FARKINDALIK EĞİTİMİ YALOVA SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER ODASI. Ali KARAKUŞ Yeminli Mali Müşavir

Transkript

1 FARKINDALIK EĞİTİMİ YALOVA SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLER ODASI Ali KARAKUŞ Yeminli Mali Müşavir

2 USUL İNCELEMELERİ

3 VERGİ İNCELEMESİNİN AMACI Vergi Usul Kanununun 134. maddesinde vergi incelemesinin amacının ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamaktır. Şeklinde tarif edilmiştir.

4 Vergi İncelemesinde Risk Analiz Modeli Verileri Bilanço Gelir Tablosu Verileri Kesin Mizan Verileri E-Beyanname Verileri Ba-Bs Bildirimleri Ödeme ve Tahsilat Bildirimleri İlişkili Kişi Bildirim ve Beyanları Denetim Sonuçları Diğer Bildirimler

5 Vergi İncelemesinde Risk Analiz Modeli Kriterleri Muhasebe Hesap Analizleri Yanıltıcı ve Hatalı Değerleme Örtülü Sermaye Analizleri Örtülü Kazanç Analizleri Satışlar Kaynaklı Analizler Gider Fazlalığı Analizleri Yanıltıcı ve Hatalı Beyan Analizleri Karşılaştırmalı Beyan ve Bildirim Analizi

6 MALİ TABLOLAR ÜZERİNDE YAPILAN ANALİZLER Mali tabloların incelenmesinde ilk test edilecek nokta bilanço ve gelir tablosu kalemleri içindeki bağlantılı hesapların birbirini doğrulayıp doğrulamadığıdır. Muhasebe sistemimizde, çift taraflı kayıt esası gereği pek çok hesap birbiriyle bağlantılı çalıştığından bir hesap bakiyesinin değişmesi, aynı mahiyetteki bir hesabın aynı yönde veya tersi mahiyetteki bir hesabın tersi yönde bir değişiklikle sağlanabilir.

7 MALİ TABLOLAR ÜZERİNDE YAPILAN ANALİZLER Mali tablolarda yer alan iktisadi kıymetlerin değerlerinin gerçeğe uygun değer olarak doğru bir şekilde yer almasını sağlamak gerekir. Bilanço ve Gelir Tablosundaki değerlerin analiz amacı mali tablolarda yer alan kalemlerin doğru dürüst ve gerçeklik derecesi test edilerek vergi kanunlarına göre iktisadi kıymetlerin bilanço ve gelir tablosunda düzenlenme tarihi itibariyle almış olduğu değerlerin doğruluk derecesini belirlemektir.

8 Bilanço ve gelir tablosu üzerinden matrah farkı tespit edilemese de bu mali tablolar doğru analiz edildiğinde inceleme elemanın elinde bir yol haritası görevi görür. Muhasebe hata ve hileleri ile olması gerekenden çok farklı bir şekil alan mali tablolar, dikkatli incelendiğinde denetim elemanını doğrudan sonuca götürecek veriler ortaya koyabilmektedir. Eğitimimizin bu bölümünde bilanço ve gelir tablosu kalemlerinin incelemelere nasıl yön vereceği üzerinde durulacaktır.

9 USUL İNCELEMELERİ ÖNCESİ DİKKAT ETMEMİZ GEREKEN HUSUSLAR NELERDİR.

10 ENVANTER KAYITLARI Envanter çıkarmak, bilanço günündeki mevcutları, alacakları ve borçları saymak, ölçmek, tartmak ve değerlemek suretiyle kesin bir şekilde ve ayrıntılı olarak tespit etmektir. Envanter esas itibariyle envanter defterine çıkartılır. Büyük işletmeler envanterlerini listeler halinde de düzenleyebilirler.

11 Büyük mağazalar ve eczaneler emtia mevcutlarının envanterini üç yılda bir çıkarabilirler. İşletme Hesabı esasına göre defter tutanlar emtia envanteri çıkarmak zorundadırlar. İşletme defteri tutanlar envanterini kapanış kaydından sonraki sayfalara kaydederler.

12 İşletme defteri tutanlar ayrı bir envanter defteri de tutabilirler. Çiftçi işletme defteri tutanlarda envanterini kapanış kaydından sonraki sayfalara kaydederler. Serbest Meslek Kazanç defteri tutanlar envanterlerini kapanış kaydından sonraki sayfalara kaydederler.

13 ENVANTERDE AMORTİSMAN KAYITLARI Tüm işletmeler için geçerli olan ve üzerinden amortisman ayrılan iktisadi kıymetlerin kayıtları; 1- Envanter defterinin ayrı bir yerinde, 2- Özel bir amortisman defterinde 3- Amortisman Listelerinde detaylı olarak ayrı ayrı gösterilecek şekilde tutulur.

