Anahtar Kelimeler Bozkır, seçim, siyasal tercih

Transkript

1 25. VE 26. DÖNEM MİLLETVEKİLİ GENEL SEÇİMLERİNDE BOZKIR SEÇMENLERİNİN SİYASAL TERCİHLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI Ali ACAR * Öz Çalışmamızda Bozkır ilçesinin 25. ve 26. Dönem Milletvekili seçimlerinde seçmenlerin siyasal tercihleri partiler bağlamında irdelenecektir. Bozkır seçmeninin 25. Dönem Milletvekili Seçimlerinde 1. Adalet ve Kalkınma Partisi, 2. Milliyetçi Hareket Partisi, 3. Cumhuriyet Halk Partisi ve 4. olarak Saadet Partisini tercih ettiği görülmektedir. 26. Dönem Milletvekili Seçimlerinde ise 1. Adalet ve Kalkınma Partisi, 2. Milliyetçi Hareket Partisi, 3. Cumhuriyet Halk Partisi ve 4. olarak Büyük Birlik Partisi olarak siyasal tercihlerini yansıtmışlardır. İki dönemde de ilk üç partinin aynı sıralamayı koruması önem arz etmektedir. 25. Dönemde 4. Parti olan Saadet Partisi 26. Dönemde yerini Büyük Birlik Partisi ne bırakmıştır. 25. Dönemde Adalet ve Kalkınma Partisi 66.58, Milliyetçi Hareket Partisi 17.7, Cumhuriyet Halk Partisi 9.6 ve Saadet Partisi 3.28 oy oranı alabilmişlerdir. 26. Dönemde ise Adalet ve Kalkınma Partisi 74.6, Milliyetçi Hareket Partisi 13.31, Cumhuriyet Halk Partisi 8.65 ve Büyük Birlik Partisi 0.92 oy oranı alabilmişlerdir. 25. Dönem Milletvekili Seçim Sonuçlarına göre hükümet oluşturma çalışmalarının başarıya ulaşmamış olması 26. Dönemde Bozkır seçmenlerinin siyasal tercihlerini değiştiğini gösterebilmektedir. Çalışmamızda seçmen tercihleri sosyolojik, siyasi, ekonomik nedenlerle birlikte tartışılacaktır.. Anahtar Kelimeler Bozkır, seçim, siyasal tercih Abstract Political preferences of voters in the parliamentary elections of 25 and 26 period will be discussed with the parties in the context of our study Bozkır district. 25. Period 1 of the Parliamentary Elections Justice and Development Party voters of bozkır, the Nationalist Movement Party 2, 3 the Republican People's Party and 4. It is seen that preferred Felicity Party. 26. Period 1. In Parliamentary Elections Justice and Development Party, the Nationalist Movement Party 2, 3 Republican People's Party and the Great Union Party 4th as they reflect the political preferences. In the first two periods of the three parties is important that the same sort of protection. 25.During the period, was 4. Party Felicity Party, 26. During the period, the Great Union Party was Justice and Development Party in the period 66.58, the Nationalist Movement Party 17.7, Republican People's Party 9.6 and the Felicity Party could receive 3.28 of votes. 26. In the period 74.6 Justice and Development Party, the Nationalist Movement Party 13:31, the Republican People's Party and the Great Union Party could receive votes. 25. Term Elections have been working to create the success of the government according to the results showed that 26 can be changed political preferences of voters in the bozkır period. In our study, voter preferences, sociological, political, and economic reasons will be discussed together. Keywords Bozkır district, election, political preferences * Prof. Dr., Selçuk Üniversitesi, İ.İ.B.F. Kamu yönetimi, alacar@selcuk.edu.tr.

