VakıfBank. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar. Haftalık Yurtiçi Ekonomi Raporu Şubat2011. Bu Haftaki Yazımız...

Transkript

1 Haftalık Yurtiçi Ekonomi Raporu VakıfBank Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar 7 14 Şubat211 Bu Haftaki Yazımız... Dış Borç Stoku Risk Unsuru Olabilir mi? Türkiye ekonomisinin krizle kesintiye uğrasa da gösterdiği istikrarlı büyüme performansı ve kamu kesiminin sıkı maliye politikaları dış borç stokunun daha önceki döneme göre daha az riskli bir unsur olmasını sağlamıştır. Ancak krizin ardından yaşanan toparlanma sürecinde cari işlemler açığının yeniden yüksek boyutlara ulaşması ve bu soruna karşı Merkez Bankası nın faiz indirimine gitmesinin TL de değer kayıplarına neden olabilecek olması dış borç stokunu önemli kılmaktadır. Yaptığımız analizler beklentilerimize paralel olarak, kurla dış borç stoku arasındaki ilişkinin yüksek olduğunu gösterirken, kurdaki olası sert yükselişler stokun yeniden yükselmesine neden olabilecektir. Geçtiğimiz Hafta Açıklanan Veriler... Ocak ayında TÜFE 1969 dan beri en düşük seviyeye geriledi... Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Ocak ayında Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) bir önceki aya göre %.41 oranında artış göstermiş, böylece yıllık bazda TÜFE, Ocak ayında %4.9 olarak gerçekleşerek son 42 yılın en düşük seviyesine gerilemiştir. Manşet enflasyon yükselmesine karşın, gıda ve enerji gibi kontrol edilemeyen kalemleri içermeyen çekirdek enflasyon (I Endeksi) aylık bazda %.36 gerileyerek yıllık bazda %3.18 oranında gerçekleşmiştir. Çekirdek I endeksinde aylık bazda yaşanan düşüşte mevsimsel olarak giyim grubunda yaşanan %7.76 lık düşüş rol oynamıştır. Geçmiş dönemde çekirdek enflasyonun manşet enflasyondan daha önce hareket ettiği görüldüğünden, çekirdek enflasyondaki Ekim ayından beri yaşanan yukarı yönlü hareketin önümüzdeki dönemde manşet enflasyonda yukarı yönlü baskı yaratması beklenebilir. Manşet enflasyonda olası yükselişin baz etkisinin ortadan kalkmasından sonra yılın ikinci çeyreğinde görülmesi mümkün olabilir. Ocak ayında ÜFE yıllık bazda Kasım 28 den sonra en yüksek seviyeye yükseldi... Üretici fiyatları endeksi (ÜFE) aylık bazda %2.36 artışla yıllık bazda yeniden çift hanelere yükselerek %1.8 seviyesinde gerçekleşmiştir. Yıllık bazda ÜFE Kasım 28 yılından sonra en yüksek seviyeye yükselmesi dikkat çekerken, söz konusu artışta global piyasalarda fiyatları hızla yükselen tarım fiyatları etkili olmuştur. ÜFE de yaşanan sert artış TÜFE nin yıllık bazda baz etkisiyle gerilemesine rağmen mevcut durumda enflasyonist baskıların arttığına işaret etmektedir. Özellikle üreticilerin önümüzdeki dönemde fiyatları tüketicilere yansıtması durumunda TÜFE de yükselişlerin sertleşmesi mümkün olabilir. Türkiye imalat sektörü PMI 7.2 ye yükseldi... Ocak ayında imalat sektörü PMI endeksi, endeksin hesaplanmaya başlandığı tarihten itibaren en yüksek değere ulaşarak 7.2 seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu yükselişte rekor seviyeye yakın hızda artan yeni siparişler ve üretim hacmi etkili olurken, ihracat siparişlerinin büyüme hızında ise Aralık ayına göre az da olsa yavaşlama görülmüştür. Önümüzdeki Hafta Açıklanacak Veriler... Haftalık Yurtiçi Ekonomi Gündemi Tarih Açıklanacak Veri Önceki Veri Beklenti Sanayi Üretim Endeksi (Aralık) %9.1 % Cari Denge (Aralık).98 mlyr $ 7 mlyr $ ekonomik.arastirmalar@vakifbank.com.tr Ankara, TÜRKİYE