14 DEĞERLEME Değerleme; Değerleme günündeki işletme envanterine dahil iktisadi kıymetlerin değerlerinin ülke parası cinsinden belirlenmesi işlemidir. İşletmeye alınan ve dönem sonunda işletmede kalan envantere dahil olan bütün iktisadi kıymetler V.U.Kanununun değerleme hükümlerini belirleyen maddelere göre değerlemeye tabi tutulurlar.

15 Değerleme vergi kanunlarında gösterilen gün ve zamanlarda yapılır. İktisadi kıymetlerin her biri tek başına ayrı ayrı ele alınarak değerlemeye tabi tutulur. Değerleme işlemine tabi tutulacak olan iktisadi kıymetler; 1-Mevcutlar (varlıklar) 2-Alacaklar 3-Borçlar 4-Diğer iktisadi kıymetler (İşletmeye dahil olanlar)

16 DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ: Değerleme ölçüleri Vergi Usul Kanununun 261. maddesiyle belirlenmiş 8 farklı değerleme ölçüsüyle tespit edilmektedir. Bir iktisadi kıymet için birden fazla değerleme ölçüsü kullanmak mümkün değildir. Sadece bir değerleme ölçüsü kullanılabilir.

17 DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ VE ÖLÇÜLERE GÖRE DEĞERLENECEK İKTİSADİ KIYMETLER 1- MALİYET BEDELİ: İktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veya değerinin arttırılması sebebiyle yapılan bilumum giderlerin toplamını ifade eder. VUK. göre maliyet bedeli ile değerlenecek iktisadi kıymetler şunlardır;

18 a) GAYRİMENKULLER (V.U.K. Md. 269) ve teferruatı b) TESİSAT VE MAKİNELER (V.U.K. Md. 269) c) GEMİLER VE DİĞER TAŞITLAR (V.U.K. Md. 269) d) GAYRİ MADDİ HAKLAR (V.U.K. Md. 269) e) DEMİRBAŞ EŞYA, ALET EDAVAT VE MEFRUŞAT (V.U.K. Md. 273) f) SATIN ALINAN EMTİA (V.U.K. Md. 274) g) İMAL EDİLEN EMTİA (V.U.K. Md. 275) h) ZİRAİ MAHSULLER (V.U.K. Md. 276) I) HAYVANLAR (V.U.K Md. 277)

19 2- BORSA RAYİCİ: Menkul kıymetler, Kambiyo ve Ticaret Borsalarında kayıtlı olan iktisadi kıymetlerin değerlemeden önceki son işlem gününde borsadaki işlemlerinin ortalama değerlerini ifade eder. Borsa rayici ile değerlenecek iktisadi kıymetler: a) Menkul Kıymetler (V.U.K. Md.279) (Hisse senetleri ve A Yatırım fonları katılım belgeleri hariç olmak üzere) b) Yabancı Paralar (V.U.K. Md. 280) c) Yabancı para cinsinden alacaklar (V.U.K. Md. 280) d) Yabancı para cinsinden borçlar (V.U.K. Md. 280)

20 3) TASARRUF DEĞERİ: Bir iktisadi kıymetin değerleme gününde sahibi için arz ettiği gerçek değeridir. Tasarruf değeri ile değerlenecek iktisadi kıymetler: a) Şüpheli alacak karşılığı ayrılmasında (V.U.K. Md. 323) 4) MUKAYYET DEĞER: Bir iktisadi kıymetin muhasebe kayıtlarında gösterilen hesap değeridir. Mukayyet değer ile değerlenecek iktisadi kıymetler;

21 a) Alacaklar (V.U.K. Md. 281) b) Kuruluş ve Örgütlenme Gid. (V.U.K. Md. 281) c) Peştemallıklar (V.U.K. Md. 282) d) Aktif geçici hesap kıymetleri (V.U.K. Md. 283) e) Borçlar (V.U.K. Md. 285) f) Pasif geçici hesap kıymetleri (V.U.K. Md. 287) g) Karşılıklar (V.U.K. Md. 288)

22 5- İTİBARİ DEĞER: İktisadi kıymetin üzerinde yazılı olan değerdir. İtibari değere nominal değer de denilmektedir. İtibari değer ile değerlenecek iktisadi kıymetler; a) Kasa mevcudu (V.U.K. Md. 284) (sadece kasadaki mevcut olan Türk Lirası) b) Kasadaki posta pulları