2 1328 GİRİŞ Modern demokrasilerde seçimler, siyasal partiler için bir nevi sınav sayılır. Seçmenler seçimlerde oy kullanırken sosyolojik, ekonomik, kültürel ve siyasal etmenleri göz önünde bulundurarak tercihlerde bulunabilirler. Modern demokrasi tarihi incelendiğinde birçok siyasal partinin tarihsel görevini yerine getirip tarihsel bir olgu olarak kaldığını görebilecektir. Uzun yıllar varlığını koruyabilen partiler ise genelde değişime ve dönemin özelliklerine kendilerini uyarlayabilen partilerdir. Partilerin aldıkları oyları dönemsel olaylardan soyutlamak sosyolojik ve siyasi kavramlar bağlamında mümkün olmamaktadır. Seçmen iradesi çokca güncel olayların etkisinde kalabilmektedir. Çalışmamızda 25. ve 26. Dönem Bozkır ilçesinde en yüksek oy alan ilk dört partinin verileri üzerinde siyasal tercihler bağlamında değerlendirmeler yapılacaktır. II.DEMOKRASİ KAVRAMI Demokrasiler, farklı görüş ve menfaatlerin yarıştıkları bir ortamı gerektirmektedir. Birçok siyasal parti iktidarı ele geçirmek için mücadele içine girebilmektedir (Akıncı, 2015: 45). Farklı görüşlerin seçim dönemlerinde seçmen karşısına çıkması demokrasinin varoluş sebebi olarak açıklanabilir. Otoriter ve totaliter rejimlerde tek parti iktidarı, güdümlü kamuoyu ve güdümlü seçimler her ne kadar demokratik tercihlerin kullanıldığını göstermiş olsa da demokratik değildir. Seçim çalışmaları tek bir partiyi ya da tek bir lideri başarıya ulaştırmak ya da kutsamak için seferber olmaktadır. Nazi Almanyası, Mussolini İtalyası ve Saddam dönemi Irak buna örnek gösterilebilir. Ülkemizin yaklaşık 100 yıllık demokrasi tarihi bazı dönemlerde tek parti iktidarı dönemleri yaşamış olsa da otoriter ya da totaliter derecede olduğu iddiası kabul görmemektedir. Yine askeri darbeler demokrasiyi aksatmış olsa da darbe sonrası asker kışlasına dönebilmiştir. Çalışmamız böyle özgür ve demokratik atmosferde süregelen iki seçim dönemini karşılaştırmaya seçmen tercihleri ile parti tüzüklerinde ideolojik kavramlardan yararlanarak ifade etmeye çalışacaktır. III. BOZKIR SEÇMENİNİN 25. VE 26. DÖNEM MİLLETVEKİLİ GENEL SEÇİMLERİNDE SİYASAL TERCİHLERİ

3 25. VE 26. DÖNEM MİLLETVEKİLİ GENEL SEÇİMLERİNDE BOZKIR SEÇMENLERİNİN SİYASAL TERCİHLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI 1329 İlçe seçim tutunaklarına göre 25. Dönem Bozkır ilçesinde seçime giren partiler ve bağımsız adaylar sırasıyla; DYP, Anadolu Partisi, HAK-PAR, KP, Millet Partisi, MEP, HKP, MHP,HDP, Saadet Partisi, CHP, AK PARTİ 1, DSP, DP, Vatan Partisi, BTP ve Yavuz Tuncay Derelidir. Çalışmamız yüksek oy alan ilk dört partiyi analiz edeceğinden bunlar; 1. Parti oy ile Adalet ve Kalkınma Partisi, 2. Parti 2819 oy ile Milliyetçi Hareket Partisi, 3. Parti 1528 oy ile Cumhuriyet Halk Partisi ve 4. Parti 522 oy ile Saadet Partisi olmuştur(ysk, 2016). Seçmen tercihlerindeki değişim yorumlanmadan önce seçimde ilk dört parti olarak çıkan Ak Parti, MHP, CHP ve Saadet Partisi nin tüzükleri incelenecektir. Seçim sonucuna göre 1. Parti olan Adalet ve Kalkınma Partisi nin Tüzüğünde partinin temel amaçları; Egemenliğin kayıtsız ve şartsız millete ait olduğunu, hukukun üstünlüğünü,birey temel hak ve özgürlükleri Türk Milleti nin Ülkesi ve Devletiyle bölünmez