ATORVASTATİN VE ROSUVASTATİN KULLANIMININ LİPİD PROFİLİ, GLOMERÜLER FİLTRASYON HIZI VE KREATİN DEĞERLERİ ÜZERİNE ETKİSİ

Transkript

1 79 ATORVASTATİN VE ROSUVASTATİN KULLANIMININ LİPİD PROFİLİ, GLOMERÜLER FİLTRASYON HIZI VE KREATİN DEĞERLERİ ÜZERİNE ETKİSİ Ufuk Polat MD 1, Serhat Çalışkan MD 1, Ali Uysal MD 1, Mehmet Fethi Alişir MD 2, Ercan Çeğilli MD 1, Fatih Güngören MD 1, Osman Akın Serdar MD 1 1 Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi, Kardiyoloji Anabilimdalı, Bursa, 2 Özel Anadolu Hastanesi, Kardiyoloji Bölümü, Bursa Günümüzde kardiyovasküler hastalıklar (KVH) önemli bir mortalite ve morbidite nedenidir. KVH 'ın hem tedavisinde hem de önlenmesinde kullanılan en önemli antihiperlipidemik ilaçlar statinlerdir. Statin tedavisinin lipid profilini düzenleyici, akut koroner sendrom hastalarında erken dönemde mortaliteyi azaltıcı etkileri bilinmekle beraber, glomerüler filtrasyon hızı ve böbrek fonksiyonları üzerine olumlu etkileri hala araştırılmaktadır. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Kardiyoloji polikliniğinde yürütülen bu çalışmada; statin kullanımının erken dönemde lipid profili, glomerüler filtrasyon hızı, üre ve kreatin değerleri üzerine olan etkileri incelenmiştir. Çalışmaya statin tedavisi başlanan 496 hasta alınmıştır. Hastaların 218'i kadın (%44) ve Yazışma Adresi: Ufuk POLAT, MD Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi, KardiYoloji Anabilim dalı, BURSA GSM: cemrec76@hotmail.com Geliş Tarihi: Kabul Tarihi: ' i (%56) erkektir. Hastaların 184' ünde (%37,1) DM, 447' sinde (%90) HT, 290' ında (%58,5) KAH mevcuttur. 345 hasta (%69,6) atorvastatin, 151 hastaya (%30,4) rosuvastatin kullanmıştır ve sonuç olarak atorvastatin ve rosuvastatin arasında ve dozlarında GFR' de anlamlı iyileşme gözlenmiştir. Çalışmamızda özellikle rosuvastatin kullanan grupta atorvastatin kullanan gruba oranla daha belirgin bir GFR düzelmesi saptanmıştır (p=0,005). Anahtar kelimer: Statin, Glomerüler filtrasyon hızı, Kardiyovasküler hastalık (Türk Girişimsel Kard. Der. 2014;18:79-85) GİRİŞ Hiperkolesterolemi özellikle kardiyovasküler hastalıklar (KVH) için önemli bir önlenebilir risk faktörü olarak karşımıza çıkmaktadır. Hiperkolesterolemik hastalarda kullanılabilecek başlıca ilaç grupları; fibrik asit türevleri, safra asidi bağlayıcıları, HMG-CoA Redüktaz inhibitörleri (Statinler) ve nikotinik asittir. Statinler bu ilaç grupları arasında yüksek etkinlikleri, sık kullanılmaları, koroner arter hastalığına bağlı morbidite ve mortaliteyi yapılan büyük ölçekli çalışmalara göre en fazla oranda azaltmaları ve güvenirlikleri ile ön plana çıkmaktadırlar 1-2. KVH tüm gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde en başta gelen ölüm nedenidir 3. Günümüzde KVH'ın hem tedavisinde (ikincil koruma) hem de önlenmesinde (birincil koruma) yüksek etkinlik ve düşük yan etki profilinden dolayı en çok kullanılan antihiperlipidemik ilaçlar, HMG CoA redüktaz inhibitörleridir. Statinler, kolesterol