23 6- RAYİÇ BEDEL: İktisadi kıymetlerin değerleme günündeki normal alım satım bedelidir. Rayiç Bedel ile değerlenecek iktisadi kıymetler; a) Finansal Kiralama işlemlerinde (V.U.K. Mükerrer Md. 290) (Kiralayanın finansal kiralamaya konu iktisadi kıymetin üretimini veya alım satımını yapması halinde değerleme rayiç bedel ile dikkate alınır)

24 7- EMSAL BEDEL VE EMSAL ÜCRETİ: Emsal bedel gerçek bedeli belli olmayan veya bilinemeyen, ya da doğru olarak tespit edilemeyen Bir malın satılması halinde, emsallerine göre sahip olacakları değerdir. Emsal bedelin tespitindeki esaslar: a) Ortalama Fiyat Esası b) Maliyet Bedeli Esası c) Takdir Esası 8- VERGİ DEĞERİ: Bina ve arazinin E. V.K. nun 29.Maddesi uyarınca komisyonlar tarafından takdir edilen değerdir.

25 HAZIR DEĞERLERİN DEĞERLEME İŞLEMLERİ TÜRK LİRASI cinsinden olan hazır değerler İTİBARİ DEĞERLE, YABANCI PARA cinsinden olan hazır değerler ise Maliye Bakanlığı tarafından ilan edilen kurlar üzerinden değerlenirler. (Kasadaki yabancı paralar efektif alış değeri ile değerlendirilir.) Yabancı paralar değerlemeye tabi tutulurken oluşan kur farkları kambiyo karları veya zararları olarak gelir hesaplarına yansıtılır.

26 Dönem sonu kasa bakiyesinin çok büyük meblağlarda olması halinde bu paranın kasada olamayacağı ortaklar tarafından kullanılmış olduğu gerekçesiyle transfer fiyatlandırılması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı sayılarak cezalı tarhiyata muhatap olunulabilir. Bu nedenle dönem sonu kasa bakiyesinin işletmenin büyüklüğüne iş hacmine ve kasa işlemlerinin yoğunluğuna uygun bir rakam olması gerekir.

27 Bankalar hesabının envanteri yapılırken öncelikle bankalar hesabı ile ilgili yanlış ve eksik kayıtların düzeltilmesi yapılarak muhasebe kayıtlarının banka ekstreleri ile uyumu sağlanır. Bankalarda bulunan yabancı para mevcutlarının dönem sonunda mutlaka değerleme işlemi yapılarak oluşan kur farklarının ilgili hesaplara alınması gerekir

28 Ticari işletmelerinin aktifine kayıtlı mevduat hesapları bulunan mükellefler, bu hesapları dolayısıyla vadesinde elde edecekleri faiz gelirinden değerleme gününe kadar oluşan kıst döneme ait kısmı ilgili oldukları dönemde gelir yazmak suretiyle kurum kazançlarına dahil edeceklerdir. Ticari işletmeler aktifine kayıtlı repo hesapları içinde aynı şekilde işlem yapacaklardır.

29 Menkul kıymetlerin vergi usul kanunu hükümlerine göre değerlenip değerlenmediği, dönem içindeki menkul kıymet hareketlerinin dönem sonu kar zarar durumu ve kayıt dışı menkul kıymetlerin tespiti şeklinde sıralanabilir. Kayıt dışı menkul kıymetlerin tespitinde kasa ve banka hesapları ile çapraz kontrolün yapılması süreci hızlandırır. Hazır değerler toplamının büyük kısmını menkul kıymetlerden oluşması mükellefin esas faaliyet konusu dışındaki işlerle uğraştığı gösterir ve şüphe ile karşılanması gereken bir durumdur.

30 ALACAKLARIN DEĞERLEMESİ Alacakların değerleme ölçüsü Türk Lirası ve döviz cinsinden olan alacaklar için ayrı ayrı değerlenmeye tabi tutulurlar. 1- Türk Lirası cinsinden alacaklar: Türk Lirası cinsinden olan alacakların değerleme ölçüsü Mukayyet yani Kayıtlı değerdir. 2- Yabancı para (Döviz) cinsinden alacaklar: Yabancı para cinsinden olan alacaklar ise Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan Döviz Alış Kuru ile değerlenirler.

