TÜRKİYE NİN KIŞ OLİMPİYATLARINA MUHTEMEL ADAYLIĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ (ERZURUM ÖRNEĞİ) Yeşim SONGÜN

Transkript

1 TÜRKİYE NİN KIŞ OLİMPİYATLARINA MUHTEMEL ADAYLIĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ (ERZURUM ÖRNEĞİ) Yeşim SONGÜN Yüksek Lisans Tezi Spor Yönetimi Ana Bilim Dalı Yrd. Doç. Dr. Dursun KATKAT 2013 Her Hakkı Saklıdır

2 ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ SPOR YÖNETİMİ ANABİLİM DALI Yeşim SONGÜN TÜRKİYE NİN KIŞ OLİMPİYATLARINA MUHTEMEL ADAYLIĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ (ERZURUM ÖRNEĞİ) YÜKSEK LİSANS TEZİ TEZ YÖNETİCİSİ Yrd. Doç. Dr. Dursun KATKAT ERZURUM-2013

3 T.C. ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TEZ BEYAN FORMU 15/07/2013 SOSYAL BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE BİLDİRİM Atatürk Üniversitesi Lisansüstü Eğitim-Öğretim ve Sınav Yönetmeliğine göre hazırlamış olduğum TÜRKİYE NİN KIŞ OLİMPİYATLARINA MUHTEMEL ADAYLIĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ (ERZURUM ÖRNEĞİ) adlı eser-metin tamamen kendi çalışmam olduğunu ve her alıntıya kaynak gösterdiğimi taahhüt eder, eser-metin kağıt ve elektronik kopyalarının Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü arşivlerinde aşağıda belirttiğim koşullarda saklanmasına izin verdiğimi onaylarım: Lisansüstü Eğitim-Öğretim yönetmeliğinin ilgili maddeleri uyarınca gereğinin yapılmasını arz ederim. açılabilir. 3 yıl süreyle erişime açılmasını istemiyorum. Bu sürenin sonunda uzatma için başvuruda bulunmadığım takdirde, tezimin/raporumun tamamı her yerden erişime açılabilir. 15/07/2013 Yeşim SONGÜN

4 T.C. ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TEZ KABUL TUTANAĞI SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE Yrd. Doç. Dr. Dursun KATKAT danışmanlığında, Yeşim SONGÜN tarafından hazırlanan bu çalışma.. / /. tarihinde aşağıdaki jüri tarafından Spor Yönetimi Anabilim Dalı nda Yüksek Lisans Tezi olarak kabul edilmiştir. Başkan :.. İmza:.. Jüri Üyesi :.. Jüri Üyesi :.. İmza:.. İmza:.. Yukarıdaki imzalar adı geçen öğretim üyelerine aittir. /.. /.. Prof. Dr. Mustafa YILDIRIM Enstitü Müdürü

5 I İÇİNDEKİLER ÖZET... V ABSTRACT... VI KISALTMALAR VE SİMGELER DİZİNİ... VII TABLOLAR DİZİNİ... VIII ÖNSÖZ... IX GİRİŞ... 1 BİRİNCİ BÖLÜM MODERN OLİMPİYAT OYUNLARI HAKKINDA GENEL BİLGİLER 1.1. MODERN OLİMPİK HAREKETİN DOĞUŞU MODERN OLİMPİYAT OYUNLARININ AMAÇLARI MODERN OLİMPİYAT OYUNLARININ TEMEL İLKELERİ MODERN OLİMPİYAT İLE İLGİLİ KURUMLAR Uluslararası Olimpiyat Komitesi IOC nin Yapısındaki Değişiklikler Mali Kaynakları Uluslararası Spor Federasyonları (ISF) Milli Olimpiyat Komiteleri (NOCs) Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi OLİMPİK ANTLAŞMA BÖLÜMLERİ Temel İlkeler Olimpik Kentin Seçimi Olimpiyat Oyunları Üzerindeki Haklar ADAYLIK DOSYASI İÇİN IOC NİN CEVAP İSTEDİĞİ SORULAR Ülke ve Uluslararası Koşullar Aday Kent Ülke ye Giriş ve Gümrük Mevzuatı İklim ve Çevre Sorunları Güvenlik Sağlık... 27

6 II Olimpik Köy Barındırma (Olimpik köy dışında) Ulaştırma Olimpiyat Oyunları Programı Ödül Verme İşlemleri Kültürel Program ve Gençlik Kampı Basın Telekomünikasyon Finans Eğitim ve Spor Yasal Konular OLİMPİYAT OYUNLARININ KUTLANMASI, DÜZENLENMESİ VE İDARESİ Olimpiyat Oyunlarının Kutlanması Ev Sahibi Şehrin Seçilmesi Olimpiyat Oyunlarının Konumu, Yerleri ve Tesisleri Organizasyon Komitesi Yükümlülükler - Olimpiyat Organizasyonunun Geri Alınması Olimpiyat Oyunları Koordinasyon Komisyonu - NOC leri ve OCOG Arasında İrtibat Misyon Şefleri Ataşeler OLİMPİYAT OYUNLARINA KATILIM Katılım Yönetmeliği Sporcuların Milliyeti Yaş Sınırı Dünya Anti-Doping Yönetmeliği Davetler ve Girişler Gençlik Kampı Olimpiyat Oyunlarının Medya Kapsamı Olimpiyat Oyunlarına İlişkin Yayınlar Reklamlar, Gösteriler, Propaganda... 47

7 III Protokol Olimpik Kimlik ve Akreditasyon Kartı - İlişkin haklar Olimpiyat Bayrağının Kullanımı Olimpiyat Ateşinin Kullanımı Açılış ve Kapanış Törenleri Zafer, Madalyalar ve Diplomalar İçin Yapılan Törenler Şeref Listesi Önlemler ve Yaptırımlar IOC Kararlarına İtiraz İhtilafların Çözülmesi İKİNCİ BÖLÜM MATERYAL VE YÖNTEM 2.1. MATERYAL VE YÖNTEM ÜÇÜNCÜ BÖLÜM BULGULAR YAZ OLİMPİYATLARI Sydney Yaz Olimpiyatları Sydney Yaz Olimpiyatları Sayısal Verileri Sydney Olimpiyat Tesisleri Atina Yaz Olimpiyatları Atina Yaz Olimpiyatları Sayısal Verileri Atina Olimpiyat Tesisleri Pekin Yaz Olimpiyatları Pekin Yaz Olimpiyatları Sayısal Verileri Pekin Olimpiyat Tesisleri Londra Yaz Olimpiyatları Yaz Olimpiyatları Sayısal Verileri Yaz Olimpiyatları Tesisleri KIŞ OLİMPİYATLARI ve ERZURUM ÜNİVERSİTELER ARASI KIŞ OYUNLARI... 86

8 IV Salt Lake City Kış Olimpiyatları Salt Lake City Kış Olimpiyatları Sayısal Verileri Salt Lake City Kış Olimpiyatları Tesisleri Torino Kış Olimpiyatları Torino Kış Olimpiyatları Sayısal Verileri Torino Kış Olimpiyatları Tesisleri Vancouver Kış Olimpiyatları Vancouver Kış Olimpiyatları Sayısal Verileri Vancouver Kış Olimpiyatları Tesisleri Erzurum Üniversitelerarası Kış Oyunları Universiade Sayısal Verileri Universiade Tesisleri TARTIŞMA, SONUÇ ve ÖNERİLER KAYNAKÇA ÖZGEÇMİŞ

9 V ÖZET YÜKSEK LİSANS TEZİ TÜRKİYE NİN KIŞ OLİMPİYATLARINA MUHTEMEL ADAYLIĞININ DEĞERLENDİRİLMESİ (ERZURUM ÖRNEĞİ) Yeşim SONGÜN Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Dursun KATKAT 2013, 124 sayfa Jüri: Yrd. Doç. Dr. Dursun KATKAT (Danışman) Doç. Dr. Murat KALDIRIMCI Yrd. Doç. Dr. Yunus ÖZTAŞYONAR Bu çalışmanın amacı, modern olimpiyatları organizasyonel açıdan değerlendirmek, mali açıdan analizlerini yapmak ve tesisler bakımından değerlendirmesini yaparak ülkemizde yapılacak bir Olimpiyat için gerekli somut veriler elde etmektir. Bu bağlamda 2000 yılından buyana düzenlenen Yaz ve Kış Olimpiyatları çalışmaya dâhil edilmiştir. Bu Olimpiyatların yapılabilmesi için gerekli tesisler ve finans kaynaklarının değerlendirilmesi yapılarak Türkiye de yapılacak bir Olimpiyatın ülke ekonomisine getirileri veya götürüleri proaktif bir yaklaşımla tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın sonucunda Yaz Olimpiyatlarını düzenleme maliyetlerinden çok daha az maliyetlerle Kış Olimpiyatının yapılabileceği ve adaylık sürecinde düzenleme hakkını ülkemize verilmesinin daha kolay olabileceği sonuçlarına varılmıştır. Gerekli alt yapı çalışmaları, tesis yapılanmaları ve yatırım eksiklikleri giderilse de Yaz Olimpiyatlarının maddi boyutunun çok fazla olduğu görülmektedir. Araştırmalarda Kış Olimpiyatlarının daha düşük miktarlarda ve daha az sayıda tesislerle yapılabileceği görülmüştür. Erzurum Universiade a ev sahipliği yaptığı için çoğu tesisinin hazır olduğu görülmektedir. Gerekli alt yapı çalışmaları ile beraber Erzurum un Kış Olimpiyatları adaylık sürecinin olumlu sonuçlanabileceği sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Olimpiyat Oyunları, Tesisler, Spor Ekonomisi.

10 VI ABSTRACT MASTER S THESIS EVALUATION OF TURKEY'S POSSIBLE CANDIDATESHIP FOR THE WINTER OLYMPIC GAMES (A CASE STUDY OF ERZURUM) Yeşim SONGÜN Advisor: Assist. Prof. Dr. Dursun KATKAT 2013, Page: 124 Jury: Assist. Prof. Dursun KATKAT (Advisor) Assoc. Prof. Dr. Murat KALDIRIMCI Assist. Prof. Yunus ÖZTAŞYONAR The purpose of this study is to gather data required for a possible Olympiads to be held in our country by assessing modern Olympics in terms of organization, making financial analyses, and carrying out assessments in terms of facilities. Regarding this, Summer and Winter Olympic Games organized since 2000 were included in this study. Through assessing the required facilities and financial sources for these Olympic Games, contributions and the disadvantages of a possible Olympiad in Turkey for the country s economy were tried to be determined with a proactive approach. As a result of this study, it was found out that it is possible to organize Winter Olympic Games with a much lower cost than Summer Olympic Games and it might be easier for our country to get the right to host in the nomination process. It was noted that Summer Olympic Games has a high cost even though required infrastructure works, facility constructions, and investment problems are solved. It was pointed out in studies that it is possible to organize Winter Olympic Games with less facilities and a lower cost. It can be observed that since Erzurum it hosted Universiad, many facilities are already present. Therefore, it was concluded that with the completion of required infrastructure works, Erzurum s nomination for the Winter Olympic Games might end positively. Key Words: Olympic Games, Facilities, Sports Economy.

11 VII KISALTMALAR DİZİNİ CAS : Spor Tahkim Mahkemesi D.P.T : Devlet Planlama Teşkilatı ESPY : Spor Performans Yıllık Ödülü FISU : Uluslararası Üniversite Spor Federasyonu GSMG : Gayri Safi Milli Gelir IBC : Uluslararası Yayın Merkezi IFS : Uluslararası Spor Federasyonları IOC : Uluslararası Olimpiyat Komitesi IPC : Uluslararası Paralimpik Komitesi MEGEP : Meslekî Eğitim ve Öğretim Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi NOC : Ulusal Olimpiyat Komitesi OCOG : Olimpik Oyunlar Organizasyon Komitesi SACPAN : Pasifik Kuzeybatı Güney Asya Konferansı SGM : Spor Genel Müdürlüğü SLOC : Salt Lake City Organizasyon Komitesi SOCOG : Sydney Organizasyon Komitesi TASKK : Türkiye Amatör Spor Kulüpleri Konfederasyonu TMOK : Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi TRT : Türkiye Radyo Televizyon Kurumu TUIK : Türkiye İstatistik Kurumu U. S. F. S. A : Fransız Spor Atletleri Birliği UNESCO : Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü VIP : Çok Önemli Kişi YÖK : Yüksek Öğretim Kurumu

12 VIII TABLOLAR DİZİNİ Tablo Yaz Olimpiyatları Oylama Sonuçları Tablo Yaz Olimpiyatları Tablo Yaz Olimpiyatları Maliyeti Tablo Yaz Olimpiyatları Ana Seçim - Oylama Sonuçları Tablo Yaz Olimpiyatları Tablo Yaz Olimpiyatları Maliyeti Tablo Yaz Olimpiyatları Ana Seçim - Oylama Sonuçları Tablo Yaz Olimpiyatları Tablo Yaz Olimpiyatları Maliyeti Tablo Londra Yaz Olimpiyatları Ana Seçim - Oylama Sonuçları Tablo Yaz Olimpiyatları Tablo Kış Olimpiyatları Ana Seçim - Oylama Sonuçları Tablo Kış Olimpiyatları Tablo Kış Olimpiyatları Maliyeti Tablo Kış Olimpiyatları Ana Seçim - Oylama Sonuçları Tablo Kış Olimpiyatları Tablo Kış Olimpiyatları Maliyeti Tablo Kış Olimpiyatları Ana Seçim - Oylama Sonuçları Tablo Kış Olimpiyatları Tablo Kış Oyunları

13 IX ÖNSÖZ M.Ö. 776 yılında Atina da başlayan ve M.S. 392 yılına kadar devam eden Olimpiyatların birinci döneminde, site devletleri arasında barışı sağlamak ve Yunanlıların tanrılarını anmak için düzenledikleri Antik Olimpiyatlar, siyasi nedenlerle sekteye uğramıştır. Ancak Oyunlar, 1896 yılında Fransız Baronu Pierre de Coubertin in büyük çalışmaları sonucu yeniden modern bir şekilde düzenlenmeye başlamış ve günümüze kadar devam etmiştir. Coubertin in kurmuş olduğu Modern Olimpiyat Oyunları, tüm dünya ülkelerinin kaynaşmasına ve barışa büyük hizmetler vererek dünyanın en büyük organizasyonu haline gelmiştir. Yapılan çalışmada, Modern Olimpiyatlar Çeşitli Açılardan analizleri yapılmış ve tesisler bakımından değerlendirmesini yapılarak ülkemizde yapılacak bir Olimpiyat için gerekli somut veriler elde edilmiştir. Bu bağlamda 2000 yılından buyana düzenlenen Yaz ve Kış Olimpiyatları çalışmaya dâhil edilmiştir. Bu Olimpiyatların yapılabilmesi için gerekli tesisler ve finans kaynaklarının değerlendirilmesi yapılarak Türkiye de yapılacak bir Olimpiyatın ülke ekonomisine getirileri veya götürüleri proaktif bir yaklaşımla tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın sonucunda Yaz Olimpiyatlarını düzenleme maliyetlerinden çok daha az maliyetlerle Kış Olimpiyatının yapılabileceği ve adaylık sürecinde düzenleme hakkını ülkemize verilmesinin daha kolay olabileceği sonuçlarına varılmıştır. Bütün hayatım boyunca yanımda olup sıcaklıklarını her zaman hissettiğim canım aileme, çalışmamın başlangıcından bitimine kadar yardımlarını esirgemeyen çalışma arkadaşlarım, dostlarım ve moral kaynağım ev arkadaşım Tülay YOLCU KORÇUM a, yanımda olduklarını bilerek huzur bulduğum kıymetlilerime, son olarak da benden yardımlarını, desteğini, sabrını ve bilgisini esirgemeyen değerli hocam Yrd. Doç. Dr. Dursun KATKAT a teşekkürü bir borç bilirim. Erzurum Yeşim SONGÜN

14 1 GİRİŞ Günümüzde en büyük spor organizasyonu olarak kabul edilen Olimpiyatlar, ülke ve kentlere büyük ekonomik katkılar sağlamaktadır. Olimpiyatlar tüm dünya milletlerini birleştirmenin yanında, sporun evrensel özelliğini ve olimpizm düşüncesini insanlara aşılamaktadır. Bu oyunlara katılan ülkelerin hem politik, sosyal, ekonomik yönden menfaat sağlamaları hem de sporun evrenselliği boyutunda uluslararası platformlarda boy göstermeleri açısından, oyunlar dünyanın en büyük spor organizasyonu olma özelliği taşır. Düzenleyen ülkelerin tesislerinin modernizasyonu yanında, büyük maddi girdiler sağlayan oyunları alabilmek için ülkeler kıyasıya bir çekişme içerisine girmişlerdir. Dünya ticaretinin önde gelen firmaları dahi tüm dikkatlerini bu organizasyon üzerinde toplamıştır (Seçilmiş, 2004). Dünya ülkelerinin ilgisini çeken bu oyunlar sayesinde, zaman içinde sporda örgütsel yapılar oluşmuştur. Bu spor örgütlenmesi ve hizmetlerin halka ulaştırılması, oyunların düzenlendiği birçok ülkede genellikle kamu hizmeti olarak yürütülmektedir. Kuşkusuz tarihi süreç içerisinde devletin yerine getirmek zorunda olduğu ve olimpiyat kriterleri içinde bulunan; sağlık, güvenlik, tesis yenileme vb. görevler ülkeler açısından sürekli değişim ve gelişimin öncüsü olmuştur. Birçok örgütte olduğu gibi spor örgütlerinde de kendini gösteren bu değişimler, ülkelerin benimsedikleri siyasi ve ekonomik sistemlere bağlı olarak gerçekleşebildiği gibi, çağın getirdiği yeni ihtiyaçlara paralel olarak da şekillenmektedir (Devecioğlu, 2004). Doğal olarak modern dünyanın bütün ekonomik ve sosyal değişmeleri spor örgütünde ve büyük organizasyon olarak adlandırdığımız olimpik oyunlarda da görülmektedir. Modern Olimpiyatların kurucusu olan Baron Pierre de Coubertin, gençliğin spor yoluyla eğitilmesi gereği üzerinde durmuş ve böyle bir sistemde yetiştirilmiş olan gençlerin daha sağlıklı bir neslin parçası olabileceğini tahmin etmişti. Sporun milletlerarası olduğunu ve bu düzeyde yarışmaların yapılması gerekliliğini savunduğunda yabancı hayranlığı duyduğu gerekçesiyle Fransız milliyetçilerinin tepkisiyle karşılaşmıştır (Karaküçük, 1988). Coubertin in temel hedefi; gerileyen Fransız ulusunun kaderini güçlü karakterlerle ve kişilerle geliştirerek, gençliğin dayanma gücüne rekabet ruhu ve atletik katılım sayesinde destek olmaktı. Aynı zamanda Coubertin insanlar arasında var olan

15 2 gerilimlerin ve düşmanlıkların rekabet ruhu sayesinde azalabileceğine inanıyordu (Keskin, 2007) yılında Sorbonne da 2000 davetlinin katıldığı bir toplantıda yeniden canlandırılması planlanan Olimpiyatların temel ilkeleri belirlendi. Bu ilkeler; Olimpiyatlar, eskiden olduğu gibi, her dört yılda bir yapılacaktır. Olimpiyatlar, Antik Yunan da olduğunun aksine, tüm dünya sporcularına açık olacak ve yarışma programı günün sporlarını içerecektir. Yarışmalarda sadece büyükler yer alacaktır. Amatörlük kuralları kesinlikle uygulanacaktır. Olimpiyat organizasyonu gezici olacak ve her Olimpiyat başka bir ülkede yapılacaktır. Bu komitenin başkanı Baron Pierre de Coubertin olacaktır (Seçilmiş, 2004). Temel ilkelerin uygulanması ve oyunların düzenlenmesi amacı ile 23 Haziran 1894 yılında Pierre de Coubertin önderliğinde Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) kurulmuştur. Komitenin merkezi İsviçre nin Lozan kentindedir Atina Olimpiyatlarından 2004 yılına kadar her dört yılda bir olimpiyatlar düzenlenmiş bazıları ise savaşlar nedeniyle yapılamamıştır. Başlangıçta amatörlük çerçevesinde gezici olarak ve dünya barışını korumak amacıyla yapılan bu şölenler özellikle 1984 Los Angeles Olimpiyatlarında ev sahibi şehrin elde ettiği gelir ile tüm ülkelerin dikkatini çekmiş, ülkeler ayrıca tanıtım yapabilmek ve politik alanda da söz sahibi olabilmek amacıyla olimpiyatları düzenleyebilmek için kıyasıya bir mücadeleye girmişlerdir. Yapılan çalışmada; 2000 yılından beri düzenlenen oyunları organizasyonel açıdan ve tesis bakımından değerlendirilmiş, mali açıdan analizleri yapılmıştır. Bu sayede ülkemizde yapılacak bir olimpiyat için gerekli somut veriler elde edilmeye çalışılmıştır. Olimpiyatlara ev sahipliği yapacak şehrin seçiminde belirlenen kriterlerin neler olduğu belirlenmiştir. Yaz ve Kış Olimpiyatları çeşitli açılardan kıyaslanarak ülkemizin Kış Olimpiyatlarına adaylık sürecinin Yaz Olimpiyatları adaylığına göre daha olumlu geçebileceği düşünülmektedir. Ancak araştırmanın kısa vadedeki en büyük önemi bu

16 3 konuda çalışmak isteyen diğer araştırmacılara bir yol açmasıdır. Bununla birlikte YÖK katalog tarama sonuçlarında Olimpiyatları bu açılardan inceleyen yeterli sayıda yüksek lisans veya doktora tezine rastlanmamış olması araştırmanın önemini daha da artırmaktadır.

17 4 BİRİNCİ BÖLÜM MODERN OLİMPİYAT OYUNLARI HAKKINDA GENEL BİLGİLER 1.1. MODERN OLİMPİK HAREKETİN DOĞUŞU Modern Olimpiyatların mimarı olan Coubertin 1 Ocak 1863 te Paris te doğdu yılında, Fransa nın Sedan da Prusya ya yenilmesinden sonra II. Napolyon yıkılmış ve monarşi yerini Cumhuriyete bırakmıştır. Coubertin e göre Fransa nın düştüğü bu kaosun sebebi fosilleşmiş eğitim sistemiydi. Ona göre eğitim sistemi değişmeliydi. Fransız gencinin; güçlü, cesur, kuvvetli, karakterli, kişilikli, ahlaklı ve inançlarını sağlamlaştıran yeni bir eğitim sistemine ihtiyacı olduğunu düşünen Coubertin, eğitimci olmaya karar verdi. Meslek olarak eğitimciliği seçen Coubertin, İngiltere ve Amerika ya giderek bu ülkelerin eğitim sistemlerini inceledi. Bu incelemeleri sırasında Anglo- Sakson eğitim sistemine reform yapan Thomas Amold un fikirlerinden yararlandı. Çalışmaları sırasında takım sporlarının gençliğin benliğini bulmasında etkili olduğunu gözlemledi. Coubertin artık eğitimciliğinin yanında sporu yeni bir uğraş alanı olarak seçmişti (TMOK, 1998). Coubertin İngiltere ve Amerika ya yaptığı gezilerinin dönüşünde Atletizm ve Atletik Sporlar isimli dergileri çıkartmaya başladı. Daha sonra Fransa da Racing kulübü ve Atletizm ve Cemiyet derneklerini yönetmek üzere U. S. F. S. A (Union des Societes François Spor Atlaletiquel) yani Atletik Spor Kulüpleri Birliği ismiyle kurulan teşkilatın genel sekreteri oldu. Çalışmalarını hızlandıran ve geliştiren Coubertin, artık sporu yalnız Fransa için değil, tüm dünya için düşünüyordu. Olimpiyatların dünya barışının temeli olduğunu düşünen Coubertin, eski Olimpia Oyunlarını yeniden canlandırarak modern şartlara adapte etme fikrini araştırmıştır. Böyle düşünmesinin sebebi, gözündeki erdemlerin kaybolmuş veya hızla ölüyor olmasıydı (ESPY, 1990). Coubertin in temel hedefi; gerileyen Fransız ulusunun kaderini güçlü karakterlerle ve şahsiyetlerle geliştirerek, gençliğin dayanma gücüne rekabet ruhu ve atletik katılım sayesinde destek olmaktı. Aynı zamanda Coubertin insanlar arasında var olan gerilimlerin ve düşmanlıkların rekabet ruhu sayesinde azaltılabileceğine inanıyordu. O, Dünya Uluslarının oyunlara barışla ve sükûnetle katılmasını, ancak oyun sahasında yarışmadan ziyade şiddetli karşılaşmaların olmasını planlıyordu (Keskin, 2007).

18 5 Coubertin sporu şöyle tanımlıyordu: İsteyerek, arzu ederek, kurallara uyarak, muhtemel bazı riskleri de göze alarak ve daima daha ileri gitmek üzere yapılan adil çalışmalardır. Bu çalışmalar; cesareti, iradeyi, sebatı, soğukkanlılığı, dayanıklılığı, aynı zamanda ahlakı geliştirmektedir. Coubertin in yakın bir arkadaşı olan Rahip Didon, öğretmenlik yaptığı okulun kulüp bayrağına CITIUS, ALTIUS, FORTIUS (Daha Süratli, Daha Yükseğe, Daha Kuvvetli) ibaresini yazdırmıştı. Coubertin de spor için bu ibareyi benimsedi ve her tarafa yaydı (TMOK, 1998). USFSA nın beşinci kuruluş yıldönümü olan 25 Kasım 1992 tarihinde yapılan toplantıda o güne kadar kafasında olgunlaştırdığı düşüncelerini Modern dünyamda beden eğitimi konulu konuşmasında dile getirdi. Bu toplantıda ilk defa, olimpik oyunlardan bahseden Coubertin, konuşmasını şöyle bitiriyordu: Savaşların ortadan kalkacağını söyleyenlere ütopist diyoruz. Bazıları harp ihtimallerinin azalacağından bahsediyor, bunda ben ütopya görmüyorum. Telgraf, telefon, ilmi araştırmalar, beynelmilel sergiler ve kongreler diplomatik münasebetlerden daha fazla sulha yardımcı oluyorlar. Ümit ediyorum ki atletizm bunun daha fazlasını yapacaktır. Sportif temaslar, yaşlı Avrupa nın örf ve adetleri arasına girerse, sulh yeni ve büyük bir destek bulacaktır. Bana yardım edin, olimpik oyunları yaşatalım. Yapılan bu konuşma fazla anlaşılmadığı gibi taraftar da bulamadı (TMOK, 1985). Coubertin bu toplantı sonucu yılmadı. Fransa ve diğer ülkelerdeki spor teşkilatlarına sürekli mektuplar gönderdi. Bu mektuplar, 1894 yılının Haziran ayının ortasında Sorbenda da yapılacak olan İnternational Athletic Congress adlı toplantıya davet niteliğindeydi. Coubertin büyük bombasını patlatmak için tüm hazırlıklarını yapıyordu. Beklenen gün geldi ve 16 Haziran 1894 de 37 spor kuruluşunu temsilen 78 kişi ve 9 ülkeden 20 delegenin de bulunduğu 2000 i aşkın davetli ve dinleyici, Coubertin in organize ettiği İnternational Ahtletic Congress de buluştu. Bu kurulda, amatörlüğün ve olimpiyatların yeniden canlandırılması konuları işlendi. Olimpis diye adlandırılan 2. komitenin başında Yunanlı Demitros Vikelas ve üyeler arasında da Amerikalı Dr. William M. Sloane vardı (Koryürek, 1996). Coubertin bu kurulda şöyle diyordu. Beşeriyetin noksanlıkları, Olimpiya daki atleti, Roma sirkindeki gladyatör haline getirmektedir. Bunu önlememiz gerekmektedir.

19 6 Bazı ülkelerin kendi başlarına sportif kurallar yapmaları kâfi değildir. Uluslararası ortak kural bulmalıyız. İşte dört yılda bir yapılacak olimpiyatlar ile saf, temiz ve yüksek düzeyde sportif yarışmalar bize bu imkânı verecektir. Coubertin Olimpiyatların yeniden başlatılması konusundaki sözlerine şu şekilde devam etti; Modern dünyamızda sporculara düşen eğitici rollerin daha mükemmel bir biçimde yerine getirmelerini sağlamak üzere, sporları kuvvetlendirmek ve yüceltmek, onların özerkliğini ve devamlılığını sağlamak, cemiyet hayatı için lüzumlu olan atlet bireyinin adil faaliyetine şan ve şeref kazandırmak, toplum heyecanını yaşatmak, toplumu galeyana getirmek, ideal rekabeti canlandırmak için olimpiyatlar başlatılmaktadır (TMOK, 1985). Coubertin in 23 Haziran 1894 yılındaki bu konuşmasından sonra olimpiyatların yeniden başlatılması kararı alkışlar ve oy birliğiyle kabul edildi. Rahip Didon un formülü Olimpizmin ilk resmi sembolü oldu. Olimpiyatların yeniden başlatılması kararı ile birlikte, Coubertin in toplantıdan bir hafta önce Revue Paris Dergisi nde yayınlanan bir makalesinde belirttiği şu ilkeler de kongrede kabul edilmiştir; Olimpiyatlar, eskiden olduğu gibi, her dört yılda bir yapılacaktır. Olimpiyatlar, Antik Yunan da olduğunun aksine, tüm dünya sporcularına açık olacak ve yarışma programı günün sporlarını içerecektir. Yarışmalarda sadece büyükler yer alacaktır. Amatörlük kuralları kesinlikle uygulanacaktır. Olimpiyat organizasyonu gezici olacak ve her Olimpiyat başka bir ülkede yapılacaktır. Kongrenin bu kararları almasından sonra Coubertin, Vikelas, Sloane ve birkaç kişiden oluşan, ilk Uluslararası Olimpiyat Komitesi kuruldu. Bu komitenin ilk aldığı karar I. Olimpiyat Oyunları nın 1876 da Atina da yapılması oldu (Koryürek, 1996). Birincisi 1876 da Atina da yapılan ve her dört yılda bir dünyanın değişik şehirlerinde düzenlenmeye devam eden olimpiyatlar ile düşlerinin gerçekleştiğini gören Baron Pierre de Coubertin, 1925 yılına kadar sürdürdüğü başkanlığından kendi isteğiyle istifa ettikten sonra daha önce yaptığı pedagojik konulardaki çalışmalarına devam

20 7 etmiştir. Mali sıkıntıya düşen Coubertin, 1925 yılından sonra yapılan hiçbir olimpiyat oyununa katılamamıştır. Teklif edilen maddi yardımları kabul etmeyecek kadar onurlu ve idealist olan Baron Pierre de Coubertin, 2 Eylül 1937 yılında Cenevre de vefat etmiştir. Vasiyeti üzerine kabri, Yunanistan daki Olimpiyatların ilk yapıldığı bölgede bulunan Zeus tapınağı içinde toprağa verilmiştir. Genel olarak bir düşüncenin nasıl ve neden doğduğunu bilmek zordur. Olimpiyatların tekrar canlandırılması fikri geçici bir heves değildi. Bu mantığın en son noktaya ulaştığı büyük bir hareketti. 19.Yüzyıl, fiziksel egzersizlerin her yerde canlandığı bir dönemdi. Bu hareketin başarıya ulaşmasının bir sebebi de aynı dönemde demir yolu ve telgraf gibi insanların hayatını kolaylaştıran ve birbirleriyle kaynaşmalarını sağlayan icatların gerçekleşmesiydi. Böylece insanlar kendilerini diğerleriyle karşılaştırma fırsatı buldular. Birisinin ulaştığına diğeri de çaba gösterdi. Evrensel sergiler bir yerde toplandı, çok uzak ülkelerin ürünleri de buralara getirilip sergilendi. Edebi ve bilimsel kongreler düzenlendi. Olimpiyat Oyunları nın tekrar canlandırılması için şartların uygun olması ve insanın yaradılışında var olan rekabet ruhu, olimpik hareketin doğmasını ve gelişmesini kolaylaştırmıştır (Keskin, 2007). Modern Olimpiyatların canlandırıldığı yıl olan 1894 yılında alınan prensip kararlarına göre; Olimpiyatlar her dört yılda bir yapılacak ve Olimpiyat organizasyonu gezici olarak her Olimpiyat başka bir ülkede yapılacaktı. Yunanlıların, Antik Olimpiyatlarda olduğu gibi, Modern Olimpiyatların da her dört yılda bir Atina'da yapılması istekleri sonucu 1906 yılında Atina da Ara Olimpiyatlar adı altında oyunların düzenlenmesi, IOC'nin oyunları her dört yılda bir düzenleme prensibine ters düşmüştür. Yine, oyunların ikişer defa Almanya, Avustralya, Fransa ve Japonya da üç defa İngiltere ve 2004 Olimpiyatlarını düzenleme hakkının Yunanistan a verilmesi ve dört defa da Amerika da yapılmasıyla Olimpiyatların her dört yılda bir gezici olarak başka bir yerde düzenleme ilkesine uyulmamıştır (Özdilek, 1998) MODERN OLİMPİYAT OYUNLARININ AMAÇLARI Modern Olimpiyatlar insanoğlunun idealleri ve yaşaması gereken gerçekler arasındaki mücadeleyi simgeler. Baron Pierre De Coubertin, fiziksel egzersizler

21 8 doğrultusunda yapılan oyunların vücutla aklın sessizliğinin müsabakası mahiyetinde olması gerektiğini savunmuş ve bunun için çalışmıştır. Olimpiyatları dünya barışının temeli olarak gören Coubertin in böyle düşünmesinin sebebi, eskiden var olan erdemlerin o günlerde kaybolmuş olmasıydı. Coubertin, insanlar arasında var olan gerilimlerin ve düşmanlıkların atletik rekabet ruhu sayesinde azaltılabileceğine inandı. İnsanoğlunun ıslahı için evrensel bir akit olarak benimsenen Modern Olimpiyatların düzenlenmesindeki amaçları su şekilde sıralayabiliriz: Spor yapmanın amacının, insanın bedensel olduğu kadar beyinsel gelişiminde de katkısı olduğunu anlatmak. Daha iyi ve barışçı bir dünya için, gençlerin spor yoluyla birbirini anlamaları ve dost olmaları imkânlarını sağlamak. Uluslararası evrensel bir iyi niyet ortamı oluşturmak ve geliştirmek amacı ile Olimpizm prensiplerini dünyaya yaymak. Dünyanın dört köşesindeki sporcu gençliği, Olimpiyat oyunları dediğimiz büyük spor şöleninde bir araya getirmek (Trt.Radyo.Net, 2013) MODERN OLİMPİYAT OYUNLARININ TEMEL İLKELERİ Olimpizm bir yaşam felsefesidir. Bedene, iradeye ve zihne özgü nitelikleri yücelterek dengeli bir biçimde bütünleştirir. Olimpizm, sporu kültür ve eğitimle kaynaştır. Mücadele etmenin eğitsel değerine ve evrensel temel ahlak ilkelerine saygının verdiği mutluluğa dayalı bir yaşam biçimi oluşturur. Olimpizm in amacı; sporun, her yerde uyumlu insan gelişimine hizmet etmesini sağlamak ve bu yolla insan saygınlığını titizlikle koruyan, barışçıl bir toplumun oluşturulmasında özendirici rol oynamaktadır. Olimpik hareket, bu amacı geliştirmek için olanaklarının elverdiği ölçüde tek başına ya da başka örgütlerle işbirliği içinde barışı yaygınlaştırmaya yönelik eylemlerde bulunur. Uluslararası Olimpiyat Komitesi nin önderlik ettiği Olimpik hareket, çağdaş Olimpizm düşüncesinden kaynaklanır(olympic.org, 2013). Olimpik hareket, Olimpik antlaşmayı rehber olarak benimseyen örgütleri, sporcuları ve diğer kişileri Uluslararası Olimpiyat Komitesi nin yüce otoritesi altında

22 9 toplar. Olimpik hareketin içinde yer almak Uluslararası Olimpiyat Komitesi nce tanınma koşullarına bağlıdır. Sporun düzenlenme ve yönetiminde bağımsız spor örgütleri olarak tanınmış kuruluşların denetimi zorunludur. Olimpik Hareket in amacı, dünya barışına ve daha iyi bir dünyanın oluşmasına katkıda bulunmak üzere, gençliği hiçbir ayrım gözetmeden ve birbirini anlamayı, dostluk, dayanışma ve Fair Play anlayışını gerektiren Olimpiyat ruhu içinde spor ile eğitmektir. İç içe geçmiş beş halkayla simgelenen Olimpik Hareket in etkinliği evrensel ve kalıcıdır. Bu halkalar beş kıtayı kucaklar. Bütün dünyadan gelen sporcuları büyük spor şöleni olan Olimpik Oyunlarda bir araya getirerek doruk noktasına ulaştırır. Olimpik antlaşma, Uluslararası Olimpiyat Komitesi nce kabul edilen temel ilkelerin, kuralların ve uygulama metinlerinin sistemli derlemesidir. Olimpik hareketin örgütlenme ve işleyiş hükümlerini belirler ve olimpik oyunların düzenlenme koşullarını saptar (Olympic.Org, 2013). Olimpiyat Ateşi Eski ve yeni olimpiyatlar arasındaki sürekliliği simgeleyen olimpiyat ateşinin ilk yandığı yerin, Antalya ili sınırları içerisinde, Fenike ilçesinin Ardaşan Burnunun hemen gerisindeki günümüze eski ihtişamı ve güzelliği ile ulaşan Olimpos kentinin 7 km. kadar uzaklığında ve 2150 m. yükseklikte kayaların arasında bulunduğu bilinmektedir. Binlerce yıldan beri ve günümüzde de hala yanan bu alevin bulunduğu bölgeye köylüler Çıralı, aleve de Yanartaş derler. Yunanlılar bu olimpiyat ateşi yakma geleneğini, eski Olimpia'daki Altis'te güneş ışınlarının süzülmesi sonucu elde ettikleri ateşle sürdürmüşlerdir (Dışbank, 1995).

23 10 Olimpiyat ateşi, modern oyunlarda ilk defa 1936 Berlin Olimpiyatlarında yakıldı. Olimpiyat ateşini tutuşturacak meşale, klasik bir anlam ve değer taşıyan Yunanistan ın Olemp Dağında eski adetlere uygun olarak yakılır. Meşale olimpiyatların yakılacağı şehre kadar, koşucu atletler tarafından taşınır ve ev sahibi ülkenin atlet sporcusuna teslim edilir. Meşaleyi son devralan atlet stadyuma gelerek olimpiyat ateşini elindeki meşaleyle tutuşturur. Temiz ve yüce bir özlemin sembolü olan olimpiyat ateşi oyunların son gününe kadar yanar (Karaküçük, 1988). Olimpiyat Bayrağı Beyaz zemin üzerine birbirine geçen ve kenetlenen beş ayrı renkteki olimpiyat halkaları, dünyanın beş kıtasının birliğini ifade eder. Coubertin tarafından düşünülen bu bayrak, yine kendisinin öğütlediği fikri yani bütün atletlerin oyunlarda ki dürüst rekabetlerini ve dostluklarını simgeler (IOC, 1986). Bayrakta bulunan ve üçü üstte ikisi altta yer alan beş halka, her ulusun bayrağında mevcut olan mavi, sarı, siyah, yeşil ve kırmızı renkler kullanılarak yapılmıştır. Üsttekilerden sol kenardaki mavi halka Avrupa'yı, ortadaki siyah halka Afrika'yı, sağ kenardaki kırmızı halka Avustralya'yı, alt sağdaki yeşil halka Amerika'yı ve soldaki sarı halka Asya'yı temsil eder. Baron de Pierre Coubertin tarafından dünyanın beş kıtasının birleştiğini göstermek amacıyla 1914 yılında Paris'te yaptırdığı ve sergilettiği bu bayrak, ilk defa 1920 Anwers Olimpiyatları'nda göndere çekilmiştir. (Wieczorek, 1975).

24 11 Olimpiyat Yemini Antik Olimpiyat Oyunları'nda olduğu gibi sporcular ve hakemler Modern Olimpiyat Oyunları'nın başladığı ilk günden itibaren Olimpiyat ruhuna uygun olarak yarışacaklarına dair olimpiyat yemini ederler. Olimpiyat yemini, hiç fark gözetmeden, bütün sporcuları dürüstlüğün ve şerefliliğin geçerli kurallarına bağlar. Oyunların yapıldığı ülkeye mensup bir sporcu, kürsüye çıkarak şu yemini eder; Bütün müsabakalar adına, olimpiyat oyunlarına adil, kaidelere riayet eden müsabıklar olarak ve sporun zaferi ile ekibimizin şerefi için, mertçe mücadele etmek gayesiyle katılmak istediğimize, yemin ederim. Sporcuların bu yemininden sonra yine oyunların yapıldığı ülkeye mensup bir hakem, diğer hakem ve yöneticiler adına şu şekilde yemin eder; Bu olimpiyat oyunlarında tarafsız olacağımıza, kaidelere ve gerçek sportmenlik prensiplerine uygun hareket edeceğimize bütün hakem ve resmi görevliler adına and içerim (Kuraner ve diğerleri, 1979). Bu yapılan yeminlerden sonra Citius, Altius, Fortius sloganıyla yarışmalara başlanır. Olimpiyat Ödülleri Modem Olimpiyat Oyunları'nda ödül olarak madalya ve diploma verilir. Ferdi branşlarda ilk üçe giren sporculara birer madalya ve diploma, Ve 6. lara ise sadece birer diploma verilir. Oyunlarda görevli hakemlere ve resmi görevlilere birer hatıra diplomasi ve madalya verilir. Yine finale kalamamış ancak baraj müsabakalarına iştirak etmiş sporcular ile takımı final oynamış fakat takımında yer alamamış sporculara da birer diploma verilmektedir. Bu ödüllerin dışında, amatör spora ve Olimpik harekete katkısı bulunan kuruluşlara Olimpiyat Kupası, Olimpik harekete üstün hizmetleri geçmiş kişilere Olimpiyat Liyakat Diplomasi ve üstün atletlere verilen Feamley Kupası gibi çeşitli ödüller de vardır (Yeni Türk Ansiklopedisi, 1985). Olimpiyat Madalyası Olimpiyat Oyunları nda bilindiği gibi birinciliği kazanan sporculara altın, ikinciliği kazanan sporculara gümüş ve üçüncülüğü kazanan sporculara bronz madalya verilmektedir. Altın ve gümüş olan madalyalar kaplamadır. 60 milimetre çapında ve üç milimetre kalınlığındaki bu madalyaların bir yüzünde 1928 yılından beri İtalyan sanatçı

25 12 Gossoioli tarafından çizilen, elinde zafer çelengi tutan Zafer Tanrıçası Nike nin güzel bir kabartması yer alır. Arka yüzünde ise olimpiyatı düzenleyen ülkenin amblemi bulunur (Karaküçük, 1988) MODERN OLİMPİYAT İLE İLGİLİ KURUMLAR Uluslararası Olimpiyat Komitesi 23 Haziran 1894 Pierre de Coubertin i önderliğinde kurulmuş olan ve Olimpiyatları düzenleyen organizasyondur. Komitenin merkezi İsviçre nin Lozan kentindedir. M. Ö. 776 ile 396 yılları arasında düzenlenen Antik Olimpiyat Oyunlarının tekrar düzenlenmesi amacı ile kurulan komite, 1894 yılının haziran ayı ortasında, Sorbonne Üniversitesi nde düzenlenen bir kongrede gerçekleştirilmiştir. 37 spor kuruluşunu temsilen 78 kişi ve 9 ülkeden 20 delegenin de yer aldığı 2000 i aşkın bir davetli yer almıştır. İnternational Athletic Congress adlı toplantının gündeminde amatörlük kavramının anlamı, uygulaması ve Olimpiyat konuları yer almıştır. Olympism diye adlandırılan ikinci komitenin başında, Yunanlı Demitrios Vikelas ve üyeleri arasında da Amerikalı Dr. William M. Sloane vardı. Coubertin, kongreden bir hafta önce Revue de Paris dergisinde yayınladığı bir makalede canlandırılmasını istediği olimpiyatların temel ilkelerini sıraladı. Oyunların kongreden iki yıl sonra Atina da başladı ve Olimpizmin temel ilkeleri kongrede karara bağlandı. IOC, 1896 yılında başlayan Modern Yaz Olimpiyat Oyunları nın yanı sıra ilki 1924 yılında Fransa da gerçekleştirilen Kış Olimpiyatları nı da organize etmektedir (IOC, 2012). Kurulduğu günden itibaren koyduğu kurallarla olimpik hareketi korumaya ve geliştirmeye çalışan IOC nin sorumlulukları şunlardır: Olimpiyatları ve Olimpik hareketi Dünya genelinde geliştirmek. Oyunlarda promosyon, fiziksel ve ahlaki kalitenin geliştirilmesi. Olimpiyatları başlatmak ve yönetmek. Sporun gelişmesini sağlamak.

26 13 Ulusal Olimpiyat Komitelerine ve Uluslararası Spor Federasyonlarına yardımcı olmaktır. Üyelerin oyu ile her zaman adil bir seçim yapılmaktadır. Adaylar, ya kendi milli olimpiyat komiteleri ya da bir üye tarafından teklif edilirler. Yönetim kurulunda ki ilk görüşme ve müzakerelerden sonra, kazanma şansı olan adaylar belirlenir. Geleneğe göre yönetim kurulu, adayları genel kurula teklif eder, seçim gizli oyla yapılır. Komiteye önemli ve seçkin kişilerin dahil olması, son derece önemlidir. IOC üyeleri; nüfuslu, yetenekli, spor bilgisi olan, özerk hareket sahibi, zaman ve imkânı müsait, bağlayıcı yükümlülükleri olmayan kişilerdir (ESPY, 1990). IOC, kendi başkanını, üç başkan yardımcısını ve yönetim kurulunun diğer 7 üyesini IOC oturumunda (session) mutlak çoğunlukla seçer. IOC başkanı 1924 yılına kadar 10 yıllık dönemlerle seçildi. Bu tarihten sonra ise; IOC başkanları 8 yıllık dönemlerle seçilmektedir ve tekrar başkanlığa aday olma imkânları bulunmaktadır. Üç başkan yardımcısı ve yönetim kurulunun 7 üyesi, 4 yıllığına seçilirler ve bu süre sonunda tekrar aday olabilirler. IOC yönetim kurulu, olimpik hareketi ve IOC ni olimpik antlaşma (olimpik charter), uygulama metnine ve olimpik session kararlarına uygun olarak yürütmekten sorumludur. Yönetim kurulu şu konularda IOC genel kuruluna karşı sorumludur (ESPY, 1990); Kaide ve kuralların, olimpik antlaşmanın ve uygulama metninin harfiyen uyulması. IOC oturum gündeminin hazırlığı birleşimde alınan kararların uygulanması. Üyeliği Seçilecek adayların tespiti ve IOC birleşiminde teklifi. IOC bütçesini idare ve yıllık faaliyet raporunun tanzimi. Direktörün tahini. IOC nin genel yönetimi. IOC organizasyon planının hazırlanması. IOC kayıtlarını tutmak.

27 14 IOC genel sekreteri, IOC direktörüne bağlı olarak yönetim kurulu tarafından atanır ve IOC başkanı ile irtibat halinde çalışır. Teknik direktör, IOC genel sekreteri ve sekretaryası IOC direktörüne bağlı olarak görev yapmaktadır. IOC nin resmi dilleri Fransızca ve İngilizcedir. Tüm Kurullarda, Fransızca, İngilizce, Almanca, İspanyolca, Rusça ve Arapça dilleri arasında simültane tercüme hizmeti verilmelidir. Olimpik Antlaşmanın ve herhangi başka IOC belgelerinin Fransızca ve İngilizce metinleri arasında bir farklılık görülmesi halinde, aksi bir durum yazılı olarak belirtilmediği sürece, Fransızca metin esas alınacaktır. IOC oturumları, Olimpiyat Oyunları nın yapılacağı yıllarda 2, diğer yıllarda ise 1 defa toplanır. Yönetim kurulunun seçiminde mutlak çoğunluk kaide ve kural değişikliklerinde üçte iki ve diğer kararlarda ise, basit çoğunluk ile kararlar alınır (Olympic Charter, 2010). Uluslararası Olimpiyat Komitesi nde Üyeliğe Kabul IOC, üyelerini uygun nitelikte gördüğü kişiler arasından seçer. Bu kişilerin oturdukları ya da ilgilerinin asıl yoğunlaştığı ülkenin vatandaşı olmaları ve bu ülkede IOC nin tanıdığı bir NOC nin bulunması zorunludur. Ayrıca bu kişilerin IOC nin genel kurulunda kullanılan dillerden en az birini bilmesi gerekir. Her ülkeden ancak bir üye seçilir. Bunun yanında IOC gerek Olimpiyat Oyunları nın, gerek Olimpik Kış Oyunları nın yapıldığı ülkelerden ikinci bir üye seçilebilir. Bunlara ek olarak başkanın genel kurula önerisiyle, uyruk ya da oturma yeri gözetilmeden en çok 10 üye daha seçilebilir. Bu seçimler ancak şu gerekçelerle yapılabilir: İlgili kişilerin işlevi ya da bu kişilerin özel nitelikleri. Bu biçim de seçilen bir üye aşağıdaki durumlarda oylamaya kaçınmalıdır: Oylama, vatandaşı bulunduğu ülkede ki bir kentin aday olduğu olimpik oyunlar, için ev sahibi kent seçimine ilişkin ise. Oylama, vatandaşı bulunduğu ülkedeki bir kentin ya da her hangi başka bir kamu kuruluşunun aday olduğu genel kurul, olimpik kongre ya da başka bir toplantı ve etkinlik için yer seçimine ilişkin ise.

28 15 Oylama, üye ile aynı ülkenin vatandaşı olan bir adayın IOC üyeliğine seçilmesine ilişkin ise. Oylama, üye ile aynı ülkenin vatandaşı olan bir adayın yürütme kurulunda herhangi bir göreve seçilmesine ilişkin ise. Oylama, vatandaşı bulunduğu ülke ile o ülkenin NOC siyle herhangi başka bir konuya ilişkin ise. Kuşkuya düşülen durumlarda, söz konusu üyenin oylamaya katılıp katılmayacağına oturum başkanı karar verir. Bu biçimde seçilmiş üye sayısı hiçbir zaman 10 u geçmez (Olympic Charter, 2010). IOC, düzenlenen törende aşağıdaki yemini ederek yükümlülüklerini yerine getirmeyi üstlenen kişiyi üyeliğe kabul eder: Uluslararası Olimpiyat komitesi üyeliğine kabul edilme ve onu ülkem de temsil etme onuruna erişmiş ve bu sıfatın gerektirdiği sorumluluklarımın bilincinde olarak ben, olimpik harekete en iyi biçimde hizmet etmeye, olimpik antlaşmanın bütün yükümlerine ve Uluslararası Olimpiyat Komitesini kendi adıma itiraz edilmez olarak gördüğüm kararlarına saygı göstermeyi ve herkesin saygı göstermesini sağlamayı, kendimi her türlü siyasal veya ticari etkiden ve her türlü ırk ya da din kaygılarından uzak tutmayı ve her durumda Uluslararası Olimpiyat Komitesinin ve olimpik hareketin çıkarlarını savunmayı üstlenirim. IOC üyeleri ilgili bazı kurallar şunlardır: IOC üyeleri kendi ülkelerinin IOC deki delegeleri değil ülkelerinde IOC nin temsilcileridir. IOC üyeleri hükümetlerden, örgütlerden ya da başka gerçek ya da tüzel kişilerden kendileri için bağlayıcı olacak ya da eylem ve o özgürlüklerini etkileyebilecek herhangi bir görev alamaz. En az 10 yıllık IOC hizmetinden sonra yasa, sağlığa ya da IOC yürütme kurulunun kabul ettiği başka bir nedene bağlı olarak çekilen her üye onursal üye olur. Onursal üyeler IOC adına etkinlikte bulunmayı sürdürebilirler. Oy kullanma haklarının artık bulunmaması dışında statüleri değişmez; Olimpik oyunlara, olimpik kongrelere ve IOC genel kuruluna her biri için yer ayrılarak davet edilirler; IOC başkanın isteği üzerine görüşlerini bildirirler. Olimpik nişanla ödüllendirilebilirler (Olympic Charter, 2010).

29 16 değildir. IOC üyeleri, IOC nin borç ve yükümlülüklerinden kişisel olarak sorumlu taşır: IOC Genel kuruluna katılmak dışında her IOC üyesi aşağıdaki yükümlülükleri Ülkesinde IOC nin temsil edilmesini sağlamak. Atandığı IOC komisyonlarının çalışmalarına katılmak. Ülkesinde olimpik hareketin gelişmesine yardımcı olmak. Olimpik dayanışma programları da içinde olmak üzere IOC programlarının yerel düzeyde uygulanmasını izlemek. Ülkesinde olimpik hareketin gelişmesi veya gereksinimleri konusunda yılda en az bir kez IOC başkanına bilgi vermek. NOC nin ister içinde ister dışında olsun, ülkesinde olimpik anlaşmanın uygulanmasını engelleyebilecek ya da başka bir biçimde olimpik hareketi etkileyebilecek bütün gelişmeleri hemen IOC başkanına bildirmek. Başkanın kendisine verdiği diğer görevleri yerine getirmek, bu kapsamda gerektiğinde IOC yi başka bir ülkede ya da bölgede temsil etmek (Olympic Charter, 2010) IOC nin Yapısındaki Değişiklikler 1999 yılında alınan kararlar uyarınca yeniden yapılanmaya giden IOC, aşağıdaki değişiklikler doğrultusunda çalışmalarını sürdürmektedir: Olimpik Oyunlara katılan sporcular tarafından seçilen 15 faal sporcu IOC ne dâhil edilmiştir. IOC üyeliği için Atama Komisyonu oluşturulmuştur. Dördüncü yılda onaylanmak kaydıyla, IOC üyelerinin üyelik süresi 8 yıl olmuştur. IOC nin maksimum üye sayısı 115 olmuştur. Dördüncü yılda onaylanmak kaydıyla, Başkanın üyelik süresi 8 yıl olmuştur. 15 üye IFs dan, 15 üye NOCs den ve 70 üye bireysel olarak faaliyet gösterecektir.

30 17 Yaş sınırı 70 e indirilmiştir. IOC Etik Komisyonu kurulmuştur. Dünya Anti-doping Ajansı kurulmuştur. Olimpik Hareketin kaynakları ve gelirlerinin kullanımına ilişkin mali raporun yayınlanması yoluyla daha büyük bir mali şeffaflık sağlanmıştır; IOC Genel Kurulu ilk kez medyaya açılmıştır (Sgm.Gov.Tr, 2013) Mali Kaynakları IOC görevlerini yerine getirebilmek için armağanlar ve bağışlar kabul edebilir ve başka kaynakların arayışına girebilir. Televizyon hakları, sponsorluklar, lisanslar ve Olimpik mülkler dâhil ama bunlarla kısıtlı olmamak üzere, bunların yanında Olimpiyat Oyunlarının kutlanmasını da içerecek şekilde, haklarının kullanılmasından kaynaklanan tüm gelirleri elde eder. Olimpik Hareketin gelişmesini iyileştirmek için IOC gelirlerin bir kısmını IF lere, Olimpik Dayanışma dâhil NOC lerine ve OCOG lara aktarabilir (TMOK, 1988) Uluslararası Spor Federasyonları (ISF) Kendi spor branşlarının uluslararası düzeydeki en yüksek yönetim ve karar organıdır. Uluslararası Spor federasyonları IOC den ve NOC lerden bağımsızdırlar. ISF nin görevleri arasında, kendi branşları ile ilgili kararlar almak, gerekli sportif organizasyonları yapmak ve branşlarını geliştirmek için gerekli tedbirleri almak da yer alır. Olimpiyat Oyunları sırasında kendi branşlarının teknik yönetiminden sorumludurlar. Hakemleri, teknik görevlileri, jüri üyelerini ve diğer sorumlularını tayin eder. Branşlarındaki sportif müsabakaların kurallara uygun yapılmasından sorumludur. Bütün ISF lerin genel amaçları; branşlarının gelişimini sağlamak, her türlü politik, dini ve ırk ayrımı gözetmeksizin branşlarının en geniş kitle tarafından muntazam icrasını mümkün kılmak, uluslararası şampiyonaları organize etmektir (TMOK, 1988).

31 Milli Olimpiyat Komiteleri (NOCs) NOC lerin görevi olimpik hareketi, olimpik anlaşmaya uygun olarak kendi ülkelerinde geliştirmek ve korumaktır. Olimpizmin temel ilkelerine, spor etkinlikleri çerçevesi içinde ulusal düzeyde yayar sağlar. Okul ve üniversitelerin programlarındaki beden eğitimi ve spor derslerinde Olimpizmi yaygınlaştırmaya çalışır. Olimpik eğitime adanmış kurumların oluşturulmasını sağlar. Özellikle ulusal olimpik akademilerin, olimpik müzelerin ve olimpik hareketle bağlantılı kültürel programların etkinlikleriyle ilgilenir. Ülkelerinde olimpik anlaşmaya uyulmasını sağlarlar. Üstün başarı düzeyindeki branşların yanı sıra herkes için sporunda geliştirilmesine katkıda bulunur. Kurslar düzenleyerek sporda yönetici kadroların yetişmesine yardımcı olur ve bu kursların Olimpizmin temel ilkelerini yaygınlaştırmasını sağlar. Sporda her türlü ayrımcılığı ve şiddete karşı koyma yükümlülüğünü üstlenirler. IOC nin ya da ISF lerin yasakladığı maddelerin ve usullerin kullanımına karşı mücadele eder, özelliklede bütün sağlık denetimlerinin en uygun koşullarda yapılabilmesi için kendi ülkelerindeki yetkili makamlara iş birliği içinde çalışır. NOC ler olimpik oyunlarda ve IOC nin himayesinde düzenlenen bölgesel kıtasal ya da dünya ölçeğindeki çok sporlu yarışmalarda ülkelerin temsili konusunda tek yetkilidirler. NOC ler kendi ülkelerinde olimpik oyunları düzenlemeye aday olabilecek kenti belirleme yetkisine sahiptirler. NOC ler gerekli hükümet organlarıyla uyumlu ilişkileri ve iş birliğinin sürdürülmesine çalışmalıdır. Aynı zamanda sporu her düzeyde yaygınlaştırılmaya yönelik programların oluşturulmasına da katkıda bulunmalıdır. Sporun, eğitim, sağlık, ekonomi ve toplumsal düzene katkısı dikkate alındığında, NOC lerin amaçlarına ulaşmak için kamu yetkilerinin desteğinden yararlanması olumlu karşılanır. Bununla birlikte, NOC ler özelliklerini korumalı ve olimpik anlaşmaya uymalarını engelleyebilecek her türlü siyasal dinsel ve ekonomik baskıya karsı koymalıdır (Olympic Charter, 2010). NOC ler şu haklara sahiptir: NOC ye genel olarak olimpik anlaşma ve olimpik hareket konusunda, olimpik oyunların düzenlenmesini ve yapılmasını da kapsamak üzere, önerilerini dile getirmek.

32 19 Olimpik oyunları düzenlemeye adaylık konusunda görüş bildirmek. Olimpik kongrelerin hazırlık çalışmalarında iş birliği yapmak. IOC nin isteği üzerine IOC komisyonlarının etkinliklerine katılmak. IOC çeşitli birimleri ve olimpik dayanışma aracılığıyla NOC lerin görevini yerine getirmesine yardımcı olur. NOC ler görevlerini yerine getirmek için hükümet ya da sivil toplum kuruluşlarıyla iş birliğinde bulunabilir ama olimpik anlaşma ile çelişen hiçbir etkinliğe katılamazlar. Olimpik anlaşmanın ihlali durumunda uygulanılacak önlem ve yaptırımların yanı sıra, IOC aşağıdaki durumlarda NOC yi dinledikten sonra onu tanıma kararını askıya alabilir ya da geri çekebilir (Olympic Charter, 2010) Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Türkiye de Olimpik Hareket in başlangıcı 19.yüzyıl ortalarında modern sporların ülkeye girişini izleyen döneme rastlar. Bu dönem aynı zamanda Modern Olimpiyat Oyunları nın kurucusu Baron Pierre de Coubertin in Olimpiyat Oyunları nı dünyaya yayma çabalarının yoğunlaştığı bir dönemdir. Coubertin, Atina Ara Olimpiyatları nda Türk sporcuların gösterdiği büyük başarılardan etkilenerek, dönemin en tanınmış beden eğitimcisi olan Selim Sırrı Bey'e Uluslararası Olimpiyat Komitesi nin Türkiye temsilcisi olmasını teklif eder. Bu teklifin hayata geçirilmesi ancak II. Meşrutiyet ten sonra olur ve gazeteci Ali Hasan Bey'in başkanlığında kurulan Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi nde (TMOK) Selim Sırrı Bey genel sekreter olarak görev alır (Olimpiyat Komitesi.Org, 2013). Selim Sırrı Tarcan Avrupa'nın çeşitli kentlerinde yapılan Uluslararası Olimpiyat Komitesi Kongrelerinde katılarak Türkiye yi başarıyla temsil etti. Nihayet Uluslararası Olimpiyat Komitesi nin 1911 de Budapeşte de yapılan oturumunda Osmanlı Devleti resmen üyeliğe kabul edildi. Ancak, I. Dünya Savaşı sonunda toplanan Komite, çok yanlış bir karar alarak savaşta yenilen ülkeler arasında bulunan Türkiye'yi 1920 oyunlarına davet etmedi. Ancak 2 yıl sonra, bu kararın yanlışlığı anlaşıldı ve Türkiye 1924 Olimpiyat ına çağrıldı. Selim Sırrı Bey, 1922 yılında kurulan Milli Olimpiyat Komitesi yerine Kaim Cihan Müsabakalarına İştirak Cemiyeti ve birkaç ay sonra adı

33 20 değiştirilerek, Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi (TMOK) adını taşıyan kuruluşta genel sekreter görevini üstlendi. Cumhuriyet'in ilanından hemen sonra ise yönetimde değişiklik oldu. Selim Sırrı Bey TMOK başkanı seçildi. 1925'de, Coubertin'in Uluslararası Olimpiyat Komitesi nden ayrılması ile Selim Sırrı Bey de TMOK Başkanlığı'ndan ayrıldı; ancak Komite'deki görevini 1930 yılına dek sürdürdü. Bu arada, 1922 yılında kurulmuş olan ve Türkiye'deki spor faaliyetlerini yürütmekle görevli Türkiye İdman Cemiyetleri İttifakı adlı kuruluş, TMOK un işlerini de üstlendi. Uluslararası Olimpiyat Komitesi temsilcisi olarak seçilen Kemalettin Sami Paşa 1933'de ölünce, Reşit Saffet Atabinen hem TMOK Başkanlığı'na hem de Uluslararası Olimpiyat Komitesi temsilciliğine seçildi (Olimpiyat Komitesi.Org, 2013). Londra Olimpiyatları'nda madalya alan şampiyonlara verilen parasal ödül, dört yıl sonra problem oldu ve profesyonel ilan edilen bu şampiyonlar Helsinki Olimpiyatları'na katılamadılar. Aynı yıl, Atabinen, Uluslararası Olimpiyat Komitesi temsilciliğinden ayrıldı. Komite, bu göreve 1955'de Suat Erler'i atadı yılında, Türk sporunu yöneten kuruluşun tayinle gelen başkanının aynı zamanda TMOK başkanı olduğunu fark eden Uluslararası Olimpiyat Komitesi, durumun değiştirilmesini ve seçimle bir başkan atanmasını istedi. Buna izin verecek bir kanunun hazırlanması ise 1962 yılına dek sürdü. Ancak o yıl, TMOK, Uluslararası Olimpiyat Komitesi'nin istediği nitelik ve koşullara uygun, tamamen bağımsız bir kuruluş olarak ortaya çıkabildi. Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Milli kelimesini gün ve 6/2762 sayılı, Yurt dışındaki kurullarla işbirliği yapmasını gün ve 7/191 sayılı, Kamu yararına işleyen dernek olmasını gün ve 7/1070 sayılı, Türkiye kelimesini gün ve 7/7146 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile iktisap etmiştir (Olimpiyat Komitesi.Org, 2013). Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Tüzüğü'ne göre kuruluşun ilke ve görevleri şunlardır: Türk toplumu bireylerinde spor bilincini ve ruhunu oluşturmak. Sporun kitlelere yayılmasını ve geliştirilmesini sağlamak.