2 Dış Borç Stoku Risk Unsuru Olabilir mi? Kriz sonrası süreçte özellikle gelişmiş ülkelerin borç dengelerinde yaşanan bozulma en önemli makro ekonomik risk unsurlarından biri olarak göze çarpmaktadır. Bu konu kredi derecelendirme kararlarında başlıca kriterlerden biridir. Bu çerçevede, Türkiye ekonomisinin dış borç stokunun yüksek cari açığın devam ettiği bir ortamda yeniden ele alınması ve muhtemel risk unsurlarının ortaya konulması yararlı görülmektedir. Kriz öncesi dönemde ciddi ölçüde gerileyen dış borç stokunun GSYİH ye oranı krizin ardından bir miktar yükselmiştir. Söz konusu oranın gelecekteki seyrini öngörebilmek için kurla ilişkisinin ortaya konulması önemli ipuçları sağlayabilecektir. Buna ek olarak Merkez Bankası nın son politika uygulamalarının da dış borç stoku üzerinde çeşitli kanallarla yarattığı etkinin de bu aşamada tartışılması gerekmektedir. Dış Borç Stoku Gelişimi 6 Grafik 1: Dış Borç Stoku/GSYİH 43, Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Grafik 2: Dış Borç Stokunun % Değişimi Toplam Özel Sektör Kamu Sektörü Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Bir ülkenin genel kredibilitesinin ölçümünde kullanılan toplam dış borç stoku/gsyih oranı Türkiye de 22 yılında %6 iken, 22 yılından sonra uygulamaya konulan sıkı maliye politikaları ve yüksek büyüme performansı sonucu istikrarlı bir düşüş sürecine girmiştir. 2 yılında %3 oranına gerileyen dış borç stoku/gsyih oranı, 26 yılında kurdaki artış sonucu geçici olarak yükselmiştir. İzleyen yıllarda düşüş eğilimini devam ettiren dış borç stoku/gsyih oranı, 29 yılında ise kriz döneminin etkileriyle %44 seviyesine ulaşmıştır. Türkiye nin dış borç stokunun borçlular itibariyle dağılımına bakıldığında, 21 yılının 3. çeyreği itibariyle milyar dolar olan toplam dış borç stokunun, %32 si kamu kesimine, %4 ü merkez bankasına aitken %64 gibi önemli bir kısmının ise özel sektöre ait olduğu görülmektedir. 26 yılından beri düşüş trendinde olan özel sektör dış borç stokunun 29 yılından sonra yükselmeye başladığı görülürken, kamu sektörü dış borç stokunun ise 21 yılının 2. çeyreğinden sonra sert şekilde arttığı dikkat çekmektedir. Dış Borç Stokuna vade itibariyle bakıldığında ise %76 sının uzun vadeli olduğu görülmektedir Grafik 3: Özel Sektör Dış Borç Stoku Vade Dağılımı (yıllık % değ.) ç Kısa vadeli Uzun Vadeli Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Toplam dış borç stoku içinde en önemli paya sahip olan özel sektörün toplam dış borcunun %7 ini uzun vadeli borçlar oluştururken, söz konusu oranın 2 yılından itibaren istikrarlı bir şekilde arttığı görülmektedir. Ancak Merkez Bankası tarafından da sıklıkla vurgulandığı gibi kısa vadeli dış fon kaynaklarının artışı ile özel sektörün dış borç stoku içinde uzun vadeli olanların payı %66 ya gerilemiştir. Özel sektörün kısa vadeli kaynaklara yönelmesi ile 21 yılında kısa vadeli dış borç stoku bir önceki yıla göre %3 oranında artış göstermiştir. 2