biyosentezindeki hız kısıtlayıcı enzimi inhibe edip, kolesterol biyosentezini azaltmaları yanında, hepatosit membran reseptörlerinde upregulasyona yol açarak karaciğer tarafından düşük dansiteli lipoprotein (LDL) ve çok düşük dansiteli lipoprotein (VLDL) alımını arttırmaktadır. Dolaşan LDL ve TG miktarında azalmayla birlikte yüksek dansiteli lipoprotein (HDL) miktarında artma meydana gelmektedir 4-5. PROVE IT ve MIRACL çalışmaları akut koroner sendrom nedeniyle yapılan başvurularda erken dönemde atorvastatin başlanmasının artmış sağ kalım ile ilişkili olduğunu göstermiştir 6-7. Akut koroner sendrom hastalarında başvuru anındaki yüksek yüksek duyarlılıklı C reaktif protein (hs-crp) düzeyleri perkütan koroner girişim sonrası gelişebilecek kontrast madde ilişkili akut böbrek hasarı ile ilişkilidir. Bu hastalarda atorvastatin tedavisi ile sağlanan hs-crp düşüşleri sonucu kontrast madde ilişkili böbrek hasarında azalma sağlanmıştır, bu da atorvastatin'in sistemik antienflamatuvar etkisini göstermektedir 6.

2 80 TGKD Cilt 18, Sayı 3 Tablo 1: Çalışmaya alınan tüm hastaların demografik özellikleri. Atorvastatin Rosuvastatin P değeri (n=345) (n=151) Yaş mediyan (min-maks) 63 (28-96) 64 (40-86) 0,612 Erkek Cinsiyet (%) 57,4 53 0,362 Diyabetes Mellitus (%) 39,1 32,5 0,156 Hipertansiyon (%) 91,9 86,1 0,047 KAH (%) 58,8 57,6 0,799 Myopati (%) 0,9 3,3 0,047 Total Kolesterol (mg/dl) mediyan (min-maks) Tedavi öncesi 219 ( ) 244 ( ) Tedavi sonrası 176 (87-371) 190 ( ) 0,001 LDL (mg/dl) mediyan (min-maks) Tedavi öncesi 140 (54-320) 166 (81-332) Tedavi sonrası 106 (48-257) 113 (11-198) 0,003 HDL (mg/dl) mediyan (min-maks) Tedavi öncesi 42 (23-80) 45 (23-84) Tedavi sonrası 42 (19-142) 44 (26-82) 0,100 Trigliserid (mg/dl) mediyan (min-maks) Tedavi öncesi 150 (43-872) 150 (43-872) Tedavi sonrası 127 (34-380) 127 (61-528) 0,497 AST (mg/dl) mediyan (min-maks) Tedavi öncesi 19 (6-59) 19 (9-76) Tedavi sonrası 19 (8-62) 21 (10-73) 0,020 ALT (mg/dl) mediyan (min-maks) Tedavi öncesi 18 (6-96) 19 (6-108) Tedavi sonrası 19 (6-91) 23 (3-212) 0,020 Statinlerin, aterosklerozun gelişimi ve ilerlemesi için önemli bir faktör olan LDL kolesterolü azaltmasının yanında nefroprotektif etkileri de bulunmaktadır 8-9. GREACE (Greek Atorvastatin and Coronary Heart Evaluation) çalışmasında koroner kalp hastalığı olup serum kreatinin düzeyi < 1.3 mg/dl olan yaklaşık 1600 hasta atorvastatin ve plasebo ile randomize edilmiştir. Hastaların başlangıçtaki ortalama kreatinin klirensleri 77ml/ dk iken; 48. ayın sonunda atorvastatin kullananlarda kreatinin klirensi başlangıca oranla % 12'lik bir artış gösterirken, plasebo alan grupta % 5.3 düzeyinde bir azalma izlenmiştir 10. PLANET I ve II çalışmalarında atorvastatin ile rosuvastatinin proteinüri ve böbrek işlevleri üzerine koruyucu etkileri araştırılmıştır. Bu amaçla, iki ayrı çalışmada, birinde diyabetik olan (325 kişi) diğerinde diyabeti bulunmayan (220 kişi) orta düzeyde proteinüri ve hiperlipidemisi olan ve en az üç aydır renin anjiyotensin sistemini bloke eden ilaçları kullanan hasta grupları, atorvastatin 80 mg veya rosuvastatin 40 mg alacak şekilde randomize edilmiştir. Elli iki haftalık takip sonunda, atorvastatin kullanımıyla proteinüri, diyabetik grupta %15, diyabet olmayan grupta %20 azalırken, rosuvastatin alanlarda bu yönde herhangi bir etki gözlenmemiştir. Rosuvastatin alan diyabetiklerde böbrek işlevlerinde kayıp, atorvastatin alanlara göre daha fazla olmuştur (GFR'de yıllık azalma olarak, 8 ml/dk'ya karşı 1-2 ml/dk) Bu çalışma ulusal kolesterol eğitim programı dördüncü erişkin tedavi paneli (NCEP ATP III) 'nin önerilerine göre ilaçla tedavi endikasyonu olan primer hiperkolesterolemili hastalarda rosuvastatin ve atorvastatin tedavisinin; lipid parametreleri, üre, kreatin ve GFR (hesaplanmış glomerüler filtrasyon hızı) üzerine etkileri ve yan etki sıklığının karşılaştırılması amacıyla planlanmıştır. GEREÇ VE YÖNTEM Bu çalışmada Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji Anabilimdalı polikliniğine 01/01/ /08/2014 yılları arasında başvuran hastalardan daha öncesinde statin tedavisi almayan, ESC/EAS kılavuzu önerileri doğrultusunda çok yüksek / yüksek toplam kardiyovasküler risk altında olan, SCORE risk sistemi ölçümü sonucunda endikasyon almış ve statin tedavisi başlanmış olan hastalar bilgisayar dosya kayıtları incelenerek alınmıştır. Çalışmaya 496 hasta (278 erkek/ 218 kadın) dahil edilmiştir. Hastaların statin tedavisi başlangıç ve 6. ay kontrol poliklinik randevuları kayıtlardan incelenmiştir. Hastalar demografik özellikleri, komorbid hastalıkları [diyabet (DM), hipertansiyon (HT), koroner arter hastalığı

3 81 Tablo 2: Atorvastatin grubunda tedavi öncesi ve sonrası böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesi. Atorvastatin Atorvastatin Atorvastatin P değeri 10 mg 20 mg 40 mg (n= 105) (n= 151) (n=89) Tedavi Tedavi Öncesi Sonrası Üre mean/median 35.2/ / / / / /34 (min-max) (19-64) (15-69) (16-143) (16-120) (16-65) (16-98) Cr mean/median 0.89/ / / / / /0.8 (min-max) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) (0.6-27) GFR mean/median 76,6/75 80,1/77 75,9/75 78,3/78 72,4/69 77/72 (min-max) (30-118) (30-118) (5-118) (4-121) (33-144) (35-120) Tablo 3: Rosuvastatin grubunda tedavi öncesi ve sonrası böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesi. Rosuvastatin Rosuvastatin P değeri 10 mg 20 mg (n= 66) (n= 85) Üre mean/median 34.7/32 34/ /34 35/34 (min-max) (19-93) (15-96) (17-64) (17-69) Cr mean/median 0.85/ / / /0.8 (min-max) ( ) ( ) ( ) ( ) GFR mean/median 78.7/ / / /85 (min-max) (28-120) (4-120) (32-114) (33-119) (KAH)], atorvastatin ve rosuvastatin kullanmalarına göre gruplandırılmıştır. Hastaların tedavi öncesi ve 6.ay GFR, üre, kreatin ve lipid profili değerleri alınmıştır. Hastalara statin kullanımı sırasında hepatotoksisite, miyopati ve karaciğer transaminaz yüksekliği gibi iyi bilinen statin kullanımını kısıtlayıcı yan etkiler konusunda bilgi verilmiştir. Labaratuvar ölçümleri ve fizik muayene ile takipleri yapılmıştır 13. Statin kullanımı ile ilişkili olabilecek myalji için anamnezleri alınmış, kreatin kinaz ölçümleri incelenmiş ve kratin kinaz değerlerindeki normalin 5 katı üzerindeki ölçümler anlamlı kabul edilmiştir. Yine aynı şekilde statin tedavisi altında oluşabilecek karaciğer transaminaz yüksekliği için ölçülen karaciğer transaminaz değerlerinin normalin üst sınırının üç katı ve üzerindeki değerler sınır değer olarak belirlenmiştir. İSTATİSTİKSEL ANALİZ İstatistiksel değerlendirme Statistical Package for Social Sciences for Windows (SPSS) paket programı kullanılarak yapılmıştır. Grup verilerindeki sürekli değişkenler ortalama±standart sapma (ort±ss) ve ortanca, minimum, maksimum (ortanca, min, maks) ile saptanmıştır ve kategorik değişkenler sayı ve yüzde ile verilmiştir. Gruplar arası karşılaştırmalarda sürekli değişkenlerin dağılımlarına göre parametrik testlerden bağımsız gruplarda t testi, parametrik olmayan testlerden Mann Whitney U testi ve Kruskall Wallis testi kullanılmıştır. Kategorik değişkenlerin karşılaştırılmasında ise Ki-Kare testi kullanılmış ve istatistiksel anlamlılık düzeyi p<0,05 olarak belirlenmiştir. BULGULAR Çalışmaya statin tedavisi başlanan 496 hasta alınmıştır. Hastaların 218'i kadın (%44) ve 278'i (%56) erkektir. Hastaların 184' ünde (%37,1) DM, 447' sinde (%90) HT, 290' ında (%58,5) KAH mevcuttur. 345 hasta (%69,6) atorvastatin, 151 hastaya (%30,4) rosuvastatin kullanmıştır. İlaç doz grupları cinsiyet, DM varlığı, HT varlığı, KAH varlığı açısından karşılaştırıldığında anlamlı istatistiksel farklılıklar görülmemiştir ( sırasıyla p=0,602, p=0,159, p=0,072, p=0,757). Atorvastatin tedavisi başlanan hastaların poliklinik başvuru anında ki ortalama kolesterol ve ortalama LDL değerleri sırasıyla: 219 mg/dl ve 140 mg/dl olarak ölçülmüştür. Rosuvastatin tedavisi başlanan hastaların poli-

4 82 TGKD Cilt 18, Sayı 3 Tablo 4: Atorvastatin ve rosuvastatin gruplarında tedavi öncesi ve sonrası böbrek fonksiyonlarının karşılaştırılması. Atorvastatin Atorvastatin P değeri (n= 345) (n= 151) Üre mean/median 36.2/ / / /33 (min-max) (16-143) (15-120) (17-93) (15-96) Cr mean/median 0.93/0.8 1/ / /0.8 (min-max) (0.6-12) (0.5-27) ( ) ( ) GFR mean/median 75,2/72 78,5/75 77,3/74 82,9/85 (min-max) (5-144) (4-121) (28-120) (4-120) Tablo 5: Statin kullanımında grup ve doz bağımlı GFR iyileşmesi. Atorvastatin 20 mg Rosuvastatin 20 mg P değeri (n=151) (n=85) GFR mean/median 75,9/75 78,3/78 76,1/75 83,6/85 (min-max) (5-118) (4-121) (32-114) (33-119) < 0,001 Atorvastatin 10 mg Rosuvastatin 20 mg P değeri (n=105) (n=85) GFR mean/median 76,6/75 80,1/77 76,1/75 83,6/85 (min-max) (30-118) (30-118) (32-114) (33-119) 0,006 klinik başvuru anında ki ortalama kolesterol ve ortalama LDL değerleri sırasıyla: 244 mg/dl ve 166 mg/dl olarak ölçülmüştür. Hastaların %21,2'sine Atorvastatin 10 mg, %30,4'üne atorvastatin 20 mg, %17,9'una atorvastatin 40 mg, %13,3'üne rosuvastatin 10 mg, %17,1'ine rosuvastatin 20 mg başlanmıştır (Tablo 1). Atorvastatin başlanan hasta grupları kendi içerisinde değerlendirildiğinde yaş, cinsiyet, DM varlığı, HT varlığı, KAH varlığı ve myalji gelişimi açısından fark görülmemiştir (sırasıyla p= 0,274, p=0,382, p=0,108, p=0,149, p=0,423, p=0,347). Atorvastatin tedavisi başlanan hastalarda başlangıçta gruplar arasında total kolesterol değeri farklı iken LDL, HDL, Trigliserid, AST ve ALT değerleri farklı değildir. Atorvastatin 40 mg grubunda total kolesterol değeri daha yüksektir. Rosuvastatin başlanan hastalar kendi içerisinde değerlendirildiğinde yaş, cinsiyet, DM varlığı, HT varlığı, KAH varlığı ve myalji açısından anlamlı farklılık yoktur (sırasıyla p=0,895, p=0,991, p=0,838, p= 0,302, p=0,747, p=0,387). Yine atorvastatin başlanan hastaların poliklinik başvuru anındaki ortalama üre, kreatin ve GFR değerleri sırasıyla 36,2 mg/dl, 0,93 mg/dl, 75,2 ml/dk/1.73m² olarak kayıt edilmiştir. Rosuvastatin başlanan hastaların ise poliklinik başvuru anındaki ortalama üre, kreatin ve GFR değerleri sırasıyla 35,2 mg/dl, 0,87 mg/dl, 77,3 ml/ dk /1.73m² olarak kayıt edilmiştir (Tablo 2-3). Atorvastatin tedavisi başlanan hasta grubunda tedavi sonrası 6. ayda üre, kreatin ve GFR hızları değerlendirildiğinde; atorvastatin dozunun artışı ile üre ve kreatin değerlerinde belirgin bir artış ya da azalma olmaz iken, istatistiksel olarak anlamlı olmamakla beraber GFR' deki iyileşmenin daha belirgin olduğu saptanmıştır (p=0,172). Özellikle 40 mg atorvastatin alan grupta 10 ve 20 mg atorvastatin alan gruba oranla daha belirgin GFR düzelmesi saptanmış olup aynı düzeyde yan etki profiline rastlanmamıştır (Tablo 2). Atorvastatin ve rosuvastatin grupları tedavi öncesi ve sonrası üre, kreatin ve GFR değerleri açısından karşılaştırıldığında dozdan bağımsız olarak iki grup arasında üre ve kreatin değerleri arasında anlamlı değişiklik saptanmamıştır. Bununla beraber GFR

5 83 değerindeki iyileşme değerlerine bakıldığında rosuvastatin grubunda anlamlı iyileşme olduğu saptanmıştır (p=0,005) (Tablo 4). Her iki grup hasta kullandıkları ilaç dozlarına göre karşılaştıklarında ise rosuvastatin 20 mg kullanan grupta atorvastatin 10 mg ve 20 mg kullanan gruba oranla daha belirgin bir GFR iyileşmesi saptanmıştır (Tablo 5). Tüm hastaların 8'inde (%1,6) myalji nedeniyle ilaç tedavisi kesilmek zorunda kalınmıştır. Atorvastatin 20 mg ve rosuvastatin 10 mg gruplarında 1 hasta, atorvastatin 40 mg grubunda 2 hasta, rosuvastatin 20 mg grubunda 4 hastada myalji gelişmiştir. Atorvastatin ve rosuvastatin gruplarına bakıldığında aralarında istatistiksel olarak anlamlı fark izlenmemiştir (p=0,347 ve p=0,387). TARTIŞMA Kardiyovasküler hastalıklar ve özellikle aterosklerozun önlenmesi açısından risk faktörlerine yönelik yapılan vurgular son dönemde artış göstermekte ve tedavi yaklaşımları da daha agresif planlanmaktadır. Son dönemde KVH riskinin belirlenmesi de önemli bir yer tutmaktadır. Bu yaklaşımların bir ayağını da dislipidemi tedavisi oluşturmaktadır ve bu alanda etkinliği kanıtlanmış olan, HMG-CoA Redüktaz inhibitörleri; yani statinler ön plana çıkmaktadır. Kolesterol yüksekliği olan ve statin kullanımı başlanması planlanan hastalar açısından düşünüldüğünde gerek ESC gerekse AHA/ACC kılavuzunda yüksek riskli (aterosklerotik kardiyovasküler hastalığı olan hastalar) ve diyabetik hastalarda tedavi başlama önerilerinin benzer olduğu görülmektedir. Tüm ilaçlarda olduğu gibi statinlerde de doz ayarlanması önemli bir konudur. Statinlerle kaydedilen istenmeyen etkilerin, yükselen ilaç dozları ile görülme olasılığının arttığı bilinen bir konudur. Kombinasyon tedavileri de beraberinde ilaç etkileşimi endişesi getirmektedir. Statinler belirgin olarak lipid düzeyi üzerine olumlu etkilere sahip olup, kardiyovasküler olay sıklığının azaltabilirler. Fakat renal fonksiyonlar üzerine yararlı etkileri statinlerin hala tartışmalıdır. Böbrek fonksiyonu üzerine statinlerin, GFR'de azalma oranını azaltmak ve orta düzeyde patolojik proteinürinin ilerlemesini yavaşlatmak şeklinde olumlu etkileri olur. Fakat statinlerin böbrek fonksiyonları üzerine olumlu etkileri doz ilişkili ve süre bağımlı olabilir 14. Yapılan pek çok çalışmada statinlerin lipid düşürücü etkilerinden bağımsız olarak glomerüler hastalıklarda üriner protein atılımını azalttığı ve renal fonksiyonlar üzerine olumlu etkileri olduğu bildirilmiştir Çalışmamızda da statin kullanımının ilaç dozu ve grubundan bağımsız olarak istatistiksel olarak anlamlı oranda glomerüler filtrasyon hızında iyileşme sağladığı saptanmıştır. Rosuvastatinle yürütülen uzun dönemli araştırmalar da tedaviyle ortaya çıkan proteinürinin böbrek fonksiyonlarında akut veya kronik herhangi bir değişiklikle veya rosuvastatin kullanımına bağlı bir renal disfonksiyonla ilişkili olmadığını göstermiştir. Hatta tam aksine başta altta yatan renal hastalığı olan kişiler olmak üzere rosuvastatinle glomeruler filtrasyon hızında (GFR) küçük de olsa bir artış kaydedilmiştir. Bu diğer statinlerle görülmeyen bir bulgu olarak kaydedilmeye değerdir. Kontrollü çalışma havuzunda %1.5 olarak bildirilen rosuvastatin 40 mg grubu dışındaki tüm tedavi gruplarında dipstick ile yapılan analizlerde idrarda protein seviyeleri 'yok' veya 'eser'den '>+2'ye kayma gösteren hastaların oranı %1'den az olarak bildirilmiştir 17. Bizim çalışmamızda da atorvastatin ve rosuvastatin arasında ve dozlarda GFR'de anlamlı iyileşme gözlenmiştir. Çalışmamızda özellikle rosuvastatin kullanan grupta atorvastatin kullanan gruba oranla daha belirgin bir GFR düzelmesi saptanmıştır. In-vitro çalışmalarda rosuvastatini de içeren bazı statinlerin proksimal tubulde protein reabsorbsiyonunu azalttığı bulgusuna ulaşılmıştır. Bu etki böbreklerde HMG-CoA redüktazın inihibisyonuna bağlıdır ve HMG-CoA redüktazın ürünü olan mevalonat ve mevalonatın bir ürünü olup protein prenilasyonunda görev alan geranil pirofosfat