bütünlüğünü, insan merkezli, insanların farklı inanç düşünce, ırk, dil, ifade etme, örgütlenme ve yaşama gibi doğuştan var olan tüm haklara sahip olduklarını bilir ve saygı duyar şeklinde ifade etmektedir. Yine çoğulcu ve katılımcı hür demokratik düzeni, inanç ve düşüncenin hukuka uygun olarak tanıtım ve propagandasını, sosyal devlet anlayışını, milli değerlerimizin, duygularımızın, düşüncelerimizin ve ülkemize has adet ve geleneklerimizin yeni kuşaklara aktarılmasında en temel, en vazgeçilmez sosyal bir kurum olduğuna inanır. Milletin ülkesini ve devletinin bağımsızlığını ve üniter yapısını korumayı amaçlar gibi tanımlar Adalet ve Kalkınma Partisi nin tüzüğünde yer edinmiştir (Ak Parti Tüzüğü, 2016: 23-26). 2. Parti olan Milliyetçi Hareket Partisi nin tüzüğü incelendiğinde temel değer ve ilkeler; Türk milletinin; ekonomik, sosyal, siyasi, askeri, bilimsel ve teknolojik alanda küresel ölçekte belirleyici bir güç olması, milletler camiasının en ileri safında yer almasını hedeflemektedir tanımı bulunmaktadır. Yine; meşruiyetçi bir anlayışla her türlü siyasi faaliyetini, hukuk kuralları çerçevesinde, dürüstlüğe, ahlâk kurallarına ve milletimizin ortak değerlerine uygun yürütmeyi esas alır tanımlamaları yer almaktadır. Parti tüzüğünde Milliyetçilik, Türk milletine mensubiyet bilincini geliştirmeyi hedefleyen ve onun ayırt edici vasıflarını, dünyayı ve olayları yorumlayışta temel referans kabul eden fikirler ve duyarlılıklar bütününü ifade eden milliyetçiliğimiz; Türk milletine olan derin bağlılığımızın ve sevginin verdiği ilham ve cesaretle, var oluşunu anlamlandırmayı ve geleceğini garanti altına almayı temel hedef olarak kabul eder ve bunun için 1 Ak Parti, kendisine gösterilen siyasal destek veya farklı tercihlere bağlı olarak Ak Parti veya AKP olarak kısaltılmaktadır. Parti tüzüğünde Ak Parti olarak kurumsal kayıtlarda yer aldığından dolayı bu kısaltmayı çalışmamızda kullanacağız.

4 1330 her türlü çabayı gerekli görür. Milli birlik ve bütünlük, Tarih, kültür ve inanç temelinde derinliği olmayan yapay farklılıkların ayrıştırıcılığı yerine, zengin ortak değerlerin bütünleştiriciliğini esas alan bir anlayışla, ekonomik ve sosyal birikimlerimizin ortak hedeflere seferber edilmesini milli birlik ve bütünlüğümüzün teminatı saymaktayız. İlkesi milli birliği açıklamaktadır. Parti nin insan haklarına saygı, demokrasi ve hukukun üstünlüğü, sosyal adalet ve türk toplumculuğu gibi betimlemeler temel değer ve ilkeleri arasında yer almaktadır (MHP Tüzüğü, 2009: 16-20). 3. Parti olan Cumhuriyet Halk Partisi nin tüzüğü incelendiğinde; Cumhuriyetçilik, Milliyetçilik, Halkçılık, Devletçilik, Laiklik, Devrimcilik ilkeleri olmak üzere 6 temel ilke vardır. Özgürlük hareketleri, emek mücadelesi ve evrensel dayanışma kaynağı ile sosyal demokrasi yanında insan hakları, hukukun üstünlüğü, özgürlük, eşitlik, dayanışma, barışçı ve adil bir dünya, emeğin yüceliği, sürdürülebilir ve dengeli kalkınma, doğanın ve çevrenin korunması, çoğulcu ve katılımcı demokrasi değerlerine dayanan; kadın erkek eşitliğine inanan; bu değerleri gerçekleştirmeyi hedefleyen; devleti, kişilerin özgürlüklerini ve refahını sağlamaya yönelik bir hizmet aracı olarak kabul eden çağdaş demokratik sol bir siyasal partidir şeklinde tanımlanmaktadır (CHP Tüzüğü, 2016: 7-8). 