3 Dış borç stokunun döviz kompozisyonuna bakıldığında ise dış borç stokunun %1 inin dolar, %3 inin euro ve %2 sinin de yen cinsi borçlardan oluştuğu görülmektedir. 21 yılının 3. çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre euro cinsi borçlar %1 oranında azalırken, dolar cinsi borçlar %2, oranında artış göstermiş ve yen cinsi borçlarda ise %16. oranında oldukça yüksek bir artış gerçekleşmiştir. Grafik 4: Dış borç stokunu karşılama gücüne ilişkin göstergeler TCMB Rezervleri / Kısa Vadeli Dış Borç Stoku Dış Borç Servisi/İhracat (sağ eksen) Kaynak: TCMB 3.Ç Dış borç karşılama oranı olarak da değerlendirilebilen ve ülkenin ihracat gelirleriyle dış borçlarının ne kadarını ödeyebildiğini gösteren dış borç servisi/ihracat verisi ülkelerin dış borç ödeyebilme olanaklarına ilişkin önemli bir göstergedir. Son olarak %49.7 olarak açıklanan dış borç servisi/ihracat oranı ülkenin en önemli döviz kaynağı olan ihracat gelirlerinin yaklaşık yarısının dış borç ödemelerine aktarıldığını göstermektedir. Krizin ardından hızlı artış gösteren ancak sonra bir miktar gerileyen söz konusu oranın düşüş trendini devam ettirememesi dış borç stoku üzerindeki riskleri arttırabilecektir. Buna ek olarak söz konusu durum yatırımları azaltmak suretiyle büyümeyi de olumsuz yönde etkileyebilecektir. Özel sektör dış borç stoku/ihracat oranına baktığımızda ise bu oranın %161.3 olarak gerçekleştiği görülmektedir. Toplam dış borç stoku/ihracat oranın %16 düzeylerinde olması dahi yüksek olarak yorumlanırken, Türkiye de sadece özel sektörün dış borç stokunun ihracata oranı bu limiti aşmaktadır. Özel sektör açısından bu borçlanma oranı risk oluşturabilecek düzeydedir. Dış borç stokunun sürdürülebilirliğine ilişkin bir diğer önemli gösterge de Merkez Bankası rezervlerinin kısa vadeli dış borç stokuna oranıdır döneminde yükselen oran Merkez Bankası rezervlerinin artış oranının kısa vadeli borç stokunun artış oranının altında kalması söz konsu oranın 21 yılı itibariyle %122 seviyelerine gerilemesine neden olmuştur. Dünya genelinde özel sektörün dış borcunda kamuya oranla ciddi bir artış görülmüyor Dış borçlar ülke bazında karşılaştırmalı Grafik : Dış Borç Kalemlerinin Payları (21 3. çeyrek, %) olarak incelendiğinde ilk dikkati çeken Hükümet Bankalar Özel Sektör 6 küresel krizin etkisiyle kamunun dış borcunda gözlenen genel artıştır. Kriz öncesinde özellikle gelişmiş ülkelerde 4 yüksek kaldıraç oranlarıyla faaliyette 3 bulunan özel sektörün dış borcunun 2 toplam dış borç stoku içindeki payının 1 21 un üçüncü çeyreği itibariyle 27 yılına göre bir miktar gerilemekle beraber kriz öncesi seviyelerine yakın olduğu görülmektedir. Ancak, gelişmekte olan ülkelerin kriz sonrası dönemde gelişmiş Kaynak: Dünya Bankası ülkelere göre nispeten hızlı büyüme performansına sahip olmaları nedeniyle 21 un üçüncü çeyreği itibariyle özel sektörün dış borcunun toplam dış borç içindeki payı daha yüksektir. Bankaların dış borcunun toplam dış borç stoku içindeki payında da gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde kriz sonrasında farklı nedenlerle artış görülmektedir. Gelişmiş ülke bankaları için daha çok küresel finans krizinin yarattığı kırılganlıkların kaynak ihtiyacını artırması, gelişmekte olan ülkelerde ise artan ekonomik faaliyet sonucu banka dış borçlarının payında artış yaşanmıştır. Brezilya Çek Cumh. Almanya Yunanistan Macaristan Hindistan İrlanda İtalya Japonya Polonya Portekiz Rusya G. Afrika İspanya Türkiye ABD Gelişmekte olan ülkelere net sermaye girişlerinde kriz sonrasında yaşanan artışa paralel olarak özel sektör dış borçlarının da arttığı görülmektedir. Bu durum, Çin, Kore, Brezilya, Hindistan ve Rusya için daha çok istikrarlı ekonomik görünümün bir sonucu olarak değerlendirilmektedir. Türkiye nin de bu grupta yer aldığı ve Türk firmaların kriz dönemine göre krediye ulaşma imkanının artmasının bu sonuçta etkili olduğu düşünülmektedir. 3

4 Gelişmekte olan ülkeler genelinde özel sektör dış borcundaki artış şu an için risk unsuru olarak görülmese de mevcut trendin sürmesi halinde, gelişmiş ülkelerde toplam talebin kriz öncesine göre düşük olmasının da etkisiyle önümüzdeki dönemlerde kırılganlık yaratması beklenebilir. Dış Borç Stoku Ve Temel Risk Unsurları Dış Borç Stoku Üzerindeki Risk Unsurları Kurlarda Görülebilecek Artış Yurtiçi Kredi Faizlerinde Yükseliş DIŞ BORÇ STOKU Yüksek Cari Açığın Devam Etmesi 22 yılından itibaren sıkı maliye politikalarının kamu sektörünün dış borç stokunu azaltması ve Türkiye ekonomisinin gösterdiği hızlı büyüme performansı ekonomiler için önemli bir kırılganlık göstergesi olan dış borç stokunun GSYİH ye oranının düşüş eğilimine girmesini sağlamıştır. Ancak söz konusu dönemde reel sektörün dış borç stokunda artışın devam ettiği görülmektedir. Ekonominin büyüme performansı için kritik öneme sahip sektörler için risk unsuru oluşturabilecek dış borç stoku hem dışsal faktörlerden etkilenmekte hem de farklı alanlarda etkiler bırakabilmektedir. Özellikle piyasa koşullarında bir bozulma yaşanması borcun çevrilmesi üzerinde olumsuz etkiler yaratabilecektir. Buna ek olarak, döviz kurlarında görülecek artışlar yeni bir borçlanma olmasa dahi borç stokunun TL karşılığının artmasına yol açabilecektir. Özellikle, TL geliri elde edip döviz cinsi geri ödeme yapan firmalar açısından sorun yaratabilecektir. Bu çerçevede, Merkez Bankası nın artan cari işlemler açığını yavaşlatmak amacıyla politika faiz oranlarında indirime giderek TL nin değer kaybetmesini sağlaması, dış borç stokunun gelecekte izleyeceği yol açısından da ele alınmalıdır. Yaptığımız ekonometrik analizde döviz kurlarında %1 lik artışın dış borç stokunda %,8 lik bir artışa neden olduğu görülmektedir. Buna ek olarak, söz konusu iki değişken arasında %72 lik yüksek bir korelasyon karşımıza çıkmaktadır. Kurların dış borç stoku üzerindeki etkisine ek olarak, Merkez Bankası nın zorunlu karşılık oranlarında yaptığı son artırımlar yurtiçi kredi faizlerinin yükselmesine neden olarak, firmalar kesiminin dış kaynak kullanımına daha fazla yönelmesine neden olabilecektir. Ancak, artan enflasyon endişeleri ile yurtdışı faizlerin de yükselmesi reel sektör için alternatif fon kaynağının maliyetinin de yükselmesine neden olabilecektir. Sonuç olarak, Türkiye ekonomisinin krizle kesintiye uğrasa da, gösterdiği istikrarlı büyüme performansı ve kamu kesiminin sıkı maliye politikaları dış borç stokunun daha önceki döneme göre daha az riskli bir unsur olmasını sağlamıştır. Bu süreçte, dış borç stokunun GSYİH ye oranı Avrupa Para birliği için belirlenen kriterlerin altına inerken, birçok gelişmiş ülkeden daha sağlam görüntü çizmektedir. Dış borç stoku göstergelerinin değiştiği süreçte bir takım yapısal değişiklikler de gözlemlenmiştir. Kamu kesiminin artan tasarruf eğilimi ile cari açık içindeki payı düşerken, özellikle firmalar kesiminin ithalat kanallı büyüme süreci cari açığın reel sektör tasarruf açığından kaynaklanmasına neden olmuştur. Bu süreç dış borç stoku içinde özel sektörün payının da artmasına neden olmuştur. Krizin ardından yaşanan toparlanma sürecinde cari işlemler açığının yeniden yüksek boyutlara ulaşması ve bu soruna karşı Merkez Bankası nın faiz indirimine gitmesinin TL de değer kayıplarına neden olabilecek olması dış borç stokunu önemli kılmaktadır. Yaptığımız analizler beklentilerimize paralel olarak, kurla dış borç stoku arasındaki ilişkinin yüksek olduğunu gösterirken, kurdaki olası sert yükselişler stokun yeniden yükselmesine neden olabilecektir. Her ne kadar TL nin değer kaybetmesinin ihracat üzerinde olumlu etki yaratması beklense de, ihracatın ithalata bağımlılığı dikkate alındığında, söz konusu etkinin uzun süreye yayılması mümkün olabilecektir. Ancak kur artışlarının borç stoku üzerindeki olumsuz etkileri daha kısa sürede karşımıza çıkabilecektir. Özellikle, TL gelir elde eden firmaların dış borç servislerinde zorlanmaları söz konusu olabilecektir. 4

5 TÜRKİYE Türkiye Büyüme Oranı (Çeyrek) 1 Reel GSYİH (Yıllık % Değişim) 1, Mevsim ve Takvim Etkisinden Arın. GSYİH (% q q) Takvim Etkisinden Arın. GSYİH (% y y) 1 1, ,,, 1, 1, 2, 1999Q1 1999Q3 2Q1 2Q3 21Q1 21Q3 22Q1 22Q3 23Q1 23Q3 24Q1 24Q3 2Q1 2Q3 26Q1 26Q3 27Q1 27Q3 28Q1 28Q3 29Q1 29Q3 21Q1 21Q3 1999Q1 1999Q3 2Q1 2Q3 21Q1 21Q3 22Q1 22Q3 23Q1 23Q3 24Q1 24Q3 2Q1 2Q3 26Q1 26Q3 27Q1 27Q3 28Q1 28Q3 29Q1 29Q3 21Q1 21Q3 Sektörel Büyüme Hızları (%) Sektörler Sektör Payları III. IV. I. II. III. (%) Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Çeyrek Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaş. ve Haber Mali Kur Konut Sah Eğitim Sağ. İş. ve Sos. Hiz Vergi Süb GSYİH , 2, 1,, 1, 2, 3, Sektörel Büyüme Hızları (%) 29 I 29 II 29 III29 IV 21 I 21 II 21 III Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaştırma

6 Harcama Bileşenlerinin Yıllık Büyüme Oranları (%) Harcama Bileşenleri Sektör Payları (%)* 29 III. Çey 29 IV. Çey 21 I. Çey 21 II. Çey Yer. Hanehalkı Tük. Har III. Çey Dev. Nihai Tük. Har Gay. Safi Ser. Oluş Kamu Sektörü Özel Sektör Mal ve Hiz. İhracatı , 3, 2, 1,, 1, 2, 3, Harcama Bileşenleri Büyüme Hızları (%) Mal ve Hiz. İthalatı GSYİH , 29 I 29 II 29 III29 IV 21 I 21 II 21 III Tüketim Devlet Yatırım İhracat İthalat *21 Q3 itibariyle Sanayi Üretim Endeksi İmalat Sanayi Üretim Endeksi , 4, 3, 2, 1,, 1, 2, 3, 4,, 6, 3, 2, 1,, 1, 2, Oca.6 Haz.6 Kas.6 Nis.7 Eyl.7 Şub.8 Tem.8 Ara.8 May.9 Eki.9 Mar.1 Ağu.1 Sanayi Üretim Endeksi (Yıllık % Değişim) 3, Mar.7 Haz.7 Eyl.7 Ara.7 Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Eyl.1 Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (Bir Önceki Aya Göre % Değ.) İmalat Sanayi 3 Aylık Ort. Yıllık Değ. 6

7 Sektörel Bazda Sanayi Üretim Endeksi Oca.6 Haz.6 Kas.6 Nis.7 Eyl.7 Şub.8 Tem.8 Ara.8 May.9 Eki.9 Mar.1 Ağu.1 Sektörler Yıllık Değişim Oranı (%) Kasım Ayı Petrol Ürünleri Tekstil Gıda Kimyasal Madde Ana Metal Sanayi Metalik Olm. Diğ. Mineral Aramalı İmalatı (Yıllık % Değ.) Dayanıklı Tüketim Malı İmalatı (Yıllık % Değ.) Dayanıksız Tüketim Malı İmalatı (Yıllık % Değ.) Sermaye Mali İmalati (Yıllık % Değ.) Taşıt Araçları Elektrikli Teçhizat Giyim Aylık Sanayi Sipariş Endeksi Aylık Sanayi Ciro Endeksi 18, 17, 16, 1, 14, 13, 12, 11, 1, 18, 17, 16, 1, 14, 13, 12, 11, 1, Toplam Otomobil Üretimi Beyaz Eşya Üretimi Oca.1 Eki.1 Tem.2 Nis.3 Oca.4 Eki.4 Tem. Nis.6 Oca.7 Eki.7 Tem.8 Nis.9 Oca.1 Eki.1 Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Kas.1 Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Kas.1 Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Kas.1 Aylık Sanayi Sipariş Endeksi (İmalat Sektörü) Aylık Sanayi Ciro Endeksi Toplam Otomobil Üretimi (Adet) (12 aylık Har. Ort.) Kaynak:OSD,Vakıfbank Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Beyaz Eşya Üretimi (Adet) 7

8 Kapasite Kullanım Oranı Oca.7 Haz Kas.7 Nis.8 Eyl.8 Şub.9 Tem.9 Ara.9 May.1 Eki.1 Kapasite Kullanım Oranı (%) Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Dayanıklı Tüketim Malları Dayanıksız Tüketim Malları Ara Malları Yatırım Malları Tem.1 Eki.1 Yatırım Teşvik Belgeli Sabit Sermaye Yatırım Tutarı Verilen İnşaat Ruhsatları 19.9, 17.9, 1.9, 13.9, 11.9, 9.9, 7.9,.9, 3.9, 1.9,, 4., 3., 3., 2., 2., 1., 1.,.,, 23 I 23 III 24 I 24 III 2 I 2 III 26 I 26 III 27 I 27 III 28 I 28 III 29 I 29 III 21 I 21 III Yatırım Teşvik Belgeli Sabit Sermaye Yatırım Tutarı (milyon TL) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Verilen İnşaat Ruhsatları (Yüzölçümü,1 m2) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı 12, 11, 11, 1, 1, 9, 9, 8, 8, Toplam Sanayide Verimlilik PMI Endeksi Toplam Sanayide Verimlilik Endeksi Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Kaynak:Reuters PMI Imalat Endeksi 8

9 ENFLASYON GÖSTERGELERİ TÜFE ve Çekirdek Enflasyonu ÜFE Oca.4 Haz.4 Kas.4 Nis. Eyl. Şub.6 Tem.6 Ara.6 May.7 Eki.7 Mar.8 Ağu.8 Oca.9 Haz.9 Kas.9 Nis.1 Eyl.1 Oca.4 Haz.4 Kas.4 Nis. Eyl. Şub.6 Tem.6 Ara.6 May.7 Eki.7 Mar.8 Ağu.8 Oca.9 Haz.9 Kas.9 Nis.1 Eyl.1 TÜFE (yıllık % değ.) Çekirdek I Endeksi ÜFE (yıllık %değ.) TÜFE Harcama Grupları (Katkı, Puan) Gıda ve Enerji Enflasyonu (yıllık % değ.) Ulaştırma Eğlence ve kültür Konut Lokanta ve Oteller Giyim ve Ayakkabı Gıda ve Alkolsüz İçecekler, Vakıfbank Yıllık Aylık Oca.8 Mar.8 May.8 Tem.8 Eyl.8 Kas.8 Oca.9 Mar.9 May.9 Tem.9 Eyl.9 Kas.9 Oca.1 Mar.1 May.1 Tem.1 Eyl.1 Kas.1 Oca.11 Gıda Enerji Tüfe ÜFE Alt Sektörler (yıllık % değ.) Dünya Gıda ve Emtia Fiyat Endeksi Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Oca.11 Tarım Sanayi İmalat Sanayi UN Dünya Gıda Fiyat Endeksi UBS Emtia Fiyat Endeksi (sağ eksen) Kaynak:Bloomberg 9

10 İTO Enflasyon Göstergeleri Türk İş Mutfak Enflasyonu Oca. Eyl. May.1 Oca.2 Eyl.2 May.3 Oca.4 Eyl.4 May. Oca.6 Eyl.6 May.7 Oca.8 Eyl.8 May.9 Oca.1 Eyl.1 İstanbul Toptan Eşya Fiyat Endeksi İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi M1 26M4 26M7 26M1 27M1 27M4 27M7 27M1 28M1 28M4 28M7 28M1 29M1 29M4 29M7 29M1 21M1 21M4 21M7 21M1 Kaynak:Türk İş Türk İş Gıda Enflasyonu( Bir önceki aya göre Değ.) Enflasyon Beklentileri Tük. Güven Endeksi Fiyatların Değ. Yönünde Beklenti Nis.6 Eyl.6 Şub.7 Tem.7 Ara.7 May.8 Eki.8 Mar.9 Ağu.9 Oca.1 Haz.1 Kas.1 12 Ay Sonrası Yıllık TÜFE Beklentisi 4 Oca.4 Haz.4 Kas.4 Nis. Eyl. Şub.6 Tem.6 Ara.6 May.7 Eki.7 Mar.8 Ağu.8 Oca.9 Haz.9 Kas.9 Nis.1 Eyl.1 24 Ay Sonrası Yıllık TÜFE Beklentisi Fiyatların değişim yönüne ilişkin beklenti 1

11 İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ İşsizlik Oranı İşgücü Durumu 17, 16, 1, 14, 13, 12, 11, 1, 9, 8, 2M1 2M6 2M11 26M4 26M9 27M2 27M7 27M12 28M 28M1 29M3 29M8 21M1 21M Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 İşsizlik Oranı İşgücü Arzı İstihdam Edilenler, Vakıfbank İşgücüne Katılım Oranı Sektörlerin Toplam İşgücü İçindeki payı,, 4, 4, 3, 3, İşgücüne Katılma Oranı İstihdam Oranı Tarım Sanayi İnşaat Hizmetler İşkur İstatistikleri Sanayi İstihdam Endeksi (2=1) Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Kaynak:Hazine Müsteşarlığı İş Arayanların Sayısı Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Sanayi İstihdam Endeksi 11

12 Kurulan Kapanan Şirket Sayısı Reel Brüt Ücret Maaş Endeksleri , 113, 111, 19, 17, 1, 13, 11, 99, 97, 9, Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Kurulan Kapanan Şirket Sayısı (Adet) Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Reel Brüt Ücret Maaş Endeksleri 12

13 DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ İthalat İhracat Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Ağu. Şub.6 Ağu.6 Mar.7 Eyl.7 Mar.8 Eyl.8 Mar.9 Eki.9 Nis.1 Eki.1 İhracat (milyon dolar) İthalat (milyon dolar) Dış Ticaret Dengesi Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Ağu. Şub.6 Ağu.6 Mar.7 Eyl.7 Mar.8 Eyl.8 Mar.9 Eki.9 Nis.1 Eki.1 Dış Ticaret Dengesi (milyon dolar) İthalat Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Ağu. Şub.6 Ağu.6 Mar.7 Eyl.7 Mar.8 Eyl.8 Mar.9 Eki.9 Nis.1 Eki.1 Ara Malları (y/y) Sermaye Malları (y/y) Tüketim Malları(y/y) İhracat Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Ağu. Şub.6 Ağu.6 Mar.7 Eyl.7 Mar.8 Eyl.8 Mar.9 Eki.9 Nis.1 Eki.1 Ara Malları (y/y) Sermaye Malları (y/y) Tüketim Malları (y/y) Cari İşlemler Dengesi Sermaye ve Finans Hesabı Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Ağu. Şub.6 Ağu.6 Mar.7 Eyl.7 Mar.8 Eyl.8 Mar.9 Eki.9 Nis.1 Eki.1 Cari İşlemler Dengesi (Yıllık milyon dolar) Cari İşlemler Dengesi (milyon dolar sağ eksen) Oca.3 Tem.3 Oca.4 Tem.4 Oca. Ağu. Şub.6 Ağu.6 Mar.7 Eyl.7 Mar.8 Eyl.8 Mar.9 Eki.9 Nis.1 Eki.1 Doğrudan Yatırımlar (12 aylık milyon dolar) Portföy Yatırımları (12 aylık milyon dolar) Diğer Yatırımlar(12 aylık milyon dolar) 13

14 TÜKETİM GÖSTERGELERİ Tüketici Güveni ve Reel Kesim Güveni Tüketim Harcamaları Tüketici Güven Endeksi Reel Kesim Güven Endeksi (sağ eksen) 1999Q1 1999Q3 2Q1 2Q3 21Q1 21Q3 22Q1 22Q3 23Q1 23Q3 24Q1 24Q3 2Q1 2Q3 26Q1 26Q3 27Q1 27Q3 28Q1 28Q3 29Q1 29Q3 21Q1 21Q3 Reel Hanehalkı Tüketimi (Yıllık % Değişim) CNBC e Güven Endeksleri Krediler 2, 1, 1,,, Oca.4 Nis.4 Tem.4 Eki.4 Oca. Nis. Tem. Eki. Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Oca.2 Eyl.2 May.3 Oca.4 Eyl.4 May. Oca.6 Eyl.6 May.7 Oca.8 Eyl.8 May.9 Oca.1 Eyl.1 Oca.4 May.4 Eyl.4 Oca. May. Eyl. Oca.6 May.6 Eyl.6 Oca.7 May.7 Eyl.7 Oca.8 May.8 Eyl.8 Oca.9 May.9 Eyl.9 Oca.1 May.1 Eyl.1 Kaynak:Hazine Müsteşarlığı CNBC e Tüketici Güven Endeksi CNBC e Tüketim Endeksi Bireysel ve Ticari Krediler Kaynak:BDDK Krediler (Yıllık % Değişim) Bireysel Krediler (Yıllık %Değişim) Ticari Krediler (Yıllık % Değişim) Kaynak:BDDK 14

15 KAMU MALİYESİ GÖSTERGELERİ Ara.6 Şub.7 Nis.7 Haz.7 Ağu.7 Bütçe Dengesi (12 Aylık toplam milyar TL) Eki.7 Ara.7 Şub.8 Nis.8 Haz.8 Ağu.8 Bütçe Dengesi Eki.8 Ara.8 Şub.9 Nis.9 Haz.9 Ağu.9 Eki.9 Ara.9 Şub.1 Nis.1 Haz.1 Ağu.1 Eki.1 Ara Bütçe Gelirleri ve Harcamaları Ara.6 Mar.7 Haz.7 Eyl.7 Ara.7 Mar.8 Haz.8 Eyl.8 Ara.8 Mar.9 Haz.9 Eyl.9 Ara.9 Mar.1 Haz.1 Eyl.1 Ara.1 Bütçe Gelirleri (12 aylık toplam milyar TL) Bütçe Harcamaları (12 aylık toplam milyar TL) Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8,Vakıfbank Vergi Gelirleri Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Vergi Gelirleri (Nominal yıllık %) Vergi Gelirleri (Reel yıllık %) Eki Faiz Dışı Denge Faiz Dışı Denge (12 aylık milyar TL) Borç Stoku İç ve Dış Borç Stoku, 48, 46, 44, 42, 4, 38, 36, 34, 32, 3, 38, 36, 34, 32, 3, 28, 26, 24, 22, 2, 13, 12, 11, 1, 9, 8, 7, 6, Toplam Borç Stoku (milyar TL) Oca. Ağu. Mar.6 Eki.6 May.7 Ara.7 Tem.8 Şub.9 Eyl.9 Nis.1 Kas.1 İç Borç Stoku (milyar TL) Dış Borç Stoku (milyar TL sağğ eksen) 1

16 Türkiye nin Net Dış Borç Stoku Türkiye nin Dış Borç Stoku Profili Türkiye'nin Net Dış Borç Stoku/GSYH (%) Kaynak: Hazine Müsteşarlığı Kaynak: Hazine Müsteşarlığı TCMB (milyar TL sol eksen) Kamu Sektörü (milyar TL) Özel Sektör (milyar TL) 2, 1, 1,,, LİKİDİTE GÖSTERGELERİ TCMB Faiz Oranı Reel ve Nominal Faiz Borç alma Faiz Oranı (%) Borç Verme Faiz Oranı (%) Ocak 24 Mayıs 4 Eylül 4 Ocak Mayıs Eylül Ocak 6 Mayıs 6 Ağustos 6 Aralık 6 Nisan 7 Ağustos 7 Aralık 7 Nisan 8 Ağustos 8 Aralık 8 Nisan 9 Ağustos 9 Aralık 9 Nis.1 Ağu.1 Ara.1,Vakıfbank Reel Faiz Nominal Faiz Para Arzı Oca.6 Nis.6 Tem.6 Eki.6 Oca.7 Nis.7 Tem.7 Eki.7 Oca.8 Nis.8 Tem.8 Eki.8 Oca.9 Nis.9 Tem.9 Eki.9 Oca.1 Nis.1 Tem.1 Eki.1 Oca.11 M2 (milyar TL) M3 (milyar TL) M1 (milyar TL sağ eksen) 16

17 Dünya Piyasalarında Son Açıklanan Ekonomik Göstergeler Reel Büyüme (y/y) (Çeyreklik) (%) Enflasyon (y/y) (Aylık) (%) Cari Denge/GSYİH (%) Merkez Bankası Faiz Oranı (%) Tüketici Güven Endeksi ABD Euro Bölgesi Almanya Fransa İtalya Macaristan Portekiz İngiltere Japonya Çin Rusya Hindistan Brezilya G.Afrika Türkiye Beklentiler 211 IMF Beklentisi Reel Büyüme (y/y) Enflasyon (y/y) Cari Denge /GSYH İşsizlik Oranı Borç St./GSYH (Ekim 21) Gelişmiş Ülkeler Gelişmekte Olan Ülkeler Tüm dünya ABD Euro Bölgesi Almanya Fransa İtalya Macaristan Portekiz İngiltere Japonya Çin Rusya Hindistan Brezilya G.Afrika TÜRKİYE

18 Türkiye Makro Ekonomik Görünüm MAKROEKONOMİK GÖSTERGELER En Son Yayımlanan 211 Yılsonu Beklentimiz Reel Ekonomi Açıklanacak İlk Veriye Ait Beklentimiz GSYİH (Cari Fiyatlarla, Milyon TL) (21 3. Çeyrek) GSYİH Büyüme Oranı (Sabit Fiyatlarla, %) (21 3. Çeyrek) 8. Sanayi Üretim Endeksi Yıllık Değ. Oranı (%) (Kasım 21) Kapasite Kullanım Oranı (%) (Aralık 21) İşsizlik Oranı (%) (Ekim 21) 1.8 Fiyat Gelişmeleri TÜFE (Yıllık % Değişim) (Ocak 211) 7.1 ÜFE (Yıllık % Değişim) (Ocak 211) Parasal Göstergeler (Milyon TL) M1 83,38 17,1 126,232 ( ) M2 434,2 494,24 8,431 ( ) M3 48,383 2, ,399 ( ) Emisyon 3,468 34,289 4,1 ( ) TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) 7,7 7,689 82,33 ( ) Faiz Oranları TCMB O/N (Borç Alma) ( ) TRILIBOR O/N ( ) Ödemeler Dengesi (Milyon $) Cari İşlemler Açığı 41,947 13,84 41,3 (Ocak Kasım 21) 3, İthalat 193, ,41 2,4 (Aralık 21) İhracat 14,799 19,672 11,872 (Aralık 21) Dış Ticaret Açığı 3,22 24,729 8,681 (Aralık 21) 83, Kamu Ekonomisi (Milyon TL) Bütçe Gelirleri 28,898 21,6 21,747 (Aralık 21) Bütçe Giderleri 22, ,27 37,88 (Aralık 21) Bütçe Dengesi 17,69 2,21 16,11 (Aralık 21) Faiz Dışı Denge 33, ,273 (Aralık 21) Borç Stoku Göstergeleri Merkezi Yön. İç Borç Stoku (Milyar TL) (Aralık 21) Merkezi Yön. Dış Borç Stoku (Milyar TL) (Aralık 21) Kamu Net Borç Stoku (21 II. Çeyrek) 18

19 Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar Serkan Özcan Baş Ekonomist Cem Eroğlu Kıdemli Ekonomist cem.eroglu@vakifbank.com.tr Nazan Kılıç Ekonomist nazan.kilic@vakifbank.com.tr Bilge Özalp Türkarslan Ekonomist bilge.ozalpturkarslan@vakifbank.com.tr Ümit Ünsal Ekonomist umit.unsal@vakifbank.com.tr Zeynep Burcu Çevik Ekonomist zeynepburcu.cevik@vakifbank.com.tr Seda Meyveci Ekonomist seda.meyveci@vakifbank.com.tr Emine Özgü Özen Araştırmacı emineozgu.ozen@vakifbank.com.tr Selin Düz Araştırmacı selin.duz@vakifbank.com.tr Naime Doğan Araştırmacı naime.dogan@vakifbank.com.tr Fatma Özlem Kanbur Araştırmacı fatmaozlem.kanbur@vakifbank.com.tr Elif Artman Araştırmacı elif.artman@vakifbank.com.tr Senem Güder Araştırmacı senem.guder@vakifbank.com.tr Halide Pelin Kaptan Araştırmacı halidepelin.kaptan@vakifbank.com.tr Bu rapor Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan sağlanan bilgiler kullanılarak hazırlanmıştır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu bilgi ve verilerin doğruluğu hakkında herhangi bir garanti vermemekte ve bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan dolayı sorumluluk kabul etmemektedir. Bu rapor sadece bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir konuda yatırım önerisi olarak yorumlanmamalıdır. Türkiye Vakıflar Bankası T.A.O. bu raporda yer alan bilgilerde daha önceden bilgilendirme yapmaksızın kısmen veya tamamen değişiklik yapma hakkına sahiptir. Vakıfbank Ekonomik Araştırmalar