ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

Transkript

1 ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ Hande NAZLICAN MUSALI EVRENLİ (MERSİN) YÖRESİNİN JEOLOJİK VE PETROGRAFİK İNCELENMESİ JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI ADANA, 2011

2 ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ Hande NAZLICAN MUSALI EVRENLİ (MERSİN) YÖRESİNİN JEOLOJİK VE PETROGRAFİK İNCELENMESİ JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI ADANA, 2011

3 ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MUSALI EVRENLİ (MERSİN) YÖRESİNİN JEOLOJİK VE PETROGRAFİK İNCELENMESİ Hande NAZLICAN YÜKSEK LİSANS TEZİ JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI Bu Tez 27/09/2011 Tarihinde Aşağıdaki Jüri Üyeleri Tarafından Oybirliği/Oyçokluğu ile Kabul Edilmiştir Prof. Dr. Fikret İŞLER Prof. Dr. Fevzi Öner Yrd.Doç.Dr.Mustafa AKYILDIZ DANIŞMAN ÜYE ÜYE Bu Tez Enstitümüz Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalında hazırlanmıştır. Kod No: Prof. Dr. İlhami YEĞİNGİL Enstitü Müdürü Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge ve fotoğrafların kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki hükümlere tabidir.

4 ÖZ YÜKSEK LİSANS TEZİ MUSALI EVRENLİ (MERSİN) YÖRESİNİN JEOLOJİK VE PETROGRAFİK İNCELENMESİ Hande NAZLICAN ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ JEOLOJİ MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI Danışman :Prof. Dr. Fikret İŞLER Yıl: 2011, Sayfa: 65 Jüri :Prof. Dr. Fikret İŞLER :Prof. Dr. Fevzi ÖNER :Yrd.Doç.Dr. Mustafa AKYILDIZ Çalışma alanı Akdeniz Bölgesinde Mersin İline bağlı Musalı ve Evrenli köylerinin sınırları içerisinde yer almaktadır. Bu çalışmada bölgemizde yüzeylenme gösteren özellikle ofiyolitik kayaçların petrografisi detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Çalışma alanı içerisinde Mesozoyik ve Senozoyik yaşlı dört litostratigrafi birimi bulunmaktadır. Bunlar sırayla Üst Kretase yaşlı Mersin Ofiyoliti ve üzerine uyumsuz olarak gelen Oligosen Miyosen yaşlı Gildirli Formasyonu, bunun üzerine gelen Alt-Orta Miyosen yaşlı Karaisalı Formasyonu bulunmaktadır. Alt Orta Miyosen yaşlı Güvenç Formasyonu, Karaisalı Formasyonu ile geçişlidir. Çalışma alanında gözlenen ofiyolitik birimi içerisinde peridotitlerin aşırı bir şekilde serpantinleştikleri tespit edilmiştir. Serpantinize dunitin dışında serpantinize harzburjit ve serpantinitler içerisinde iri taneli ve küçük taneli olmak üzere saçınımlı bir şekilde kromit taneleri tespit edilmiştir. AnahtarKelimeler: Musalı, Evrenli, Mersin Ofiyoliti, Serpantinit, Serpantinize peridot. I

5 ABSTRACT MSc THESIS MUSALI EVRENLI (MERSİN) YÖRESININ JEOLOJIK VE PETROGRAFIK İNCELENMESI Hande NAZLICAN DEPARTMENT OF GEOLOGICAL ENGİNEERİNG INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES UNIVERSITY OF ÇUKUROVA Supervisor :Prof. Dr. Fikret İŞLER Year: 2011, Pages: 65 Jury :Prof. Dr. Fikret İŞLER :Prof. Dr.Fevzi ÖNER :Asst.Prof.Dr.Mustafa AKYILDIZ The work area of the province of Mersin in the Mediterranean region covers the villages of Musali and Evrenli. In our region, particularly the petrography of igneous rocks those are shallow have been addressed in detail. In our region, four lithostratigraphic units have been distinguished in the Mesozoic and Cenozoic age. Alternately, these are upper cretaceous Mersin ophiolite, and the one on the top of it which comes inharmoniously Oligocene. The lower and middle Karaisali formation comes on the top of the old Gidirli Miocene formation transitively. In the ophiolite unit observed in the study area, its determined that peridotites are over serpantinized. In the serpantinized harzburgite and serpantinites have dissemined cromize clasts wich are different rqnge of sizes, but serpantinized dunite. Key words: Musali, Evrenli, Mersin Ophiolite, Serpentines, Serpentines peridots. II

6 TEŞEKKÜR Yüksek lisans çalışmalarım sırasında gerek arazi gerekse büro çalışmalarımda yardımlarını esirgemeyen, her aşamada bilgi ve tecrübeleriyle bana destek olan ve bu tezin tamamlanmasında en büyük pay sahibi olan danışman hocam Sayın Prof.Dr.Fikret İŞLER e teşekkürü bir borç bilirim. Ayrıca tezimin incelenmesi esnasında yapıcı eleştirilerinden yararlandığım Sayın Prof.Dr.Fevzi ÖNER ve Sayın Yrd.Doç.Dr. Mustafa AKYILDIZ a teşekkür ederim. İnce kesitlerin determinasyonunda yardımlarını gördüğüm Sayın Prof. Dr. Niyazi AVŞAR a ve ayrıca yardımlarını esirgemeyen Araştırma Görevlisi Nusret NURLU ya ve arazi çalışmalarımda yardım ve desteklerini gördüğüm meslektaşım Gazi BAL a teşekkür ederim. Hayatımın her döneminde bana destek olan, babam Remzi NAZLICAN ve annem Münevver NAZLICAN a sonsuz teşekkür ederim. III

7 İÇİNDEKİLER SAYFA ÖZ.. I ABSTRACT.....II TEŞEKKÜR III İÇİNDEKİLER......IV ŞEKİLLER DİZİNİ....VI 1.GİRİŞ ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR. 5 3.MATERYAL VE METOD Arazi Çalışmaları Laboratuar Çalışmaları Büro Çalışmaları ARAŞTIRMA BULGULARI Bölgesel Jeoloji Stratigrafi ve Petrografi Mesozoyik Mersin Ofiyoloti (1).Serpantinit (2). Serpantinize Harzburjit (3). Serpantinize Dunit (4). Diyorit / Gabro (5).Çakıltaşı (5).(a). Amfibol Şist (5).(b). Kuvarsit (6). Ofiyolit Çakıllı Kumtaşı Senezoyik Gildirli Formasyonu Karaisalı Formasyonu (1). Karaisalı Kireçtaşı Güvenç Formasyonu IV

8 (1).Fosilli Kireçtaşı Ekonomik Jeoloji SONUÇLAR KAYNAKLAR ÖZGEÇMİŞ V

9 ŞEKİLLLER DİZİNİ SAYFA Şekil 1.1. Çalışma alanına ait yer bulduru haritası(google Earth,2011)...2 Şekil1.2.Çalışma alanı ve yakın çevresini gösteren uydu görüntüsü (Google Earth,2011)...3 Şekil 4.1.Mersin ilinde bulunan tektonik birlikler ve örtü kayaları gösteren jeolojik harita.(m.t.a.) Şekil 4.2.Mersin ilinin genel jeoloji haritası. (M.T.A. Doğu Akdeniz Bölge Müdürlüğü ADANA.1993) Şekil 4.3.Musalı Köyünün batısından ofiyolitli seviyelerden görünüm..20 Şekil4.4.Musalı Köyü batısı yol kenarındaki ofiyolit içerisindeki serpantinit...20 Şekil 4.5. Çalışma alanının jeolojik haritası( M.ŞENOL ve diğ den değiştirilmiştir Şekil 4.6. Mersin Yöresinin genelleştirilmiş dikme kesiti (Şenol vd.,1998) Şekil 4.7.Musalı köyünün kuzeybatısı çıkışı yol kenarındaki serpantinit kayaçlarına ait bir görünüm Şekil.4.8.Musalı köyünün kuzeybatısı çıkışı yol kenarında ki serpantinit kayaçlarının kırıklı ve çatlaklı yapısından bir görünüm.. 24 Şekil 4.9. Musalı köyünün kuzeybatısı çıkışı yol kenarındaki serpantinit kayaçlarının aşırı kırılmış ufalanmış ve parçalı,ezik konumundan bir görünüm Şekil 4.10.Evrenli Köyü doğu çıkışı yol kenarında ki serpantinit kayaçlarının genel görünümü Şekil 4.11.Serpantinit örneğinde elek strüktür görünümü. (Ç.N.).. 25 Şekil Serpantinit örneğinin mikroskopta çift nikoldeki genel görünümü Şekil Serpantinit örneğinde gelişen krizotil damarları (Ç.N.)...27 Şekil Serpantinit örneğindeki kalıntı olivinlerin kısmen kalsitleşmelerinden bir görünüm. (Ç.N.) Şekil Serpantinitlerde gelişmiş elek dokusundan bir görünüm.(ç.n.) Şekil 4.16.Serpantinit örneğinde krom minerallerinin küçük taneli ve keskin kenarlı parçalar şeklindeki görünümleri VI

10 Şekil 4.17.Serpantinit örneğinde düzensiz kırıklı yapıda krom taneleri ve olivinin ayrışması sonucu açığa çıkan saçınımlı mağnetit tanelerinin görünümü. (Ç.N.). 30 Şekil 4.18.Serpantinit örneğinde düzensiz kırıklı yapıda krom taneleri ve olivinin ayrışması sonucu açığa çıkan saçınımlı mağnetit tanelerinin görünümü. (T.N.) Şekil 4.19.Serpantinit örneğinde düzensiz kırıklı yapıda krom taneleri ve olivinin ayrışması sonucu açığa çıkan saçınımlı mağnetit tanelerinin görünümü. (T.N.) Şekil Serpantinize harzburjitlerin kırıklı yapısından bir görünümü.. 32 Şekil Serpantinize harzburjit örneğindeki piroksenlerin dıştan içe doğru gelişme gösteren talklaşmadan bir görünüm.(ç.n.) Şekil 4.22.Serpantinize harzburjit örneğindeki krom minerallerinin genel görünümü. (T.N) Şekil 4.23.Serpantinize dunitlerin kırıklı ezik ve parçalanmış konumlarından bir görünüm Şekil Serpantinize dunit örneğinin genel görünümü.(ç.n) Şekil 4.25.Evrenli köyünün doğu çıkışında yol yarmasından serpantinize peridotitlerin görünümü.. 36 Şekil Peridotitler içerisinde kırıklı yapı ve ezilme zonu Şekil 4.27.Evrenli köyü doğu çıkışındaki serpantinize peridotitlerin kırıklı ve parça konumlu görünümleri Şekil 4.28.Evrenli köyü doğusundaki peridot üzerinde ayrışma (topraklaşma) gösteren bölgeler Şekil Evrenli köyünün doğusunda bulunan gabro/diyorit bloklarından görünüm..38 Şekil Diyorit örneğinde kırık boyunca gelişmiş prehnit damarından görünüm. (Ç.N.) Şekil Diyorit örneğinde kalsit damarlarından görünüm.(ç.n.) Şekil 4.32.Diyorit örneğinde plajiyoklaslarda ki kırık yapıdan görünüm.(ç.n.)...41 Şekil 4.33 Kırmızı Konglomera içerisindeki parçalardan görünüm VII

11 Şekil 4.34.Gabro örneğindeki piroksen ve plajiyoklaslardan genel görünüm.(ç.n.).42 Şekil Gabro örneğindeki piroksenlerin yüksek röliyef ve kırıklı yapısı.(t.n.).43 Şekil Evrenli köyü doğu çıkışı ofiyolit çakıllı kırmızı renkli konglomeradan görünüm Şekil 4.37 Ofiyolite ait parçaların yakından görünümü Şekil Amfibol Şist örneğinden görünüm.(ç.n).. 45 Şekil 4.39.Amfibol Şist örneğinden görünüm (T.N) Şekil Amfibol Şist örneğinde ki amfibol ve plajiyoklasların genel görünümü.(ç.n.) Şekil Kuvarsit örneğindeki kırıklı yapı ve kuvars minerallerinin genel görünümü.(ç.n Şekil Kuvarsit örneğindeki kırıklı yapı ve kuvars minerallerinin genel görünümü.(t.n.)...48 Şekil 4.43.Kuvarsit örneğindeki kuvars minerallerinin genel görünümü. (Ç.N.)..48 Şekil Ofiyolit çakıllarını içeren kumtaşının arazideki görünümü Şekil 4.45.Ofiyolit çakıllarını içeren kumtaşların mikroskop görüntüsü. (Ç.N.) Şekil Ofiyolit çakıllarını içeren kumtaşların mikroskoptaki görünümü.(t.n.).50 Şekil Ofiyolit çakıllarını içeren kumtaşından görünüm (Ç.N.) Şekil 4.48.Gildirli Formasyonuna ait genel görünüm Şekil Karaisalı kireçtaşı ve Mersin ofiyolit sınırından genel görünüm Şekil Karaisalı kireçtaşlarının genel görünümü. (Bakış; Evrenli Köyünden Kuzey Batı yönü) Şekil 4.51.Karaisalı kireçtaşı genel görünümü.(t.n.)...55 Şekil Musalı Köyünün kuzey-kuzeydoğusundaki Karaisalı kireçtaşlarının genel görünümü Şekil 4.53.Karaisalı formasyonuna ait Kireçtaşında görülen fosil ve fosil kavkıları.(t.n.) Şekil 4.54.Karaisalı formasyonuna ait Kireçtaşında görülen fosil ve fosil kavkıları.(t.n.) VIII

12 Şekil Çalışma bölgesinin genel görünümü.( Bakış Minsan Krom İşletmesinden kuzey batı yönü.)...57 Şekil Güvenç formasyonu killi kireçtaşı üyesinin kırıklı ve tabakalı görünümü Şekil Güvenç Formasyonundaki Killi Kireçtaşlarında gözlenen ince tabaka seviyelerinin görünümü Şekil Güvenç Formasyonuna ait Kireçtaşı örneğinde Fosil ve Fosil Kavkılarının görünümleri Şekil Güvenç Formasyonuna ait Kireçtaşı örneğinde Fosil ve Fosil kavkılarının görünümleri IX

13 1.GİRİŞ Hande NAZLICAN 1. GİRİŞ İnceleme alanı, Akdeniz Bölgesinde, Mersin İline bağlı Toroslar İlçesi sınırları içerisindeki yaklaşık 25 km 2 lik bir alanı kapsamakta olup, Mersin O 33-a1paftası içerisinde yer almaktadır (Şekil 1.1). Yüksek lisans tezi olarak hazırlanan bu çalışma da Musalı Evrenli sınırları içinde kalan bölgenin jeolojik ve petrografik olarak incelenmesi ve bu özelliklerinin ortaya konulmasını amaçlanmıştır. Çalışma alanında birçok yerleşim yeri bulunaktadır. Bunlar; Musalı, Evrenli ve Çelebili köyleridir. İnceleme alanının güneydoğusundan Adana-Erdemli otoban yolu ve batısından ise Mersin-Gözne yolu geçmektedir. Bu ana yoldan Evrenli ve Musalı köylerine ulaşım asfalt yol ile sağlanmaktadır. Diğer yerleşim yerleri arasındaki yollar stabilize yol şeklindedir. İnceleme alanında yüksek ve dağlık alanlar olduğu gibi daha yayvan topografya sunan bölgelerde bulunmaktadır. Sarp ve eğilimli arazilerin büyük çoğunluğunu orman ve funda örtüsü kaplamaktadır. İnceleme alanında ki başlıca yükseltiler: Kömürdağı Tepesi, Karaman Tepesi, Uzunburun Tepesi, Ayrıtaş Tepesi, Kaşbaşı Tepesi, Evren Tepesi ve Belen Tepesidir. 1

14 1.GİRİŞ Hande NAZLICAN Şekil 1.1 Çalışma alanına ait yer bulduru haritası (Google Earth,2011). 2

15 1.GİRİŞ Hande NAZLICAN İnceleme Alanı Şekil 1.2.Çalışma alanı ve yakın çevresini gösteren uydu görüntüsü (Google Earth, 2011). 3

16 1.GİRİŞ Hande NAZLICAN 4

17 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Hande NAZLICAN 2.ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR İnceleme alanında ve yakın çevresinde şimdiye kadar farklı araştırmacılar tarafından değişik amaçlı birçok çalışma yapılmıştır. Bu çalışmaların bulunduğu rapor ve yayınlar özetlenerek kronolojik sıra ile aşağıda verilmiştir. ÖZGÜL ve diğ. (1976), tüm Toroslar boyunca yaptığı çalışmada, Toroslar ın Kambiriyen-Tersiyer yaşlı kayaçlardan oluştuğunu saptamışlardır. Araştırmacılar, bu kuşakta stratigrafik ve kaya özellikleri açısından birbirlerinden farklı havza koşulları sunan birlikleri ayırtlamıştır. Bu birliklerin yüzlerce kilometre uzunlukta olduğunu, birbirleriyle uyumsuz olarak ve çoğu yerde birbirleri üzerine alloktan olarak geldiğini tespit etmişlerdir. Yazar her birliğin oluşum koşullarını ortaya çıkararak, bu birlikleri Bolkardağı Birliği, Aladağ Birliği, Geyikdağ Birliği, Alanya Birliği, Bozkır Birliği ve Antalya Birliği şeklinde sınıflandırmıştır. GÖRÜR (1979,1980),Karaisalı kireçtaşını sedimantolojik yönden altı alt fasiyese ayırarak, bunların Miyosen öncesi paleotopografyasının yükselti ve yakın çevrelerinde oluştuğunu, Karaisalı kireçtaşının başlangıçta alg, foraminifer, ekinoderm, mercan ve Miyosen öncesine ait kireçtaşı kırıntılarını içeren bir çökel ortamında oluştuğunu ileri sürmüştür. JUTUEAU (1980), Türkiye Ofiyolitleri isimli çalışmasında, Orto Toros ofiyolitlerinin özelliklerini ayrıntılı olarak incelemiştir. Araştırmacı Toros ofiyolitlerini tabandan tavana doğru değişik yaşlarda birden çok tektonik birliğin bir araya gelmesiyle karmaşık bir yapı gösterdiğini belirterek; bu birimlerin genel olarak aşağıdan yukarıya: volkanik ve sedimanter birim, metamorfik kayaçların oluşturduğu birim ve kaba taneli, toleyitik kayaçlardan oluşan büyük bir birim ile ilk iki birimi kesen diyabaz dayaklarının bulunduğunu belirtmiştir. Araştırmacı, Türkiye de biri Kuzey Anadolu, biri Orta Toros ve diğeri de Güney Toros Ofiyoliti olmak üzere üç ofiyolit kuşağından söz etmiştir. Toros Ofiyolit kuşağını da Lycian, Hoyran-Beyşehir ve Antalya ofiyolit napları ile Mersin, Pozantı-Karsantı- Faraça ve Pınarbaşı ofiyolitleri olmak üzere altı bölümde incelemiştir. 5

18 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Hande NAZLICAN Mersin ofiyolitlerinde yaptığı çalışmasında, bu birimlerin; çok iyi foliasyon gösterdiğini, serpantinize olmuş büyük harzburjit dilimleri ve dilimlere paralel, cm. düzeyindeki kalınlılarla yer yer dünit gözlenmiştir. Mersin ofiyolitlerinde gözlenen harzburjit, orto piroksenit bantları ve bunları kesen çok sayıda toleyitik diyabaz dayklardır. Bunların altında da metamorfik, volkanik ve sedimanter serilerin yer aldığını belirterek, tüm bu birimlerin tabanında kırmızı radyolaritler, masif kireçtaşı blokları, ezilmiş kahverengi lav seyelerinden oluşan renkli melanj dan söz etmiş, Mersin ofiyolitlerinin yapısal özelliğinin Toros Kuşağındaki diğer masiflere benzediğini belirtmiştir. TEKELİ (1980,1981), Toroslar da Aladağların yapısal evriminde üç farklı dönemin etkin olduğunu, birincisi; Üst Triyas Alt Kretase zaman aralığını kapsayan duraylı kıta kenarı dönemi, ikincisi; Senoniyen de kıta kenarının bozulması, ilk ofiyolit yerleşmesi ve ofiyolitli melanj oluşumu, üçüncüsünün ise Mestrisyen de gerçekleşen kıta kenarının naplanması ve peridotit napının yerleşmesi olayları olduğunu belirtmiştir. Ayrıca ofiyolitli melanjı da farklı özellikler sunan üç bölüme ayırarak; en altta düzgün taban istifi, üzerinde olistostrom bölümü ve en üstte de kaotik bölüm şeklinde ayırtlayarak adlandırılmıştır. NAZİK (1983), Karaisalı yöresinde Güvenç Formasyonunda planktonik foraminiferalara dayanarak yaptığı biyostratigrafik incelemede; birim içinde saptadığı 22 planktonik foraminifera ile ayırtladığı biyozanlar ile çökelin Langiyen- Serravaliyen yaşında olduğu saptamış ve ortamsal bir yorum ortaya koymuştur. PAMPAL (1984), Aslanköy Tepeköy (Mersin) dolaylarının jeolojisini incelemiş. Jura-Kretase yaşlı Çağıloluk tepe Kireçtaşı, Üst Kretase yaşlı Yavça Kireçtaşı, Üst Kretase-Paleosen yaşlı Tepeköy Türlüsü, Burdigaliyen yaşlı Aslanköy Marnı ve Karaisalı Kireçtaşı ile Kuvaterner yaşlı alüvyon birimlerini ayırtlamıştır. Üst Kretase-Paleosen yaşı verdiği Tepeköy Türlüsü nün tabanında serpantinit, diyabaz ve peridotitten oluşan ofiyolitik birimlerin yer aldığı ve serpantinitlerin elek dokusu gösteren ojit ve seyrek olarak barit içeren küçük kristaller halinde kromit tanelerinin bulunduğunu belirtmiştir. İçerisinde radyolarit, kumtaşı ve kireçtaşı blokları bulunan filişin Tepeköy Türlüsünün üst kısmında yer aldığını, kireçtaşı bloklarından alınan örneklerde Permiyen, Triyas, Jura-Kretase yaşı veren fosiller 6

19 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Hande NAZLICAN içerdiği ve Miyosen yaşlı kireçtaşlarının tüm birimleri uyumsuzlukla örttüğü belirtmiştir. YALÇIN ve GÖRÜR (1984), Adana basenin evrimini ortaya koyabilmek için basendeki Tersiyer ve Kuvaterner istifinin Burdigaliyen Güncel zaman aralığında değişik fasiyeslerde çökeldiğini, transgresif olarak gelen Tersiyer istifinin Langiyen Serravaliyen aralığına kadar derin deniz, daha sonra sığ deniz ve karasal ardalanmaları şeklinde görüldüğü, Tortoniyen sonu Messiniyen de evaporitik çökellerin basende geliştiğini bildirmişlerdir. YETİŞ ve DEMİRKOL (1986), Adana basenin jeolojisini inceleyerek, 1/ ölçekli jeoloji haritasını yapmışlardır. Araştırmacılar bölgede 17 adet kaya stratigrafi birimi ayırtlamışlar ve bunlardan 6 adedini ilk kez kendileri ayırtlamışlardır. Çalışma alanının tabanını oluşturan Paleozoyik ve Mesozoyik yaşlı birimler üzerine açısal uyumsuzluk ile gelen Tersiyer yaşlı birimlerin birbirleri ile yanal ve düşey geçişli olduklarını tespit etmişlerdir. ŞENOL (1989),Adana bölgesinde yaklaşık 400 km 2 lik bir alanda yapmış olduğu çalışmada, bu alanın şekillenmesinin Neojen sonrasında olduğunu söylemiştir. Villafrankiyen den sonra karasal jeolojik ve jeomorfolojik olaylar sonucu, glasi tipi konglomeralar, glasi-akarsu tip konglomereları akarsu konglomeraları ve alüvyal dolguların oluştuğunu, bu jeolojik süreçte aktif olan plüviyal ve interplüviyal iklim salınımlarının yukarıdaki oluşumlarla ilişkili olarak kırmızı ve kırmızımsı-kahverengi topraklar, paleosolik kalişler, sert kalişler ve kum kalişleri yüksek ve alçak seki sistemleri çerçevesinde oluştuğunu belirtmiştir. İŞLER (1989), Fındıkpınarı ve çevresinde yapmış olduğu çalışmada ofiyolitli melanj olarak ayırtladığı birimi, ofiyolitik bir matriks içindeki çok değişik boyutlarda yabancı eleman içeren bir birim şeklinde tanımlamıştır. Yabancı elamanların kireçtaşı, kumtaşı ve konglomeralardan, yine değişik boyutlardaki peridodit, serpantinit, diyabaz, gabro, diyorit, dolarit kırmızı renkli kireçtaşı ve spilitlerden meydana geldiğini ifade etmiştir. Bu parça ve blokların çok kırıklı, çatlaklı, ezik ve breşik bir konumda olduğunu belirtmiştir. İŞLER, ( ) Fındıkpınarı ve yöresi (Mersin) ofiyolitlerinin jeolojisi ve petrografisi üzerinde çalışma yapmıştır. İncelenen alanda bölgede yerleşim yaşı 7

20 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Hande NAZLICAN Üst Kretase olan ofiyolitik seri ve ofiyolitik melanj ile Alt Orta Miyosen yaşlı kireçtaşlarını ayırtlamıştır. Ofiyolitik serinin yaklaşık tamamını genelde ayrışmış olan bir kısmı da serpantinite dönüşmüş olan peridotitlerin oluşturduğunu, büyük çoğunluğunun harzburjitlerin oluşturduğu peridotitler yer yer diyabaz, mikrodiyorit ve mikrogabro tarafından kesildiğini tespit etmiştir. Ofiyolitik seri üstünde yer alan ofiyolitli melanj içinde ofiyolite ait peridotit, serpantinit, diyabaz, gabro, diyorit, spilit ve radyoloritlerin blok ve parçaları ile birlikte Permiyen, Triyas, Jura ve Kretase ye ait kireçtaşı ve kumtaşı blok ve parçaları karmaşık olarak bulunduğunu tespit etmiştir. Yaşları Alt-Orta Miyosen olarak tespit edilen erime boşluklu ve yer yer marn seviyesi içeren kireçtaşlarının tüm birimleri örttüğünü, bol fosil ve kavkılarını içeren bu serinin ofiyolit çakıllı taban konglomerası ile ofiyolitik seri ve ofiyolitik melanj üzerine yaklaşık yatay bir tabakalanma ile geldiğini belirtmiştir. YAMAN VE KENİŞ (1990), Sarıkavak (KB Tarsus Mersin) dolayının jeolojisi ve mağnezit cevherleşmesi konulu çalışma yapmışlardır. Çalışma alanlarında Mesozoyik ve Senozoyik e ait olmak üzere toplam 7 ayrı listostratigrafik birim ayırtlamışlardır. Mesozoyik yaşlı birimleri; otokton Demirkazık kireçtaşı, allokton konumlu Kızıldağ Melanjı ile Mersin ofiyoliti, Senozoyik yaşlı birimleri ise; otokton konumlu Gildirli Formasyonu, Kaplankaya Formasyonu, Karaisalı kireçtaşı ile alüvyon biriminin oluşturduğunu belirtmişlerdir. Kaplankaya Formasyonu ile Karaisalı kireçtaşına ait çalışma alanlarından değerlendirdikleri örnekler üzerinde paleontolojik yaş tayinleri yapmışlar ve neticesinde; her iki birimin yaşını Burdigaliyen (Alt Miyosen ) olduğunu tespit etmişlerdir. Araştırmaları sonucunda; ekonomik önem gösterebilecek toplam 18 adet mağnezit damarı saptamışlardır. Yaptırdıkları analizler ile genel olarak iyi kalitede oldukları anlaşılan yöre mağnezitleri, fiziksel görünüşleri açısından homojen olduğunu ve tüm mağnezit cevherleşmelerinin mikrokristalen yapıda olduğunu tespit etmişlerdir. Ayrıca damarlara ait yan kayaçlar içerisinde harzburjit ve dunitlerin varlığını saptamışlardır. YAMAN (1991), Gözne Fındıkpınarı bölgesinde yapmış olduğu çalışmada Permiyen, Jura, Kretase yaşlı kireçtaşları ile amfibolit, bazalt ve radyolarit içeren ofiyolitli Fındık Karmaşığı, harzbutjit ve bunları kesen izole diyabaz-dolerit 8

21 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Hande NAZLICAN dayklarından oluşan Mersin Ofiyolitini ve bunların üzerine uyumsuzluk ile gelen Burdigaliyen-Langiyen yaşlı taban konglomerası, bunun üzerine uyumlu, kumlu, killi karbonatlı Kaplankaya Formasyonu ve Karaisalı Kireçtaşının geldiğini söylemiştir. İŞLER ve AÇLAN (1996), Mersin iline bağlı Namrun (Çamlıyayla) ilçesinin 15 km güneydoğusunda yer alan bölgede jeolojik ve petrografik inceleme yapmışlardır. Bölgedeki temel kayaları Jura- Kretase yaşlı Demirkazık Kireçtaşı, Üst Kretase yaşlı mağmatik kaya karmaşığı, ofiyolitik melanj ve ofiyolit seri ile temsil etmişlerdir. Temel kayalar, Oligosen Alt Miyosen yaşlı Gildirli Formasyonu, Alt Miyosen yaşlı Kaplankaya Formasyonu ve Alt orta Miyosen yaşlı Karaisalı kireçtaşı tarafından diskordansla örtüldüğünü belirtmişlerdir. Çalışma alanlarında mağmatik kaya karmaşığı, ofiyolitli melanj ve ofiyolitik seriyi detaylı bir şekilde incelemişler ve mağmatik kaya karmaşığının genelde granitoitik karakterli olduğunu saptamışlardır. Bu kütlenin daha sonraki evrelerde değişik aralıklarla asit, nötr- bazik derinlik ve damar kayaçları tarafından kesildiği saptanılmış ve ofiyolitik serinin başlıca harzburjitlerden meydana gelmiş olduğunu, yersel olarak kısmen ve/veya tamamen serpantinleşmiş olduğunu belirtmişlerdir. GÜL ve KOÇ (2003) Mersin ili Gözne Kasabası civarında yüzeylenen, Gözne resifinin sedimantolojik özelliklerini araştırmışlardır. Gözne resifi Karasisalı kireçtaşının içerdiği tipik resiflerden biri olduğunu söylemişlerdir. Karaisalı kireçtaşları, çakıllı kumtaşı, marn ve kumlu kireçtaşlarından oluşan Kaplankaya formasyonu ile yanal ve düşey geçişli dokanağa sahip iken inceleme alanlarında Gildirli formasyonu taban konglomerası ile birlikte, Üst Kretase yaşlı radyolarit, serpantinit, amfibolit ve kireçtaşı bloklarını uyumsuz olarak üzerlediğini tespit etmişlerdir. Gözne resifinde yaptıkları makro ve mikro gözlemler sonucunda 3 ana fasiyese ayırmışlardır. Gözne resifi; taban fasiyesi (Gildirli Formasyonu, ofiyolit çakıllı taban konglomerası; vaketaşı), resif çekirdeği fasiyesi (bağtaşı-çatıtaşı ; vaketaşı-istiftaşı-tanetaşı) ve örtü fasiyesi (vaketaşı-istiftaşı) birimlerinden oluşturmuşlardır. Erken Miyosen transgresyonu Gildirli Formasyonu ofiyolit çakıllı taban konglomerası ile başlayan resif gelişimi, resif çekirdeği fasiyesi ile gelişimine devam ettiğini belirtmiştir. Resif gövdesi içerisindeki alt fasiyeslerin ardalanması ve dağılımı deniz seviyesinin resif gelişimindeki etkisini gösterdiğini belirtmişlerdir. 9

22 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Hande NAZLICAN Deniz seviyesinin düştüğü sıcak, temiz ve sığ dönemler mercan, alg için bol besinli uygun yaşam ortamları sağlandığı, deniz seviyesinin göreceli yükselimi ise çatıtaşıbağtaşı oluşumlarının yerini vaketaşı istif taşlarının almasına neden olduğunu söylemişlerdir. DEMİRKOL ve AKPINAR (2004), Mersin Tarsus arasında bulunan Huzurkent ilçesi ve kuzeyinde yüzeylenen birimlerin stratigrafik özelliklerini açıklamışlardır. Çalışma sonucunda Karasisalı Formasyonunun yaşını Alt Miyosen olarak belirtmişlerdir. Kuzgun formasyonundan aldıkları örneklerin neticesinde birimin Tortoniyen döneminde sığ denizel ve deltayik bir ortamda çökeldiği sonucuna varmışlardır. Adana baseni Karaisalı doğusunda yer alan Gildirli, Kaplankaya, Cingöz formasyonlarının inceleme alanlarında çökelmediğini tespit etmişlerdir. Bu aynı denize ait olan inceleme alanlarında kırıntılı malzemenin taşınmadığını gösterdiğini ve Gildirli, Kaplankaya, Cingöz Formasyonlarının çalışma alanlarında Karaisalı ve Güvenç Formasyonları ile temsil edildiğini belirtmişlerdir. DEMİRKOL, SEVİMLİ ve GÖK (2006), Mersin ili, Tarsus ilçesi kuzeyinde Çamlıyayla ve Atdağı yerleşim alanlarının içerisinde yer alan bölgede yüzeylenen kayaçlar stratigrafik ve petrografik açıdan incelemişlerdir. Çalışma alanlarında 7 adet kaya stratigrafi birimini ayırtlandırmışlardır. Bu birimler sırayla, bölgede temeli oluşturan sığ denizel ve platform tipi karbonatlardan oluşan, Üst Triyas Kretase yaşlı Demizkazık; Üst Kretase yaşlı Mersin Ofiyolit Melanjı; sığ denizel nitelikli Paleosen Eosen yaşlı tabanda çakıltaşlarıyla başlayıp çakıllı kumtaşları ve en üstte kireçtaşları bulunan Kaleboynu; karasal nitelikli Oligosen Alt Miyosen yaşlı Gildirli; resif gerisi fasiyesindeki Alt-Orta Miyosen yaşlı Kaplankaya formasyonu ve resifal nitelikli Burdagaliyen Langiyen yaşlı Karaisalı Formasyonu olduğunu söylemişlerdir. Üst Triyas Jura- Kretase yaşlı olan ve bölgelerinde temeli oluşturan Demirkazık Formasyonunun üzerine Üst Kretase yaşlı Mersin Ofiyolitli melanjı tektonik doknakla geldiğini belirtmişlerdir. Çalışmacılar aynı zamanda bu iki birimin üzerine Paleosen Eosen yaşlı Kaleboynu formasyonu açısal uyumsuz olarak bulunduğunu tespit etmişlerdir. Gildirli, Kaplankaya ve Karaisalı Formasyonlarından oluşan istifin çalışma alanlarında bu birimin üstüne açısal uyumsuzlukla geldiğini ve çalışma alanlarında en genç çökelimi temsil eden Kuvaterner yaşlı alüvyonların ise 10

23 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Hande NAZLICAN üzerine geldikleri tüm birimleri açısal uyumsuzlukla örttüğünü belirtmişlerdir. Kaplankaya formasyonu, Gildirli formasyonu üzerine uyumlu olarak geldiğini, Karaisalı formasyonu ile yanal ve düşey yönde geçiş gösterdiğini belirtmişlerdir. 11

24 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Hande NAZLICAN 12

25 3.MATERYAL VE METOD Hande NAZLICAN 3.MATERYAL VE METOD İnceleme alanı, Akdeniz Bölgesinde, Mersin İline bağlı Toroslar İlçesi sınırları içinde O 33-a1paftası içinde yaklaşık 25 km 2 lik bir alanı kapsamaktadır. Çalışma yılları arasında arazi çalışmaları, laboratuvar çalışmaları ve büro çalışmaları olmak üzere birbirini takip eden üç aşamada gerçekleşmiştir Arazi Çalışmaları Arazi çalışmaları 2009 yılı Ağustos- Eylül aylarında yapılmıştır. Bu çalışmalar sırasında Brunton tipi jeolog pusulası, jeolog çekici, lup, GPS v.b. araçlardan yararlanılmıştır. Arazi çalışmaları esnasında petrografik örnekler alınmış, çalışma alanında yüzeyleyen jeolojik birimlerin karakteristik özellikleri resimlenmiştir. 3.2.Laboratuar Çalışmaları Araziden derlenen el örneklerinden ince kesitler hazırlanmış ve polarizan mikroskopta ayrıntılı olarak petrografik içerikleri incelenmiştir. Gerekli görülenlerden fotoğraflar çekilmiştir Büro Çalışmaları Arazi çalışmaları öncesinde literatür derlemesi yapılmıştır. Arazi ve laboratuvarda yapılan çalışmalar neticesinde bölgenin jeolojik haritası ve stratigrafik kesitleri tamamlanmış, örneklerden hazırlanan ince kesitlerden elde edilen verilerde değerlendirilerek rapor yazımı tamamlanmıştır. 13

26 3.MATERYAL VE METOD Hande NAZLICAN 14

27 4. ARAŞTIRMA BULGULARI 4.1. Bölgesel Jeoloji Mersin Bölgesel jeolojisi genel olarak, Özgül (1971) tarafından Temel Kayalar, Tersiyer den sonraki birimler ise Örtü Kayaları olarak ayırtlamıştır. Temel kayaları; Alanya Birliği, Antalya Birliği, Geyikdağı Birliği, Aladağ Birliği, Bolkardağı Birliği ve Bozkır Birliği seklindedir. Örtü Kayaları; Paleo-otokton Kayalar ve Neo-otokton Kayalar olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Erken Tersiyer e ait Belbağ ve Sarıtaş Formasyonları Paleo-otokton, Oligosen-Pliyosen yaşlı kayalar ise Neo-otokton Kayalar şeklinde ayrımlanmıştır (Ulu, 1998). Temel Kayalar olarak ayrımlanan birlikten Bozkır Birliği ile Örtü Kayaları olarak ayrımlanan Neo-otokton kayalar inceleme alanında gözlenmiştir. Bozkır Birliği: Bozkır Birliği, Toroslar ın değişik kesimlerinde değişik adlar altında incelenmiştir. Bozkır Birliği (Özgül, 1976), Karaman Melanjı (Koçyiğit, 1976), Ofiyolitli Melanj (Demirtaşlı ve diğ., 1975). Buna göre; bu birlik, temel kesimi yersel olarak haritalanabilecek boyutta büyük ofiyolit kütlesi ile, bunun üzerine çökelmiş pelajik kireçtaşı ve en üstte yeniden çökelen pelajik ve/veya resifal karbonatlar, spilitler ve/veya radyolaritler, Pedra-Verde tipi yeşil tüfler ile diyabaz, serpantinit ve diğer ultramafik bloklardan ibaret bir olistostromal melanjdan oluşan kompleks bir naptır. Bozkır Birliği, Toroslar ın değişik kesimlerinde değişik adlar altında incelenmiştir. Bozkır Birliği (Özgül, 1976), Karaman Melanjı (Koçyiğit, 1976), Ofiyolitli Melanj (Demirtaşlı ve diğ., 1975). Güneydağı Ofiyoliti (Mof): Bolkar dağları kuzeyinde, Ereğli-Ulukışla havzasında, Ereğli doğusundaki Güneydağı nda bulunan başlıca peridodit, gabro, serpantinit gibi derinlik kayaçları ve yastık lavlardan oluşmuştur. Güneydağı Ofiyoliti üzerinde yer alan globotruncanalı pelajik kireçtaşları (Çiftehan Formasyonu) tabanında yuvarlak ofiyolit çakıllarından oluşan bir taban çakıl taşı ile baslar. Bu da; bu ofiyolit kütlesinin Kampaniyen den önce yerleştiğini gösterir. 15

28 Neo-otokton Kayalar: Oligosen-Miyosen ve sonrası yaşlı kayalar bu isim altında toplanmıştır. Bu birime ait Karaisalı Formasyonu, Güvenç Formasyonu ve Gildirli Formasyonu inceleme alanında gözlemlenmiştir. Karaisalı Formasyonu (Tka): Karaisalı Formasyonu genellikle beyaz, açık gri, bej renklerde, yer yer bol algli, mercanlı, gastropod ve lamelli kavkılı, killi yumrulu, erime boşluklu ve bazı kesimlerde iyi katmanlı resifal kireçtaşlarından oluşmuştur. Karaisalı Formasyonu Miyosen öncesi birimler üzerine uyumsuz olarak, Gildirli Formasyonu üzerine ise geçişli ve transgresif olarak, Güvenç Formasyonu ile geçişli olarak geldiğini saptamışlardır. Ayrıca bazı kesimlerde Kuvaterner birimleri Formasyonu yer yer uyumsuz olarak yamalar şeklinde örttüğünü belirtmişlerdir. (Şenol vd. 1998). Schmidt (1961)formasyona Karaisalı Kireçtaşı adını, Yalçın ve Görür (1984) ile Yetiş ve Demirkol (1986) Karaisalı Formasyonu adını vermiştir. Formasyonun yaşını Alt Miyosen olarak belirlemişlerdir. Güvenç Formasyonu (Tgü):Stratigrafik olarak alt bölümlerde killi kireçtaşımarn, üst kesimlerde ise kilttaşı-silttaşı birimlerinden oluşmaktadır. Formasyon genel olarak yeşilimsi gri, beyazımsı sarı renklerde gözlenmektedir. Formasyon Schmidt (1961) tarafından adlandırılmıştır. Alt-Orta Miyosen zamanında bölgede oluşan resif önü, sığ-derin deniz ortamlarında çökelen Güvenç Formasyonu içinde iki birim ayırtlamışlardır. Bunlar killi kireçtaşı-marn birimi ve kiltaşı-silttaşı birimleridir. Killi kireçtaşı-marn birimi stratigrafik olarak formasyonun alt kesimlerinde Gildirli ve Karaisalı Formasyonları ile geçişli olarak, kiltaşı-silttaşı birimi ise orta ve üst bölümlerde Kuzgun Formasyonu ile geçişli olarak bulunduğunu belirtmişlerdir. Formasyonun yerleştiği paleotopoğrafyanın etkisine bağlı olarak bazı kesimlerde bu sıralamada değişiklikler görüldüğünü söylemişlerdir. Güvenç Formasyonunun alt dokanağında yanal ve dikey geçişli Karaisalı Formasyonu, üst dokanağında ise uyumlu olarak Kuzgun Formasyonu bulunduğu araştırmacılar tarafından belirtilmiştir. Şenol vd.(1998). Gildirli Formasyonu (Tgi): Başlıca konglomera-kumtaşı, silttaşı-kiltaşı ve killi kireçtaşı-marn gibi belirgin üç kaya biriminden oluşan formasyon, Oligo- Miyosen zamanında bölgede oluşan akarsu, geçiş ortamı (taşkın ovası, göl, lagün bataklık, kıyı) ve sığ deniz gibi ortam ve alt ortamlarda çökeldiğini söylemişlerdir. 16

29 Şenol vd. (1998). Gildirli Formasyonu, oturduğu birimler üzerine uyumsuz olarak geldiği ve formasyon, Karaisalı Formasyonu ile düşey geçişli geldiğini belirtmişlerdir. Schmidt (1961) bu formasyona Alt Miyosen yaşı vererek Gildirli Formasyonu adını vermiştir. Yetiş ve Demirkol (1984) ün çalışmalarında Oligosen Alt Miyosen olarak yaşını vermişlerdir. Şekil 4.1.Mersin ilinde bulunan tektonik birlikler ve örtü kayalarını gösteren jeolojik harita. (M.T.A.) 17

30 Şekil 4.2.Mersin ilinin genel jeoloji haritası(m.t.a. Doğu Akdeniz Bölge Müdürlüğü ADANA.1993). 18

31 4.2. Stratigrafi ve Petrografi İnceleme alanında Mesozoyik ve Senozoyik yaşlı dört litostratigrafi birimi ayırtlanmıştır. Bunlar sırayla Üst Kretase yaşlı Mersin Ofiyoliti ve üzerine uyumsuz olarak gelen Oligosen - Miyosen yaşlı Gildirli Formasyonu, bu formasyon üzerine ise Alt-Orta Miyosen yaşlı Karaisalı Formasyonu gelmektedir. Alt Orta Miyosen yaşlı Güvenç Formasyonu ise Karaisalı Formasyonu ile geçişli olarak gelmektedir Mesozoyik Mersin Ofiyoliti Çalışma alanımızın orta ve kuzey doğusu kesimlerinde Evrenli Köyünün doğusu ve Musalı Köyünün kuzeybatısında gözlenmektedir. (Resim ) Birim koyu renkli, zeytin yeşili, kahverengimsi yeşil, mavimsi yeşil, siyahımsı yeşil renklerinde gözlenmektedir. Ofiyolitik birimler tektonizma etkisiyle ilksel konum ve yapılarını kaybetmiştir ve genellikle serpantinleşme hakimdir. Joteau(1980) nun yaptığı çalışmalar sonucunda Mersin ofiyolitinin, büyük çoğunluğunu serpantinize olmuş büyük harzburjit dilimleri ve bunları kesen toleyitik diyabaz daykları ve yer yer dünit, harzburjit, orto piroksenit bantlanmasından oluştuğunu ve birimin Üst Kretase de tektonik olarak bölgeye yerleştiğini tespit etmiştir. Çalışma alanında gözlenen ofiyolitik birim içerisinde tam bir stratigrafik (eksiksiz bir ofiyolitik istife) seviyeye rastlanmamıştır. Bölgemizde seriye hakim serpantinit ve serpantinize peridotlar hakimdir. Ofiyolitik birimin bölgeye yerleşim yaşı Üst Kretase dir. Joteau (1980). Ofiyolitik seri üzerine Oligo-Miyosen yaşlı Gildirli Formasyonu uyumsuz olarak gelmektedir. Gildirli Formasyonunun bulunmadığı yerlerde ofiyolitik seri üzerine Alt-Orta Miyosen yaşlı Karaisalı Formasyonu uyumsuz olarak yer almaktadır. 19

32 Şekil 4.3. Musalı Köyünün batısından ofiyolitli seviyelerden görünüm. Şekil 4.4. Musalı Köyü batısı yol kenarındaki ofiyolit içerisindeki serpantinit. 20

33 Şekil 4.5. Çalışma alanının jeolojik haritası. (M. Şenol ve diğ den değiştirilmiştir.) 21

34 Şekil 4.6. Mersin Yöresinin genelleştirilmiş dikme kesiti (Şenol ve diğ. 1998) 22

35 (1).Serpantinit Çalışma alanımızda Mersin ofiyoliti içerisinde yer alan peridotitler aşırı bir şekilde serpantinleşme göstermektedir. Özellikle Musalı ve Evrenli Köyleri civarında bu serpantinleşme daha yaygın olarak gelişmiş ve kayaçlar tamamen serpantinleşmiştir. Serpantinleşme ve serpantinleşmiş olduğu peridotit kayaç arasında kesin bir sınır ayırt etmek mümkün değildir. Ancak bu bölgemizde serpantinleşme çok aşırı bir şekilde gözlenmiştir. Genellikle açık kahverengimsi bazen yeşilin değişik tonlarında ki renklerde görülürler. Bazı yerlerde ise dıştan içe doğru bir zonlanma gösterir. Genel olarak kırıklı ve çatlaklı olup kaygan bir yapıya sahiptir (Şekil ). Buradan aldığımız örneklerde yapılan mikroskobik incelemeler sonucunda aşağıdaki veriler tespit edilmiştir. Şekil 4.7.Musalı köyünün kuzeybatısı çıkışı yol kenarındaki serpantinit kayaçlarına ait bir görünüm. 23

36 Şekil 4.8. Musalı köyünün kuzeybatısı çıkışı yol kenarındaki serpantinit kayaçlarının kırıklı ve çatlaklı yapısından bir görünüm. Şekil 4.9. Musalı köyünün kuzeybatısı çıkışı yol kenarındaki serpantinit kayaçlarının aşırı kırılmış ufalanmış ve parçalı, ezik konumundan bir görünüm. 24

37 Şekil Evrenli Köyü doğu çıkışı yol kenarında ki serpantinit kayaçlarının genel görünümü. Serpantin mineralleri 0.2mm Şekil 4.11.Serpantinit örneğinde elek strüktür görünümü. (Ç.N.) 25

38 Strüktür:Elek. Olivinlerin tamamen ayrışması sonucu elek strüktür gelişmiştir. (Şekil ) İçindeki mineraller: Serpantin Mineralleri: Kayaç içerisinde olivinler serpantinli ayrışma göstererek tamamen serpantin mineraline dönüşmüşlerdir. Daha önce var olan olivin minerallerinin tamamen ayrışması ile gelişmişlerdir ve kesitin yaklaşık tamamını oluştururlar (Şekil 4.12). Serpantin mineral cinsleri tespit edilememiştir. Fakat; onların krizotil ve lizardit olabilecekleri tahmin edilmektedir (Şekil ). Olivinlerin, serpantinleşme sonucu açığa çıkan demir saçınımlı olarak orta boy taneler halinde bolca izlenmektedir. Bazı olivinlerin bir kısmı kısmen kalsite dönüşmüşlerdir. 0.2mm Şekil Serpantinit örneğinin mikroskopta çift nikoldeki genel görünümü. 26

39 0.2mm Şekil Serpantinit örneğinde gelişen krizotil damarları.(ç.n.) Piroksen: Piroksenler, %10 civarında kesitte yer alırlar. Çoğunlukla ayrışmış ve serpantin mineraline dönüşerek bastit lamelini oluşturmuşlar. Kırıklı ve çatlaklı yapıya sahipler. Bazı kırıklar boyunca talk minerali gelişmiştir. Yapılan ölçüm sonucunda dik sönme gösterdikleri ve orto piroksen oldukları tespit edilmiştir. Ayrıca piroksenlerde (Bastit Lamellerinde) kalsitleşme görülmektedir. Kesit içerisinde iri boyutlu taneler şeklinde birkaç krom kristallerine rastlanmıştır. Bastit Lameli: Yaklaşık %5 civarında tespit edilmiştir. Daha önce var olan piroksen tanelerinin tamamen serpantinleşmesiyle oluşmuşlardır. Farklı görünümleriyle ve çok hafif bir yöndeki dilinim izleriyle bastit lameli ayırt edilmiştir. Bastit lamellerinde görülen dilinim izlerine göre; dik sönme gösterdikleri için bunların ilksel konumlarının orto piroksen oldukları tespit edilmiştir. Bu nedenden dolayı kayacın ilksel konumu harzburjittir. Opak Mineral (Mağnetit):Feromagnezyen mineral olan olivinlerin ayrışması sonucu açığa çıkmışlardır. Saçınımlı olarak orta boy ve küçük taneler şeklinde bolca 27

40 görülürler. Bazen ince uzun kırık dolgusu şeklinde gözlenmekte bazen de kırık ve çatlak dolgusu yerine saçınımlı olarak küçük taneler şeklinde görülürler. Daha koyu renkte olmalarıyla kromlardan ayırt edilmiştir (Şekil ). Krom:Orta boy, iri taneler şeklinde yer yer izlendiği gibi küçük taneler şeklinde saçınımlı olarak eğri büğrü şekillerde, iğnemsi daha yaygın ve belirli bir yönlenme şeklinde de görülmektedir. Tek Nikolde vişne çürüğü rengi göstermesiyle dikkat çekerler. Genellikle hepsi düzensiz kırıklı bir yapı sunarlar. Çok seyrek olarak fenokristal, küçük taneler şeklinde, genellikle çok kırıklı bir yapıda izlenir (Şekil ). Kalsitleşme 0.2mm Şekil Serpantinit örneğindeki kalıntı olivinlerin kısmen kalsitleşmelerinden bir görünüm. (Ç.N.) 28

41 0.2mm Şekil Serpantinitlerde gelişmiş elek dokusundan bir görünüm. (Ç.N.) Krom 0.2mm Şekil 4.16.Serpantinit örneğinde krom minerallerinin küçük taneli ve keskin kenarlı parçalar şeklindeki görünümleri. 29

42 Krom Mağnetit 0.2mm Şekil 4.17.Serpantinit örneğinde düzensiz kırıklı yapıda krom taneleri ve olivinin ayrışması sonucu açığa çıkan saçınımlı mağnetit tanelerinin görünümü. (Ç.N.) Mağnetit Krom 0.2mm Şekil Serpantinit örneğinde düzensiz kırıklı yapıda krom taneleri ve olivinin ayrışması sonucu açığa çıkan saçınımlı mağnetit tanelerinin görünümü. (T.N.) 30

43 Krom 0.2mm Şekil Serpantinit örneğinde düzensiz kırıklı yapıda krom taneleri ve olivinin ayrışması sonucu açığa çıkan saçınımlı mağnetit tanelerinin görünümü. (T.N.) Kalsit:İkincil olarak gelişme gösterirler, özellikle bastit lamellerinde ve bir kısım olivinlerin kırıklı boşluklarında gözlemlenmiştir.(şekil. 4.14) (2). Serpantinize Harzburjit: Çalışma alanımızda Musalı köyünün kuzey batısı civarında, Karabucak Mevkii civarından alınan örneklerde yapılan mikroskobik incelemeler sonucunda aşağıdaki veriler elde edilmiştir. Çalışma alanındaki peridotitleri harzburjitler oluşturmaktadır. Fakat bunların büyük bir kısmı tamamen serpantinleşmiş diğer bir kısmında ise serpantinleşme yaygın olarak gelişmiştir. Sahamızda serpantinize olmamış harzburjitlere rastlanılmamıştır. Genelde zeytin yeşili, mavimsi ve sarımsı yeşil renklerinde görülmektedir. Kırıklı, çatlaklı ve kaygan bir yapıya sahiptirler. (Şekil 4.20) 31

44 Şekil 4.20.Serpantinize harzburjitlerin kırıklı yapısından bir görünümü. Strüktür: Serpantinleşmenin yaygın olduğu bölgelerde elek strüktür ve ağ strüktür gelişmiştir. Serpantinleşmemiş olan bölgeler de taneli strüktür gelişmiştir. İçindeki Mineraller: Olivin:Kesitte %80-90 civarında yer alırlar, genellikle ayrışmış ve serpantin mineraline dönüşmüşlerdir. Kesitte farklı yerlerde kalıntı olivin şeklinde çok küçük taneler olarak izlenirler. Genellikle 2.sıranın canlı renklerinde görülürler. Piroksen (Orto piroksen): İri taneler şeklinde bolca izlenirler. Bunlarda ayrışmış ve büyük bir kısmı bastit lameline dönüşmüştür. Bazen yer yer talk mineraline dönüştüğü görülmüştür(şekil 4.21).Bazı yerlerde ayrışma kenarlardan ortalara doğru gelişme gösterir(şekil 4.21). Bazılarında ise tektonizma ile ilgili kırılma ve bükülme görülür. 32

45 Piroksen 0.2mm Şekil 4.21.Serpantinize harzburjit örneğindeki piroksenlerin dıştan içe doğru gelişme gösteren talklaşmadan bir görünüm.(ç.n.) Krom: İrili ufaklı taneler şeklinde bolca görülürler. İri tanelerde kırıklı yapılar dikkat çekicidir. Tek Nikolde vişne çürüğü rengi şeklinde görülürler. Opak (Mağnetit): Olivinlerin ayrışması sonucu gelişmiş ve küçük taneler şeklinde bol miktarda ayrıca kimi yerlerde düzensiz kırık dolgusu şeklinde gelişmiştir. Krom 0.2mm Şekil Serpantinize harzburjit örneğindeki krom minerallerinin genel görünümü (T.N.). 33

46 (3). SepantinizeDunit Çalışma alanımızda Musalı köyünün kuzey batısı civarında; Karabucak Mevkii civarında alınan bir örnekte yapılan mikroskobik inceleme sonucu dunit olduğu görülmüştür. Bölgemizde belirgin olarak tespit edişmiş haritalanabilir boyutta yoktur. Ancak bunlar peridotlar içerisinde çok az yüzeylenme gösterirler. Mavimsi, yeşilimsi renklerde görülmektedir. Kırıklı ve kaygan bir yapıya sahiptirler (Şekil 4.23). Yapılan mikroskobik incelemeler sonucunda aşağıdaki veriler elde edilmiştir. Şekil 4.23.Serpantinize dunitlerin kırıklı ezik ve parçalanmış konumlarından bir görünüm. 34

47 Strüktür: Taneli. İçindeki Mineraller: Olivin: Kesitin tamamını oluştururlar. Büyük bir kısım serpantin mineraline dönüşmüştür. Ancak bazı kesimlerde serpantinleşme daha az gelişmiş olup, düzensiz köşeli, küçük taneler şeklinde kalıntı olivinler görülür (Şekil 4.24). Renk olarak 2.sıranın canlı renklerinde görülürler. Kalıntı Olivin Mineralleri 0.2mm Şekil 4.24.Serpantinize dunit örneğinin genel görünümü (Ç.N.). Piroksen: Çok az (%2-%3 civarında) görülür ve eğik sönme ile dikkat çekerler. Klino piroksen oldukları tespit edilmiştir. Pek fazla ayrışma göstermezler. Krom: Orta boy taneler şeklinde yer yer izlenirler. Düzensiz kırıklı yapı gösterirler. Opak Mineral (Mağnetit) : Çok küçük taneler şeklinde, genellikle kırıklı dolgusu şeklinde gelişmişlerdir (4). Diyorit / Gabro Çalışma bölgemiz içerisinde sabit mostra görünümlü Diyorit/Gabro ya rastlanılmamıştır. Ancak bazı bölgelerde özellikle Evrenli köyünün doğusunda ve Musalı köyünün kuzey batısında yol kenarlarında irili-ufaklı bloklar şeklinde 35

48 gözlenmiştir. Konumları sert görünümlü çekiç darbesiyle zor örnek alınmıştır. Yol kenarlarında görülen bu irili ufaklı Diyorit/Gabro bloklarının ofiyolitik seri içerisinde yer aldıkları muhtemeldir. Ancak yapılan arazi çalışmalarında bu tür Diyorit/Gabro yüzeylenmelerine pek rastlanılmamıştır. Bloklardan alınan parçalar mikroskobik çalışmalar sonucunda bir kısmının gabro bir kısmının diyorit olduğu tespit edilmiştir. Yapılan mikroskobik incelemeler aşağıdaki gibidir. Şekil 4.25.Evrenli köyünün doğu çıkışında yol yarmasından serpantinize peridotitlerin görünümü. 36

49 Şekil Peridotitler içerisinde kırıklı yapı ve ezilme zonu. Şekil 4.27.Evrenli köyü doğu çıkışındaki serpantinize peridotitlerin kırıklı ve parça konumlu görünümleri. 37

50 Şekil 4.28.Evrenli köyü doğusundaki peridot üzerinde ayrışma (topraklaşma) gösteren bölgeler. Şekil 4.29.Evrenli köyünün doğusunda bulunan gabro/diyorit bloklarından görünüm. 38

51 Kayaç Adı: Diyorit Strüktür: Taneli. İçindeki Mineraller: Plajiyoklas : Hakim minerali oluşturur. Genellikle prizmatik yapıda görünürler. Bir kısmı ayrışma göstermektedir. Ayrışma sonucu kaolinleşme ve serizitleşme gözlenir. Andezin (%37 Anortit): Plajiyoklaslarda yapılan ölçüm sonucunda plajiyoklas cinsinin Andezin (%37 Anortit) olduğu tespit edilmiştir. Bazı plajiyokslarda kırılma ve çatlak gözlenmiş olup, kırıklar klorit ve kalsitle doldurulmuştur. Amfibol (Hornblend) : Kesitte plajiyoklastan sonra ikinci hakim minerali oluşturur. Genellikle birbirine eşit, orta boy taneler şeklinde izlenirler. Bazıları otomorf şeklinde (6 kenarlı) görünürler. Ç. N. de 2.sıra renkleri, T. N. de ise yeşil pleokrizma renkler ile dikkat çekerler. Prehnit : Kırık dolgusu olarak gözlenirler. Genelde kesitte geniş kırık dolguları bazen daha dar ince uzun kırıkları Zeolit (Prehnit) tarafından doldurulmuştur. Ç.N. de 2.sıra canlı renkleri ile (sarı, kırmızı, mavi, turuncu) dikkat çekerler (Şekil 4.30). T.N.de ise renksizdirler. Yer yer plajiyoklasların aleyhinde gelişmiş olarak gözlenmektedir. Opak: İlmenit yer yer ikizlenirler ve iğnemsi şekilleriyle dikkat çekerler. Ç.N. ve T.N. de siyah renklidirler. Kalsit: Kayaçta tektonik olaylar sonucunda bir takım kırıklı yapılar oluşturmuştur. Özellikle düzensiz yönde gelişmiş olan ince damarlar şeklinde gelişen bu kırık boşluklar kalsit minerali tarafından oluşmuştur. 39

52 Prehnit Damarı 0.2mm Şekil 4.30.Diyorit örneğinde kırık boyunca gelişmiş prehnit damarından görünüm. (Ç.N.) Kalsit Damarı 0.2mm Şekil 4.31.Diyorit örneğinde kalsit damarlarından görünüm.(ç.n.) 40

53 Kırık Yapıları 0.2mm Şekil 4.32.Diyorit örneğinde plajiyoklaslarda ki kırık yapıdan görünüm.(ç.n.) Şekil Kırmızı Konglomera içerisindeki parçalardan görünüm. 41

54 Kayaç Adı: Gabro Strüktür: Taneli İçindeki Mineraller: Plajiyoklas: Kesitin büyük bir çoğunluğunu oluştururlar. Hakim mineral konumundadır. Ferokristaller şeklinde prizmatik görünümlü ve hemen hemen hepsinde albit ikizleri çok net ve güzel bir görünüm sunarlar. Taze görünümlü olup, herhangi bir ayrışma göstermez. Yapılan ölçümler sonucunda %60-%70 Anortit içeren Labrodor türü olduklarını gösterir. Piroksen (Ojit) : Kesitte 2.hakim minerali oluşturur. Yapılan ölçümler sonucunda; yaklaşık sönme açılar tespit edilmiş olup, bunların ojit oldukları tespit edilmiştir. Genellikle 2.sıra renklerinden sarı,mavi ve turuncu renklerde görülürler. Tek nikolde yüksek röliyef ve çok kırıklı yapılarıyla dikkat çekicidirler. Opak (Manyetit): Düzensiz şekilli,orta boy büyüklükte ve daha küçük taneler şeklinde saçınımlı olarak yer yer izlenirler. Bazıları piroksenlerin aleyhinde gelişmiştir. Plajiyoklas Piroksen 0.2mm Şekil 4.34.Gabro örneğindeki piroksen ve plajiyoklaslardan genel görünüm.(ç.n.) 42

55 Piroksen 0.2mm Şekil 4.35.Gabro örneğindeki piroksenlerin yüksek röliyef ve kırıklı yapısı. (T.N.) (5).Çakıltaşı Çalışma alanımızın farklı yerlerinde yüzeylenme gösterirler. Kırmızı renkli olmaları ile dikkat çekerler. Haritalanacak boyutta olmadıkları için, haritada gösterilmemiştir. Ancak Evrenli köyü (kuzey doğusunda) çıkışında gözlemlenmiştir. Yapılan çalışmalarda çakıltaşı elemanlarını ofiyolite ait parçalardan diyorit, gabro, serpantinize harzburjit, radyolarit parçaları ve şist, kuvarsit, kireçtaşı gibi parçalar oluşturmaktadır. Parça boyutları 0,5 cm ile 50 cm boyutlarına kadar değişmektedir (Şekil ). İçerisinde çoğunluğu yuvarlaklık kazanmış olup, bir kısım parçalarda köşeli olarak izlenmektedir. Bu birim içerisinden alınan parçalarda yapılan mikroskobik incelmeler aşağıda sunulmuştur. 43

56 Şekil.4.36.Evrenli köyü doğu çıkışı ofiyolit çakıllı kırmızı renkli konglomeradan görünüm. Şekil 4.37.Ofiyolite ait parçaların yakından görünümü. 44

57 (5).(a). Amfibol Şist Strüktür: Granoblastik İçindeki Mineraller: Amfibol (Hornblend):Bol miktarda izlenirler. Hakim minerali oluştururlar. Bazen taneli bir yapı sunarlarken bazen de belirli yönde uzanmış şekillerde görülürler. Hemen hemen hepsinde kırıklı bir yapı gelişmiştir. Bazıları Otomorf şeklinde (6 kenarlı) gözlenmektedir. Otomorf, subotomorf şekillerde izlenirler. Ç.N. de sarı ve turuncu renklerde, T.N. de ise yeşil tonlarında pleokrizma verirler. Plajiyoklas:Amfiboldan sonra 2.hakim minerali oluştururlar. Albit ikizleri çok seyrek olarak görülür. Genellikle yoğun bir şekilde kaolinleşmişlerdir. Tek nikolde kahverengimsi renk gösterimiyle kaolinleşmeler daha net bir şekilde izlenmektedir. Amfibol Mineralleri 0.2mm Şekil 4.38.Amfibol Şist örneğinden görünüm. (Ç.N) 45

58 Amfibol Plajiyoklas 0.2mm Şekil 4.39.Amfibol Şist örneğinden görünüm. (T.N) Plajiyoklas Amfibol 0.2mm Şekil 4.40.Amfibol Şist örneğinde ki amfibol ve plajiyoklasların genel görünümü.(ç.n.) 46

59 (5).(b). Kuvarsit Strüktür: Taneli İçindeki Mineraller: Kuvars: Kesitin yaklaşık %90 nını oluşturur, hemen hemen aynı boyutta olup, birbirleriyle kenetlenmiş şeklindedirler. Aralarında boşluk yoktur. Mozaik görünümü verirler. Kalsit: Damarlar şeklinde gelişi güzel kırık boşlukları şeklinde gelişme gösterirler. Bazen kuvars arasında yer alırlar. Klorit: Seyrek olarak ferromağnezen minerallerin ayrışması şeklinde gelişmiş olup, seyrek olarak izlenirler. Opak Mineral: Ferromağnezen mineralin ayrışması şeklinde yer yer görülürler. Hematit veya Mağnetit olabilecekleri düşünülmektedir. Kuvars Mineralleri 0.2mm Şekil 4.41.Kuvarsit örneğindeki kırıklı yapı ve kuvars minerallerinin genel görünümü.(ç.n.) 47

60 Kuvars Mineralleri 0.2mm Şekil Kuvarsit örneğindeki kırıklı yapı ve kuvars minerallerinin genel görünümü. (T.N.) Kuvars Mineralleri 0.2mm Şekil 4.43.Kuvarsit örneğindeki kuvars minerallerinin genel görünümü. (Ç.N.) 48

61 (6). Ofiyolit Çakıllı Kumtaşı Çalışma alanında evrenli köyünün kuzey bölgesinde Ofiyolitler üzerinde görülmektedir. Ancak bunun üzerinde diskondars olarak Gildirli Formasyonu gelmektedir. Alınan örnekler üzerinde yapılan mikroskobik incelemeler sonucunda aşağıdaki veriler elde edilmiştir. Çakıl elemanlarının %70 e yakın kısmını ofiyolit parçaları (Serpantinize peridotit, radyolarit, gabro, spilit) oluşturur. Diğer bir kısmını az miktarda kuvars taneleri, kuvarsa göre daha fazla miktarda kireçtaşı parçaları içerir. Tüm bu elemanlar, kalsit bir çimento ile çimentolanmış olarak görülürler. Parça boyutları birbirlerine eşit boyda fakat bazı parçalar diğerlerine oranla daha iri olarak görülürler. (Şekil 4.44) Fosil: Çalışma alanından alınan örneklerin ince kesitleri mikroskopta paleontolojik yönden Prof. Dr. Niyazi AVŞAR tarafından incelenmiş ve Quingueloculina Sp., Peneroplis Sp., Miliolidae, Alg fosil ve fosil kavkıları mevcut olduğu tespit edilmiştir. Ancak yaş verebilecek karakteristik fosile rastlanılmamıştır. Gildirli Formasyonu Ofiyolit çakıllı kumtaşı Şekil 4.44.Ofiyolit çakıllarını içeren kumtaşının arazideki görünümü. 49

62 0.2mm Şekil 4.45.Ofiyolit çakıllarını içeren kumtaşların mikroskop görüntüsü. (Ç.N.) 0.2mm Şekil 4.46.Ofiyolit çakıllarını içeren kumtaşların mikroskoptaki görünümü.(t.n.) 50

63 0.2mm Şekil 4.47.Ofiyolit çakıllarını içeren kumtaşından görünüm (Ç.N.) Senozoyik Gildirli Formasyonu Gildirli Formasyonu üç kaya biriminden oluşmuştur. Bunlar konglomerakumtaşı, silttaşı-kiltaşı ve killi kireçtaşı-marn kaya birimlerinden oluşmuştur. Bu birimler birbirleri ile yanal ve düşey geçişli durumda olmakla birlikte, konglomerakumtaşı birimi alt kesimlerde, silttaşı-kiltaşı birimi orta kesimlerde ve killi kireçtaşımarn birimi üst kesimlerde egemendir. Konglomera-kumtaşı birimi akarsu (alüvyon yelpazesi, örgülü ırmak, menderesli ırmak), silttaşı-kiltaşı ve killi kireçtaşı-marn birimleri ise taşkın ovası, göl, sığ deniz, lagün gibi ortamlarda çökelmiştir. Bu birimlerin ardalanmalı ve geçişli olması ortamın duraysız olduğu, altlarda kaba kırıntılıların üst kesimlerde killi kireçtaşı-marn birimlerinin egemen olması trangresyonun hüküm sürdüğünü göstermektedir. Şenol vd. (1998). Gildirli Formasyonu Schmidt (1961) tarafından isimlendirilmiştir. İnceleme alanı içinde formasyon tip yerleri O33-a1 paftasında, Evrenli Köyü 1.5 km kuzey-kuzey doğusunda (Şekil 4.48) ve Uzunburun Tepesi civarının doğusunda gözlemlenmiştir. 51

64 Şekil 4.48.Gildirli Formasyonuna ait genel görünüm Karaisalı Formasyonu Karaisalı Formasyonu genellikle beyaz, açık gri, bej renklerde, yer yer bol algli, mercanlı, gastropod ve lamelli kavkılı, killi yumrulu, erime boşluklu ve bazı kesimlerde iyi katmanlı resifal kireçtaşlarından oluşmuştur. Schmidt (1961) formasyona Karaisalı kalkerleri adını, Yalçın ve Görür (1984) ile Yetiş ve Demirkol (1986) Karaisalı Formasyonu adını vermiştir. Formasyonun yaşını Alt Miyosen olarak belirlemişlerdir. Musalı ve Evrenli Köyleri çevresi formasyonun tip yerleridir. Karaisalı Formasyonu Miyosen öncesi birimler üzerine uyumsuz olarak, Gildirli Formasyonu üzerine ise geçişli ve transgresif olarak gelmektedir. Karaisalı Formasyonu üzerine Güvenç Formasyonu geçişli olarak gelmektedir. Ayrıca bazı kesimlerde Kuvaterner birimleri formasyonu yer yer uyumsuz olarak yamalar şeklinde örtmektedir. Karaisalı Formasyonunun kalınlığı aşınma koşullarına bağlı olarak değişim göstermekle birlikte çalışma alanında maksimum 500 m dolayındadır.(şenol ve diğ. 1998). (Şekil 4-49). 52

65 Karaisalı Kireçtaşı Mersin Ofiyoliti Şekil 4.49.Karaisalı kireçtaşı ve Mersin Ofiyolit sınırından genel görünüm (1). Karaisalı Kireçtaşı Çalışma alanında genel olarak Evrenli ve Musalı köylerinin kuzeyinde yer almaktadır. Kireçtaşları genellikle beyaz, açık gri, bej renklerde, killi yumrulu, erime boşluklu ve bazı kesimlerde iyi katmanlı resifal kireçtaşlarından oluşmuştur. Ofiyolitler üzerinde gözlenen kireçtaşları genellikle yataya yakın pozisyonda görülmekte ve karstik yapı göstermektedir. (Şekil 4.50) Alınan örnekler üzerinde yapılan mikroskobik incelemeler sonucunda aşağıdaki veriler elde edilmiştir. İçindeki Mineraller: Kayaç, bol miktarda kırıklı yapıya sahiptir. Bu kırıklar ince olup, düzensiz şekilde birbirini kesen konumda gelişme gösterirler. Genelde kırıklar damarlar 53

66 tamamen kristalize kalsit tarafından doldurulmuştur. Damar şeklindeki kalsitlerde basınç ikizleri sıkça gözlenmektedir. Kalsit: Mikro granül taneler şeklinde kesitin tamamını oluştururlar. Ayrıca düzensiz kırıklı bir yapı sunar, kırıklar çok geniş olup, bu kırıklar daha sonradan gelişmiş iri kalsit mineralleri tarafından doldurulmuştur. Basınç ikizleri çok net şekilde gözlenilmektedir. Fosil: Çalışma alanından alınan örneklerin incekesitleri mikroskopta paleontolojik yönden Prof. Dr. Niyazi AVŞAR tarafından incelenmiş; Alg, Amphistegina Sp, Sorites Sp., Miliolidae, TextulariaSp., Quinqueloculina Sp. fosil ve fosil kavkıları mevcut olduğu tespit edilmiştir. Ancak yaş verebilecek karakteristik fosile rastlanılmamıştır. Şekil Karaisalı kireçtaşlarının genel görünümü. (Bakış; Evrenli Köyünden Kuzey Batı yönü) 54

67 0.2mm Şekil 4.51.Karaisalı kireçtaşı genel görünümü.(t.n.) Şekil Musalı Köyünün Kuzey-Kuzeydoğusundaki Karaisalı kireçtaşlarının genel görünümü. 55

68 0.2mm Şekil 4.53.Karaisalı Formasyonuna ait Kireçtaşında görülen fosil ve fosil kavkıları (T.N.). 0.2mm Şekil Karaisalı Formasyonuna ait Kireçtaşında görülen fosil ve fosil kavkıları (T.N.) Güvenç Formasyonu Stratigrafik olarak alt bölümlerde killi kireçtaşı-marn, üst kesimlerde ise kilttaşı-silttaşı birimlerinden oluşmaktadır. Formasyon genel olarak yeşilimsi gri, beyazımsı sarı renklerde gözlenmektedir. Formasyon Schmidt (1961) tarafından 56

69 adlandırılmıştır. Alt-Orta Miyosen zamanında bölgede oluşan resif önü, sığ-derin deniz ortamlarında çökelen Güvenç Formasyonu içinde iki birim ayırtlanmıştır. Bunlar killi kireçtaşı-marn birimi ve kiltaşı-silttaşı birimleridir. Killi kireçtaşı-marn birimi stratigrafik olarak formasyonun alt kesimlerinde Gildirli ve Karaisalı Formasyonları ile geçişli olarak bulunmaktadır. Kiltaşı-silttaşı birimi orta ve üst bölümlerde Kuzgun Formasyonu ile geçişli olarak bulunmaktadır. Formasyonun yerleştiği paleotopoğrafyanın etkisine bağlı olarak bazı kesimlerde bu sıralamada değişiklikler görülmektedir. Güvenç Formasyonunun alt dokanağında yanal ve dikey geçişli Karaisalı Formasyonu, üst dokanağında ise uyumlu ve girik olarak Kuzgun Formasyonu bulunmaktadır. Şenol ve diğ.(1998). Şekil Çalışma bölgesinin genel görünümü.( Bakış Minsan Krom İşletmesinden kuzey batı yönü.) Çalışma alanımızda Güvenç Formasyonu Musalı, Çelebili ve Evrenli köylerinde gözlemlenmiştir. Killi-kireçtaşlarının hakim olduğu birim gri-yeşilimsi gri, beyazımsı sarı renklerde tabakalı bir yapı sundukları ve tabakaların pek sağlam 57

70 olmadığı gözlemlenmiştir. Aynı zamandan tabakaların kimi yerlerde yataya yakın eğimli olduğu ve yaklaşık tabaka kalınlıklarının cm civarında olduğu tespit edilmiştir. Yer yer tabakalarda yapılan doğrultu ve eğim ölçümlerinde çıkan değerler şu şekildedir. Doğrultu: K-G Eğim :10 0 D Doğrultu: K 20 0 D Eğim :15 0 GD (Şekil ) Şekil 4.56.Güvenç Formasyonu killi kireçtaşı üyesinin kırıklı ve tabakalı görünümü. 58

71 Şekil 4.57.Güvenç Formasyonundaki Killi Kireçtaşlarında gözlenen ince tabaka seviyelerinin görünümü (1).Fosilli Kireçtaşı Kalsit içerisinde mikro granüller taneler şeklinde bol miktarda bulunur. Kırık yapısı gözlenmemiştir. Bol miktarda fosil ve fosil kavkıları bulunmaktadır. Fosil:Çalışma alanından alınan örneklerin ince kesitleri mikroskopta paleontolojik yönden Prof. Dr. Niyazi AVŞAR tarafından incelenmiş; Globorotalia Sp, Globrejerina Sp., Gypsina Sp. ve Textularia fosil ve fosil kavkıları mevcut olduğu, yaş verebilecek karakteristik fosile rastlanılmadığı tespit edilmiştir. 59

72 0.2mm Şekil Güvenç Formasyonuna ait Kireçtaşı örneğinde Fosil ve Fosil kavkılarının görünümleri. 0.2mm Şekil 4.59.Güvenç Formasyonuna ait Kireçtaşı örneğinde Fosil ve Fosil kavkılarının görünümleri Ekonomik Jeoloji Çalışma bölgemizde yapılan araştırmalar sonucunda ince kesit örneklerinde özellikle Serpantinize dunit bunun dışında serpantinleşmiş peridotitler ve serpantinize harzburjit örneklerinde önemsenecek değerde krom minerallerine rastlanılmıştır. Bu bakımdan bölgemizde detay jeolojik çalışmalar sonucunda bölgede bulunan Karabucak Mevkii civarındaki Soma Grup A.Ş. Minsan Madencilik e ait Krom ocakları dışında başka krom ocaklarında olabilecekleri düşünülmektedir. 60