4. Parti olan Saadet Partisi nin tüzüğü incelendiğinde; partinin amacı Evrensel İnsan Hakları Beyannamesi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ndeki kıstasların, Anayasanın 2. maddesinde yazılı temel niteliklerin, bireysel hak ve hürriyetlerin gerçek manasıyla ve evrensel esaslara uygun olarak uygulanmasına ve ülkemizin maddi ve manevi kalkınmasının Önce Ahlak ve Maneviyat anlayışıyla sağlanmasına gayret gösterir. Milletin huzur, saadet ve özgürlüğünü, refah ve itibarını artırmaya gayret eder. Adaletin mülkün temeli olduğu ilkesi doğrultusunda gerçek bir hukuk devletinin oluşmasını hedefler şeklinde tanımlanmaktadır (Saadet Partisi Tüzüğü, 2015). 25. Dönem Milletvekili Genel Seçimleri sonuçlarında yüksek oy alan partilerin tüzüğü ile oy oranları karşılaştırıldığında bazı değerlendirmelere ulaşılabilir. Adalet ve Kalkınma Partisi, % ( oy) oranı ile ilk sırada yer alması seçmenlerin 2002 yılından beri iktidarda bulunan Ak Partiyi benimsediklerini gösterebilmektedir. Ak Parti li siyasetçiler tarafından muhafazakar demokrat olarak tanımlanan parti Bozkır ilçesinde neredeyse oyların üçte ikisini almıştır. Yine Ak Parti muhafazakar değerler ile küreselleşme, AB sürecini bir arada kaynaştırabildiğini seçim sonuçları ile gösterebilmektedir. Ak Parti nin Milli Selamet, Milli Nizam, Refah ve Saadet Partisi geleneğinin diğer adıyla mukaddesatçı muhafazakarlığ ın bir devamı olduğu bilinmektedir.

5 25. VE 26. DÖNEM MİLLETVEKİLİ GENEL SEÇİMLERİNDE BOZKIR SEÇMENLERİNİN SİYASAL TERCİHLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI 1331 Refah partisinin dağılması sonrasında gelenekçiler ile yenilikçiler olarak iki akım meydana gelmiştir. Yenilikçiler akımı Ak Parti olarak Türk Siyasal Hayatı nda yer edinmiştir. Milliyetçi Harekat Partisi % 17.7 (2819 oy) ile Bozkır ilçesinde ikinci parti olarak yer almıştır. MHP ülkemizin birlik ve bütünlüğüne verdiği önem, Türk Milliyetçiliği nin korunması gibi değerlere sahip oluşu kendisini milliyetçi-muhafazakar bir parti olarak tanımlayabilmektedir. Yine ülke güvenliği ile dış ilişkilerdeki hassasiyet Bozkır seçmeninin Milliyetçi Hareket Partisi ni tercih etmesinin nedenleri arasında sayılabilinir. Dönemsel olarak artan terör olayları da MHP oyları üzerinde etki edebilmektedir. 26. Dönem Millevetkili sonuçları analiz edilirken tekrar değinilecektir. Cumhuriyet Halk Partisi % 9.6 (1528 oy) ile üçüncü parti olarak sıralmada yer almıştır. Partinin tüzüğünde Atatürk İlke ve İnkılaplarına bağlılık sosyal demokrasi, devrimcilik gibi sahip olduğu değerler seçmenlerin yaklaşık yüzde on gibi tercihi üzerinde etkili olabilmiştir. Yine partinin sahip olduğu Türk Siyasal Hayatı ndaki elit-seçkinci ve kadro partisi olma özelliği kendini koruyabilmiştir. Diğer partiler ile özellikle kıyaslandığında parti, kadrocu olma özelliği ile diğerlerinin (catch party) herkesi-yakala partisi özelliği seçim çalışmalarına da yansımaktadır. Saadet Partisi % 3.8 (522 oy) ile dördüncü parti olabilmiştir. Bilindiği üzere parti Refah Partisi nden sonra ortaya çıkan gelenekselcilerin bir araya gelmesiyle oluşturulmuştur. Parti tüzüğünde yer alan ahlak ve maneviyat kavramları seçmenlerin üzerinde minimal etkide bulunabilmiştir. Diğer üç parti mecliste yer alabilirken Saadet Partisi parlamento dışı kalmıştır. İlçe seçim tutunaklarına göre 26. Dönem Bozkır ilçesinde seçime giren partiler sırasıyla; Millet, Vatan, CHP, HAK-PAR, Saadet, DSP, DP, BTP, MHP, HKP, LDP olarak gözükmektedir. Çalışmamız yüksek oy alan ilk dört partiyi analiz edeceğinden bunlar; 1. Parti oy ile Adalet ve Kalkınma Partisi, 2. Parti 2208 oy ile Milliyetçi Hareket Partisi, 3. Parti 1435 oy ile Cumhuriyet Halk Partisi ve 4. Parti 152 oy ile Büyük Birlik Partisi olmuştur(ysk, 2016). 25. Dönem e göre dördüncü parti olan Saadet Partisi yerini Büyük Birlik Partisine bırakmıştır. Büyük Birlik Partisi nin tüzüğünde temel değer ve ilkeler; Atatürk'ün onurlu, tam bağımsızlıkçı çizgisine bağlı; maneviyatçı, demokratik insan hak ve hürriyetlerini evrensel hukuk çerçevesinde benimseyen ve barışçı bir milliyetçilik anlayışına dayalı; hak, hukuk ve meşruiyetten yana bir ülke ve devlet idaresini gaye edinmiştir bunun yanında birlik ve bütünlük içinde gelişmesini ve kerim devlet anlayışı ile hür bir milli iradedir şeklinde betimlemeler görülmektedir. "Milli İktisat Siyaseti" benimsenmiştir. Parti tüzüğünde kendisini

6 1332 manevi ve milli değerler etrafında konumlandırmaya çalışmıştır (BBP Tüzüğü, 2014: 1-2). İki dönem arasındaki oy sayısı ve oranlarının partiler ile ideolojileri bağlamında anlaşılır olması için aşağıdaki tablodan yararlanacağız. Bozkır İlçesi 25. ve 26. Dönem Milletvekili Seçimleri Partiler 1.Adalet ve Kalkınma Partisi 2.Milliyetçi Harekat Partisi 3.Cumhuriyet Halk Partisi 4.Saadet Partisi (26. Dönem 4. Parti) Büyük Birlik Partisi Kaynak: (YSK, 2016). Parti tüzüğünde tanımlı ideolojisi Muhafazakar, liberal, demokrat Milliyetçi muhafazakar Sosyal demokrat, demokratik sol Mukaddesatçı muhafazakar Muhafazakar milliyetçi 25. Dönem Oy Sayısı ve Oranı 26. Dönem Oy Sayısı ve Oranı (66.58) (74.6) Sayı ve oranlarda değişim (+ 8,02) (17.7) (13.31) -611(-4,39) (9.6) (8.65) -93(-0,95) 522 (3.28) 117 (0.71) -405(-2,57) Seçim tutanaklarına göre seçime girilmemiş 152 (0.92) +152 (+0,92) Tablo incelendiğinde ilk üç parti kendi sıralamasını korumaktadır. Ak Parti oy sayısı ve oranlarını artıran tek partidir. Oy hareketlerini kişi bazında değişimi ve yönünü saptamak mümkün olmamakla beraber iki dönemin sahip olduğu şartlar dalgalanmaları açıklayabilir yılının haziran ayı içerinde yapılan Genel Seçimler sonrasında sandıktan çıkan sonuçlar sürpriz oldu Genel Seçimleri sonrasında siyasi partilerden hiçbirisi tek başına hükümet kuracak milletvekili yeterliliğine sahip olmadı. 7 Haziran Seçim Sonuçları sonrasında, koalisyon ihtimalleri gündeme geldi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından mecliste en fazla milletvekiline sahip AK Parti Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu na yetki vermesi sonrasında hükümet kurulma çalışmaları başlatıldı. Ahmet Davutoğlu nun mecliste milletvekili olan siyasi partiler ile yapmış olduğu koalisyon görüşmelerinin sonuç vermemesi sonrasında, meclisten erken seçim kararı çıktı (Ajanshaber, 2015). 25. Dönemde hükümet kurulamayınca tekrar erken seçim kararı alındı. İlçede seçmen tercihlerinin değişimi koalisyon hükümetinin kurulamayışı ve

7 25. VE 26. DÖNEM MİLLETVEKİLİ GENEL SEÇİMLERİNDE BOZKIR SEÇMENLERİNİN SİYASAL TERCİHLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI 1333 yine 2002 öncesi dönemden kalan istikrarsız atmosfere tekrar dönmemek adına seyir izlemiş olabilir. 7 Haziran sonrası Çözüm Süreci nde yaşanan tıkanıklık, PKK nın ülke dışına çıkmayışı tekrar terör olaylarının artmasına neden olmuştur. Muhalefet partilerinin güvenlik konusunda hükümete verdiği destek de oy dalgalanmalarına neden olabilir. Dış politikada Arap Baharı nın estirdiği şiddet olayları ülkemizin güvenlik algısı üzerinde de değişime neden olabilmiştir. 7 Haziran (25. Dönem Milletvekili Seçimleri) sonrası hükümetin kurulamayışı ekonomik dengeler üzerinde de negatif etkiler bırakabilmiştir. Artan faiz oranları ekonomide daralmaya neden olabilmektedir. Piyasalar hükümet istikrarına bağımlı olduğundan enflasyonun artması hane halkları alım gücünü düşürebilmektedir. Beraberinde işsizlik rakamları iki haneli olmaya başlamıştır. 26. Dönem sonuçlarına göre; Saadet Partisi nin sırasını Büyük Birlik Partisi ne bırakması seçmenin ülke birliğini dikkate aldığı şeklinde yorumlanabilir. Ak Parti oylarında sayıca artış olarak gerçekleşmiştir. Bu toplam diğer ilk üç partinin kaybettiği oylardan oy daha fazla gözükmektedir. Ilk dört sırada bulunmayan partilerden de Ak Parti ye doğru bir tercih hareketliliği olduğu söylenebilir. IV. SONUÇ Çalışmamız seçmen tercihlerinin siyasi, sosyolojik, ekonomik olayların etkisi altında şekillendiğini partiler ve oy oranlarının ilişkisinin ortaya çıkarmaktadır. Ülke genelinde 25. Dönem sonrası Adalet ve Kalkınma Partisi tek başına iktidar olmadıysa da 26. Dönem sonuçlarına göre tek başına iktidar olabilmiştir. Ülke genelindeki oylar ile karşılaştırıldığında 26. Dönemde bozkır seçmeni de ülke genelindeki oy tercihleri ile aynı paralelde seyretmiştir. Özellikle önceki koalisyon hükümetleri dönemindeki istikrarsızlıklar 25. Dönem sonrasında seçmen tercihlerini etkileyebilmiştir. Seçmenler soyut kavramlar üzerinde tartışmaktan ziyade somut olgular üzerinde yoğunlaşmaya çalışmaktadır. Koalisyon dönemlerindeki istikrarsızlıklar orta va dar gelirli vatandaşlar üzerinde ağır tahribatlar yapmıştır. Gerek kamuda gerek özel sektörde seri şekilde alınması gereken reform paketleri, Avrupa Birliği süreci, komşularımızla süregelen ilişkiler ve değişen güvenlik algıları, artan teör olayları istikrarlı tek parti iktidarının tercih edilmesinde etken olabilir.

8 1334 KAYNAKÇA Ajanshaber, (1 Kasım 2015) 7 Haziran 2015 Genel Seçim Sonuçları - Hangi Parti Ne Kadar Oy Aldı? (AKP, CHP, MHP, HDP) Erişim Tarihi: AKINCI, A Demokrasi İle Siyasal İstikrar ve Kalkınma Arasındaki İlişki: Türkiye Örneği. Journal of Turkish Studies, 10(Volume 10 Issue 10), Ak Parti (Adalet ve Kalkınma Partisi) (2016) Akparti Tüzüğü Erişim: BBP (Büyük Birlik Partisi) (2014) BBP Tüzüğü Erişim: CHP (Cumhuriyet Halk Partisi) (2016) CHP Tüzüğü Erişim: MHP (Milliyetçi Hareket Partisi) (2009) MHP Parti Tüzüğü Erişim: SP (Saadet Partisi) (2015) SP Parti Tüzüğü Erişim: Ysk (Yüksek Seçim Kurulu) Dönem Milletvekili Genel Seçimi Sandik Sonuçlari, Erişim Adresi: Erişim Tarihi: