Epilepsi 28;14(3): gruplarýna göre daha sýk görüldüðü bildirilmiþtir. 7,8,9,1,11,12 Farklý çalýþmalarda, dikkat bozukluðu, hiperaktivite, depr
|
|
- Murat Erdal
- 7 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 Epilepsi 28;14(3): e-posta: Absans Epilepsili Sýçanlarda Lokomotor Aktivite, Öðrenme ve Bellek Locotomor Activity, Learning and Memory in Rats with Absence Epilepsy Ayþe Karson*, Filiz Onat**, Fuat Balcý***, Nurbay Ateþ* * Kocaeli Üniversitesi Fizyoloji Anabilim Dalý ** Marmara Üniversitesi Týp Fakültesi Farmakoloji Anabilim Dalý *** Department of Psychology and Rutgers Center for Cognitive Science, Rutgers University, New Brunswick, NJ Özet Amaç: Bu çalýþma ile genetik absans epilepsili sýçanlarýn nöbet dýþý davranýþsal özelliklerinin belirlenmesi amaçlandý. Araç ve Yöntem: Pasif sakýným, Morris in su tanký ve açýk alan testleri uygulanarak, sýçanlarýn performanslarý Wistar kontrol grubu ile karþýlaþtýrýldý. Bulgular: Pasif sakýným testinde gruplar arasý fark gözlenmedi. Morris in su tanký deneyinde grubunun ilk gün denemelerindeki düþük performansý devam eden öðrenme denemelerinde ve prop denemesi þeklinde ifade edilen platformsuz test (bellek) denemesinde ortadan kalktý. Diðer taraftan açýk alan testinde sýçanlarýn lokomotor aktivitenin istatistiksel olarak anlamlý þekilde yüksek olduðu tespit edildi. Tartýþma: Bu çalýþmada elde edilen veriler absans epilepsili hastalarýn bilinen biliþsel ve davranýþsal özellikleri ele alýnarak tartýþýldý. Summary Objectives: The aim of this study was to evaluate the behavioral characteristics of rats, a genetic model for absence epilepsy. Materials and methods: The performance of rats in passive avoidance, Morris-water maze and open-field tests were compared with the Wistar rats (control group). Results: Passive avoidance and rota-rod performance did not differ between the two groups. rats exhibited longer escape latencies on the first day of training in Morris water-maze, however, this difference disappeared with further training and during the probe day (without the platform). rats exhibited increased locomotor activity in the open-field test. Discussion: Results are discussed with respect to known behavioral and cognitive deficits that characterize patients with absence epilepsy. Giriþ Tipik absans epilepsi, sýklýkla 4-1 yaþlarýnda ortaya çýkan bir çocukluk çaðý epilepsisidir. Absans nöbetlere eþlik eden elektroensefalografi (EEG) bulgularý; çift taraflý, senkron ve simetrik, 3-4 Hz frekanslý, 1-1 µv genliðinde dikendalga deþarjlarýdýr (DDD). Absans nöbetler, devam eden aktivitenin kaybý, anlamsýz bakýþlar, uyarýya yanýtsýzlýk, gözlerin yukarýya doðru rotasyonu, bazen hafif klonik kasýlmalarýn eþlik ettiði ani baþlayan ve biten bilinç kaybý ve/veya deðiþikliðiyle karakterize nöbetlerdir. Absans nöbetler; jüvenil absans epilepsi (JAE), jüvenil myoklonik epilepsi (JME), miyoklonik absans (MAE) epilepsi gibi farklý prognoza sahip diðer idiopatik jeneralize epilepsilerde de gözlenir. 1,2 Tipik absans epilepsili hastalarýn çoðu antiepileptik tedaviye iyi yanýt verirler. Adölesan dönemde yüksek oranda (% 6-75) iyileþme beklenir 2,3,4,5 ya da jüvenil miyoklonik epilepsi (%15-44) gibi farklý epilepsi sendromlarýna dönüþebilir. 2,3 Absans nöbetlerin ilerleyen yaþlarda devam etmesi de söz konusudur. 6 Tipik absans epilepsi, biliþsel fonksiyonlar ve davranýþ özellikleri açýsýndan iyi huylu bir bozukluk olarak kabul edilmiþse de artan sayýda çalýþma, bu konuda önemli farklýlýklarýn olduðunu göstermektedir. Çocukluk çaðý absans epilepsisinin içinde bulunduðu, idiopatik epilepsili gruplarda, biliþsel bozukluk olarak nitelendirilebilecek deðiþikliklerin ve davranýþ bozukluklarýnýn kronik hastalýðý bulunan ve saðlýklý kontrol Anahtar kelimeler: Absans epilepsi,, sýçan, davranýþ, açýk alan, pasif sakýným, su labirenti, hafýza, lokomosyon Key words: Absence epilepsy,, rat, behavior, open field, passive avoidance, water maze, memory, locomotion Yayýn kabul tarihi:
2 Epilepsi 28;14(3): gruplarýna göre daha sýk görüldüðü bildirilmiþtir. 7,8,9,1,11,12 Farklý çalýþmalarda, dikkat bozukluðu, hiperaktivite, depresyon, anksiyete, gibi psikiyatrik bozukluklarýn görülme oranlarýnýn, diðer çocukluk çaðý epilepsilerinde olduðu gibi absans epilepsili çocuklarda da yüksek olduðu gösterilmiþtir. 8,1,11,12,13 Tipik absans epilepsi hikayesi olan (%57 si iyileþme göstermiþ) gençlerin, akademik performans, davranýþal özellikler, iþ, aile ve sosyal iliþkilerinin, kronik jüvenil romatoid artritli gençlerle karþýlaþtýrýldýðý bir çalýþmada ise; absans epilepsi hikayesi bulunan kiþilerin akademik performans ve davranýþsal bozukluða ait alt kategorilerde daha sorunlu olduklarý ve bu durumun nöbetle iliþkili faktörlerle çok az ilinti gösterdiði tespit edilmiþtir. 14 Absans epilepsili çocuklar görsel uzaysal yeteneklerin deðerlendirildiði testlerde düþük performans göstermektedir. 15,16,17 Epilepside biliþsel fonksiyonlarý ve davranýþsal sonuçlarý etkileyen bir çok faktörün olabileceði (baþlangýç yaþý ve epilepsinin süresi, zeminde bulunan patoloji, nöbetlerin etkisi, antiepileptik tedavi, sosyal çevre...vs) açýktýr. Deneysel hayvan modelleri, incelenen patolojinin biyolojik zeminine ait önemli bilgiler saðlamanýn yaný sýra insan çalýþmalarýnda kontrol edilemeyen bazý deðiþkenleri düzenleyebilme olanaðý sunar. GAERS ve ýrký sýçanlar, absans benzeri epilepsi gösteren hayvan çalýþmalarý için inbred üretilen genetik epilepsili modellerdir. 18,19 Genetik modeller üzerinde gerçekleþtirilen çalýþmalar, absans epilepsinin patofizyolojisinin aydýnlatýlmasýnda önemli katkýlar saðlamýþtýr. Absans nöbetlerin EEG fenomeni olan diken dalga deþarjlarýn DDD larýn talamokortikal döngünün anormal salýnýmlarýndan kaynaklandýðý ve retiküler talamik çekirdeklerin bu anormal salýnýmlarýn devamlýlýðýndan sorumlu olduðu bilinmektedir. Diðer taraftan, korteks ve talamusun nöbet aktivisindeki rollerine iliþkin tartýþmalar güncelliðini korumaktadýr. 2,21,22 GAERS ve sýçanlarýn absans epilepsi modeli olarak tanýmlandýðý ilk yýllarda, hayvanlarýn öðrenme ve hafýza özellikleri aktif sakýným, radial arm maze testleri ile deðerlendirilmiþ ve kontrol gruplarýndan farklý bulunmamýþtýr. 23,24 Uzun bir aradan sonra özellikle ýrkýnýn davranýþ özellikleri yeniden incelenmeye alýnmýþtýr. 25,26,27 Bu çalýþmada ýrký genetik absans epilepsili sýçanlarýn öðrenme, hafýza ve lokomotor aktivitelerini deðerlendirmek amacýyla bir dizi deney planlandý. Öðrenme ve hafýza performanslarý pasif sakýným ve Morris in su tanký deneyi ile deðerlendirildi. Lokomotor aktiviteleri ise açýk alan testinde ölçüldü. Gereç ve Yöntem Hayvanlar ve deney prosedürü Çalýþmamýzda gr aðýrlýðýnda erkek Wistar albino (n= 14) ve (n=14) ýrký sýçanlar kullanýldý. Hayvanlar sabit ýsýlý bir ortamda (2-21 C ) de 12 saat aydýnlýk, 12 saat karanlýk periyodunda, yiyecek ve su alýmlarý serbest býrakýlarak tutuldu. Çalýþma için Marmara Üniversitesi Deney Hayvanlarý Etik kurulundan onay alýndý. Her bir test arasýnda 3 günlük dinlenme dönemleri býrakýlarak, tüm hayvanlara sýrasýyla; açýk-alan (open-field), pasif sakýným (passive avoidance), Morris in su labirenti (Morris s water maze) testleri uygulandý. Tüm deneylerin sonunda nörolojik bir kusuru devre dýþý býrakmak için dönen çubuk (rota-rod) testi uygulandý. Pasif sakýným performans testi Pasif sakýným testinin uygulandýðý düzenek 2 x 4 x 2 cm boyutlarýnda, zemini elektrik akýmýna izin veren çelik bir ýzgara ile döþenmiþ, ýþýk geçirmeyen karanlýk bir oda ve ayný ölçülerde 6 Wattlýk iki floresan lamba ile aydýnlatýlan aydýnlýk bir odadan oluþmaktaydý. Ýlk gün (öðrenme denemesi) deney hayvanlarý aydýnlýk bölmeye yerleþtirildi. 6 sn sonra hayvanlarýn karanlýk bölmeye geçmelerine izin verecek þekilde iki odayý ayýran giyotin kapý açýldý. Sýçanlar karanlýk bölüme geçtiðinde, iki kýzýl ötesi ýþýk-alýcý çifti yardýmýyla kapý otomatik olarak kapandý ve sýçanlar karanlýk odada 1 saniye süre ile 1,25 ma lik bir elektrik akýmýna maruz kaldýlar. Bu arada kapýnýn kapanmasýyla otomatik olarak duran zaman sayacý yardýmýyla deney hayvanýnýn karanlýk bölmeye geçmesi için gereken süre ekrandan izlendi. 24 saat sonra ayný iþlem sýrasý elektrik þoku olmaksýzýn tekrarlandý. Test denemesinde hayvanlarýn karanlýk bölmeye geçmesi için azami bekleme süresi 3 sn olarak belirlendi. 28 Morris in su labirenti deneyi Morris in su labirenti (MSL), 15 cm çapýnda 6 cm derinliðinde daire þeklinde bir yüzme havuzundan oluþmaktaydý. Havuza su yüzeyinin 2 cm altýnda kalacak þekilde bir platform yerleþtirildi. Hayvanlarýn platformu görmemesi için süt tozu ilave edilerek su opak hale getirildi. Havuz yüzeyi merkezden geçen 2 hayali çizgiyle 4 eþit kadrana bölündü (güneydoðugüneybatý- kuzeydoðu- kuzeybatý). Odanýn içinde çeþitli yerlere 168
