İŞ GÜVENLİĞİNİ TAKMAZSAN KAYBEDERSİN! Sen, ailene ve ülkene lazımsın GÜVENLİ ÇALIŞ!

Transkript

1 samsun Iş guvenlığı

2 İŞ GÜVENLİĞİNİ TAKMAZSAN KAYBEDERSİN! Sen, ailene ve ülkene lazımsın GÜVENLİ ÇALIŞ!

3 İLK İ GERÇEKLEŞTİRMEK samsun Uzm. Dr. Hasan Rıza AYDIN Genel Sekreter Uzm. Dr. Ahmet A. İSMAİLOĞLU Tıbbi Hizmetler Başkanı Dr. Ramazan TAŞDEMİR Mali Hizmetler Başkanı İbrahim KÜÇÜK İdari Hizmetler Başkanı Editör Uzman Engin KONYALIGİL İş Sağlığı ve Güvenliği Birimi Yazışma Adresi Adalet Mah. 100.Yıl Bulvarı No: 232 PK İlkadım/SAMSUN Telefon / Faks İnternet Adresi Sağlık tesislerinde Birlik te İş Güvenliği Hizmetleri ile Sağlıklı Gelecek in amacı iş sağlığı ve güvenliği alanında çalışanlarımıza yol göstermek, yeni görüş ve düşüncelerin ortaya çıkmasını sağlamaktır. Bu kitap Genel Sekreterliğimiz İş Sağlığı ve Güvenliği Birimince özenle gözden geçirilmiş ve yayına hazır hale getirilmiştir. Bu derginin tüm içeriğinin telif hakkı kuruma aittir. Dergi içeriğinin tamamen ya da kısmen elektronik, mekanik, fotokopi veya başka biçimde çoğaltılması kurumun iznine tabidir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığımız tarafından yayınlanan özel ve kamu ayrımı yapmaksızın tüm çalışanları kapsayan 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu hükümlerince İş Sağlığı ve Güvenliği Herkes İçindir! sloganı ile yola çıktık. İlk işlem olarak Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu Başkanlığımızın 2013 yılı içerisinde Genel Sekreterliklere gönderdiği resmi yazıda, iş sağlığı ve güvenliği adına yapılması gereken faaliyetler doğrultusunda başta Genel Sekreterliğimiz olmak üzere İş sağlığı ve Güvenliği kurullarını kurduk. Bu işlemi birliğimize bağlı sağlık tesislerimizde de uygulayarak kurulların oluşturulmasına yardımcı olduk. Daha sonra sırasıyla risk değerlendirme ekiplerini oluşturarak, risk analizlerinin yapılmasını, İş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini, acil eylem planlarını sağlık tesislerimizin yönetimleriyle koordineli bir şekilde çalışarak gerçekleştirdik. Sağlık tesislerimizde çalışan personellerimizin unvan farkı olmaksızın işe uygunluğunu belirlemek adına sağlık gözetimi işlemlerini görevlendirilen işyeri hekimleri önderliğinde gerçekleştirdik. Sağlık gözetiminden kaynaklanan maliyeti çalışana yansıtmayıp döner sermaye gelirlerinden karşılanması adına çalışmalar başlattık. Birliğimize bağlı sağlık tesislerimizde iş sağlığı ve güvenliği kapsamında yapılması gereken işyeri ölçüm ve analizlerini kurumlarımızda ayrı bir şekilde kurulan İş Sağlığı ve Güvenliği Birimleri eşliğinde gerçekleştirip, 2013 yılını tamamladık yılında yapılan çalışmalar ek olarak formadehid ve ksilen kimyasal ölçümleri, tek tip uyarı ve ikaz levhaları ve Genel Sekreterliğimiz önderliğinde, sağlık tesislerinde kullanılan kişisel koruyucu donanımları (KKD) belirlemek adına oluşturulan bilimsel komitenin, kişisel koruyucu donanımların iş sağlığı ve güvenliği açısından uygunluğunu belirleyerek sağlık tesislerimizi bilgilendirdik. Bu dönem içerisinde sektörel bazda çalışanlara yönelik hazırlanan iş sağlığı ve güvenliği rehberleri arasında sağlık çalışanlarına yönelik bir çalışma olmadığını fark ederek, Birlikte İş Güvenliği Hizmetleri ile sağlıklı Gelecek rehberini sizlerin takdirlerine sunmuş bulunmaktayız. Rehberin içerisinde sağlık sektöründe iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarını, çalışanlarımızın yasal hak ve yükümlülüklerini, kişisel koruyucu donanımları, uyarı levhaları yapılması gereken ölçüm ve analizler hakkında bilgi alacağınız gibi. İş kazası, meslek hastalığı, tehlike, ramak kala gibi yeni duyduğumuz kavramların tanımlarını da bulacaksınız. Samsun İli Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliğimize bağlı sağlık tesislerimizde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin uygulanmasında desteklerini esirgemeyen Genel Sekreterim Uzm.Dr. Hasan Rıza AYDIN a, Tıbbi Hizmetler Başkanım Uzm.Dr. Ahmet A. İSMAİLOĞLU na, Mali Hizmetler Başkanım Dr. Ramazan TAŞDEMİR e, İdari Hizmetler Başkanım İbrahim KÜÇÜK e ve son olarak rehberin hazırlanma sürecinde katkısı olan Uzman Murat Yılmaz a teşekkür eder. Saygılarımı sunarım. Engin KONYALIGİL İş Güvenliği Uzmanı

