CEZA HUKUKU GENEL HÜKÜMLER

Transkript

1 İsmail ERCAN THEMIS CEZA HUKUKU GENEL HÜKÜMLER

2 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII BİRİNCİ KISIM CEZA HUKUKUNA GİRİŞ Birinci Bölüm Ceza Hukuku ve İşlevi I. CEZA HUKUKU... 3 II. CEZA HUKUKUNUN ÖZELLİKLERİ... 3 III. CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI... 4 A. Anayasa ve Uluslararası Sözleşmeler... 4 B sayılı Türk Ceza Yasası Genel Olarak Türk Ceza Yasası ile Özel Ceza Yasaları Arasındaki İlişki... 5 IV. CEZA HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ... 6 A. Yasallık (= Kanunilik) İlkesi Tanımı Sonuçları... 6 B. Kusursuz Ceza Olmaz İlkesi... 8 C. Cezaların Kişiselliği İlkesi... 8 D. Ümanizm İlkesi... 9 E. Hukuk Devleti İlkesi... 9 İkinci Bölüm Ceza Normu I. GENEL OLARAK II. CEZA NORMUNUN YORUMU III. CEZA NORMUNUN UYGULANMA ALANI A. Zaman Bakımından Uygulanma Alanı Kural (Suç işlendiği zaman yürürlükte olan yasanın uygulanması) İstisna (Lehe yasanın geçmişe yürümesi) Suçun İşlendiği Zaman İnfaz Rejimine ve Güvenlik Tedbirlerine İlişkin Yasalar Geçici ve Süreli Yasalar Muhakeme Hukukuna İlişkin Yasalar Zamanaşımına İlişkin Yasalar İçtihadı Birleştirme Kararları Anayasa Mahkemesinin İptal Kararları B. Kişi Bakımından Uygulanma Alanı Kural İstisnalar C. Yer Bakımından Uygulanma Alanı Ülkesellik (=Mülkilik) İlkesi Kişisellik İlkesi Korunma İlkesi Evrensellik İlkesi İkame (= Başka Devlet Adına) Yargı İlkesi Cezadan Mahsup ve Hak Yoksunlukları... 39

3 X Themıs Ceza Hukuku - Genel Hükümler Üçüncü Bölüm Geri Verme I. KAVRAM II. KAYNAKLARI III. KOŞULLARI A. Olumlu Koşullar Suç Oluşturan Bir Eylemin Varlığı Eylemin Kovuşturulabilir Nitelikte Olması Eylemin Belli Bir Ağırlıkta Olması Failin Yabancı Olması Yargısal ve Siyasal Karar B. Olumsuz Koşullar Siyasal Suçlar Askeri Suçlar Düşünce Suçları İstemde Bulunulan Ülkenin Yargılama Yetkisine Giren Suçlar Non Bis İn İdem İlkesine Aykırılık IV. ÖZEL DURUMLAR A. Ölüm Cezası Gerektiren Suçlarda Geri Verme Sorunu B. Mali Suçlarda Geri Verme Sorunu V. USUL VI. ÖZELLİK (= HUSUSİLİK) KURALI VII. YABANCI ÜLKE CEZA YASASININ DEĞERİ İKİNCİ KISIM SUÇ HUKUKU Birinci Bölüm Suçun Unsurları I. YASALLIK (TİPİKLİK) UNSURU A. Genel Olarak B. Sözde (= Mefruz) Suç Genel Olarak Türleri Sonucu II. MADDİ UNSURLAR A. Fail B. Suçun Mağduru C. Suçun Maddi Konusu D. Eylem (= Fiil) Hareket Sonuç Nedensellik Bağı E. Suçun Nitelikli Unsurları III. HUKUKA AYKIRILIK UNSURU A. Genel Olarak B. Hukuka Uygunluk Nedenleri Niteliği Özellikleri Türleri Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması... 89

4 İçindekiler XI IV. MANEVİ UNSUR A. Genel Olarak B. Kast Genel Olarak Türleri Kastın Belirlenmesi Amaç ve Saik C. Taksir Kavram Taksirin Unsurları Taksir türleri Taksirli Suçlarda Sorumluluk Taksir Kalıpları D. Sonucu Nedeniyle Ağırlaşmış Suçlar E. Basın Suçlarında Cezai Sorumluluk Genel Olarak Basın Suçlarından Sorumluluğun Hukuksal Rejimi Düzeltme ve Yanıt Hakkı Yargılama Usulü İkinci Bölüm Suçun Unsuru Sayılmayan Olgular I. ÖN KOŞULLAR II. CEZALANDIRABİLME KOŞULLARI III. KİŞİSEL CEZASIZLIK NEDENLERİ IV. CEZAYI KALDIRAN VEYA AZALTAN KİŞİSEL NEDENLER V. CEZA MUHAKEMESİ KOŞULLARI Üçüncü Bölüm Suç Niteliğinde Olmayan Hukuka Aykırı Eylemler I. SUÇ VE HAKSIZ EYLEM (= FİİL) II. SUÇ VE İDARİ YAPTIRIM GEREKTİREN EYLEMLER A. Suçların Kabahatlerden Ayırt Edilmesi Genel Olarak B. Suçların Disiplin Suçlarından Ayırt Edilmesi Dördüncü Bölüm Ceza Sorumluluğu (Kusurluluk) I. GENEL OLARAK II. KUSUR YETENEĞİ A. Kavram B. Kusur Yeteneğinin Aranacağı Zaman Genel Olarak Nedeninde Serbest Hareketler Kuramı (= Actiones Liberae in Causa, ALIC Kuralı) C. Kusur Yeteneğini Etkileyen Durumlar Yaş Küçüklüğü Sağır ve Dilsizlik Akıl Hastalığı Geçici Nedenler

5 XII Themıs Ceza Hukuku - Genel Hükümler 5. Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma III. KUSURLULUĞU KALDIRAN NEDENLER A. Zorunluluk Durumu (= Iztırar Hali) Genel Olarak Koşulları Üçüncü Kişi Yararına Zorunluluk Durumu Zorunluluk Durumuna Benzeyen Kurumlar Sonuçları B. Amirin Emrini İfa Genel Olarak Koşulları Konusu Hukuka Aykırı Olup Suç Oluşturmayan Emirler Konusu Suç Oluşturan Emir C. Beklenmeyen Durumlar (= Kaza ve Tesadüf) D. Zorlayıcı Nedenler (= Mücbir Sebepler) E. Maddi ve Manevi Zorlama (Cebir, Tehdit ve Korkutma) F. Yanılma Hukuksal Yanılma Kastı Kaldıran Yanılma Kusurluluğu Etkileyen Yanılma G. Sapma IV. HAKSIZ TAHRİK A. Genel Olarak B. Hukuksal Niteliği C. Koşulları Tahrike Neden Olan Bir Eylemin Olması Eylemin Haksız Olması Haksız Eylemin Fail Üzerinde Öfke veya Şiddetli Üzüntüye Neden Olması Suçun Haksız Tahrike Neden Olan Kişiye Karşı İşlenmesi D. Haksız Tahrik ve Diğer Kurumlar E. Sonuçları Beşinci Bölüm Suçun Özel Görünüm Biçimleri I. TEŞEBBÜS (KALKIŞMA) A. Genel Olarak Kavram Suç Yolu B. Koşulları Kasten İşlenebilen Bir Suçun Olması Suçun İcrasına Başlanması Suçun İcrasında Elverişli Hareketlerin Kullanılması Suçun, Failin Elinde Olmayan Nedenlerle Tamamlanamaması Suç Tipinin Teşebbüse Elverişli Olması C. İşlenemez Suç (Elverişsiz Teşebbüs) Genel Olarak Gerçekleşme Biçimleri Ceza D. Teşebbüste Özel Durumlar E. Gönüllü Vazgeçme Kavram ve Hukuksal Niteliği Koşulları Sonuçları F. Etkin Pişmanlık

6 İçindekiler XIII 1. Kavram ve Hukuksal Niteliği Sonucu G. Kalkışma (Teşebbüs) Suçları H. Teşebbüs Aşamasında Kalan Suçlarda Cezanın Belirlenmesi II. İŞTİRAK A. Genel Olarak B. Çok Failli Suçlar Genel Olarak Çok Failli Suçların, Suça İştirakten Ayırt Edilmesi C. Koşulları Faillerin Birden Çok Olması Suçun İcrasına Başlanması ve Bütün Ortaklar Bakımından Aynı Olması Faillerin İşlenen Suça Katkıda Bulunması Faillerin Suça Katkısının Nedensellik Değeri Taşıması İştirak Kastının Bulunması (Manevi unsur) D. Suça İştirak Biçimleri Faillik Şeriklik E. İştirakte Suç Ortaklarının Kararlaştırılandan Farklı Bir Suç İşlemeleri F. Nitelikli Unsurların Ortaklara Geçişi G. Kışkırtıcı Ajanın Ceza Sorumluluğu H. Özgü Suçlara İştirak I. Çok Failli Suçlara İştirak J. Taksirli Suçlara İştirak K. İştirakte Faile Verilecek Ceza III. İÇTİMA A. Genel Olarak B. Suçun Tekliği ve Çokluğu C. Türk Ceza Yasası nda Düzenlenen İçtima Türleri Bileşik Suç Zincirleme Suç Fikri İçtima D. Sapmanın İçtima Yönünden Değerlendirilmesi Hedefte Sapma Suçta Sapma Nedensellik Bağında Sapma E. Diğer İçtima Türleri Karma (= Muhtelit) Suç Geçitli (= Müterakki) Suç F. Yasaların İçtimaı (= Görünüşte İçtima) Genel Olarak Türleri ÜÇÜNCÜ KISIM YAPTIRIM HUKUKU Birinci Bölüm Giriş I. GENEL OLARAK II. TÜRLERİ A. Cezalar Genel Olarak Türleri

7 XIV Themıs Ceza Hukuku - Genel Hükümler 3. Cezanın Belirlenmesi ve Bireyselleştirilmesi B. Güvenlik Tedbirleri Kavram Türleri İkinci Bölüm Erteleme I. GENEL OLARAK II. KOŞULLARI A. Faile İlişkin Koşul (Daha Önce Kasıtlı Bir Suçtan Ceza Almama) B. Suça İlişkin Koşul (Yeni Suçtan Verilen Cezanın Belli Ağırlıkta Olması) C. Mahkemeye İlişkin Koşul (Mahkemede Hükümlünün Bir Daha Suç İşlemeyeceği Konusunda Kanının Oluşması) III. ERTELEMENİN KOŞULA BAĞLANMASI IV. DENETİM SÜRESİ V. ERTELEMENİN DÜŞMESİ VI. ERTELEMENİN SONUÇLARI Üçüncü Bölüm Koşullu Salıverilme I. GENEL OLARAK II. KOŞULLARI A. İyi Halli Olmak B. Süre III. DENETİM SÜRESİ IV. KOŞULLU SALIVERME KARARI V. KOŞULLU SALIVERİLME KARARININ GERİ ALINMASI VI. KOŞULLU SALIVERİLME HÜKÜMLERİNİN UYGULANMAYACAĞI SUÇLAR Dördüncü Bölüm Dava ve Ceza İlişkisini Düşüren Nedenler I. GENEL OLARAK II. TÜRLERİ A. Sanığın ve Hükümlünün Ölümü B. Af Genel Olarak Türleri Affın Reddedilmesi Affın Geri Alınması Affedilemeyecek Suçlar C. Zamanaşımı Kavram Türleri D. Şikâyetten Vazgeçme E. Uzlaşma F. Ön Ödeme Kavram Türleri

8 İçindekiler XV Beşinci Bölüm Adli Sicil I. GENEL OLARAK II. ADLİ SİCİLE KAYDEDİLECEK BİLGİLER III. KAYITLARIN SİLİNMESİ Altıncı Bölüm Yasaklanmış Hakların Geri Verilmesi EKLER Ek -1: Türk Ceza Yasası ile Getirilen Yenilikler A. Biçimsel Değişiklikler B. Ceza Hukukunun Genel Kuramı Yönünden Yapılan Değişiklikler C. Suç Hukuku Yönünden Yapılan Değişiklikler D. Yaptırım Hukuku Yönünden Yapılan Değişiklikler Ek -2: Kabahatlerin Hukuksal Rejimi A. Kabahat Sayılan Eylemler B. Kabahat Olmaktan Çıkartılarak Suç Sayılan Eylemler C. Yaptırımlar İdari Para Cezası Mülkiyetin Kamuya Geçirilmesi D. Karar Verme Yetkisi İdari Makamlar Cumhuriyet Savcısı Mahkeme E. Karar F. Yasa Yolları Genel Olarak Adli Yargıda Uygulanan Yasa Yolları a. Başvuru yolu b. İtiraz yolu c. Vazgeçme ve kabul G. Kabahatlerde Zamanaşımı Soruşturma Zamanaşımı Yerine Getirme Zamanaşımı

9