3 Absans Epilepsili Sýçanlarda Lokomotor Aktivite, Öðrenme ve Bellek yerleþtirilen ipuçlarý, deney tamamlanýncaya kadar deðiþtirilmeden býrakýldý. 29 Ýþlem sýrasý Deneye baþlamadan önce yüzme alýþtýrmasý için sýçanlar havuzun merkezine yerleþtirildi ve 9 sn süreyle yüzmelerine izin verildi. Bu süre boyunca platformu bulamayan hayvanlar platforma býrakýlarak 3 sn dinlendirildi. Bu yüzme alýþtýrmasýnýn ardýndan rasgele yönler seçilerek sýçanlar yüzleri duvara dönük olarak toplam 4 kez havuza býrakýldýlar ve platforma kaçýþ süreleri kronometre yardýmýyla kaydedildi. Her denemenin ardýndan 3 sn süreyle dinlenmelerine izin verildi. 9 sn süreyle platformu bulamayan sýçanlar gözlemci tarafýndan platforma yerleþtirildi ve kaçýþ süresi 9 sn olarak kaydedildi. Platformun üzerinde 3 sn dinlendirildikten sonra bu kez farklý bir yönden havuza býrakýldýlar. Hayvanlarýn suya rasgele býrakýldýðý toplam 4 deneme yapýldý. Günde toplam 4 denemeden oluþan deney, 4 gün tekrarlandý. Beþinci gün gizli platform sudan çýkarýldý ve sýçanlar suya býrakýldýktan sonra platformun önceden bulunduðu kadranda kalýþ süreleri kaydedildi. Her bir denemedeki platformu bulma kaçýþ süreleri ve platform kaldýrýldýktan sonraki kadranda kalýþ süreleri deðerlendirilmeye alýndý. Açýk alan testi Bir floresan lamba ile aydýnlatýlan açýk alan düzeneði, kahverengi zemin üzerine beyaz çizgilerle ayrýlmýþ, 2 x 2 ölçülerinde toplam 25 kareden oluþmaktaydý. Zemin 4 cm yüksekliðinde pleksiglas bir duvarla çevrelenmiþti. Deney hayvanlarýnýn her biri, ayný köþedeki kareden açýk alan düzeneðine býrakýldý. 2 dakikalýk gözlem periyodunda; gezilen kare sayýsý, doðrulma sýklýðý, temizlenme (grooming) süresi ve dýþkýlama (defekasyon) sayýlarý kaydedildi. Dönen çubuk testi Dönen çubuk aparatý sabit ivmede dönen bir çubuktan oluþmaktaydý. Çubuðun üzerinde durabilmeleri için önceden alýþtýrýlan hayvanlarýn çubuðun üzerinde kalýþ süreleri kaydedildi. Verilerin istatistiksel analizi Sonuçlar ortalama ± standart hata olarak ifade edildi. Morris in su labirenti deneyinden elde edilen verilerin istatistiksel analizi, günlerin ve denemelerin tekrarlý ölçümler olarak kullanýldýðý tek ve iki yönlü ayýrma analizi (ANOVA) kullanýlarak deðerlendirildi. Tek yönlü fark analizi ve Wistarlar için ayrý ayrý yapýlýrken, iki yönlü ayýrma analizinde, genotip, denekler arasý faktör olarak kullanýldý. Tekrarlý faktörlerde küreselliðin (sphericity) gözlenmediði durumlarda serbestlik derecesinde (df) Huynh-Feldt düzeltmesi kullanýldý. Beþinci günde platformda kalýþ süreleri, genotipler arasýnda günlere ve denemelere baðlý kaçýþ süreleri ve açýk alan deneyinden elde edilen veriler t-test uygulanarak deðerlendirildi. p <,5 deðeri istatistiksel olarak anlamlý kabul edildi. Sonuçlar Pasif kaçýnma Ýlk gün aydýnlýk bölmeye yerleþtirilen sýçanlarýn 3 saniye içinde karanlýk bölmeye geçtikleri gözlendi. Ýkinci gün her iki grupta bulunan hayvanlardan hiçbiri 3 sn boyunca karanlýk bölmeye geçmediler. Morris in su labirenti Her iki gruptaki hayvanlar ilerleyen denemelerde/günlerde platforma daha kýsa sürede ulaþtýlar (Þekil 1a ve 1b). Denemelerin kaçýþ süreleri üzerindeki etkisi, tekrarlý tek yönlü ayýrma analizi ile iki grup için test edildi. Her iki grupta da denemelerin kaçýþ süresi üzerinde anlamlý etkisi gözlendi; Wistar sýçanlar için F(6.11,79.43) = 2.79, p <.5 ve sýçanlar için F(5.26, 68.37) = 12.24, p <.1 (Sekil 1a). Benzer etki günler için de her iki grupta anlamlý bulundu; Wistar sýçanlar için F(1.97,25.66), 3.4, p =.5 ve sýçanlar için F(1.24, 16.9) = 3.44, p <.1 (Sekil 1b). Fakat ilk günde gerçekleþtirilen her dört denemede, Wistar sýçanlara göre sýçanlarýn daha büyük bir kýsmýnýn izlem süresi olan 9 saniye boyunca platformu bulamadýðý gözlendi (Þekil 2). a Süre / saniye *** * Gün Deneme Þekil 1. Denemelere (a) ve günlere (b) baðlý olarak deðiþen kaçýþ süreleri. Kapalý daire/koyu renk cizgiler ve açýk kare/ açýk renk çizgiler Wistar larda kaçýþ sürelerini betimlemektedir. Bu grafik 1. gün ilk 2 denemede Wistar larýn lara göre daha düþük kaçýþ süreleri olduðunu göstermektedir. Bu fark sonraki denemelerde ortadan kalkmýþtýr. *p <.5, ***p < ** b 169
4 Epilepsi 28;14(3): WÝSTAR kaldýklarý gözlendi. Wistarlar için t(14) = 8.55, p <.1 WAG/Ri için t(14) = 7.67, p <.1. Fakat genotipler arasýnda platformsuz kadranda kalma yüzdesi açýsýndan anlamlý bir fark bulunmadý, p =.34 (Þekil 3). Gün bazýndaki kaçma sürelerinin ve doðru kadranda kalýþ yüzdelerinin ortalama ± standart hata deðerleri Tablo 1 de belirtilmiþtir Deneme Þekil 2. Platforma ulaþýlamayan deneme sayýlarý. Ýlk 4 denemede gizli platformu bulamayan sýçan sayýsýnýn Wistar lara göre daha fazla olduðu gözlenmektedir. Beþinci denemeden sonra her iki genotipteki hayvanlar her denemede platformu 9 saniye içinde buldular. Doðru kadranda yüzme yüzdesi *** WÝSTAR *** Tekrarlý iki yönlü ayýrma analizlerinin sonuçlarý genel olarak günlerin ve denemelerin kaçma süreleri açýsýndan anlamlý etkisi olduðunu gösterdi, sýrasýyla F(1.67, 43.44) = 24.62, p <.1 ve F(5.95, ) = 12.44, p <.1. Fakat bu testlerde genotipler arasý genel olarak bir fark gözlenmedi, p deðerleri her iki grup için de.9 olarak bulundu. Her iki testte de genotiple gün ve deneme etkileþimi anlamlýydý, sýrasýyla F(1.67, 43.44) = 6.9, p <.1 ve F(5.95, ) = 3.43, p <.1. Bu etkileþimin sýçanlarýn ilk gün ve denemelerde daha geç kaçma sürelerinden kaynaklandýðý tespit edildi. Gün ve denemeler baz alýnarak, kaçýþ süreleri açýsýndan ayrý ayrý yapýlan t-test sonuçlarýnýn, ilk günde t(26) = 2.76, p =.1 (Wistar: ± 4.32 : ± 5.23) ve ilk iki denemede sýrasýyla t(26) = 2.87, p <.1 (Wistar: 26.7 ± 6.45 : ± 8.4) ve t(26) = 2.37, p <.5 (Wistar: 14. ± 5.58 : 4.14 ± 9.52) bulunmasý; sýçanlarýn kaçma sürelerinin anlamlý derecede daha geç olduðunu gösterdi (Sekil 1a ve 1b). Bu farklýlýklar ikinci deneme dýþýnda Bonferroni düzeltmesinden (günler için:.5/4 =.13; denemeler için:.5/16 =.3) sonra da istatistiksel anlamlýlýk gösterdi. Kaçma süresinde saptanan gruplar arasý bu fark ilk gündeki ikinci denemeden itibaren tamamen ortadan kalkmýþtý. Son olarak, dekleratif hafýzanýn deðerlendirildiði platformsuz kadranda kalýþ süreleri karþýlaþtýrýldýðýnda, her iki grubun da rasgele deðer olan % 25 den anlamlý olarak daha fazla bir yüzdeyle doðru kadranda Þekil 3. Platformsuz kadranda yüzme yüzdesi. Doðru kadranda yüzme yüzdelerinin her iki grup icin de rastgele performanstan daha yüksek olduðu gözlendi, fakat, Wistar ve lar arasýnda anlamlý bir fark bulunmadý. Rasgele deðer % 25. ***p <.1. Tablo 1. Wistar ve sýçanlarýn Morris in su tanký öðrenme ve test denemelerindeki ortalama performanslarý ve açýk alan testindeki ortalama aktiviteleri. Sonuçlar ortalama ± standart hata olarak ifade edilmiþtir. Morris in Su Tanký Testi Kaçma Süreleri (saniye) Gün 1 Gün 2 Gün 3 Gün 4 Doðru Kadranda Kalýþ (%) Test Günü Açýk alan testi Dolaþýlan Kare (sayý) Doðrulma (sayý) Temizlenme (sayý) Dýþkýlama (sayý) Wistar ± ± ± ± ± 2.1 Wistar ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ±.61 Açýk alan Açýk alan testinin sonuçlarý þekil 4 de gösterilmiþtir. Temizlenme (grooming) ve dýþkýlama (defakasyon) sýklýklarý karþýlaþtýrýldýðýnda iki grup arasýnda anlamlý bir fark bulunmadý. Doðrulma sýklýðý sýçanlarda göreceli olarak daha yüksek düzeylerde bulundu ama istatistiksel 17
5 Absans Epilepsili Sýçanlarda Lokomotor Aktivite, Öðrenme ve Bellek açýdan anlamlýlýk vermedi. Dolaþýlan kare sayýsý ise grubunda kontrol grubuna göre anlamlý düzeyde yüksekti, t(32) = 2.84, p <.1 (Wistar: ± 3.71 : ± 4.43, Þekil 4). Açýk alan aktivitesinin ortalama ± standart hata deðerleri Tablo 1 de belirtilmiþtir. Aktivite sayýsý Tartýþma ** WÝSTAR Dolaþýlan Kare Doðrulama Temizlenme Defakasyon Þekil 3. Açýk alan testinde gözlenen dolaþýlan kare, doðrulma, temizlenme ve dýþkýlama sýklýðý. sýçanlarýn yatay lokomosyonlarýnýn Wistar lara göre daha yüksek olduðu gözlendi. Diðer 3 ölçümde iki grup arasýnda anlamlý bir fark bulunmadý. **p <.1 Çalýþmanýn sonuçlarý; sýçanlarýn, pasif sakýným yanýtlarýnda kontrol grubuna göre fark olmadýðýný; Morris in su labirenti deneyinde, ilk denemeler hariç, platformun yerinin öðrenilmesi ve belleðinde kontrollere göre anlamlý bir farklýlýðýn bulunmadýðýný; açýk-alan testinde ise dolaþýlan kare sayýsýyla ifade edilen, lokomotor aktivitelerinin, kontrol grubuna göre anlamlý þekilde yüksek olduðunu göstermektedir. Pasif sakýným testi, kemirgenlerde tek bir sakýnýmlý (aversive) uyarana karþý geliþtirilen korku yanýtýnýn, diðer bir ifadeyle emosyonel hafýzanýn deðerlendirildiði bir testtir. Etkisi incelenen uygulamanýn (ilaç, lezyon, uyarý,...) zamanlamasý, öðrenme ve hafýzanýn farklý süreçlerini etkilemektedir; þoktan önceki iþlemler sakýnma yanýtýnýn edinilmesi, þoktan hemen sonraki iþlemler bu belleðin saðlamlaþtýrýlmasý, test denemesinden önceki uygulamalar ise bilginin hatýrlanmasý süreçlerini etkilemektedir. 3,31 Bu çalýþmada, kontrol ve deney grubundaki hayvanlar, test aþamasýndaki izlem süresi boyunca karanlýk bölmeye geçmemiþlerdir. Uygulanan öðrenme testlerinin fiziksel koþullarý nedeniyle hayvanlarda EEG aktivitesi kaydedilmemiþ olduðu için, testlerin uygulandýðý dönemlerde hayvanlarýn nöbet geçirip geçirmediklerini belirleyemedik, fakat GAERS sýçanlar üzerine gerçekleþtirilen bir çalýþmada, hayvanlarýn aktif uyanýklýk gerektiren öðrenme testleri boyunca DDD aktivitesi göstermediði, testlerden önce ve testlerin hemen ardýndan DDD lerin oldukça sýk oluþtuðu gösterilmiþtir. 23 Benzer bir durum pasif sakýným testi için de söz konusu olabilir. sýçanlarýn gün içinde çok sayýda nöbet geçirdikleri düþünüldüðünde ise, uygulanan þoktan önce ve sonra geçirilen absans nöbetlerin, pasif sakýným testinde öðrenme ve hafýza süreçlerini olumsuz yönde etkilemediði söylenebilir. Morris in su labirenti deneyi, görsel-uzaysal hafýzanýn deðerlendirildiði bir testtir. Bu testin çeþitli uyarlamalarý; çalýþan (working), prosedürel ve dekleratif olmak üzere öðrenme ve hafýzanýn farklý yönlerinin deðerlendirilmesine olanak saðlamaktadýr. 32,33,34 Her ne kadar böyle ayrým yapýlmýþ olsa da klasik MSL de gizli platformu buluþ süresi, adý geçen strateji ve hafýza çeþitlerinin toplam fonksiyonu olarak sayýlmaktadýr. 32,34,35 Platformu buluþ stratejilerinin dekleratif kýsmýnýn hipokampus ve iliþkili yapýlar, prosedürel kýsmýnýn ise bazal gangliyonlarla iliþkili olabileceði belirtilmektedir. 32,34,35 Bizim çalýþmamýzda sýçanlar, ilk iki denemede anlamlý olmak üzere, ilk gün denemelerinde platforma daha geç ulaþmýþlardýr. Fakat bu fark ikinci günden itibaren ortadan kalkmýþtýr. Platformsuz test denemesinde iki grup arasýnda anlamlý bir fark gözlenmemiþtir. Öðrenme denemelerindeki farkýn, özellikle ilk iki denemeden kaynaklandýðýný göz önünde tutarsak, bu farkýn spasyal yetilerden çok, düzenekten kaynaklanan yan etkilerinden kaynaklanabileceði düþünülmelidir. Wistar sýçanlarýn daha ilk denemede (henüz bir nirengi oluþmadan) düþük kaçýþ süreleri bu testin hayvanlar için kolaylýðý açýsýndan bilgilendiricidir. Fakat bu koþullarda dahi larýn özellikle ilk denemedeki daha düþük performanslarý, bu farkýn daha çok, yüzme hýzý ya da stratejisine (örneðin merkezi yüzme) veya platformu fark etme yetisindeki farka dayandýðý ya da dikkat, güdülenme ve emosyonel durum ile iliþkili olabileceði düþünülebilir. Böylece, sonuçlar, sýçanlarda, belirgin bir öðrenme ve hafýza bozukluðunun varlýðýndan çok dikkat ve/veya güdülenme farklýlýðý olabileceðini düþündürmektedir. Sýçanlarýn testler sýrasýnda absans nöbet geçirme olasýlýklarýný da göz ardý 171
6 Epilepsi 28;14(3): etmemek gerekir. Diðer taraftan özellikle ikinci denemedeki sonuçlar klinik çalýþmalarla uyumludur. Tipik absans epilepside en sýk karþýlaþýlan biliþsel yetersizlik görsel-uzaysal yeteneklerin deðerlendirildiði testlerde ortaya çýkmaktadýr. 15,16,17,36 Çoklu ilaç tedavisi alan, çocukluk çaðý absans epilepsili (CAE), temporal lob epilepsili (TLE) ve frontal lob epilepsili (FLE) hastalarýn sözel ve görsel hafýzanýn alt kategorilerinin karþýlaþtýrýldýðý bir çalýþmada, CAE li çocuklarýn performanslarýnýn diðerlerine göre daha iyi olduðunu, fakat görsel-uzaysal becerileri yansýtan 2 alt teste hafif-orta düzeyde yetersizlik gösterdiklerini belirtmiþlerdir. 17 Yine CAE, sentrotemporal dikenli selim çocukluk çaðý epilepsisi hikayesi olan ve epilepsi tablosu düzelmiþ yetiþkinlerin saðlýklý kontrollerle karþýlaþtýrýldýðý bir çalýþmada, absans hikayesi olan yetiþkinlerde görsel-uzaysal performansý ölçen bazý testlerde daha düþük puanlar kaydedilmiþtir. 36 Bizim çalýþmamýzda ortaya çýkan sonuçlar belirgin olmasa da klinik verilerle uyumlu bulunmasý, konunun daha detaylý incelenmesi gerektiðini düþündürmektedir. Diðer taraftan dekleratif belleðin deðerlendirildiði platformsuz kadranda kalýþ süreleri açýsýndan Wistar grubu ile farklýlýðýn bulunmayýþý uzun süreli bellek bozukluðunun olmadýðýný göstermektedir. Yine de su labirentinin farklý uyarlamalarýnýn gerçekleþtirileceði ayrýntýlý çalýþmalar bu konuya açýklýk getirebilir. Sýçanlar için daha zorlaþtýrýlmýþ testlerin uygulanmasý olasý farklýlýklarýn daha net bir þekilde belirlenmesine yardýmcý olabilir. Açýk alan testinde sýçanlarýn, dolaþýlan kare sayýsýyla ifade edilen lokomotor aktivitelerinin Wistar sýçanlara göre yüksek olduðu tespit edilmiþtir. sýçanlarýn doðrulma sayýlarýnda da anlamlý olmayan bir artýþ eðilimi görülmektedir. Temizlenme ve dýþkýlama sayýlarýnda fark gözlenmemiþtir. Açýk alan testi kemirgenlerin lokomotor aktivitelerini deðerlendirmek üzere uygulanan bir testtir. 37 Open field, anksiyete 38,39,4,41, ödül ve baðýmlýlýk çalýþmalarýnda 38,41,42,43 sýklýkla uygulanan bir testtir. Ayrýca, tekrarlý uygulamalar þeklinde bazý hafýza deneylerinde kullanýlmaktadýr. 38,45 sýçanlarda en sýk uygulanan davranýþ testi açýk alan testidir, fakat içinde ayný araþtýrýcýlarýn farklý zaman dilimlerinde gerçekleþtirdikleri çalýþmalarý da içerecek þekilde çeliþkili sonuçlar elde edilmiþtir. 29,3,31 Sarkisova ve ark. geniþ yelpazeli davranýþ testleri kullanarak, sýçanlarýn davranýþ özelliklerini inceledikleri bir çalýþmalarýnda, sýçanlarýn depressif yanýtlarýnýn artmýþ olduðunu ve açýk alan testinde düþük lokomotor aktivite gösterdiklerini belirtmiþlerdir. 25 Çalýþmanýn sonuçlarýna bakýldýðýnda bazal deðerler açýsýndan dolaþýlan kare sayýsýnda fark olmadýðý, doðrulma ve temizlenme sayýlarýnýn kontrollere göre düþük olduðu görülmektedir. Fakat ayak þoku uygulanmýþ ve uygulanmamýþ alt gruplarda gerçekleþtirilen ikinci denemede, dolaþýlan kare sayýsýnýn belirgin þekilde düþtüðü izlenmektedir. Ýkinci test yanýtlarýnýn, ortama alýþma ve elektrik þokunun yarattýðý koþullu inhibisyon yanýtlarýna baðlý geliþebileceði düþünülebilir. Ayný araþtýrýcýlar, ve Wistar sýçanlarý odiyojenik nöbete duyarlý olan ve olmayan alt gruplara ayýrdýktan sonra açýk alan aktivitelerini deðerlendirmiþler ve sýçanlarýn lokomotor aktivitelerinde artýþ tespit etmiþlerdir. 27 Diðer taraftan, De Bruin ve ark., EEG kayýtlarýnda DDD aktivitesi gösteren iki sýçan ýrký olan ve apomorfine duyarlý (APO-SUS) sýçanlarýn, epileptik olmayan (ACI) ve apomorfine duyarlý olmayan (APO- UNSUS) kontrol gruplarýyla karþýlaþtýrdýklarýnda, açýk alan deneyinde ve apomorfine yanýt olarak lokomotor aktivitelerinin artmýþ olduðunu bulmuþlardýr. 26,46 Yeni bir çalýþma sýçanlarýn odiyojenik olmayan Wistar grubuna göre dolaþýlan kare sayýsýyla ifade edilen lokomotor aktivitelerinin düþük olduðunu göstermektedir. 47 Sonuçlardaki bu çeliþki, yöntemsel farklýlýklarla (açýk alan düzeneðinin fiziksel özellikleri, testin uygulandýðý zaman aralýðý, ortamýn aydýnlanma derecesi, karþýlaþtýrýlan gruplar gibi) iliþkili olabilir. Diðer taraftan açýk alan testinden önce uygulanan diðer testlerin uzamýþ etkileri de söz konusu olabilir. Bu düþünceyi destekleyen bir çalýþmada, deney hayvanlarýnýn daha önceden maruz býrakýldýklarý durumlarýn açýk alan yanýtlarýný etkilediði belirtilmiþ ve fiziksel stresin inhibisyon yanýtlarýna neden olurken emosyonel stresin lokomotor aktivite artýþýna neden olduðu gösterilmiþtir. 48 Kemirgenlerde de insanda olduðu gibi deðiþik stres koþullarýna verilen yanýtlarda bireysel farklýlýklar mevcuttur. 49,5 Stres yanýtlarýndaki faklýlýklar temel alýnarak insandaki bazý psikopatolojileri taklit eden hayvan modelleri geliþtirilmekte ve bunlarýn geçerlilikleri sýnanmaktadýr. 51,52,53 Açýk alan test ortamý, yeni bir ortamda tek baþlarýna bulunmalarý nedeniyle, hayvanlar için hafif- orta düzeyde stresli bir uyaran olarak kabul edilmektedir. 5 Yeni ortamýn oluþturduðu strese verilen lokomosyon yanýtýnýn dopaminerjik sistemle iliþkili bir yanýt olduðu ifade edilmektedir. 54 Mesokortikolimbik dopamin sisteminin eksplorasyonu ve ödül süreçlerini kontrol ettiði ve bu sistemdeki deðiþikliklerin yeni ortamda artmýþ ya da azalmýþ aktivitenin fenotipik bulgularýna yol açacaðý 172
7 Absans Epilepsili Sýçanlarda Lokomotor Aktivite, Öðrenme ve Bellek belirtilmektedir. 55,56 Açýk alan testinde lokomosyon artýþý yanýtlarý gösteren sýçanlarýn, amfetamin ve kokainin lokomotor aktiviteyi arttýrýcý ve baðýmlýlýk yapýcý etkilerine daha duyarlý olduklarý farklý çalýþmalarla gösterilmiþtir. 54 sýçanlarda gözlenen açýk alan yanýtlarýndaki farklýlýðýn da dopaminerjik sistemdeki farklýlýktan kaynaklanabileceði düþünülebilir ve bu düþünceyi destekleyen bulgular vardýr. Dopaminerjik sistemi etkileyen ajanlarýn absans nöbetleri etkilediði bilinmektedir; sistemik ya da bölgesel uygulanan D1 ve D2 reseptör agonistleri DDD aktivitesini baskýlarken, dopamin antagonistleri DDD aktivitesini arttýrmaktadýr. 18 Absans epilepsinin genetik modellerinde dopaminerjik sistemin özellikleri çalýþýlmýþtýr: Deransart ve ark. yetiþkin GAERS sýçanlarýn beyin kesitlerinde nucleus accumbens in çekirdek bölgesinde dopamin 3 reseptörünün (DR3) mrna ifadesinde artýþ saptamýþlar ve bu deðiþikliðin absans nöbetler açýsýndan altta yatan bir faktör olmaktan çok adaptasyon yanýtý olabileceðini ileri sürmüþlerdir. 57 Bir þizofreni modeli olarak sunulan APO-SUS sýçanlarýn 58 EEG kayýtlarýnda sýçanlarda olduðu gibi DDD aktivitesi kaydedilmektedir ve yukarýda deðinildiði gibi açýk alan ve apomorfinle oluþturulan lokomotor aktivite yanýtlarý açýsýndan sýçanlarla benzerlik göstermektedir. 46 APO-SUS sýçanlarda mesolimbik dopaminerjik sistemle mesostrital dopaminerjik sistem arasýndaki dengenin mezolimbik sistem lehine kaydýðý, bu hayvanlarda gözlenen belirtilerin iki sistem arasýndaki dengesizlikten kaynaklanabileceði iddia edilmektedir. 46 Birioukova ve ark. nýn sýçanlarýn beyin bölgelerinde D1 ve D2 reseptör yoðunluðunu, epileptik olmayan ACI sýçanlarla karþýlaþtýrdýklarý yakýn zamanlý bir çalýþmada oldukça çarpýcý sonuçlar elde etmiþlerdir: sýçanlarýn nukleus accumbens in core bölgesinde D1 yoðunluðunda azalma, dorsal striatumda (dorsal kaudat putamen) D1 ve D2 reseptörlerinde azalma, hipokampusun CA3 bölgesinde D2 reseptörlerinde azalmaya karþýn, frontal ve pariyetal korteksde D2 reseptör yoðunluðunda artýþ saptamýþlardýr. 59 Bu sonuçlar, absans nöbet aktivitesine sahip iki sýçan modelinden (GAERS ve APO-SUS) farklý bir patern gibi görünmektedir. Bu durum sýçanlarýn su labirenti performanslarýný da etkileyebilir. Özellikle frontal bölge bunun için aday görünmektedir. 6 Dopaminin motor performans, emosyonel süreçler, motivasyon, kognisyon ve nöroendokrin fonksiyonlarý düzenleyen temel bir nörotransmiter olduðu düþünülürse, bizim çalýþmamýzýn sonuçlarýnýn bu hayvanlarýn dopaminerjik sistemlerindeki yaygýn deðiþiklerden kaynaklanabileceði söylenebilir. sýçanlarýn dopaminerjik ve hipotalamo-hipofizer sistem ile iliþkili olabilecek davranýþ özelliklerinin ve farklý stres koþullarýna yanýtlarýnýn incelenmesi absans epilepsili çocuklarda tespit edilen davranýþ deðiþikliklerine ve bu çocuklarda sýklýkla epilepsiye eþlik eden psikiyatrik bozuklukluklarýn varlýðýna açýklýk getirebilir. Sonuç olarak, genetik absans epilepsili sýçanlarýn lokomotor aktivitelerinde ve ilk gün için görsel/ spasyal öðrenme performanslarýnda kontrol grubuna göre farklýlýk tespit edilmiþtir. Her iki durumun emosyonel faktörlerle ve dikkat eksikliði ile iliþkisinin bulunmasý ve absans epilepsili hastalarýn görsel/spasyal yetilerinde yetersizliði gösteren klinik sonuçlarla uyumluluðu dikkate alýnarak; tespit edilen farklýlýklarýn altta yatan nedenlerini ve absans nöbetlerle iliþkisini belirlemek üzere daha ileri çalýþmalara gereksinim vardýr. Kaynaklar 1. Grosso S, Galimberti D, Vezzosi P, Farnetani M, Di Bartolo, et al. Childhood Absence Epilepsy: Evolution and Prognostic Factors. Epilepsia 25; 46 (11): Duron RM, Medina MT, Martinez-Juarez IE, Bailey JN, Perez- Gosiengfiao KT, Ramos-Ramirez R, et al. Seizures of idiopathic generalized epilepsies. Epilepsia 25;46 (Suppl 9): Wirrell EC, Camfield CS, Camfield PR, et al. Long-term prognosis of typical childhood absence epilepsy: remission or progression to juvenile myoclonic epilepsy. Neurology 1996;47: Valentin A, Hindocha N, Osei-Lah A, Fisniku L, McCormick D, et al. Idiopathic generalized epilepsy with absences: syndrome classification. Epilepsia 27;48(11): Duncan JS. Idiopathic generalized epilepsies with typical absences. J Neurol 1997; 244: Panayiotopoulos CP, Koutroumanidis M, Giannakodimos S, Agathonikou A. Idiopathic generalised epilepsy in adults manifested by phantom absences, generalised tonic-clonic seizures, and frequent absence status. J. Neurol. Neurosurg. Psychiatry 1997;63: MacAllister WS, Schaffer SG. Neuropsychological deficits in childhood epilepsy syndromes. Neuropsychol Rev. 27;17(4): Plioplys S, Dunn DW, Caplan R. 1-year research update review: psychiatric problems in children with epilepsy. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry. 27;46(11):
8 Epilepsi 28;14(3): Henkin Y, Sadeh M, Kivity S, Shabtai E, Kishon-Rabin L, Gadoth N. Cognitive function in idiopathic generalized epilepsy of childhood. Dev Med Child Neurol 25;47(2): Caplan R, Siddarth P, Gurbani S, Hanson R, Sankar R, Shields WD. Depression and anxiety disorders in pediatric epilepsy. Epilepsia 25;46(5): Caplan R, Siddarth P, Stahl L, Lanphier E, Vona P et al. Childhood absence epilepsy: behavioral, cognitive, and linguistic comorbidities. Epilepsia 28;49(11): Ott D, Siddarth P, Gurbani S, Koh S, Tournay A, Shield WD et al. Behavioral disorder in pediatric epilepsy: unmet psychiatric need. Epilepsia 23;44: Sinclair DB, Unwala H. Absence epilepsy in childhood: electroencephalography (EEG) does not predictoutcome.. J Child Neurol. 27;22(7): Wirrell EC, Camfield CS, Camfield PR, Dooley JM, Gordon KE, Smith B. Long-term psychosocial outcome in typical absence epilepsy. Sometimes a wolf in sheeps' clothing. Arch Pediatr Adolesc Med 1997;151(2): Levav M, Mirsky AF, Herault J, Xiong L, Amir N, Andermann E. Familial Association of neuropsychological traits in patients with generalized and partial seizure disorders. J Clin Exp Neuropsychol. 22; 24(3): Pavone P, Bianchini R, Trifiletti RR, Incorpora G, Pavone A. Parano E. Neuropsychological assessment in children with absence epilepsy. Neurology 21 24; 56(8): Nolan MA, Redoblado MA, Lah S, Sabaz M, Lawson JA, Memory function in childhood epilepsy syndromes, J. Paediatr. Child Health 24; 4: Marescaux C, Vergnes M, Depaulis A. Genetic absence epilepsy in rats from Strasbourg--a review. J Neural Transm Suppl 1992; 35: Coenen AM, Van Luijtelaar EL. Genetic animal models for absence epilepsy: a review of the strain of rats. Behav Genet 23; 33(6): Avanzini G, Panzica F, de Curtis M. The role of the thalamus in vigilance and epileptogenic mechanisms. Clin Neurophysiol 2;111 (Suppl 2): Blumenfeld H. Cellular and Network Mechanisms of Spike-Wave Seizures. Epilepsia 25;46 (S 9): Van Luijtelaar; E.L.J.M., Sitnikova; E.Y. Global and focal aspects of absence epilepsy: The contribution of genetic models. Neurosci Biobehav Rev 26;3(7): Vergnes M, Marescaux C, Boehrer A, Depaulis A. Are rats with genetic absence epilepsy behaviorally impaired? Epilepsy Res 1991;9(2): Van Luijtelaar EL, Van der Werf SJ, Vossen JM, Coenen AM. Arousal, performance and absence seizures in rats. Electroencephalogr Clin Neurophysiol. 1991;79(5): Sarkisova KY, Midzianovskaia IS, Kulikov MA. Depressive-like behavioral alterations and c-fos expression in the dopaminergic brain regions in rats with genetic absence epilepsy. Behavioural Brain Research 23;144: de Bruin; NM, van Luijtelaar EL, Cools AR, Ellenbroek B.A. Dopamine characteristics in rat genotypes with distinct susceptibility to epileptic activity: Apomorphineinduced stereotyped gnawing and novelty/amphetamine-induced locomotor stimulation. Behav. Pharmacol 21; 12: Midzyanovskaya IS, Shatskova AB, Sarkisova KY, van Luijtelaar G, Tuomisto L, et al. Convulsive and nonconvulsive epilepsy in rats: effects on behavioral response to novelty stress.epilepsy Behav. 25;6(4): Ebenezer IS. Can vasopressin alone act as an unconditioned stimulus to produce passive avoidance behaviour in rats in a typical memory experiment? Neuropharmacology. 1988;27(9): Widy-Tyszkiewicz E, Scheel-Krüger J, Christensen AV. Spatial navigation learning in spontaneously hypertensive, renal hypertensive and normotensive Wistar rats. Behav Brain Res. 1993; 3;54(2): Yildirim M, Marangoz C. Effects of nitric oxide on passive avoidance learning in rats. Int J Neurosci. 24;114(5): Hou Y, Wu C, Yang JY, Guo T. Differential effects of haloperidol, clozapine and olanzapine on learning and memory functions in mice. Prog Neuropsychopharmacol Biol Psychiatry 26;3: Rossato JI, Zinn CG, Furini C, Bevilaqua LR, Medina JH, et al. A link between the Hippocampal and the Striatal Memory Systems of the Brain. An Acad Bras Cienc 26;78(3): D'Hooge R, De Deyn PP. Applications of the Morris water maze in the study of learning and memory. Brain Res Brain Res Rev. 21 Aug;36(1): Khakpour-Taleghani B, Lashgari R, Motamedi F. Naghdi N. Effect of reversible inactivation of locus ceruleus on spatial reference and working memory. Behav Brain Res. 29 2;198(1): Da Cunha C, Silva MH, Wietzikoski S, Wietzikoski EC, Ferro MM, et al. Place learning strategy of substantia nigra pars compacta-lesioned rats. Behav Neurosci. 26;12(6): Hommet C, Billard C, Motte J, Passage GD, Perrier D, et al. Cognitive function in adolescents and young adults in complete remission from benign childhood epilepsy with centro-temporal spikes. Epileptic Disord. 21;3(4): Pechanova O, Jendekova L, Kojsova S, Jagla F. Possible role of nitric oxide in the locomotor activity of hypertensive rats. Behav Brain Res. 26 1;174(1):
9 Absans Epilepsili Sýçanlarda Lokomotor Aktivite, Öðrenme ve Bellek 38. Ennaceur A., Michalikova S., Chazot PL. Do rats really express neophobia towards novel objects? Experimental evidence from exposure to novelty and to an object recognition task in an open space and an enclosed space, Behavioural Brain Research 29; Ramos A. Animal models of anxiety: do I need multiple tests? Trends Pharmacol Sci. 28;29(1): Steimer T. Driscoll Divergent stress responses and coping styles in psychogenetically selected Roman high-(rha) and low-(rla) avoidance rats: behavioural, neuroendocrine and developmental aspects. Stress. 23;6(2): Kim S, Lee S, Ryu S, Suk J-G, Park C. Comparative analysis of the anxiety-related behaviors in four inbred mice. Behav Proc 22;6: Broderick PA, Phelix CF. I. Serotonin (5-HT). within dopamine reward circuits signals open-field behavior. II. Basis for 5-HT- DA interaction in cocaine dysfunctional behavior. Neurosci Biobehav Rev 1997; 21: Burt MA, Ryan CL, Doucette TA. Altered responses to novelty and drug reinforcement in adult rats treated neonatally with domoic acid. Physiol Behav 28; 93: Robinet PM, Rowlett JK, Bardo MT. Individual differences in novelty-induced activity and the rewarding effects of novelty and amphetamine in rats. Behav Proc 1998; 44: Schildein S, Huston JP, Schwarting RK. Injections of tacrine and scopolamine into the nucleus accumbens: opposing effects of immediate vs delayed posttrial treatment on memory of an open field. Neurobiol Learn Mem. 2;73(1): de Bruin NMWJ, van Luijtelaar ELJM, Jansen SJ, Cools AR, Ellenbroek BA. Dopamine characteristics in different rat genotypes: the relation to absence epilepsy Neuroscience Research 2;38: Sarkisova KY, Kulikov MA. Behavioral characteristics of rats susceptible and non-susceptible to audiogenic seizures. 48. Pijlman FT, Herremans AH, van de Kieft J, Kruse CG, van Ree JM. Behavioural changes after different stress paradigms: prepulse inhibition increased after physical, but not emotional stress. Eur Neuropsychopharmacol 23;13(5): Kabbaj M, Evans S, Watson SJ, Akil H. The search for the neurobiological basis of vulnerability to drug abuse: using microarrays to investigate the role of stress and individual differences Neuropharmacology 24; 47: Kabbaj M. Individual differences in vulnerability to drug abuse: the high responders/low responders model. CNS Neurol Disord Drug Targets 26;5(5):513-2.Behav Brain Res. 26 6;166(1): Kabbaj M, Akýl H. Indývýdual dýfferences in novelty-seekýng behavýor in rats: A C-Fos Study. Neuroscience 21;16(3): Shumake J, Barrett D, Gonzalez-Lima F. Behavioral characteristics of rats predisposed to learned helplessness: Reduced reward sensitivity, increased novelty seeking, and persistent fear memories. Behav Brain Res 25;164: Stead JD, Clinton S, Neal C, Schneider J, Jama A, Miller S, et al. Selective breeding for divergence in novelty-seeking traits: Heritability and enrichment in spontaneous anxiety-related behaviors. Behav Gen 26;36(5): Alttoaa A, Ellera M, Hermb L, Rinkenb A, Harroa J. Amphetamine-induced locomotion, behavioral sensitization to amphetamine, and striatal D2 receptor function in rats with high or low spontaneous exploratory Brain Res 27;1131(1): Kalinichev M, White DA, Holtzman SG. Individual differences in locomotor reactivity to a novel environment and sensitivity to opioid drugs in the rat. I. Expression of morphine-induced locomotor sensitization. Psychopharmacology 24;177(1-2): Giorgi O, Piras G, Corda MG. The psychogenetically selected Roman high- and low avoidance rat lines: A model to study the individual vulnerability to drug addiction Neurosci Biobehav Rev. 27;31(1): Deransart C, Landwehrmeyer GB, Feuerstein TJ, Lucking CH. Up-regulation of D3 dopaminergic receptor mrna in the core of the nucleus accumbens accompanies the development of seizures in a genetic model of absence-epilepsy in the rat. Brain Res Mol Brain Res 21; 94: Ellenbroek BA, Geyer MA, Cools AR. The Behavior of APO- SUS Rats in animal models with construct validity for schizophrenia J Neuroscience 1995;15(11): Birioukova LM, Midzyanovskaya IS, Lensu S, Tuomisto L, van Luijtelaar G. Distribution of D1-like and D2-like dopamine receptors in the brain of genetic epileptic rats. Epilepsy Res 25;63(2-3): Brown RW, Bardo MT, Mace DD, Phillips SB, Kraemer PJ. D- amphetamine facilitation of Morris water task performance is blocked by eticlopride and correlated with increased dopamine synthesis in the prefrontal cortex Behav Brain Res 2;114:
DEPRESYON OLUÞTURULAN SIÇANLARDA YAÞIN AÇIK ALAN PARAMETRELERÝNE ETKÝSÝ Effects of age on open field parameters in depression developed rats
ARAÞTIRMALAR (Research Reports) DEPRESYON OLUÞTURULAN SIÇANLARDA YAÞIN AÇIK ALAN PARAMETRELERÝNE ETKÝSÝ Effects of age on open field parameters in depression developed rats Ayþegül Küçük 1, Asuman Gölgeli
DetaylıTýp Fakültesi öðrencilerinin Anatomi dersi sýnavlarýndaki sistemlere göre baþarý düzeylerinin deðerlendirilmesi
1 Özet Týp Fakültesi öðrencilerinin Anatomi dersi sýnavlarýndaki sistemlere göre baþarý düzeylerinin deðerlendirilmesi Mehmet Ali MALAS, Osman SULAK, Bahadýr ÜNGÖR, Esra ÇETÝN, Soner ALBAY Süleyman Demirel
DetaylıNörolojik Hastalıklarda Depresyon ve Sitokinler
46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ, 2010 Nörolojik Hastalıklarda Depresyon ve Sitokinler Dr.Canan Yücesan Ankara Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Akış Sitokinler ve depresyon Duygudurum bozukluklarının
DetaylıDENEYSEL RATLARDA ATOMOKSETİN VE OMEGA 3 ÜN SERUM ÇİNKO VE BAKIR DÜZEYLERİ ÜZERİNE ETKİSİ. Prof. Dr. Mevlüt Sait KELEŞ
DENEYSEL RATLARDA ATOMOKSETİN VE OMEGA 3 ÜN SERUM ÇİNKO VE BAKIR DÜZEYLERİ ÜZERİNE ETKİSİ Prof. Dr. Mevlüt Sait KELEŞ GİRİŞ Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB); hiperaktivite, dikkatsizlik,
DetaylıTürkiye: Gelecek Nesiller için Fýrsatlarýn Çoðaltýlmasý 11. Çocuk Geliþimi ve Çocuklarýn Karþýlaþtýðý Riskler Eþitsizliðin nesiller arasý geçiþinin bugün Türkiye nin en genç neslini ciddi ölçüde etkilediði
Detaylı21. Ulusal Farmakoloji Kongresi Eskişehir 21 Ekim Doç.Dr.. Hakan Kayır GATA T. Farmakoloji AD. Ankara
Bazal ön uyaran aracılı inhibisyonun dürtüsellik ve fensiklidine yanıtlardaki rolü 21. Ulusal Farmakoloji Kongresi Eskişehir 21 Ekim 11 Yrd.Doç.Dr Doç.Dr.. Hakan Kayır GATA T. Farmakoloji AD. Ankara Şizofreni
DetaylıAçıklama 2008 2009. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK
Açıklama 2008 2009 Araştırmacı: YOK Danışman: YOK Konuşmacı: YOK SİLAHLI ÇATIŞMA İLE İLİŞKİLİ TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞUNDA DİĞER BİYOLOJİK TEDAVİ SEÇENEKLERİ Dr. Cemil ÇELİK Sunumun hedefleri Silahlı
DetaylıÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl. Lisans Biyoloji Bölümü Bakü Devlet Üniversitesi 1996-2000
ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı: Sayad KOCAHAN 2. Doğum Tarihi: 03.02.1979 3. Unvanı: Yrd. Doç. Dr 4. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Biyoloji Bölümü Bakü Devlet Üniversitesi 1996-2000 Y. Lisans
DetaylıKanguru Matematik Türkiye 2018
3 puanlýk sorular 1. Leyla nýn 10 tane lastik mührü vardýr. Her mührün üzerinde 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 ve 9 rakamlarýndan biri yazýlýdýr. Kanguru sýnavýnýn tarihini þekilde görüldüðü gibi yazan Leyla,
DetaylıKanguru Matematik Türkiye 2017
4 puanlýk sorular 1. Dünyanýn en büyük dairesel pizzasý 128 parçaya bölünecektir. Her bir kesim tam bir çap olacaðýna göre kaç tane kesim yapmak gerekmektedir? A) 7 B) 64 C) 127 D) 128 E) 256 2. Ali'nin
DetaylıRapor edilen iðne batma yaralanmalarýnýn %56 sý güvenlikli ürünler kullanýlarak önlenebilir den fazla patojen bulaþabilir.
Rapor edilen iðne batma yaralanmalarýnýn %56 sý güvenlikli ürünler kullanýlarak önlenebilir. 7 20 den fazla patojen bulaþabilir. 8 En büyük tehlike Hepatit B, Hepatit C ve HIV dir. Yaralananlarýn %40 ý
Detaylı1. Böleni 13 olan bir bölme iþleminde kalanlarýn
4. SINIF COÞMAYA SORULARI 1. BÖLÜM 3. DÝKKAT! Bu bölümde 1 den 10 a kadar puan deðeri 1,25 olan sorular vardýr. 1. Böleni 13 olan bir bölme iþleminde kalanlarýn toplamý kaçtýr? A) 83 B) 78 C) 91 D) 87
DetaylıYaþa Baðlý Makula Dejenerasyonunda Risk Faktörleri
Ret - Vit 2003; 11 : 159-163 159 Yaþa Baðlý Makula Dejenerasyonunda Risk Faktörleri Soner Sezgin 1, Hakký Birinci 2, Asuman Birinci 3, Ýhsan Öge 4, Dilek Erkan 2, ÖZET Amaç: Bu çalýþmada yaþa baðlý makula
DetaylıÇocuk Saðlýðý ve Hastalýklarý Dergisi 2003; 46: 267-271 Orijinal Makale Yenidoðan sarýlýklarýnda fototerapi sonrasý "Rebound" Hiperbilirübinemi Erdal Taþkýn 1, Mehmet Kýlýç 1, A. Denizmen Aygün 2 Fýrat
DetaylıKanguru Matematik Türkiye 2015
3 puanlýk sorular 1. Aþaðýdaki þekillerden hangisi bu dört þeklin hepsinde yoktur? A) B) C) D) 2. Yandaki resimde kaç üçgen vardýr? A) 7 B) 6 C) 5 D) 4 3. Yan taraftaki þekildeki yapboz evin eksik parçasýný
DetaylıBir Grup Epilepsili Çocukta Depresyon ve Anksiyete Belirti Düzeyi ve İlişkili Faktörler
Türk Psikiyatri Dergisi 2006; 17(3):165-172 Bir Grup Epilepsili Çocukta Depresyon ve Anksiyete Belirti Düzeyi ve İlişkili Faktörler Dr. Ayhan BİLGİÇ 1, Dr. Savaş YILMAZ 2, Dr. Serap TIRAŞ 3, Dr. Gülhis
DetaylıKanguru Matematik Türkiye 2017
4 puanlýk sorular 1. Küçük bir salyangoz, 10m yüksekliðinde bir telefon direðine týrmanmaktadýr. Gündüzleri 3m týrmanabilmekte ama geceleri 1m geri kaymaktadýr. Salyangozun direðin tepesine týrmanmasý
Detaylıncü Bilgi İşleyen Makine Olarak Beyin Beyin 2005 Albert Long Hall, Boğazi
ncü Bilgi İşleyen Makine Olarak Beyin Beyin - Aralık k Deneysel Öğrenme modelleri Deneysel Davranış Modelleri Ertan Yurdakoş Đstanbul Ü. Cerrahpaşa Tıp Fizyoloji Çalışma belleği i (working memory) Çalışma
DetaylıOLAYA ÝLÝÞKÝN POTANSÝYELLERÝN N2 DALGASI, UYARANLARIN YENÝLÝÐÝNÝ YANSITMAKTADIR*
ARAÞTIRMALAR (Research Reports) OLAYA ÝLÝÞKÝN POTANSÝYELLERÝN N2 DALGASI, UYARANLARIN YENÝLÝÐÝNÝ YANSITMAKTADIR* The N2 Wave of Event-Related Potentials Reflects the Novelty of the Eliciting Stimuli Tolgay
DetaylıSubklinik Hipotiroidili Hastalarda Tiroid Replasman Tedavisinin Anksiyete ve Depresyon Düzeylerine Etkisi
ARAÞTIRMA Subklinik Hipotiroidili Hastalarda Tiroid Replasman Tedavisinin Anksiyete ve Depresyon Düzeylerine Etkisi Yalçýn M. Yarpuz 1, Ümit Aydoðan 2, Oktay Sarý 1, Aydoðan Aydoðdu 3, Gökhan Üçkaya 4,
DetaylıFirmamýz mühendisliðinde imalatýný yaptýðýmýz endüstriyel tip mikro dozaj sistemleri ile Kimya,Maden,Gýda... gibi sektörlerde kullanýlan hafif, orta
Mikro Dozaj Firmamýz mühendisliðinde imalatýný yaptýðýmýz endüstriyel tip mikro dozaj sistemleri ile Kimya,Maden,Gýda... gibi sektörlerde kullanýlan hafif, orta ve aðýr hizmet tipi modellerimizle Türk
DetaylıBölüm 6: Lojik Denklemlerin Sadeleþtirilmesi
ölüm : Lojik Denklemlerin Sadeleþtirilmesi. Giriþ: Karnough (karno) haritalarý 9 yýlýnda M. Karnough tarafýndan dijital devrelerde kullanýlmak üzere ortaya konmuþtur. u yöntemle dijital devreleri en az
DetaylıYENÝ YAYINLARDAN ÖZETLER
YENÝ YAYINLARDAN ÖZETLER Major Depresyon, Davraným Bozukluðu ve Madde Kullaným Bozukluðu olan Ergenlerde Fluoksetin ve Biliþsel Davranýþcý Terapinin Karþýlaþtýrýldýðý Randomize Kontrollü Çalýþma Riggs
DetaylıKanguru Matematik Türkiye 2017
Kanguru Matematik Türkiye 07 4 puanlýk sorular. Bir dörtgenin köþegenleri, dörtgeni dört üçgene ayýrmaktadýr. Her üçgenin alaný bir asal sayý ile gösterildiðine göre, aþaðýdaki sayýlardan hangisi bu dörtgenin
DetaylıDENEME Bu testte 40 soru bulunmaktadýr. 2. Bu testteki sorular matematiksel iliþkilerden yararlanma gücünü ölçmeye yöneliktir.
1. Bu testte 40 soru bulunmaktadýr. 2. Bu testteki sorular matematiksel iliþkilerden yararlanma gücünü ölçmeye yöneliktir. 1. a, b, c birbirinden farklý rakamlardýr. 2a + 3b - 4c ifadesinin alabileceði
Detaylı0.2-200m3/saat AISI 304-316
RD Firmamýz mühendisliðinde imalatýný yaptýðýmýz endüstriyel tip hava kilidleri her türlü proseste çalýþacak rotor ve gövde seçeneklerine sahiptir.aisi304-aisi316baþtaolmaküzerekimya,maden,gýda...gibi
DetaylıObsesif kompulsif bozuklukta sosyodemografik verilerin tedaviye direnç açýsýndan karþýlaþtýrýlmasý
Týp Araþtýrmalarý Dergisi 23: 1 (3): 15-2 ARAÞTIRMA Obsesif kompulsif bozuklukta sosyodemografik verilerin tedaviye direnç açýsýndan karþýlaþtýrýlmasý Remzi Kutaniþ, Ömer A. Özer, Buket T. Eryonucu Yüzüncü
DetaylıYENÝ YAYINLARDAN ÖZETLER
YENÝ YAYINLARDAN ÖZETLER Kistik Fibrozisli Çocuk ve Ergenlerde Psikopatoloji ve Tedavi Uyumu White T, Miller J, Smith GL ve ark. (2008) Adherence and psychopathology in children and adolescents with cystic
DetaylıEÞÝTSÝZLÝKLER. I. ve II. Dereceden Bir Bilinmeyenli Eþitsizlik. Polinomlarýn Çarpýmý ve Bölümü Bulunan Eþitsizlik
l l l EÞÝTSÝZLÝKLER I. ve II. Dereceden Bir Bilinmeyenli Eþitsizlik Polinomlarýn Çarpýmý ve Bölümü Bulunan Eþitsizlik Çift ve Tek Katlý Kök, Üslü ve Mutlak Deðerlik Eþitsizlik l Alýþtýrma 1 l Eþitsizlik
DetaylıKanguru Matematik Türkiye 2017
3 puanlýk sorular 1. Aþaðýdaki seçeneklerden hangisinde bulunan parçayý, yukarýdaki iki parçanýn arasýna koyarsak, eþitlik saðlanýr? A) B) C) D) E) 2. Can pencereden dýþarý baktýðýnda, aþaðýdaki gibi parktaki
DetaylıOvacýk Altýn Madeni'ne dava öncesi yargýsýz infaz!
Asýlsýz iddia neden ortaya atýldý? Ovacýk Altýn Madeni'ne dava öncesi yargýsýz infaz! 19 Haziran 2004 tarihinde, Ovacýk Altýn Madeni ile hiçbir ilgisi olmayan Arsenik iddialarý ortaya atýlarak madenimiz
DetaylıBÝREY DERSHANELERÝ SINIF ÝÇÝ DERS UYGULAMA FÖYÜ (MF) LYS FÝZÝK - 13 KALDIRMA KUVVETÝ - I
BÝRE DERSHANEERÝ SINIF ÝÇÝ DERS UUAMA FÖÜ (MF) DERSHANEERÝ S FÝÝ - 13 ADIRMA UVVETÝ - I Ders anlatým föyleri öðrenci tarafýndan dersten sonra tekrar çalýþýlmalýdýr. ADIRMA UVVETÝ - I Adý Soyadý :... Bu
DetaylıGEOMETRÝK ÞEKÝLLER. üçgen. bilgi
bilgi GEOMETRÝK ÞEKÝLLER Tacýn ve basket potasýnýn þekilleri arasýnda nasýl bir benzerlik veya fark vardýr? Tacýn þeklinde bir açýklýk varken, basket potasýnýn þekli tamamen kapalýdýr. Buradan þekillerin
DetaylıMardin ili ilköðretim okullarýnda 6-15 yaþ grubu öðrencilerde kilo fazlalýðý ve obezite prevalansý
Týp Araþtýrmalarý Dergisi 2007: 5 (1): 31-35 ARAÞTIRMA Mardin ili ilköðretim okullarýnda 6-15 yaþ grubu öðrencilerde kilo fazlalýðý ve obezite prevalansý Uz. Dr. Ayfer Gözü Dicle Üniversitesi Týp Fakültesi,
DetaylıMotor kademeleri ile otomasyon seviyeleri arasýnda akýllý baðlantý Akýllý Baðlantý Siemens tarafýndan geliþtirilen SIMOCODE-DP iþlemcilerin prozeslerinin hatasýz çalýþmasýný saðlamak için gerekli tüm temel
DetaylıKanguru Matematik Türkiye 2015
3 puanlýk sorular 1. Aþaðýda verilen iþlemleri sýrayla yapýp, soru iþareti yerine yazýlmasý gereken sayýyý bulunuz. A) 7 B) 8 C) 10 D) 15 2. Erinç'in 10 eþit metal þeridi vardýr. Bu metalleri aþaðýdaki
DetaylıDepresyon Araþtýrmalarýnda Kullanýlan Hayvan Modelleri
DERLEME Depresyon Araþtýrmalarýnda Kullanýlan Hayvan Modelleri Koray Baþar 1, Aygün Ertuðrul 2 1 Dr., 2 Yrd.Doç.Dr., Hacettepe Üniversitesi Týp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalý, Ankara ÖZET Depresyon
DetaylıKanguru Matematik Türkiye 2015
3 puanlýk sorular 1. Hangi þeklin tam olarak yarýsý karalanmýþtýr? A) B) C) D) 2 Þekilde görüldüðü gibi þemsiyemin üzerinde KANGAROO yazýyor. Aþaðýdakilerden hangisi benim þemsiyenin görüntüsü deðildir?
DetaylıFarklý Epilepsi Türlerinde Gözlenen Zeka Profilleri
Farklý Epilepsi Türlerinde Gözlenen Zeka Profilleri A. Þebnem SOYSAL*, Kürþad AYDIN**, Çetin OKUYAZ***, Kývýlcým GÜCÜYENER****, Ayþe SERDAROÐLU**** ÖZET Epilepsi çocukluk çaðýnda sýk görülen kronik hastalýklardan
DetaylıRatlarda Pentilentetrazol ile Oluþturulan Kindlingin Davranýþ ve Emosyonel Öðrenme Üzerine Etkisinin Deðerlendirilmesi
Epilepsi 2007;13(2-3): 66-72 e-posta: ferdogan@erciyes.edu.tr Ratlarda Pentilentetrazol ile Oluþturulan Kindlingin Davranýþ ve Emosyonel Öðrenme Üzerine Etkisinin Deðerlendirilmesi Assesment of The Effect
DetaylıSunuþ. Türk Tabipleri Birliði Merkez Konseyi
Sunuþ Bu kitap Uluslararasý Çalýþma Örgütü nün Barefoot Research adlý yayýnýnýn Türkçe çevirisidir. Çýplak ayak kavramý Türkçe de sýk kullanýlmadýðý için okuyucuya yabancý gelebilir. Çýplak Ayaklý Araþtýrma
DetaylıEpilepsi nedenlerine gelince üç ana başlıkta incelemek mümkün;
Epilepsi bir kişinin tekrar tekrar epileptik nöbetler geçirmesi ile niteli bir klinik durum yada sendromdur. Epileptik nöbet beyinde zaman zaman ortaya çıkan anormal elektriksel boşalımların sonucu olarak
DetaylıKalp yetmezliði ile serum leptin düzeyi arasýndaki iliþki*
Týp Araþtýrmalarý Dergisi 2003: 1 (3): 5-10 ARAÞTIRMA Kalp yetmezliði ile serum leptin düzeyi arasýndaki iliþki* Haluk Dülger 1, Ferhat Karakaya 1, Beyhan Eryonucu 2, M.Ramazan Þekeroðlu 1, Tevfik Noyan
DetaylıAraþtýrma Hazýrlayan: Ebru Kocamanlar Araþtýrma Uzman Yardýmcýsý Gýda Ürünlerinde Ambalajýn Satýn Alma Davranýþýna Etkisi Dünya Ambalaj Örgütü nün açýklamalarýna göre dünyada ambalaj kullanýmýnýn %30 unu
DetaylıDEHB Tanýlý Çocuklarýn Ebeveynlerinde DEHB Oraný
ARAÞTIRMA DEHB Tanýlý Çocuklarýn Ebeveynlerinde DEHB Oraný Hüner Aydýn 1, Rasim Somer Diler 2, Ebru Yurdagül 1, Þükrü Uðuz 3, Gülþah Þeydaoðlu 4 1 Dr., 3 Yrd.Doç.Dr., 4 Uz.Dr., Çukurova Üniversitesi Týp
DetaylıBir Hastane Bilgi Sistemi Çaðrý Merkezine Gelen Ýsteklerin Türkiye deki Hastane Bilgi Sistemi Profili Açýsýndan Analizi
Bir Hastane Bilgi Sistemi Çaðrý Merkezine Gelen Ýsteklerin Türkiye deki Hastane Bilgi Sistemi Profili Açýsýndan Analizi Yrd. Doç. Dr. Kemal TURHAN a, Neslihan KALAYCI b, Serbülent ÜNSAL b, Vildan KAYIKÇI
DetaylıÖZGEÇMİŞ. GÜLDAL SÜYEN Fizyoloji Profesörü
ÖZGEÇMİŞ GÜLDAL SÜYEN Fizyoloji Profesörü Doğum Tarihi : 28.10.1967 Doğum Yeri : İSTANBUL İş Adresi : Acıbadem Üniversitesi Tıp Fakültesi, Fizyoloji Anabilim Dalı, İçerenköy Mah. Kayışdağı Cad. No:32,
Detaylı29 Fizik Tedavi Alan Hastalarýn Yaþam Kalitesinin Deðerlendirilmesi Assessment For Quality Of Life Of Patients Receiving Physical Therapy 1 Yrd.Doç. Dr.Birsen ALTAY 2 Yrd.Doç. Dr. H.Demet GÖNENER 1 Hemþ.
Detaylı2014 2015 Eðitim Öðretim Yýlý ÝSTANBUL ÝLÝ ÝLKOKULLAR ARASI 2. Zeka Oyunlarý Turnuvasý 7 Mart Silence Ýstanbul Hotel TURNUVA PROGRAMI 09.30-10.00 10.00-10.45 11.00-11.22 11.35-11.58 12.10-12.34 12.50-13.15
DetaylıFarelerde Nikotin ile Amfetamin Arasýndaki Çapraz- Duyarlýlaþmanýn Ýncelenmesi
Farelerde Nikotin ile Amfetamin Arasýndaki Çapraz- Duyarlýlaþmanýn Ýncelenmesi Eylem ÇELÝK, Ý. Tayfun UZBAY, Sirel KARAKAÞ ÖZET Bu çalýþmada, farelerde nikotin ile uyarýlmýþ lokomotor duyarlýlaþma üzerine
DetaylıÖrgütsel Davranýþýn Tanýmý, Tarihsel Geliþimi ve Kapsamý
NOT : Bu bölüm önümüzdeki günlerde Prof.Dr. Hüner Þencan ýn incelemesinden sonra daha da geliþtirilerek son halini alacaktýr. Zaman kaybý olmamasý için büyük ölçüde- tamamlanmýþ olan bu bölüm web e konmuþtur.
DetaylıBrain Q RSC/2 Termostat
Brain Q RSC/2 Termostat Kullaným Kýlavuzu . Kod No: A.2.3.15 Kitap Baský Tarihi: 071206 Revizyon No: 071206 Brain Q RSC/2 Termostat 06 Kullaným Kýlavuzu . Ýçindekiler Kontrol Seviyesi Gösterge ve Çalýþtýrma
DetaylıDr. Meral Aksoy*, Dr. Makbule Gezmen**, Dyt. Çiðdem Çetinkaya***, Dyt. Hatice Nur Tuluk***, Dyt. Burcu Ýncekara ***
7-12 Yaþ Arasý Sokak Çocuklarýnýn Farklý Yerlerdeki Yaþýtlarýyla Karþýlaþtýrmalý Beslenme Durumlarý Nutritional Status of Homeless Children at the Age of 7-12, in Comparison with Children at the Same Age
DetaylıEGZERSiziN DEPRESYON TEDAVisiNDEKi YERi VE ETKiLERi
Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe 1. ofsport Sciences 2004, 15 (1),49-64 Dave/li Derleme EGZERSiziN DEPRESYON TEDAVisiNDEKi YERi VE ETKiLERi Ziya KORUÇ, Perlearı BAYAR Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri
DetaylıDOÐRUNUN ANALÝTÝÐÝ - I
YGS-LYS GEOMETRÝ Konu Anlatýmý DOÐRUNUN ANALÝTÝÐÝ - I ANALÝTÝK DÜZLEM Baþlangýç noktasýnda birbirine dik olan iki sayý doðrusunun oluþturduðu sisteme dik koordinat sistemi, bu doðrularýn belirttiði düzleme
DetaylıA A A A) 2159 B) 2519 C) 2520 D) 5039 E) 10!-1 A)4 B)5 C)6 D)7 E)8. 4. x 1. ,...,x 10. , x 2. , x 3. sýfýrdan farklý reel sayýlar olmak üzere,
., 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 ve 0 sayýlarý ile bölündüðünde sýrasýyla,, 3, 4, 5, 6, 7, 8, ve 9 kalanlarýný veren en küçük tamsayý aþaðýdakilerden hangisidir? A) 59 B) 59 C) 50 D) 5039 E) 0!- 3. Yasin, annesinin
DetaylıYatan hastalarýn anksiyete ve depresyon düzeyleri ve iliþkili faktörlerin incelenmesi
ARAÞTIRMA 1 Yatan hastalarýn anksiyete ve depresyon düzeyleri ve iliþkili faktörlerin incelenmesi Fahriye Oflaz, Huriye Varol GATA Hemþirelik Yüksek Okulu 06010 Etlik-Ankara Özet Amaç: Bu çalýþmanýn amacý
DetaylıSempozyum: Deneysel Epilepsi
Sempozyum: Deneysel Epilepsi Oturum Başkanları: Prof. Dr. Cafer Marangoz & Prof. Dr. Mehmet Kaya Prof. Dr. Cafer Marangoz: Penisilin Modeli Deneysel Epilepsinin Bazı Özellikleri Prof. Dr. Mehmet Kaya:
DetaylıÞizofrenide Gözlenen Biliþsel Bozukluklar ve Deðerlendirilmesi: Bir Gözden Geçirme
Þizofrenide Gözlenen Biliþsel Bozukluklar ve Deðerlendirilmesi: Bir Gözden Geçirme Nurper Erberk ÖZEN* ÖZET Kraepelin zamanýndan bu yana araþtýrmacýlar, þizofrenik hastalardaki özgül, bölgesel beyin lezyonlarýný
DetaylıÇEVRE VE TOPLUM. Sel Erozyon Kuraklýk Kütle Hareketleri Çýð Olaðanüstü Hava Olaylarý: Fýrtýna, Kasýrga, Hortum
ÇEVRE VE TOPLUM 11. Bölüm DOÐAL AFETLER VE TOPLUM Konular DOÐAL AFETLER Dünya mýzda Neler Oluyor? Sel Erozyon Kuraklýk Kütle Hareketleri Çýð Olaðanüstü Hava Olaylarý: Fýrtýna, Kasýrga, Hortum Volkanlar
Detaylı1960'lardan Günümüze Depresyonun Epidemiyolojisi, Tarihsel Bir Bakýþ
1960'lardan Günümüze Depresyonun Epidemiyolojisi, Tarihsel Bir Bakýþ Burhanettin Kaya 1, Mine Kaya 2 1 Doç.Dr., Gazi Üniversitesi Týp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalý, 2 Uz.Dr., Ankara Halk Saðlýðý Müdürlüðü,
DetaylıHavaalaný Gürültüsünün Yarattýðý Stres Faktörünün Deðerlendirilmesi
OTOSKOP 02; 3:91-99 PROSPEKTÝF ÇALIÞMA Havaalaný Gürültüsünün Yarattýðý Stres Faktörünün Deðerlendirilmesi Dr. Aydan GENÇ* Uz. Ody. Özgül TEKÝN* Uz. Psk. Aynur ÞAHÝN** Prof. Dr. Erol BELGÝN* ÖZET Gürültü
DetaylıAlzheimer Hastalýðýnda Donepezil Hidroklorür Etkinliðinin Kantitatif EEG ile Deðerlendirilmesi
Alzheimer Hastalýðýnda Donepezil Hidroklorür Etkinliðinin Kantitatif EEG ile Deðerlendirilmesi Uz. Dr. Ümmühan ALTIN*, Uz. Dr. Lütfü HANOÐLU*, Uz. Dr. Ahmet ALTUNHALKA*, Uz. Dr. Alev KARAGÖZ*, Doç. Dr.
DetaylıTalamokortikal İlişkiler, RAS, EEG DOÇ. DR. VEDAT EVREN
Talamokortikal İlişkiler, RAS, EEG DOÇ. DR. VEDAT EVREN Bilinç İnsanın kendisinin ve çevresinin farkında olma durumu. İç ve dış çevremizde oluşan uyaranların farkında olma durumu. Farklı bilinç düzeyleri
DetaylıÇocuk Davranýþ Listesi Kýsa Formunun Türkçe Güvenilirlik Çalýþmasý ve Geçerliliðine Ýliþkin Ön Çalýþma
ARAÞTIRMA Çocuk Davranýþ Listesi Kýsa Formunun Türkçe Güvenilirlik Çalýþmasý ve Geçerliliðine Ýliþkin Ön Çalýþma Reliability Study of Turkish Version of Children s Behavior Questionnaire Short Form and
DetaylıAdým Adým Çelik Kapý Montaj Þemasý
Montaj Klavuzu 09 Adým Adým Çelik Kapý Montaj Þemasý Baþlamadan Gerekenler : Küçük Spiral (Avuç) Taþlama (Kesme Taþý ile) El Matkaý Su Terazisi Keski Çekiç Levye Çimento Ayarlanailen Gerdirme Aparatý Ýnþaat
Detaylı17a EK 17-A ÖYKÜ KONTROL LÝSTESÝ. ² Rahim Ýçi Araçlar - Ek 17-A²
EK 17-A RÝA ÝÇÝN DEÐERLENDÝRME KONTROL LÝSTESÝ ÖYKÜ KONTROL LÝSTESÝ Hizmet verenin sorularý: Hizmet alana aþaðýdaki sorularý sorun: Hizmet veren için kurallar: Eðer yanýtlar evet sütununda ise aþaðýdaki
DetaylıÞizofreni özellikle düþünce, algý ve duygulaným
Çocukluk ve Ergenlik Döneminde Þizofreni: Klinik Özellikler Doç. Dr. Selahattin ÞENOL* Þizofreni özellikle düþünce, algý ve duygulaným alanlarýnda bozulmayla seyreden ciddi bir ruhsal hastalýktýr. Ýlk
DetaylıÖZGEÇMİŞ HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ EDEBİYAT FAKÜLTESİ PSİKOLOJİ BÖLÜMÜ ÖĞR. GÖR. DR. ARZU ÖZKAN CEYLAN. ozkana@hacettepe.edu.tr.
ÖĞR. GÖR. DR. ARZU ÖZKAN CEYLAN ÖZGEÇMİŞ E-Posta: ozkana@hacettepe.edu.tr Telefon: Adres: Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü 06800 Beytepe Yerleşkesi Çankaya / ANKARA Eğitim Mezuniyet
DetaylıDİŞİ YAVRU SIÇANLARDA SOSYAL İZOLASYON STRESİNİN ÖĞRENMEYE ETKİSİ Effects of Social Isolation Stress on Learning in Female Juvenile Rats
Dişi yavru sıçanlarda sosyal izolasyon stresinin ARAŞTIRMA öğrenmeye etkisi (Research Report) DİŞİ YAVRU SIÇANLARDA SOSYAL İZOLASYON STRESİNİN ÖĞRENMEYE ETKİSİ Effects of Social Isolation Stress on Learning
DetaylıKULLANIM KLAVUZU EFE KULUÇKA MAKINELERI KULLANMA TALIMATI
Ambalaj içinde bulunanlar: Köpük korumasý Kuluçka makinesi Güç kablosu Talimat kitapçýðý Açýklama: 1. Ýlk önce makineyi test ediniz. 2. Sýcaklýk ayarýný yapýnýz. 3. Sýcaklýk alarm parametre ayarlarý (AL
DetaylıBipolar Bozukluk Baþlangýç Yaþýnýn Klinik ve Gidiþ Özellikleriyle Ýliþkisi
ARAÞTIRMA Bipolar Bozukluk Baþlangýç Yaþýnýn Klinik ve Gidiþ Özellikleriyle Ýliþkisi Recep Tütüncü 1, Sibel Örsel 2, M.Haluk Özbay 2 1 Uz.Dr., 2 Doç.Dr., Dýþkapý Eðitim ve Araþtýrma Hastanesi Psikiyatri
DetaylıDirençli Epilepsi Hastalarında Zonisamid Deneyimi ZONISAMIDE EXPERIENCE IN PATIENTS WITH REFRACTORY EPILEPSY
77 Araştırma Dirençli Epilepsi Hastalarında Zonisamid Deneyimi ZONISAMIDE EXPERIENCE IN PATIENTS WITH REFRACTORY EPILEPSY Erhan BAYRAM, Yasemin TOPÇU, Gülçin AKINCI, Semra HIZ Dokuz Eylül Üniversitesi
DetaylıGENÇ ERKEK SIÇANLARDA E VİTAMİNİ UYGULAMASININ YER BULMA ÖĞRENMESİNE ETKİSİ* Effect of Vitamin E Administration on Learning in the Young Male Rats
Genç erkek sıçanlarda E Vitamini uygulamasının ARAŞTIRMA yer bulma (Research öğrenmesine Report) etkisi GENÇ ERKEK SIÇANLARDA E VİTAMİNİ UYGULAMASININ YER BULMA ÖĞRENMESİNE ETKİSİ* Effect of Vitamin E
DetaylıMantýk Kümeler I. MANTIK. rnek rnek rnek rnek rnek... 5 A. TANIM B. ÖNERME. 9. Sýnýf / Sayý.. 01
Matematik Mantýk Kümeler Sevgili öðrenciler, hayatýnýza yön verecek olan ÖSS de, baþarýlý olmuþ öðrencilerin ortak özelliði, 4 yýl boyunca düzenli ve disiplinli çalýþmýþ olmalarýdýr. ÖSS Türkiye Birincisi
DetaylıSimge Özer Pýnarbaþý
Simge Özer Pýnarbaþý 1963 yýlýnda Ýstanbul da doðdu. Ortaöðrenimini Kadýköy Kýz Lisesi nde tamamladý. 1984 yýlýnda Ýstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji ve Sanat Tarihi Bölümü nü bitirdi.
DetaylıBariatrik cerrahi amacıyla başvuran hastaların depresyon, benlik saygısı ve yeme bozuklukları açısından değerlendirilmesi
Bariatrik cerrahi amacıyla başvuran hastaların depresyon, benlik saygısı ve yeme bozuklukları açısından değerlendirilmesi Selçuk Özdin 1, Aytül Karabekiroğlu 2, Arzu Alptekin Aker 2, Recep Bolat 2, Servet
Detaylı3. FASÝKÜL 1. FASÝKÜL 4. FASÝKÜL 2. FASÝKÜL 5. FASÝKÜL. 3. ÜNÝTE: ÇIKARMA ÝÞLEMÝ, AÇILAR VE ÞEKÝLLER Çýkarma Ýþlemi Zihinden Çýkarma
Ýçindekiler 1. FASÝKÜL 1. ÜNÝTE: ÞEKÝLLER VE SAYILAR Nokta Düzlem ve Düzlemsel Þekiller Geometrik Cisimlerin Yüzleri ve Yüzeyleri Tablo ve Þekil Grafiði Üç Basamaklý Doðal Sayýlar Sayýlarý Karþýlaþtýrma
DetaylıKlinik ve Subklinik Hipotiroidide Psikiyatrik Belirti Düzeyi ve Psikiyatrik Belirtilerin Tiroid Hormon Düzeyleri Ýle Ýliþkisi
ARAÞTIRMA Klinik ve Subklinik Hipotiroidide Psikiyatrik Belirti Düzeyi ve Psikiyatrik Belirtilerin Tiroid Hormon Düzeyleri Ýle Ýliþkisi Ýbrahim Eren 1, Erkan Cüre 2, Ýkbal Çivi Ýnanlý 3, Ali Kutlucan 2,
DetaylıÞizofreni Tanýlý Hastalarýn Çocuklarýnda Dikkat, Bellek ve Yürütücü Ýþlevler
ARAÞTIRMA Þizofreni Tanýlý Hastalarýn Çocuklarýnda Dikkat, Bellek ve Yürütücü Ýþlevler Þahika Gülen Þiþmanlar 1, Ayþen Coþkun 2, Belma Aðaoðlu 2, Sennur Zaimoðlu 3, Iþýk Karakaya 4, Cavit Iþýk Yavuz 5
DetaylıÇocuk Psikiyatri Hastalarýnda Yatýþ Süresine Etki Eden Faktörler
ARAÞTIRMA Çocuk Psikiyatri Hastalarýnda Yatýþ Süresine Etki Eden Faktörler Factors Effecting Length of Stay in Child Psychiatry Hospital Setting Miraç Barýþ Usta 1, Emre Ürer 1, Armaðan Aral 1, Gökçe Nur
DetaylıJournal of Neurological Sciences [Turkish] 29:(1)# 30; , Araştırma Yazısı
Journal of Neurological Sciences [Turkish] 29:(1)# 30; 032-041, 2012 http://www.jns.dergisi.org/text.php3?id=495 Araştırma Yazısı Kırk Yaşın Üstündeki İdyopatik Jeneralize Epilepsi Olgularında Klinik Özellikler
DetaylıMental Stres ve Elektrofizyoloji. Prof. Dr. Sacit Karamürsel
Mental Stres ve Elektrofizyoloji Prof. Dr. Sacit Karamürsel UnutulmuĢ Organ - Beyin Beyin: vücut ağırlığının -> %2 si Kardiak output un -> %15 ini alır Tüm vücutta kullanılan oksijenin -> %20 sini kullanır
Detaylı3AH Vakum Devre-Kesicileri: Uygun Çözümler
3AH Vakum Devre-Kesicileri: Uygun Çözümler Beþ tipin saðladýðý üç büyük avantaj: Uyumlu, güçlü, ekonomik Devre-kesicileri günümüzde, trafolarýn, enerji nakil hatlarýnýn, kablolarýn, kondansatörlerin, reaktör
DetaylıAYDIN DA ZAMANINDA VE PREMATÜRE DOÐAN BEBEKLERÝN AÐIRLIK, BOY,
ADÜ Týp Fakültesi Dergisi 2000; 1(2):17-22 Klinik Araþtýrma AYDIN DA ZAMANINDA VE PREMATÜRE DOÐAN BEBEKLERÝN AÐIRLIK, BOY, BAÞ ÇEVRESÝ ÖLÇÜMLERÝ VE PONDERAL ÝNDEKSLERÝ Münevver TÜRKMEN 1, Ferrin AYDOÐAN
DetaylıSýnav Kaygýsý ve Ýliþkili Psikiyatrik Belirtiler
ARAÞTIRMA Sýnav Kaygýsý ve Ýliþkili Psikiyatrik Belirtiler Test Anxiety and Related Psychiatric Symptoms Önder Kavakcý 1, Ayþegül Selcen Güler 2, Selma Çetinkaya 3 1 Yrd.Doç.Dr., Cumhuriyet Üniversitesi
Detaylı3. Çarpýmlarý 24 olan iki sayýnýn toplamý 10 ise, oranlarý kaçtýr? AA 2 1 1 2 1. BÖLÜM
7. SINIF COÞMAYA SORULARI 1. BÖLÜM DÝKKAT! Bu bölümde 1 den 10 a kadar puan deðeri 1,25 olan sorular vardýr. 3. Çarpýmlarý 24 olan iki sayýnýn toplamý 10 ise, oranlarý kaçtýr? 2 1 1 2 A) B) C) D) 3 2 3
DetaylıDemans; bellek, lisan, soyut düþünme, problem
Epilepsinin Neden Olduðu Biliþsel Bozukluk Dr. Yasemin BÝÇER GÖMCELÝ *, Prof. Dr. Erhan BÝLÝR* Demans; bellek, lisan, soyut düþünme, problem çözme, yönelim, praksi gibi biliþsel iþlevlerde ilerleyici yýkým,
Detaylı5. 2x 2 4x + 16 ifadesinde kaç terim vardýr? 6. 4y 3 16y + 18 ifadesinin terimlerin katsayýlarý
CEBÝRSEL ÝFADELER ve DENKLEM ÇÖZME Test -. x 4 için x 7 ifadesinin deðeri kaçtýr? A) B) C) 9 D). x 4x ifadesinde kaç terim vardýr? A) B) C) D) 4. 4y y 8 ifadesinin terimlerin katsayýlarý toplamý kaçtýr?.
DetaylıÖn Hazýrlýk Geometrik Þekiller
Ön Hazýrlýk Geometrik Þekiller 1 4 7 10 5 2 3 11 6 8 9 Noktalý kâðýtta bazý geometrik þekiller verilmiþtir. Bu þekillere göre aþaðýdaki ifadelerden doðru olanlarýn yanýna D yanlýþ olanlarýn yanýna Y harfini
DetaylıMatematik ve Türkçe Örnek Soru Çözümleri Matematik Testi Örnek Soru Çözümleri 1 Aþaðýdaki saatlerden hangisinin akrep ve yelkovaný bir dar açý oluþturur? ) ) ) ) 11 12 1 11 12 1 11 12 1 10 2 10 2 10 2
Detaylı7215 7300-02/2006 TR(TR) Kullanýcý için. Kullanma talimatý. ModuLink 250 RF - Modülasyonlu kalorifer Kablosuz Oda Kumandasý C 5. am pm 10:41.
7215 73-2/26 TR(TR) Kullanýcý için Kullanma talimatý ModuLink 25 RF - Modülasyonlu kalorifer Kablosuz Oda Kumandasý off on C 5 off 2 on pm 1:41 24 Volt V Lütfen cihazý kullanmaya baþladan önce dikkatle
DetaylıDövize Endeksli Kredilerde KKDF
2009-10 Dövize Endeksli Kredilerde KKDF Ýstanbul, 12 Mart 2009 Sirküler Sirküler Numarasý : Elit - 2009/10 Dövize Endeksli Kredilerde KKDF 1. Genel Açýklamalar: 88/12944 sayýlý Kararnameye iliþkin olarak
DetaylıÞizofreni Tedavisinde Yeni Bir Hedef Agmatin ve Beyin Poliamin Sistemi
DERLEME Þizofreni Tedavisinde Yeni Bir Hedef Agmatin ve Beyin Poliamin Sistemi Tayfun Uzbay 1 1 Prof.Dr., Gülhane Askeri Týp Fakültesi Týbbi Farmakoloji Anabilim Dalý, Ankara ÖZET Þizofreni ve benzeri
Detaylı3. Tabloya göre aþaðýdaki grafiklerden hangi- si çizilemez?
5. SINIF COÞMY SORULRI 1. 1. BÖLÜM DÝKKT! Bu bölümde 1 den 10 a kadar puan deðeri 1,25 olan sorular vardýr. Kazan Bardak Tam dolu kazandan 5 bardak su alýndýðýnda kazanýn 'si boþalmaktadýr. 1 12 Kazanýn
DetaylıRuh Saðlýðý Çalýþanlarýnda Tükenmiþlik
ARAÞTIRMA Ruh Saðlýðý Çalýþanlarýnda Tükenmiþlik Müge Oðuzberk 1, Arzu Aydýn 2 1 Psk., Lodos Özel Eðitim Okulu, 2 Yrd.Doç.Dr., Mersin Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü, Mersin ÖZET Amaç:
DetaylıBÝREY DERSHANELERÝ SINIF ÝÇÝ DERS ANLATIM FÖYÜ MATEMATÝK
BÝREY DERSHANELERÝ SINIF ÝÇÝ DERS ANLATIM FÖYÜ Ders Adý Bölüm Sýnav DAF No. MATEMATÝK TS YGSH YGS 04 DERSHANELERÝ Konu TEMEL KAVRAMLAR - III Ders anlatým föyleri öðrenci tarafýndan dersten sonra tekrar
DetaylıGÜÇLER VE GÜÇLÜKLER ANKETÝ'NÝN (GGA) TÜRKÇE UYARLAMASININ PSÝKOMETRÝK ÖZELLÝKLERÝ
GÜÇLER VE GÜÇLÜKLER ANKETÝ'NÝN (GGA) TÜRKÇE UYARLAMASININ PSÝKOMETRÝK ÖZELLÝKLERÝ Taner GÜVENÝR*, Aylin ÖZBEK*, Burak BAYKARA*, Haluk ARKAR**, Birsen ÞENTÜRK***,Seçil ÝNCEKAÞ*** ÖZET Amaç: Güçler ve Güçlükler
DetaylıOlgularla Antibiyotikler ve Yan Etki Yönetimi Şanlıurfa Toplantısı 20 Kasım 2015
Olgularla Antibiyotikler ve Yan Etki Yönetimi Şanlıurfa Toplantısı 20 Kasım 2015 Dr. Hakan Sezgin SAYİNER Adıyaman Üniv. Tıp Fak. Enfeksiyon Hastalıkları ve Klin. Mikr. AD OLGU 39 E Şikayeti: Bilinç kaybı
DetaylıRolandik Epilepsi Her Zaman Selim Bir Hastalık mıdır? IS ROLANDIC EPILEPSY ALWAYS A BENIGN DISEASE?
Olgu Sunumu Rolandik Epilepsi Her Zaman Selim Bir Hastalık mıdır? IS ROLANDIC EPILEPSY ALWAYS A BENIGN DISEASE? Erhan BAYRAM, Yasemin TOPCU, Pakize KARAKAYA, Uluç YİŞ, Semra HIZ Dokuz Eylül Üniversitesi
Detaylı