31 Alacakların (müşteriler hs.) bakiye mutabakatının yapılması gerekir. Bu yazılı olarak, mümkünse ıslak imzalı olarak gerçekleştirilmelidir. Borçların (satıcılarhs.) bakiye mutabakatlarının da aynı şekilde gerçekleştirilmesi gerekir. Ortaklardan olan alacakların adatlandırılarak faiz hesaplanması gerekir Her şeyden önce bilançoda yer alan ticari alacak tutarlarının gelir tablosundaki satışlar toplamı ile uyumlu olması gerekir. Yani alacağın işletme faaliyetiyle ilgili bir alacak olduğundan emin olmak gerekir. Çünkü ticari alacakların kaynağı satışlardır

32 YABANCI PARA CİNSİNDEN ALACAKLARDA ÖZELLİK ARZ EDEN DURUMLAR Dönem içinde doğan yabancı para cinsinden alacaklar bir ihracat işleminden kaynaklanan alacak ise ortaya çıkan kur farkları 601-Yurtdışı Satışları Hesabına kaydedilir. (Yurtdışı Satışlarını artıran veya azaltan bir işlemdir) Yabancı para cinsinden alacakların sonraki yıllarda ortaya çıkan kur farkları ise kambiyo karları veya kambiyo zararları hesabına kaydedilerek gelir tablosu hesaplarına aktarılır.

33 ALACAKLARIN DEĞERLEMESİNDE ÖZELLİK ARZ EDEN HUSUSLAR Alacakların değerlemesi V.U.K. 281 maddesine göre mukayyet değerle değerlenecektir. Alacakların değerlemesinde özellik arz eden hususları sırası ile belirtmekte yarar vardır. 1- Şüpheli Ticari Alacaklar 2- Değersiz Alacaklar 3- Vazgeçilen Alacaklar 4- Reeskont İşlemleri

34 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR VE KARŞILIK AYRILMASI Bir alacağın şüpheli alacak sayılmasını gerektiren hususları sıralamak gerekirse; 1-Ticari ve Zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olması, 2- Bilanço esasına göre defter tutulmalı, 3- Alacak teminatsız olmalı 4- Alacak şüpheli alacak haline gelmiş olmalı

35 Şüpheli Alacak karşılığı ayrılabilmesi için V.U.K. nun 323. maddesi ile hüküm altına alınmıştır. Buna göre Ticari ve Zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak şartıyla, 1- Dava ve icra safhasında bulunan alacaklar, 2- Yapılan protestoya veya yazı ile birden fazla istenmesine rağmen borçlu tarafından ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacaklar için karşılık ayrılabilir. Usul İncelemelerinde ayrılan şüpheli alacak karşılığı için dava ve icra dosya numaraları ilgili denetmene ibraz edilmesi zorunluluğu vardır.

36 ALACAK VE BORÇLARDA REESKONT İŞLEMİ Alacak ve borçların reeskonta tabi tutulma işlemleri VUK 281 ve 285 maddelerinde düzenlenmiştir. Reeskont işlemi yapılabilmesi için 1- Alacaklar ve borçlar senede bağlı olmalı, 2- Değerleme gününde vadesi gelmemiş olmalı, 3- İşletme kayıtlarında yer alması, 4- Alacak Senedinin hasılat unsuru olması, Borç senedinin ise maliyet unsuru olması gerekir.

37 Reeskont Hesaplama Formülleri: a.iç İskonto Formülü: Nominal Değer x Faiz Oranı x Gün Sayısı Reeskont Tutarı = (Faiz Oranı x Gün Sayısı) b.peşin Değer Formülü: Nominal Değer x Peşin Değer = (Faiz Oranı x Gün Sayısı) Reeskont Tutarı = Nominal Değer Peşin Değer

38 STOKLAR İLK MADDE MALZEME MAMULLER TİCARİ MALLAR Stoklar V.U.K. nun 274 ve 275 maddelerinde belirtilen maliyet bedeli ile değerlemeye tabi tutulurlar. Değerleme Yöntemleri ise: 1- İlk giren ilk çıkar yöntemi (FİFO) 2- Ortalama maliyet yöntemleri dir.

39 Yüksek tutarlı stokların aslında vergi incelemeleri göz önünde tutulmak suretiyle daha dikkatle değerlendirilmesi gerekmektedir. Çünkü bazı mükellefler katma değer vergisi ödememek için belgesiz satışı yaparak alış faturalarındaki katma değer vergisini indirim konusu yaptıkları halde satışlarında KDV ödememek için belge düzenlemeden yaptıkları her satış aslında stoklarından çıktığı halde bilançolarında kalabilmektedir. Bu yüzden afaki sayılabilecek büyüklükteki stok tutarlarının gerçekte var olup olmadıklarının tespiti gerekir

40 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİ Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işleri kar veya zararının hesabı işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak bittiği yıl beyannamesinde gösterilir. İnşaat ve onarma işlerinde geçici ve kesin kabule tabi olan hallerde geçici kabulünün yapıldığını gösteren tutanağın idarece onaylandığı tarih, diğer hallerde ise işin tamamlandığı veya fiilen bırakıldığı tarih bitim tarihi olarak kabul edilir.

41 DURAN VARLIKLARDA AMORTİSMAN AYIRMA Bir iktisadi kıymetin amortismana tabi tutulabilmesi için, İktisadi kıymetin işletmenin aktifinde kayıtlı olması gerekir. Yıpranma aşınma veya kıymetten düşmeye maruz bulunması İktisadi kıymetin bir yıldan fazla kullanılması İktisadi kıymetin değerinin belli bir tutarın üzerinde olması gerekir.

42 AMORTİSMAN AYIRMA YÖNTEMLERİ NORMAL AMORTİSMAN: İktisadi kıymetin faydalı ömrü süresince eşit oranlarda amortisman ayrılmasıdır. HIZLANDIRILMIŞ AMORTİSMAN: Normal amortismanın 2 katı oranında ve %50 yi geçmemek üzere iktisadi kıymetin her yıl net değeri üzerinden ayrılan miktardır. FEVKALADE AMORTİSMAN: Doğal afetler, Yeni icatlar ve cebri aşınma için uygulanır. Maliye Bakanlığınca belirlenir. KIST AMORTİSMAN: Özel durumlarda uygulanır Tasfiye birleşme ve devirde, Nevi değişikliği ve bölünmede, Binek oto alındığı yıllarda ÖZEL MALİYETLERDE: Kira süresi ile kısıtlı ve eşit

43 Yıl içinde A.T.İ.K. alınmışsa, bunların alımıyla ilgili olarak yılın sonuna kadar oluşan kredi faizi, kur farkı, vade farkı vs. giderler ilgili iktisadi kıymetin maliyetine eklenmelidir. Yıl içinde alınan binek otomobilleri için kıst amortisman uygulamasına dikkat edilmelidir. Kıst amortismana tabi iktisadi kıymetlerin, amortisman süresinin son yılında, ayrılmayan ilk yıla ilişkin amortisman tutarının gider kaydı yapılmalıdır. Yıl içinde satılan A.T.İ.K. nedeniyle ayrılmış bulunan amortismanlar satış esnasında dikkate alınmalıdır. Satılan A.T.İ.K. ile ilgili olarak oluşan kar, gerekli şartlar sağlanmışsa ve aynı cins ve özellikte yeni bir A.T.İ.K. alınacak ise yenileme fonu hesabına aktarılmalıdır.

44 TAHSİLAT VE ÖDEMELER İLE İLGİLİ TEVSİK ZORUNLULUĞU Maliye Bakanlığı Vergi Usul Kanunu nun mükerrer 257 nci maddesinde yapılan değişikliğe dayanarak, mükelleflerin tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları ve posta idareleri kanalıyla yapmalarını ve bunlar tarafından düzenlenen belgelerle ispatlamalarını zorunlu kılmıştır. Bu düzenlemenin amacı, idarenin yoklama ve incelemelerinde banka ve benzeri kurumların kayıtlarından faydalanmak suretiyle ticari işlemlerin taraflarını izlemek ve kayıt dışılığı azaltmaktır.

45 TEVSİK ZORUNLULUĞU KAPSAMINDA OLANLAR Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde tespit edilenler, defter tutmak zorunda olan çiftçiler, serbest meslek erbabı, vergiden muaf esnafın kendi aralarında yapacakları ticari işlemler ve bunların nihai tüketicilerden (Türkiye de mukim olmayan yabancılar hariç) mal veya hizmet bedeli olarak yapacakları tahsilat ve ödemeler girmektedir.

46 Tahsilat Ve Ödemelerin Yapılacağı Aracı Kurumlar Toplam tutarı sekiz bin (8.000) TL sını aşan her türlü mal ve hizmet bedeli, avans, depozito, pey akçesi gibi ödeme veya tahsilatlar banka veya özel finans kurumları, Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü, (PTT) aracı kılınarak yapılır ve bu kurumlarca düzenlenen dekont veya hesap bildirim cetvelleri ile tevsik edilir. Havale, çek, kredi kartı ve bu kurumlar aracılığıyla tahsil edilen senetler ile banka ve özel finans kurumlarının internet şubeleri üzerinden yapılan işlemlerde tevsik edilmiş sayılır.

47 Tevsik Zorunluluğu Olmayan Ödeme ve Tahsilatlar Genel ve katma bütçeli idareler ile döner sermaye işletmelerine yapılacak ödeme ve tahsilatlar ile Sermaye piyasası aracı kurumlarında, Yetkili döviz müesseselerinde, Noterlerde, Tapu idarelerinde yapılan işlemlere konu ödeme ve tahsilatlar tevsik zorunluluğu kapsamında değildir.

48 Tevsik Zorunluluğuna Uymamanın Cezası Sekiz bin (8.000) TL nı geçen tahsilat ve ödemelerini banka, benzeri finans kurumları veya posta idareleri aracılığıyla yapma zorunluluğu getirilen mükelleflerden bu zorunluluğa uymayanlara, işleme konu tutarın % 5 i nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilmektedir. V.U.K. 337 nolu tebliği

49 DÖNEM SONU İŞLEMLERİNDE ÖZELLİK ARZ EDEN HUSUSLARI GÖZDEN GEÇİRMEK GEREKİR.

50 1. Mevcut emtia fiilen sayılmak suretiyle değerlemesi yapılmalıdır. 2. Stok sayımında fiili durum ile kaydî durum karşılaştırılarak noksanlık veya fazlalık varsa nedeni araştırılmalı ve katma değer vergisi de dikkate alınarak gerekli düzelme işlemleri yapılmalıdır. 3. Stok sayım ve değerlemesinden sonra satılan malın maliyeti tespit edilerek kayıtlara alınmalıdır. 4. Stoklarda varsa değer düşüklüğü bununla ilgili olarak takdir komisyonuna başvurup gerekli karar alınmalıdır. 5. Yıl içinde A.T.İ.K. alınmışsa, bunların alımıyla ilgili olarak yılın sonuna kadar oluşan kredi faizi, kur farkı, vade farkı vs. giderler ilgili iktisadi kıymetin maliyetine eklenmelidir.

51 tarihinden önce aktifleştirilen iktisadi kıymetlerin cari yıla ilişkin amortismanları eski usul ve esaslar çerçevesinde, tarihinden sonra aktifleştirilen iktisadi kıymetlerin cari yıl amortismanları ise, Maliye Bakanlığınca ilan edilen oranlar dikkate alınarak hesaplanmalıdır. 7. Yıl içinde alınan binek otomobilleri için kıst amortisman uygulamasına dikkat edilmelidir. 8. Yıl içinde satılan A.T.İ.K. nedeniyle ayrılmış bulunan amortismanlar satış esnasında dikkate alınmalıdır. 9. Satılan A.T.İ.K. ile ilgili olarak oluşan kâr, gerekli şartlar sağlanmışsa yenileme fonu hesabına aktarılmalıdır.

52 10. Zarar gören A.T.İ.K. ile ilgili olarak alınan sigorta tazminat bedeli iktisadi kıymetin değerinden fazla olan kısmı, gerekli koşulların varlığı halinde yenileme fonu hesabına atılmalıdır. 11. Kıst amortismana tabi iktisadi kıymetlerin, amortisman süresinin son yılında, ayrılmayan ilk yıla ilişkin amortisman tutarının gider kaydı yapılmalıdır. 12. İlk tesis ve taazzuv (kuruluş ve örgütlenme) giderleri ile özel maliyetler gibi aktifleştirilen giderlerin yıllık itfa payları hesaplanıp gider yazılmalıdır. 13. Peşin ödenen giderler içinde 2014 yılına ilişkin olanlarının alınıp cari yıl giderlerine atılması unutulmamalıdır.

53 14. Peşin tahsil edilen gelirler hesabında bulunan ve 2014 yılı geliri olan kısmın bu hesaptan alınarak cari dönem hasılatına eklenmelidir. 15. Alıcılarla (müşterilerle) ilgili cari hesap mutabakatları yapılmalıdır. 16. Satıcılarla ilgili cari hesap mutabakatları yapılmalıdır. 17. Bankalarla gerekli mutabakatlar sağlanmalıdır. 18. Yukarıda sayılan her üç mutabakat sonucuna göre gerekirse ilgili kayıtlar yapılmalıdır. 19. Kasa sayımı yapılarak kaydi durumla fiili durum karşılaştırılmalı farklılık varsa gerekli araştırma yapılıp kayıtlara alınmalıdır.

54 20. Döviz kasası Maliye Bakanlığınca belirlenen kurlar esas alınarak değerlenmeli ve gerekli kayıtlar yapılmalıdır. 21. Bankadaki döviz hesapları Maliye Bakanlığınca belirlenen kurlar esas alınarak değerlenmeli ve kayıtları yapılmalıdır. 22. Çeklerin reeskonta tabi tutulmasına olanak verildiğinden, alınan çekler ile verilen çeklerin reeskonta tabi tutulması halinde oluşan farklar, vergilemede gelir veya gider olarak dikkate alınmalıdır. 23. Alacak ve borç senetleri istenirse reeskonta tabi tutulabilir. Alacak senetleri reeskonta tabi tutulması halinde borç senetleri de mutlaka reeskonta tabi tutulmalıdır. Senetlerde faiz oranı belli değilse, T.C. Merkez Bankası reeskont oranı uygulanarak gerekli kayıtlar yapılmalıdır.

55 Reeskont Hesaplama Formülleri: a.iç İskonto Formülü: Nominal Değer x Faiz Oranı x Gün Sayısı Reeskont Tutarı = (Faiz Oranı x Gün Sayısı) b.peşin Değer Formülü: Nominal Değer x Peşin Değer = (Faiz Oranı x Gün Sayısı) Reeskont Tutarı = Nominal Değer Peşin Değer Alacak Senetleri Reeskont İşleminin Muhasebe Kaydı / Reeskont Faiz Giderleri Hes Alacak Senetleri Reeskontu Hes / Alacak Senetleri Reeskont İşleminin Ertesi Yıl Kapanışının Muhasebe Kaydı / Alacak Senetleri Reeskontu Hes ReeskontFaizGelirleriHes / Borç Senetleri Reeskont İşleminin Muhasebe Kaydı / Borç Senetleri Reeskontu Hes Reeskont Faiz Gelirleri Hes / Borç Senetleri Reeskont İşleminin Ertesi Yıl Kapanışının Muhasebe Kaydı / Reeskont Faiz Giderleri Hes Borç Senetleri Reeskontu Hes /

56 24. Yabancı para birimi üzerinden düzenlenen alacak ve borç senetleri de yukarıda belirtildiği şekilde reeskonta tabi tutulabilir. Senetlerde faiz oranı belli edilmemiş ise, Londra bankalar arası faiz oranı (LIBOR) esas alınmalıdır. 25. Bankalardaki vadeli mevduat hesaplarının dönem sonu itibariyle hesaplanan faiz tutarlarının gelir kaydı unutulmamalıdır. 26. Kullanılan banka kredileri ile ilgili olarak dönem sonuna kadar oluşan faiz tutarı hesaplanıp gider kaydedilmelidir.

57 27. Dava ve icra safhasına giren alacaklar için karşılık ayrılıp gider kaydedilmelidir. Teminata bağlı alacaklar bu safhaya gelse bile karşılık ayrılmamalıdır / Şüpheli Ticari Alacaklar Hes Alıcılar Hes / Karşılık Giderleri Hes Şüpheli Tic. Alacaklar Karşılığı Hes /

58 28. Dava ve icra takibine değmeyecek derecede (dava ve icra masraflarının alacaktan fazla olması durumundaki) küçük alacaklar için birden fazla yazılı istenmiş olmak koşulu ile karşılık ayrılmalıdır. 29. Mahkeme kararına veya kanaat verici bir belgeye dayanarak tahsil olanağı kalmayan alacaklar kayıtlardan silinmelidir. 30. Ortaklara verilen borçlara adat hesaplanıp, a) Şirket kredi kullanmışsa kredi faiz oranı, b) Kullanmamışsa reeskont oranı, üzerinden faiz hesaplanıp fatura düzenlenmeli ve %18 KDV uygulanmalıdır.

59 31. Dönem giderleri ile ilgili yansıtma kayıtları yapılarak, gelir ve gider hesaplarının tamamı dönem kar veya zarar hesabına aktarılmalıdır. 32. Yıllık beyannameye eklenmek üzere, yıl içinde kesinti yolu ile ödenen vergilerle ilgili olarak, kesintiyi yapan kurum ve kuruluşlardan yazılar alınmalıdır. 33. Yapılan bağış ve yardımların gider yazılması yerine, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinde beyan edilen gelirden indirilmesi esası getirilmiş olduğu hususu dikkate alınmalı ve buna göre bağış ve yardımların tamamı önce kanunen kabul edilmeyen gider olarak beyanname üzerinde kazanca eklenmeli ve daha sonra gelirden indirilecek bağış ve yardımların tutarı kazancın %5 ine (kalkınmada öncelikli yörelerde %10 una)(k.v.k.10/1-c maddesi uyarınca kurumlar vergisi mükelleflerinde sadece %5 i) kadar olan kısmı hesaplanarak beyannamede ayrıca gösterilmek suretiyle kazançtan indirilmelidir.

60 34. Diğer kanunen kabul edilmeyen giderler tespit edilerek beyannamede kurum kazancına eklenmesi unutulmamalıdır. 35. Serbest bölgelerden elde edilen gelirlerin istisna olarak dikkate alınması temin edilmelidir. 36. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında elde edilen kazançların kurumlar vergisinden istisna olduğu unutulmamalıdır. 37. Türk Gemi Siciline kayıtlı gemilerin işletilmesinden veya devrinden sağlanan kazançların varlığı halinde bu kazançların kurumlar vergisi istisna edildiği unutulmamalıdır.

61 yılına ilişkin olup 2014 yılı kayıtlarına alınan geç gelen fatura bedelleri, 2013 yılı kurum kazancından beyanname üzerinden indirilmiş olacağından, bu tutarların 2014 yılı beyanı sırasında kanunen kabul edilmeyen gider olarak kumum kazancına eklenmesi unutulmamalıdır vergilendirme döneminde satılan ve yenilenmesine karar alınan demirbaşlarla ilgili olarak oluşturulan yenileme fonu hesabına konulan tutar, ilgili iktisadi kıymet alınmaması halinde 2014 yılı kazancına eklenmesi unutulmamalıdır. 40. Örtülü sermayeye ilişkin faiz ve benzeri ödemeler ile örtülü yoldan dağıtılan kazançlar bir yandan kanunen kabul edilmeyen gider olması yanında, diğer yandan bu ödemeler hesap döneminin son günü itibariyle dağıtılmış kar payı sayıldığı hususu unutulmamalı ve ödenen bu tutarlar brütleştirilmek suretiyle üzerinden kar dağıtımına ilişkin %15 oranında yapılacak vergi kesintisine ilişkin muhtasar beyannamenin tarihine kadar verilmesi ve kesilen verginin günü akşamına kadar ödenmesi sağlanmalıdır.

62 Örnek 1. A.Ş. Ortaktan aldığı TL borç karşılığında 2014 de TL faiz ödemiş ve finansman gideri yazmıştır. Dönem başı öz sermayesi TL dir. (Bu borcun tamamı 2015 yılında ödenecektir.) - Örtülü Sermaye Tutarı = Ortaklardan Alınan Borç - (Öz sermaye x 3) TL = ( x 3) - Örtülü Sermayeye İlişkin Faiz = Örtülü Sermaye x Ortaklara Ödenen Faiz Ortaktan Alınan Borç TL = x (K.K.E.Gider yazılır.) Dağıtılan net kar payı = Örtülü sermayeye ilişkin faiz olup TL dir. - Dağıtılan kar payının net tutarı %15 kesinti oranına göre brüt tutarı =( x 100/ 85) = TL olup, bu tutar üzerinden yapılacak vergi kesintisi ( x %15) = TL olacaktır. - Bu tutar vergi günü akşamına kadar muhtasar beyanname ile beyan edilip günü akşamına kadar ödenmesi ve ödenen bu tutar kurumca 2014 veya 2015 yılı kayıtlarına KKEG yazılması gerekir.

63 Örnek 2. A.Ş yılında ilişkisiz kişiye TL sattığı yatın bir benzerini aynı vade ve koşullarda ortağının eşine TL satmıştır. - Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Dağıtılan Kazanç = Emsal Fiyatı - İlişkili Kişiye Yapılan Satışın Bedeli TL = TL TL - Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılan TL KKEG olarak kurum kazancına eklenmesi yanında ayrıca, dağıtılan net kar payının olarak %15 vergi kesintisine tabi tutulacaktır. - Buna göre TL nin %15 kesinti oranına göre brüt tutarı =( x 100/ 85) = TL olup, bu tutar üzerinden yapılacak vergi kesintisi ( x %15) = TL olacaktır. - Bu tutar vergi günü akşamına kadar muhtasar beyanname ile beyan edilip günü akşamına kadar ödenmesi ve ödenen bu tutar kurumca 2014 veya 2015 yılı kayıtlarına KKEG yazılması gerekir.

64 41. KVK. un 7 inci maddesi ile GVK. un 75 inci maddesi uyarınca tarihi itibariyle elde edilmiş sayılan kontrol edilebilen kurum kazancı veya kar payı tutarlarının beyannameye ithal edilmesi unutulmamalıdır tarih ve 2012/3305 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar a uygun yeni veya tevzi yatırım yapanlar bahsi geçen kararnamenin 15 nci maddesi uyarınca indirimli kurumlar vergisi uygulamasından yararlanmayı gözden kaçırmamalıdırlar. 43. Yurt dışında ödenen vergilerin mahsubunda yasada belirtilen belgeler temin edilerek tercüme ettirilmesi ve beyannameye eklenmelidir. Bu şekilde mahsup edilecek verginin tutarı, yurt dışı kazanç üzerinden Türkiye de alınacak vergiden fazla olmayacaktır.

65 Teşekkürler Ali KARAKUŞ Yeminli Mali Müşavir