4 İş Sağlığı ve Güvenliği Herkes İçindir! İŞYE İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ HERKES İÇİNDİR İŞYERİ HEMŞİRESİ ÖLÇÜM Devlet Memuru Yasal Hak ve Sorumlulukları 27 Sağlık tesislerinde ölçüm ve analizler İş Sağlığı ve Güvenliği Birimleri 30 Tehlike Durumunda Çalışanın Başvuracağı Yol 46 İş Hukuku

5 İş Sağlığı ve Güvenliği Herkes İçindir! İŞYE İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ HERKES İÇİNDİR İŞYERİ HEMŞİRESİ ÖLÇÜM 4 Uzm. Dr. Hasan Rıza AYDIN Genel Sekreter İş Sağlığı ve Güvenliği, günümüzde tüm dünya ülkeleri üzerinde önemle durulan hizmet ve üretim sektörlerinde meydana gelen değişikliklere bağlı olarak sürekli gelişen dinamik ve çok disiplinli bir alandır. Özünde yaşama hakkının korunmasını içeren İSG çalışmalarının temel amacı; iş kazaları ve meslek hastalıklarının meydana gelmeden önlenmesini sağlamaktır yılında kabul edilen 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, aşamalı olarak ilerlemiş ve 2013 yılının başı itibariyle sağlık tesislerini de kapsam içerisine almıştır. Bu doğrultuda Genel Sekreterlik olarak tüm sağlık tesislerimizde İş Sağlığı ve Güvenliği birimlerini kurarak, birimlerin kullanacağı form ve dokümanları belirledik. Risk değerlendirmelerini, İSG kurullarını, acil eylem planlarını, İSG eğitimlerini, sağlık taramalarını, yıllık değerlendirme raporumuzu, işyeri ölçüm ve analizlerini yaptık. Çalışanlarımızın iş kazası ve meslek hastalığından korunması için kişisel koruyucu donanımlarımızı tamamladık ve çalışanlarımıza nasıl kullanılacağı ile ilgili bilgilendirme eğitimlerini gerçekleştirdik. Samsun İli Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği mevzuat kapsamında yılları içerisinde yapılması zorunlu tüm iş sağlığı ve güvenliği faaliyetlerini gerçekleştirmiştir. Genel Sekreterliğimizce hazırlanan Birlik te İş Güvenliği Hizmetleri ile Sağlıklı Gelecek in hazırlanmasında emeği geçen çalışma arkadaşlarıma teşekkürlerimi sunar, bu rehberin sağlık tesislerinde yapılan çalışmalara yol gösterici bir kaynak olmasını dilerim. İbrahim KÜÇÜK İdari Hizmetler Başkanı 6331 sayılı Kanunun genel gerekçesinde, İSG konusunun, Sadece işyeri ve düzeyinde değil, toplumun genelini doğrudan ilgilendiren aynı zamanda ulusal ve uluslararası düzeyde ele alınması gereken bir öncelik olduğuna vurgu yapılmaktadır. Nitekim son dönem dünyadaki eğilime de bakıldığında, gerek işveren gerekse çalışan açısından iş güvenliği bilincinin ve önleme kültürünün oluşturulmasına önem verildiği görülmektedir. Genel Sekreterliğimiz olarak, çalışanlarımızın iş sağlığını ve güvenliğini tehdit eden tehlike ve riskleri belirleyip, bertaraf edilmesi veya kabul edilebilir risk seviyesine çekilmesi için gerekli hassasiyeti, tüm sağlık tesislerimizin yöneticileri ile birlikte göstermekteyiz. İlkemiz hiçbir sağlık çalışanının iş kazası ve meslek hastalıklarına yakalanmadan mevcut işlerini devam ettirmektir. Sağlık çalışanlarımız adına hazırlanan Birlik te İş Güvenliği Hizmetleri ile Sağlıklı Gelecek rehberinde emeği geçen İş Sağlığı ve Güvenliği birim çalışanlarına teşekkürlerimi sunar, kitabın tüm çalışanlarımıza faydalı olmasını temenni ederim. 5

6 İş Sağlığı ve Güvenliği Herkes İçindir! 2013 / İş Sağlığı ve Güvenliği / Genel Sekreterlik / Samsun 6 Tanımlar... 8 İş sağlığı ve güvenliği alanındaki haklarımız adımda risk değerlendirmesi Sağlık tesisleri tehlikeli ve çok tehlikeli grupta...16 İş sağlığı ve güvenliği bilinci okulda başlar Sağlık gözetiminde çalışan önceliği İş sağlığı ve güvenliği önerileri Artık şiddete dur diyelim Sağlık tesislerinde ölçüm ve analizler Sağlık çalışanları ve iş güvenliği Hemşirelik Sağlık çalışanlarında iş kazaları Kişisel koruyucu donanım ve uyarı levhaları Tehlike durumunda çalışanın başvuracağı yollar...42 İstihdam şekilleri Çalışma saatleri ve izinler Hastalık ve refakat izni Disiplin İş kanununa göre işçi kimdir? İşçilerin temel hakları Fazla çalışma nedir? Yıllık izin hakkı... 62

7 İş Sağlığı ve Güvenliği Herkes İçindir! İŞYE İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ HERKES İÇİNDİR İŞYERİ HEMŞİRESİ ÖLÇÜM TANIMLAR SINIFI 8 Herhangi bir kamu kurumu veya özel sektörde çalışan istihdam eden, gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum veya kuruluş. Kamu veya özel işyerlerinde istihdam edilen gerçek kişi. İşyerlerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen yada bedenen engelli hale getiren olay. Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalık. Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimali. İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyeli. DEĞERLENDİRMESİ İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikeden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılan çalışma. İş Sağlığı ve Güvenliği açısından, yapılan işin özelliği, işin her safhasında kullanılan veya ortaya çıkan maddeler, iş ekipmanı, hizmet yöntem ve şekilleri, çalışma ortam ve şartları ile ilgili diğer hususlar, dikkate alınarak işyeri için belirlenen tehlike grubu. İŞYERİ Mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan veya olmayan unsurlar ile çalışanın birlikte örgütlendiği iş verenin işyerinde ürettiği hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen işyerine bağlı yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçları içeren organizasyon. İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ BİRİMİ İşyerinde İş Sağlığı ve Güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere kurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan birim. İş Sağlığı ve Güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça belgelendirilmiş, İşyeri Hekimliği Belgesine sahip olan hekim. İş Sağlığı ve Güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça belgelendirilmiş, mühendis, mimar veya teknik eleman. İŞYERİ HEMŞİRELİĞİ Hemşirelik kanununa göre hemşirelik mesleğini icra etmeye yetkili İş Sağlığı ve Güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça belgelendirilmiş, hemşire/sağlık memuru/att/çevre sağlığı teknisyeni. 9

8 İş Sağlığı ve Güvenliği Herkes İçindir! İŞYE İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ HERKES İÇİNDİR İŞYERİ HEMŞİRESİ ÖLÇÜM GİRİŞ Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 49 uncu maddesinde, Çalışma, herkesin hakkı ve ödevidir. Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları korumak ve çalışmayı desteklemek üzere gerekli tedbirleri alır hükmü bulunmaktadır. Bu hükmün yer alması anayasamızın çalışma hayatındaki insanlarımızın İş Sağlığı ve Güvenliğine verdiği değeri göstermektedir. S A M S U N DAHA İYİ BİR GELECEK İÇİN HEP BİRLİKTE Sağlık ve güvenliği sağlık tesislerinin kalbine yerleştirmek, tehlike ve riskleri önlenmesi adına ayrıca iş kazaları ve meslek hastalıklarının tespiti adına oldukça önemlidir. İyi motive olmuş ve iyi eğitim almış istekli çalışanlar, bakımı iyi yapılmış etkin donanım ve malzemelere sahip olunduğunda; daha yüksek kalite, daha yüksek verimlilik ve daha iyi çalışma hayatına ulaşmak mümkün olacaktır. Memnuniyet İş Sağlığı ve Güvenliği ÇALIŞMA YAŞAMI İşveren Çalışan Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 30 Haziran 2012 tarih sayılı Resmi Gazete de yayınlanmış olup tüm sağlık tesislerinin 1 Ocak 2013 tarihi itibariyle kapsam içerisine almıştır. Sağlık tesislerinde endişelenmek isteyeceğiniz son şeyin İş Sağlığı ve Güvenliği olduğunu düşünebilirsiniz. Sağlık ve güvenlikle ilgili konuların sadece ağır sanayide, yapı sektöründe veya maden sanayisinde göz önünde bulundurması gereken faaliyetler olduğuna inanıyor olabilirsiniz. Sağlık ve güvenlik herkesi ilgilendirir. Sağlık ve güvenlik, hem sizin için hem de çalıştığınız iş için oldukça önemlidir. 11 Kanun çalışma hayatında yer alan tüm istihdam edilmiş kişileri kapsayacak şekilde, kamu ve özel sektör ayrımı veya özel kanunlardaki statüler bakımından ayrım yapılmadan bir çalışan tanımı getirilmiş bu sayede İş Sağılığı ve Güvenliği mevzuatının uygulama alanı genişletilmiştir. Tıpkı gelişmiş ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de İş Sağlığı ve Güvenliği kültürünün geliştirilmesi gerek işverenler, gerekse çalışanlar açışından önemlidir.

9 İş Sağlığı ve Güvenliği Herkes İçindir! İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ALANINDAKİ HAKLARIMIZ Karacağolan der ki sözün bilmişi, tedbirle görülür dünyanın işi SAYESİNDE SAĞLIK LARI GÜVENLİ ÇALIŞACAK... Sağlık hizmeti kaliteniz, işyerinizdeki iş sağlığı ve güvenliği önlemlerine bağlıdır. Yürürlükteki bu mevzuat, sağlık tesislerini de 1 Ocak 2013 tarihi itibariyle kapsam içerisine almış, amacı ise iş kazalarından ve meslek hastalıklarından korunmaya yönelik yapılan önleyici çalışmalardır. 12 Bunun yanında yeterli kaynağı elinde bulunduran işverene risk değerlendirmesi yapmak, çalışanları bilgilendirmek ve eğitmek, çalışanlarına danışmak gibi yükümlülükleri beraberinde getirmiştir. Nöroloji servisinde çalışmakta olan hemşire hanım, kendisini biyolojik risklerden korumak amacıyla kullandığı lateks eldivenin bir süre sonra ellerinde alerjik reaksiyon geliştirdiğini fark ediyor. İSGB lerine başvurarak risk bildirim formunu dolduruyor. Aylık yapılan İSG Kurulu toplantısında işveren, hemşire hanım ve bu durumda olan diğer personeline yönelik anti-alerjik eldiven tahsis edilmesi hakkında kurul kararı alınmasını ifade etti. Sonuç olarak hemşire hanım kurul tarafından kendisine tahsis edilen eldiveni kullanarak sağlığına kavuşuyor. Bu durum çalışanın moral düzeyini yükselttiği gibi çalıştığı hastanenin İş Sağlığı ve Güvenliğine verdiği önemi göstermiş oluyor. 2013/SAMSUN Serviste yatan hastaya tıbbi tedaviyi uygularken, birim sorumlum steril eldivenimi giymemi hatırlatıyor bu şekilde hastanın sağlığına ve benim İş Sağlığı ve Güvenliğime verdiği önemi görüyorum, bu durum beni çok mutlu ediyor. Stajyer Öğrenci İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kamu görevlilerini de belirli haklardan yararlanmasını sağladığı gibi İSG kurallarına uygun çalışma ortamını da hazırlamaktadır. Bu kapsamda biz sağlık çalışanlarının da İş Sağlığı ve Güvenliği hizmetleri ilk kez kanunla desteklenmiştir. Çalıştığımız yer, unvan, cinsiyet kanundan yararlanmamıza da bir engel değildir. Her çalışan sağlık tesislerindeki İş Sağlığı ve Güvenliği Birimlerinin uygulamalarından faydalanacaktır / BiyokimyaLab.

10 İş Sağlığı ve Güvenliği Herkes İçindir! İŞYE İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ HERKES İÇİNDİR İŞYERİ HEMŞİRESİ ÖLÇÜM ÖNLEYİCİ YAKLAŞIMIN ÇOK ÖNEMLİ BİR PARÇASI DEĞERLENDİRMESİ 1 ADIMDA DEĞERLENDİRMESİ Sağlık tesislerinde kullanılan ekipman ve materyalleri ve kimyasalları düşünün. Bunlardan hangileri zararlı olabilir? Örneğin: Tehlikeyi önlemenin ilk aşaması, tehlike kaynaklarını bilmektir. İntraket takımı sırasında ele batan iğne ucu, hastalıklara sebep olabilir. Gürültülü bir ortamda çalışmak işitme kaybına yol açabilir. 14 Sağlık tesislerimizde 1 Ocak 2013 tarihi itibariyle yapılması zorunlu hale gelen risk değerlendirmesi ve işyeri ölçüm ve analizleri sayesinde genel bir önleme politikası geliştirildi. Risk Değerlendirme Nedir? Sağlık tesislerindeki tehlikelerin çalışanların sağlığı ve güvenliği üzerinde oluşturduğu riskleri ifade eden bir kavramdır. Risk Değerlendirmenin Amacı Ülkemizdeki mevzuatın yasal bir yükümlülük getirmesi, risk değerlendirme çalışmalarının önemini artırmıştır. Çünkü bu sayede İş Sağlığı ve Güvenliğine yönelik bazı tedbirler alınabilmektedir. Tehlikeleri tespit eden ve riskleri değerlendiren İSG profesyonelleri; * İlgili yasal yükümlülüklere göre koruyucu tedbirlerin alınmasıyla ilgili karar verebilmeli; * Alınan tedbirlerin yerinde ve yeterli olup olmadığını kontrol edebilmeli; * Riskleri kabul edilebilir seviyeye çekebilmeli; * İş Sağlğı ve Güvenliğiyle ilgili karar alındığında çalışanlarına bilgi verebilmeli; * Tüm İSG çalışmalarını belirli periyotlarda kontrol edebilmeli 2013 / Samsun 2014 / Eğitim Araştırma Hastanesi İş Güvenliği Önlemi / Samsun Mobing uygulayan bir idareciyle çalışmak iş kaynaklı strese neden olabilir. Zarar görebilecek herkesi düşünün... Sadece memurlarımız değil, işçiler hasta ve hasta yakınlarını da göz önünde bulundurulmalıdır. Riskleri değerlendirin, ne yapılması gerektiğine karar verin... Eğer birisinin yaralanma ihtimali varsa: Söz konusu tehlike tümüyle bertaraf edilebilir mi? Risk kontrol altına alınabilir mi? Tedbirler almak mümkün mü? Kişisel koruyucu donanım kullanmaya gerek var mı? Harekete geçin.. Bulguları gözden geçirin. 15

11 İş Sağlığı ve Güvenliği Herkes İçindir! SAĞLIK TESİSLERİ Lİ VE ÇOK Lİ GRUPTA SAĞLIK TESİSLERİNDE, İŞYERİ HEKİMİ VE HEMŞİRESİ GÖREVLENDİRİLECEK GENEL SEKRETERLİK AZ Lİ HASTANELER ÇOK Lİ ADSM LER Lİ Bir büro çalışanı, bilgisayar, sandalye ve çalışma masasının yanlış yerleşmesinden dolayı ensesindeki ağrı ve sağ el bileğinde meydana gelen karpaltünel sendromu hastalığı nedeniyle 3 ay rapor aldı. Çalışanın çalışma yerini gözlemlemesinin ardından çalışma masası ve oturduğu yerin pozisyonu ergonomik olarak dizayn edildi. Bu yeni oturma pozisyonu, çalışanın bacaklarını uzatmasına imkan tanıyordu. Bileğindeki ağrı sebebiyle kendisine alınan mausped sayesinde karpaltünel sendromu belirtileri azalmış oldu. 16 Lütfen işyerinize bir güvenlik penceresi açarak hayata bağlanın. İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile kamu kurum ve kuruluşlarında ilgili mevzuata göre çalıştırılan işyeri hekimi, işyeri hemşiresi veya iş güvenliği uzmanı olma niteliğine haiz personel, gerekli belgeye sahip olmaları şartıyla asli görevlerinin yanında belirlenen çalışma süresine riayet ederek çalışmakta oldukları kurumda veya üst yöneticinin onayı ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarında görevlendirilir. İSG profesyonelleri yetkileri kapsamında hastane yöneticisine karşı sorumlu olacak. Bu sorumluluk kapsamında sağlık tesislerinde ki İSG ile ilgili hususları Sağlık tesisi yöneticilerine bildirecek. Birliğimize bağlı sağlık tesislerinde 18 İş Güvenliği Uzmanı, 50 nin üzerinde İşyeri Hekimi sertifikalarına sahip çalışanımız bulunmakta. İş Güvenliği Uzmanlarının başlıca görevi; sağlık tesislerinde yapılan çalışmaların İş Sağlığı ve Güvenliği mevzuatına ve genel iş güvenliği kurallarına uygun olarak sürdürülmesini sağlamak, işverene önerilerde bulunmak ve alınması gereken tedbirleri bildirmek. İşyeri hekimlerinin ilk akla görevi ise çalışanların meslek hastalıklarına yakalanmaması için işverene önerilerde bulunmak, çalışma ortamı ve çalışanların sağlık gözetimi ile ilgili danışmanlık yapmak ve alınan kararların uygulanmasını izlemek

12 İş Sağlığı ve Güvenliği Herkes İçindir! İŞYE İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ HERKES İÇİNDİR İŞYERİ HEMŞİRESİ ÖLÇÜM İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ BİLİNCİ OKULDA BAŞLAR DÜZEYİNE GÖRE HAREKETE GEÇMEK 18 İş Sağlığı ve Güvenliği kültürünün topluma yerleşmesinde küçük yaşta bu bilincin oluşması, önemli bir yer tutmaktadır. Bu yüzden ilköğretimden başlayarak İş Sağlığı ve Güvenliği bilincinin oluşturulmasına yönelik olarak okullarda eğitim ve bilgilendirme çalışmaları yapılması, çeşitli yaş gruplarına yönelik yazılı ve görsel materyaller hazırlanması önemlidir. Sağlık meslek liseleri ve teknik okullarda öğrenim gören öğrenciler, dersleri sırasında mesleklerine özel İş Sağlığı ve Güvenliği eğitimi aldıkları için çalışma hayatına atıldıklarında bu eğitimler doğrultusunda daha bilinçli ve dikkatli çalışanlar olarak hizmet sektöründe rol alacaklardır. Ayrıca 6331 sayılı Kanunun 17. maddesinde Mesleki Eğitim Alma Zorunluluğu Bulunan tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işlerde yapacağı işle ilgili mesleki eğitim aldığını belgeleyemeyenler çalıştırılmaz hükmü yer almaktadır. İş Sağlığı ve Güvenliği bilincinin yerleşmesinde mesleki eğitimin rolü büyüktür. Genel Sekreterlik olarak sağlık tesislerimizde staj yapan öğrencilerimize yıl içerisinde Aktif çalışma esnasında İş Sağlığı ve Güvenliği konulu eğitim düzenleyerek bu konudaki hassasiyetimizi öğrencilerimize hissettirmiş olduk. ÖNCE İŞ GÜVENLİĞİ DIKKAT Eğer tespit etmiş olduğunuz riskler önemsizse, risk değerlendirmeniz tamamlanmış demektir. Mevcut riskler kontrol altına alınmışsa, korumayı sağlamak için standartları geliştirin. Sistem hatalara açık bir sistemse o zaman koruyucu sistem geliştirmek, acil durum prosedürleri belirlemek için harekete geçin. Eğer risklerin varlığına işaret eden bir kanıt yoksa, daha ayrıntılı bilgi için sürekli arayışta olun. Genel Sekreterlik olarak Sağlık tesislerimizde; mevzuat gereği yapılması gereken risk analizlerini, analizleri yapacak ekipleri, risk değerlendirme ekiplerine risk analizlerinin nasıl yapılacağı ve hangi yönteminin kullanılması gerektiği hakkında eğitimler düzenledi

13 İş Sağlığı ve Güvenliği Herkes İçindir! İŞYE İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ HERKES İÇİNDİR İŞYERİ HEMŞİRESİ ÖLÇÜM SAĞLIK GÖZETİMİNDE ÖNCELİĞİ VE BİLDİRİMLERİ Sağlık tesislerimizin en önemli varlığı, sahip olduğu işgücüdür. Mevcut işgücü hacmini insanlara sunuşundaki profesyonelliği de o işyerinin kalitesini gösterir. Çalışanlarının hassasiyetlerinin saptanması ve riskli durumların belirlenebilmesi amacıyla tüm çalışanların sağlık taramalarına tabi tutulması gerekmektedir. Çalışanların sağlık muayeneleri işe girişlerinde, iş değişikliğinde, 6 aydan fazla süren izinlerde, iş kazası ve meslek hastalığı ile sağlık nedeniyle verilen aralardan sonra mutlaka tekrarlanmalıdır. Bu durumlar dışında ise periyodik olarak sağlık muayeneleri yapılacak. Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan çalışanlar işe uygun olduklarını belirten sağlık raporlarını almadan işe başlatılmayacaklardır İş kazaları ve meslek hastalıkları pahalıya mal olur Sağlık gözetimlerinden kaynaklanan maliyetler, çalışanlara yansıtılmayıp işveren tarafından karşılanacak. İş kazası ve meslek hastalıklarının kayıtları daha etkin ve güncel hale getirilecek. Sağlık tesislerinde personele yönelik iğne yaralanmalarını araştıran bir çalışmada, hemşirelerin %23.7 si ramak kala iş kazası geçirdiğini bildirmektedir. Ülkemizde bir üniversite hastanesinde çalışanlar üzerinde yaptığı çalışmada son bir ayda ramak kala kaza geçirme oranı %44. 4, işyerinde çalıştığı süre içinde toplam geçirdiği iş kazası oranı da %67. 9 olarak belirtilmektedir.

14 İş Sağlığı ve Güvenliği Herkes İçindir! İŞYE İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ HERKES İÇİNDİR İŞYERİ HEMŞİRESİ ÖLÇÜM 22 İŞ SAĞLĞI VE GÜVENLİĞİNDE BİLİNÇ DÜZEYİNİZİ ÖLÇÜN İÇİN KONTROL LİSTESİ Sağlık tesisinde gerekli talimat ve yazıların paylaşılabileceği personel bilgilendirme panosu bulunuyor mu? Risk değerlendirme si yapılıp elde edilen bulgular çalışanlarla paylaşıldı mı? Çalışanların iş sağlığı ve güveliği ile ilgili başvuruları dikkatlice inceleniyor mu? İşyerindeki tehlike ve risklerden çalışanların korunması adına eğitim veriliyor mu? Tüm çalışanlar aşağıdaki konuları biliyor mu? 1- İSGK haberdar mı? Kurulda kimlerin olduğunu biliyor mu? 2- İş kazalarını, meslek hastalıklarını tehlike ve riskleri nereye bildireceğini ve hangi formları kullanması gerektiğini biliyor mu? 3- İSG eğitimlerine katılmaması halinde, para cezasına çarptırılacağı bilgisini çalışanlar bilmekte mi? İÇİN KONTROL LİSTESİ 1- Sağlık tesisiniz son zamanlarda İSG açısından risk değerlendirmesi yaptı mı? 2- Maruz kaldığınız tehlikeleri ve bunlardan ne şekilde etkilenebileceğinizi doğru bir şekilde anlamanıza yardım edecek düzeyde yeterli bilgi ve eğitim aldınız mı? 3- Kendi güvenliğinizi ve başkalarının güvenliğini sağlamak için ne yapmanız gerektiğini bilmek sizce yeterli mi? 4- Yolunda gitmeyen bir şeyler olduğunda, fark edebiliyor musunuz ve sorunları nereye bildirmeniz gerektiğini biliyor musunuz? 5- En güncel acil eylem planı ve acil durum prosedürlerinden bilginiz var mı? 6- Çalıştığınız işle ilgili iş sağlığı ve güvenliği adına sağlık kontrolünden geçtiniz mi? İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ ÖNERİLERİ 1 Kazaların kaydını tutun. Yolunda gitmeyen bir şey olduğunda, İş Sağlığı ve Güvenliği panolarını kullanarak çalışanlarımıza bilgi verin. İş Sağılığı ve Güvenliği birimlerini kullanarak çalışanlarımızın geçirdiği kaza ve hastalıkların kaydını tutun. Kazaların tekrarlanmaması için İş Güvenliği uzmanlardan görüş alın. Sağlık ve güvenlik uygulamalarını standart haline getirin. Kullanabileceğiniz yöntemler anket, poster, kısa metrajlı film gibi faaliyetler olmalı. Malzeme güvenlik formları (MSDS), kaza ve hastalık kayıtları, maruziyet izleme kayıtları ve şikâyetler dikkatlice incelenmeli. Tüm çalışma alanlarını düzenli olarak denetleyin, sadece yüksek riskli alanları değil. Çalışanları da sürece dahil edin. İş Sağlığı ve Güvenliğinin sağlama sorumluluğu işveren ve İSG profesyonellerinindir. Ancak çalışanların da önemli bir rolü vardır. Çalışanlarınız sizin verdiğiniz eğitim ve talimatları dikkatlice takip etmeli, kendilerinin ve çalışma arkadaşlarının İş Sağlığı ve güvenliğini korumalıdır. Kendilerine verilen kişisel koruyucu donanımları doğru şekilde kullanmak. Çalışma ortamının tamamen güvenli olmasını sağlamak için işverenle ortak çalışmak. İş Sağlığı ve Güvenliği ni işyeri kültürünüzün bir parçası haline getirin. Çalışanlarınızı potansiyel gelişmeler konusunda teşvik edin. Size bildirilen formları değerlendirin

15 İş Sağlığı ve Güvenliği Herkes İçindir! İŞYE İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ HERKES İÇİNDİR İŞYERİ HEMŞİRESİ ÖLÇÜM ARTIK ŞİDDETE DUR DİYELİM... LARIN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ LERİ 24 İş kazaları ve meslek hastalıkları, diğer çalışanların moralini bozarak hizmetin aksamasına neden olur. İşyerinde şiddet genel olarak çalışanların üretimini ya da güvenliğini olumsuz etkileyen iş ya da iş çevresi ile ilgili bir sorun olarak tanımlanmaktadır. İşyerinde karşılaşılan şiddet türleri arasında; Fiziksel şiddet, saldırı (assault/attack) Psikolojik şiddet (emosyonel şiddet) Suistimal (abuse) Zorbalık (bullying/mobbing) Taciz (harrasment) Cinsel taciz (sexual harrasment) Irksal taciz (racial harrasment) Tehdit (threat), yer almaktadır. Türkiye de yapılan bir çalışmalarda, sağlık tesislerindeki şiddet oranının %60 civarında olduğu vurgulanmaktadır. Genel sekreterliğimize bağlı sağlık tesislerinde çalışan personele İş Sağlığı ve Güvenliği kapsamında özlük dosyası oluşturuldu. Mevcut dosyaların içerisinde personel bilgisi, sağlık gözetim raporu, eğitim katılım belgesi dilekçe ve şikâyetlerini içeren belgeler konuldu. Eğitimlere katılmayan her bir personel için idari para cezası uygulanıyor. Sağlık tesislerimizde yapılan eğitim çalışmalarının sonunda; Toplam personel sayısı: 6942 Eğitime katılan: 5857 Eğitime katılmayan: 1085 Başarı oranımız: %84.3 Sağlık tesislerimizin işveren veya işveren vekilleri tüm çalışanların İSG ile çalışma hayatına dair hak ve sorumlulukları hakkında bilgi vermeli, çalışanlar işyeri değişikliği uzun süre içten uzak kalma ve kullanılan donanım değişikliğinin ardından yeni çalışma koşullarına yönelik olarak eğitim düzenlemeli bu eğitimler, düzenli aralıklarla tekrarlanmalı. Sağlık çalışanlarının katıldığı eğitimler, çalışma saatinden sayılmalı, eğitime katılan personele mutlaka katıldığı eğitimle ilgili katılım belgesi düzenlenmelidir. Bazı görevler yâ da ciddi tehlike içeren bazı alanlara giriş izni; sadece söz konusu görev yâ da durumla ilgili deneyimi/eğitimi olan ve doğru yönlendirilen çalışanlara verilmelidir. Verilen bilgi, talimat ve eğitimler uygun ve anlaşılır olmalı örneğin; Çalışanlar arasında engellilerin bulunması halinde iletmek istediğiniz bilginin engelli çalışanların ihtiyaçları doğrultusunda farklı formatlarda sunulması gerekebileceği göz önünde bulundurulmalı. Sağlık tesislerimizin dikkat etmesi gereken diğer bir konuda bazı birimlerdeki çalışanların diğer birim çalışanlarına göre daha yüksek kaza riski altında olduğu ve alınacak tedbirlerin planlanması yapılırken bunun da dikkate alınması gerekmekte olduğudur. 25

16 İş Sağlığı ve Güvenliği Herkes İçindir! SAĞLIK TESİSLERİNDE ÖLÇÜM VE ANALİZLER Güveniniz İlkemiz; İşimiz Güvencemizdir. Birliğimize bağlı sağlık tesislerinde yapılan risk analizlerinden sonra tüm çalışma alanlarını kapsayacak şekilde ölçüm ve analizler yapılmıştır. 26 Eğitim ve Araştırma Hastanesi / Halat Çalışması / Samsun Yapılan ölçüm ve analizler; 1- Gürültü 2- Titreşim 3- Termal konfor 4- Aydınlatma 5- Ergonomi 6- Toz 7- Topraklama 8- Elektrik tesisatı 9- Formaldehit, Ksilen Gaz Ölç. 10- Asansör Sistemleri 11- Paratonel 12- Basınçlı Hava Tankları 13- Basınçlı Tüpler 14- Kompresörler Aydınlatma Ölçümü Eğer ekipmanlara veya binaya bir zarar gelirse, bunların tamiri maliyetli olabilir. Toz Ölçümü Formaldehit Ölçümü

17 İş Sağlığı ve Güvenliği Herkes İçindir! 28 SAĞLIK TESİSLERİ ACİL DURUMLARA KARŞI HAZIR HALE GELECEK İş kazası geçiren çalışanın maaşını ödemeye devam edersiniz, ayrıca buna bir de tazminat tutarı eklenir. Sağlık tesislerimizin işverenleri İş Sağlığı ve Güvenliği Birimleri aracılığıyla arama-kurtarma, yangın, parlama-patlama, ilkyardım kişilerin tahliyesi ve ciddi ve yakın tehlikeyle karşılaşılması gibi durumlar için önceden acil durum planı hazırlatmış olacak. Acil durumlara hazırlık amacılığıyla tüm çalışanların katılacağı eğitim ve tatbikatlar yapılacak. Ciddi ve yakın tehlike bulunan yerlere sadece gerekli donanıma sahip ve özel olarak görevlendirilenler girebilecek. Ülkemizde yapılan çalışmalarda sağlık çalışanlarının yarısının bel yaralanması yaşadığı saptanmıştır. Tıp fakültesi hastanesinde yapılan çalışmada itme ve çekme nedeniyle bel yaralanması geçirenlerin oranı %36 olarak verilmektedir. İ S G B İş Sağlığı ve Güvenliği Birimi

18 İş Sağlığı ve Güvenliği Herkes İçindir! İŞYE İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİ HERKES İÇİNDİR İŞYERİ HEMŞİRESİ ÖLÇÜM SAĞLIK TESİSLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ BİRİMİ 30 Sağlık tesislerimizde iş sağlığı ve güvenliği birimleri, çalışan personelin sağlığını ve güvenliğini korumaya yönelik çalışmalar yapan, işverene ve çalışanlara iş sağlığı ve güvenliği yönünden rehberlik etmek üzere kurulan bir birimdir. Birimler İş Güvenliği Uzmanı, İşyeri Hekimi ve Hemşiresinden oluşmaktadır. Çalışanlar meydana gelen ya da var olan herhangi bir tehlikeli durumu, riski, ramak kala olayını, iş kazasını, meslek hastalığı gibi olumsuzluklarda sağlık tesislerimizde görevlendirilen iş güvenliği uzmanları ile bağlantıya geçebilecekler. Çalışanlar, çalışma hayatındaki olumsuzlukları bertaraf etmek üzere iş sağlığı ve güvenliği birimleriyle işbirliği içerisinde olur. İş Sağlığı ve Güvenliği Birimi / Genel Sekreterlik / Samsun Söz konusu olan sadece iş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan sağlık çalışanı değildir. 31

19 SAĞLIK PERSONELİNİN KENDİ GELECEĞİNE OLAN KATKISI Çalışanların, iş sağlığı ve güvenliği çalışmalarına aktif olarak katılma hakkı vardır. Risklerin önlenmesine yönelik iyi uygulama örnekleri ile yapılan çalışmalarda, çalışanların görüşüne başvurulmasının en önemli başarı faktörlerinden birisi olduğu görülmektedir. Bu nedenle çalışanların çalışmalara katılımının sağlanmasının kanuni sorumluluğunun yanında işleyişi kolaylaştıracağı da düşünülmektedir. Sağlık tesislerimizde çalışan sayısı göz önüne alınarak çalışan temsilcileri seçim yolu ile seçilmiş. Ayrıca elliden az çalışanı olan alt işveren temsilcilerinin de kurul toplantılarına katılımları sağlamaktadır. ÖNCE İŞ GÜVENLİĞİ DIKKAT İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ LARI Birliğimize bağlı 21 sağlık tesisinde mevzuat gereği kurulan İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulları tehlike sınıflarına göre toplantılarını gerçekleştirmekte Elli ve daha fazla çalışanı bulanan sağlık tesisleri İş Sağlığı ve Güvenliği Kurullarını oluşturacak, sağlık tesislerinde işveren konumundaki makam, kurulun mevzuat içerisinde almış olduğu kararı uygulamakla yükümlü olacak. Sağlık tesislerimizde 50 den az çalışanı bulunan alt işveren konumunda olan şirketler de üst işverenin kuruduğu kurula temsilci göndermekle yükümlü olacak şayet 50 den fazla çalışanı varsa, sağlık tesisleri içerisinde kendi kurullarını kuracak.

20 SAĞLIK LARI VE İŞ GÜVENLİĞİ Kendilerini diğer insanların sağlıklarını korumaya dahası yaşamlarını kurtarmaya adamış olan sağlık çalışanları, kendi sağlıkları söz konusu olduğunda, maalesef duyarsız kalmaktadır Tüm dünyada ve ülkemizde de her yıl çok sayıda sağlık çalışanı çeşitli sebeplerle iş kazası geçirmektedir. Sağlık sektörü, ülkemizde iş kazaları açısından riskli bir sektördür. Sağlık çalışanlarının ne kadar sıklıkta iş kazası ve meslek hastalıkları ile karşılaştıkları çok açık bilinmemektedir. Karşılaşanların ise kaçının yaşamını sürdürdüğü, kaçının iş göremezlik durumunda olduğu, kalıcı sakatlık geçirdiği veya yaşamını kaybettiği konusunda sağlıklı veriler bulunmamaktadır. İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği konusunda yapılması gereken iyileştirmelere vurgu yapan 89/391/EEC sayılı Avrupa Kararnamesi nde (1989, Avrupa Konseyi), üye ve aday ülkelere, belirlenen ilkelerin kamu ya da özel ayrımı yapmadan tüm sektörlere uygulanmasını şart koşmuştur. Kazalar %98 insan hatasından, %2 korunması olanaksız durumlardan kaynaklanmaktadır. İş sağlığı ve güvenliği eğitimi ile kazaların önlenebilir olduğu belirtilmektedir. İş kazaları, iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin yeterince alınmamasının bir sonucu olarak ortaya çıkar. İş kazaları; çalışma ortamında, çalışma organizasyonundaki aksaklıklara tecrübesizlik, yaş gibi bireysel faktörlerin eklenmesiyle ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle iş kazalarının kaydı ve izlenmesi, tehlikelerin saptanarak benzer kazaların önlenmesi açısından önem taşımaktadır. Ayrıca, iş kazalarında çalışanın özlük haklarının geçerli olabilmesi açısından iş kazalarının kaydı ve izlenmesi zorunludur. HEMŞİRELİK ILO (Dünya Çalışma Örgütü) raporuna göre, dünyadaki toplam işgücünün %40 ını kadın çalışanlar oluşturmaktadır. Kadınlar ve erkekler, çoğu kez aynı hastalıktan etkilenirken, fiziksel, metabolik, hormonal, fizyolojik ve psikolojik olarak farklılık gösterir. Örneğin, kadınların ortalama beden ve kas kütlelerinin daha küçük olması nedeniyle kişisel koruyucu giysilerin ve araçların ölçülerine uygun olup olmadığına dikkat etmek gerekir. Kadınlar fizyolojik ve anatomik özellikleri nedeniyle erkek çalışanlardan daha zayıftır ve bu nedenle de tehlikelere maruz kalma açısından da daha büyük risk taşımaktadırlar. İşyeri ortamındaki kas iskelet sistemi rahatsızlıklarına yakalanma riski, kadınlarda erkeklerden daha fazladır. Kadınlar uzun süre çalışınca erkeklerden daha çabuk yorgunluk hissetmeye başlar. Samsun Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği olarak; tüm bu bilgiler eşliğinde kadın çalışanlarımıza mevzuatlar çerçevesinde çalışma saatleri ayarlanmakta olup, ayrıca kadın çalışanlarımız adına İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu nda belirtilen maddeler ve ilgili yönetmelik hükümleri sağlık tesislerimizde çalışan kadın çalışanlarımıza ayrım yapmadan uygulanmaktadır. 35