ile geri döndürülebilmektedir. Bu bulgular statin kullanımına bağlı ortaya çıkan proteinürinin, glomerüler bir hasara bağlı olmayıp, reabsorbsiyon aşamasında protein prenilasyonundaki inhibisyona bağlı geliştiğini düşündürmektedir 18. Statin kullanımı sırasında ortaya çıkabilecek en önemli ve sık yan etkiler myalji ve karaciğer transaminaz yüksekliğidir 19. Pek çok çalışmada olduğu gibi bizim çalışmamızda da en sık görülen yan etki istatistiksel olarak anlamlı olmamakla beraber myalji olarak belirlenmiştir. Myalji yüksek doz statin alan grupta ve rosuvastatin kullanan grupta daha sık görülmüştür. Shepherd ve ark.'nın yaptığı bir çalışmada, rosuvastatin araştırma havuzunda da miyalji, tüm aktif tedavi gruplarında, en fazla oranda görülen istenmeyen etki olarak ortaya çıkmıştır. Rosuvastatinin 5-40 mg doz aralığında miyalji görülme oranı da %3.5 olarak gerçekleşmiştir. Bu oran %2.5 olarak bildirilen atorvastatin mg, %3.2 olarak bildirilen simvastatin mg ve %2.2 olarak bildirilen pravastatin 10-80

6 84 TGKD Cilt 18, Sayı 3 mg gruplarıyla benzerlik göstermektedir 15. Çalışmamızda tüm hastaların 8' inde (%1.6) myalji nedeniyle ilaç tedavisi kesilmek zorunda kalınmıştır. Lipid düşürücü tedavisinin önemli bir sorunu da hastaların özellikle etkin kolesterol değerleri alde edildikten sonra poliklinik takiplerinin ve ilaç kullanımlarının düzensizleşmesidir. Ülkemizde lipid düşürücü tedavi ile ilgili yapılmış en önemli iki çalışma ECLIPSE ve CEPHEUS (dokuz merkezden 570 kişi) çalışmasıdır. Çalışmanın sonucunda Türkiye' de hiperlipidemi tedavisinin suboptimal düzeyde yapıldığı saptanmıştır. Tüm hastalar göz önüne alındığında hedef LDL kolesterol düzeylerine varma oranı; Avrupa kılavuzuna göre %47.8, NCEP-ATPIII 'e göre %35.1 Çok yüksek riskli grupta (DM+KAH) ise %21.3 olarak kalmıştır. Bizim çalışmamızda da hastaların kayıtları incelendiğinde yan etki oluşmaksızın, hastaların kontrol randevularında kolesterol değerlerindeki düşüşün saptanmasından sonra hastaneye başvuru süreleri arasındaki sürenin arttığı ya da bir sonra ki randevuda ilacın daha düzensiz kullanıldığı şeklinde ki anamnezlerin arttığı gözlemlenmiştir. Buda çalışmanın önemli bir kısıtlayıcısı olarak değerlendirilebilir. KAYNAKLAR 1. Effects of pravastatin in patients with serum total cholesterol levels from 200 to 300 mg/dl plus two additional atherosclerotic risk factors. Am J Cardiol. 1993; 72: Efficacyand safety of pravastatin in the treatment of patients with the type 1 or 2 Diabetes Mellitus and hypercholesterolemia. Am J Med. 1995; 56: Narla V, Blaha MJ, Blumenthal RS. et al. The JUPITER and AURORA clinical trials for rosuvastatin in special primary prevention populations: perspectives,outcomes, and consequences. Vasc Health Risk Manag. 2009;5: Betteridge J, Khan M. Statin overview. Statins and Coronary Artery Disease. 