Önce İş Güvenliği. Önlemek Ödemekten Ucuzdur. Hedef Sıfır Ölümlü Kaza

Transkript

1 Önce İş Güvenliği Önlemek Ödemekten Ucuzdur Hedef Sıfır Ölümlü Kaza Eylül

2 İÇİNDEKİLER: 1-Daire Başkanlığı Teşkilatı ve Teçhizatı 1.1. Teşkilatı 1.2. Teçhizatı 1.3. Muamelat Hizmetleri 2- Denetleme ve Ar-ge Şube Müdürlüğü 2-1.Denetleme Faaliyetleri Denetleme Hizmetleri Kurtarma Hizmetleri Yangınla Mücadele Çalışmaları Patlayıcı Maddeler ile ilgili Çalışmalar 2.2- Ar-ge Faaliyetleri Solunabilir Tozla Mücadele Mücadele Çalışmaları Patlayabilir Tozla Mücadele Çalışmaları Gazla Mücadele Çalışmaları Maske ve Toz Laboratuvarı Çevresel Parametrelerin Ölçülmesi Koruyucu Malzemeler ile İlgili Çalışmalar İş Güvenliği Projeleri Mevzuat 3- ALSz Şube Müdürlüğü 3.1 ALSz Faaliyetleri 4- Eğitim Şb. Md. Faaliyetleri 4.1. Mesleki Kurslar 4.2 Seminerler 4.3 Staj İşleri 4.4 Kültür İşleri 4.5 Meslek Eğitimi 4.6 Terfi ve Sanat Değişimi ve İşe Giriş Sınavları 4.7 Kuruma Bağlı Müesseselerdeki Kurslar 4.8 Sınavlar 4.9 Kurum Dışı Kurs, Konferans ve Seminerler 4.10 Kurumu Ziyaretler 4.11 Sergi ve Fuarlar 5- Çevre ve Kalite Şube Müdürlüğü Faaliyetleri 5.1 Çevre Faaliyetleri 5.2 Kalite Faaliyetleri 6- Laboratuvar Şb. Md. Faaliyetleri 6.1 Teknik Faaliyetler 6.2 İdari Faaliyetler 7- İş Sağlığı Şube Müdürlüğü 8-Kaza İstatistikleri 9- Diğer Kurum ve Kuruluşlara verilen Hizmetler 10- Yayınlar 1

3 2

4 İŞ SAĞLIĞI, GÜVENLİĞİ ve EĞİTİM DAİRE BAŞKANLIĞI 1 - D A İ R E B A Ş K A N L I Ğ I T E Ş K İ L A T I, T E Ç H İ Z A T I V E M U A M E L A T H İ Z M E T L E R İ 1. Daire Başkanlığı Teşkilatı İ Resim 1: Daire Başkanlığı ana giriş kapısı İş Sağlığı, Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanlığı, kanun tüzük ve yönetmelikler çevresinde üretimin daha güvenli yapılması amacına yönelik Kurum yer altı ve yerüstü işyerlerinde İş Sağlığı, Güvenliği ve ile ilgili denetim, gözetim ve eğitim görevlerini yerine getirir. Dünya madencilik teknolojisindeki iş güvenliği ve eğitime ilişkin gelişmeleri izleyerek bunların uygulanması için gerekli çalışmaları yapar. İş Güvenliği Daire Başkanlığı; tarih ve 409 sayılı Yönetim kurulu kararıyla, Genel Müdür Yardımcılığına (Teknik Üretim) bağlı olarak kurulmuştur. İş Güvenliği Daire Başkanlığı; Bir Başkan, Üretim-Denetim Şube Müdürlüğü, Araştırma Geliştirme Şube Müdürlüğü, Elektro Mekanik Şube Müdürlüğü, Muamelat servisi, Tahlisiye İstasyonu ve Araştırma Merkezi Laboratuarından oluşmuştur. Yönetim Kurulunun tarih ve 380 sayılı kararı ile TTK Kuruluş Görev ve Çalışma Esasları Yönetmeliğinde ve Teşkilat şemasında değişiklik yapılarak Eğitim Daire Başkanlığı, görev kadro ve yetkilerine ait bölümleri iptal edilerek bünyesinde yer alan Eğitim Şube Müdürlüğü İş Güvenliği Daire Başkanlığına bağlanarak İş Güvenliği Daire Başkanlığının bir şubesi olarak teşkilatlandırılmıştır. Yönetim Kurulu nun tarih ve 380 sayılı kararı ile İş Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanlığı olarak isim değişikliği yapılmıştır. Yönetim Kurulunun tarih ve 226 sayılı kararı ile Alevsızdırmazlık Test İstasyonu Şube Müdürlüğü ALSz Baş Mühendisliği olarak İş Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanlığına Bağlanmıştır. İş Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanlığı, Kasım 2000 tarihinde Eğitim Tesislerine taşınmıştır. İşletmeler Daire Başkanlığına bağlı olarak faaliyet gösteren Laboratuar Şube Müdürlüğü (Kimya Laboratuarı) tarihli Genel Müdürlük olurları ile İş Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanlığına bağlanmıştır. İşletmeler Daire Başkanlığına bağlı olarak faaliyet gösteren Çevre Baş Mühendisliği Kimya Laboratuarına bağlanarak Laboratuar ve Çevre Müdürlüğü olarak isim değişikliği yapılmıştır. Yönetim Kurulunun tarih ve 268 sayılı 3

5 kararı ile Laboratuvar ve Çevre Birimleri ayrılarak Çevre Şube Müdürlüğü oluşturulmuştur. Yönetim Kurulu nun tarih, 354 sayılı kararı ile Çevre Şube Müdürlüğü nün adı Çevre ve Kalite Şube Müdürlüğü olarak değiştirilmiştir. TTK Yönetim Kurulu nun tarih ve 108 sayılı yazıları ile Arge Şube Şube Müdürlüğü adı, ALSz şube Müdürlüğüne dönüştürülmüştür. ALSz Şube Müdürlüğününün, Ürün belgelendirme Baş Mühendisliği ve Test Baş mühendisliği adı altında iki alt birim oluşturulmuştur. İş Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanlığı organizasyon şeması Tablo1.1 de Personel Durumu Tablo 1.2 de, Müessese ve tahlisiye istasyonlarında görevlendirilen iş güvenliği personel durumu Tablo 1.3 de verilmiştir. TTK, Türkiye de kendi iş güvenliği örgütünü kuran ilk kurumdur. Ocak kompleksinin büyüklüğüne bağlı olarak her 15 yeraltı işçisine bir maden mühendisi düşecek şekilde eleman istihdam edilmektedir. Kurumda Ağustos 2013 sonu itibari ile 497 teknik eleman mevcuttur. 280 mühendisten 20 sı yevmiyeli mühendis statüsünde olup, bu teknik elemanlardan 91 i sözleşmeli statüde, 46 sı yevmiyeli statüde olmak üzere toplam 137 maden mühendisi mevcuttur. 181 teknikerden 150 si yevmiyeli statüde tekniker olarak görev yapmaktadır. 750 tahlisiye personelinden 100 ü tahlisiyeci mühendistir. İş güvenliği servislerinden toplam 68 teknik eleman (mühendisi+tekniker) görev yapmaktadır. Maden mühendislerinden%21 i maden nezaretçilerinden (47 si iş güvenliğinde, 20 si tahlisiye istasyonlarında olmak üzere) % 17 si doğrudan iş güvenliğinde görev yapmaktadır. İş Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanlığı; Kanun, Kararname, Tüzük ve Ana Yönetmelik hükümleri çerçevesinde Kurum ve bağlı Müesseselerin yeraltı ve yerüstü işyerlerinde üretimin sağlıklı ve güvenli bir şekilde yapılması amacına yönelik denetim ve gözetim görevlerini yerine getirir. İş sağılığı, güvenliği ile ilgili tehlikeleri tespit eder. Riskleri belirler, değerlendirir, riskleri kabul edilebilir kılmak için gerekli önlemleri alır. Kaza olaylarınıyerinde inceler, tekerrürünü önlemek için çağdaş, bilimsel, teknik yöntemlerle çözümler geliştirir, uygulanmasını sağlar ve bu konularda politikalar oluşturur. ISG ile ilgili tavsiye ve önerilerde bulunur. Çalışanların eğitilmesini sağlar. Dünya madencilik teknolojisindeki iş sağlığı, güvenliği ve eğitime ilişkin gelişmeleri izler, bunların uygulanması için gerekli çalışmaları yapar. Kurum iş güvenliği hizmetleri, Genel Müdür Yardımcılığına (Teknik - Üretim) bağlı iş Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanlığı, Müessese Müdürlüğüne bağlı İş Güvenliği Şube Müdürlükleri vasıtası ile yürütülür. Daire Başkanlığı bu hizmetleri bağlı Denetleme Şube Müdürlüğü, Ar-Ge Şb Müdürlüğü, Eğitim Şube Müdürlüğü, Laboratuvar Şube Müdürlüğü, Çevre ve Kalite Şube Müdürlüğü, Merkez Tahlisiye İstasyonu, Ar-Ge Laboratuvarı ve ALSz Test İstasyonu vasıtası ile yerine getirir. İş güvenliği sorumluluğu; kurumun tüm kademeleri için geçerli olan bir sorumluluktur. Yönetim yapısı içinde ayak nezaretçisinden ocak şefine, vardiya mühendisinden, Genel Müdür e kadar herkes güvenlikle ilgilidir. 4

6 Resim 2: Eğitim Ocağı Resim 3: Okul Binası Resim 4: Eğitim Ocağı Girişi Resim 5: ALSz Test İstasyonu Resim 6: Tahlisiye Tatbikat Ocağı (eski) Resim 7: Tatbikat ocağı sürünme katı 5

7 İş Sağlığı, Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanı Mesut ÖZTÜRK İdari ve Mali İşler Şefi Hami ALKAN Evrak ve Yazı İşleri Şefi Halil KOT Eğitim Şube Müdürü Erol ŞEREF Alevsızdırmazlık Şube Müdürü Ramazan KARASLAN Denetim ve Ar-ge Şube Müdürü F. Ahmet SARIALİOĞLU Çevre ve Kalite Şube Müdürü Keramettin ÖREN Laboratuvar Şube Müdürü İş Sağılığı Şube Müdürü Dr. Mustafa KIŞLA Eğitim Baş Müh ALSz Test Baş Müh Mekanizasyon Baş Müh Denetleme Baş Müh Çevre Baş Mühendisi Kömür Analiz Lab. Baş Müh. Mehmet ŞİMŞEK Ekrem TABAK Emin KAYA Ali İhsan SEZER Nurettin BEŞE İş Sağlığı Baş Hekimi Dr. OKAN ÖZYURT Hizmet İçi Eğitim Şefi Sabri TAVUKÇU ALSz Ürün Belgelendirme Baş Müh Hasan TUNCAY ÇELİK Elektrifikasyon Baş Müh Havalandırma Baş Müh. Kalite Baş Mühendisi Malzeme Analiz Lab. Müh. Ali ÖZCAN Emel ÖVÜNÇ Meral METE Sağlık İşlemleri Şefi Mesleki Eğitim Şefi Ramazan YILDIZ Evrak ve Dökümantasyon Şefi Ercan ACAR Ar-ge Baş Mühendisi Zeynel ZEYNELOĞLU Kaza Kurtarma Baş Müh Dökümantasyon Şefi Laboratuvar Şefi Muammer İNAN Cumhur HAS Murat SEZGİN Sağlık Envanter Şefi Eğitmenler Ar-ge Laboratuvarı Merkez Tahlisiye İstasyonu 6

8 Tablo 2- Müessese Müdürlüğü İş Güvenliği Teşkilatı Evrak ve Yazı İşleri Şefliği İş Sağılığı, Güvenliği ve Eğitim Şube Müdürü Eğitim Baş Mühendisi Tahlisiye Baş Mühendisi İş Güvenliği Baş Uzmanı Havalandırma ve Tozla Mücadele Baş Mühendisi Kaza Takip Mühendisi İş Sağılığı Baş Hekimi Eğitim Müh Tahlisiye İstasyonu İş Güvenliği Uzmanı İş Güvenliği Müh. Toz Nezaretçisi Kaza Memuru İş Sağlığı Hekimi Tahlisiyeciler Elektrifikasyon Müh Mekanizasyon Müh Emniyet Nezaretçisi Sağlık İşlemleri Şefi Cihaz Bakım Ustası Ateşciler Sağlık Envanter Şefi Betoncular Kapıcılar 7

9 Resim 8: Maden İşçileri Tablo 3: TTK İş Güvenliği ve Tahlisiye Personeli, 2013 MÜESSESE Tah. Müh Tek. Tah. Nezi şçi İş.Güv. Müh. Tek İşgüv. Görev. Nez. İşgüv. Gör. İşçi İlk Yrd Eleman ı Yer altı Nez. Yer altı İşçi Toplam İşçi Armutçuk Kozlu Üzülmez Karadon Amasra Merkez Toplam Teçhizatı K urum iş yerlerinde, ileri teknoloji ürünü gaz, toz, ısı, ışık, gürültü vbg. çeşitli ölçme cihazları bulunur. Tamamı faal olan bu cihazların % 86 sı metan ölçme cihazı olup sesli, ışıklı ikaz sistemlerine sahiptir. Bu durumu ile yeraltında görevli her Maden Mühendisi ve Nezaretçisi metan ölçme cihazına, yeraltına giren her işçi bir gaz maskesine sahiptir. Ocak atmosferi, el tipi, taşınabilir tip gaz cihazları, gaz laboratuarı vasıtası ile analiz edilmektedir.. Ayrıca her müessesede kurulu Merkezi Gaz İzleme ve Kontrol Sistemleri (MGI) vasıtası ile ocak atmosferi ve makineleri sürekli izlenmekte ve kontrol edilmektedir Kurum iş güvenliği teçhizat miktar ve kalitesi yönünden ileri batı Avrupa ülkeleri ile eşit düzeyde bulunmaktadır. Her yıl yaklaşık TL lık iş güvenliği teçhizatı alımı gerçekleştirilmektedir. Bunun TL lık kısmı yeni iş güvenliği teçhizatı TL lık kısmını ise yedek parça ve sarf malzemesini oluşturmaktadır. 8

10 Her yıl Müesseseler tarafından talep edilen İş güvenliğine ait demirbaş ihtiyaç listeleri düzenlenerek yatırım programına alınması sağlanır. Teknik şartnameleri hazırlanarak Makine İkmal Daire Başkanlığına gönderilir. Yatırım gerektiren teçhizat için projeler geliştirilir yılında 2 adet oksijen tulumbası, 51 adet digital Metan ölçer, 40 adet alarmlı metan ölçer, 4 adet basınç ölçer, 4 adet beton pompası, 16 adet hava kapısı ve 2 adet sondaj makinesi temin edilmiştir. İş Güvenliği ve Eğitim Teçhizatı 2012 Tablo 1.3 de verilmiştir. Müesseselerce iş güvenliği cihazlarına ait yedek parça ihtiyaç listeleri tanzim edilerek İş Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanlığı kanalı ile Makine İkmal Daire Başkanlığına gönderilir, bu malzemelerden temin edilenler Daire Başkanlığımız koordinatörlüğünde iş yerlerine dağıtılır.. Resim 9: Eminiyet Lambası Resim 10: Çeşitli gaz ölçme cihazları Resim 11: Gaz Kromatografı Resim12: Multi gaz analiz seti 9

11 Resim 13: Hidrolik laboratuvarı Resim 14: Eğitim tatbikat ayağı Resim 15: Ocak çıkışı 3. Muamelat Hizmetleri Daire Başkanlığınca iş güvenliği ve eğitim ile ilgili kurum içi, kurumlar arası, bakanlık ve müesseseler arasındaki yazışmalar titizlikle takip edilir, gerekleri yerine getirilir. Tüm kayıtlar mevzuata uygun olarak tutulur. Her yıl ortalama 2000 harici ve 1000 dahili olmak üzere toplam 3000 civarında evrak servise intikal etmektedir. İş yerlerimizde meydana gelen ve ölümle sonuçlanan kazalar servise intikal ettiği andan itibaren en seri şekilde ilgili makamlara bildirilmektedir. Kurum yeraltı ve yerüstü işyerlerinde ölüm, hafif ve ağır yaralanma ile neticelenen tüm kazaları; kaza sebebine, kömür üretimine, kaza sıklık ve ağırlık oranlarına, yaralanan uzva göre sınıflandırılmakta, geçmiş senelerde meydana gelen kazalarla mukayese edilmektedir. Kaza istatistikleri ölümlü-ölümsüz iş kazasını kapsayan sıfır günlük istirahatten, maluliyet ve ölüme kadar tüm iş kazalarını ihtiva etmektedir. 10

12 2. D E N E T L E M E VE AR- G E Ş U B E M Ü D Ü R L Ü Ğ Ü 2.1- Denetleme Faaliyetleri Program gereği yapılan denetimler. Fevkalade hallerde yapılan denetimler. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişleri raporlarının takibi ile ilgili denetimler. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kurullarının takibi ile ilgili denetimler. Araştırma, inceleme ve ihbara dayalı denetimler. olmak üzere 5 gurubta yürütülür. Ayrıca iş yerleri, üretim nezaretçileri, emniyet nezaretçileri ve vardiya mühendisleri tarafından her vardiya, ocak mühendisleri, iş güvenliği mühendisleri, baş mühendisleri, şube müdürleri ve müessese müdürü ve yardımcıları tarafından her gün denetlenir. a- Program Gereği Yapılan Denetimler Kurum yeraltı ve yerüstü işyerleri, üretim faaliyetleri, tahkimat, havalandırma, nakliyat, kazı teknolojisi yönünden mevzuata uygun olarak iş güvenliği tüzük ve yönerge hükümleri doğrultusunda denetlenir. Ocak yangınlarına karşı alınan tedbirler, acil durumlarda kaçış, ferdi kurtarıcılar, taş tozu serpme, taş tozu ve su barajları çalışmaları, ilk yardım teçhizatı durumları takip edilir. İş yeri sağlık ve güvenlik şartları iyileştirilmeye çalışılarak, standartlara uygun olarak temin edilen kişisel koruyucuların kullanılması kontrol edilir. Mekanizasyon ve elektrik mühendisleri tarafından vinçler, trafo daireleri, tulumbalar, kuyular ve bürler, telesiyej tertibatları, trolley şebekeleri, bant ve zincirli konveyörler, tüm yeraltı mekanik ve elektrik teçhizatı, ocak lokomotifleri, elektrikle çalışan teçhizatın topraklamaları, makine koruyucular gibi ocak elektrifikasyonu ve mekanizasyonu ile ilgili denetimler gerçekleştirilir. İşçi sağlığı ve iş güvenliği yönünden önem arz eden hususlar ilgili müesseselere yazılı olarak bildirilir, noksanlıkların yerine getirilip getirilmediği takip edilir. b- Fevkalade Hallerde Yapılan Denetimler Ölüm, ağır yaralanma veya tehlikeli olaylar; olayın hemen akabinde Daire Başkanlığımız mühendisleri tarafından incelenerek kazanın gerçek nedenleri araştırılır, alınacak önlemler tespit edilir. Kaza nedenlerinin saptanmasından sonra bu tür olaylara karşı alınacak tedbirler belirlenerek, işyerlerine gereken önlemlerin alınması için talimatlanır. Valilik Kriz Masası ınca rödövanslı sahalarda ve diğer kurumlarda meydana gelen ölümlü iş kazalarında kurtarma faaliyetlerine yardımcı olunur. C.Savcılığı talepleri doğrultusunda gerekli inceleme ve bilirkişi raporları hazırlanır. c- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettiş Raporlarının takibi Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişleri tarafından işyerleri, periyodik olarak veya değişik zamanlarda teftiş edilerek denetlenir. Bu denetimlerde mevcut tüzük ve yönetmelik hükümlerine göre eksiklikler belirlenir ve verilen önel süresi içinde eksikliklerin tamamlanması istenir. Müesseseler verilen önel süresi içerisinde tespit edilen noksanlıklardan tamamlananlar Çalışma ve Sosyal Bakanlığına bildirir. Daire Başkanlığımız mühendislerince ÇSGB müfettişlerince teftişlerde tespit edilen noksanlıkların yerine getirilip getirilmediği, insan sağlığı ve güvenliği açısından önem arz eden hususlar ve ödenen cezalar takip edilir. d- İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kurulları Çalışmalarının Takibi (İSGK) : 6331 sayılı İş sağlığı ve güvenliği yasası ve İSGK Yönetmeliği gereği müesseselerde, Makine İkmal Daire Başkanlığı ve Maden Makineleri Fabrika (MMF) işletme müdürlüğünde olmak üzere 7 adet İSGK kurulu kurulmuştur. İSGK ları yönetmelik gereği her ay periyodik olarak toplanır. İSGK, İş sağlığı ve Güvenliği ile ilgili kararlar alır, alınan kararlar uygular. İSGK nda alınan kararlar periyodik olarak her ay daire Başkanlığına gönderilir. Daire Başkanlığımız teknik elemanlarınca 11

13 ISGK toplantılarının yapılıp yapılmadığı, alınan karar ve önerilerin yerine getirilip getirilmediği takip edilir. e- Araştırma ve İhbarlara Yönelik Denetimler, İşçiler, iş yeri temsilcileri, GMİS veya başka nedenlerle şikayete konu olan işyerleri, teknik elemanlarımız tarafından araştırılarak şikayetlerin doğruluğu incelenir ve tespit edilen eksikliklerin giderilmesi sağlanır Kurtarma Hizmetleri Yeraltında meydana gelebilecek degaj, su baskını, patlama, yangın benzeri nitelikteki olaylarda insan ve malzemeyi kurtarmak için yapılacak işe kurtarma (tahlisiye ) bu işi yapacak kurtarıcılarda (tahlisiyeci) olarak adlandırılır. Kurtarma hizmetleri maden işletmeleri için vazgeçilmez konulardan biridir. Tüzük ün 332. Maddesi: Maden ocaklarının bir kurtarma istasyonu kurulmasını zorunlu kılar. Ancak yarı çapı 50 km alan içerinde bulunan maden işletmeleri merkezi bir yerde ortaklaşa bir kurtarma istasyonu kurabilirler. Türkiye de ilk tahlisiye istasyonu Alman (Drager) firmasının işbiriliği ile 1938 yılında Zonguldak ta kurulmuştur. Tüzük ün 333. maddesi gereği ocaklarda çalışan işçilerin en az %3 ü 10 kişiden az olmamak üzere kurtarıcı olarak yetiştirilmek zorundadır. Tüzük ün 325. Maddesi gereği 3 kişiden az olmamak üzere çalışan işçinin %5 i ilk yardım kurslarına katılmak zorundadır. Kurtarıcılar en az 3, en fazla 6 kişiden oluşan ekipler halinde çalışırlar. Ekiplerde tahkimatçı, kazmacı, betoncu, ajöstör, sihhiye motorcu vbg çeşitli meslek gurubundan işçilerin olmasına özen gösterilir. 6 kişilik kurtarma ekibinde 1 ekip şefi ( müh veya tekniker), ve 1 ekip şefi yardımcısı bulunur. Ekip şefinin devre dışı kalması durumunda ekibi ekip şefi yardımcısı yönetir. İlk defa kurtarıcı olacaklar 40 saatlik yetiştirme kursuna tabi tutularak kusiyerlere Kurtarıcı Ehliyeti verilir. Kurtarıcıların yılda bir kez sağlık muayenesi yapılarak heyet raporu ile işe elverişli olmayanlar, kurtarıcılık görevinden çıkarılır. Kurtarıcılar 6 ayda bir kez 8 saatlik uygulamalı tekrarlama eğitimine tabi tutulurlar. Bu husus belgelerine yazılır. 6 aylık tekrarlama eğitimine katılmayan ve periyodik sağlık muyenesini (yılda bir) yaptırmayan personelin kurtarıcılık görevi sona erer. Kurtarıcılar; 20 yaşını doldurmuş ve 40 yaşını geçmemiş en az ilk okul mezunu ve ocak içi işlerinde 2 yıl veya daha çok deneyimli işçiler arasından sağlık durumları, uygun, soğukkanlı, dayanıklı ve bu işe yatkın ve genel bilgileri yüksek tam sağlam işçiler arasından seçilir. Kurtarıcı olabilecek kişiler TTK Beden Gücü Yönetmeliğinin 82. Maddesinde aranan aşağıdaki şartlara haiz olmaları gerekir. Solunum ve dolaşım sistemi sağlam Kan basıncı normal Sinir ve akıl hastalığı olmayan Alkol ve uyuşturucu alışkanlığı bulunmayan Zührevi ve deri hastalığı olmayan İşitme ve duyma noksanlığı olmayan Görme kusuru bulunmayan Protez dişi bulunmayan tam sağlam kişiler olmalıdır. Resim 16: Tahlisiyeci tetbikat sırasında 12

14 Resim 17: Merkez Tahlisiye İstasyonu Cihaz Bakım Odası a-kurum içi Kurtarma Faaliyetleri 1938 yılında Zonguldak ta kurulan ilk tahlisiye istasyonu Merkez tahlisiye istasyonu olarak hizmet vermektedir. Bilahare Kozlu, Armutçuk, Karadon ve Amasra da birer istasyon kurulmuştur. İstasyonlardaki tüm tahlisiye cihazların ve diğer gaz ölçme cihazların kontrol ve bakımları yapılarak her an kullanıma hazır bulundurulur. Bir olaya ilk müdahale Müessese tahlisiye istasyon görevlileri tarafından yapılır. Olayın boyutlarının müessese imkanlarını aşması durumunda Genel Müdürlük haberdar edilerek, yardım talebinde bulunulur. İş Sağlığı ve güvenliği Daire Başkanlığı olaya müdahale ederek gerekli organizasyonu ve koordine eder. Gerektiği durumlarda diğer müessese ve kurumlardan yardım alır, çalışmaları yönetir. Merkez kurtarma istasyonu bünyesinde 1 adet (tatbikat ocağı lav edilerek yerine) dershane, tüp dolum tesisi, cihaz bakım odası, teknik eleman odası, nöbet odası ve ambar bulunmaktadır. Kurtarıcıların teorik eğitimleri yanında suni ocakta cihaz kuşanılarak, gazlı ve gazsız ortamlarda tatbikat yaptırılır. Kurtarıcıların performansı ölçülür. Kurtarma istasyonlarında 102 adet (W70) 12 adet (BG4) olmak üzere toplam 114 tahlisiye cihazı mevcuttur. Her yıl 750 civarında işçiye ilk yardım ve tahlisiyecilik temel ve tekamül eğitimi verilir. Bu işçilerin her 6 ayda bir tekamül eğitimi ile bilgileri tazelenir. Her istasyonda her vardiya da tecrübeli bir tahlisiye nezaretçisi nöbetçi bulundurulur. Merkez tahlisiye istasyonu cihaz bakım ustaları tarafından müesseselerde ve merkezde mevcut tahlisiye cihazlarının aylık periyodlarla bakımı yapılır. oksijen tüpleri doldurulur. Gaz ölçme cihazlarının bakım ve kalibrasyonları yapılır. Yeraltı sihhiye istasyonları ve yangınla mücadele ekipmanları denetlenir. Yeraltı acil kaçış planları, ferdi kurtarıcıların kullanılması takip edilir. Yangın nedeni ile açılan kapanan panolar izlenir. Yangına müsait panoların bekleme barajlarını denetlenir. Grizu, yangın, kömür tozu infilakı, degaj, su baskını vb gibi olağanüstü durumlarda tahlisiye cihazlı olarak olaya müdahale edilir. Müessese ekiplerin hazırlanmasına yardımcı olunur. 13

15 Müesseselerin iş güvenliği cihazlarının yedek ve demirbaş ihtiyaçları tespit edilir. Gelen malzemeler isyerlerinde dağıtılır. Merkezi gaz izleme sistemi (MGI) ve sensörlerinin bakım ve kalibrasyonu yapılır. Müesseselerin kalibre gazı ihtiyaçları karşılanır. Resim 18: W70 Tahlisiye Cihazı Resim 19: BG4 Tahlisiye Cihazı MERKEZ TAHLİSİYE TATBİKAT OCAĞININ AÇILIŞI YAPILDI (29.MAYIS 2012) Resim 20: Merkez Tahlisiye İstasyonu görünüşü Resim 21: Kondüsyon Salonu Türkiye de yurt genelinde kurtarma hizmeti veren ve tek yetkili tahlisiye istasyonu TTK Merkez Tahlisiye İstasyonudur. Yeraltı maden işletmelerinde kurtarıcı olarak yetiştirilecek olanlar 44 saatlik yetiştirme kursuna, mevcut tahlisiyeciler ise yılda 2 kez 8 saatlik tekrarlama kursuna tabi tutulurlar. Kursu başarı ile bitirenlere tahlisiyeci ehliyeti verilir. Ehliyeti olmayan kimseler cihaz kullanamaz, kurtarıcılık görevi yapamazlar. Kurtarıcılar yetiştirilirken eğitimlerde tahlisiyeciliğin önemi, ekiplerin teşkili, ekip çalışması, gaz ölçme teknikleri, tahlisiye cihazlarının ve gaz ölçme cihazlarının kullanılması cihazların özellikleri bakımı, ilk yardım konuları anlatılır, tahlisiyecilerin yaşadıkları tecrübelerinden yaralanılır. Ayrıca Kurumumuz acil durumlarda Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı tarafından yurtiçinde meydana gelen maden kazalarda kurtarma faaliyetlerinde görevlendirilmektedir. Ülkemizde ilk tahlisiye istasyonu 1938 yılında Zonguldak ta kurulmuştur. Merkez tahlisiye istasyonu bu tarihten günümüze kadar Türkiye genelinde in üzerinde kurtarıcı yetiştirmiştir. Ocaklarımızda yaklaşık 750 tahlisiyeci personel bulunmakta, her yıl yaklaşık 50 civarında yeni tahlisiyeci yetiştirilmektedir yılında Kurum içi 90 adet ve kurum dışı 112 kurs olmak üzere 202 adet kurs düzenlenmiştir. Kurum içi tekamül ve yetiştirme kurslarında toplam 645 kişi, Kurum dışı tekamül ve yetiştirme kurslarında toplam 1087 kişi olmak üzere toplam 1732 kişi eğitilmiştir. 14

16 Merkez Tahlisiye İstasyon Binası 1938 yılında Alman (Draeger) firması katkıları ile yapılmıştır. Merkez Tahlisiye istasyon binası 2008 yılında yapılan restorasyon çalışmaları ile, dershane, cihaz bakım odası, nöbet odası, banyo, tuvalet, ambar, kalorifer gibi bölümler yeniden yapılandırılarak hizmete sunulmuştur. Kurtarma faaliyetlerinin başarılı bir şekilde yürütülebilmesi, tahlisiyecilerin performanslarının test edilmesi ölçülmesi için gerekli kondüsyon test ekipmanı ile donatılması, gerçek yeraltı yangın şartlarına uygun sıcak ve nemli ortamın tesis edilmesi ve baraj kapatma, açma işlerinin gerçek ocak koşullarına benzetilmesi amacı ile merkez tahlisiye binası önünde bulunan ve geçmişte TTK itfaiye teşkilatı tarafından kullanılan 3 hangar yeniden yapılandırılmıştır. Öncelikle binanın inşaat işleri, kalorifer tesisatı, temiz su tesisatı, elektrik tesisatı tamamlanmıştır. Tahlisiye personelinin yeraltında yürüttükleri operasyonlar esnasında karşılaşabilecekleri ortam ve şartlar güvenli ve kontrollu bir senaryoya uygun olarak yerüstünde simule etmek üzere tasarlanmıştır. Resim 22: Merkez Tahlisiye İstasyonu Resim 23: Merkez Tahlisiye Cihaz Odası 1. Nolu hangar, banyo tuvalet,soyunma giyinme ve cihaz odası ve kriz masası kurulacak şekilde düzenlenmiştir. Eğitilecek kursiyerler burada giyinip soyunmakta, cihazları bu bölümde kuşanarak kondüsyon salonuna geçmektedir. 2 No lu hangar kondüsyon test salonu ve kumanda odasından oluşmuştur. Kondüsyon salonunda 3 adet kondüsyon bisikleti, 3 adet ayarlanabilir koşu bandı ve 1 adet barfiks aleti bulunmaktadır. Bu bölümde bulunan kondüsyon aletleri ile tahlisiyecilerin fiziksel kondisyonları ölçülmekte, fiziksel performanslarının belli bir program çerçevesinde geliştirilmesi amaçlanmaktadır. 3. No lu hangar ise 3 katlı tatbikat ocağı olarak düzenlenmiştir. Tatbikat ocağı her bir katı 4 koridordan oluşan 3 ayrı yürüme ve sürünme katından oluşmaktadır. Giriş katında; 3 adet barfiks aleti, nemlendirme cihazı ve bir baraj simülasyonu bulunmaktadır. Kurtarıcıların her adımını izleyebildiği kontrol ettiği kumanda merkezi bulunmaktadır. Tüm kondisyon ekipmanlarının kontrol ve programları kontrol merkezinden gerçekleştirilmektedir. Kontrol masasından kondisyon bisikleti ve koşu bantlarının zorluk dereceleri değiştirilebilmekte, personelin yaşı, cinsiyeti, ağırlığı ve harcanması istenen güç (enerji) miktarına bağlı olarak faklı program senaryoları gerçekleştirilebilmektedir. Ayrıca kursiyerlerin fiziksel güçlerine bağlı olarak hafif ve ağır çalışma programlarının uygulanabildiği 4 farklı çalışma programı bulunmaktadır. Sistem tasarımında kursiyerlerin güvenliği ön planda tutulmuş ve bu amaçla eğitim ve kondisyon esnasında kursiyerin kalp atışlarını izlemek üzere nabız kontrol sistemi kurulmuştur. Aşırı yüksek veya düşük nabız alındığında operatör eğitimi yarıda keserek, programı durdurabilmektedir. 15

17 Resim 24: Kondüsyon Salonu Resim 25: Merkezi Kontrol Odası Sistemde kursiyerlere ait bilgiler 99 adet farklı hafızada tutulabilmektedir. Kursiyerlerin harcaması istenilen hedef enerji miktarı 1 ila 1000 Watt aralığında değişmektedir. Koşu bandı kontrolu kontrol masası üzerinden ayarlanabilmekte, bandın eğimi 25 derece eğime kadar yükseltilebilmektedir. Bu özelliği sayesinde kursiyerlerin yokuş yukarı koşu yapmasına imkan tanınmaktadır. Kontrol masası üzerinde kursiyerlerin eğitim ve kondüsyon çalışmaları esnasında kalp atış miktarını izleyen nabız gözlem sistemi bulunmaktadır. Kursiyer eğitime başlarken vücutlarına nabız ölçer sistemi bağlanmakta, kablosuz vericiyi üzerlerinde taşımaktadır. Bu sistem sayesinde kursiyerin nabız ölçümü sürekli olarak yapılmaktadır.kursiyerin nabzı sürekli operatör tarafından izlenmektedir. Acil durumda kontrol masası büzerinde bulunan acil durum butonuna basılarak labirentin aydınlatılması ve havalandırması sağlanarak ve ilk yardım personelinin içeri girmesi kurisyerin tahliyesi sağlanmaktadır. Kondüsyon salonunda 1 tatbikat ocağında 3 adet barfiks aleti bulunmaktadır. Barfiks aletlerinde kursiyerlerin çekeceği barfiks sayısı kontrol masasından ayarlanabilmekte ve cihaz üzerinde yer alan ışıklarla, kontrol masası üzerinden girilen hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığı personel tarafından görülebilmektedir. Eğitim labirent içerisinde tatbikat yapan kursiyerlerin yeraltında karılaşabilecekleri yangın, patlama ve panik ortamı gerçekçi bir şekilde algılanmak üzere ışık efekt sistemi, yangını canlandıran portatif sesli ve ışıklı yangın simülatörü bulunmaktadır. Ayrıca labirent içine yerleştirilen pozisyon belirleyiciler vasıtası ile personelin hangi bölümde ve ne durumda olduğu takip edilebilmektedir Labirent içinde tüm koridorlara yerleştirilen 64 adet poziyon belirleyiciler ile kursiyer izlenmekte ve kayıt edilmektedir. Labirent içerinde tüm koridorlarda karanlık ortamda görülebilme özelliğine sahip 13 adet kızıl ötesi kamera bulunmaktadır. Kameralar ile labirentin tüm koridorları ve giriş bölgesi kontrol masası üzerinde bulunan 4 ayrı LCD ekrandan izlenmektedir. Kameralardan gelen görüntü yayını, kontrol masasında bulunan video kayıt cihazı sürekli olarak kaydedilmekte ve kayıtlar geriye dönük olarak tekrar izlenebilmektedir. Görüntü kaydı yanında labirent içerinde ve kondüsyon salonu bölümünde tüm eğitim sırasında kursiyerlerle sürekli haberleşme imkanı veren 8 adet haberleşme aparatı bulunmakta ve kontrol masasından haberleşme kontrol edilmekte, tüm bölgelere operatör tarafından talimat verme ve çağırma işlemi gerçekleştirilmektedir. Sesli haberleşme kayıtları da saklanabilmektedir.. Haberleşme imkanları sayesinde tüm eğitim süresince kursiyerle sürekli iletişim imkanı bulunmakta, kursiyere talimat verme ve çağrı yapma şeklinde çift yönlü haberleşme sitemi bulunmaktadır. Labirent içinde bulunan 1 adet ve kondüsyon salonunda bulunan 1 adet sıcaklık sensörleri ile eğitim galerisi içerindeki 4 ayrı kattaki sıcaklık kontrol odasından izlenmektedir. Yeni Merkezi Tahlisiye İstasyonu yaklaşık TL inşaat işleri ve TL test ve kondüsyon teçhizatı ile yaklaşık TL mal olmuştur. Vilayet erkanı, Belediye Başkanı, Üniversite yetkilileri ve Protokole bağlı çeşitli kuruluşların yetkilileri ve TTK 16

18 Yetkililerinin katılımı ile ile 29 Mayıs 2012 tarihinde Yeni Merkez Tahlisiye İstasvonu nun açılışı gerçekleştirilmiştir. T b- Kurum Dışı Kurtarma Faaliyetleri alep eden kurum ve kuruluşlara ücreti mukabili bir haftalık tahlisiyeci yetiştirme (temel) ve ve bir günlük tekrarlama eğitimleri verilmektedir. Ayrıca tahlisiye istasyonu bulunan işletmelerdeki cihazların yıllık bakımları yapılarak cihaz bakım ustaları eğitilmektedir. Diğer kuruluşlar arızalı cihazlarını Merkez Tahlisiye istasyonuna göndererek gaz ölçme cihazlarının tamir ve bakımları yapılmaktadır. Olağan üstü durumlarda grizu veya patlama hadisesi yaşayan işletmelere (Valilik veya Bakanlık talimatları çerçevesinde) kurtarma hizmeti verilmektedir. Yurt içinde diğer illerde meydana gelen kazalara Zonguldak tan giden bir ekibin müdahale etmesi çok uzun süre almaktadır. Bu nedenle Tüzük hükümleri gereği tahlisiye istasyonların kurulması, teçhizi ve olaya müdahale edecek kendi tahlisiye ekiplerini yetiştirilmesi çok büyük önem arz etmektedir. Kurumumuz bu hususta üzerine düşeni yapmaya çalışmaktadır. Türkiye de ehliyet verme yetkisine sahip tek istasyon TTK Merkez tahlisiye istasyonudur. İstasyon bu güne kadar in üzerinde tahlisiyeci yetiştirmiştir. Kurtarma eğitimlerinde alkali patron ve/veya soda lime kullanıldığından farklı maliyetler oluşmaktadır. Eğitimlerde genelde ekonomik olması nedeni ile soda-lime kullanımı, olaya müdahalelerde ise alkali patron kullanımı tercih edilir. 10 kişilik bir tahlisiye ekibinin bir haftalık eğitim maliyeti 2500 TL+KDVdir. Bahlisiyecinin bir haftalık eğitim maliyeti 250 TL/ Adam tutmaktadır. Alkali patron kullanımında bu fiyat 3 katına çıkmaktadır. Cihaz bakım hizmetleri için firmalardan sadece malzeme bedeli ve KDV tutarı alınmakta bunun dışında ek bir ücret talep edilmemektedir. Resim 26: Ülkedemizde tahlisiye hizmeti verilen firmlar ve yerleri haritası 17

19 C c- Acil Durumlarda Kaçış ve Ferdi Kurtarıcılar iddi bir yeraltı olayına maruz kalmama olasılığı, meydana gelebilecek tehlikenin erken tespiti ve çalışanların ikaz edilmesi, işçilerin önceden tasarlanan hareket tarzlarını davranışını uygulamalarına bağlıdır. Kaza sonrası haberleşme hatlarının hasara uğraması beklenilen bir durum olduğundan, işçiler içgüdüsel olarak olay yerini terk edip kendilerine yabancı olmayan güzergahları takip ederek ocak dışına çıkmaya çalışırlar. Çalışanlar bazen tehlikenin yerini, boyutunu ve güzergahlardaki çıkış yollarını bilememeleri nedeniyle yanlışlıkla güvenli, zannettikleri güzergahta kaçmaya çalışırken hayatlarını kaybederler. Yangın, patlama, kömür ve gaz degajları gibi ciddi yeraltı olayları sonunda ortaya çıkan öldürücü atmosfere maruz kalan işçilerin kaçıp kurtulmaları için önceden hareket tarz ve davranışlarını öğrenmeleri ve kaçış güzergahlarını seçebilmeleri için eğitilmeleri ve uygun ferdi kurtarıcılarla teçhiz edilmeleri gerekir yılında yayınlanan Maden ve Taş ocakları ile Açık işletmelerde Alınacak Emniyet Tedbirleri hakkındaki Tüzük ün 186. maddesi; gazlı ve yangına müsait damarların çalıştığı ocaklarda çalışan herkesin CO maskesi ile donatılmasını zorunlu kılmıştır. Ancak kaçış için gerekli ferdi kurtarıcılar 1992 yılında temin edilmiştir. Acil Durum Planlaması Yeraltı ocaklarında yangın, patlama vbg acil durumlardan kaçma kurtulma ve yangından korunmak için bir planı bulunur. Bu plan acil durumlara karşı alınacak tedbirlerin tüm ayrıntılarını kapsar. Acil Durum Planları özel olarak tutulur ve ocak planlarında yapılan değişiklikler hemen işlenir. Acil Durum Planları; Acil Sığınma Yerlerini, Acil Durumda Haberleşme ve ikaz vasıtalarını, Ferdi Kurtarıcı tipini, miktarını, kullanma süresini, ferdi kurtarıcı Değiştirme Noktalarını, Acil durum kaçış yollarını, Vardiyalarda çalışan İşçi sayısını ve yerlerini, Tahlisiye ve İlk Yardım İstasyonlarını, Tahlisiyeci ve ilk yardım personelinin adını, telefon numarası ve adres listesini, Yangınla Mücadele vasıtalarını, Yeraltındaki tüm telefon ve haberleşme noktalarını, Yanabilir sıvıların bulunduğu yerleri, Su şebekesini, Basınçlı hava şebekesini, Elektrik şebekesi ve devre kesicileri, Drenaj şebekesini, Patlamaya karşı alınan tüm önlemleri, Havalandırma bilgilerini, Aspiratörleri, Yetkililerin adlarını, adresi ve telefon numaralarını ve Yerüstü tesislerini kapsar.. Kurumda ilk kaçış planları 1987 yılında yapılmıştır. Acil kaçış planları her yıl güncelenmekte, ihtiyaç olan FK lar temin edilmektedir. CO Maskesi (Filtreli Tip Ferdi Kurtarıcılar) FFK) ortamda bulunan CO gazını süzerek, CO 2 e çevirir ve kullanıcıya temiz hava temin eder. CO filtreli ferdi kurtarıcılar % 18 den az oksijen, %1,.5 tan fazla CO ve diğer zehirli gazların bulunduğu ortamlarda kullanılamazlar. Ferdi Kurtarıcıların yurt içinden temin edilememesi, sınırlı kullanım ömürleri olması ve tek bir defa kullanılıp atılmaları, oksijen eksikliği ve diğer zehirli, boğucu gazların varlığında kullanılamamaları nedeniyle FFK ların kurtarıcılık görevi sınırlı kalmaktadır. Bu nedenle oksijen eksikliği ve diğer zehirli gazların varlığı halinde FFK yerine Oksijenli tip ferdi kurtarıcılar (OFK) lar tercih edilmektedir yılında ilk kaçış planları ile birlikte adet OFK temini talep edilmiştir. Bir OFK nın 350 US$ olması büyük maliyete ihtiyaç göstermesi ve kurumun kendi öz kaynakları ile karşılanmasının mümkün olmaması nedeniyle 1990 yılında Dünya Bankasından temin edilen Kredi ile 5400 OFK lar satın alınmıştır. Ancak Uluslararası ihalenin zorluğu ve ithalatın griftliği nedeniyle maskelerin kaza öncesi temini mümkün olamamıştır yılında 7800 adet CO maskesi temin edilmiştir. Her yıl ihtiyaç oranında gaz maskesi temin edilmektedir. Yer altında çalışan her işçiye ve ziyaretçilere bir maske verilmektedir. 18

20 Resim 27: CO maskeleri Resim 28: FFK taşınması Resim 29: FK değişme yeri ve refüj odası O 2 Maskesi (Oksijenli Tip Ferdi Kurtarıcılar) OFK Kapalı devre solunum cihazıdır. Kullanıcının aktivetesine (koşma, oturma, varagel çıkma gibi) göre kullanma süresi değişmektedir. Kartuş içindeki potasyum süperoksit (KO 2 ) nefes verilen havanın nemi KO 2 ile reaksiyona girerek oksijen üretir ve nefesle gelen karbondioksiti tutar. OFK lar 20 cm³ hacminde ve 240 bar basınç altında doldurulmuş 6 lt. oksijen ihtiva eden bir startere sahiptir. Kullanım için maske hortumu açıldığında bu starter vasıtasıyla nefes torbasına ön püskürtme ile 6 lt oksijen beslenerek nefes torbasının temiz hava ile dolması sağlanır. Cihazı kullanan kişi sn içerisinde ilk nefesini bu torbadaki havadan alarak ortam havasından soyutlanır ve kullanıcının ortamdaki zehirli havadan nefes alması önlenmiş olur. Oturarak bekleme durumunda 100 dakika, 30 lt dak debide 30 dakika koruma sağlar. Dış ortamdan etkilenmez, kapalı devre olup bir defa kullanılır yılında Fransız Fenzy firmasından 5400 adet OFK, 1998 yılında Çin CINTIC firmasından satın alınmıştır. Daha sonraki yıllarda Alman Draeger fşrmasında OFK maskeleri satın alınmıştır yılında KST firmasından 1000 adet, 2009 yılında 3400 adet, 2010 yılında 2150 adet, 2012 yılında 4190 adet Ci 30 OFK maskesi Ukrayna DZGA firmasından temin edilmiştir. TTK tüm yeraltı ocaklarında OFK kullanımına geçilmiştir. Müesseselerin acil durumlarda kaçış planları ve ferdi kurtarıcıların kullanılmaları denetlenmektedir. Yer altında görev yapan herkes yıl içinde ferdi kurtarıcı kullanma eğitimine tabi tutulmaktadır. Ocaklarda ferdi kurtarıcı kullanılması ve bakımları sürekli takip edilmektedir. Denetlemeler sırasında ferdi kurtarıcıları kullanmayan işyerleri ikaz edilmektedir.. Tablo 4:- Ferdi Kurtarıcıların Müesseselere Göre Dağılımı 2012 MÜESSESE OFK FFK Maske Toplamı Yer altı İşçi Sayısı OFK Eğitim Test CO60/90 Eğitim Test FK ARMUTCUK KOZLU ÜZÜLMEZ KARADON AMASRA TOPLAM Acil Hava Arz Noktaları (Bhti) Basınçlı hava tenefüüs istasyonları - Mahsur Kalındığında veya geçici olarak kullanılacak acil temiz hava vasıtalarıdır. Ani kömür ve gaz degajlarında kullanılmak üzere havalandırma yolu boyunca yer alan ve basınçlı hava ana şebekesinden sürekli temiz hava sağlayan sistemlerdir. Sovyet ocaklarında kullanılan VOZDUKH lar, kömür ve gaz degajlarından madencileri atmosferik tehlikelere karşı korumak için temiz hava temin basınçlı hava muslukları tarafından acil hava arzı sağlanmak için kullanılmaktadır. Bu acil hava arz cihazı martopikör veya diğer aletlerin basınlı hava hortumuna bağlanır. Cihaz basınçlı hava 19

21 şebekesine bağlamak için özel bir tertibat mevcuttur. Kapağın kaldırılması ile hava otomatik olarak verilir. Madenciler normal havalandırma tesis edilene kadar bu cihazın etrafında beklerler. Batı Alman ocaklarında bir hortumla basınçlı hava kaynağına bağlı bir tam yüz maskesi kullanılmaktadır. Refüj odaları ana ocak bölümlerinde kaçış güzergahı üzerinde patlamadan sonra sığınmak için ABD de ve İngiltere de kullanılmaktadır. Kurumumuz çok geniş bir alanda faaliyet göstermekte olup, yaklaşık 300 km ocak açıklığı mevcuttur. Refüj odaları kullanıldığı takdirde tüm madencilik faaliyetleri olumsuz etkileneceği gibi her lağıma kata refüj odası yapmak ekonomik çözüm olmadığı için tercih edilmemektedir. Ancak bazı madenlerde sığınma odası ve maske değişim odası, lağım arınlarında patlatma sonrası dumadan korunmak için vantüpten sığınma kabinleri kullanılmaktadır. Resim 27: Basınçlı hava teneffüs istasyonu Resim 28: Refüj Odası dışdan görünüş Resim 29: Refüj Odası içeriden görünüş 20

22 d- Acil Müdahale ve Kurtarma Ekipleri 17 Ağustos İzmit ve 12 Kasım Düzce depremlerinden sonra TTK tarafından felaketlere müdahale etmek için 400 kişilik tahlisiyeci ve gönüllü işçilerden oluşan Acil Yardım ve Kurtarma ekibi oluşturulmuştur. Kurtarma ekipleri için görev çalışma yönergesi hazırlanmış ve gerekli ekipman listesi temin edilmiştir. 10 ar kişilik ekiplerden oluşan Acil müdahale ekipleri acil durumlar için eğitilmekte ve eğitimler her yıl periyodik olarak tekrar edilmektedir. Kurtarma ekiplerinin teçhizi için proje kapsamında çeşitli ekipman temin edilerek Müesseselere dağıtılmıştır. Tablo 5 Acil Müdahale Ekipleri Teçhizat Listesi. Hidrolik güç ünitesi 5 tk Kesme takımı 5 tk Delici kırıcı 5 tk Motopomp 5 tk Kaldırma yastık 7 tk Seyyar Jeneratör ve Aydınlatma seti 5tk Tripod vinç ve halat 5 adet Haberleşme seti(repeter) 1 adet El telsizi. 25 adet İklim çadırı (10 kişilik) 10 tk Sedye 10 adet Kurtarma aracı Ford Ranger (5+1 1 adet personel taşıyıcı ) Yangınla Mücadele Faaliyetleri Zonguldak Kömür Havzası nda kendiliğinden yanmaya müsait damarlar, kendiliğinden yanmaya müsaitlik derecelerine göre sınıflandırılmıştır. 1. derecede yangına müsait damarlar kendiliğinden yanmanın en fazla meydana geldiği ve yangın riskinin en çok olduğu bilinen damarlardır. 2. derece yangına müsait damarlar yangın tehlikesi muhtemel olan damarlardır. 3. derece damarlar hiç yangın çıkmamış ve hiçbir özel tedbire gerek olmayan damarlar olarak sınıflandırılmıştır. Armutçuk Müessesesi, Büyük damar, Üç köylü Damarı, Kozlu ve Üzülmez Çay, Acılık, Sulu damarları, Karadon Acılık, Sulu, Domuzcu, Çay damarı ve 1 nolu fay kuzeyi, Amasra Taşlı, Kalın damar gibi damarlar 1. derecede yangına müsait damarlardır. Yangına müsait panolar tüzük ve yönerge hükümlerine uygun olarak dönümlü ayaklar olarak hazırlanır. Ayak baş ve dip rekup lağımlarına yangın bekleme barajları inşa edilir. Yangın anında kullanılmak üzere gerekli malzemeler baraj yakınında depolanarak bekletilir. Yangınlı panolardan sürekli gaz numuneleri alınarak analiz edilir ve kızışmalar erken safhada tespit edilerek izlenir. Mücadelenin yeterli olmadığı durumlarda pano baş ve dip bekleme barajlarından kapatılarak yangınlı kısmın hava alması önlenerek yangının sönmesi beklenir. Yeraltı ocaklarında meydana gelen yangınlarda incubation (kuluçka) süreleri 4-8 ay arasında, yangından dolayı kapalı kalma süreleri 6-13 ay arasında ve günlük ayak ilerleme hızları ( m/gün) arasında değişmektedir. Kurumda başta Armutçuk ta 2 ve Amasra 3 olmak üzere yılda 5 pano yangın sonucu kapatılmakta veya açılmaktadır. Ocak yangınlarına karşı alınacak tedbirler için TTK yangınla mücadele yönergesi hazırlanmıştır. Yangınla mücadele için çeşitli yöntemler uygulanmaktadır. a- Köpük Uygulamaları Yangın mahalline temiz havanın geçmesini engellemek için acil barajların (Hava Perdeleri) yapılmasında ve Yangın barajlarının hava sızdırmasını önlemek amacıyla Armutçuk, Karadon ve Amasra Müesseselerinde köpük uygulanarak yangınla mücadele 21

23 edilmektedir. Kurumumuzda Lunafleks, Dolgu köpüğü ( Ferro fleks) ve İzolasyon köpüğü olmak üzere 3 farklı köpük kullanılmaktadır. Dolgu Köpüğü, izolasyon köpüğü, Ferro fleks katalizör ve Ferro fleks reçine den oluşur. Serbest ortamda orijinal hacımın 50 katı genişleyerek büyük boşlukların doldurulmasında kullanılmaktadır. Reçine ve Katalizör varillerden emilerek enjeksiyon borusu içinde ekzotermik reaksiyona girer. Genleşme özelliği yanında yüksek basma dayanımına sahiptir. Uygulama yeri sıcaklığının 30 dereceyi altında olması gerekmektedir. Bu nedenle kömür yangınlarına karşı dolgu köpüğü ve izolasyon köpüğükullanılmaz. Kömür yangınlarına karşı, Lunafleks köpük kullanılmalıdır. Tablo 6: Yıllara Göre Köpük Kullanımı Yıl Müessese Toplam Armutçuk Karadon Amasra Kozlu (m 3 ) L+1700F+150 P 300L 1000L+250F 200F L+750F+500P 400L+1000F 500L+800F 500 P L+750F+300P 250L+500F+350P 800L+1000F 600F+200P 5000 L: Lunfleks, P : Projeksiyon F: Ferrofleks b- Azot Enjeksiyonu Ocak yangınlarına karşı verilecek mücadele kömür üretiminin sürekliliği, hem de çalışanların güvenliği açısından çok önemlidir. Havzada çalışılan damarlar farklı risk guruplarında bulunmakla birlikte, tamamı kendiliğinden yanmaya müsaittir. Kendiliğinden yanma meydana gelen damarlarda yangınla mücadelede pano giriş ve çıkışta bulunan barajlardan kapatılarak yangının sönmesi beklenmektedir. Yangının kısa sürede sönmesi için kapalı panoya su veya inert (Azot, Karbondioksit vbg) gazlar ile doldurulması bilinen ve uygulanan mücadele yöntemleridir. Azot gazı -200 derecede sıvı halde depolanır. Kriyojenik tanklarla gelen azot gazı, buharlatıcıda gaz haline getirilerek özel boru şebekesiyle kapalı panoya sevk edilir. İçten yanmalarla (endojen) yangınla mücadelede, gerek çalışılmakta olan pano üzerinden ayak arkasına sevk edilerek kendiliğinden yanma engellenir. Kapatılan panonun çok kısa sürede tekrar üretime kazandırılması, en önemlisi çalışanların sağlığı ve güvenliğinin sağlanması bakımından Azot Gazı Enjeksiyonu yararlı sonuçlar ortaya koymaktadır. Azot Gazı kullanımı ülkemizde de ilk olarak, 1986 yılında Armutçuk Müessesi nolu panoda uygulanmıştır. Bu amaçla TTK Azot Enjeksiyon Yönergesi hazırlanmıştır. Fransızlar (CdF) tarafından yapılan rehabilitasyon projesi kapsamında Habaş tesislerinden temin edilen azot gazı ile yangınla mücadele edilmiştir. Kapatılan panoda başlangıçta 350 ppm olan karbonmonoksit, 20 saat süre ile 50 m 3 /dak' lık Azot Gazı Enjeksiyonu sonrasında 3 ppm'e düşmüştür. Armutçuk Büyük Damar eğiminin dik olması ve panoların birbirleri ile irtibatlı bulunması sonuçları olumsuz etkilemiştir. Yangınlar müesseselerde ciddi boyutta üretim kayıplarına neden olmaktadır. Amasra müessesinde 2004 yılında 2, 2005 yılında 2 pano yangın nedeniyle kapatılmıştır. Kapatılan panolardan üçü tekrar üretime açılırken, altı pano halen kapalı durumdadır ve yangının sönmesi beklenmektedir yılında Amasra Müessesesinde ocak yangını sonucu kapatılan panoların çok acele açılarak üretime verilmesi ihtiyacının ortaya çıkması sonucu Kalın ve Taşlı damarlarda azot gazı enjeksiyonu yapılarak kısa sürede üretime açılması sağlanmıştır. 22

24 Resim 30: Buharlaştırıcı Resim 31: Kriyojenik Azot tankı Resim 32: Azot gazının buharlaştırıcıya nakli 11. Kasım 2007 tarihinde ilimizde yaşanan fırtına 16:37-22:00 saatleri arasında sık sık elektrik kesintileri sonucu enerji dalgalanmaları ve aşırı akım yüklenmelerine neden olmuştur. Elektrik dalgalanmaları sonucu oluşan arklar Karadon Müessesesi Gelik İşletme Müdürlüğü 260 katı/ lağımında bir açık alevli yangın meydana getirmiştir. Yangına once -260 katından su ile müdahale edilmiş, ancak başarılı olunamaması üzerine tarihinde saat 13:00 de yangınlı sahanın kapatılmasına karar verilmiştir. Yangınlı saha -360, -260, -160 ve -55 katlarına yapılan 14 adet barajla kapatılmıştır. Gelik işletmesi tümü ile devre dışı kalmıştır. Yangınlı sahanın kısa sürede üretime açılabilmesi için sahaya Azot gazı basılmasına karar verilmiştir. Yangınla kapatılan sahada gaz basılacak hacmin yaklaşık m3 olduğu hesaplanmıştır. Kapatılan sahaya infilakeleri önlemek üzere yaklaşık 1000 ton N 2 basılmıştır. Gaz numunelerinin analizinden tarihinde açık yangının söndüğü anlaşılmıştır. Yangınla daha etkin ve bılimsel bir mücadele yürütülmesi amacı ile Daire Başkanlığımızca Yangınla Mücadele Projesi hazırlanmıştır. DPT ce 2008 yılı Yatırım Programı Rehabilitasyon Etütleri kapsamında, Yatırım Programı Uygulama Kararnamesi çerçevesinde Taşkömürü Ocaklarında Yangınla Mücadele Projesi uygun görülerek kabul edilmiştir. Yangınla Mücadele Projesi kapsamında: 2009 yılında Armutçuk, Kozlu, Üzülmez, Karadon, Amasra Müesseselerine Su Çekme Donanımı, Tozlu Yangın Söndürücü, Yüksek Basınçlı Köpük Jeneratörü, temin edilmiştir. Respiratör yayını olan Ukrayna Yeraltı Kömür Madenlerinde Yangın Emniyet Kuralları ve Donbas maden ocaklarında Endojen yangınların erken aşamada tespiti, yayılması ve söndürülmesinin kontrolü ile İlgili yönetmelik, tercüme ettirilmiş, yayınlar bastırılarak Müessese Müdürlüklerine, Üniversitelere ve Maden İşletmelerine ve diger ilgililere dağıtılmıştır. c- Dolgu Pompa Sistemi Özellikle yangına müsait damarların ilerletimli çalışıldığı ocaklarda ayak baş ve dip taban yollarını şerit ramble etmek ve acil durumlarda yangın barajlarını uzaktan kapatmak amacı ile dolgu pompa sistemleri satın alınmıştır. Kozlu Müessesesi için satın alınan hidrolik pompa sistemi su basılması sırasında ocakta kalmış, ocakların açılması ile dışarı çıkarılarak bakımı yapılmıştır. Ayrıca kül ve çimento karışımları yatay 300 metre düşey 40 metre dikey mesafeden baraj mahalline basılmak üzere 6 adet Pleiger pompaları satın alınmıştır. Pompalarla, taş tozu ve çimento karışımı yangın mahalline basılmaktadır. d- Otomatik Sprinkler Tertibatı Kuyu, bür, galeri ve motor garajlarında yangın meydana gelmesi durumunda buradaki yangının söndürülmesi ve ocağın diğer kısımlarına ulaşmasına önlemek üzere termik esaslı sensörler donatılmaktadır. Isıya duyarlı otomatik sprinkler (su püskürtme) teçhizatı Asma Gelik Rehabilitasyon projeleri kapsamında bir kuyu, bir galeri ve bir motor garajı için satın alınmış, kurulmuş ve çalışır vaziyette servise verilmiştir. 23

25 e- Diğer teçhizat Yeraltı kömür ocaklarında, kızışmaları izlemek ve ocak yangınlarını kontrol altında tutmak için el tipi cihazlar, laboratuar cihazları ve merkezi izleme sistemleri kullanılmaktadır. Yangınla mücadelede yangın çeşidine bağlı olarak CO 2, toz ve köpüklü tip yangın söndürüler kullanılmaktadır. Kurumumuz ve Respiratör enstitüsü yetkilileri arasında imzalanan protokol tarih ve 218 sayılı TTK Yönetim Kurulunca onaylanmıştır. Yeraltı yangınlarının oluşturduğu gazların çabuk ve doğru analizi için Ukrayna Yangın Entitüsü(Respiratör) ile teknik işbirliği için çalışmalar 2009 yılında başlatılmıştır. Respiratör Enstütüsünden PH 1 cihazı satın alınarak Kromatograflara eklenmiştir. Diğer alkalen gazların analizi için gerekli ekipman, devar kapları, sıvı azot, değirmen vs gibi bir çok laboratuvar ekipmanı temin edilmiştir. Resim 33: Değirmen Resim 34 : Sarsma cihazı ve Elek takımı Yangınla mücadele projesi kapsamında Ukraynalı uzmanlar ile tarihleri arasında Kurumumuza gelerek Yangın söndürme ekipmanlarının kullanımı ve yangınların söndürülmesi ile ilgili uygulamalı eğitim vermiştir. Uzmanlar Zonguldak a gelmiş ve kömür damarlarının yanabilirlikleri konusunda Ar-Ge personeli ile birlikte çalışmıştır. Bu süre içerisinde farklı kömür damarlarından alınan kömür numunelerinin kendiliğinden tutuşabilirlik faktörünün bulunması için, kömürün kırılabilirlik deneyleri yapılarak kırılabilirlik katsayısı; gaz kromotografında yapılan deneysel çalışma sonucu oksitlenme hız katsayısı ve aktivasyon enerjisi; reaktörde yapılan deneysel çalışma ile de oksitlenme ısısı bulunmuştur. Kömürlerin kendiliğinden yanabilirliğinin belirlenmesine etki eden diğer faktörler kömürün içerdiği nem oranı, gaz miktarı, ısı iletimi, kömürün oluşum şekli ve iriliği olarak incelenmiştir. Diğer taraftan Doymamış hidrokarbonların oranlarının kömür sıcaklığına bağlı olarak doymamış hidrokarbonların çıkışı, periyodik ve kritik hava numunelerinin analizi, hidrokarbon (etilen ve asetilen) değerlerinin geçmişi ile kömür sıcaklığına karar verilerek yeraltında yangının seyri takip edilecek ve kapalı sahaların açılmasına karar verilebilecektir. Kömürlerin kırılabilirlikleri ve deneylerin devamı kurum personeli tarafından devam ettirilerek sonuçlandırılacaktır. 24

26 Resim 35: Gaz Kromatografı Resim 36: Prof. Boğdan Koshovski Tablo 6. Kömür Sıcaklığına Bağlı Olarak Etilen/Asetilen Oranları TTK Kurumu ocakları için kömür sıcaklığına bağlı olarak etilen ve asetilen Kömür konsantrasyonları oranı Sıcaklığı Karadon Karadon Üzülmez Kozlu Armutçuk Amasra ( 0 C) Gelik Kilimli > C nin üzerindeki sıcaklıklar için yangının odak noktasında kömüe sıcaklığını kesin bir şekilde tayin etmeye gerek yoktur. Bu durumda beyan kağıdına Sıcaklık C nin üzerinde ibaresi yazılır ve meydana gelen olay olarak : Yangın ibaresi kayıt edilir. Resim 37: Sıvı Azot Tankı (-200º C ) Resim 38: Dewar kapları 25

27 f - TG/DTA -Kütle Spektrometresi Zonguldak havzasında bulunan kömür damarlarının kendiliğinden yanmaya yatkınlıklarını tespit etmek, amacı ile İş Güvenliği Daire Başkanlığınca hazırlanan Taşkömürü Ocaklarında Yangınla Mücadele Projesi kapsamında; kömürün kendiliğinden tutuşması ile ilgili deneylerin yürütüleceği TGA cihazına bağlı Kütle Spektrometresi(MS) cihazı alınmıştır. Cihazın kullanımı ile ilgili eğitimler Hacettepe Üniversitesi Kimya Bölümü öğretim üyelerinden Prof. Dr. Bekir SALİH tarafından gerçekleştirilmiştir. Kömür ocaklarından alınan numuneler, TTK Ar-Ge laboratuarında ve Hacettepe Üniversitesinde bulunan GC-MS ve Katı-probe-MS ile gerçekleştirilmiştir. Kömürlerin üzerinde nasıl çalışmalar yapılacağı ve elde edilen sonuçların nasıl ve ne şekilde yorumlanarak yanma sıcaklıklarına karşılık gelen gazlaşma sıcaklığının belirlenmesi hususunda çalışmalar yapılmıştır. Resim 37: DT/ TGA Cihazı Kömür damarlarının yanabilirlikleri konusunda TGA ve MS Cihazı ve katı probe MS cihazı ile yapılan çalışmalar Prof. Bekir Salih tarafından tarihinde Genel Müdürlük toplantı salonunda verilen brifingte sunulmuştur. Ocaklardan alınan kömür numuneleri TGA cihazına bağlı kütle spektrometresinde analiz edilmiştir. Farklı damarlardan alınan kömür numunelerinin yanma sıcaklıklarını tespit etmek amacı ile sıcaklık tarama hızları, tane büyüklükleri, kömürün nem i, kömürün inert azot ortamında yanma sıcaklıklarının tespiti için optimum kriterler belirlenmiştir. Çalışmalar sonucunda en optimum sıcaklık tarama hızının 5 o C/dak olduğuna, optimum partikül büyüklüğünün ise 105 µm olduğuna karar verilmiştir. Damarlardan alınan kömür nümuneleri havasız ortam ve kuru hava ortamında yakılması netiçesinde gösterdiği davranışlar, yanma esnasında meydana gelen uçucu kimyasal türleri seçimli iyon seçerek kütle spektrometresi ile tayin edilmesi, oksidasyon ile etilen /asetilen, karbon monoksit/karbon dioksit oranlarının birbirleriyle olan değişimleri incelenmiştir. Karadon Kilimli işletmesinde farklı kömür damarlardan alınan numuneler için bulunan tutuşabilirlik değerleri çalışılmış ve değerler aşağıda Tablo da verilmiştir. Diğer damarlar için çalışmalar devam ettirilmektedir. 26

28 KARADON ÜZÜLMEZ AMASRA KOZLU Tablo 7. Taşkömürü Havzası Kömür Damarlarının Yanma Sıcaklıkları, 2012 Sınıflandırma Müessese Adı İşletme Adı Kömür Numunesi Ort. Tutuş. Sıcak. 0 C I. derece C den az II.derece C III.derece C den fazla Kozlu Kozlu -425/964 Kurul (Milopero) -560 Hacımemiş taban 194,5 II 197 II Kozlu -560 Sulu ayak 187 II Kozlu -425/930 Çay 3.kat 196 II Amasra 3. Ocak Taşlı damar 142,4 I Amasra 1. Kartiye Tavan damar -236/ ,8 I Amasra 2. Ocak Kalın damar 144,2 I Asma 5. Ocak Kurul 197,8 II Asma 2.Ocak Piriç 196,7 II Gelik Gelik -150/ Sulu Bşy. -150/ Hacımemiş 203 III II Bu nedenle TGA sisteminde oluşan gazların ayrılarak teker teker tür ve miktarını tayin etmek ve ilave olarak ocaklardan alınan gaz numunelerinin analizini yapmak üzere bir gaz kromatografı cihazı temin edilecektir. TGA eğrilerinden gerekli bilgilerin elde edilmesi için TGA eğrilerinin türevleri alınarak DTG (Türevsel Termal Gravimetri) eğrileri üzerinde exterpolasyon yapılarak tutuşma sıcaklıkları bulunmaktadır. Hata payını en aza indirmek için DTG eğrisine gerekli teğetlerin bir bilgisayar yazılımı ile çizdirilmesi için bir ara yazılım gerekecektir. 27

29 Karadon Üzülmez Amasra Kozlu Müessese Tablo 8. Kömür Damarlarına Ait Tutuşma Sıcaklıkları,2012 Kömür Numunesi Alınan Yer Tutuşma Sıcaklığı ( 0 C) Pik Sıcaklığı ( 0 C) Son Yanma Sıcaklığı ( 0 C) Yandıktan Sonra Kalan Kısım % Kurul , Hacımemiş , Sulu , Çay , Taşlı , Tavan , Kalın , Kurul , Piriç , Sulu , Hacımemiş , Patlayıcı Maddelerle ilgili Faaliyetler Yeraltı iş yerlerinde kullanılan patlayıcı maddelerin tüzük kurallarına uygun olarak depolanması, kullanılması ve kayıtlarının tutulması takip edilir ve denetlenir. Kullanılmayan ve bozulan patlayıcı maddeler biriktirilerek tüzüğe ek yönetmelik gereği imha edilir. Patlayıcı maddelerin ateşlenmesi sonunda meydana gelen tozun berteraf edilmesi için su fisketeleri yanında su dolu plastik sıkılama kartuşları kullanılarak çıkan tozu en aza indirmek mümkün olabilmektedir. Bu amaçla kullanılan sulu sıkılama kartuşları antistatik ve alev geciktirici özelliklere haizdir.. Ateşleme tellerinin izole edilmesi için plastik koruyucuların kullanılması yaygınlaştırılmaya çalışılmaktadır. Dinamit satın alma ve kullanma ruhsatları her yıl yeniden çıkarılmaktadır. Patlayıcı madde Tüzük değişikliği nedeniyle uyum süresi sonuna kadar patlayıcı madde depo ruhsatları çıkarılmıştır. Kurumda yılda ortalama 300 ton dinamit 1 milyon adet kapsül kullanılmaktadır. Ocakta kullanılan manyetolar, tüzük gereği aylık kontrol ve bakımları takip edilmektedir. ALSz istasyon tarafından verilen rapor doğrultusunda müesseseler ikaz edilmektedir Daire Başkanımız Mesut ÖZTÜRK tarafından hazırlanan Yeraltı Patlatmaları ve Pratik Lağım Atma isimli kitap bastırılarak tüm madencilerin hizmetine sunulmuştur. 28

30 Resim 38: Patlama planlanması Resim 39: Kapsüllerin bağlanması ve patlatma arını TTK/İSSA Teknik İşbirliği Kapsamında ISSA Mining Patlatma Uzmanı Mr. Martin HANELT ve Georg BEYER / tarihleri arasında Kozlu ve Amasra Müesseselerinde teknik incelemelerde bulunmuştur. Uzmanlar tarafından hazırlanan raporda, Kurumumuzda kullanılan patlayıcı madde ve kapsüllerin ( A tipi olduğu)ab normlarına uygun (U tip) patlayıcı madde ve kapsüllerin kullanılması gerektiği belirtilmiştir. Bu kapsamda, Kurumumuzda kullanılan kapsüller MKE yapımı (A) tipi (0,18 Amper) kapsüller olduğu için, 2088/43/EC direktifine uygun gazlı kömür ocaklarında kullanılan ateşleme enerjisi daha yüksek (U) tipi (0,45Amper) kapsüllerin temini için Makine ve İkmal Daire Başkanlığı nezdinde gerekli girişim yapılmıştır. Makine ve İkmal Daire Başkanlığı (U) tipi kapsüllerin temini için MKE Kapsül Fabrikası Müdürlüğü yetkilileri ile yaptıkları görüşmeye göre; U tipi kapsüllerin üretimi için Avrupa normlarına uygunluk açısından zorunlu olarak iki yıldır çalışma yapıldığı ve üretim aşamasında olduklarını, patlatma testler yaptıklarını ve olumlu sonuçlar aldıklarını belirtmişlerdir. Fabrika yönetimi ve teknik elemanları, U tipi kapsülleri Kurumumuz kömür ocaklarında( Asma ocaklarında) test edilerek olumlu sonuçlar alınmıştır. Gerekli Ateşleme vasıtalarının ( manyeto, devre test cihazı vbg) temin edildikten sonra U tipi kapsül kullanımına geçilecektir. Almanya da uygulanan güvenli tip patlayıcılarla ilgili yasal mevzuat türkçeye çevrilerek ilgili birimlere gönderilmiştir. Ayrıca Proje kapsamında her Müessese den patlatma mühendisi olarak eğitilecek mühendisler tespit edilerek C sınıfı ehliyetine sahip patlatma mühendisi yetiştirelecektir. İSSA MINING Patlatma Uzmanı tarafından hazırlanan raporda, kapsül telleri ekleme yerlerini izole etmek için plastik izole kılıfların kullanılması önerisi üzerine plastik izolatör miktarları belirlenmiş ve ilk etapta adet plastik izolatörün ihale si yapılmıştır. Resim 40: Delik istikametleri Resim 41: Ateşleme sistemi simülasyonu 29

31 2.5. Solunabilir Tozla Mücadele Çalışmaları Yurdumuzda toz sorunu 1950 li yıllarda ele alınmıştır yılında Zonguldak Kömür Havzasında taşa delik delme işleminde kullanılmak üzere sulu martoperferatörler sipariş edilmiş ve sulu martoperferatörle çalışma usulleri Alman Teknisyenlerce yeraltı ve yerüstü işçilerine gösterilmiştir. Ancak insan sağlığına zararlı solunabilir tozla mücadele 1960 lı yıllarda başlamış ve sonraki yıllarda adım adım geliştirilmiştir Yılında İş Güvenliği Şube Müdürlüğüne bağlı Toz ve Gazla Mücadele Başmühendisliğinin teşkilatlanması sağlanmıştır tarihinde Üzülmez Müessesesi eski Kok fabrikasında toz laboratuarı kurularak tozla mücadele çalışmalarına bilimsel olarak başlatılmıştır. Laboratuar 1978 yılına kadar eğitim ve deneme çalışmalarını sürdürmüş ve bu tarihten itibaren periyodik ölçmelere geçmiştir. Resim 42: Casella 113 A Toz Resim 43: Toz Resim 44: Toz Örnekleme toplama cihazı filtereleri Cihazının kurulması Solunabilir toz konsantrasyonlarını tespit etmek üzere antigrizu özellikte 4 veya 8 iri toz toplama kanallı 18 adet gravimetrik esaslı Casella 113A toz numunesi alma cihazı mevcuttur. Cihazlardan 16 adedi müesseselerde ve kalan 7 adedi merkezde kullanılmaktadır. Bu cihazlarla µ mikron ebatlarındaki 50 mgr/m³ e kadar solunabilir toz numunesi alınabilmektedir. Toz örnekleme cihazı ile alınan numuneler laboratuarda değerlendirilerek aylık ölçüm sonuçları işletmelere, Bölge çalışma Müdürlüğüne, Genel Maden İşçileri Sendikasına gönderilmektedir. Ayrıca Asma - Gelik rehabilitasyonu kapsamında 6 adet Optik esaslı digital toz ölçme (Hund) cihazı temin edilmiştir. Bu cihazlarla laboratuar hizmetlerine gerek kalmaksızın anında veya birikmeli olarak toz konsantrasyonlarını gravimetreik olarak tespit etmek mümkün olabilmektedir. Toz yoğunluğu ölçümü için cam elyaf filtreler, silis analizleri için membran filtreler kullanılmaktadır. Silis analizleri için yeni bir ınfrared spektofotometre temin edilmiştir. Yüksek toz konsantrasyonlarında silis analizleri yapılmaktadır. İşletmelerde görevli tozla mücadele personeli, yeraltı nezaretçisi seviyesindeki personelden seçilmektedir. Müesselerde havalandırma ve tozla mücadele baş mühendisine bağlı olarak görev yapmaktadır. Merkezde ise 1 Baş mühendis, 3 maden teknikeri ve bir laborant doğrudan tozla mücadele işi ile görevlendirilmiştir. Tozla mücadelede görev yapacak elemanlar önce merkezde iki haftalık eğitime tabi tutulmaktadır. Cihaz kullanma, tutulacak kayıtlar, tozla mücadele yöntemleri konusunda eğitilirler. Her nezaretçi haftalık 4 ölçünün dışında bir gün pnomokonyozluları takip eder ve tozla ilgili bilgileri değerlendirir, grafikleri çizer. Ayrıca ayda bir kez merkezde yapılan seminere iştirak ederek karşılaştıkları sorunlar, uygulama sonuçları ve yeni teknikler görüşülür. Laboratuarda mevcut cihazların bakım ve kalibrasyonu yapılır. Her yeni yılın başında yıl içinde çalışacak olan ve izlenmesinde fayda umulan işyerleri işletme müdürü, iş güvenliği mühendisi, emniyet şefi ve toz nezaretçilerinin müştereken tespit ettikleri toz ölçme istasyonları numaralandırılarak merkeze bildirilir. Bir istasyona verilen kimlik numarası işyeri kapansa dahi başka bir istasyona verilmez. 30

32 a- Periyodik Toz Ölçmeleri Ayaklarda ve bacalarda ayda bir, taban ve lağımlarda 4 ayda bir, yeraltı nakliyat yerlerinde 6 ayda bir, yerüstü iş yerlerinden 12 ayda bir defa periyodik olarak numune alınarak toz konsantrasyonları tespit edilir. Periyodik toz numune alımları müesseselerin tozla mücadele nezaretçileri tarafından yapılmaktadır. Kurumumuz müesseselerine bağlı yeraltı ve yerüstü iş yerlerinde her yıl ortalama toplam 600 civarında ölçme gerçekleştirilmektedir. Ölçmelerin %90 yeraltı iş yerlerinden alınmaktadır. Yerüstü numuneleri, laboratuar işlemleri ve değerlendirme Daire Başkanlığı elemanları tarafından gerçekleştirilmektedir. Tablo 9- Müesseselere göre ortalama toz konsantrasyonu (mg/m 3 ), 2013 Armutçuk Amasra Üzülmez Karadon Kozlu Yıl YA YU YA YU YA YU YA YU YA YU ,09 0,92 0,99 0,97 0,89 0,00 2,13 0,00 4,93 0, ,07 0,81 1,40 0,48 1,05 0,00 2,01 0,70 2,86 0, ,79 0,67 1,63 0,94 1,04 0,00 2,54 1,90 1,67 0, ,51 0,90 1,45 0,96 0,80 1,00 3,03 0,70 2,06 0, ,44 0,54 2,24 0,93 0,99 0,00 1,73 0,80 1,52 0, ,58 0,67 3,44 2,58 1,36 0,00 4,19 1,85 1,54 0, ,46 0,80 0,65 0,54 1,23 0,00 2,68 1,46 1,30 0, ,92 1,48 1,61 1,04 1,32 1,33 2,36 1,18 1,64 0, ,74 0,53 1,10 0,79 1,07 0,80 2,10 1,03 2,77 0, ,49 0,63 1,44 0,91 0,98 0,76 3,06 0,87 1,80 0, ,96 0,90 2,32 1,14 1,46 0,30 2,22 0,82 1,80 0, ,07 1,70 2,32 1,57 2,52 1,79 2,66 1,05 2,25 0, ,97 0,62 1,98 1,18 1,78 1,26 2,33 0,00 1,77 0,00 YA: Yer altı; YU: Yerüstü b- Araştırma Toz Ölçmeleri Periyodik ölçmeler dışında şikayet, inceleme ve yeni uygulanan üretim teknikleriyle ilgili olarak araştırma ölçmeleri yapılmaktadır. Yüksek toz konsantrasyonlarının tespit edilen ve şikayet konusu olan tozlu iş yerlerinde araştırma ölçmeleri yapılır. c- Önlem Toz Ölçmeleri Toz konsantrasyonları 5 mg/m3 den yüksek olan yerler önlem kapsamına alınarak toz konsantrasyonu çalışılabilir sınırlara düşünceye kadar önlem çalışmalarına paralel olarak önlem ölçmelerine devam edilir. Önlem ve araştırma ölçmeleri çoklu cihazla yapılır.tozla mücadele çalışmalarının yapılması için tavsiye ve önerileri kapsayan raporlar hazırlanarak ilgili müesseselere bildirilir. Resim 45: Infrered Spektofotometre cihazı 31

33 d- Sulu Sistemlerin Geliştirilmesi Havzada yıllarına kadar susuz tip martoperferatörler kullanılmıştır. Bu yıllardan sonra Merkez atölyesi tarafından sulu tip martoperferatörler imal edilerek sulu delik delme işlemi başlatılmıştır. Merkez atölyesi tarafından 100 bar a kadar su enjekte eden yüksek basınçlı su enjeksiyon tulumbaları yapılarak ocaklarda kullanılmaya başlanmıştır. Otomatik su püskürtme sistemleri, plastik su fisketeleri imali, yüksek basınçta damara su enjeksiyonu, ayaklara su şebekesi çekilmesi, yüzeysel sulama, damara tavan taşından yapılan sondajlarla su verilmesi için 2010 yılında bar a kadar basabilen Kozlu 4 ve Karadon 5 olmak üzere toplam 9 adet su enjeksiyon tulumbası, 2011 yılında 3 adet kömür gevşetme makinesi (sehpalı), satın alınmıştır. İş yerleri, önce tozla mücadele çalışmalarına önem ve özen göstermeleri ve bunlara paralel kişisel koruyucu kullanımı konularında uyarılmaktadır. e- Pnomokonyozla Mücadele Kömür madenciliğinde meslek hastalıklarının en önemli kısmını Pnomokonyoz oluşturur. Pnomokonyoz mücadelesi geçmiş yıllardan beri devam etmektedir. Kurumumuzda temel kural tozu kaynağında bastırmak, genç işçileri ve pnomokonyozluları korumaktır. Pnomokonyoz şüphelisi işçiler de pnomokonyozlu işçiler gibi 7-10 gün içerisinde korunmaya alınırlar li yıllarda civarında olan pnomokonyozlu sayısı bugün 300 civarına çekilmiştir yılında ILO yardımı ile temin edilen X RAY Rontgen cihazı ile mikro filmlere göre 125 kat daha hassas meslek hastalığı teşhisleri yapılabilmektedir. Göğüs radyografilerinin standart grafilerle çekilmesi sonucu görüntü sekelleri 125 kat daha büyütülmüş, mesleki rahatsızlıkları daha erken tespit etmek mümkün olmuştur. İşyerlerinde yüksek toz konsantrasyonları tespit edilen işyerleri önlemlere alınarak takip edilmektedir. Tablo 10- Çalışma Durumuna göre Meslek Hastası Sayıları, Yer altı (Mesl. Hst + Şüp) Yerüstü (Mesl. Hst + Şüp) Toplam(1) Toplam(2) Genel Çalışan Emekli Toplam Çalışan Emekli Çalışan Emekli Toplam Patlayıcı Kömür Tozu ile Mücadele Çalışmaları Yeraltı işyerlerinde kömür istihsali sırasında veya kömür nakli sırasında oluşan kömür tozları havalandırma ile bütün ocağı dolaşarak galeri yüzeylerinde birikir. 20 meşh (840 mikron) den iri tozlar patlamaya ender olarak katılır, 200 meşh (76 mikron) dan ufak tozların % 80 i patlamaya iştirak eder. Tane boyutu çok küçük olan ve havalandığı zaman çökmesi uzun süren kömür tozları havalandırma akımı ile bütün ocağı dolaşırlar. Hem çalışanların sağlığı hem de infilak edebilmeleri nedeni ile tehlikeli ortam yaratırlar. 1 m³ hava için kömür tozu alt patlama sınırının gr arasında olup ortamda metan gazının varlığı bu patlama sınırını değiştirir. İçinde % 65 den fazla yanmaz madde veya % 20 den fazla nem ihtiva eden kömür tozlarının patlamaz olduğu kabul edilmektedir. Kozlu felaketi sonrası kömür tozları ile daha etkin çalışma yapılması gerektiği ortaya çıkmıştır. 32

34 a- Kömür Tozlarının Taş Tozu ile Nötralizasyonu ozlanmaya müsait damarlarda arına su enjeksiyonu yapılır. Kömürün nakli sırasında bütün T aktarma noktalarında fisketeler yerleştirilir. Tozlu sahaların sürekli yıkanarak toz birikmesine fırsat verilmez ve biriken tozların toplanarak ortamdan uzaklaştırılır veya taş tozu ile nötralize edilir. Havzada kömür tozu birikimini önlemek, nötralize etmek ve patlamaların yayılmasını önlemek için yeterli sayıda taş tozu barajı ve su barajının kurulmuştur. Patlayıcı kömür tozlarıyla mücadele her yıl düzenlenen seminerlerle ilgililere anlatılmaktadır. Patlayıcı kömür tozlarını nötralize edilmesi, 1988 yılında Bolu çimento fabrikasından temin edilen kalker tozu ile başlamış, ancak 1993 ten sonra standartlara uygun hale gelmiştir. Tablo 11- Taş tozu sarfları, Müessese Armut (*) Kozlu Üzülmez Karadon(*) Amasra TTK Yıl Sarf Sarf Sarf Sarf Sarf Sarf (ton) , (*) (*) (*) (*) ,8 370,2 22,1 315,7 87,7 865, ,4 370,9 15,7 223,3 88,2 760, ,8 589, , , Not: (1) (*) Emprenye taş tozu = 2x Normal taştozu (2)Serpilen taş tozlarına ilave olarak 59 barajda 949 raft bulunmaktadır. Her yıl barajlarda yaklaşık 99 ton taştozu kullanılmaktadır. b- Su ile Mücadele ve Su Barajları Havzada patlayıcı kömür tozuna karşı, Kuzey Ren Westfalye eyalati su barajları standartları esas alınarak Su Barajları ile ilgili Yönerge hazırlanmış ve bu yönerge doğrultusunda mücadele yapılmaktadır. 90 lt. kapasiteli su tekneleri kullanılmaktadır. Armutçuk Müesseseinde 18 barajda 464, Kozlu Müessesesinde 65 barajda 1990, Üzülmez Müesseseinde 5 barajda 140, Amasra işletmesinde 8 barajda 160 adet olmak üzere toplam 156 barajda 4172 tekne mevcuttur Su teknesi ve su torbalarından ibaret barajlarda yaklaşık 366 ton su bulunmaktadır. Taş tozu ile mücadele yerine su barajı yapımı yaygınlaşmaktadır. 33

35 Reism 46:Kömürtozupatlaması Resim 47: Taştozu uygulması Tablo 12- Su Barajları Tablosu, Yıl Armutçuk Kozlu Üzülmez Karadon Amasra TTK Bara Su Baraj Su Bara Su Baraj Su Bara Su Bar Su ton) j (Ad) (ton) (Ad) (ton) j (Ad) (ton) (Ad) (ton) j (Ad) (ton) aj (Ad ) ,6 7 71, , , ,1 7 16, , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,2 5 11, ,6 8 17, , , ,9 4 9, , , , , ,5 3 6, ,6 8 15, , , ,4 2 4, , , , , ,0 5 10, , , , , ,0 4 6, , , , , ,0 2 3, , , ,0 Not: (*) 10 m 2 kesitli bir barajda 90 lt kapasiteli en az 22 adet su teknesi bulunmaktadır Armutçuk ve Amasra Müesseseleri İşletme yapılarak Kozlu, Karadon ve Üzülmez e bağlanmıştır. 34

36 . Resim 48: Vantüp su 49: Su teknesi Resim 509:Toz patlatma Resim 51: Otomatik torbaları deneyi yangın bariyeri 3.3- Gazla Mücadele Çalışmaları Gazla mücadelede temel iyi bir havalandırma ile çıkan gaz gelirini yenmek ve ocak gazları ile kirlenen havayı ana aspiratörler vasıtasıyla dışarı atmaktır. Havalandırma suretiyle metan gelirinin kontrol edilemediği ve yenilemediği durumlarda bu kısımlar kapatılır veya gazdan arındırma yöntemleri uygulanmaktadır. Havzada 13 aspiratör vasıtası ile 300 km mesafeden dakikada m 3 hava emilmekte, 185 tali vantilatör vasıtası ile 34 km mesafe havalandırılmaktadır. Son yıllarda yapılan yatırımlarla alt yapı yatırımları tamamlanmıştır. Yeraltı ocaklarıda üretimi tamamlanan üst kotlar terk edilerek hava akımının uzun mesafeler katetmesini önlenmiştir. Gelik 75. yıl, Karadon 1 nolu kuyu gibi yeni kuyular açılmış ve Uzun mehmet 1 ve 2 kuyuları, Armutçuk 14 nolu kuyuları derinleştirilmiştir. Gelik, Asma ve Amasra ya yeni aspiratörler kurulmuştur. Mevcut aspiratör yedeklerinin otomatik devreye girmesi sağlanmıştır. Ana havalandırma şebekelerinin ulaşamadığı kısımlar, tali havalandırma vantilatörleri ile havalandırılır. İş Güvenliği iş ekipmanları mevzuatına uygun yeni susturuculu tali vantilatörler satın alınmıştır, tali havalandırma kayıtları yeniden düzenlenmiştir. Tüzük ana hava dönüs yollarında %1. ayak dönüş yollarında %1.5 ve kartiyelerde %2 ye kadar metan konsantrasyonlarına müsaade eder. Tüzük %0.3 Troley lokomotiflerinin çalışmasını, % 1 i geçen yerlerde patlayıcı maddelerin ateşlenmesini, % 1,5 elektrikli aletlerin çalışmasını ve % 2 yi geçen kısımlarda ise insanların çalışmasını yasaklar. Havalandırma akımının düzenlenmesi için galeriler otomatik hava kapıları ile donatılmıştır. Ocaklara (80 adet) otomatik hava kapısı kurulmuştur. Şekil 52: Şebeke Analiz sistemi Şekil 53: Sürekli Gaz Analiz Seti Şekil 54: Otomatik hava (çelik) kapıları a. Ocak Havalandırma Şebekesi Analiz Sistemleri Kurumumuzda 1992 yılı öncesi Henningsen havalandırma programları kullanarak Havalandırma hesaplarını Hardy Cross metoduna göre göz metodu ile havalandırma hesapları yapılmakta ve çok büyük kapasitede bilgisayarlara ihtiyaç göstermekte idi. JICA ile gerçekleştirilen İş Güvenliğini Geliştirme Projesi kapsamında Havalandırma Şebeke Analiz Sistemi (Kazemaru 35

37 havalandırma programı, gerekli bilgisayarlar, plotter) temin edilmiştir. Sistem Eylül 1996 da kullanıma hazır hale getirilmiş, havalandırma programının kullanılması için kısa dönem JAPON uzman olarak Prof. INOUE kuruma gelmiş ve TTK havalandırma mühendislerimizi eğitmiştir. Havalandırma ekipleri vasıtası ile ocaklardaki ölçmeler tamamlanmış, Kazemaru havalandırma programına göre Havza ocaklarının modifikasyonları yapılmıştır. Kazemaru havalandırma programı, kullanıcılara ocak havalandırma sistemi şebeke analizini özel bir kurs gerekmeksizin yapmak için geliştirilmiştir. Bu program ile normal ve yangın durumunda havalandırma şebeke analizi, yangın esnasında havalandırmanın kontrolü, yangın esnasında optimum kaçış rotasının tayini yapılır. Havalandırma program ile su boru şebeke analizi ve kollardaki hava akışı, akış bilgilerinde anormallikler, şebekedeki ve kollardaki nem, sıcaklık ve analizi ve ölçülerin çevre bilgilerin analizini yapmak mümkündür. Kazemaru programının avantajları; Havalandırma şebeke analiz bilgileri grafik olarak ve interaktiv modda yazılır. Hava akış ve basınç dağılımının ekranda grafik gösterimi yapmak, yazıcı ve çiziciden (plottırdan) çıktı olarak almak mümkündür. Programda tabii havalandırma basıncı, fan karakteristik eğrisi ve sabit akımlı kollar dikkate alınır. Ocak yangınları seçimli olarak simule edilebilir. Sıcaklık yangın dumanların konsantrasyonu ve yangın yerini grafik olarak ekranda göstermek mümkündür den fazla kavşak ve 1500 den fazla kollu geniş şebekelere uygulanabilir. JICA teknik işbirliği ile temin edilen KAZAMERU havalandırma programı, çizgisel ve ölçeksiz plan üzerinde şebeke analizleri yaptığı için Havalandırma uzmanları dışındaki kimseler tarafından anlaşılması zordu ve teknolojik ömrünü doldurması nedeni ile Ventsim Visual Advanced (VVA), 3 Boyutlu havalandırma programı tek kullanıcılı olarak satın alınmıştır. VVA Müesseselerin yeni havalandırma planları hazırlanmıştır. Bu programda ölçekli olarak katları, havalandırma şebekesi üzerindeki yapıları, hava hızını, miktarını görmek yangın vbg simülasyonlar yapmak mümkün mümkündür. Tüm maden mühendisleri tarafından takibi ve anlaşılması kolaydır. Program lisans sözleşmesi nedeni ile tek kullanıcılı olarak temin edilmiştir. Müesseseler, havalandırma programını talep etmektedir. Kullanıcı sayısının artırılması ve çok kullanıcılı olarak kullanılabilmesi için firma ile görüşmler sürdürülmektedir. Tali havalandırma ile ilgili Duct- Sim isimli program temin edilmiştir. Programların kullanımı için İTÜ den havalandırma mühendisleri için eğitim hizmeti satın alınmıştır Yılında ihaleleri tamamlanan Kozlu İncirharmanı ve Ali Soydaş, Armutçuk ve Karadon Müessesesi Aslan bahçesi pervanelerinin montaj çalışmaları devam etmektedir. b. Gaz Analizleri Gaz analizleri el tipi cihazlar, taşınabilir test cihazları, gaz analiz setleri ve izleme sistemleri (monitor) vasıtası ile yapılmaktadır. Drager gaz test pompası, El tipi digital gaz ölçerler, Interferometreler (Riken ), Alarmlı tip metanometre gibi.el tipi gaz ölçme cihazları ile tek tek ocak gazları ölçülür veya varlığı tespit edilir. Her maden mühendisi ve her maden nezaretçisi metan ölçme cihazına sahiptir.taşınabilir tip kombine gaz test cihazları ile CO,O 2 - CH 4 gazları ölçülür. İş güvenliğini iyileştirme projesi kapsamında çeşitli el tipi (digital) gaz ölçme cihazları (CO, O 2 ) satın alınarak müesseselere dağıtılmıştır. c. Gaz Analiz Laboratuvarı 3 adet tam gaz analiz seti mevcuttur. Setlerden biri Armutçuk, biri Kozlu, diğeri ise Amasra da kurulmuştur. Laboratuar 11 madene haftada 7 gün hizmet verecek şekilde çalışmaktadır. Luft tip Full gaz analiz setinde yeraltı ocak atmosferinde bulunan tüm gazlar (CO,CO 2,CH 4,O 2 ve H 2 ) analiz edilir. N 2 ise hesaplanır.ölçme sonuçları Müessese ve diğer yetkilileri iletilir. Gerçekleştirilen bir bilgisayar programı vasıtasıyla patlayabilir gaz karışımları anında irdelenmesi, yangın seyri ve patlama temayülü tespit edilerek tehlikeli ortamda nasıl hareket edileceği önceden tasarlanabilmektedir. 36

38 d. Merkezi Gaz İzleme ve Kontrol Sistemleri (MGI) 1983 yılında meydana gelen grizu facialarından sonra 1985 yılında Japon Riken firmasından 60 noktada metan ve 30 noktada CO gazlarını sürekli olarak izlemek üzere bilgisayarlı Komple 2 sistem satın alınmıştır. Sistemler Kozlu ve Armutcuk Müesseselerinde kurularak çalışmaya başlamıştır. Daha sonraki yıllarda yeni sistemlerden birinin Armutçuk a kurulması nedeniyle buradan alınan BL 2300 Merkezi Gaz İzleme sistemi Amasra ya nakledilmiştir Her 4 saniyede bir sensörlerden gelen bilgiler sorgulanarak ani metan gazı yükselmelerinde otomatik olarak devre kesiciler vasıtasıyla ilgili kısmın cereyanı kesilmekte gaz konsantrasyonu yasal sınırlar altına düşünceye kadar o kısma cereyan verilmemektedir. Kozlu ve Armutçuktaki monitor sistemi ile %3 e kadar CH 4, ppm e kadar CO gazları izlenmektedir yılında Dünya Bankası kredisinden faydalanarak ocak gazları yanında makinelerin izlenmesi ve kontrolunu da yapacak daha gelişmiş izleme ve kontrol sistemleri satın alınmıştır. Yeni alınan MGI sistemleri ile 152 noktada CH4, 46 noktada CO, 72 noktada Hava hızı gibi ocak parametrelerinin izlemesinin yanında 77 noktada havalandırma kapılarının pozisyonlarının, 6 Ana fan, 23 tali fan ve 17 adet bant konveyör, 7 Silo, 40 adet havuz su seviye sensörü ve çok sayıda vibrasyon, su basıncı, ısı, nem ve basınç farkı dedektölerinden oluşmaktadır. Sistemle dört haftaya kadar bilgileri depolamak ve bilgileri değerlendirmek ve grafik olarak göstermek mümkün olabilmektedir. Ani gaz konsantrasyonu yükselmelerinde ocak makinelerinin elektriği otomatik olarak kesilmektedir. Kozlu da infilak sonrası -200 katı altındaki katlarda bulunan verici sensör, kablolar ve haberleşme teçhizatı tahrip olması üzerine TTK/JICA işbirliği çerçevesinde İş güvenliğini geliştirme projesi kapsamında JICA tarafından 1 set izleme sistemi ve yeraltı haberleşme sistemi temin edilerek Kozlu müessesesine kurulmuştur. Karadon, Üzülmez, Armutçuk, Kozlu ve Amasra ocaklarına kurulan bilgisayarlı izleme ve kontrol sistemleri ile ocak atmosferi takip edilmektedir. Karadon, Üzülmez, Armutçuk Müesseselerinde ocak atmosferi CO, CH 4, O 2 gazları yanında, hava hızı, tulumbalar, fanlar, ocak hava kapıları, silolar, bantlar izlenmekte ve kontrol edilmektedir. Ani gaz konsantrasyonu yükselmelerinde ocak makinelerinin elektriği otomatik olarak kesilmektedir yılında Armutçuk, 2006 yılında Karadon Müessesesine ait MGI sistemleri yenileme çalışmaları Davis Derby firması tarafından tamamlanmıştır.. Üzülmez müessesesi MGI diğer müesseselereen kalan yedeklerle ikame edilecektir. Kozlu müessesesi MGI sistemi 2011 yılında ihale edilmiştir, Ancak sistemin kuruluşu 2013 yılına kalmıştır. Montaj çalışmaları devam etmek tedir.. Kozlu Ocağı Merkezi Gaz İzleme ve Kontrol Odası Resim 55: Kozlu Merkzi Gaz İzleme ve Kontrol Sistemi 37

39 e-acil Tahliye ve İkaz Sistemleri Tüm Müesseselerde kurulu gaz izleme sistemleri ile ocak gazları ve diğer parametreler izlenmektedir. Ancak çalışanlarımızı olası tehlikelere karşı uyarı sistemi olarak alarmlı metanometreler ve telefon haberleşmesi kullanılmaktadır. Bu amaçla Kozlu Müessesine kurulan MGI sistemi ve haberleşme sistemi (konveyör haberleşme sistemi) ile aynı zamanda acil tahliye ve ikazlar gerçekleştirilmiş olacaktır. Uygulamanın yararları görülmesinden sonra diğer müesseselere yaygınlaştırılacaktır. f- Damar Gaz İçeriklerinin Tespiti Havzada mevcut kömür damarlarının gaz içerikleri tespit edilerek, üretimin artması durumunda gaz gelirinin ne olacağı,metan drenajına ihtiyaç olup olmadığının ve ne gibi önlemler alınacağına karar vermek üzere damar gaz içeriklerinin tespiti yapılmaktadır. Gazlılık çalışmaları 1986 yılında Kanada lı iki uzman A.KAHİL ve Dr.Denis MASSİ nin Kurumumuzu ziyaretleri ve metan drenajı ile ilgili çalışmalar başlatılmıştır. Uzmanlar Karadon, Kozlu, Armutçuk Müessese ocaklarında tetkikler yapmışlar, raporlarında Havza da metan drenajı yapacak miktarda gaz geliri tespit edilemediğini ancak çalışmaların devam etmesi gerektiğini önermişlerdir. Bu çalışmalar sırasında kurum personeli numune alma, ölçme ve değerlendirme konularında eğitilmiş olup, halen numune alma ve ölçüm işleri İş Güvenliği Dair Başkanlığı personeli tarafından devam ettirilmektedir. Kurumumuz kömür damarlarının metan gazı içeriklerinin tespiti için son teknolojiye uygun olarak hazırlanmış, geliştirilmiş ve Alman DMT tarafından uygulanan çok kısa sürede doğrudan yöntemlerle (72 saat içinde) gaz içeriklerinin belirlenmesi amacıyla gaz içeriği tespit ve değerlendirme için Gaz içeriği tespit laboratuar temin edilmek üzere yatırım programa alınmış olup, 2012 yılında ilk ihalesi yapılmıştır. Gaz laboratuvarının2013 Kasım ayı içinde montajı gerçekleştirlecektir. g- Ani Gaz ve Kömür Püskürmeleri Ani gaz ve kömür püskürmesi olayları 1880 yılından beri bilinmekle birlikte göçük olayları ile karıştırılmıştır. Bazı durumlarda normal metan gelirinden farklı olarak jeolojik devirlerde oluşmuş fay ve kırıklarda anormal miktarlarda birikmiş basınç altında gaz depoları bulunur. Bu rezeruarlar (gaz -çevre ) ortam basınç dengesinin değişmesi veya gaz deposunu çevreleyen topuklar gaz basıncında karşılayamadığı durumlarda ani gaz veya kömür püskümeleri şeklinde ortama binlerce metreküp gaz yayılar veya pudra şeklinde tonlarca kömür tozu açığa çıkar. Normal şartlara göre havalandırılan ocaklarda, ani ve yoğun gaz basması sonucunda gaz kontrolü mümkün olamaz. Bu gibi ani gaz degajı olabilecek kısımlar özel tedbirler alınarak çalışılsada zaman zaman istenmeyen durumlar ortaya çıkabilir. Havza da bilinen ilk degaj olayı 1962 yılında Kozlu da -300 seviyesinde görülmüştür. Karadon da degaj olayları -160 katı seviyesinde görülmüştür yılına kadar 31 i Kozlu da olmak üzere 62 degaj olayı meydana gelmiştir. Bu olaylardan 28 i ölümle sonuçlanarak olaylarda toplam 300 kişi hayatını yitirmiştir. Degaj olayları ile toplam 5800 ton ince taneli kömür atılmış ve binlerce m 3 metan gazı açığa çıkmıştır yılında Karadon'da meydana gelen olayda 700 ton kömür atılmıştır tarihinde Kozlu Müessesesi, -560 Mesoğlu Başyukarıda ani gaz ve kömür püskürmesi sonucu yaklaşık 600 ton kömür ve m 3 metan gazı açığa çıkmıştır. Burada çalışanların eğitilmiş olmaları ve bilinçli davranmaları sayesinde can kaybı olmamıştır. Havza ocaklarının derinleşmesiyle birlikte degaj olasılığı da artmıştır. Bu tür kazaların artması üzerine Ani Degajlar konusu ile ilgili olaylar incelemeye alınarak kazaların tekrar yaşanmaması için oluşturulan Komisyon çalışmalarını tamamlamıştır tarihinde Karadon Müessesesi, Gelik İşletme Müdürlüğü -360 Acılık Tabanda ani gaz ve kömür püskürmesi sonucu yaklaşık 1500 ton kömür ve m 3 metan gazı açığa çıkmıştır. Son iki olaydada çalışanların eğitilmiş olmaları ve bilinçli davranmaları sayesinde can kaybı olmamıştır tarihinde Karadon Müessesesi, Kilimli İşletme Müdürlüğü

40 Acılık Tabanda ani gaz ve kömür püskürmesi sonucu yaklaşık 500 ton kömür ve 5000 m 3 metan gazı açığa çıkmıştır Tarihinde Kozlu Müessesesi, -630 katı Kuzey doğu lağımı, -630/ Kuzey Rekup lağımı, B14 kesitte Yüklenici firma STAR AŞ tarafından sürülmektedir. -630/ Kuzey Rekup Lağımında meydana gelen degaj olayında yaklaşık 2000 ton kömür postası atılmış, binlerce metreküp metan gazı açığa çıkmıştır. Olay sonrası 3 işçi posta altında kalmış, 5 işçi gazdan boğularak vefat etmiş, 1 işçi gazdan etkilenerek sağ olarak kurtulmuştur. Bu degaj olayı havzada bu bugüne kadar yaşanan en çok kömür postası atılan degaj hadisesidir. Havza ocaklarının derinleşmesiyle birlikte degaj olasılığı da artmıştır. Degaj olasılığı bulunan yerler 1977 yılında yayınlanmış bulunan yönetmenlike uygun olarak çalışılmaktadır. Bakanlığımızın 2006 yılında Ukrayna ile yaptığı Enerji Konularında işbirliği anlaşması kapsamında 11 teknik personel Ani Degaj konusunda Ukrayna ya eğitilmiştir TTK, Degaj Yönergesi hazırlanarak işyerlerine dağıtılmıştır. Avrupa Ekonomik Topluluğu tarafından 1967 yılında düzenlenen Kömür ve Gaz Püskürmelerine İlişkin Seminer Notları tercüme edilerek tüm işyerlerimize, üniversite ve maden işletmelerine dağılmıştır. Degajların önlenmesine yönelik olarak sondaj ekipmanı temini ve çalışanların eğitilmesine devam edilmektedir. h- Gazdan Arındırma (Metan Drenajı) Havzada 1970 li yıllarda havalandırma suretiyle gaz geliri yenilemeyen panoları gazdan arındırmak için venturi sistemi denilen emiciler kullanılmaya başlamıştır yılında İngiliz Teknik Yardımı ile Kozlu Müessese Ali Soydaş kuyusu civarına bir Metan Drenaj istasyonu kurulmuştur. İstasyon tarihinde tamamlanarak çalışmaya başlamamış ve tarihinde sistemi besleyecek seviyede metan geliri temin edilememesi (yapılan sondaj delikleri gaz gelirinin düşük olması, eski imatlarda çalışmaların artması vbg. nedenlerle istasyon stop edilmiştir. Havalandırma suretiyle metan geliri yenilemeyen bazı ayak çıkışlarında venturiler vasıtası ila metan gazı emilerek nefesliklere verilmeye devam etmektedir. Uygulama Kozlu, Armutçuk ve Karadon ocaklarında zaman zaman yapılmaktadır. Yoğun metan ihtiva eden kömür damarlarının bulunduğu Kozlu ve Armutçuk ocaklarında damar bünyesinde bulunan metan gazının venturi veya lokal tulumbalarla emilerek alınması ve çıkış havasına verilmesi ve dğerlendirilmesine yönelik çalışmalar devam etmektedir. Bu amacı gerçekleştirilebilmesi için yeraltında lokal deranaj yapacak tulumbaların temini, VAM ve metan drenajı konusunda İTÜ ve yabancı ülkelerle(abd) birlikte. çalışmalar sürdürülmektedir. Kömür kaynaklı metan gazı araştırma ve işletme projesini tarihinde yapılan ihaleyi Hema Endüstri AŞ firması kazanmıştır. Proje uygulama süresi 2 yıl arama ve 15 yıl işletme safhası olmak üzere toplam 17 yıldır. İlk sondaj Amasra sahasında yapılmış 1605 m de tamamlanmıştır. İkinci gaz arama sondajı lokasyon hazırlıkları Karadon Müessesesinde başlatılmıştır. Ayrıca Armutçuk sahasında bir ve Üzülmez Bağlık sahasında ve Kozlu müessesesinde birer adet sondaj lokasyon çalışmaları başlatılmıştır. Gelişmeler ümit vericidir Kişisel Koruyucu Malzemeler Kurumda yaralanma kazalarının vücuda dağılmı; %33 sını el, %21 ayak, %22 si gövde, 12.5 baş, %4.2 kol, % 2.5 diz ve % 1.8 bacak yaralanmaları oluştmaktadır. Kişisel koruyucularda standartların geliştirilmesine ve standartlara uygun kişisel koruyucu malzemelerin teminine çalışılmaktadır. Yeraltı ve yerüstü işyerlerinde çalışma şartlarının iyileştirilemediği durumlarda çalışanları korumaya yönelik önlemlere ağırlık verilmektedir. Kişisel Koruyucu Donanımlar 2003 tarihide yayınlanan (KKD)yönetmeliği ve Dış Ticaret Müsteşarlığı tebliğleri doğrultusunda EN standartlarına uygun, CE-Belgeli Koruyucu malzemeler temin edilmektedir. 39

41 Resim 56: Baret ve elbise Resim 57: Madenci Resim 58: Madenci elbisesi çizmesi a- Baş ve Yüz Koruyucuları Baş koruyucuları olarak TS EN 397 (DIN 4840) normuna uygun baretler temin edilmektedir. Baretler; yer altı şartlarında kullanıma uygundur Alev geciktirici ve antistatik özelikte, ağırlıkları 450 gr dan azdır. Başlık lambası takma yeri ve lamba kordonu tutucusu mevcuttur. İçinde darbe hafifletici donanım vardır. 500 volta kadar elektrik akımına karşı koruyuculuk özelliğine sahiptir. Baretler 5 yıl miyatla verilmekte ve 1995 yılından itibaren her iki yılda bir civarında ithal (Schubert) baretler temin edilmiştir. b- Solunum Koruyucular Solunum koruyucu olarak TS EN 149 FFP1 standardına uygun toz maskeleri ve acil durumlarda kaçış için ferdi kurtarıcı gaz maskeleri temin edilmektedir mikron ebeadına solunabilir tozlara karşı koruma sağlar. Standarda göre solunabilir tozları tutma özelliği %80 den fazla, nefes alma verme drenci 0.6 mbardan az olmalıdır. Kurumumuz işyerleri için yılda yaklaşık üzerinde toz maskesi temin edilmektedir yılında toz maskesi talebi adet olarak gerçekleşmiştir. c- El Koruyucuları Yeraltında kazı, domuz damı ve nakliyat servislerinde çalışan işçiler ellerinden yaralanmaktadır.el kazalarını azaltmak için TS EN 388 standardına uygun eldivenler temin edilmektedir. Mekanik risklere karşı, 388 standardında 3121 ve 4121 koruma derecesinde eldivenler temin edilmektedir. TİS İşçilere Verilecek Koruyucu teçhizat yönergesinin 2-3 maddesi gereği yeraltında ve yerüstünde, işyeri ve işin özelliğine göre tek, üç veya beş parmak, kısa konçlu keçi derisinden mamül ferdi koruyucular 4 ay miyatla verilmektedir. Her yıl değişik büyüklük ve mutelif özelliklerde çift eldiven temin edilmektedir. Ayrıca işin özelliğine uygun olarak elektrikçi eldiveni, kaynakçı eldiveni, dökümcü eldiveni vbg özellik arz aden işler için özel el koruyucuları servis demirbaşı olarak verilir. d- Gövde Koruyucuları İş elbiseleri madencilerin çalışması esnasında darbe,ezilme, çizilme, batma, kesilmelere karşı koruyucu TS EN 340 Standartlara uygun iş elbiseleri temin edilmektedir. Yüksekte veya kuyu bakım işçlerinde çalışan işçiler için Paraşüt tipi emniyet kemeri, temin edilmektedir. Madenci elbiseleri kanvas kumaştan, Dokuma şekli 10 bağlantılı çift saten, 3/1 çapraz dokuma, %65 polyester, %35 pamuk ihtiva etmelidir. Ayrıca nakliyat işçileri için TS EN 471 standardına uygun fosforlu yelek temini için çalışmalar sürdürülmektedir. Her yıl takım madenci elbisesi, 1000 tk atölye tipi iş elbisesi, 500 adet iş önlüğü ve 250 civarında iş tulumu temin edilmektedir. e- Ayak Bacak Koruyucuları Madenci çizmesi ve ayakkabılar CE belgeli ve TS EN 345 standardına uygun emiyetli tip olmalıdır. Emniyetli ayakkabıların burnu enerji seviyesi 200 ± 4 J olan ( 1 m den düşürülecek 20 ± 2 kg yüke) darbeye karşı dayanıklı olmalıdır. Yer altı işçilerine yılda 2 çift, yerüstü işçilerine yılda 1çift emniyetli ayakkabı verilmektedir. Her yıl CE belgeli, TS EN 345 standardına uygun çift emniyetli çizme,1500 çift emmniyetli ayakkabı satın alınmaktadır. 40

42 3.5- Ar-ge Test Laboratuvarı a- Ferdi Kurtarıcı Maske Testleri (OFK,FFK) Mevcut Ferdi kurtarıcılardan CO FFK 3 yıl, OFK lar ise 5 yıl garantili kullanım ömrüne sahiptir. JICA ile yapılan teknik işbirliği çerçevesinde temin edilen maske test cihazı ile CO ve O 2 maskelerinin %1 i performans testlerine tabi tutulmaktadır. Maskelerinin yeterli performansı göstermesi üzerine kullanım süreleri birer yıl süre ile uzatılmaktadır yılında 5400 adet O 2 maskesi 1997 yılında servisten çekilmiştir yılında 1000 adet 90 dakikalık FFK. 1998/99 yılında 1600 adet ve CO FFK 2500 adet OFK satın alınmıştır ylında 3400 adet OFK, 2011 yılında 2150 adet OFK ve 2013 yılında 4190 adet OFK maskesi Ukrayna DZGA firmasından satın alınmıştır. Kurmumuzda bütün müesseseler OFK maskesine geçmiştir. Resim 59: Osijenli ferdi kurtarıcı Şekil 60: CO Maskesi Testi Cihazı Blok Şeması Satın alınan maskeler test edilerek şartname değerlerini karşılayıp karşılamadığı test edilmektedir. TKI kurumu veya diğer kurumlardan gönderilen OFK veya CO maskeleri performans testine tabi tutulmaktadır. Testlerden geçen maskelerin kullanım ömürleri 1 yıl süre ile uzatılmakta, sonuçlar raporla ilgili kuruluşa gönderilmektedir. b- Toz Maskesi Testleri Tozla mücadelede temel tozu kaynağında bastırmaktır. JICA tarafından temin edilen maske test teçhizatı ile toz maskelerinin (0-5 ebadındaki) solunabilir tozları tutup tutmadığını test etme imkanı bulunmuştur. Toz maskelerinin EN 149 FFP1 standardına uygunluk testi yapılmaktadır. Resim: 61 : Toz maskesi testi Resim 62: ST1 Cihazı 41

43 Toz maskelerinin test için kullanılan ST1 cihazı arıza yapmıştır. Cihazın ülkemizde tamiri mümkün olamamıştır bu nedenle 2012 yılında ihalesi yapılan olan toz maskelerinin performans testleri de yapılamamıştır. Maske test laboratuar teçhizatının bir parçası olarak temin edilen ST 1 cihazının satın alınması 2013 yılı satın alma programına alınmış olup Kasım ayı içinde montajı yapılması planlanmaktadır. TTK yılda adet civarında toz maskesi satın almaktadır. Alınan toz maskelerinin standartlara uygunluğunun belirlenebilmesi için maskelerin verimlilik ve solunum direnç testlerinin yapılması gerekmektedir. Ayrıca, ülkemizde toz maskelerinin performans testlerinin yapılabileceği başka bir yer bulunmadığından TKİ, kamu kuruluşları ve diğer özel sektörlerden gelen toz maskelerinin testleri de ücreti karşılığı yapılmaktadır. Resim 63: OFK Maske test Cihazı Resim 64: ST1 Cihazı c- Gürültü Ölçmeleri Şikayete konu olan işyerlerinde zaman zaman gürültü seviyesi, aydınlatma miktarı gibi parametreler ölçülmektedir. Çalışanların uygun koşullarda çalışması sağlanmakta, şartların düzeltilemediği durumlarda, çalışanlar kişisel koruyucularla dış etkilerden korunmaktadır. Gürültü ölçümleri her yıl periyodik olarak yapılmakta, zaman zaman şikayetlere konu olan gürültülü yerlerinde gürültü seviyesi ölçülmektedir sayılı yasanın 78 maddesine dayanılarak çıkarılan gürültülü yönetmeliği çıkarılarak yayınlanmıştır. Gürültü seviyesini tespit etmek ve frekans analizi yapmak üzere 2006 yılında marka gürültü ölçme cihazı temin edilmiştir. Gürültülü iş yerlerinde gürültü ölçümleri yapılmakta işyelerinin gürültü haritasının çıkarılmktadır. Kilimli Aslan bahçesi aspiratöründe izole edilerek gürültü seviyesi 70 db(a) dan, 55 db(a) ya düşürülmüş ve yönetmelik sınırları altına çekilmiştir. Diğer aspiratörleride gürültü seviyesi düşürek için çalışmalar sürüdürlmektedir. Ayrıca MMF işletme müdürlüğünde, MAZ imalatı çeşitli ekipmanlarda tipte gürültü önleyicilerin testler yapılarak, uygun tiplerin yaygınlaştırılmasına çalışılmaktadır. Diğe kuruluşlardan talep edilmesi durumunda ücreti mukabili gürültü seviyesi ölçümü yapılmaktadır. 42

44 d- Aydınlatma Ölçmeleri 1987 yılında BMKP/ILO aracılığı ile temin edilen 2 adet Lüxmetre ile şikayete konu olan iş yerlerinde aydınlatma ölçmeleri yapılmaktadır. e- Radyasyon Ölçmeleri Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı, /23999 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan 2690 sayılı Türkiye Atom Enerji Kurumu Kanunu nun 4üncü maddesinin (d) bendine dayanılarak hazırlanan Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği nin 16. maddesine göre kurum içi yerüstü iş yerlerinde radyasyon ölçümleri Nuclear Enterprises LTD (UK) firmasının Portable Dose Ratemeter Type PDR2 radyasyon dozimetre cihazı ile yapılmaktadır İş Güvenliği ve Eğitim ile İlgili Yeni Projeler a- İş Güvenliğini Geliştirme Projesi Kozlu Taşkömürü İşletmesinde 03 Mart 1992 tarihinde 263 kişinin ölümüyle sonuçlanan infilak sonrası Japon Hükümeti ile kömür ocaklarında iş güvenliğini geliştirmek teknik işbirliği anlaşması imzalanmıştır. Kurumumuz ve JICA arasında 1 Kasım 1995 yılında başlatılan İş Güvenliğini Geliştirme Projesi 1 Kasım 2000 tarihinde sona ermiştir. Proje ile özelde Türkiye Taşkömürü Kurumu nda, genelde Türkiye de iş kazalarını azaltmak, verimliliği artırmak ve yeni teknolojiler transfer etmek amaçlanmıştır. Teknoloji transferi için gerekli ekipman JICA tarafından temin edilmiş. Proje süresince TTK da kısa ve uzun dönemler halinde Japon uzmanlar görev yapmıştır. Proje 1 Kasım 1995 tarihinde başlamış ve 1 Kasım 2000 tarihinde 5 yıllık süre dolmuş ve proje başarı ile tamamlanmıştır.proje kapsamında; Kozlu ya yeni Merkezi İzleme ve Kontrol Sistemi kurulmuştur Kozlu Müessesesine Personel Giriş-Çıkış Kontrol Sistemi Kozlu Müessesesinde kurmuştur. Yangınlı panoların takibi ve yangınların erken tespiti için 2 adet Gaz Kromatografı kurulmuştur. Kozlu İncivez Kuyu başına CO, O 2, CH 4 ve CO 2 gazalarını sürekli analiz edecek gaz analizörleri kurulmuştur İş Güvenliği ve Eğitim Dairesi Başkanlığı Laboratuarına CO ve O 2 maskelerini ve toz maskelerinin performans testlerini yapacak Test laboratuarı kurulmuştur. Toplam 15 teknik personel proje kapsamında 1 ay süreli yurt dışına eğitilmiştir. JICA uzun ve kısa dönem uzmanları vasıtası ile çeşitli tarihlerde seminerler düzenleniş ve bu seminerler bir kitapta toplanmıştır. JICA tarafından Kömür ocaklarında ış güvenliğini geliştirme projesi kapsamında Eğitim harcamaları ve kısa ve uzun dönem uzmanların masrafları da dahil olmak üzere toplam 10 milyon ABD $ dan fazla teknik yardım yapılmıştır. JICA ile Teknik İşbirliği devam etmesi için 5 Haziran 2001 tarihinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına müracaat edilmiştir. JICA uzun dönem uzmanı Yer altı ocaklarının iyileştirilmesi ve verimliliğin artırılması konularında çalışmak üzere 10 Şubat 2002 tarihinde ülkemize gelerek göreve başlamış ve çalışmaları 5 Şubat 2004 tarihinde sona ermiştir. Uzman bu iki yıllık süre içersinde; Kazaların analizi, Eğitim metotlarının geliştirilmesi, Yeraltında tahkimat metotlarının geliştirilmesi, Yeraltı ocak yangınları ile mücadele, Reflektif maddelerin kullanılması, çalışanların dikkatlerinin çekilmesi, 43

45 JICA tarafından ingilizce ve japonca olarak hazırlanan eğitim video kasetlerinin Türkçe ye çevrilerek CD ye kopyalanması konularında çalışmıştır. b- İş Güvenli İyileştirme Projesi İş güvenliği iyileştirme projesi kapsamında çeşitli iş güvenliği cihazları temin edilmiştir yılında, 12 adet tahlisiye cihazı, ve yüz maskesi, 1 adet haberleşme seti, 1 adet tahlisiye kontrol cihazı, 2500 OFK, 2500 CO maskesi 2000 yılında, 10 Adet O 2 ölçer, 5 Adet CO 2 ölçer, 30 Adet manyeto, 30 adet devre test cihazı, 12 Adet Anemeometre Sarf malzemesi kapsamında Adet Oksijenli Ferdi Kurtarıcı, Adet Ferdi CO-Maskesi 7500 adet eldiven ve adet toz maskesi 2001 yılında, 15 adet Digital CO ve CO 2 ölçer, 50 adet alarmlı metanometre, 1 adet halat test cihazı, 2500 OFK, 2500 CO maskesi 2002 yılında 30 adet CH4 ölçer, 70 adet devre test cihazı, 1adet CO+CH4 cihazı 1 adet beton püskürtme makinesi 2003 yılında 10 adet GP 322 Alarmı metanometre, 4 adet dihital CO test cihazı, 8 adet digital CH4 cihazı, 45 adet PVC dinamit sandığı 2005 yılında; 20 adet CH4 ölçer, 5 adet gaz analiz seti, 1 adet gürültü ölçme cihazı, 1 adet katharometre ve Hidrojen tespit cihazı 2006 yılında 2500 adet CO maskesi temin edilmiştir yılında 233 Adet Oldham MX 2100 metan ölçer, (17 adet CO, 12 Adet O 2 ölçer ), 18 Adet Anamometre, 1 adet Vibrasyon ölçme cihazı, 9 adet su pompası, 5 adet çimento enjeksiyon pompası satın alınmıştır. 1 adet İnfrared-Spektrofotometre satın alınmıştır yılında Kütle Spektrometresi ve Termal Yakma Fırnı temin edilmiştir yılında 2 adet sondaj makinesi ve 2 adet su enjeksiyon pompası temin edilmiştir. İş Güvenliğini İyileştirme Projesi Kapsamında 2011 yılında 3 adet kömür gevşetme makinesi (sehpalı), 40 adet alarmlı metan ölçer, 110 adet dijital metan ölçer, 4 adet su enjeksiyon makinesi, 10 adet CO ölçer ve 2 adet mekanik anemometre temin edilmiştir Gaz izleme acil ikaz sistemi, beton makinesi, 20 adet hava kapısı, saf oksijen dolum tulumbası ve tahlisiye test merkezi ve kondüsyon teçhizatı temini 2012 yılına kalmıştır. c- Eğitim Projesi Rehabilitasyon projelerinde öngörülen tesis ve teçhizatın sağlıklı kullanımı için teknik eleman ve işçilerin eğitimini öngören bir Eğitim Master Projesi hazırlanmıştır. Proje uygulama detayları, DPT kanalı ile Avrupa Topluluğuna intikal ettirilmiş, tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır. Avrupa Topluluğu (AT) ile birlikte yürütülen ve AB tarafından finanse edilen ECU Eğitim Projesi bütçesinin ECU sü AT katkısı ile gerçekleştirilmiştir. Proje ile madencilik sektöründe çalışanların sürekli eğitimi suretiyle mevcut tesis ve ekipmanlardan azami istifadeyi sağlamak ve verimliliği artırmak amaçlamıştır. Proje, 1997 yılında başlamış, 5 yıl sürmüştür. Proje ile dershane eğitim teçhizatı, yeraltı elektrik şebekesi şalt cihazları, yeraltı transförmatörleri, hidrolik ve pnömatik eğitim seti, yeraltı konveyör sinyalizasyon tertibatı, yeraltı yükleyicisi ve delicisi, dar hat akülü lokomotif, ayak içi tahkimat ve nakliyat teçhizatı temin edilmiştir. Proje kapsamında 18 ay boyunca madencilik konularında kurs programları hazırlanarak 42 eğitici eğitilmiştir. 44

46 d- Veri Tabanı Projesi Maden işletmelerinde meydana gelen iş kazaları ve meslek hastalıklarını bir veri tabanında toplamak ve analiz etmek üzere İş güvenliği bir veri tabanı projesi hazırlanmıştır. İş Güvenliği Veri tabanı; iş kazaları, meslek hastalıkları, toz bilgileri ve eğitim bilgilerini olmak üzere dört ana modülden oluşmuştur. İş kazaları; yer altı kömür madenlerinde meydana gelen kazalar yer altı ve yer üstü işyerlerine göre tasnif edilirler. Yer altı kazaları; kaza nev i lerine göre Grizu ve gazlar, Göçükler, Nakliyat kazaları, Patlayıcı Maddeler, Makine Elektrik, Malzeme Taşıma Kullanma, Muhtelif ve yerüstü kazalar olmak üzere gurplandırılmıştır. İş kazaları veri tabanı, 2005 yılından başlayarak 2000 yılına kadar olan geçmiş yıllara ait verilerin veri tabanında toplanmasına çalışılmaktadır. Geçmiş yıllara ait bilgilerin veri tabanında toplanması ile ileride yapılacak analizlere büyük katkı yapacaktır. TTK İş kazası veri tabanı programı yaklaşık iki yıldan daha uzun bir süredir test edilmiştir. İş kazaları ve meslek hastalıkları bilgilerinin günlük olarak veri tabanına girilmesi sonucu Bölge Çalışma ve SSK Bölge Müdürlüğüne gönderilecek raporların derhal alınması temin edilmiştir. Yazılımlar TTK veritabanı program dili olan Oracle program dilinde hazırlanmıştır. Veri tabanı programı iş kazaları, meslek hastalıkları ve eğitimle ilgili detayları içerecek şekilde hazırlanmasına çalışılmıştır. Meslek Hastalıkları ile ilgili bilgiler 1985 yılından itibaren geçmiş yıllara ait bilgilerin veri tabanında toplanması sağlamıştır. Toz ölçme bilgileri 1990 yılından itibaren mevcut veriler veri tabanına girilmiştir. Toz bilgileri önceki veri tabanı kayıtlarını esas almıştır, bu nedenle kaza ve meslek hastalıkla ilgili kotları karşılamamaktadır. Önümüzdeki yıllarda toz ve meslek hastalıkları ile bilgilerin birbirini karşılaması sağlanacaktır. Eğitim modülü içinde Hizmet içi eğitim, kurs ve seminerler ve sınav soru bankası hazırlanmıştır. Girilecek bilgilerle daha zenginleşecektir. İş güvenliği veri tabanı uygulaması ülkemiz madenciliğinde ilk kez TTK tarafından gerçekleştirmiştir. Veri tabanı uygulamalarının genişletilerek sürdürülmesine devam edilecektir. Yangınlı panolar, mekanik tesisler, tahlisiyeciler, patlayıcı maddeler, kişisel koruyucular, taş tozu sarfları vbg diğer tüm iş güvenliği konularının veri tabanı programına aktarılmasını amaçlamaktadır. Programların TTK dışında ayni veri tabanı dilini kullanan diğer kamu kurumlarının kullanmasına yardımcı olunacaktır. İş Kazaları ve meslek hastalıkları veri tabanı ülkemizde iş güvenliği standardının geliştirilmesine önemli katkı sağlayacaktır. Veri tabanı programının yazılmasıında APK daire başkanlığı personeli büyük emek vermiştir. e- Ukrayna ile Teknik İşbirliği ve Yangınla Mücadele projesi Ukrayna- Türkiye Hükümetleri arasında işbirliğinin 16 Nisan / 16 Mayıs 2006 tarihleri arasında Ukrayna MAKİYİVKA Devlet Maden İş Güvenliği Araştırma- Geliştirme Enstitüsü nde taşkömürü üretimi alanında iş güvenliği ve metan gazı ile mücadele konularında 11 TTK + 5 TKI personeli olmak üzere toplam 16 kişi Mekeyevka Devlet Maden Şiş Güvenliği Araştırma Geliştirme Enstitüsünde gaz ve kömür püskürmeleri konusunda 1 ay süre eğitilmiştir. Gerçekleştirilen eğitim programına ilişkin değerlendirmelerimiz hazırlanan raporla Bakanlığımıza sunulmuştur. İşbirliğinin Maknii den spesifik konularda uzman davet dilerek, uzmanın Havza koşullarında TTK personeli ile birlikte çalışarak uygulamalar gerçekleştirilmesi şeklinde devam ettirilmesi daha faydalı olacaktır görüşü iletilmiştir. Türkiye Ukrayna 1. Enerji Çalışma Gurubu Toplantısında alınan kararlar doğrultusunda Gaz püskürmelerinin önceden tahmini ve sismik metotların uygulanması, Yer altı gaz drenajı, Tahkimat sistemlerinin iyileştirilmesi, Damar yangınlarının önlenmesi konularında işbirliği yapılabileceği görüşü ETKB bildirilmiştir. Yangınla Mücadele Projesi Kapsamında; Kömür Oksidasyon Kabiliyetini Tespit Metotları. Ve Doymamış Hidrokarbonların Oranlarının Kömür Sıcaklığına Bağlı Olarak Tespiti yapılmıştır. Eğitim programı için Respiratör Enstitüsüne ABD Doları ödenmiştir. 45

47 Yangınla Mücadele Projesi kapsamında : Reaktör, Su banyosu ( 200x500), Su banyosu, Dewar kabı 2,5 lt (400x400x400), Dewar kabı 35 lt, Dewar kabı 35 lt, Dewar kabı 1lt, Dewar kabı 250 mlt., Dewar kabı 250 ml (cam), Sıvı Azot ( kiralık kriyojenik tank), CO tüpü (50 lt) 10 ppm +He, ppm+he, Elek seti ISO 3310, Hava tüpü, Bilyalı değirmen Pistonlu pompa, Elek sarsma makinası, Havalandırma davlumbazı, Radyal aspiratör, Su Çekme Donanımı, Tozlu Yangın Söndürücü, Yüksek Basınçlı Köpük Jeneratörü, Konsantratör Kolonları Oksijen Tayini İçin İndikatör temin edilmiştir. Tüm müesseseler için 10 set toz ve köpüklü yangın söndürme jeneratörü temin edilmiştir. Respiratör yayını olan Ukrayna Yeraltı Kömür Madenlerinde Yangın Emniyet Kuralları ve Donbas maden ocaklarında Endojen yangınların erken aşamada tespiti, yayılması ve söndürülmesinin kontrolü ile İlgili yönetmelik tercüme ettirilmiş, Yangın Emniyet Kuralları bastırılarak ilgililere dağıtılmıştır. Türkiye Taşkömürü Kurumu ocaklarında doymamış hidrokarbonlar oranı bakımından kömür sıcaklığının belirlenmesi için Etilen / Asetilen (e/a) oranları tespit edilmiştir. f ) TTK/ISSA Mining Projesi: Türkiye Taşkömürü Kurumu Genel Müdürlüğü (TTK), 2011 yılında Uluslararası Sosyal Güvenlik Birliği Madencilik Bölümü (ISSA MINING) e üye olmuştur. TTK ve ISSA Mining arasında İş kazalarının en aza indirilmesi amacı ile tarihinde Taşkömürü Madenlerinin İş Güvenliğinin ve Ekonomisinin Geliştirilmesi teknik işbirliği anlaşması imzalanmıştır. Anlaşma ile Türkiye Madenciliğinde mevcut şartların iyileştirmesi, maden teknolojisi ve üretim yöntemleri geliştirilecek çeşitli branşlarda çalışanlar eğitilerek iş kazaları ve meslek hastalıklarının azaltılması, tazminatların düşürülmesi, üretim ve verimliliğin artırılması hedeflenmiştir. Kozlu Müessesesinde tarihleri arasında İSSA MİNİNG uzmanlarınında katıldığı Çalıştay da, pilot ayak uygulaması için 560 Hacımemiş Taban ve 560 Milopera Taban, başyukarı görülmesine karar verilmiştir. Ancak, İSSA MİNİNG uzmanlarınca milopera damarının yatımının 30 derece ve kömür kalınlığının 3 metre olması nedeni ile ayakta hidrolik direk, çelik sarma uygulanmasının mümkün olamayacağı bildirilmiştir. Uygulama için havzada uygun kalınlıkta ve eğimde başka damar bulunmadığı tespit edilmiştir. Tahkimat tekniği ve operasyonel işletme süreci madenciler için önemli ölçüde daha fazla güvenlik, tahkimat malzemeleri kullanımında rahatlama ve randıman artışını sağlanabileceği için projenin Hacımemiş damarda yürütülmesine karar verilmiştir. Ayrıca çalıştayda, patlatma mühendisi eğitimleri yapılması ve her işletmeden bir hazırlık mühendisinin yetiştirilmesi talep edilmiştir. İSSA Patlatma Uzmanı Mr.Martin HANELT / tarihleri arasında Kozlu ve Amasra Müesseselerinde teknik incelemelerde bulunmuştur. Tüm müesseselere ve ilgili Daire Başkanlıklarınada gönderilen Mr Martin HANELT tarafından hazırlanan raporda, Kurumumuzda kullanılan patlayıcı madde ve kapsüllerin A tipi oldukları, bu tip kapsullerin Batı Avrupa ülkelerindeki kömür ocaklarında kullanılmasına müsaade edilmediği, AB normlarına uygun daha güvenli tip U tipi patlayıcı madde ve kapsüllerin kullanılması gerektiği belirtilmiştir.kurumumuzda kullanılan dinamitlerin yüksek ısı açığa çıkardığı, bu ısınında kömür tozu patlamalarına neden olabileceği, kullanılan kapsüllerin bir tanesinin patlaması halinde diğerlerinin de patlayabileceği, gecikmeli kapsül kullanımının kademelere uygun yapılmadığı, ateşci elbiseler %65 den fazla polyester içerdiğinde statik yük taşıdığı belirtilmiştir. Bu kapsamda, Kurumumuzda kullanılan kapsüller MKE yapımı (A) tipi (0,18 Amper) kapsüller olduğu için, 2088/43/EC direktifine uygun gazlı kömür ocaklarında kullanılan ateşleme enerjisi daha yüksek (U) tipi (0,45Amper) daha güvenli kapsüllerin temini için Makine ve İkmal Daire Başkanlığına yazılmıştır. Ayrıca, Almanyada uygulanan güvenli tip patlayıcılarla ilgili yasal mevzuat türkçeye çevrilerek ilgili birimlere gönderilmiştir. Makine ve İkmal Daire Başkanlığı (U) tipi kapsüllerin temini için MKE Kapsül Fabrikası Müdürlüğü yetkilileri yaptıkları görüşme sonunda; 46

48 -U tipi kapsüllerin üretimi için Avrupa normlarına uygunluk açısından zorunlu olarak iki yıldır çalışma yapıldığı ve üretim aşamasında olduklarını, patlatma testleri yaptıklarını ve olumlu sonuçlar aldıklarını, verimlilik raporları hazırlanarak imza aşamasına gelindiği, -Fabrika yönetimi ve teknik elemanları, Kurumumuz kömür ocaklarında U tipi kapsülleri ile deneme yapmak, teknik özellikleri, kullanım farklılıkları, ateşleme sistemi ve manyetolar ile bilgi vermek üzere tarihinde Zonguldak a gelmişlerdir. U tipi kapsülleri Üzülmez Tim de bir galeride denenmiştir. İSSA Patlatma Uzmanı Mr.Martin HANELT raporda, kapsül tellerinin birbirine eklendiği uçları izole etmek için plastik izole kılıfların kullanılması gerektiği belirtilmesi üzerine Müesseselerin ihtiyacı olan plastik izolatör miktarı belirlenmiştir. İlk etapta adet plastik izolatörün ihale yolu ile temin edilmesi için teknik şartname taslağı hazırlanarak Makine ve İkmal Daire Başkanlığına gönderilmiştir. İSSA Tahkimat Uzmanı Mr.Michael Kulassek tarihleri arasında Kozlu Müessesinde teknik incelemelerde bulunmuştur.milopera( Kurul) ayakta jackpotların denemesi yapılmıştır. Mr. Kulassek tarafından hazırlanan Milopero Ayak tahkimati ile ilgili rapor tüm müesseselere ve ilgili Daire Başkanlıklarına gönderilmiştir.damar kalınlığı 1,5-3 metre, damar eğimi derece ve 144 metre uzunluğundaki milopero ayakta, damar eğimi istikametinde her 6 m de bir domuzdamı kurulacak, jackpot vasıtasıyla ahşap direkleri aktif hale getirilerek, ahşap direk yoğunluğu 0,83 direk/m 2, ayak randımanı 4,7 ton/yevmiye olacak şekilde optimize edilmiş ayak tahkimat tasarımı yapılmıştır. Kozlu Tim den İşletme Müdürü Nihat KAYABALI, 5.Ocak Mühendisi Özcan YARALI, 5.Ocak Teknikeri Mustafa ÖZTÜRK ve İşgüvenliği ve Eğitim Daire Başkanlığından Şube Müdürü Ramazan KARAASLAN 26 Ağustos- 2Eylül tarihleri arasında Almanya nın kuzeyinde Tecklenburger havzasında tam mekanize Antrasit kömür üretimi yapan İbbenbüren kömür işletmesine teknik incelemelerde bulunmuştur. Yeraltı kazı makineleri, bilgisayar destekli yerüstünden uzman elemanlar tarafından çalıştırılan ocak ile hazırlanan rapor Eğitim Şube Müdürlüğüne gönderilmiştir. ISSA Minnig Uzmanı BAYER ve Mr.Michael KULASSEK tarihleri arasında Kozlu Müessesinde havalandırma ve ga ve toz patlamalarının önlenmesi amacı ile teknik incelemelerde bulunmuştur. Uzmanların hazırladığı raporda, galerilerde yangından etkilenmeyecek ahşap malzeme kullanılmayan bölümler hazırlanması, yeni sürülecek galerilerde yanmaz kama ve fırça, çelik hava kapıları, taban ve hava dönüş yollarına taş tozu serpme yerine Magnezyum klorit tuz çözeltisi kepeklerinin serpilmesi,,taban yollarında da su barajlarının kurulması, yangın söndürme şebekesi(400lt, 1,5 bar akış basıncı ) tüm ocak acıklıklarında ayaklar dahil kullanıma hazır halde bulundurulması, infilak ve yangından koru(u)ma planlarının hazırlanması, vantüplerin antistatik özellikte olması ve havalandırma mühendislerinin direkt Müessese Müdürüne bağlanması konuların içeren raporu vermiştir. Rapor tüm birimlere gönderilmiştir. Kozlu Müessesesi tarafından -630 katı Namurien sahasının tahkimat tasarımı talep edilmiş ve ISSA Minnig Uzmanı BAYER ve Mr.Michael KULASEK tarafından hazırlanan Kozlu Müessesi 630 katı tahkimat tasarım çalışmalarında, galeri konverjans(hasar durumu) durumuna göre 4 kategoriye ayrılmıştır. Bu 4 bölüme ayrılan galeri için tümünde dört parçalı TH bağları kulanılarak hasarın durumuna göre tahkimatın üzerine keson olacak şekilde jute kumaş perde ile kapatmak ve tahkimat cidarlar arasındaki boşluğu tamamen betonla doldurulması, kaya saplamalarıın tabana 1,5 m ve 2,5 m enjeksiyonlar yapılması ve bağ aralıkları 1.0m den 0,80m ye düşürerek her kategori için farklı bir tahkimat tasarımı yapılmıştır.rapor Kozlu müessesesine ve ilgililere gönderilmiştir tarihlaeri arasında Genel Müdür Burhan İnan, Kozlu Müessese Müdürü Kazım EROĞLU, İşletme Müdürü Nihat KAYABALI ve Alev Sızdırmazlık Şube Müdürü Ramazan KARAASLAN İspanya Leon Mackina Vestfalya Kömür İşletmesinde yarı mekanize (ahşap 47

49 tahkimat + Tambur kesici) üretim yöntemini görmüş, incelemerde bulunmuştur. İSSA Minig uzmanları ve ocak yetkilileri ile üretim yöntemi hakkında ayrıntılı bilgiler edinmiştir. Uzmanlarının Tespit ve Önerileri - Daha güvenli tip patlayıcılar kullanılması ilgili çalışmaların yapılması, -Ateşleme teli ile kapsül telinin bağlantı noktalarında plastik izolatör kullanılması, - Ateşleme mesafesinin 200 m den az olmaması, - Ateşleme kablosunun zarar görmemesi için kapsül telleri ile bağlanma noktasında 20 m lik zırhlı hortum kullanılması, - Ateşleme tellerinin parçalı yapıda olmamasını, Ateşleme devrelerinin devre kontrol cihazı ile kontrol edilerek ateşlemelerin yapılması, - Patlayıcı madde dumanlarından korunmak için vantüpten sığınaklar (BHTİ) yapılması, - Patlatma mühendislerinin C tipi sertifikalı ateşleyici seviyesinde eğitimleri, - Her lağımda bir ateşleme ve delgi talimatı bulunması, - Delme noktalarının boya ile işaretlenmesi, - U tipi kapsüllere uygun manyeteo ve diğer ekipman temin edilmesi, - Ateşleyicilerin kimyasal maddelere dayanıklı, antistatik eldivenler kullanması, - Arınlara daha fazla hava verilmesi, - Her müessesede veya işletmede patlatma mühendislerinin eğitimi ve yetiştirilmesi - Risk değerlendirme çalışmaları için işgüvenliği mühendislerin seçimi ve Müesseselerce yapılan risk değerlendirme çalışmalarının gözden geçirilerek yeknesaklığın sağlanması, RAG için bu konuda bir yazılım yapıldığı Kurumumuza da adaptosyon yapılabileceği belirtilmiştir. - Ayak tahkimatı; Jackpotlar vasıtasıyla ağaç direklerin aktif hale getirilerek vurulması, - Her müessesede veya işletmede Tahkimat mühendislerinin yetiştirimesi -Havza da ana galeriler de kullanılan rijit bağ-ahşap kama-fırça tahkimatı yerine daha uzun ömürlü ve dayanıklı olan çelik hasır-kaya saplaması - beton tahkimat - TH bağ kombinasyonu uygulanması - Taban ve hava dönüş yollarına taş tozu serpme yerine Kalsiyum klorit tuz çözeltisi serpilmesi - Taban yollarında su barajlarının kurulması -İnfilak ve yangından koru(n)ma planlarının hazırlanması -Genel Müdürlükte Patlatma Mühendisliği ve Tahkimat Mühendisliği birimi kurulması, patlatma ve tahkmat mühendislerinin bu birime bağlanması, - Ocaktaki pet şişeleri ve diğer çöpler için bir plan yapılarak dışarı çıkarılması, çöp sorunun çözümü için çalışmaların başlatılmasını önermişlerdir. 5 Nisan 2013 tarihinden itibaren AB normlarına göre patlayıcı maddeler kimlik numaraları olmadan kullanılmayacağından konu tarihinde Kurumumuza gelen MKE yetkililerine iletilmiştir. MKE yetkilileri 5-6 ay içinde U tipi gecikmeli kapsülleri üreteceklerini taahhüt etmiştir. Her Müessese den patlatma mühendisi olarak eğitilecek mühendisler tespit edilerek bu mühendislerin en azından C ehliyeti sahibi olabilmeleri için tarihlerinde Patlatma Mühendisleri Derneğin den ve tarihlerinde Türkiye Maden Mühendisler Odasın dan patlatma eğitimi alınmıştır yılında, bir örnek galeri ilerlemesi TH tahkimatı ve tahkimat arkası dolgu hortumları ile desteklenmesi ile gerçekleştirilecektir. İspanyada uygulanan hafif metal alaşılmı direlerin ATEX M2 gurubu olduğu ve gazlı ocaklarda uygulanmasının mümkün olamayacağı bildirilmiştir. Jackpot uygulaması ve yarı mekanize kazı sistemleri ile üretim yapılmasına ilişkin çalışmalar devam etmektedir Mevzuat ç alışma mevzuatını İş Kanunu, Maden Kanunu, SSK Kanunu, İş Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü,Maden ve Taş Ocakları ile Açık işletmelerde Alınacak İşçi Sağlığı ve iş Güvenliği Tedbirleri Hakkındaki Tüzük, Parlayıcı Patlayıcı Maddeler Hakkında Tüzük ve bu tüzülere 48

50 ek olarak çıkarılan yönetmelikler oluşturur. Maden işletme faaliyetleri mevzuat hükümlerine uygun olarak çalışmalar sürdürülmektedir Sayılı İş Kanunu tarihinde, 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Knaunu tarihinde sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir sayılı Yasa gereği çeşitli yönetmelikler hazırlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmeliklere göre Kurumumuz çalışma yönergeleri hazırlanmaktadır. Ancak 6331 sayılı iş sağılığı ve güvenliği yasasının çıkmasından sonra 4857 Yasa gereği hazırlanan yönetmelikler, yeni yasa ile uyumlaştırılmaktadır. 1. İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği 2. Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik 3. Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağ. ve Güv.Önlemleri Hak. Yönetmelik 4. Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği 5. Gürültü Yönetmeliği 6. İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği 7. Çalışanların İş Sağ. ve Güv. Eğit. Usul ve Esasları Hak. Yönetmelik 8. İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağ. ve Güv. Önlemlerine İlişkin Yönetmelik 9. Kanserojen ve Mutajen Mad. Çalış. Sağ. ve Güv. Önlemleri Hak. Yönetmelik 10. Kimyasal Mad. Çalış. Sağ. ve Güv. Önlemleri Hak. Yönetmelik 11. Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği 12. Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kull. Hak. Yönetmelik 13. Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik 14. Yeraltı ve Yerüstü Maden Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği 15. Sondaj İle Maden Çıkarılan İşlt. Sağlık ve Güv.Şartları Yönetmelik 16. Titreşim Yönetmeliği 17. Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği 18. Geçici veya Belirli Süreli İşlerde İş Sağlığı ve Güvenliği 19. İşyerlerinde İşin Durdurulmasına veya İşyerlerinin Kapatılmasına Dair Yönetmelik 20. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları Hakkında Yönetmelik 21. İşyeri Hekimliği Yönetmeliği 22. İş Güvenliği ile Görevli Mühendis veya Teknik Elemanların Görev, Yetki ve Sorumlulukları Yönetmeliği 23. Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği 24. Sağ. Kur. Bak. Günde Ancak 7,5 Saat veya Daha Az Çlş. Gereken İşl. Hak. Yön. 25. Vardiyalı Yürütülen İşlerde Çalışmalara İlişkin Özel Usul ve Es. Hak. Yönetmelik 26. Sanayi,Ticaret Tarım ve Orman İşlerinden Sayılan İşlere İlişkin Yönetmelik 27. İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin Risk Gurubu 28. İş Kanununa İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği 29. İş Kanununa İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği 30. Çevre Yönetmeliği 31. Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği 32. Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik 33. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik vbg. 34. İş güvenliği ile Görevli Mühendis ve Teknik Elemanların Görev, Yetki ve Sorumlulukları ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkındaki Yönetmelik tarih sayılı ile yürürlüğe girmiştir. Yönetmelik gereği 300 den fazla işçi çalıştıran her işletmede bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilmesi gerekmektedir. Bu amaçla Müesseselerde görev alan İş Güvenliği Şube Müdürlerinin TTK, YK kararı ile İş Güvenliği uzmanı olarak görevlendirilmişlerdir. 35. Yayınlanan bu yönetmeliklerde çalışma şekil ve yöntemlerinde değişiklik gerektiren çeşitli hükümler mevcuttur. Bu kapsamda işyerlerinde Yönetmelik hükümlerine uyumu için Sağlık ve Güvenlik Dökümanı hazırlanması ve Risk analizi ve değerlendirmesi yapılması gerekmektedir. 49

51 Haziran 1985 tarihinde kabul edilen 3213 saylı maden Kanunu, 5177 sayılı yasas ile 5 Haziran 2004 tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak bazı maddeleri değiştirilmiştir sayılı Maden Kanunu Uygulama Yönetmeliği tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. 37. Maden Kanunu ve Uygulama Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde Her işletme sahasında İşletme müdürleri Teknik nezaretçi olarak atanmıştır. 38. Yönetmelik gereği Daimi Nezaretçilerin isimleri Maden İşleri Genel Müdürlüğü (MİGM) e bildirilmiştir. 39. Maden ve Taş ocakları ile işçi sağlığı ve iş güvenliği tedbirleri hakkındaki Tüzük gereği teknik nezaretçiler tarafından hazırlanması gerekli olan 19 adet yönerge kitapçığı (1987) yılında hazırlanarak yayınlanmıştır. 40. Dünya Bankası kanalıyla alınan yeni teçhizatlar ve gerekli görülen diğer konularda 15 yeni yönerge hazırlanmıştır. 41. Tüzük ve Yönerge hükümlerinin yerine getirilmesi için ihtiyaç duyulan yeni yönergeler hazırlanarak yürürlüğe konulmaktadır. 42. Amerika Birleşik Devletleri Yeraltı Kömür Madenleri Nizamnamesi (30 CFR 75 ) tercüme edilerek bastırılmıştır. 43. Hazırlanan yönergelerin bir kitap haline getirilmesi ve redaksiyon çalışmaları devam etmektedir. 44. Kuzey Ren Westfalye Eyaleti Maden Emniyet Nizamnamesi isimli kitap 1997 yılında tercüme edilmiştir. 45. Tozla mücadele yönetmelik değişikliği için katkı yapılmıştır. 46. Risk analizi ve Risk Değerlendirmeleri için eğiticilerin eğitimi tamamlanmıştır. 47. Tüm işyerleri ile ilgili İş Akış Şemaları ve Çalışma Talimatnameleri hazırlanmaktadır. 48. AB mevzuatına uyum kapsamında 2004 yılında Alevsızdırmazlık (ALSz) Test İstasyonumuzda ve TSE İzmir Ex-Ar-Ge Laboratuvarında incelemeler yapmış bulunan AB ATEX Uzmanının verdiği raporla ilgili ALSz istasyonun akredite edilmesi ve perseoneli eğitimi ilgili çalışmalarımız sürdürülmektedir. 49. Maden ve Taş Ocakları ile Açık İşletmelerde Alınacak İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tedbirleri Hakkında Tüzük, İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tedbirleri Hakkında Tüzük, Yapı İş Tüzüğü ve Parlayıcı Patlayıcı Maddelerle ilgili Tüzük yerine yayınlan Yönetmelikler Tüzük hükümleri hakkında Bakanlığa görüş bildirilmiştir. Danıştay bu Tüzüklerin yürürlükte kalkmaları yönünde karar verilmiştir. 50. Çalışma Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikler gereği yeni iç yönetmeliklerin hazırlanması için 23 e yakın komisyon oluşturularak çalışmalara başlanmıştır. 51. Tüm işyerleri ile ilgili İş Akış Şemaları ve Çalışma Talimatları, El kitapçıklarının Prosedürler hazırlanması için çalışmalar sürüdürülmektedir. 52. Maden Kanunu ve uygulama Yönetmeliği Değişiklik tasarısı için yapılan çalışmalar takip edilmiştir. 53. Her türlü müteahhitlik, taşeronluk ve hizmet alımları ile ilgili Genel Emniyet Şartnamesi hazırlanarak İhale Sözleşmelerine ilave edilmiştir Şahıslarla ilgili hizmet alım Sözleşmelerine esas olan Genel Güvenlik Şartnamesi hazırlanarak İhale Sözleşmelerine ilave edilmiştir. 55. İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Kurul çalışmaları için bir iç yönetmelik hazırlanmıştır. 56. Yangına Karşı Alınacak Önlemler Yönergesi hazırlanmıştır. 57. Pnömatik domuzdamı yönergesi hazırlanmıştır. 58. Yüksek Basınçta Delme-Patlatma yönergesi hazırlanmıştır. 59. Monorayla nakliyat yönergesi 60. Kuyularda taşıma yönergesi hazırlanmıştır. 61. Havalandırma yönergesi hazırlanmıştır. 62. TTK ödül yönetmeliği hazırlanmıştır. 50

52 63. Tehlike bildirme ve öneri talimatı hazırlanmıştır. 64. Tehlikleri belirleme ve Risk tayini talimatı hazırlanmıştır. 65. Domuzdamı sıktırma yastığı çalışma talimatı hazırlanmıştır. 51

53 3. A L E V S I Z D I R M A Z L I K Ş U B E M Ü D Ü R L Ü Ğ Ü ALSz Test İstasyonu Faaliyetleri Alev sızdırrnazlık (ALSz) Test İstasyonu; Patlayıcı ortam olarak adlandırılan yanıcı katı, sıvı ve gaz maddelerin üretilip işlendiği depolandığı iş yerlerinde, iş güvenliği bakımından tüzük ve yönetmeliklerle kullanılması zorunlu olan Alevsızdırmazlık özellikteki cihazların inceleme ve testler neticesi sertifika- imal lisansı vermek üzere Maden Dairesine bağlı olarak Türkiye deki imalatının gerçekleştirmek için kurulmuştur. ALSz Test İstasyon yönetmeliği 19 Eylül 1973 gün sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır. İstasyon, kuruluş safhasında bina, teçhizat ve personel sorunlarının çözümü için ve tarihli Bakanlık onaylı protokollerle Ereğli Kömürleri İşletmesi( EKİ) bünyesinde yer almıştır. Test İstasyonu ALSz bilgi birikiminin bulunması ve ALSz cihazların MAZ da imal edilebilme imkanı nedeni ile Zonguldak ta ve EKİ bünyesinde kurulmuştur. ALSz Test İstasyonu; patlayıcı ortamlarla ilgili Türk Standartları (TS ) ve yabancı standartlara göre sürdürmekte, inceleme ve test neticesi başarılı olan müracaatlara ait sertifika-imal lisansları hazırlayarak ETKB lığı Maden İşleri Genel Müdürlüğü onayına sunmaktadır. ALSz Test İstasyonu faaliyetlerini Gümrük Birliği Anlaşması 2003 yılına kadar patlayıcı ortamlarla ilgili ulusal ve uluslararası standartlara göre sürdürmüş; inceleme ve test neticesi başarılı olan firmalara sertifika-imal lisansları vermiş ve günümüze kadar ALSz konusunda ülkemizde tek olma özelliğini taşımıştır tarih ve sayılı T.C Resmi Gazete de yayınlanan Patlayıcı Ortamlarda kullanılan Elektrikli Cihazlar ve Koruyucu Sistemler ile ilgili 94/9/AT ATEX Direktifi; test istasyonlarının Onaylanmış Kuruluş (Notified Body) olmasını öngörmektedir. Diğer bir deyişle test istasyonlarının; vereceği sertifikaların anılan Direktif hükümlerine göre Ülkemizde ve Avrupa çapında geçerliliğini sağlamak üzere yeniden yapılanması zorunlu hale gelmiştir yılları arasında yapılan ALSz Belgelendirme çalışmaları ile kazanılan 30 yıllık tecrübe ve bilgi birikimi göz önünde tutularak ALSz Test İstasyonunun ATEX Direktifine uygun olarak yeniden yapılanma çalışmalarına başlanmıştır. Bu amaçla ALSz rehabilitasyonu projesi hazırlanmıştır. Proje kapsamında mevcut tesis yeniden düzenlenmiş, personel eğitimi ve çeşitli cihazların satın alımı gerçekleştirilmiştir tarihinde TTK, ALSz Test İstasyonu ve PTB (Physicalisch Technische Bundesanstalt- Almanya ) Belgelendirme Kuruluşu yetkilileri ile TTK - PTB 5 yılllık bir işbirliği imzalanmıştır. Bu çerçevede PTB tarafından TTK ALSz Test İstasyonuna digital elektronik kontrollü test cihaz ve donanımları yaklaşık bedeli Euro olan ALSz test ekipmanı hibe edilmiş ve ekipman PTB Yetkilisi Prof.Dr. Uwe KLAUSMEYER tarafından ALSz test istasyonuna teslim edilmiştir. PTB uzmanı Mr. Kuhne tarafından teçhizatın kurulumu yapılarak, kullanıcı personel eğitilmiştir yılında PTB den Euro değerinde test teçhizatı satın alınmıştır. ALSz teknik personeli, akreditasyon için gerekli ve standardına ve standardına göre 15 gün sure ile Almanya da eğitilmiştir Patlayıcı Ortam Cihazlarının Sertifikalandırılması Normal Şartlar Altında (NŞA) yanıcı olan katı, sıvı ve gazlar hava içinde belirli oranda bulunduğunda ve bir enerji verildiğinde patlama özelliği göstermektedir. Patlayıcı ortamlar iki ana guruba ayrılmaktadır. Gurup 1 ( Metan gazlı, kömür tozlu madenler) Gurup 2 A,B, C ( Metan gazı dışında kalan gaz ve buharlar) Maden ve Taşocakları ile Açık İşletmelerde Alınacak İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tedbirleri Hakkındaki Tüzük ve Parlayıcı, Patlayıcı Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışan İş yerlerinde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük gereği, patlayıcı ortamlarda elektrikli cihaz ve donanımlarının 52

54 ALSz sertifikalı olmasını şart koşmaktadır. Patlayıcı ortamlarda çalışan cihaz ve teçhizatlar ortamı patlatmayacak, ısı ve enerjiyi dışarı çıkarmayacak şekilde imal edilmeleri gerekmektedir. Sertifika Müracaatları ALSz Test istasyonunun kuruluşundan bu yana muhtelif firmalar tarafından yapılan toplam müracaat adedi 387 ya ulaşmıştır. İnceleme ve testler neticesinde 230 cihaza sertifika verilmiştir. Bu sertifikalardan imalat lisans şartlarına uymayanların lisansları iptal edilmektedir. İnceleme ve Testler Yıl içerisinde yapılan inceleme, test ve kontrol neticeleri; - Patlayıcı ortamlarda kullanılan kabloların MGM şartnamelerine göre fiziksel ölçü ve geometrik boyut kontrolları, - Kabloların MGM 108 şartnamesine göre alev geciktiricilik testleri, - Toz maskelerinin TTK şartnamesi ve TS EN 149 a göre yanmazlık testleri, - Bir yıl süreli olarak verilmiş bulunan sertifika imal lisanslarının sınırlayıcı şartlarına firmaların, yıllık imalat takip föyleri - Yıl içinde kullanıcı teslimatlarına ait kalite kontrol raporlarının denetlenmesi sonucunda oluşturulan İmal Lisansı Süre Uzatım Raporları verilmektedir. ALSz Sertifikalama İşlemleri İnceleme ve testler neticesi başarılı olanlar için sertifika imal lisansı düzenlenerek ETKB Maden İşleri Genel Müdürlüğü onayına sunulmaktadır. Unvan değişikliği olan bir firmaların sertifika imal lisanslarında gerekli değişiklikler yapılmak sureti ile hazırlanan yeni sertifika imal lisansı Maden İşleri Genel Müdürlüğü (MIGM)nce onaylandıktan sonra müracaatçısına gönderilmektedir. c-alsz Test İstasyon Ücretleri ALSz Müracaat Ücretleri TTK hariç diğer müracaatçı firmalardan ALSz Test İstasyonuna Müracaat ücreti olarak ETKB MIGM adına kayıtlı TC Ziraat Bankası Ankara Yenişehir Şubesindeki nolu hesaba + KDV ile birlikte yatırılmaktadır. Test Ücretleri TTK hariç diğer müracaatçı firmalardan cihaz inceleme, test rapor ve lisans ücretleri olarak TTK nın Ziraat Bankası Zonguldak Şubesindeki 986 nolu hesaba + KDV ile birlikte yatırılmaktadır. d-alsz Cihaz Şartnameleri ALSz cihazların imalatı için genel standartlardan ayrı özel standart ve şartnamelerin hazırlanıp yayınlanması ALSz test İstasyonu tarafından gerçekleştirilmiştir. Çoğunluğu Gurup 1 olmak üzere Maden Dairesi Adına 17 adet şartname (MGM Şartnameleri) hazırlanıp Maden Dairesi Başkanlığı (MDB) tarafından onaylanarak Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Bunlar; Madenci Baş lambası, Kablosu, ALSz dizel Lokomotif, ALSz Güç Trsfosu, Alev Geciktirici lastik ve PVC kablolar ALSz kablo Glendleri Birleştirici Fiş ve Prizler gibi. 53

55 e-alsz Cihazların Bakım ve Kontrolları TTK MAZ üretimi olan; Devre Kesici Yol verici Star-Stop Butonu Limit Şalter İkizleme Parçası Aydınlatma Trafosu MAZ 18.5 kw Motor MAZ 37 kw Motor Kablo başlığı cihazları için Gurup 1 Maden ocağında kullanılabilirlik sertifikası almıştır. İmal lisansları her yıl süre uzatım raporları ile uzatılmaktadır. TTK da patlayıcı ortamlarda kullanılan muhtelif sertifkalı cihazların zamanla ALSz özelliklerini yititip yitirmedikleri Tüzüğün 291. maddesi gereği testleri yapılmaktadır. TTK Müesseselerinde çalışan ALSz cihazlarının periyodik kontrolleri ve Maden Emniyet Tüzüğü gereği TTK Müesseselerine ait muhtelif tipte manyetonun her ay periyodik olarak kontrolları ve ayarları yapılmaktadır. ALSz Bakım ve Test hizmeti talep eden kuruluşlara ücreti mukabili hizmet verilmektedir. 54

56 4. E Ğ İ T İ M Ş U B E M Ü D Ü R L Ü Ğ Ü Kurum kuruluşundan bu güne kadar yer altı maden iş kolunda okul görevi görmüştür. Maden işçilerinin, nezaretçi ve mühendisine kadar tüm çalışanların eğitimine büyük katkıda bulunmuştur. Daire başkanlığının amacı gelişen teknolojileri yakından takip ederek mevcut insan gücü potansiyelini değerlendirmek ve nitelikli insanlar yetiştirmektir. Bu amaçla Kurum işyerlerinde üretim, verimliliği artırmak, iş kazalarını azaltmak işsağlığı ve güvenliğini temin etmek için 1964 yılından bu tarafa eğitim tesislerinde ve müesseslerde yetiştirme, gelitirme ve intibak ve meslek kursları ve seminerler düzenlenmektedir. Avrupa Topluluğundan sağlanan 5.5 milyon ABD $ hibe kredi ile Kurum eğitim merkezi yeni teknolojilere uygun makine ve ekipmanla donatılarak çalışanlara çağdaş eğitim verilerek bilgi ve becerileri geliştirmeye çalışılmaktadır. İş yerlerimizde sürekli eğitim sloganı ile hareket etmektedir. Eğitimin Hedefleri : - Kuruma yeni katılan elemanların süratle işe alıştırılmaları, mevcut elemanların mesleki gelişmelerini sağlamak. - Yeni gelişmelerin, metot, makine ve ekipmanın araştırılması ve uygulanmasını sağlamak. - İş kazalarını en aza indirmek. - Üretimde kullanılan makine, ekipman, malzeme ve yedek parça ve yakıt masraflarını en aza indirmek. - Zamanı effektif kullanmak, israf ve kayıpları en aza indirmek. - Bakım masraflarını azaltmak. - Nezaretçi, mühendis ve yöneticiler modern yönetim usul ve esaslarını öğretmek. - Teknik ve idari personele yabancı yayınları izleyebilmesi için yabancı dil eğitimi vermek. - Bilgisayar kullanımını yaygınlaştırmak. - Boşalan kadrolara eleman yetiştirmek. - Terfi ve nakil esasları çerçevesinde elemanları eğitmek. - Personelin çevre konusunda duyarlı kılmak. - Personel arasındaki sosyal aktivititeleri geliştirmek, motivasyonun u sağlamak. - Personelin çeşitli eğitim ihtiyaçlarını karşılamak, kurumun tanıtımını yapmak. - Personelin kurum dışında düzenlenen eğitim faaliyetlerine iştirak etmesini sağlamak, bilgi ve becerilerinin artırılarak uygulanmasını sağlamak Kurslarin Temel Esaslari Kurslara katılma, kurs sonu belgelerinin tanzimi, sınavlar gibi konular kurslara ait yönerge ve eğitim programında belirtilen esaslar dahilinde yürütülecektir. Kursiyerler ; aranan şartlar ve pozisyonlara uymadığı takdirde kursa alınmaz. Kursa 1/8 oranında devamsızlığı olanın kursla ilişiği kesilerek, kurs sonu yapılacak sınava alınmayacakları gibi kendilerine Kurs katılma belgesi de verilmez. Armutçuk,Amasra Müesseselerinden gelen kursiyerlerin sosyal ihtiyaçları kursun yapıldığı yere en yakın sosyal tesislerde karşılanır. Kurslar; Daire Başkanlığımızın koordinasyonu altında Müesseselerin eğitim başmühendisliklerince organize edilir. 3-2 Kurslarin Uygulama Esaslari Müesseselerde veya birimlerde açılacak olan kurslar : kursların başlangıç tarihinden en az 15 gün önce ; Kursun adı, kursa katılacak elemanlar ( EK:1), Eğiticiler ve kursun ayrıntılı ders programı (EK:2) ve kurs bitiminde bir hafta sonra da kurs sonrası bildirim formu (EK:3) 55

57 Eğitim yapan birim tarafından 2 nüsha olarak düzenlenerek Eğitim Daire Başkanlığına bildirilecektir. Bir nüshası da ilgili birimde kalacaktır. Kursların açılabilmesi için en az 10 kursiyerin katılımı gerekmektedir. Bu sayının altında kursiyer olması halinde kursun niteliğine göre açılıp açılmaması ilgili birime bağlıdır. Eğitim Daire Başkanlığında açılacak kurslar, katılan personelin çalıştığı Müessese veya Müdürlüklerin koordinasyonu ile yürütülür. Kurs sonunda yapılacak sınavlarda başarılı olanlara kurs sonu Başarı Belgesi, Ehliyet gibi belgeler, sınav yapılmayan kurslarda ise Katılım Belgesi tanzim edilir. Eğitim programında olmadığı halde Müesseseler ve Şube Müdürlüklerince açılması yararlı görülen kurslar Eğitim Daire Başkanlığına bildirilmesi durumunda açılabilir. Kurs öncesi ayrıntılı ders programı ve kurs sonu bildirim formu gönderilmeyen kurslarda görev alan eğitici kadro ile ders verme müsaadesi olmayan ve fakat kurslarda görev alan eğitici elemanlara ders ücreti ödenmez. 4- Sanat Değişimi Öncesi Kurslar Çeşitli nedenlerle çalıştığı sanattan başka bir sanata geçecek olan işçiler Toplu İş Sözleşmesinin 15.maddesinin c fıkrası gereğince yeni geçecekleri sanatla ilgili olarak 3 gün teorik, 2 gün pratik eğitime tabi tutulurlar. Bu kurslarda Eğitim görevlisi : o iş yerinin yetkili amiri tarafından belirlenecek ve bu eğitici, kursiyerlerin yetiştirilmesinden o sanatla ilgili bilgi ve becerisinin artırılmasından sorumlu olacaktır. Kurs sonunda kursa katılım belgesi düzenlenecek ve kursiyer bu belgeyi aldıktan sonra sanat değişimi için sınava girecektir. Bu sınavda başarılı olan işçinin sanat değişimi için gerekli belgeleri düzenlenecektir. 5- Kurum Dişindaki Eğitim Faaliyetleri Kurumumuz dışındaki diğer Kamu ve Özel Kuruluşlarda düzenlenen kurs, konferans, Sempozyum gibi eğitim faaliyetlerine Kurumumuz personeli, ilgili makamların onayı ile iştirak ettirilir. Kurum dışındaki bu eğitim faaliyetlerine katılan personel, dönüşlerinde katıldıkları eğitim faaliyetleri ile il gili açıklayıcı bir raporu Eğitim Daire Başkanlığına gönderir. Hazırlanmış olan eğitim programındaki kurslardan Kurumumuz dışındaki diğer kamu ve özel kuruluş katılımcıları da ücreti karşılığında yararlandırılırlar. Ancak; Bu taleplerde katılımcı sayısı 10 ve üstünde ise kuruluşların istedikleri tarihlerde ve sadece kendi katılımcıları için açılır. Katılımcı sayısı 10 nun altında ise talep edilen kurs, programımızda belirtilen tarihlerde ve Kurumumuz katılımcıları ile birlikte verilir. Kuruluşların talepleri halinde; katılımcılar Kurumumuzun sosyal tesislerinden faydalandırılırlar. 4.1 Hizmet Öncesi Eğitim Eğitim Daire Başkanlığının gözetiminde işe yeni giren işçilerin işe intibakları için intibak kursları düzenlenmektedir. Bu eğitimlere kurum dışı ve özel sektörden gelen kişiler ücretli katılmaktadır. a- İntibak Eğitimi Yeni giren işçilerin işe intibakları için Eğitim dershanelerinde ve Müesseselerimizde muhtelif tarihlerde (4 hafta) süreli olarak düzenir. Eğitim süresi en az 20 en çok 45 iş günüdür. Özel sektör veya diğer kuruluşlardan gelen talepler doğrultusunda hızlandırılmış intibak eğitimi ( 1) hafta süreli olarak verilmektedir. 56

58 b- Oryantasyon Eğitimi Yeni işe giren sözleşmeli veya kadrolu personel (3) ay süreli oryantasyon eğitimine tabi tutularak iş yerlerini ve yapılan işleri tanıması sağlanmaktadır. c- Staj İşleri Üniversite ve Yüksekokul öğrencilerinden her yıl yaklaşık 550 öğrenci ücretsiz olarak Kurumumuz işyerlerinde staj yapmaktadır. Üniversite öğrencilerinden her yıl ortalama 10 öğrenci Kurumumuzda bitirme ödevi yapmaktadır. Teknik lise öğrencilerinden 150 civarında öğrenci Kurumumuz işyerlerinde staj yapmaktadır Sayılı Yasa gereği işletmelerde meslek eğitimi yapamayan 110 ün üzerinde öğrenci Kurumumuz işyerlerinde staj yapmaktadır. Yüksek öğrenim öğrencilerin stajları için yasal bir statülerinin ve stajerlerin sosyal güvencelerinin bulunmaması bir handikap yaratmaktadır. 4.2 Hizmet İçi Eğitim a- Kurslar Kurumumuzda eğitimler HİE yönetmeliği gereği Daire Başkanlığı tesislerinde ve müesseselerde gerçekleştirilmektedir. Daire Başkanlığımız personeli tarafından spesifik konularda temel eğitimler (yetiştirme kursları) ve tekrarlama kursları düzenlenir. Kurslar için gerektiğinde kurum içi veya kurum dışı kuruluşlardan eğitmen talep edilir. Eğitim programları yapılırken tüm birimlere yazılarak açılacak kurslar belirlenir. Ayrıca yıl içinde özellik arz eden konularda kurslar düzenlenir. Kursa katılan personele kurs katılım belgesi/ başarı belgesi verilir. TİS gereği yeraltında çalışan nezaret, Pano ayak üretim, Hazırlık, Elektromekanik, sınıflarında çalışanlar ve en çok kaza tekrarlanan işlerde çalışanlar yılda en az 5 biş günü tekamül- veya tekrarlama eğitimine katılmak zorundadır. Müesseseler tarafından Ferdi Gaz Maskesi Kullanım Kursu: Baş madenci Tekamül Kursu İşçi Sağlığı ve İş güvenliği Kursu, Kancacı tekamül Kursu: Komprosörcü Kursu, Kuyu Vinççi Yetiştirme Kursu Nakliyatçı Kursu, Pano Ayak Üretim İşçisi Tekamül Kursu, Sinyalci Yetiştirme Kursu: Lokomotif Sürücü Yetiştirme Kursu: 16-1/d Kursları: gibi çeşitli yetiştirme veya tekrarlama kursları verilmektedir. 1. Barutçu Yetiştirme Kursu: Eğitim dershanelerinde muhtelif tarihlerde (3 hafta) olarak barutçu yetiştirme kursları düzenlenmektedir. Kurs bitiminde sınavda başarı gösterenlere (Barutçuluk Yeterlilik Belgesi) verilmektedir. 2. Barutçu Tekamül Kursu: Barutçuların bilgi tekrarı ve tazelemesi için Eğitim dershanelerinde muhtelif tarihlerde (5 gün) süreli tekamül kursu düzenlenmektedir. 3. Bilgisayar Kullanıcı Yetiştirme Kursu: Eğitim dershanelerinde muhtelif tarihlerde (3 hafta)süreli Bilgisayar Kullanıcı yetiştirme Kursu düzenlenmektedir. Kurs bitiminde katılımcılara katılım belgesi verilmektedir. 4. Bilgi Kayıt Kontrol Görevlisi Yetiştirme Kursu: Eğitim dershanelerinde muhtelif tarihlerde (5 gün) süreli Bilgi kayıt Kontrol görevinde çalışacak personel düzenlenen kurslarla yetiştirilmektedir. Kurs bitiminde tanzim edilen belgeler kendilerine verilmektedir. 5. Daktilografi Yetiştirme Kursu: Eğitim dershanelerinde (7 hafta) süreli Daktilografi yetiştirme kursu düzenlenmektedir. Kurs bitiminde katılımcılara belgeler verilmektedir. 57

59 6. Elektrik Emniyeti Tekamül Kursu: Eğitim dershanelerinde (4 gün)süreli olarak düzenlenmektedir. 7. İşyeri Sağlık Görevlisi Yetiştirme Kursu: Eğitim dershanelerinde (2 hafta) süreli olarak düzenlenmektedir. 8. İngilizce Kursu: Eğitim dershanelerinde yeni başlayanlar ve ileri seviyedeki kursiyerler için 6 ay süreli olarak lisan eğitimi verilmektedir. 9. İş Makinaları Operatörü Yetiştirme Kursu: Eğitim dershanelerinde muhtelif tarihlerde düzenlenen (3 hafta) süreli olarak düzenlenmektedir. 10. Kalorifer Ateşçi Yetiştirme Kursu: Eğitim dershanelerinde muhtelif tarihlerde (10 gün) süreli olarak düzenlenmektedir. 11. Kömür Arını Tahkimat Kursu: Eğitim dershanelerimizde muhtelif tarihlerde (2 gün) süreli olarak düzenlenmektedir. 12. Lokomotif Sürücü Yetiştirme Kursu: Eğitim dershanelerinde muhtelif tarihlerde (5 gün) süreli olarak düzenlenmektedir. 13. Mekanik Emniyeti Kursu: Eğitim dershanelerimizde muhtelif tarihlerde (3 gün) süreli olarak düzenlenmektedir. Kurs bitiminde belgeleri kendilerine verilmiştir. 14. Madencilik Meslek Eğitimi: ÇSGB tarafından çıkarılan yönetmeilk gereği Ağır ve tehlikeli işlerde çalışan işçiler mesleki eğitim almadan çalıştırılmazlar. Milli Eğitim Bakanlığı il Milli Eğitim Müdürlüğü ile yapılan protokol çerçevesinde Pano ayak üretim, hazırlık, Nakliyat, Vinçi, sinyalcilik vbg. Madencilik Meslek Dallarında 5 gün süreli kurslar düzenlenerek çalışanlar MEB ca sertifikandırılmaktadır. 15. Maden Nezaretçi Yetiştirme Kursu: Eğitim dershanelerinde (9 ay) süreli olarak düzenlenmektedir. 16. Ocak Emniyeti Kursu: Eğitim dershanelerinde muhtelif tarihlerde (3 gün) süreli olarak düzenlenmektedir. 17. Sondajcı Yetiştirme Kursu: Eğitim dershanelerimizde (2 hafta) süreli olarak düzenlenmektedir. 18. Saniyeli Kapsül Kullanma Kursu: Eğitim dershanelerimizde muhtelif tarihlerde düzenlenen (2 gün) süreli olarak düzenlenmektedir. 19. Hidrolik Pnomatik Temel Kursu: Eğitim dershanalerimizde muhtelif tarihlerde düzenlenen (2 hafta) süreli olarak düzenlenmektedir. 20. Tahlisiyeci Yetiştirme Kursu: İş Güvenliği Daire Başkanlığında muhtelif tarihlerde (1 hafta) süreli olarak düzenlenmektedir. 21. Tahlisiyeci Tekamül Kursu: İş Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanlığımıza bağlı tahlisiye istasyonumuzda muhtelif tarihlerde (1 gün) süreli olarak düzenlenmektedir. 58

60 b- Seminerler Kurum İçi Seminerler TAHAŞ Tazyikli Hava Sanayi A.Ş,Erten Makine, Flayt Pompa, Binel Danışmanlık, TODAI,. TEDAŞ ve Yurt Madenciliğini geliştirme Vakfı tarafından düzenlenen çeşitli seminerlere Kurum personeli iştirak ederek eğitilmiştir Sayılı Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunu gereği Kurumumuzda uygulanmakta olan Meslek Eğitimi kapsamında Usta Öğretici olarak görevlendirilecek toplam 34 elemanımız Endüstri Meslek Lisesi Müdürlüğü tarafından Başkanlığımızda düzenlenen İş Pedagojisi Kursu ndan geçirilmiştir. Kurum Dışı Seminerler Yurt Madenciliğini Geliştirme Vakfı, TMMOB Jeoloji Mühendisleri, Maden Mühendisleri, Makine Mühendisleri Odası, Barutsan,Türk Tabibler Birliği, Kamu İş, Kamusen, Türkiye Bilişim Derneği, Dünya Enerji Konseyi İzocam, İTÜ, ODTÜ, TEBİAT,Çevre Bakanlığı, TÜSİAT, KALDER gibi kurum ve kuruluşlar tarafından düzenlenen çeşitli mesleki konulardaki seminerlere kurum personeli gönderilerek eğitilmeleri sağlanmıştır. c- Terfi-Sanat Değişimi Ve İşe Giriş Sınavları Terfi ve sanat değişimi sınavlarına katılacak personel en az 3 günlük 15/ 1-c kurslarına katılmak zorundadır yılında muhtelif tarihlerde yapılan terfi sınavlarından 20kişi,(Gen.Müd onaylı)sanat değişimi sınavlarından 83 kişi,işe giriş mülakat sınavından 155 kişi olmak üzere toplam 258, muhtelif tarihlerde yapılan terfi,raporlu sanat değişimi sınavlarından 1113 kişi,işe giriş mulakat sınavlarından kişi gecirilmiştir yılında işe giriş mülakatları için müesseselerde komisyonlar oluşturulmuş, mülakat sınavları İş bulma kurumu yetkililerinin gözetiminde uygulamalı olarak gerçekleştirilmiştir. 4.3 Meslek Eğitimi 3308 Sayılı Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunu gereği Kurumumuzda uygulanmakta olan meslek eğitimi için; 3308 Sayılı Çıraklık ve Meslek Eğitimi Kanunu gereği 144 usta öğretici meslek eğitiminde fiilen görevlendirilmiştir. Her yıl Zonguldak Ticaret Lisesi öğrencileri, Zonguldak Endüstri Meslek Lisesi (EML), Kilimli EML, Çatalağzı Çok Programlı Lisesi, Bartın EML, Bartın Ticaret Lisesi, Beycuma Çok Programlı Lisesi, Kdz. Ereğli Ticaret Lisesi, Kdz.Ereğli EML, Zonguldak EML, Ormanlı Çok Programlı Lisesi, Zonguldak TAMEM ögrencileri, Bartın TAMEM öğrencisi, Güneşli Çok Programlı Lisesi öğrencileri katılmaktadır. Her yıl 700 civarında ML ögrencisi kurumumuzda meslek eğitimine katılmakta usta ögreticiler tarafından öğrenciler takip edilmektedir. 4.4 Burslar Kurumumuz 1986 yılında iş güvenliği konusunda işbirliği sağladığı BMKP Teşkilatı ve ILO kanalıyla tecrübeli mühendis düzeyinde 1-2 az sureli havalandırma,ocak yangınları, metan drenajı toz, gürültü, monitör sistemleri ve genel maden emniyeti konularında 18 tecrübeli mühendis çeşitli Avrupa ülkelerine gönderilerek eğitilmeleri sağlanmıştır. Bu projelerin ve eğitim kurslarının tekrarına çalışılmaktadır. Dünya Bankasının açtığı krediyle yurt dışından temin edilen cihaz ve makinelerle ilgili olarak 1991 yılında 271 personel yurt dışına eğitilmek amacıyla gönderilmiştir. Kurumumuz ile Japonya Uluslararası İşbirliği Ajansı (JICA) arasında yürütülmekte olan Kömür Ocaklarında İş güvenliğini Geliştirme Projesi kapsamında Teknoloji Değişim Programına, Kaza Önleme Teknolojileri programına Kurumumuzdan elemanların katılımı sağlanmıştır. Polonya KOPEX firmasından satın alınan W 70 Faser tahlisiye cihazı ile Alman DRAGER Firmasından satın alınan BG 4 Tahlisiye ve Test Cihazı Haberleşme Setinin bakım ve onarımı konularında Polonya da düzenlenen eğitim programlarına Kurumumuz cihaz bakım elemanları 59

61 iştirak ederek eğitilmiştir. Japonya Kömür Enerji Merkezi Kömür Madenleri Birliği ( JCOAL ) ile Japonya Pasifik Kömür Akış Heyeti ( JAPAC ) tarafından Japonya da düzenlenen Asya Pasifik Kömür Madenciliği Teknolojisi 2000 Sempozyumuna Kurumumuz temsil edilmiştir. Ukrayna / Makeyevka Devlet İş Güvenliği Araştırma Geliştirme Enstitüsü tarafından Ukrayna da 14/04/ /05/2006 tarihleri arasında düzenlenen Taşkömürü Üretim Alanında İş Güvenliği Ve Metan Gazı İle Mücadele konulu eğitim programına kurumumuzdan 11 elemanımız iştirak etmiştir yılında ALSz personeli PTB de 15 gün süreli kursa katılmıştır. 4.5 Basın Yayın ve Kültür Faaliyetleri a- Yayın ve Abone Kurumumuz birimlerinden; Personel Daire Başkanlığı, İnşaat ve Emlak Daire Başkanlığı, Etüt, Plan-Proje ve Tesis Daire Başkanlığı, APK Daire Başkanlığı, Hukuk Müşavirliği ve Amasra T.İ. Müessese Müdürlüğü satın alınmasını istedikleri (dergi, T.C. Kanunları f ekleri, kitap) yayınlar alınmaktadır. Satın alınan yayınlar ilgili birimlere gönderilmektedir. Kurumumuz birimlerinin ihtiyacı olan yayına abone olunmaktadır. Kurumumuz işyerlerinde İş güvenliği standardını yükselmek, iş kazalarını azaltmak ve verimliliği artırmak amacı ile 2012 yılında LCD panoları satın alınarak işyerlerine konmuştur. Panolarda yayınlanmak üzere Eğitsel film yapılarak gösterime sunulmuştur. LDC Panolarının bilgilendirme amaçlı yayın yapabilmesi için çalışmalar sürdürülmektedir. b- Kitaplık Kurumumuz personeline ve yüksek okul öğrencilerine kütüphanemizden talep edilen yayınlar okunup iade edilmek üzere verilmiştir. Kütüphanemizedeki kitap sayımız 3632 dir. Ek1: Liste c- Sergi ve Fuarlar Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi, TMMOB Maden Mühendisleri Odası, Zonguldak ve Ereğli Belediyeleri tarafından, yıl içinde düzenlenen sergi ve fuarlara iştirak edilmektedir. d- Teknik Geziler Çeşitli üniversite ve kuruluşlar tarafından Kurumumuzu ziyaretleri gerçekleşmiştir. Kurum personelinin bilgi ve görgüsünü artırmak amacı ile çeşitli kuruluşlara teknik geziler düzenlenmektedir. TABLO 13- TTK, Eğitime katılan Personel ve Eğitim Giderleri, Kursa Katılan kişi TUTAR 10^6 TL Yıl Yetiştirme Tekamül Yetiştirme Seminer ve TTK Kursu Kursu +Tekamül diğer eğitim Toplamı Katılan faaliyetleri (*) (*) Kurum dışı 60

62 61

63 62

64 63

65 64

66 5. ÇEVRE VE KALİTE ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ FAALİYETLERİ tarihli Genel Müdürlük olurları ile İşletmeler Daire Başkanlığına bağlı olarak faaliyet gösteren Laboratuar Şube Müdürlüğü (Kimya Laboratuarı) İş Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanlığına bağlanmıştır. Yine İşletmeler Daire Başkanlığına bağlı olarak faaliyet gösteren Çevre Baş Mühendisliği Kimya Laboratuarına bağlanarak Laboratuar ve Çevre Müdürlüğü olarak isim değişikliği yapılmıştır. Yönetim Kurulunun tarih ve 268 sayılı kararı ile Laboratuvar ve Çevre Birimleri ayrılarak Çevre Şube Müdürlüğü oluşturulmuştur. Yönetim Kurulu nun tarih, 354 sayılı kararı ile Çevre Şube Müdürlüğü nün adı Çevre ve Kalite Şube Müdürlüğü olarak değiştirilmiştir. 5.1 TTK da Çevre Yönetimi Çevre ve Kalite Şube Müdürlüğü bünyesinde faaliyet gösteren Çevre Başmühendisliğinde; 1 başmühendis ve 2 çevre mühendisi görev yapmaktadır. Kuruma bağlı Müessese Müdürlükleri ve diğer bazı birimlerde, Çevre Yönetimi Görevlileri atanmıştır. Kurumda, Çevre Yönetim Sistemleri geliştirilmesi konusunda çalışmalara devam edilmektedir. Çevre ve Orman Bakanlığı nca yayımlanan Çevre Denetimi Yönetmeliğine göre; Yönetmeliğin Ek-1 ve Ek-2 listede yer alan tesis veya faaliyetler çevre denetimine tabiidir. Yönetmeliğin yürürlüğe giriş tarihinden itibaren, denetime tabi tesis veya faaliyetler; Ek-1 listesinde yer alan tesis veya faaliyetler en geç 18 ay içerisinde, Ek-2 listesinde yer alan tesis veya faaliyetler ise en geç 24 ay içerisinde, Çevre Yönetim Birimlerini kurmak veya çevre görevlisi istihdam etmek ya da çevre yönetimi hizmeti almakla, yükümlüdür. Bu nedenle; Liman ve Demiryolu İşletme Müdürlüğü, Maden Makineleri Fabrika İşletme Müdürlüğü, Yüksek Gerilim İşletme Müdürlüğü, Müessese Müdürlükleri ve kapsama giren diğer işyerlerinde, Çevre Yönetim Birimlerinin kurulması veya çevre görevlisinin istihdam edilmesi ya da çevre yönetim hizmetinin alması gerekmektedir Yasal Mevzuat (3213 Sayılı Maden Kanunu) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı nca, tarihinde yayınlan 3213 sayılı Maden Kanunu kapsamında ve 5177 sayılı Kanunla değişik 3213 Sayılı Kanunun 7. Maddesi gereği yayınlanan Madencilik faaliyetlerinde izinler Yönetmeliği Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiştir. Yasada yeniden düzenleme yapılmasına çalışılmaktadır Sayılı Çevre Kanunu Kapsamında yürütülen çalışmalar; Atık Yönetimi Maden Atıkları Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinin 48. inci maddesi Maden Atıkları Özel Atık olarak tanımlamakta ve Düzenli Depolanması için aşağıda belirtilen işlemlerin yapılması istenmektedir. 65

67 Depolama işlemi sırasında alınan önlemlerin yeterli olduğu veya atığın özelliği sebebi ile depolama işleminde çevrenin olumsuz yönde etkilenmeyeceğinin ispat edilmesi hallerinde, atıklar depolanabilir veya bu amaçla depo tesisi kurulmasına izin verilebilir. Bu durumda da ( Ek 11-A ) da belirtilen sınır değerler aşılamaz. Belirtilen sınır değerlerin sağlanamaması halinde atıklar, fiziksel, kimyasal veya biyolojik işlemlere tabi tutulduktan sonra düzenli depo tesisinde depolanır, denilmektedir. Bu nedenle; Üzülmez Müessese Müdürlüğü ne ait Maden Atıklarının düzenli depolanması için EK-11 A da belirtilen parametrelere göre analizlerinin yapılması amacı ile döküm sahasına dökülen maden atığından atık örneği alınarak TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezinde analizi yaptırılmıştır, söz konusu atıkların analiz sonucu atıkların İnert Atık Depolanabilme Kriterleri III: sınıf depolama tesisleri içim sınır değerler tablosunda verilen değerlere uygun olduğu tespit edilmiştir. Toplam Organik Karbon (TOK) sınır değerlerinin aşılması atığın doğal karbon kökenli olmasından kaynaklanmaktadır.. Maden Atıklarımızın inert atık olduğu ve made batık sahalarımızın Katogori B kapsamında değerlendirilmesi gerektiği konusundaki görüşlerimize Maden Atıkları Kontrolü Yönetmeliği Taslağında yer verilmiştir. Ancak Çevre ve Orman Bakanlığınca, Maden Atıklarının Yönetimine ilişkin Yönetmeliğin bu güne kadar yayımlanmamıştır Bu gün için Maden Atıklarının yönetiminin nasıl yapılacağı konusunda net bir mevzuat hükmü bulunmamaktadır. Bununla beraber, Müessese Müdürlüklerimize ait maden atıkları; Karadon Müessesesinde: Cemal Tepe Mevkiine, Üzülmez Müessesesinde: Sofular köyü, Kirazlı Tepe Mevkiine, Armutçuk Müessesesinde: Lavvar Atık Döküm Sahasına, Orman Genel Müdürlüğü nden İzinli Olarak Düzenli depolanmaktadır. Kozlun Müessesesinde şu anda Kozlu Sahiline dökülen ait maden atıkları için planlanan Ormanlık Alanlar için Orman Genel Müdürlüğünden izin alma çalışmaları devam etmektedir Yağ ve Sıvı Yakıt Atıkları 2004 yılında Yayımlanan Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında; Kuruma bağlı işyerlerinde oluşan atık yağlardan alınan 11 adet atık yağ numunesi TÜBİTAK Bursa Test ve Analiz Laboratuvarı da Yönetmeliğin EK-1 inde belirtilen kirletici parametrelere göre Kategori Belirleme Analizleri yaptırılmıştır. Atık Yağ Beyan Formları, her yıl doldurularak düzenli olarak Bakanlığa gönderilmektedir. Atık yağlar, Çevre ve Orman Bakanlığınca yetkilendirilmiş kuruluş olan PETDER Petrol Sanayi Derneği nin, Ulusal Atık Taşıma Lisansı na sahip araçları ile taşıttırılarak İZAYDAŞ, Lisanslı Bertaraf Tesislerine verilmiş ve bertaraf ettirilmesi sağlanmıştır. Ancak, Bakanlıkça Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği, tarihinde yeniden düzenlenmiştir. Söz konusu bu yönetmelikte; I. ve II Kategori Sanayi Atık Yağları Bakanlıkça, Geri Kazanım Lisansı verilen tesislerine satılabilir denilmektedir. Bu nedenle, birimlerimize ait işyerlerinde oluşan atık sanayi yağları Çevre ve Orman Bakanlığı nca, Geri Kazanım Lisansı verilen Denge Petrol Sanayi Ticaret İthalat-İhracat Pazarlama Lmt. Şti./ Ankara firmasına satılmıştır. 66

68 Tablo 14- Bertaraf edilen atık yağ miktarları,( ) YIL 67 Genel Müdürlüğe Bildirilen PETDER Aracılığı ile İZAYDAŞ a Gönderilen Satılan ,550 9, ,058 6, ,639 - I-K 4670 II-K , ,520 - I-K 1800 II-K ,510 - I-K 2630 II-K I-K 540 II-K I-K II-K Pil ve Akümülatör Atıkları Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği nde; a. Atık Pillerin yönetimi, b. Atık Akümülatörlerin yönetimi,, olmak üzere iki ayrı atık yönetimi konu edilmektedir. a. Atık Piller, Yönetmelik ön görüsü içinde atık pillerin yönetimi amacıyla; Çevre ve Orman Bakanlığınca yetkilendirilmiş kuruluş olan TAP Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneğine üye olmuştur. Pil ürünlerinin ithalatının yapılabilmesi amacıyla her yıl Çevre ve Orman Bakanlığı ndan alınması gereken Çevre Uyum Belgesi, Taşınabilir Pil Üreticileri ve İthalatçıları Derneği (TAP) sistemi içerisinde alınmaktadır. TAP dan temin edilen 30 adet Atık Pil Bidonu atık pillerin biriktirilmesi amacıyla bağlı birimlerimizdeki farklı işyerlerine yerleştirilmiştir. Biriken Atık Piller, ARAS Kargo ile ücretsiz olarak TAP a gönderilmektedir. Tablo 15- TAP a gönderilerek bertaraf ettirilen Atık Pil miktarları,( ) YI L Önceki Yıldan Stok devri ( Kg ) İthal Edilen Pil Miktarı ( Kg ) Piyasay a Sürülen ( Kg ) Kota Oranı ( % ) Toplanmas ı Gereken ( Kg ) TAP a Gönderil en Atık Pil Miktarı ( Kg ) Bir Sonraki Yıla Yapılan Stok Devri ( Kg )

69 b. Atık Aküler, Atık Akülerin geri kazanımı konusunda ki çalışmalar Makine İkmal Daire Başkanlığınca yürütülmekte olup Kullanım ömrünü tamamlayarak atık haline gelen aküler depozito karşılığı tedarikçi firmaya iade edilmektedir Kullanılmış Lastik Atıkları Bakanlıkça yayımlanan Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin (ÖTL ) Kontrolü Yönetmeliği, kapsamında; Bağlı birimlerimizde oluşan lastikleri almak amacıyla Kurumumuza müracaat eden, Çevre ve Orman Bakanlığı nca, Geri Kazanım Tesisi Lisansı verilen GALAKSİ Firması nın yazısı ilgili birimlerimize duyurulmuştur. Yönetmelik hükümleri gereği, Çevre ve Orman Bakanlığı nca Atık Lastikleri Toplanması Lisansı verilen ve Lastik Üreticisi Firmaların oluşturduğu LASDER Lastik Sanayicileri Derneği in 2009 yılından itibaren toplama faaliyete geçmiştir. Bu kapsamda, LASDER yetkilileri ile görüşülmüştür. Derneğin, öncelikle İstanbul Bölgesinde başlatacağı toplama faaliyetlerine Kurumumuzda dahil edilecektir Ambalaj Atıkları Bakanlıkça yayımlanan, Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği kapsamında; Kurumumuzca pazarlanan teshin amaçlı kömüre ait kömür torbalarının geri kazanımı konusunda Çevre ve Orman Bakanlığınca yetkilendirilmiş kuruluş olan Çevre Koruma ve Ambalaj Atıkları Değerlendirme Vakfı, (ÇEVKO) ile tarihinde Ambalaj Atığı Hizmet ve Alt Lisans Sözleşmesi İmzalanmıştır. Kurumca piyasaya sürülen kömür torbalarının geri kazanımı 2006 yılından itibaren ÇEVKO vakfı tarafından yerine getirilmektedir. Çevre ve Orman Bakanlığınca elektronik ortamda hazırlanan ambalaj atıkları Yazılım Portalı na; Amasra, Karadon, Üzülmez, Kozlu, Armutçuk Taşkömürü İşletme Müesseselerimizce 2009 yılında piyasaya sürülen kömür torbalarına ilişkin bilgi girişleri yapılmıştır. Yazılım Portalından alınan çıktı, Zonguldak İl Çevre ve Orman Müdürlüğü ne gönderilmiştir. Tablo 16- ÇEVKO aracılığıyla bertaraf ettirilen Ambalaj miktarı, Yıllar Tahmini Piyasaya Geri Kazanım Birim Ücret Ödenen Ücret Bildirilen Sürülen Yükümlülüğü TL TL Ton Ton % ,6 234, , , ,00 316, , , ,00 246, , , ,00 283, , , , , , , , , ,

70 5.1.8 Alınan İzinler Emisyon İzni Bakanlıkça yayımlanan, Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği kapsamında; Yönetmeliğin uygulanması konusunda, denetim ve idari yaptırım uygulanmasında, Bakanlığın yetkisi saklı kalmak kaydıyla, Bakanlıkça ilgili belediyeler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına yetki devri yapılmıştır. Yönetmelik hükümleri kapsamında; Isı elde etmek için kullanılan yakma sistemi bacalarına sulu filtre sistemi yaptırılmıştır. Genel Müdürlümüzde 10 iş günü süreli Ateşçi Yetiştirme Kursu düzenlenmekte, kurs sonucunda yapılan sınavda başarılı olan kişilere Kalorifer Ateşçiliği Belgesi verilmektedir. Kaloriferciler bu belgeye sahip kişiler arasından seçilmektedir. Kurumumuzca satılan teshin amaçlı kömür torbalanmakta ve kömür torbalarının üzerinde satılan kömürün özellikleri belirtilmektedir. İl Çevre ve Orman Müdürlüğü nden alınması gereken; Katı Yakıt Satıcısı Kayıt Belgesi, Satış İzin Belgesi, Uygunluk İzin Belgesi, gibi belgeler her yıl düzenli olarak alınmaktadır. Endüstri Tesislerinden Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği kapsamında; Kuruma ait Zonguldak Liman Tesislerine hizmet alımı yöntemi ile Emisyon İzin Dosyası hazırlatılmış ve Zonguldak İl Çevre ve Orman Müdürlüğü nün onayına sunulmuştur. Liman Tesisleri Kargo sahası zeminin betonla kaplama çalışması başlatılmış ve 2009 yılı sonunda bitirilecektir. Liman Tesislerinde oluşan tozlanmanın önlenmesi amacıyla köpük püskürtme tesisi inşa edilmiştir Risk Değerlendirmesi ve Acil Müdahale Planı Bakanlıkça yayımlanan, Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanunun Uygulama Yönetmeliği kapsamında; Kurumuma ait Zonguldak Liman Tesislerine Hizmet alımı yöntemi ile Risk Değerlendirmesi ve Acil Müdahale Planı hazırlatılmıştır. Plan, yüklenici Firmanın 14 Temmuz 2008 tarih ve 99/2008 sayılı yazısı ile onaylanmak üzere T.C Çevre ve Orman Bakanlığı na sunulmuştur.risk Değerlendirmesi ve Acil Müdahale Planı halen Bakanlık incelemesinde bulunmaktadır Atık Kabul Tesisi Lisans İzni Bakanlıkça yayımlanan, Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında; Yönetmeliğin, Atık Kabul Tesisleri İçin Lisans Belgesi Başvurusu altındaki 12. inci maddesinde; Atık kabul tesisi için lisans almak isteyen liman yöneticisi, limanında kurulacak atık kabul tesisi için EK-I de yer alan atık kabul tesisi proje formatına göre bir rapor hazırlayarak Bakanlığa bir dilekçe ekinde yedi adet olarak sunar,denmektedir. Bu nedenle Kurumumuza ait Liman Tesisinde: Atık Kabul Tesisi yapılmıştır. Atık Kabul Tesisi için Bakanlıktan lisans alma çalışmaları sürdürülmektedir. Ayrıca,susuzlaştırma Tesisi yapılması amacıyla kargo rıhtımlarında uygun bir alanın belirlenmesine çalışılmaktadır. 69

71 Deşarj İzni Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (SKKY), Deşarj İzni ne tabi olan Kozlu, Karadon, Üzülmez Müessese Müdürlüklerimize ait ocak işletmelerinden kaynaklanan atık sular a Deşarj İzni almak için; Zonguldak Valiliğine, tarihinde başvuru yapılmıştır. Bu başvurumuz, Mahalli Çevre Kurulu nun, tarihinde yaptığı toplantıda değerlendirilmiş ve söz konusu ocak işletmelerimize Yönetmelik de belirtilen sınır değerlerin aşılmaması koşulu ile Deşarj İzin Belgesi verilmiştir. Deşarj İzin süresi dolan ocak işletmelerine yeniden izin almak için çalışmalar sürdürülmektedir. Deşarj noktalarından alınan iki saatlik kompozit numune analizlerinin Yönetmeliğin Tablo 7.2 sinde belirtilen parametrelere göre Çevre ve Orman Bakanlığı, Çevre Referans Laboratuvarı nda yaptırılması çalışmalar sürdürülmektedir. Ayrıca; Lavvar Tesislerimizden kaynaklanan atık sulardaki Askıda Katı Madde Miktarının AKM Yönetmelik de belirtilen sınır değerlerin aşılması nedeniyle Deşarj İzin Belgesi alınamamaktadır. Bu nedenle; Lavvar Filtrasyon Tersisleri için de daha önce alınmış olan Arıtma Tesisi Lisans Belgeleri de geçerliliğini yitirmiştir. Karadon, Armutçuk ve Amasra Müesseselerinin tüvenan kömürlerinin hizmet alımı yoluyla yıkattırılması için ihale hazırlıkları tamamlanmış olup, en kısa sürede ihaleye çıkılacaktır Kömür Satış İzin Belgesi Isınmadan Kaynaklanan Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmelik hükümleri kapsamında; Isı elde etmek için kullanılan yakma sistemi bacalarına sulu filtre sistemi yaptırılmıştır. Genel Müdürlümüzde 10 iş günü süreli Ateşçi Yetiştirme Kursu düzenlenmekte, kurs sonucunda yapılan sınavda başarılı olan kişilere Kalorifer Ateşçiliği Belgesi verilmektedir. Kaloriferciler bu belgeye sahip kişiler arasından seçilmektedir. Kurumumuzca satılan teshin amaçlı kömür torbalanmakta ve kömür torbalarının üzerinde satılan kömürün özellikleri belirtilmektedir. İl Çevre ve Orman Müdürlüğü nden alınması gereken; Katı Yakıt Satıcısı Kayıt Belgesi, Satış İzin Belgesi, Uygunluk İzin Belgesi, gibi belgeler her yıl düzenli olarak alınmaktadır. Not: Kuruma ait lojman ve işçi yurtları yakma sistemlerinin sanayi tesisleri gibi değerlendirilmemesi gerekmektedir ÇED İzinleri Çevresel Etki Değerlendirmesi sürecinde uyulacak idari ve teknik usul ve esasları düzenleyen, Çevresel Etki Değerlendirmesi ( ÇED ) Yönetmeliği, tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yönetmeliğin GEÇİCİ MADDE 3 üne göre; 70

72 7/2/1993 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinden önce uygulama projeleri onaylanmış veya çevre mevzuatı ve ilgili diğer mevzuat uyarınca yetkili mercilerden izin, ruhsat veya onay ya da kamulaştırma kararı alınmış veya yatırım programına alınmış veya mevzi imar planları onaylanmış projelere veya bu tarihten önce üretim ve/veya işletmeye başladığı belgelenen projelere Çevre Kanunu ve ilgili diğer yönetmeliklerde alınması gereken izinler saklı kalmak kaydıyla bu Yönetmelik hükümleri uygulanmaz denilmektedir. Bir faaliyetin ÇED kapsamında yer alıp almadığını belirlemek için Projenin, Yönetmeliğin: Ek 1 veya Ek 2 Listesinde yer alıyor mu? Madde 15 Kapsamında mı?olup olmadığına bakılarak karar verilmesi gerekmektedir Doğaya Yeniden Kazandırma Planları Orman sayılan alanlar dışındaki madencilik faaliyetleri, malzeme ve toprak temini için arazide yapılan kazılar, dökümler ve doğaya bırakılan atıklarla bozulan doğal yapının, doğaya yeniden kazandırılmasına ilişkin usul ve esaslarını belirleyen Madencilik Faaliyetleri ile Bozulan Arazilerin Doğaya Yeniden Kazandırılması Yönetmeliğinin uygulanması konusunda; Madencilik Sektörü Başkanlar Konseyi Birliği tarafından Danıştay 6. Dairesine 2008/54 sayılı dosyası ile Madencilik Faaliyetleri İle Bozulan Arazilerin Doğaya Yeniden Kazandırılması Yönetmeliğinin 1, 2, 5/1, 5/2, 8/2, 11/1 ve 11/2 maddelerine yürütmenin durdurulması ve iptali istemli dava açılmıştır. Davanın görüşmeleri sonucunda; tarihinde Yönetmeliğin 1. ve 2. maddelerinin yürütülmesinin durdurulmasına, Yönetmeliğin 5/1,5/2,8/2,11/1 ve 11/2 maddelerine ilişkin yürütmenin durdurulmasının reddine karar verilmiştir. Bu kararla, orman alanları da bu Yönetmelik kapsamına dahil olmuştur. Söz konusu karar sonucunda iki ayrı plan hazırlanması gerekeceğinden mükerrerliğe neden olunacağı gerekçesiyle Çevre ve Orman Bakanlığınca Danıştay 6. Dairesi Başkanlığı na 2008/1041 sayılı yazı ile Danıştay ın bu kararına itiraz edilmiştir. Danıştay ca, tarihinde Çevre ve Orman Bakanlığı nın bu itirazının kabulüne karar verilmiştir. Böylece Yönetmeliğin amacı; orman sayılan alanlar dışındaki madencilik faaliyetleri, malzeme ve toprak temini için arazide yapılan kazılar, dökümler ve doğaya bırakılan atıklarla bozulan doğal yapının, doğaya yeniden kazandırılmasına ilişkin usul ve esasları belirlemektir olarak yeniden düzenlenmiştir. Bunun sonucunda Kurumumuza bağlı Müessese Müdürlüklerine ait atık döküm sahaları ormanlık alanlarda yer alması nedeni ile yönetmeliğin kapsamı dışında kalmıştır. Atık döküm sahaları için; Kurumumuzca, Orman Genel Müdürlüğünden alınması gereken Orman İrtifak İzinleri düzenli olarak alınmaktadır. 5.2 Kalite Yönetimi Yönetim Kurulu nun tarih, 354 sayılı kararına istinaden: Çevre Şube Müdürlüğü nün adı Çevre ve Kalite Şube Müdürlüğü olarak değiştirilmiştir. Kalite Baş Mühendisliği, Evrak ve Dökümantasyon birimi oluşturulmuştur Daire Başkanlığımızda TS EN ISO 9001:2000 (Kalite Yönetim Sistemi) standartlarının öngördüğü şartlara uygun olarak Kalite Yönetim Sisteminin oluşturulması, dokümante edilmesi ve sürekliliğinin sağlanması amacıyla çalışmalara başlanmıştır. ISO 9001 Kalite 71

73 Yönetim Sistemimiz 14 Aralık 2010 tarihinde kurulmuştur. ISO 9001 Standardı şartlarına uygun olarak yapılan uygulama çalışmalarının tamamlanması sonucu TSE ye başvuru yapılmıştır Mart 2011 tarihlerinde TSE tarafından yapılan tetkikler neticesinde de İş Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanlığı Test, Analiz, Eğitim, Denetim ve Tahlisiye faaliyetleri için 22 Mart 2011 tarihinden itibaren 3 yıl geçerlilik süresi olan ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi ve IQ Net ISO 9001 Kalite Belgesini almıştır. Kurumumuzda kalite, çevre ve iş sağlığı, iş güvenliği konularında kalite yönetim sistemlerinin bir yasam biçimi haline gelerek çalışmalarımıza katma değer sağlaması ve yaygınlaştırılması hedefi doğrultusunda; 2012 yılında ISO 9001 Kalite Yönetim Sistemi ve diğer yönetim sistemleri ile ilgili olarak Çevre ve Kalite Şube Müdürlüğü tarafından yapılan çalışmalar aşağıda özetlenmiştir. Daire Başkanlığımızda mevzuatlar çerçevesinde; hizmet verdiği kuruluş ve diğer müşterilerin memnuniyetini ön planda tutmak, nitelikli personel ile etkin, çağdaş ve verimli bir hizmet sunmak ve hizmetlerimizi sürekli iyileştirmek amacıyla 2012 yılında da tarih ve KY-6320/11 no.lu belge onaylanan Başkanlığımız Denetim, Eğitim, Test ve Analiz ve Tahlisiye (Kurtarma) hizmetlerini kapsayan KYS çalışmaları sürdürülmüştür. KYS Aylık Değerlendirme Toplantıları (Özel Not 2012/1) düzenlenmiştir. Daire Başkanı onayı ile KYT değişikliği yapılmış, Özel Not (2012/2) ile proseslere duyurulmuştur. KYS proses uygulamalarında önemle durulması gereken bilgileri içerir Özel Not (2012/3), gereği için yayımlanmıştır. Test ve Analiz proseslerin de müşteri anketleri ve Daire Başkanlığı personel anketleri düzenlenmiş ve veri analizi yapılmaya başlanmıştır. Personel Görüş, Öneri ve Anketlerinde yer alan görüş ve öneriler YGG ye getirilmiştir. Denetim Prosesi müşteri memnuniyetinin ölçülebilmesi amacıyla; Denetim Değerlendirme Formu yayımlanmış ve denetim müşteri anketleri veri analizine başlanmıştır. Eğitim ve Tahlisiye Prosesleri eğitim verilerine ulaşabilmek ve müşteri memnuniyetini ölçmek amacıyla; Eğitim Değerlendirme Formu düzenlenerek anketlere başlanmıştır. Test ve Analiz Prosesi kapsamında; mevcut tehlikeli kimyasallarının depolama şartlarının iyileştirilmesi ve voltaj düzensizliğinden cihazların olumsuz etkilenmemesi için düzeltici ve önleyici faaliyet açılmış olup, takip edilmiştir Yılı İyileştirme Planı Formu yayımlanarak proses iyileştirmeleri takip edilmiştir Temmuz tarihleri arasında ISO 9001: 2008 Temel, Dokümantasyon, İç Tetkik ve Proseslerin etkileşimleri eğitimleri TSE tarafından Kurumumuzun ilgili personeline verilmesi sağlanmıştır Ekim tarihleri arasında ISO Çevre Yönetim Sistemi Temel, İç Tetkik, Dokümantasyon ve Çevresel Risk Değerlendirmesi eğitimini ; TSE tarafından Kurumumuzun ilgili personeline verilmesi sağlanmıştır. İç Tetkik eğitimi düzenlenmiş ve kayıt altına alınmıştır. 72

74 Belgelendirilen KYS Uygulamaları TSE Belgelendirme Prosedürü gereği belgelendirme tarihi esas alınarak gözetim denetimine tabi tutulmakta ve incelenmektedir. Bu çerçevede tarihinde TSE tarafından gözetim tetkiki gerçekleştirilmiş ve Başkanlığımız KYS uygulamaları incelenmiştir Akreditasyon ALSz. Test İstasyonu nun TS EN 17025:2005 Deney ve Kalibrasyon Laboratuarlarının Akreditasyonu standartlarına göre sistemin kurulması için gerekli eğitimler, Kalite belgesi, prosedürler, talimatlar v.b hazırlık çalışmaları sürdürülmektedir. Alevsızdırmazlık Test İstasyonun Uygunluk Değerlendirme Kuruluşu olarak akredite edilmesi amacı ile Sanayi Bakanlığına başvuru yapılmıştır. TÜRKAK denetimi neticesinde ve Bilim Sanayii ve Teknloji Bakanlığının da onayı ile ALSz Test İstasyonu Onaylanmış Kuruluş olarak uluslararası alanda tanınmış olacaktır. Akreditasyon çalışmaları kapsamında Almanya nın Physikalisch Technische Bundesanstalt (PTB) ile işbirliği çalışmaları sürdürülmektedir. 73

75 6. L A B O R A T U V A R Ş U B E M Ü D Ü R L Ü Ğ Ü İşletmeler Daire Başkanlığı bünyesinde hizmet veren Laboratuvar Şube Müdürlüğü, Soğuksudaki binasından İş Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanlığının kampusüne taşınması nedeniyle, Laboratuvar hizmetlerinin tek bir birim tarafından yürütülmesi için Yönetim Kurulunun 12/10/2001 tarih ve 288 sayılı kararı ile Genel Müdürlük Makamına vermiş olduğu yetki doğrultusunda Laboratuvar Şube Müdürlüğünün İş Güvenliği ve Eğitim Daire Başkanlığına bağlanması Müdürlük Makamının tarihli olurlarıyla uygun görülmesi üzerine Eğitim Tesislerinde laboratuvar olarak düzenlenen yerde faaliyetlerine başlamıştır. Laboratuvar Şube Müdürlüğünün Çalışma Konuları: Üretimin teknik şartlara uygun olarak yapılabilmesi için gerekli olan Ocak gazlarının sularının,taşlarının analizi ve muhtelif kömür damarlarının lavabilite ve koklaşma indislerinin tayinini, tüvenan analizlerini yapmak. Kurumca satışa arz edilen kömürlerin FOB veya FOW teslimi esnasında usulüne uygun numune alarak fiyatlandırılmasına esas niteliklerini tespit etmek. Kurum bünyesindeki Bölgeler,Atölyeler v.s. yerlerden,gösterilecek lüzuma göre gönderilen numunelerin analizini yapmak. Lavvarlardan gönderilen Tüvenan ve Şist biriktirme numunelerinin çalışma randımanlarına esas olacak şekilde periyodik olarak yüzdürme testlerini yapmak. TTK kurumu ve bünyesindeki imalata yönelik çalışma yapan Müdürlüklerin kullandıkları hammaddelerin ara ve nihai ürünlerinin Fiziksel ve Kimyasal niteliklerini tespit etmek. Standartları Kararname ve Yönetmelikler ile gelişen kimya teknolojisini takip ederek,kurumumuz ihtiyacı her çeşit malzemenin teknik şartnamelerini Satın Alma Daire Başkanlığı,Makine ve İkmal Daire Başkanlığı ve ilgili diğer Başkanlık ve Müdürlüklerle beraberce geliştirip değiştirmek. Personelimiz ve işçilerimizin sağlığı ile ilgili Gıdai ve Levazım malzemeleri üzerinde teknolojik gelişmelere paralel olarak çalışma ve etüdler yapmak,sonuçlarını ilgili birimlere iletmek. Kurumumuz işlerinin aksamaması şartıyla ücreti karşılığında üçüncü şahıs ve Müesseselerin gönderecekleri malzeme ve kömürlerin analizlerini yapmak. Başkanlığın Kimya Bilimi ve Teknolojisiyle ilgili vereceği görev,araştırma,ve etüd çalışmalarını yapmak. Müesseselerin kullanılan malzemeler üzerinde rasyonel kullanma şartlarını sağlayıcı veya yokluğunda yerine kullanılabilecek malzemelerin tespitine yönelik etüd ve çalışmalar yapmak. 6.1 Kömür Laboratuvarı Kurumda üretilen tüvenan kömürlerin Lavvara(kömür zenginleştirme) girişinde alınan numunelerin yüzdürme testlerinin yapılarak üretilen kömürlerden ne kadar satılabilir kömür elde edileceği, kömüre ait fiziksel ve kimyasal analizler, koklaşma testleri, satışa esas kül ve rutubet 74

76 tayinleri yapılmaktadır. Laboratuvarda rödovans sahaları ve üçüncü şahıslara ait numunler analiz edilmektedir. Resim 65: Laboratuvar genişletilmiş salon kısmı. Resim 66- Yeni açılmış ambar kısmı. 6.2 Malzeme Laboratuvarı Malzeme Organik laboratuvarında bilumum çelik, yatak metali, silikat, kauçuk, makine yağları, gres yağlarının kalitatif ve kantitatif analizleri yapılmaktadır. Analiz sonucu çıkan gazların laboratuvardan dışarıya atılması için havalandırma tertibatı kurulmuştur. Fırınlardan çıkan dumanın dışarı atılması için davlumbaz - baca yapılmıştır. Yüzdürme odasından bina dışına davlumbaz-baca tertibatı kurulmuştur. Resim 67: Malzeme laboratuvarı havalandırma tertibatı. Resim 68:Yüzdürme bölümüne davlumbaz penceresi 75

77 Resim 69: Bina dışına yapılan havalandırma bacası Resim 70: Kırma Öğütme ünitesi :Davlumbaz Kömür ve malzeme analizlerin üçüncü şahıslara yaptırılmasının ekonomik olmaması nedeni ile laboratuarımızda bulunan mevcut cihazların yenileme cihetine gidilmiştir. Bu kapsamda Etüv, Kalorimetre, Karbon Kükürt tayin cihazı, Hassas terazi ve Baskül (Kozlu Lavvarından alınmıştır) temin edilmiştir. İhtiyaç duyulan - Kömür Öğütücü, Spektrofotometre, Kül Fırını, ph metre ve Etüv (120 Lt) temin edilmiştir. Resim 71- Salon kısmı kömür yakma. Davlumbaz bacası Resim 72- Yüzdürme bölümü havalandırması 76

78 Resim73- Hassas terazi ve Kalorimetre Resim 74- Yeni alınan Etüv.. Resim 75- Yeni alınan Karbon-Kükürt tayin cihazı. Resim 76- Yeni alınan baskül Kurumumuzun (Üzülmez, Kozlu, Karadon, Amasra ve Armutçuk Müesseselerinin) ürettiği kömürlerin satışa arzı sırasında taahhüt edilen evsafta üretip üretilmediğinin kontrolü için bu ürünlerden numuneler alınarak analizleri yapılmakta ve tanzim edilen raporlar gerekli birimlere ulaştırılmaktadır. Ayrıca Rödevans sahalarından satılan kömürlerden numuneler alınarak analizleri yapılmaktadır. Kurumumuzca satın alınan çeşitli malzemelerin şartname değerlerini karşılayıp karşılamadığı laboratuvar analizleri ile teyid edilmektedir. Buna göre malzemeler satın alınmakta veya reddedilmektedir. Laboratuvar analizleri Kurum için hayati öneme haizdir. 77

79 7. S A Ğ L I K İ Ş L E R İ Ş U B E M Ü D Ü R L Ü Ğ Ü 7.1 İş Sağlığı Şube Müdürlüğü Faaliyetleri Kurum çalışanlarının sağlık hizmetleri ve periyodik sağlık muayenelerinin, koruyucu sağlık hizmetlerinin, ilk yardım ve tedavi hizmetlerinin yapılmasını sağlar, gerekli tedbirleri alır ve uygular. Kurumda İş Sağlığı Hizmetleri organizasyonu; Genel Müdürlükte İş Sağlığı Şube Müdürlüğü, iş sağlığı baş hekimliği ile sağlık işlemleri şefliği ve sağlık evnater şefliği şeklinde, Müesseselerde İş sağlığı baş hekimliği, iş sağlığı hekimliği ile sağlık işlemleri şefliğliği ve sağlık envanter şefliğinden ve digger yardımcı sağlık personelinden oluşur. Kurumumuzda 1 İş sağlığı Şube müdürü, 1 İş sağlığı baş hekimi ve 2 İş sağlığı hekimi mevcuttur no.lu İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, uyarınca yayımlanan İş yeri hekimlerinin ve diger Sağlık personelinin görev,yetki ve çalışma esasları ile eğitimleri hakkında Yönetmelik gereğince 1000 çalışana 1 işyeri hekimi olmak üzere 11 hekime ihtiyaç vardır. Yönetmeliğin öngördüğü sayıda hekim olmaması nedeni ile bu hizmetlerin dışadan (OSGB) alınması gerekmektedir. Bu amaçla hazırlanan teknik şartname ile 3. defa ihaleye çıkılacaktır. Kurumumuzda ilk yardım hizmetlerinde Müdürlükte 2 hemşire, müesseselerde 23 ATT ve hemşire (sağlık memuru) görev yapmaktadır. Merkezde sabit 2 röntgen cihazı ile bir gezici röntgen aracı bulunmaktadır. Röntgen servisinde 5 eleman görev yapmakta olup, Türkiye Atom Enerjisi Kurumundan temin edilen dozimetre cihazı kullanarak röngen çalışanlarının radyasyon maruziyetleri takip edilmektedir. Merkezde 2 adet solunum fonksiyon test cihazı (Spirometre), 2 adet Odiyometre, 2 adet Elektrokardiyoğrafi cihazı mevcuttur. Bu cihazlar, periyodik muayenelerde gezici ekiple birlikte müesseselerde gerekli tetkikler esnasında kullanılmaktadır. Kurumumuzda yönetmeliğe uygun 9 adet tam donanımlı hasta nakil ambülansı mevcuttur. İş kazası geçiren veya rahatsızlanan işçiler ambülanslar vasıtası ile en yakın sağlık kuruluşuna nakledilmektedir. Olağanüstü olaylarda İl Sağlık Müdürlüğü ile görüşülerek 112 acil ambülanslarından yararlanılmaktadır. Resim 77: Sabit Röntgen Cihazı Resim 78: Sabit Röntgen ciazı 78

80 Resim 79:Sabit Rontgen Cihazı Rontgen Çekimi Resim:80: Sabit Rontgen Cihazı ile Röngen Çekimi İş Sağlığı Şube Müdürlüğü yukarıdan belirtilen araç, gereç ve personeli ile; 1. Kurum bünyesinde koruyucu sağlık hizmetleri ve ilk yardım teşkilatlarının düzenli çalışmasını sağlar 2. Sağlık hizmetlerinin yürütümü için gerekli tedbirleri alır ve koordinasyonu sağlar. 3. İlk yardım ve genel sağlık eğitimlerini verilmesini sağlar. 4. İş Sağlığı ile ilgili toplantılara katılır. 5. İş sağlığı için gerekli her türlü tıbbi araç ve gereç ihtiyacını belirler ve bunların alınmasını sağlar. 6. İş Sağlığı ile ilgili gerekli araç, gereç ve cihazların hazır durumda olmasını sağlar. 7. Kurumumuz çalışanlarının periyodik sağlık muayenelerini gerçekleştirir. 8. Çalışanların fiziksel muayeneleri gerçekleştirilir. 9. Sabit ve gezici röntgen cihazı standart akciğer grafileri çekilmesini ve bu filmlerin ILO Pnömokonyoz Okuyucu sertifikası olan hekimlerce değerlendirilmesini sağlar. 10. Gürültülü işlerde çalışanların ve işitme sağlığının önemli olduğu işlerde görev yapan çalışanların odyometrik ölçümlerini yapar. Resim 81: Gezici Röntgen Aracı Resim 82: Gezici Araç Rontgen Cihazı 11. Çalışanlar arasından gerekli görülen işcilerin Solunum Fonksiyon Test lerini yapar. 79

81 12. TTK Beden Gücü Yönergesi uyarınca, a) Askerlik,hastalık ve iş kazası sonucu işine ara veren çalışanların işe dönüş muayenelerini yapar. b) Özel muayene gerektiren işçiliklerde çalışacak olan işcilerin (kuyu vinççiliği, lokomotif ve diğer araç sürücüleri, nezaretçi, tahlisiyeci v.b) gerekli muayenelerini yaparak, sağlık yönünden söz konusu işleri yapıp yapamayacaklarına karar verir. c) Emekliye sevk edilen veya emekliliğini isteyen işcilerin son muayenelerini yaparak, meslek hastalığı yönünden değerlendirir. Resim 83 Odiyometre Cihazı Resim 84: Odyogram çekimi ( İşitme Testi) 13. Müesselerin tıbbi malzeme ilaç, ve araç gereçlerinin temini için gerekli yazışmaları yapar İş kazası, meslek hastalığı ve diğer sağlık sorunları nedeniyle, yapmakta oldukları işleri yapamayacak durumda olanların yapabilecekleri işlerin tespiti için gerekli işlemleri yapar. 15. Kurum işyerlerinde kullanılacak gıda maddelerinin, içme ve kullanma sularının sağlık yönünden denetler. 16. Sağlık sorunları ile ilgili görüş ve öneriler hazırlar, seminer ve konferanslar düzenler. 17. Tıp konusundaki gelişmeleri ve mevzuatı takip eder, günümüz koşullarına adaptasyonu ve bağlı Müesseselerle uygulanması için gerekli kooardinasyonu sağlar. 18. Kurum çalışanlarının sağlık sicil dosyalarının düzenlenler, kayıtlarını tutulmasını ve sağlık istatistiklerinin hazırlanmasını sağlar. Resim 85: SFT Cihazı Resim 86: SFT Uygulaması 80

82 no.lu İş Kanunu, 6331 no.lu İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile ilgili Tüzük, Yönetmelik, Tebliği ve Yönergeler kapsamındaki diger hizmetlerin yürütülmesini sağlar Çalışanlardan gerekli görülenlere 5 yılda bir tetonoz aşısı uygulanmasını sağlar. 21. Özelliği olan işlerde çalışanlardan (ateşleyici, gemici v.b) yürürlükteki mevzuat gereğince almaları gereken raporların alınması sağlar. 22. Eğitim Şube Müdürlüğü ile koordineli olarak İlkyardım Eğitim Merkezi nde ilk yardım eğitimleri düzenler. Resim 87: Dr. Musta Kışla (Sağlık Şb Md)Rontgen filmleri okuyor Resim 88: Gezici Rontgen Aracı Resim 89: Infrered spektrofotometre 81