya birden fazla işyerinin bulunduğu yerlerde her bir işyerinin kendi sağlık ve güvenliklerini sağlamasının yanında bu işyerlerinin birbirlerini etkilemesi muhtemel unsurlara sahip olmaları ve bu konularda ortaklaşa hareket etmelerine olanak tanımak üzere iş sağlığı ve güvenliği yönünden koordinasyon sağlamaları zorunlu hale getirilmiştir Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanları, sanayi bölgeleri veya siteleri gibi yerlerde koordinasyon görevinin yönetim tarafından yerine getirilmesi sağlanarak uygulamaya netlik kazandırılmıştır PROFDRMNILHAN 26

27 Hayati tehlike tespitinde işyerlerinde işin durdurulması sağlanmıştır Hayati tehlike tespitinde işyerlerinin bu tehlike giderilinceye kadar, hayati tehlikenin niteliği ve bu tehlikeden doğabilecek riskin etkileyebileceği alan ile çalışanlar dikkate alınarak, işyerinin bir bölümünde veya tamamında işin durdurulması hükmü getirilmiş ve böylece işyerinin tamamen kapatılmasıyla yaşanabilecek mağduriyetler giderilmiştir Küçük kurumlarda bu riski kim belirleyecek? PROFDRMNILHAN 27

28 Büyük endüstriyel kaza oluşabilecek işyerleri için düzenleme yapılmıştır Büyük endüstriyel kaza oluşabilecek işyerleri için, işyerlerinin büyüklüğüne göre büyük kaza önleme politika belgesi veya güvenlik raporunun işletmeye başlanmadan önce hazırlanması yükümlülüğü getirilmiştir Böylece muhtemel endüstriyel kazaların engellenmesine yönelik önleyici çalışmaların yapılması ve kaza gerçekleştiğinde meydana gelebilecek büyük ölçekli kayıplardan korunulması sağlanmıştır PROFDRMNILHAN 28

29 Fırsatlar Yeni İş Yasasının tüm sağlık çalışanları kapsaması (Bireysel çalışanlar hariç) Hızla gelişen hasta ve çalışan güvenliği kavramı DSÖ, ILO, AB örgütlerinin zorlayıcılığı Sağlık Bakanlığı ve ulusal (ISO vb), uluslararası akreditasyon (JCI vb) süreçleri Kurumsal düzeyde ise yönetim desteği ve çalışanların katılımı en önemli kolaylaştırıcı PROFDRMNILHAN 29

30 Kısıtlılıklar Yönetim desteği olmaması ve çalışanların isteksizliği Bazı personelin süreksizliği (alt işveren) Hizmetlerin kurumsal finansmanı Alana ilişkin mevzuatın tamamlanmaması Konunun hukuksal olarak ( ) iş kazası ve meslek hastalığı olarak henüztanımlan(a)maması PROFDRMNILHAN 30

31 Sonuç ve Öneriler TR ~ kişi İş Sağlığı Bilimi uygulamaları Ulusal mevzuatın zorlayıcı şekilde geliştirilmesi Kurumlar arasında işbirliği ve paylaşım ağı kurulması Farkındalık artırılması Sürekli eğitim, lisans ve lisansüstü eğitimde İş Sağlığı ve Güvenliğinin konulması/artırılması PROFDRMNILHAN 31

32 Sonuç ve Öneriler Nitelikli sağlık hizmeti sunmanın temel ilkesi, nitelikli sağlık çalışanları; olmazsa olmaz koşul ise sağlıklı çalışma ortamı ve sağlıklı bir kurumsal yapı Bu gerekçe ile nitelikli sağlık kurumlarının varlığı, çalışanlarının sağlıklı ve güvenli ve ortamlarda hizmet sunmaları ile olanaklı... PROFDRMNILHAN 32

33 6331 SAYILI KANUNUN GETİRDİKLERİ TEŞEKKÜRLER Prof.Dr.Mustafa Necmi İLHAN Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi İş ve Meslek Hastalıkları BD Bşk.