2001; Stone N İ, Robinson J G, et al 2013 ACC/AHA Guideline on the Treatment of Blood Cholesterol to Reduce Atherosclerotic Cardiovascular Risk in Adults. A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines Circulation 2004;129: S1- S Su JZ, Xue Y, Cai WQ, Huang QY. et al. Association between high sensitivity C-reactive protein and contrast induced acute kidney injury in patients with acute coronary syndrome undergoing percutaneous coronary intervention: impact of atorvastatin. Zhonghua Xin Xue Guan Bing Za Zhi. 2011;39: Brili S, Tousoulis D, Antonopoulos AS. et al. Effects of atorvastatin on endothelial function and the expression of proinflammatory cytokines and adhesion molecules in young subjects with successfully repaired coarctation of aorta. Heart. 2012;98: Bozbaş H, Mermer S, Yıldırır A. et al. Pravastatin therapy fails to suppress post-pci inflammatory response measured by serum neopterin and CRP levels. Anadolu Kardiyol Derg. 2011;11: Keleş T, Akar Bayram N, Kayhan T. et al. The comparison of the effects of standard 20 mg atorvastatin daily and 20 mg atorvastatin every other day on serum LDLcholesterol and high sensitive C-reactive protein levels. Anadolu Kardiyol Derg. 2008;8: Athyros VG, Mikhailidis DP, Papageorgiou AA. et al. The effect of statins versus untreated dyslipideamia on renal function in patients with coronary heart disease. A subgroup analysis of the Greek atorvastatin and coronary heart disease evaluation (GREACE) study. J Clin Pathol 2004; 57: PLANET I: Prospective evaluation of proteinuria and renal function in diabetic patients with progressive renal disease. A service of the U.S. National Institutes of Health PLANET II: Prospective evaluation of proteinuria and renal function in non-diabetic patients with progressive renal disease. A service of the U.S. National Institutes of Health Alsheikh-Ali, A. A., Maddukuri, P. V., Han, H. et al. Effect of the magnitude of lipid lowering on risk of elevated liver enzymes,rhabdomyolysis, and cancer: insights from large randomized statin trials. J Am Coll Cardiol. 2007;50: Gen Q,Ren J,Song J. et al. Analysis of the effect of statins on renal function.am J Cardiol. 2014; 15: Tonelli M, Moye L, Sacks FM, Cole T, Curhan GC. Cholesterol and recurrent events trial ınvestigators. Effect of pravastatin on loss of renal function in people with moderate chronic renal insufficiency and cardiovascular disease. J Am Soc Nephrol 2003;14: Afzali B, Goldsmith DJA. Beneficial effects of statins on the kidney. J Clin Pathol. 2004; 57:

7 Shepherd J, Vidt DG, Miller E. et al. Blasetto J. Safety of rosuvastatin: update on rosuvastatin-treated patients in a multinational clinical trial program. Cardiology. 2007;107: Sidaway JE, Davidson RG, McTaggart F. et al. Inhibitors of 3-hydroxy-3-methylglutaryl-CoA reductase reduce receptor-mediated endocytosis in opossum kidney cells. J Am Soc Nephrol. 2004;15: Verhulst A, D'Haese PC, De Broe ME. Inhibitors of HMG-CoA reductase reduce receptor-mediated endocytosis in human kidney proximal tubular cells. J Am Soc Nephrol. 2004;15: