ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ"

Transkript

1 ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ Yusuf ARSLAN ANKARA KOŞULLARINDA YÜKSEK DROG VE UÇUCU YAĞ ORANINA SAHİP OĞULOTU (Melissa officinalis L.) HATLARININ GELİŞTİRİLMESİ TARLA BİTKİLERİ ANABİLİM DALI ADANA, 2006

2 ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ANKARA KOŞULLARINDA YÜKSEK DROG VE UÇUCU YAĞ ORANINA SAHİP OĞULOTU (Melissa officinalis L.) HATLARININ GELİŞTİRİLMESİ Yusuf ARSLAN YÜKSEK LİSANS TEZİ TARLA BİTKİLERİ ANABİLİM DALI Bu tez.../.../... Tarihinde Aşağıdaki Jüri Üyeleri Tarafından Oybirliği/ Oyçokluğu İle Kabul Edilmiştir. İmza... İmza.... İmza... Prof. Dr. L. Sezen TANSI Prof. Dr. Halis ARIOĞLU Prof. Dr. Bilal GÜRBÜZ DANIŞMAN ÜYE ÜYE Bu tez Enstitümüz Tarla Bitkileri Anabilim Dalında hazırlanmıştır. Kod No: Prof. Dr. Aziz ERTUNÇ Enstitü Müdürü Bu Çalışma TÜBİTAK Tarafından Desteklenmiştir. Proje No: TOGTAG-3352 İmza ve Mühür Not: Bu tezde kullanılan özgün ve başka kaynaktan yapılan bildirişlerin, çizelge, şekil ve fotoğrafların kaynak gösterilmeden kullanımı, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunundaki Hükümlere Tabidir.

3 ÖZ YÜKSEK LİSANS TEZİ ANKARA KOŞULLARINDA YÜKSEK DROG VE UÇUCU YAĞ ORANINA SAHİP OĞULOTU (Melissa officinalis L.) HATLARININ GELİŞTİRİLMESİ Yusuf ARSLAN ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TARLA BİTKİLERİ ANABİLİM DALI Danışman: Prof. Dr. L. Sezen TANSI Yıl: 2006, Sayfa: 109 Jüri: Prof. Dr. L. Sezen TANSI Jüri: Prof. Dr. Halis ARIOĞLU Jüri: Prof. Dr. Bilal GÜRBÜZ Bu çalışma yıllarında, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü, Araştırma ve Uygulama Çiftliğinde yürütülmüştür. Çalışmanın amacı Orta Anadolu şartlarına adapte olabilen yüksek uçucu yağ oranı ve drog verimine sahip oğulotu hatlarının geliştirilmesidir. Yapılan çalışma sonucunda birinci biçimde; bitki boyu cm, bitki çapı cm, taze herba verimi g/bitki, taze yaprak oranı % , taze yaprak verimi g/bitki, yaprakta kuru madde oranı % , drog yaprak verimi g/bitki, herbada kuru madde oranı % , drog herba verimi g/bitki ve uçucu yağ oranı % arasında; ikinci biçimde ise bitki boyu cm, bitki çapı cm, taze herba verimi g/bitki, taze yaprak oranı % , taze yaprak verimi g/bitki, yaprakta kuru madde oranı % , drog yaprak verimi g/bitki, herbada kuru madde oranı % , drog herba verimi g/bitki ve uçucu yağ oranları ise % arasında bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Oğulotu, Melissa officinalis L., uçucu yağ oranı, drog verimi. I

4 ABSTRACT Msc THESIS THE BREEDING OF HIGH DROG AND ESSENTIAL OIL YIELDING LEMON BALM (Melissa officinalis L.) LINES IN ANKARA CONDITIONS Yusuf ARSLAN DEPARTMANT OF FIELD CROPS INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES UNIVERSITY OF ÇUKUROVA Supervisor: Prof. Dr. L. Sezen TANSI Year: 2006, Page: 109 Jury: Prof. Dr. L. Sezen TANSI Jury: Prof. Dr. Halis ARIOĞLU Jury: Prof. Dr. Bilal GÜRBÜZ This study was carried out at the Research and Applying Farm of the Central Research Institute of Field Crops, in The aim of this study was to develop lines, which could adapt to the Central Anatolia conditions and have high essential oil ratio and drog yield. The first harvest results were determined plant height ( cm), plant diameter ( cm), fresh herb yield ( g/plant), fresh leaf ratio ( %), fresh leaf yield ( g/plant), dry matter ratio in leaf ( %), drog leaf yield ( g/plant), dry matter ratio in herb mass ( %), drog herb yield ( g/plant) and essential oil ratio ( %). The second harvest results were found plant height (11-30 cm), plant diameter ( cm), fresh herb yield ( g/plant), fresh leaf ratio ( %), fresh leaf yield ( g/plant), dry matter ratio in leaf ( %), drog leaf yield ( g/plant), dry matter ratio in herb mass ( %), drog herb yield ( g/plant) and essential oil ratio ( %). Key words: Lemon balm, Melissa officinalis L., essential oil ratio, drog yield. II

5 TEŞEKKÜR Yüksek lisans çalışmam boyunca her türlü yardımlarını benden esirgemeyen danışman hocam sayın Prof. Dr. L. Sezen TANSI ya yine çalışmamın her aşamasında yardımlarını gördüğüm sayın Prof. Dr. Bilal GÜRBÜZ e, çalışma arkadaşlarım Dr. Muzaffer AVCI ya Dr. Ahmet GÜMÜŞÇÜ ye ve çalışmamın başından bu yana maddi ve manevi her türlü desteğini benden esirgemeyen sevgili eşim Elif ARSLAN a teşekkürü bir borç bilirim. Adana-2006 III

6 İÇİNDEKİLER Sayfa No ÖZ... I ABSTRACT... II TEŞEKKÜR... III İÇİNDEKİLER... IV ÇİZELGELER DİZİNİ... V 1. GİRİŞ ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR MATERYAL VE METOD Materyal Araştırma Yerinin İklim ve Toprak Özellikleri İklim Özellikleri Toprak Özellikleri Metod Verilerin Değerlendirilmesi ARAŞTIRMA BULGULARI VE TARTIŞMA Bitki Boyu Bitki Çapı Taze Herba Verimi Taze Yaprak Oranı Taze Yaprak Verimi Yaprakta Kuru Madde Oranı Drog Yaprak Verimi Herbada Kuru Madde Oranı Drog Herba Verimi Uçucu Yağ Oranı Uçucu Yağ Verimi Birinci ve İkinci Biçim Toplam Değerlerinin Frekans Dağılımları SONUÇ VE ÖNERİLER KAYNAKLAR ÖZGEÇMİŞ 109 IV

7 ÇİZELGELER DİZİNİ Sayfa No Çizelge 3.1. Deneme Yerinin Uzun Yıllar Ortalaması ( ) ve 2005 Yılı Sıcaklık, Nisbi Nem, Yağış Miktarı Değerleri Çizelge Yılı Toprak Analiz Raporu. 15 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci biçiminden elde edilen bitki boyuna ilişkin varyans analiz sonuçları 19 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarına ait bitki boyu (cm) değerleri ve bloklara göre hesaplanan düzeltme terimleri Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu hatlarının birinci biçiminden elde edilen bitki boyu (cm) değerleri ve düzeltilmiş değerleri Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının ikinci biçiminde tespit edilen bitki boyuna ilişkin varyans analiz sonuçları 22 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının ikinci biçimine ait bitki boyu değerleri (cm) ve bloklara göre hesaplanan düzeltme terimleri.. 23 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu hatlarının ikinci biçiminden elde edilen bitki boyu (cm) değerleri ve düzeltilmiş değerleri.. 24 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci biçiminden elde edilen bitki çapına ilişkin varyans analiz sonuçları Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci biçiminden elde edilen bitki çapı (cm) değerleri ve bloklara göre hesaplanan düzeltme terimleri 26 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu hatlarının birinci biçiminden elde edilen bitki çapı değerleri (cm) ve V

8 düzeltilmiş değerleri.. 27 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının ikinci biçiminden tespit edilen bitki çapına ait varyans analiz sonuçları Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının ikinci biçimine ait bitki çapı (cm) değerleri ve bloklara göre hesaplanan düzeltme terimleri Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu hatlarının ikinci biçiminde elde edilen bitki çapı (cm) değerleri ve düzeltilmiş değerleri.. 30 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci biçiminden elde edilen taze herba verimine ait varyans analiz sonuçları Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu hatlarının birinci biçiminden elde edilen taze herba verimi (g/bitki) değerleri ve bloklara göre hesaplanan düzeltme terimleri Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu hatlarının birinci biçiminden elde edilen taze herba verimi (g/bitki) değerleri ve düzeltilmiş değerleri Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının ikinci biçiminden tespit taze herba verimine ait varyans analiz sonuçları. 34 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının ikinci biçimine ait taze herba verimi (g/bitki) değerleri ve bloklara göre hesaplanan düzeltme terimleri 34 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu hatlarının ikinci biçiminde elde edilen taze herba verimi (g/bitki) değerleri ve düzeltilmiş değerleri Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci ve ikinci biçimin toplamından elde edilen taze herba verimine ait varyans analiz sonuçları VI

9 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci ve ikinci biçim toplam taze herba verimi (g/bitki) değerleri ve bloklara göre hesaplanan düzeltme terimleri Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu hatlarının birinci ve ikinci biçiminin toplamından elde edilen taze herba verimi (g/bitki) değerleri ve düzeltilmiş değerleri Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci biçiminden elde edilen taze yaprak oranına ilişkin varyans analiz sonuçları Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci biçiminden elde edilen taze yaprak oranı (%) değerleri ve bloklara göre hesaplanan düzeltme terimleri Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu hatlarının birinci biçiminden elde edilen taze yaprak oranı (%) değerleri ve düzeltilmiş değerleri Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının ikinci biçiminden elde edilen taze yaprak oranına ait varyans analiz sonuçları Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının ikinci biçimine ait taze yaprak oranı (%) değerleri ve bloklara göre hesaplanan düzeltme terimleri 44 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu hatlarının ikinci biçiminde elde edilen taze yaprak oranı (%) değerleri ve düzeltilmiş değerleri. 46 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci biçiminden elde edilen taze yaprak verimine ilişkin varyans analiz sonuçları. 47 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci biçiminden elde edilen taze yaprak verimi (g/bitki) değerleri ve bloklara göre hesaplanan düzeltme VII

10 terimleri. 47 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu hatlarının birinci biçiminden elde edilen taze yaprak verimi (g/bitki) değerleri ve düzeltilmiş değerleri.. 49 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının ikinci biçiminden elde edilen taze yaprak verimine ait varyans analiz sonuçları 50 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının ikinci biçiminden elde edilen taze yaprak verimi (g/bitki) değerleri ve bloklara göre hesaplanan düzeltme terimleri. 50 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu hatlarının ikinci biçiminde elde edilen taze yaprak verimi (g/bitki) değerleri ve düzeltilmiş değerleri. 52 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci ve ikinci biçiminin toplamından elde edilen taze yaprak verimine ilişkin varyans analiz sonuçları.. 53 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci ve ikinci biçiminin toplamından elde edilen taze yaprak verimi (g/bitki) değerleri ve bloklara göre hesaplanan düzeltme terimleri. 53 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu hatlarının birinci ve ikinci biçimi toplamından elde edilen taze yaprak verimi (g/bitki) değerleri ve düzeltilmiş değerleri 55 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci biçiminden elde edilen yaprakta kuru madde oranına ait varyans analizi sonuçları. 56 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci biçiminden elde edilen yaprakta kuru madde oranı (%) değerleri ve bloklara göre hesaplanan düzeltme terimleri. 57 VIII

11 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu hatlarının birinci biçiminden elde edilen yaprakta kuru madde oranı (%) değerleri ve düzeltilmiş değerleri Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının ikinci biçiminden elde edilen yaprakta kuru madde oranına ait varyans analizi sonuçları. 59 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının ikinci biçiminden elde edilen yaprakta kuru madde oranı (%) değerleri ve bloklara göre hesaplanan düzeltme terimleri. 59 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu hatlarının ikinci biçiminde elde edilen yaprakta kuru madde oranı (%) değerleri ve düzeltilmiş değerleri.. 61 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci biçiminden elde edilen drog yaprak verimine ait varyans analiz sonuçları Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci biçiminden elde edilen drog yaprak verimi (g/bitki) değerleri ve bloklara göre hesaplanan düzeltme terimleri. 62 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu hatlarının birinci biçiminden elde edilen yaprakta drog yaprak verimi (g/bitki) değerleri ve düzeltilmiş değerleri 64 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının ikinci biçiminden elde edilen drog yaprak verimine ait varyans analiz sonuçları 65 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının ikinci biçiminden elde edilen drog yaprak verimi (g/bitki) değerleri ve bloklara göre hesaplanan düzeltme terimleri. 65 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu hatlarının IX

12 ikinci biçiminde elde edilen drog yaprak verimi (g/bitki) değerleri ve düzeltilmiş değerleri.. 67 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci ve ikinci biçimi toplamından elde edilen drog yaprak verimine ait varyans analiz sonuçları 68 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci ve ikinci biçimi toplamından elde edilen drog yaprak verimi (g/bitki) değerleri ve bloklara göre hesaplanan düzeltme terimleri. 68 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu hatlarının birinci ve ikinci biçimi toplamından elde edilen drog yaprak verimi (g/bitki) değerleri ve düzeltilmiş değerleri Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci biçiminden elde edilen herbada kuru madde oranına ait varyans analiz sonuçları Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci biçiminden elde edilen herbada kuru madde oranı (%) değerleri ve bloklara göre hesaplanan düzeltme terimleri. 72 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu hatlarının birinci biçiminde elde edilen herbada kuru madde oranı (%) değerleri ve düzeltilmiş değerleri.. 73 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının ikinci biçiminden elde edilen herbada kuru madde oranına ait varyans analiz sonuçları Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının ikinci biçiminden elde edilen herbada kuru madde oranı (%) değerleri ve bloklara göre hesaplanan düzeltme terimleri.. 75 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu hatlarının ikinci biçiminde elde edilen herbada kuru madde oranı (%) X

13 değerleri ve düzeltilmiş değerleri Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci biçiminden elde edilen drog herba verimine ait varyans analiz sonuçları 77 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci biçiminden elde edilen drog herba verimi (g/bitki) değerleri ve bloklara göre hesaplanan düzeltme terimleri. 77 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu hatlarının birinci biçiminden elde edilen drog herba verimi (g/bitki) değerleri ve düzeltilmiş değerleri Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının ikinci biçiminden elde edilen drog herba verimine ait varyans analiz sonuçları 80 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının ikinci biçiminden elde edilen drog herba verimi (g/bitki) değerleri ve bloklara göre hesaplanan düzeltme terimleri. 80 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu hatlarının ikinci biçiminden elde edilen drog herba verimi (g/bitki) değerleri ve düzeltilmiş değerleri Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci ve ikinci biçiminin toplamından elde edilen drog herba verimine ait varyans analiz sonuçları.. 83 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci ve ikinci biçiminin toplamından edilen drog herba verimi (g/bitki) değerleri ve bloklara göre hesaplanan düzeltme terimleri 83 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu hatlarının birinci ve ikinci biçiminin toplamından elde edilen drog herba verimi (g/bitki) değerleri ve düzeltilmiş değerleri.. 85 XI

14 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci biçiminden tespit edilen uçucu yağ oranına ait varyans analiz sonuçları 86 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci biçiminden tespit edilen uçucu yağ oranı (%) değerleri ve bloklara göre hesaplanan düzeltme terimleri 87 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu hatlarının birinci biçiminde elde edilen uçucu yağ oranı (%) değerleri ve düzeltilmiş değerleri.. 88 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının ikinci biçiminden tespit edilen uçucu yağ oranına ait varyans analiz sonuçları Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının ikinci biçiminden tespit edilen uçucu yağ oranı (%) değerleri ve bloklara göre hesaplanan düzeltme terimleri Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu hatlarının ikinci biçiminden tespit edilen uçucu yağ oranı (%) değerleri ve düzeltilmiş değerleri.. 91 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci ve ikinci biçimi toplamından elde edilen uçucu yağ verimine ait varyans analiz sonuçları. 93 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu kontrol hatlarının birinci ve ikinci biçimi toplamından elde edilen uçucu yağ verimi (mg/bitki) değerleri ve bloklara göre hesaplanan düzeltme terimleri. 93 Çizelge Yılında Ankara koşullarında yetiştirilen oğulotu hatlarının birinci ve ikinci biçimi toplamından elde edilen uçucu yağ verimi (mg/bitki) değerleri ve düzeltilmiş değerleri 95 Çizelge Hatların birinci ve ikinci biçimi toplam verim değerlerinin dağılımları, oluşturulan aralıklara göre frekansları, yüzdeleri ve ortalama değerleri. 96 XII

15 1. GİRİŞ Yusuf ARSLAN 1. GİRİŞ Oğulotu (Melissa officinalis L.) Lamiaceae familyasına ait, büyük ölçüde dallanan, cm arasında boylanabilen çok yıllık otsu bir bitkidir. Oğulotu bitkisi limon kokulu uçucu yağı için kullanılan bir tıbbi bitkidir. Uçucu yağı (% ) bitkinin toprak üstü kesimlerinde özellikle de yapraklarında bulunmaktadır. Oğulotunun kökeninin Güney Avrupa, Ön Asya ve Kuzey Amerika nın güney kesimleri ve hemen bütün Akdeniz ülkeleri olduğu belirtilmektedir (Simon ve ark., 1984; Ceylan, 1997). Bu bitkinin yabani formları tüm Akdeniz ülkeleri ve güney Alplerde yayılış göstermekte, Türkiye nin de kuzey ve batı Anadolu ile birlikte kıyı şeridinde görülmektedir (Baytop, 1984; Ceylan, 1997; Baydar ve ark., 2001). Tıbbi bitki olarak oğulotunun, antibakteriyal, antivirütik, antifungal, ferahlatıcı olarak ve sinirsel kökenli mide, migren, kalp hastalıklarında yatıştırıcı ve gaz söktürücü olarak tıpta kullanıldığı da bilinmektedir (Zeybek, 1987; Baytop, 1984 ve Baytop, 1991). Ayrıca ekstraktların çeşitli dozlarının Alzheimer lı hastalar üzerine uygulanmasının zihinsel fonksiyonların idaresi üzerine olumlu etkisinin bulunduğu, anti-tümör ve fungitoksik etkileri olduğu kaydedilmiştir (Akhondzadeh ve ark., 2003). Uçucu yağı yüksek antioksidan etkisinden dolayı sebze ve meyvelerin dondurularak muhafazasında kullanılan sentetik antioksidanlara karşı doğal madde olarak tercih edilmektedir (Ponce ve ark., 2004). Bitki daha çok Avrupa da tanınmakta, az miktarda fakat çok özel yemeklerde ve gıda sanayinde baharat olarak, ekstrakt veya uçucu yağı likör, alkolsüz içecekler, dondurma ve şekerleme sanayisinde kullanılmaktadır. Kurutulmuş yaprakları bitkisel çay olarak tüketilmekte; ayrıca parfüm ve konserve sanayisinde kullanılmaktadır (Akgül, 1993). Bitkinin kurutulmuş üst kısımlarının konsantrasyonlarının Lactuca, Amaranthus ve Pisitana gibi yabancı ot tohumlarında çimlenme ve kök oluşumunu önlemesi nedeni ile bu allelopatik etkisinden dolayı herbisit olarak kullanılma özelliğinin tarla koşullarında geliştirilmesi ile sentetik herbisitlere alternatif olarak öne sürülebilecek bir bitki olmasından dolayı son zamanlarda yeniden önem kazanmıştır (Noguchi, 2003). 1

16 1. GİRİŞ Yusuf ARSLAN Oğulotunun ithalatı uçucu yağ olarak gerçekleşmektedir yılları arasında toplam kg oğulotu uçucu yağı ithal edilmiş ve bunun için $ ödenmiştir (Anonim, 2004). Yapılan kazılarda taş devrine ait kalıntılar arasında Mısır daki bazı mezarlarda keten ve haşhaş tohumlarına rastlanmış olması tıbbi bitkilerin o dönemlerde bilinip yetiştirildiğini, ayrıca aynı döneme ait Anadolu da Hakkari ili bölgesindeki bazı mağaralardaki tarihi kalıntılar arasında tıbbi bitki örneklerine rastlanılması bu bitkilerin Anadolu da da çok eskiden beri kullanıldığını göstermektedir. Mezopotamya uygarlığı döneminde kullanılan bitkisel drog miktarı 250 civarında iken Grekler döneminde 600, Arap-Fars uygarlığı döneminde 4000 ve 19. asrın başlarında ise bilinen tıbbi bitki türü sayısı e ulaşmıştır. Dünya Sağlık Teşkilatı nın (WHO) 1983 yılında yaptığı araştırmalara göre ise tedavi amacıyla kullanılan tıbbi bitki türü sayısı civarındadır. Türkiye de ise bu sayının arasında olduğu tahmin edilmektedir. Türkiye gerek farklı iklimlere sahip olması gerekse üç floristik bölgenin kesişme noktasında bulunması sebebiyle bitki türlerinin çokluğu bakımından dünyanın zengin ülkelerinden birisidir. Ülkemizde yaklaşık 9000 adet civarında bitki türünün bulunduğu ve bunlardan 3000 kadarının da endemik olduğu bildirilmektedir (Uyar Gümüşçü, 2001). Avrupa nın da son on yılda gelenek, politik ve ekonomik değişiklikler dikkate alındığında, tıbbi ve aromatik bitkilerin üretim ve tüketimleri ile ilgili aktivitelerine göre ülkeler; ithalatıyla karakterize edilen ülkeler, ham maddenin ihracat ve ithalatıyla karakterize edilen ülkeler ve ihracatı yönlendirmesiyle karakterize edilen ülkeler olmak üzere 3 gruba ayrılmıştır. Orta ve Güney Avrupa Bölgelerinin (Bulgaristan, Macaristan, Polonya, Arnavutluk, Romanya ve Eski Yugoslavya ) geleneksel olarak 3. gruba ait olduğu iyi bilinmektedir. Tıbbi bitki ihracatının % kadarı Avrupa ya özellikle de Almanya ya yönlendirilmiştir. Örneğin Avrupa nın ihtiyaç duyduğu Salvia droğunun % 93.3 ü, toplam dünya üretiminin de % 85.5 i yukarda bahsedilen ülkelerde üretilmektedir. Aynı durum ıhlamur (Tillia sp.) nın yaprakları için de söz konusudur; Avrupa nın % 85.5 i ve toplam dünya üretiminin de % 53.2 si bu bölgede 2

17 1. GİRİŞ Yusuf ARSLAN yapılmaktadır. Tıbbi aromatik bitki drogları için ihraç-ithal değerleri analiz edildiğinde bitki materyallerinin doğadan mı yoksa kültürden mi veya her ikisinden mi sağlandığını tespit etmek zordur. Tıbbi aromatik bitki droglarının büyük bir kısmı bugün bile doğal kaynaklardan temin edildiği tahmin edilmektedir (Crateagus spp., Rosa spp., Hedera helix, Juniperus communis v.b). Ancak diğer birçok tür (Anethum groveolens, Carum carvi, Coriandrum sativum, Foeniculum vulgare,pimpinella anisum,cuminum cyminum,lavandula officinalis, Mentha piperita v.b) çeşitli biyolojik ve ekonomik nedenlerden dolayı tarım sistemleri içerisinde üretilmektedir. Tıbbi bitkilerin kültürü veya toplama sonucu elde edilmesinin üretim ve kullanım açısından pek çok avantajları vardır. Uygun biyolojik ve ekonomik düzenlemelerin getirilmesi ile Orta ve Güney Avrupa Bölgesi gelecekte tıbbi ve aromatik bitki droglarının önemli bir sağlayıcısı konumuna gelecektir (Bernath ve ark., 1997). Eskiden beri ülkemizde doğal olarak yetişen bitkilerden hem ülke içinde yararlanılmakta, hem de bir kısmı ihraç edilmektedir. Yapılan bir araştırmaya göre doğadan toplanarak ihracatı yapılan tür sayısının 347 adet olduğu bildirilmektedir (Arslan, 1999). Günümüzde doğal ürünlere karşı bir talep artışı gözlenmekte ve buna bağlı olarak da bir arz-talep dengesizliği oluşmaktadır. Talep edilen bu ürünler daha önceleri doğadan toplanarak tüketiciye sunulurken, artık toplama ile sağlanan ürün talebi karşılayamaz hale gelmiş ve bazı türlerin ise tıbbi ve aromatik bitkilerin üretim ve tüketimleri ile ilgili aktivitelerine göre 3 farklı grupta sınıflandırılabilir: soyları tükenme noktasına ulaşmıştır. Gelişmiş ülkeler bu tehlikeyi fark ettiklerinden, birçoğunda tıbbi ve aromatik bitkilerin ıslahına ve tarımına başlanmış durumdadır. Ülkemizde de son yıllarda bu konunun önemi fark edilmiş, birçok araştırmacı ve bilim adamı bu konularda araştırma yapmaya başlamıştır. Tıbbi ve aromatik bitkilerin bilinçsiz kişilerce ve yanlış bir şekilde doğadan toplanmasına her ne kadar çeşitli kısıtlamalar getirilmiş olsa da, bu yanlış devam etmektedir. Bu nedenle, çalışmamızda Ankara koşullarında yüksek uçucu yağ oranı ve drog verimine sahip oğulotu hatlarının tespit edilerek, çeşit geliştirilmesi amaçlanmıştır. Bu sayede üreticinin ihtiyaç duyacağı üretim materyali ve piyasanın ihtiyacı olan kaliteli ürün sağlanacaktır. 3

18 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Yusuf ARSLAN 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Malik ve ark. (1972), Pakistan Peshawar Üniversitesinde yürüttükleri bir çalışmada, oğulotunun yapraklarında % oranında uçucu yağ bulduğunu bildirmişlerdir. Kern ve ark. (1976), oğulotu uçucu yağının % arasında değiştiğini, uçucu yağda linalool, geraniol, citral ve citronellal bulunduğunu bildirmişlerdir. Bell ve Coorts (1979), azotun oğulotu, nane ve adaçayı üzerine olan etkisini belirlemek için yaptıkları çalışmada, oğulotunun azot uygulamasına olumlu cevap verdiğini ve uygulanan azotun 50 ppm lik aralıklarla 300 ppm e artarken, oğulotu bitki boyunun 6.9 cm den 11.6 cm ye, taze herba ağırlığının 14.1 g/bitki den 27.2 g/bitki ye, kuru madde ağırlığının da 3.1g/bitki den 6.3 g/bitki ye yükseldiğini ifade etmişlerdir. Putievsky ve ark. (1980), İsrail de tohum veya çelikten baharat bitkilerinin yetiştirilmesi konusunda yaptıkları denemede kekik, adaçayı, oğulotu ve mercanköşk (Majorana hortensis) türlerinin verimlerini karşılaştırmışlar ve bunun sonucunda oğulotu, kekik ve adaçayında en yüksek verimin tohumdan yetişen bitkilerle sağlandığını, mercanköşk türünde ise çelikle üretimden en yüksek verim alındığını belirtmişlerdir. Bodrug ve Kirtoka (1983), tarafından Moldovya da yapılan çalışmada oğulotu bitkisinin toprak üstü kısımlarından % 0.11 uçucu yağ elde edildiği belirtmiştir. Baytop ( 1984), oğulotu bitkisinin kullanılan kısmının folia melissae (yaprak) ve herba mellissae (tüm bitki) olarak adlandırıldığını, limon kokulu oğulotunun uçucu yağ oranının % arasında değiştiğini, bu oranın % 0.05 den az olmamasının istendiğini bildirmiştir. Bu oranın Anadolu kökenli bitkilerde % olabildiğini de bildirmiştir. Bitkinin haziran ayında çiğden sonra kuru zamanda biçilmesini, böyle yapılmadığı zaman bitkide kötü koku oluşacağını ve her türlü kullanım niteliğini yitireceğini vurgulamıştır. Simon ve ark. (1984), oğulotunun Güney Avrupa ve Amerika nın çok yıllık bir bitkisi olduğunu, dik büyüyerek cm kadar boylanabildiğini belirtmişlerdir. 4

19 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Yusuf ARSLAN Ayrıca hasattan sonra kurutma sırasında uçucu yağ oranında önemli kayıplar olduğunu, yapraklarda uçucu yağ oranının % arasında değiştiğini, bitkide uçucu yağ oranının yaz sonuna doğru arttığını bildirmişlerdir. Baytop (1984), oğulotu uçucu yağında % 39 citronellal, % 30 citral (citronellol, linalool) ve geraniol ile düşük oranda triterpen asitleri, phenolcarbonasitleri, (rosmarin asit), flavonglikositleri olduğunu bildirmişlerdir. Zeybek (1987), gerek Avrupa da gerekse ülkemizde halk arasında bazı rahatsızlıkların giderilmesinde yaygın olarak kullanılan bu bitkinin drog özelliklerinin rahatlatıcı, terletici, spazmolitik, gaz giderici, antiviral, yatıştırıcı, antibakterial etkilerininin olduğunu bildirilmiştir. Özay (1990), oğulotunun uçucu yağ oranı ve bileşenleri üzerine diurnal ve morfogenetik varyabilitenin etkili olduğunu ortaya koymuş, bitkideki uçucu yağ oran ve bileşenlerinin, bitkinin gün içinde hasat edildiği zamana, hasat edilen yaprakların bitki üzerindeki konumuna ve bitkilerin azotlu gübreli veya gübresiz koşullarda yetişmesine göre değiştiğini belirtmiştir. Araştırıcı oğulotunda ortalama % oranında uçucu yağ tespit ettiğini bildirmiştir. Bu yağın bileşenlerini % linalol, % α-pinen, % β-pinen, % α-terpinen, % sitronellal, % α-terpineol, % geraniol, % nerol ve % geraniol olarak belirtmişlerdir. Mabel (1991), oğulotu tohumlarının çimlenme oranlarının karanlıkta C sıcaklıklarda % 78 olduğunu, ışıkta ve C sıcaklıklarda ise bu oranın % 64 e düştüğünü ve ilk çimlenmeden son çimlenmeye kadar geçen gün sayısının karanlık koşullardaki çimlendirmelerde daha düşük olduğunu bildirmiştir. Ayrıca oğulotu üretiminin tohumla ve çelikle olduğunu güneşli veya yarı gölge, nemli, zengin topraklarda yetiştiğini, genç fidelerin dona hassas olduğunu, çok sayıda yan köklere sahip bir kök yapısının olduğunu bildirmektedir. Şarer ve Kökdil (1991), İçel yöresinden topladıkları M. officinalis ssp. inodora da % uçucu yağ ve yağda da % β-cubebene, % β- caryophylen, % 7.19 α-cadinol, % 7.39 bir seski terpen alkol olan (C 5 H 26 O), % 6.62 citral a ve % 5.82 citral b bulunduğunu bildirmiştir. 5

20 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Yusuf ARSLAN Adzet (1992a), Barselona da oğulotunun hasat zamanı ve yaprak pozisyonunu dikkate alarak uçucu yağ içeriği ve kompozisyonunu belirlemek üzere yaptığı tarla denemelerinde, oğulotunun 28 tipinin üst ve alt yaprakları mayıs/haziran, haziran/ağustos, eylül ve ekim aylarında sabah erken ve akşam saatlerini (gün boyunca solmayı önlemek için yapraklara su püskürtülmüş veya püskürtme uygulanmamış) hasat zamanları olarak belirlediğini bildirmiştir. Hasat zamanı ve tarihine göre üst genç yapraklarda alt yapraklara göre daha fazla uçucu yağ ve yağ kompozisyonlarında da farklılıklar kaydettiğini bildirmiştir. En yüksek yağ verimini, eylül ayında (% 0.4 kuru yaprak materyalinden) sabah erken saatlerde yaprak üzerinde çiğ olduğunda veya yapraklara su püskürtülerek yapılan hasattan elde ettiğini ve bu şekilde yapılan hasatta yağdaki terpenoit kaybının da az olduğunu bildirmiştir. Adzet ve ark. (1992b), Barselona da, kültürü yapılan farklı oğulotu populasyonlarının uçucu yağ verimini arttırmak amacı ile 5 yıl boyunca yürüttükleri seleksiyon denemelerinde, seleksiyonun 1. yılında uçucu yağ oranını % , bunu izleyen 4 yıllık seleksiyonlarda % uçucu yağ içeren hatlar elde ettiklerini bildirmişlerdir. Her bir bitki boyu ve dal sayısı arasında zayıf bir negatif korelasyon gözlediklerini ve bitki başına drog verimi ile uçucu yağ verimi arasında bir korelasyon bulunmadığını tespit etmişlerdir. Yüksek drog verimi ve uçucu yağ verimine sahip sentetik oğulotu bitkilerinin, seleksiyon ile belirlenen ıslah hatlarının melezlenmesinden elde ettiklerini bildirmişlerdir. Akgül (1993), oğulotu uçucu yağının renksiz-açık sarı sıvı özelliğinde olduğunu, özgül ağırlığının (15 C) , optik çevirmesinin -7 olduğunu belirtmiş; uçucu yağının başlıca bileşenlerinin de geranial (% 15-47), neral (% 10-36), sitronellal (% 1-39), β-karyofilen (% 2-28), metilheptenon (% 2-9), karyofilen oksit (% 1-9), sitronellol, linalol, monoterpenler, seskiterpenler, alkoller, ketonlardan oluştuğunu bildirmiştir. Shalaby ve ark. (1993), Mısır da gübre uygulamalarının oğulotu bitkilerinin dikim zamanı ve dikim mesafesine olan etkilerini araştırmışlardır. Köklenmiş gövde çelikleri, ilkbahar (mart) ve sonbahar (kasım) aylarında 60 cm sıra arası ve 40, 60 ve 80 cm sıra üzeri mesafelerine dikmişlerdir. Dikim zamanının herba ve yağ 6

21 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Yusuf ARSLAN verimlerine bir etkisinin olmadığını, tüm gübre uygulamalarının herba verimini artırdığını ve sıra arası gübrelemenin en iyi sonucu verdiğini belirtmişlerdir. Sıra arası mesafenin geniş tutulması bitki başına verimi artırırken, daha sık ekimin birim alandaki herba ve yağ verimini yükselttiğini tespit etmişlerdir. Ekimin 60 x 40 cm şeklinde yapılmasının en iyi sonucu verdiğini ve tüm uygulamalarda yağ verimi miktarının, bitkideki yağ oranının artmasından çok, herba veriminin yükselmesine bağlı olduğunu bildirmişlerdir. Ceylan (1994a), Bornova koşullarında iki yıl süre ile yürüttüğü oğulotu denemesinde, ortalama drog yaprak miktarını 1.yıl 553 kg/da ve 2. yıl 496 kg/da olarak tespit etmiştir. Bitki sıklığının drog yaprak verimine istatistiksel olarak etkisi yalnız ilk yılda gözlenmiştir. Birinci yılda ortalama en yüksek verime 20x20 cm, ikinci yılda ise 30x30 cm bitki sıklığında ulaşılmıştır. Bornova koşullarında yürütülen bu araştırmada, birim alanda bitki sayısı arttıkça verimde bir artış olmuş, ancak ikinci yıl bitki sayısının çok fazla olduğu parsellerde alt yaprakların sararması ve dökülmesi nedeniyle drog yaprak miktarında bir azalmanın olduğunu belirtmiştir. Uçucu yağ oranı birinci yıl % arasında (ortalama % 0.27), ikinci yıl ise % arasında (ortalama % 0.19) değişmiştir. Araştırıcı tarafından bitki sıklığının uçucu yağ oranına bir etkisinin bulunmadığını bildirilmiştir. Ceylan ve ark. (1994b), Ege Bölgesi nden topladıkları sekiz oğulotu populasyonundan yetiştirdikleri 1155 tek bitkide bitki boyunun cm arasında değiştiğini ( ortalama cm), tek bitkilerden oluşturdukları 49 A-klonunda ise bitki boyunun cm arasında değiştiğini (ortalama 38 cm) bildirmişlerdir. Özgüven ve ark. (1995), Çukurova Bölgesi nde m arasında değişen yüksekliklerden topladıkları 13 oğulotu populasyonundan birinin kültür koşullarına geç adaptasyon gösterdiğini, ikisinin ise hiç adapte olamadığını bildirmişlerdir. Adana ve Pozantı koşullarında oğulotu bitkisinin taze herba verimi, drog herba verimi, drog yaprak verimi, uçucu yağ oranı ve uçucu yağ verimini araştırmışlardır. Adana da yürüttükleri denemede kg/da taze herba verimi, kg/da drog herba verimi, kg/da drog yaprak verimi, % uçucu yağ oranı ve l/da uçucu yağ verimi elde etmişlerdir. Pozantı da yürüttükleri denemede ise kg/da taze herba verimi, 7

22 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Yusuf ARSLAN kg/da drog herba verimi, kg/da drog yaprak verimi, % uçucu yağ oranı ve l/da uçucu yağ verimi elde etmişlerdir. Adana da populasyonun bitki boyu cm arasında değişmiştir. Pozantı da ise yüksek ışık şiddetinin bitkilerde rozet şeklinde büyümeye yol açmasından dolayı bu lokasyonda populasyonun bitki boyu ortalama 20 cm olarak tespit edilmiştir. Araştırıcılar bu durumun lokasyonun verimini olumsuz etkilediğini bildirmişlerdir. En yüksek uçucu yağ oranı Pozantı da, en yüksek uçucu yağ verimi ise (l/da) Adana da elde edilmiştir. Vaverkova ve ark. (1995), oğulotunun uçucu yağına Basagran herbisidinin etkisini araştırmışlar ve uçucu yağın verimine düşük oranda etkili olduğunu belirtmişlerdir. 3 lokasyonda ve 3 yetiştirme sezonunda yürüttükleri denemelerde, ontogenetik devrenin uçucu yağın oranına ve bileşimine herbisitden daha fazla etkisinin olduğunu belirtmişlerdir. Chevallier (1996), en yüksek uçucu yağ oranının çiçeklenme başlangıcında oluştuğunu, dolayısıyla bu dönemde biçilmesi gerektiğini bildirmiştir. Rey (1996), İsviçre de oğulotu plantasyonu tesisinde, tohum miktarı, 6 farklı ekim (15 Temmuz-28 Ağustos 1992, Nisan 1993) ve dikim tarihlerinin (18 Eylül Mayıs 1993 malçlı-malçsız) oğulotunun uçucu yağ içeriği ve yaprak verimi üzerine etkilerini araştırmıştır yazı ve 1993 ilkbaharında kurduğu denemelerden, 30 Temmuz 1992 de yapılan ekimlerden en yüksek yaprak ve uçucu yağ verimi sağladığını bildirmiştir. Bu denemelerden sırası ile 435 g/m² taze yaprak ve /da uçucu yağ verimi aldığını belirtmiştir. Ceylan (1997), kültürü 16. yy dan itibaren hızla yayılan bitkinin bugün Avrupa, Balkan Ülkeleri ve Amerika da yaygın üretiminin yapıldığını belirtmiştir. Oğulotunun bilhassa arıcılıkta bal özü bitkisi olarak ve oğul veren arıların kovana alınmasında kullanıldığını, bu özelliği dolayısıyla arıcılık açısından ekonomik öneme sahip olduğunu belirtmiş, güzel kokusu nedeniyle oğulotu yağının parfüm ve kozmetik sanayinin en önemli doğal kökenli maddelerinden birisi olduğunu bildirmiştir. Tarlaya dikimde bitki sıklığının 40x50 cm olması gerektiğini, ancak bitki sıklığının belirlenmesinde kullanılan mekanizasyonun durumu belirleyici rol oynadığını, Bornova koşullarında yapmış olduğu çalışmada en yüksek uçucu yağ 8

23 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Yusuf ARSLAN oranının çiçeklenme döneminde bulunduğunu ve bu oranın çiçeklenmeden önce ve geç çiçeklenme döneminde daha düşük olduğunu belirtmiştir. Biçim zamanı, biçim sayısı ve gün içindeki biçim saatine göre oğulotunda uçucu yağ içeriğinin değiştiğini kaydetmiş, ayrıca oğulotu tohumunun bin tane ağırlığının ortalama g safiyetinin % 95 olması ve çimlenme kabiliyetinin % 70 ten az olmaması gerektiğini vurgulamıştır. Drazic ve Jevdovic (1997), yaptıkları çalışmada toplam sıcaklık ve yağışın tıbbi ve aromatik bitki tohumlarının kalite ve verimleri üzerindeki etkilerini araştırmışlardır. Araştırıcılar çalışmada oğulotunun da aralarında bulunduğu 10 değişik tıbbi ve aromatik bitkinin yerli populassyonlarının kalite ve verimlerini yılın dört mevsimindeki yağış ve aktif sıcaklığın toplamı açısından dikkate alarak analiz etmişler ve farklı hava koşullarının kalite ve verim üzerinde zayıf bir etkiye sahip olduğunu saptadıklarını, denemede toplam sıcaklık faktörünün varyasyonunun % üne katkıda bulunduğunu, toplam yağışın ise varyasyonunun % sine etki ettiğini belirtmişlerdir. Hiesaar ve ark. (1997), aralarında oğulotunun da bulunduğu 7 farklı bitki ekstraktını kiraz ve domates bitkilerinde beyaz sineğe etkileri üzerinde yaptıkları çalışmada Ledum palustre ve oğulotu bitki ekstraktlarının beyaz sineğe karşı en büyük engelleyici etkiyi meydana getirdiklerini bildirmişlerdir. Kevseroğlu ve Özkul (1997), 5 farklı yerden topladıkları oğulotu örneklerinde uçucu yağ oranlarını incelemiş, örneklerin uçucu yağ oranı değerlerinin % 0.14 ile % 0.17 arasında değişim gösterdiğini belirtmişlerdir. Kordana ve ark. (1997), Polonya da oğulotunun ekilen tohum miktarı, hasat zamanı ve gübreleme zamanının kaliteye olan etkisini araştırmışlardır yılları arasında yürütülen denemede, 40 cm sıra aralığında g/da tohum ekiminin bitki boyu üzerine önemli bir etkisi bulunmadığını, ancak g/da tohum ekiminin en yüksek taze herba verimi sağladığını bildirmişlerdir. En uygun hasat zamanının çiçeklenme başlangıcı olduğunu, en yüksek taze herba veriminin, 9-12 kg/da N, 6-8 kg/da P 2 0 5, 8-10 kg/da K 2 0 uygulaması ile elde ettiklerini, uygulanan faktörlerin yapraktaki uçucu yağ içeriğine bir etkisi bulunmadığını bildirmişlerdir. 9

24 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Yusuf ARSLAN Tınmaz (1999), Çanakkale ekolojik koşullarında bitki sıklığının oğulotu uçucu yağ oranı üzerine önemli bir etkisinin olmadığını belirlemiş ve en yüksek uçucu yağ oranının % ve uçucu yağ veriminin l/da olarak çiçeklenme başlangıcında elde ettiğini ve bitki boyunun cm, bitki çapının da cm olduğunu belirtmiştir. Araştırmacı ayrıca, en yüksek taze herba verimini ( kg/da) çiçeklenme öncesi yaptığı hasatlardan, en yüksek drog yaprak verimini de (736 kg/da) tam çiçeklenme döneminde elde ettiğini bildirmiştir. Demir ve ark. (2000) Tokat Kazova koşullarında yürüttükleri denemelerde azot ve fosforlu gübrelemenin oğulotu uçucu yağı oranı üzerine önemli bir etkisinin bulunmadığını bildirmişlerdir. Azot uygulamasının dekara verimi arttırdığını; fosforlu gübrelemenin verimde önemli derecede bir artış sağlamadığını kaydetmişler ve drog herba ve drog yaprak verimlerinin sırası ile kg/da ve kg/da arasında olduğunu bildirmişlerdir. Baydar ve ark. (2001) Isparta ekolojik koşullarında kültüre aldıkları oğulotundan birinci yıl (1998) tek biçimde kg/da taze herba ve kg/da kuru herba verimi; ikinci yılında (1999) yine tek biçimde kg/da taze herba, kg/da kuru herba verimi elde ettiklerini, kuru herbanın ortalama % 38.1 ini yaprak kısımlarından meydana geldiğini, 1998 ve1999 yıllarında sırasıyla % 0.16 ve % 0.18 uçucu yağ oranları ile 0.35 ve 0.43 l/da uçucu yağ verimleri elde ettiklerini belirtmişlerdir. Sarı ve Ceylan (2001), 11 oğulotu populasyonunu Menemen ve Bozdağ ekolojilerinde adaptasyon denemesine almışlar ve populasyonların verim özelliklerini, uçucu yağ ve bileşenlerini incelemişlerdir. Araştırma sonucunda, bitki boyunu cm, bitki çapını cm, taze herba verimini kg/da, drog herba verimini 1035 kg/da, drog yaprak verimini kg/da ve uçucu yağ oranını % arasında bulduklarını belirtmişlerdir. Uçucu yağın en önemli bileşeni olarak geraniol (% ) ve diğer önemli bileşenleri olarakta neral, citronellal, β- pinen saptadıklarını bildirmişlerdir. Tınmaz ve ark. (2001), çiçeklenme öncesi, çiçeklenme başlangıcı ve tam çiçeklenme dönemi olmak üzere 3 farklı hasat zamanı ve 40x20, 40x30, 40x40, 40x50 cm olmak üzere 4 farklı bitki sıklığının oğulotunun uçucu yağ ve drog herba 10

25 2. ÖNCEKİ ÇALIŞMALAR Yusuf ARSLAN verimine etkilerini araştırmışlardır. Araştırma sonuçlarına göre, hasat zamanları içinde en yüksek drog herba verimini kg/ da ile tam çiçeklenme döneminde, bitki sıklıkları içinde en yüksek drog herba verimini kg/ da ile 40x20 cm sıra aralığından ve hasat zamanları içinde en fazla uçucu yağ oranını ise % 0.12 ile 40x30 cm bitki sıklığından elde ettiklerini bildirmişlerdir. Aroujo ve ark. (2003), Akdeniz Bölgesi nde yetişen bazı Lamiacea türleri üzerinde yaptıkları bir çalışmada (İngiliz lavantası, oğulotu, nane ve tıbbi adaçayı) türlerin uçucu yağlarının gıda bozulmalarına karşı kullanımlarını araştırmışlar ve oğulotu uçucu yağının 500 microg/ml sinin tüm maya türlerinde gelişimi tamamen önlediği, uçucu yağındaki temel komponent olan % 58.3 oranındaki Citral in önemli fungitoksik etkiyi gösteren bileşen olduğunu bildirmişlerdir. Karadoğan ve ark. (2003) Göller yöresinde yaptıkları bir çalışmada, 800 m yükseklikten topladıkları oğulotu örneğinde, % 0.15 oranında uçucu yağ tespit etmişler ve bu yağda % 53.8 neral, % 4.7 karyofilen, % 4.2 kamfor, % 2.1 nerol, % 1.8 pinen, % 1.0 α-terpineol, % 0.7 simen, % 0.6 kamfen, % 0.6 linalol, % 0.3 geraniol, % 0.2 geranil asetat bulunduğunu bildirmişlerdir. De Sousa ve ark.(2004), oğulotu uçucu yağ ekstraktının çeşitli dozlarının Alzheimer lı hastalar üzerine uygulanmasının zihinsel fonksiyonların idaresi üzerine olumlu etkisi bulunduğunu ve aynı zamanda anti-tümör ve antifungal etkileri olduğunu bildirmişlerdir. 11

26 3. MATERYAL VE METOD Yusuf ARSLAN 3. MATERYAL VE METOD 3.1. Materyal Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü deneme tarlasında, tohumdan çoğaltılan ve çok geniş bir varyasyon gösteren oğulotu populasyonları içerisinden morfolojik özelliklerine göre 66 tek bitki seçilmiştir. Seçilen tek bitkiler vejetatif olarak (çelikle) çoğaltılmış ve bu hatlar uygun yetiştirme koşullarında denemeye alınmıştır. Araştırmanın birinci yılında seçilen hatların bölgeye adaptasyonu sağlanmıştır. İkinci yılda gerekli gözlemler ve analizler yapılarak üstün özellikli hatlar belirlenmiştir. Labiatae familyasına bağlı olan oğulotu, çok yıllık otsu bir bitkidir. Çok sayıda yan kökler içeren bir kök tacı bulunur. Kökler çok lifli olup, rengi beyazımsıdan açık kahverengiye kadar değişir. Gövde dik veya yarı dik olup, genellikle cm arasında boylanmaktadır. Gövdenin enine kesiti dört köşelidir. Bitki uzun ömürlü olup, iyi koşullarda ömrünün yıl olacağı belirtilmekle beraber normal kültürü yapıldığında faydalanma süresi 3-4 yıldır. Oğulotu yaprağı kısa veya uzun bir sapla ( cm) gövdeye bağlanır. Yapraklar oval olup, yaprağın temeli kalp şeklinde olmasına karşılık uç kısmı sivrileşmiştir. Yaprak 2-8 cm uzunlukta, cm genişlikte olup, üst yüzü koyu, alt yüzü daha açık renktedir. Yaprağın kenarları dişlidir. Genel olarak yapraklar bitkinin alt kısmından üst kısmına doğru gidildikçe küçülür. Çiçekler sap uçlarında küme halindedir. Renkleri beyaz veya sarımsı beyazdır. Bitki nadiren haziran ayında çiçek açar. Çiçek açma zamanı genelde temmuz-ağustos aylarıdır. Bitkinin tümünün güzel ve hoş bir kokusu vardır. Nemli olmayan güneşli ve rüzgara karşı korunan yerlerde görünür. Sıcağı seven bir bitkidir (Davis, 1982). 12

27 3. MATERYAL VE METOD Yusuf ARSLAN 3.2. Araştırma Yerinin İklim ve Toprak Özellikleri İklim Özellikleri Bu araştırma yılında Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Araştırma ve Üretme Çiftliği nde yürütülmüştür. Araştırma yerinin denizden yüksekliği 860 m olup, kuzey enlem ve doğu boylam dereceleri arasında yer almaktadır. Araştırma yerinin denemenin yapıldığı yıla ve uzun yıllara ait aylık ortalama sıcaklık (C 0 ), nispi nem (%) ve yağış miktarı (mm) değerleri Çizelge 3.1. de gösterilmiştir. Çizelge 3.1. de görüldüğü gibi, 2005 yılının en düşük sıcaklıkları uzun yıllar ortalamasının altına düşerken; en yüksek sıcaklıklar Ekim-2005 te uzun yıllar ortalamasının altına düşmüş diğer aylarda uzun yıllar ortalamasının üzerinde olmuştur yılının nispi nemi, uzun yıllar ortalamasının altında seyrederken, yıllık yağış miktarı ortalamanın üzerinde gerçekleşmiştir. Oğulotu bitkisi suya iyi tepki veren bir bitki olması nedeniyle ortalamanın üzerinde düşen yağış verimi de olumlu yönde etkilemiştir. 13

28 3. MATERYAL VE METOD Yusuf ARSLAN Çizelge 3.1. Deneme yerinin uzun yıllar ortalaması ( ) ve 2005 yılı sıcaklık, nisbi nem ve yağış miktarı değerleri Aylar Yıllar En Düşük Sıcaklık En Yüksek Sıcaklık Ort. Sıcaklık Nispi Nem Toplam Yağış Ekim Uzun Yıllar Kasım Uzun Yıllar Aralık Uzun Yıllar Ocak Uzun Yıllar Şubat Uzun Yıllar Mart Uzun Yıllar Nisan Uzun Yıllar Mayıs Uzun Yıllar Haziran Uzun Yıllar Temmuz Uzun Yıllar Ağustos Uzun Yıllar Eylül Uzun Yıllar Ekim Uzun Yıllar Kaynak: Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara Toprak Özellikleri Denemenin kurulduğu Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Araştırma Çiftliği nin toprak numuneleri 3 farklı noktadan ve 3 farklı derinlikten alınmış, toprak değerleri Çizelge 3.2. de verilmiştir. 14

29 3. MATERYAL VE METOD Yusuf ARSLAN Çizelge Yılı Toprak Analiz Raporu Örnek numarası 1 2 Derinlik (cm) Su ile doymuşluk % Toplam tuz % Su ile doy. top. ph Kireç CaCo3 % Yarayışlı fosfor Yarayışlı potasyum Organik madde % CL CL CL CL CL CL CL CL CL Kaynak: Toprak Gübre Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü- (2004) Deneme alanı toprağı killi-tın özelliği göstermektedir. Toprak ph sı arasında değişmekte ve alkali karakter göstermektedir. Kireç değerleri % civarında ve çok yüksek düzeydedir. Tuz içeriği % değerleri arasında olup tuz problemi yoktur. Yarayışlı fosfor üst katmanlarda yüksek değerde ve yeterlidir. Yarayışlı potasyum değerleri de yüksek düzeydedir. Organik madde değerleri % civarında ve düşük kabul edilen bir seviyededir Metod Bu araştırma, Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü nün deneme tarlaları ve seralarında yılları arasında yürütülmüştür. Araştırmada kullanılmış olan materyal, Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü nün oğulotu plantasyonundan sağlanmıştır. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü nün tıbbi bitkiler çeşit parsellerinde, uzunca yıllar yetiştirilen oğulotu bitkileri kendi aralarında açıkta tozlanmaktadırlar. Bir doktora çalışması için bu populasyondan tohumlar alınmış ve 2001 yılında önce serada fideler elde edilmiş, daha sonra tarla denemeleri kurulmuştur. Yaklaşık 1600 tek bitkinin bulunduğu bu denemede 3 yıl süre ile gerekli gözlemler yapılmıştır. Bu gözlemler sonucunda çok faklı fenotipik özelliklere 15

SEÇİLMİŞ OĞULOTU (Melissa officinalis L.) HATLARININ ANKARA KOŞULLARINDA HERBA VERİMİ VE BAZI ÖZELLİKLERİNİN ARAŞTIRILMASI *

SEÇİLMİŞ OĞULOTU (Melissa officinalis L.) HATLARININ ANKARA KOŞULLARINDA HERBA VERİMİ VE BAZI ÖZELLİKLERİNİN ARAŞTIRILMASI * AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ DERGİSİ, 2008, 21(1), 85 96 SEÇİLMİŞ OĞULOTU (Melissa officinalis L.) HATLARININ ANKARA KOŞULLARINDA HERBA VERİMİ VE BAZI ÖZELLİKLERİNİN ARAŞTIRILMASI * Bilal GÜRBÜZ

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ SEÇİLMİŞ OĞULOTU (Melissa officinalis L.) HATLARININ DROG VERİMİ VE UÇUCU YAĞ ORANI BAKIMINDAN KARŞILAŞTIRILMASI Hülya TELLİ TARLA BİTKİLERİ

Detaylı

Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Derim Dergisi, 2008, 25(1):40-47 ISSN

Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Derim Dergisi, 2008, 25(1):40-47 ISSN Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Derim Dergisi, 2, 25(1):-7 ISSN 13-396 OĞULOTU (Melissa officinalis L.) NDA FARKLI BİTKİ SIKLIĞI VE AZOT DOZLARININ DROG VERİMİ VE UÇUCU YAĞ ORANI ÜZERİNE ETKİLERİ

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ OĞULOTU (Melissa officinalis L.) NDA FARKLI BİTKİ SIKLIĞI ve AZOT DOZLARININ VERİM ve VERİM ÖZELLİKLERİNE ETKİSİ Duran KATAR TARLA BİTKİLERİ ANABİLİM

Detaylı

ÖZET. Yüksek Lisans Tezi. Đmge Đ. TOKBAY. Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı

ÖZET. Yüksek Lisans Tezi. Đmge Đ. TOKBAY. Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı iii ÖZET Yüksek Lisans Tezi AYDIN EKOLOJĐK KOŞULLARINDA FARKLI EKĐM ZAMANI VE SIRA ARALIĞININ ÇEMEN (Trigonella foenum-graecum L.) ĐN VERĐM VE KALĐTE ÖZELLĐKLERĐNE ETKĐSĐ Đmge Đ. TOKBAY Adnan Menderes

Detaylı

AHUDUDUNUN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ

AHUDUDUNUN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ AHUDUDUNUN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ Yrd. Doç. Dr. Mehmet ZENGİN AHUDUDU Ahududu, üzümsü meyveler grubundandır. Ahududu, yurdumuzda son birkaç yıldır ticari amaçla yetiştirilmektedir. Taze tüketildikleri

Detaylı

ANKARA İLİ KIZILCAHAMAM İLÇESİ TIBBİ VE AROMATİK BİTKİ YETİŞTİRİCİLİĞİ PAZAR ARAŞTIRMASI

ANKARA İLİ KIZILCAHAMAM İLÇESİ TIBBİ VE AROMATİK BİTKİ YETİŞTİRİCİLİĞİ PAZAR ARAŞTIRMASI ANKARA İLİ KIZILCAHAMAM İLÇESİ TIBBİ VE AROMATİK BİTKİ YETİŞTİRİCİLİĞİ PAZAR ARAŞTIRMASI Proje Koordinatörü Proje Sorumlusu Danışman Proje No :Vet.Hek. Ahu KAYALARLI ACARTÜRK : Zir. Müh. Adem BÜYÜKHAN

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ

ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ OĞULOTU (Melissa officinalis L.) NDA ONTOGENETİK, MORFOGENETİK VE DİURNAL VARYABİLİTENİN ANKARA KOŞULLARINDA BELİRLENMESİ Mesut UYANIK TARLA

Detaylı

TARIMSAL DEĞERLERİ ÖLÇME DENEMELERİ TEKNİK TALİMATI

TARIMSAL DEĞERLERİ ÖLÇME DENEMELERİ TEKNİK TALİMATI T.C. TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI KORUMA VE KONTROL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğü TARIMSAL DEĞERLERİ ÖLÇME DENEMELERİ TEKNİK TALİMATI YEMLİK PANCAR (HAYVAN PANCARI)

Detaylı

kalkerli-kumlu, besin maddelerince zengin, PH sı 6-8

kalkerli-kumlu, besin maddelerince zengin, PH sı 6-8 Ayvalık(Edremit Zeytini) Yağı altın sarısı renginde, meyve kokusu içeren, aromatik, kimyasal ve duyusal özellikleri bakımından birinci sırada yer alır. Son yıllarda meyve eti renginin pembeye döndüğü dönemde

Detaylı

ŞEKER PANCARI BİTKİSİNDE GÜBRELEME

ŞEKER PANCARI BİTKİSİNDE GÜBRELEME ŞEKER PANCARI BİTKİSİNDE GÜBRELEME Ülkemizin Ege - Akdeniz ve Batı Karadeniz sahil kesimleri ile Güneydoğu Anadolu Bölgesi hariç tüm diğer tarım alanlarında yetiştiriciliği yapılan şeker pancarında verim

Detaylı

No: 217 Menşe Adı BİRECİK BELEDİYE BAŞKANLIĞI

No: 217 Menşe Adı BİRECİK BELEDİYE BAŞKANLIĞI No: 217 Menşe Adı Tescil Ettiren BİRECİK BELEDİYE BAŞKANLIĞI Bu coğrafi işaret, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanununun Geçici 1 inci Maddesi uyarınca Mülga 555 sayılı Coğrafi İşaretlerin Korunması Hakkında

Detaylı

Prof. Dr. Bilal GÜRBÜZ danışmanlığında Arif İPEK tarafından hazırlanan bu çalışma 19/10/2007 tarihinde aşağıdaki jüri tarafından oybirliği ile Tarla B

Prof. Dr. Bilal GÜRBÜZ danışmanlığında Arif İPEK tarafından hazırlanan bu çalışma 19/10/2007 tarihinde aşağıdaki jüri tarafından oybirliği ile Tarla B ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ TIBBİ ADAÇAYI (Salvia officinalis) HATLARINDA AZOTLU GÜBRELEMENİN HERBA VERİMİ VE BAZI ÖZELLİKLER ÜZERİNE ETKİLERİ Arif İPEK TARLA BİTKİLERİ ANABİLİM

Detaylı

Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 21 (42): (2007) 43-48

Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 21 (42): (2007) 43-48 www.ziraat.selcuk.edu.tr/dergi Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 21 (42): (2007) 43-48 KÜLTÜRE ALINAN ADAÇAYI(Salvia halophila Hedge) NIN BAZI AGRONOMİK VE KALİTE ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE GÜBRELERİN

Detaylı

T.C ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ

T.C ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ T.C ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ HAŞHAŞ (Papaver somniferum L.) BİTKİSİNİN VERİMİ VE BAZI ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE GİBBERELLİK ASİDİN (GA 3 ) FARKLI DOZ VE UYGULAMA ZAMANLARININ

Detaylı

Farklı Hasat Dönemlerinin Oğul Otu (Melissa officinalis L.) nda Bazı Tarımsal Özellikler Üzerine Etkisi*

Farklı Hasat Dönemlerinin Oğul Otu (Melissa officinalis L.) nda Bazı Tarımsal Özellikler Üzerine Etkisi* TARIM BİLİMLERİ DERGİSİ 2009, 15(1) 20-24 ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ Farklı Hasat Dönemlerinin Oğul Otu (Melissa officinalis L.) nda Bazı Tarımsal Özellikler Üzerine Etkisi* Süleyman KIZIL 1

Detaylı

BUĞDAY YETİŞTİRİCİLİĞİ

BUĞDAY YETİŞTİRİCİLİĞİ BUĞDAY YETİŞTİRİCİLİĞİ HAZIRLAYAN YALÇIN YILMAZ ZİRAAT MÜHENDİSİ UZMAN TARIM DANIŞMANI Ülkemizde buğday yaklaşık 9.5 milyon hektar alanda ekilmekte, üretimde yıldan yıla değişmekle birlikte 20 milyon ton

Detaylı

FARKLI GÜBRE KOMPOZİSYONLARININ ÇAYIN VERİM VE KALİTESİNE ETKİSİ. Dr. GÜLEN ÖZYAZICI Dr. OSMAN ÖZDEMİR Dr. MEHMET ARİF ÖZYAZICI PINAR ÖZER

FARKLI GÜBRE KOMPOZİSYONLARININ ÇAYIN VERİM VE KALİTESİNE ETKİSİ. Dr. GÜLEN ÖZYAZICI Dr. OSMAN ÖZDEMİR Dr. MEHMET ARİF ÖZYAZICI PINAR ÖZER FARKLI GÜBRE KOMPOZİSYONLARININ ÇAYIN VERİM VE KALİTESİNE ETKİSİ Dr. GÜLEN ÖZYAZICI Dr. OSMAN ÖZDEMİR Dr. MEHMET ARİF ÖZYAZICI PINAR ÖZER Dünya üzerinde çay bitkisi, Kuzey yarımkürede yaklaşık 42 0 enlem

Detaylı

ZBB306 KODLU SÜS BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ DERSİ NOTLARI. Doç.Dr. Soner KAZAZ

ZBB306 KODLU SÜS BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ DERSİ NOTLARI. Doç.Dr. Soner KAZAZ ZBB306 KODLU SÜS BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ DERSİ NOTLARI Doç.Dr. Soner KAZAZ Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü 06110-Ankara skazaz@ankara.edu.tr GERBERA YETİŞTİRİCİLİĞİ-1 Anavatanı

Detaylı

TANIMI VE ÖNEMİ Susam dik büyüyen tek yılık bir bitkidir. Boyu ( cm) ye kadar uzayabilir. Gövdeler uzunlamasına oluklu (karıklıdır) ve sık tüylü

TANIMI VE ÖNEMİ Susam dik büyüyen tek yılık bir bitkidir. Boyu ( cm) ye kadar uzayabilir. Gövdeler uzunlamasına oluklu (karıklıdır) ve sık tüylü SUSAM HASADI TANIMI VE ÖNEMİ Susam dik büyüyen tek yılık bir bitkidir. Boyu (30-125 cm) ye kadar uzayabilir. Gövdeler uzunlamasına oluklu (karıklıdır) ve sık tüylüdür. Ülkemizde tarımı yapılan yağ bitkileri

Detaylı

Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 21 (42): (2007) 36-42

Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 21 (42): (2007) 36-42 www.ziraat.selcuk.edu.tr/dergi Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 21 (42): (2007) 3642 KONYA EKOLOJİK KOŞULLARINDA YETİŞTİRİLEN KİŞNİŞ (Coriandrum sativum L.) DE UYGULANAN ORGANİK VE İNORGANİK

Detaylı

Rüveyde TUNÇTÜRK 1* Effects of Different Row Spacings on the Yield and Quality in Coriander (Coriandrum sativum L.) Cultivars

Rüveyde TUNÇTÜRK 1* Effects of Different Row Spacings on the Yield and Quality in Coriander (Coriandrum sativum L.) Cultivars YYÜ TAR BİL DERG (YYU J AGR SCI) 2011, 21(2): 89-97 Geliş Tarihi (Received): 09.12.2010 Kabul Tarihi (Accepted): 21.12.2010 Araştırma Makalesi/Research Article (Original Paper) Kişniş (Coriandrum sativum

Detaylı

TARIMSAL DEĞERLERİ ÖLÇME DENEMELERİ TEKNİK TALİMATI

TARIMSAL DEĞERLERİ ÖLÇME DENEMELERİ TEKNİK TALİMATI T.. TRIM VE KÖYİŞLERİ KNLIĞI KORUM VE KONTROL GENEL MÜÜRLÜĞÜ TOHUMLUK TESİL VE SERTİFİKSYON MERKEZİ MÜÜRLÜĞÜ TRIMSL EĞERLERİ ÖLÇME ENEMELERİ TEKNİK TLİMTI KOLZ (rassica napus oleifera L.) 2001 TRIMSL EĞERLERİ

Detaylı

PAMUK TARIMI TOHUM YATAĞI HAZIRLAMA

PAMUK TARIMI TOHUM YATAĞI HAZIRLAMA LİF BİTKİLERİ PAMUK TARIMI TOHUM YATAĞI HAZIRLAMA Ön bitki pamuk ise toprak işlemesine çubuk kesme ile başlanır. Sap kesiminden sonra toprak pullukla 20-30 cm derinden sürülür. Kışa doğru tarlanın otlanması

Detaylı

SOĞAN YETİŞTİRİCİLİĞİ GİRİŞ:

SOĞAN YETİŞTİRİCİLİĞİ GİRİŞ: SOĞAN YETİŞTİRİCİLİĞİ GİRİŞ: Soğan insan beslenmesinde özel yeri olan bir sebzedir. Taze veya kuru olarak tüketildiği gibi son yıllarda kurutma sanayisinde işlenerek bazı yiyeceklerin hazırlanmasında da

Detaylı

DEĞĐŞĐK AZOT DOZLARININ FLORADAN TOPLANAN KARABAŞ KEKĐK (Thymbra spicata var. spicata L.) in BAZI AGRONOMĐK VE KALĐTE ÖZELLĐKLERĐ ÜZERĐNE ETKĐSĐ

DEĞĐŞĐK AZOT DOZLARININ FLORADAN TOPLANAN KARABAŞ KEKĐK (Thymbra spicata var. spicata L.) in BAZI AGRONOMĐK VE KALĐTE ÖZELLĐKLERĐ ÜZERĐNE ETKĐSĐ ANADOLU, J. of AARI 13 (1) 2003, 132-141 MARA DEĞĐŞĐK AZOT DOZLARININ FLORADAN TOPLANAN KARABAŞ KEKĐK Süleyman KIZIL Özlem TONÇER Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Diyarbakır/TURKEY

Detaylı

Prof. Dr. Nuray Mücellâ Müftüoğlu ÇOMÜ, Ziraat Fakültesi, Toprak Bölümü Çanakkale. Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü Rize

Prof. Dr. Nuray Mücellâ Müftüoğlu ÇOMÜ, Ziraat Fakültesi, Toprak Bölümü Çanakkale. Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü Rize Prof. Dr. Nuray Mücellâ Müftüoğlu ÇOMÜ, Ziraat Fakültesi, Toprak Bölümü Çanakkale Ekrem Yüce Dr. Turgay Turna Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü Rize Ali Kabaoğlu Safiye Pınar Özer Gökhan Tanyel ÇAYKUR Atatürk

Detaylı

Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi

Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi Selçuk Tar Bil Der, 3(2): 205-209 205 Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi Ankara (Gölbaşı) Şartlarında Farklı Ekim Zamanlarında Yetiştirilen Kimyon (Cuminum cyminum L.)'un Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi

Detaylı

DİYARBAKIR KOŞULLARINDA ÇÖRDÜK OTU (Hyssopus officinalis L.) NDA FARKLI GELİŞME DÖNEMLERİNDE VERİM VE MORFOGENETİK VARYABİLİTENİN SAPTANMASI*

DİYARBAKIR KOŞULLARINDA ÇÖRDÜK OTU (Hyssopus officinalis L.) NDA FARKLI GELİŞME DÖNEMLERİNDE VERİM VE MORFOGENETİK VARYABİLİTENİN SAPTANMASI* DİYARBAKIR KOŞULLARINDA ÇÖRDÜK OTU (Hyssopus officinalis L.) NDA FARKLI GELİŞME DÖNEMLERİNDE VERİM VE MORFOGENETİK VARYABİLİTENİN SAPTANMASI* Determination Of Yield And Morphogenetic Variabilty Of Hyssop

Detaylı

BAZI FESLEĞEN (Ocimum basilicum L.) POPULASYONLARININ HERBA VERİMİ VE UÇUCU YAĞ ORANININ BELİRLENMESİ MEHMET KARACA

BAZI FESLEĞEN (Ocimum basilicum L.) POPULASYONLARININ HERBA VERİMİ VE UÇUCU YAĞ ORANININ BELİRLENMESİ MEHMET KARACA T.C. ORDU ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BAZI FESLEĞEN (Ocimum basilicum L.) POPULASYONLARININ HERBA VERİMİ VE UÇUCU YAĞ ORANININ BELİRLENMESİ MEHMET KARACA YÜKSEK LİSANS ORDU 2017 I ÖZET BAZI FESLEĞEN

Detaylı

MALVACEAE (EBEGÜMECİGİLLER)

MALVACEAE (EBEGÜMECİGİLLER) MALVACEAE (EBEGÜMECİGİLLER) MALVACEAE Otsu, çalımsı veya ağaç şeklinde gelişen bitkilerdir. Soğuk bölgeler hariç dünyanın her tarafında bulunurlar. Yaprakları basit, geniş ve parçalıdır. Meyve kuru kapsüldür

Detaylı

Macar Fiği Neden Önemlidir? Hangi Topraklarda Yetişir?

Macar Fiği Neden Önemlidir? Hangi Topraklarda Yetişir? Macar Fiği Neden Önemlidir? Macar fiği, son yıllarda ülkemizde ekimi yaygınlaşan beyazımsı-sarı çiçekli bir fiğ türüdür (Resim 1). Bitkinin önemli olmasını sağlayan özellikler; yerli fiğe nazaran soğuklara

Detaylı

Melisa Bitkisinin Hasat Parametrelerinin Belirlenmesi

Melisa Bitkisinin Hasat Parametrelerinin Belirlenmesi Melisa Bitkisinin Hasat Parametrelerinin Belirlenmesi CİHANNUR CİHANALP a, FERAY KESKİN a, RECEPKÜLCÜ a, DENIZ YILMAZ a a Süleyman Demirel Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Makineleri ve Teknolojileri

Detaylı

DEĞİŞİK AZOT DOZLARININ FLORADAN TOPLANAN KARABAŞ KEKİK (Thymbra spicata var. spicata) İN BAZI AGRONOMİK VE KALİTE ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE ETKİSİ

DEĞİŞİK AZOT DOZLARININ FLORADAN TOPLANAN KARABAŞ KEKİK (Thymbra spicata var. spicata) İN BAZI AGRONOMİK VE KALİTE ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE ETKİSİ DEĞİŞİK AZOT DOZLARININ FLORADAN TOPLANAN KARABAŞ KEKİK (Thymbra spicata var. spicata) İN BAZI AGRONOMİK VE KALİTE ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE ETKİSİ Süleyman KIZIL Özlem TONÇER Dicle Üniversitesi Ziraat Fakültesi

Detaylı

Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi

Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi Selçuk Tar Bil Der, 3(2): 210-214 210 Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi Ankara (Gölbaşı) Şartlarında Farklı Ekim Zamanlarında Yetiştirilen Çemen (Trigonella Foenum Graecum L.)'un Verim ve Kalite Özelliklerinin

Detaylı

Prof.Dr. Fatmagül GEVEN

Prof.Dr. Fatmagül GEVEN Prof.Dr. Fatmagül GEVEN Tıbbi bitkilerde pek çok türün yetiştirilmesinde tohumla çoğaltma yöntemi kullanılır. Kekik (Thymus sp), Adaçayı (Salvia sp.), Dağçayı (Sideritis sp.), Oğulotu (Melissa officinalis),

Detaylı

ORGANİK SIVI GÜBRE GRUBU

ORGANİK SIVI GÜBRE GRUBU ORGANİK SIVI GÜBRE GRUBU TERRA FARM ORGANİK SIVI GÜBRE GRUBU ÜRÜNLERİN ORAN VE İÇERİK BİLGİLERİ BİR SONRAKİ SAYFADA VERİLMİŞTİR. Verilen değerler ürünlerimizde bulunan minimum değerlerdir Ürün İçerik Toplam

Detaylı

ÇUKUROVA KOŞULLARINDA BAZI Crambe TÜRLERİNİN VERİM ve YAĞ ORANLARININ SAPTANMASI *

ÇUKUROVA KOŞULLARINDA BAZI Crambe TÜRLERİNİN VERİM ve YAĞ ORANLARININ SAPTANMASI * ÇUKUROVA KOŞULLARINDA BAZI Crambe TÜRLERİNİN VERİM ve YAĞ ORANLARININ SAPTANMASI * The Determination Of Yield And Oil Content Of Some Crambe Species Under The Cukurova Conditions Özlem KÖYBAŞI Tarla Bitkileri

Detaylı

TARIMSAL DEĞERLERİ ÖLÇME DENEMELERİ TEKNİK TALİMATI

TARIMSAL DEĞERLERİ ÖLÇME DENEMELERİ TEKNİK TALİMATI T.. TRIM VE KÖYİŞLERİ KNLIĞI KORUM VE KONTROL GENEL MÜÜRLÜĞÜ TOHUMLUK TESİL VE SERTİFİKSYON MERKEZİ MÜÜRLÜĞÜ TRIMSL EĞERLERİ ÖLÇME ENEMELERİ TEKNİK TLİMTI HŞHŞ (Papaver somniferum L.) 2005 İÇİNEKİLER Sayfa

Detaylı

T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ KIRŞEHİR EKOLOJİK KOŞULLARINDA ÇÖREK OTU (NIGELLA SP.) POPULASYONLARININ BAZI TARIMSAL VE KALİTE ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ Meryem SELİCİOĞLU

Detaylı

Ceviz Fidanı-Ağacı İklim ve Toprak İstekleri

Ceviz Fidanı-Ağacı İklim ve Toprak İstekleri Yavuz-1 CEVİZ (KR-2) Ceviz yetişen tüm bölgelerde yetişir. Özellikle geç donların görüldüğü yerlerde yetiştirilmesi tavsiye edilir. Verimsiz bir çeşittir. Nisbi Periyodisite görülür. Meyvesi oval şekilli

Detaylı

Bazı Ceviz (Juglans regia L.) Çeşitlerinin Çimlenme ve Çöğür (Anaçlık) Gelişme Performanslarının Belirlenmesi

Bazı Ceviz (Juglans regia L.) Çeşitlerinin Çimlenme ve Çöğür (Anaçlık) Gelişme Performanslarının Belirlenmesi Bazı Ceviz (Juglans regia L.) Çeşitlerinin Çimlenme ve Çöğür (Anaçlık) Gelişme Performanslarının Belirlenmesi Akide ÖZCAN 1 Mehmet SÜTYEMEZ 2 1 Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniv., Afşin Meslek Yüksekokulu,

Detaylı

: Menşe Adı : Kale Kaymakamlığı Köylere Hizmet Götürme Birliği Başkanlığı Başvuru Sahibinin Adresi : Hükümet Konağı Kale/DENİZLİ Ürünün Adı

: Menşe Adı : Kale Kaymakamlığı Köylere Hizmet Götürme Birliği Başkanlığı Başvuru Sahibinin Adresi : Hükümet Konağı Kale/DENİZLİ Ürünün Adı Koruma Tarihi : 18.12.2008 Başvuru No : C2008/049 Coğrafi İşaretin Türü Başvuru Sahibi : Menşe Adı : Kale Kaymakamlığı Köylere Hizmet Götürme Birliği Başkanlığı Başvuru Sahibinin Adresi : Hükümet Konağı

Detaylı

Korunga Tarımı. Kaba yem açığının giderilmesinde, maliyetlerin düşürülmesinde etkili, kıraç topraklara ekilebilmesi ile üstün bir yem bitkisi.

Korunga Tarımı. Kaba yem açığının giderilmesinde, maliyetlerin düşürülmesinde etkili, kıraç topraklara ekilebilmesi ile üstün bir yem bitkisi. Korunga Tarımı Kaba yem açığının giderilmesinde, maliyetlerin düşürülmesinde etkili, kıraç topraklara ekilebilmesi ile üstün bir yem bitkisi. Osman Dilekçi - Ziraat Mühendisi Teknik İşler Şube Müdürü 0248

Detaylı

Tekirdağ koşullarında sıra aralığının bazı çemen (Trigonella foenum-graecum) populasyonlarının verim ve verim kriterleri üzerine etkisi

Tekirdağ koşullarında sıra aralığının bazı çemen (Trigonella foenum-graecum) populasyonlarının verim ve verim kriterleri üzerine etkisi Araştırma Makalesi/Research Article www.ziraatdergi.akdeniz.edu.tr AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ DERGİSİ (2010) 23(1): 47-51 Tekirdağ koşullarında sıra aralığının bazı çemen (Trigonella foenum-graecum)

Detaylı

YARASA VE ÇİFTLİK GÜBRESİNİN BAZI TOPRAK ÖZELLİKLERİ ve BUĞDAY BİTKİSİNİN VERİM PARAMETRELERİ ÜZERİNE ETKİSİ

YARASA VE ÇİFTLİK GÜBRESİNİN BAZI TOPRAK ÖZELLİKLERİ ve BUĞDAY BİTKİSİNİN VERİM PARAMETRELERİ ÜZERİNE ETKİSİ ATATÜRK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ YARASA VE ÇİFTLİK GÜBRESİNİN BAZI TOPRAK ÖZELLİKLERİ ve BUĞDAY BİTKİSİNİN VERİM PARAMETRELERİ ÜZERİNE ETKİSİ TARIMSAL YAPILAR VE SULAMA ANABİLİM

Detaylı

Sıcaklık. 40 dereceden daha yüksek sıcaklarda yanma görülür. Yıllık sıcaklık ortalaması 14 dereceden aşağı olmamalıdır.

Sıcaklık. 40 dereceden daha yüksek sıcaklarda yanma görülür. Yıllık sıcaklık ortalaması 14 dereceden aşağı olmamalıdır. Ekolojik istekleri Çayda verim ve kalite ile ekolojik koşullar arasında ilişki vardır. Dünya üzerinde kuzey yarımkürede 42.enlem, güney yarım kürede ise 30. enlem çay bitkisinin son yetişme sınırlarıdır.

Detaylı

unalkarik@gmail.com YABANCI DİL BİLGİSİ Yabancı Dil / Derecesi KPDS ÜDS TOEFL IELTS

unalkarik@gmail.com YABANCI DİL BİLGİSİ Yabancı Dil / Derecesi KPDS ÜDS TOEFL IELTS KİŞİSEL BİLGİLER Adı Soyadı Ünvan Dr. Ünal KARIK Mühendis Dahili 451 E-mail Doğum Tarihi - Yeri unalkarik@gmail.com 16.07.1973-ERZİNCAN EĞİTİM BİLGİLERİ Doktora Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü-Tarla

Detaylı

BUĞDAY (Triticum spp.) Buğdayda Toprak Hazırlığı:

BUĞDAY (Triticum spp.) Buğdayda Toprak Hazırlığı: BUĞDAY (Triticum spp.) Buğdayda Toprak Hazırlığı: Toprak işlemenin sebebi, tohumların uygun çimlenme ve çıkış ortamını hazırlamak; su kaybını en aza indiren, toprağın yapısını en az bozan, erozyonu önemli

Detaylı

SAMSUN EKOLOJİK KOŞULLARINDA BAZI BURÇAK (Vicia ervilia L.) HATLARININ OT VE TOHUM VERİMLERİNİN BELİRLENMESİ

SAMSUN EKOLOJİK KOŞULLARINDA BAZI BURÇAK (Vicia ervilia L.) HATLARININ OT VE TOHUM VERİMLERİNİN BELİRLENMESİ OMÜ Zir. Fak. Dergisi, 26,21(3): 318-322 J. of Fac. of Agric., OMU, 26,21(3): 318-322 SAMSUN EKOLOJİK KOŞULLARINDA BAZI BURÇAK (Vicia ervilia L.) HATLARININ OT VE TOHUM VERİMLERİNİN BELİRLENMESİ İlknur

Detaylı

FİĞ TARIMI Prof. Dr. Mustafa TAN Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü ERZURUM

FİĞ TARIMI Prof. Dr. Mustafa TAN Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü ERZURUM FİĞ TARIMI Prof. Dr. Mustafa TAN Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü ERZURUM Önemli Fiğ Türleri Dünya üzerinde serin ve ılıman eklim kuşağına yayılmış çok sayıda fiğ türü vardır.

Detaylı

*Yaşar Tuncer KAVUT Ahmet Esen ÇELEN Ş. Emre ÇIBIK M. Ali URTEKİN

*Yaşar Tuncer KAVUT Ahmet Esen ÇELEN Ş. Emre ÇIBIK M. Ali URTEKİN Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2016, 25 (Özel sayı-2):225-229 Araştırma Makalesi (Research Article) Ege Bölgesi Koşullarında Farklı Sıra Arası Mesafelerinde Yetiştirilen Bazı Yem Bezelyesi

Detaylı

Tohum yatağının hazırlanması:

Tohum yatağının hazırlanması: Toprak isteği: Yem bezelyesi tüm baklagillerde olduğu gibi, özellikle yeterli kireç bulunan ve PH değeri 6,5-7 olan toprakları sever. PH değeri 6-8 aralığında olan topraklarda da ekimi yapılabilir. Bu

Detaylı

Farklı Dikim Sıklıklarının Tarhun (Artemisia dracunculus L.) Bitkisinin Bazı Agronomik Özellikleri ve Uçucu Yağ Oranları Üzerine Etkileri

Farklı Dikim Sıklıklarının Tarhun (Artemisia dracunculus L.) Bitkisinin Bazı Agronomik Özellikleri ve Uçucu Yağ Oranları Üzerine Etkileri Tarım Bilimleri Dergisi Tar. Bil. Der. Dergi web sayfası: www.agri.ankara.edu.tr/dergi Journal of Agricultural Sciences Journal homepage: www.agri.ankara.edu.tr/journal Farklı Dikim Sıklıklarının Tarhun

Detaylı

Orijin: Asya ve Avrupa (Mısır, Yunan ve Roma medeniyetleri döneminden beri biliniyor. Yabani form: Lactuca serriola x L.

Orijin: Asya ve Avrupa (Mısır, Yunan ve Roma medeniyetleri döneminden beri biliniyor. Yabani form: Lactuca serriola x L. SALATA- MARUL Asteraceae (=Compositae) Familyası Lactuca sativa (Salata- marul) Chichorium endivia (Yaprak çikori) Chichorium intybus (Başlı Çikori) Cynara scolymus (Enginar) Helianthus tuberosus (Yer

Detaylı

BÖRÜLCE (Vigna sinensis) 2n=22

BÖRÜLCE (Vigna sinensis) 2n=22 BÖRÜLCE (Vigna sinensis) 2n=22 Kökeni, Tarihçesi ve Yayılma Alanı Filogenetik özellikler dikkate alınarak börülce nin kökeni olarak İran ve Hindistan arasındaki bölge gösterilmiş olmasına karşın; Vavilov

Detaylı

Şeker Kamışı Sugarcane (Saccharum officinarum L.)

Şeker Kamışı Sugarcane (Saccharum officinarum L.) Şeker Kamışı Sugarcane (Saccharum officinarum L.) 1 Önemi, Kökeni ve Tarihçesi 1850 li yılara kadar dünya şeker üretiminin tamamı şeker kamışından elde edilmekteydi. Günümüzde ise (2010 yılı istatistiklerine

Detaylı

SERA TASARIMI ve İKLİMLENDİRME. Cengiz TÜRKAY Ziraat Yüksek Mühendisi. Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Erdemli-Mersin 12 Ekim 2012

SERA TASARIMI ve İKLİMLENDİRME. Cengiz TÜRKAY Ziraat Yüksek Mühendisi. Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Erdemli-Mersin 12 Ekim 2012 SERA TASARIMI ve İKLİMLENDİRME Cengiz TÜRKAY Ziraat Yüksek Mühendisi Alata Bahçe Kültürleri Araştırma İstasyonu Erdemli-Mersin 12 Ekim 2012 Sera nedir? Bitki büyüme ve gelişmesi için gerekli iklim etmenlerinin

Detaylı

The Effects of Different Phosphorous and Nitrogen Doses on the Yield and Quality of Fennel (Foeniculum vulgare Mill.) in Van Ecological Conditions

The Effects of Different Phosphorous and Nitrogen Doses on the Yield and Quality of Fennel (Foeniculum vulgare Mill.) in Van Ecological Conditions YYÜ TAR BİL DERG (YYU J AGR SCI) 2011, 21(1):19-27 Geliş Tarihi (Received):18.08.2010 Kabul Tarihi (Accepted):12.10.2010 Araştırma Makalesi/Research Article (Original Paper) Van Ekolojik Koşullarında Değişik

Detaylı

Kullanım Yerleri. İnsan beslenmesinde kullanılır. Şekerin hammadesidir. Küspesi hayvan yemi olarak kullanılır. İspirto elde edilir

Kullanım Yerleri. İnsan beslenmesinde kullanılır. Şekerin hammadesidir. Küspesi hayvan yemi olarak kullanılır. İspirto elde edilir ŞEKER PANCARI Kullanım Yerleri İnsan beslenmesinde kullanılır. Şekerin hammadesidir. Küspesi hayvan yemi olarak kullanılır. İspirto elde edilir Orijini Şeker pancarının yabanisi olarak Beta maritima gösterilmektedir.

Detaylı

Yağ Gülü Yetiştiriciliği

Yağ Gülü Yetiştiriciliği Meyvecilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü Yayın No: 45 Yayın Tarihi: 15.11.2011 Yağ Gülü Yetiştiriciliği Rafet SARIBAŞ, Hasan ASLANCAN Lütfen Dikkat!... Gül yağı, parfüm ve kozmetik sanayinin yanında antibakteriyel

Detaylı

Yerfıstığında Gübreleme

Yerfıstığında Gübreleme Yerfıstığında Gübreleme Ülkemizin birçok yöresinde ve özellikle Çukurova Bölgesi nde geniş çapta yetiştiriciliği yapılan yerfıstığı, yapısında ortalama %50 yağ ve %25-30 oranında protein içeren, insan

Detaylı

ZBB306 KODLU SÜS BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ DERSİ NOTLARI. Doç.Dr. Soner KAZAZ

ZBB306 KODLU SÜS BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ DERSİ NOTLARI. Doç.Dr. Soner KAZAZ ZBB306 KODLU SÜS BİTKİLERİ YETİŞTİRİCİLİĞİ DERSİ NOTLARI Doç.Dr. Soner KAZAZ Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü 06110-Ankara skazaz@ankara.edu.tr KASIMPATI (KRZANTEM) YETİŞTİRİCİLİĞİ-1

Detaylı

HAYVANSAL KAYNAKLI AMİNO ASİT İÇEREN ORGANİK GÜBRE. Çabamız topraklarımız için. www.letafet.co

HAYVANSAL KAYNAKLI AMİNO ASİT İÇEREN ORGANİK GÜBRE. Çabamız topraklarımız için. www.letafet.co HAYVANSAL KAYNAKLI AMİNO ASİT İÇEREN ORGANİK GÜBRE Çabamız topraklarımız için www.letafet.co LETAMİN BASE HAYVANSAL KAYNAKLI AMİNO ASİT İÇEREN SIVI ORGANİK GÜBRE Letafet Uluslararası Pazarlama Gıda Satış

Detaylı

İNCİRİN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ. Yrd. Doç. Dr. Mehmet ZENGİN

İNCİRİN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ. Yrd. Doç. Dr. Mehmet ZENGİN İNCİRİN TOPRAK İSTEKLERİ VE GÜBRELENMESİ Yrd. Doç. Dr. Mehmet ZENGİN İncirin iklim İstekleri İncir bir yarı tropik iklim meyvesidir. Dünyanın ılıman iklime sahip bir çok yerinde yetişebilmektedir. İncir

Detaylı

YAPRAĞI YENEN SEBZELERDE GÜBRELEME

YAPRAĞI YENEN SEBZELERDE GÜBRELEME YAPRAĞI YENEN SEBZELERDE GÜBRELEME (MARUL- ISPANAK- LAHANA) İnsan beslenmesinde büyük önemi olan sebzelerin yetiştirme teknikleri, ıslahı ve bitki koruma konularında ülkemizde bilimsel çalışmalar yapılmış

Detaylı

BİBER YETİŞTİRİCİLİĞİNDE GÜBRELEME

BİBER YETİŞTİRİCİLİĞİNDE GÜBRELEME BİBER YETİŞTİRİCİLİĞİNDE GÜBRELEME Ülkemizin birçok yerinde acı-tatlı taze biber, dolmalık, kurutmalık ve sanayi tipi (salçalık) biber yetiştiriciliği yapılmaktadır. Çeşitlere göre değişmekle birlikte

Detaylı

TARIM SİSTEMLERİ 3. Nemli Tarım

TARIM SİSTEMLERİ 3. Nemli Tarım NEMLİ TARIM TARIM SİSTEMLERİ 3 Nemli Tarım Nemli Tarım Yağan yağışlarla gelen su, evaporasyon ve transpirasyonla harcanan sudan fazla olur ise böyle yerlere nemli bölgeler denir. Bu bölgelerde uygulanan

Detaylı

Ankara Koşullarında Kışlık Kolzada Uygun Ekim Zamanının Belirlenmesi

Ankara Koşullarında Kışlık Kolzada Uygun Ekim Zamanının Belirlenmesi Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2015, 24 (2):96-102 Araştırma Makalesi (Research Article) Ankara Koşullarında Kışlık Kolzada Uygun Ekim Zamanının Belirlenmesi *Mehtap GÜRSOY 1 Farzad

Detaylı

ÖZET Doktora Tezi FESLEĞEN (Ocimum basilicum L.) DE FARKLI BİTKİ SIKLIĞI VE AZOT DOZLARININ VERİM, VERİM ÖGELERİ, UÇUCU YAĞ ORANI VE BİLEŞENLERİ ÜZERİ

ÖZET Doktora Tezi FESLEĞEN (Ocimum basilicum L.) DE FARKLI BİTKİ SIKLIĞI VE AZOT DOZLARININ VERİM, VERİM ÖGELERİ, UÇUCU YAĞ ORANI VE BİLEŞENLERİ ÜZERİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DOKTORA TEZİ FESLEĞEN (Ocimum basilicum L.) DE FARKLI BİTKİ SIKLIĞI VE AZOT DOZLARININ VERİM, VERİM ÖGELERİ, UÇUCU YAĞ ORANI VE BİLEŞENLERİ ÜZERİNE ETKİLERİ

Detaylı

Gemlik Zeytini. Gemlik

Gemlik Zeytini. Gemlik Gemlik Meyve ve çekirdekleri orta irilikte olup % 29.9 oranında yağ içerir. Siyah sofralık olarak değerlendirilir. Meyveleri yağ bakımından zengin olduğundan sofralık kalite dışındaki taneler yağlık kolarak

Detaylı

ÖZET Yüksek Lisans Tezi BAZI TEK YILLIK ÇİM (Lolium multiflorum Lam) ÇEŞİTLERİNİN MORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ VE YEM VERİMLERİ Amir DARVISHI Ankara Ünivers

ÖZET Yüksek Lisans Tezi BAZI TEK YILLIK ÇİM (Lolium multiflorum Lam) ÇEŞİTLERİNİN MORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ VE YEM VERİMLERİ Amir DARVISHI Ankara Ünivers ANKARA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ BAZI TEK YILLIK ÇİM (Lolium multiflorum L) ÇEŞİTLERİNİN MORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ VE YEM VERİMLERİ Amir DARVISHI TARLA BİTKİLERİ ANABİLİM DALI

Detaylı

Buğday ve Arpa Gübrelemesi

Buğday ve Arpa Gübrelemesi Buğday ve Arpa Gübrelemesi Ülkemizde en geniş üretim alanı bulunan buğday ve arpa çok farklı toprak tiplerinde yetiştiriciliği yapılmaktadır. Toprak ph isteği bakımından hafif asitten kuvvetli alkalin

Detaylı

Bazı İki Sıralı Arpa ve Ekmeklik Buğday Çeşitlerinde Azot ve CCC Dozlarının Tane Verimine Etkileri

Bazı İki Sıralı Arpa ve Ekmeklik Buğday Çeşitlerinde Azot ve CCC Dozlarının Tane Verimine Etkileri Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi (J. Agric. Sci.), 1, 11(1):63-68 Geliş Tarihi: 20.11.0 Bazı İki Sıralı Arpa ve Ekmeklik Buğday Çeşitlerinde Azot ve CCC Dozlarının Tane

Detaylı

Geliştirilmiş İzmir Kekiği (Origanum Onites L.) Klonlarının Farklı Ekolojik Koşullarda Bazı Agronomik ve Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi 3

Geliştirilmiş İzmir Kekiği (Origanum Onites L.) Klonlarının Farklı Ekolojik Koşullarda Bazı Agronomik ve Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi 3 Yıldıztekin ve Tuna Araştırma Makalesi (Research Article) Ayşe Betül AVCI 1 Emine BAYRAM 2 1Ege Üniversitesi, Ödemiş Meslek Yüksekoklu, 35760 Ödemiş, İzmir e-posta: ayse.betul.avci@ege.edu.tr 2Ege Üniversitesi

Detaylı

BÖRÜLCE YETĠġTĠRĠCĠLĠĞĠ Black Strong Ürünlerinin Börülce YetiĢtiriciliğinde Kullanımı Besin maddelerince zengin toprakları sever. Organik madde oranı

BÖRÜLCE YETĠġTĠRĠCĠLĠĞĠ Black Strong Ürünlerinin Börülce YetiĢtiriciliğinde Kullanımı Besin maddelerince zengin toprakları sever. Organik madde oranı BÖRÜLCE YETĠġTĠRĠCĠLĠĞĠ Black Strong Ürünlerinin Börülce YetiĢtiriciliğinde Kullanımı Besin maddelerince zengin toprakları sever. Organik madde oranı toprak analizi sonucunda 0-2 arasında ise ekim öncesinde

Detaylı

Eskişehir Koşullarında Yetiştirilen Reyhan (Ocimum basilicum L.) Bitkisinin Bazı Bitkisel Özelliklerin ve Diurnal Varyabilitesinin Belirlenmesi

Eskişehir Koşullarında Yetiştirilen Reyhan (Ocimum basilicum L.) Bitkisinin Bazı Bitkisel Özelliklerin ve Diurnal Varyabilitesinin Belirlenmesi i Eskişehir Koşullarında Yetiştirilen Reyhan (Ocimum basilicum L.) Bitkisinin Bazı Bitkisel Özelliklerin ve Diurnal Varyabilitesinin Belirlenmesi Engin Gökhan Kulan YÜKSEK LİSANS TEZİ Tarla Bitkileri Anabilim

Detaylı

GÖREV YERLERİ(Tarih/Unvan/Kurum) 1996-2000 Araştırma Görevlisi Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi

GÖREV YERLERİ(Tarih/Unvan/Kurum) 1996-2000 Araştırma Görevlisi Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi KİŞİSEL BİLGİLER Adı Soyadı Unvan Arzu KÖSE Doktor Telefon 222-32403-00 E-mail Doğum Tarihi - Yeri arzu.kose @gthb.gov.tr Ankara-1972 EĞİTİM BİLGİLERİ Yüksek Lisans Akademik Birim/ Mezuniyet Yılı Lisans

Detaylı

ANTEP FISTIĞI DÜNYA ÜRETİMİ

ANTEP FISTIĞI DÜNYA ÜRETİMİ ANTEP FISTIĞI DÜNYA ÜRETİMİ Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) nün en güncel verileri olan 2010 yılı verilerine göre; dünyada Antep fıstığı üretiminde lider durumda bulunan ülke İran dır. Ancak

Detaylı

Prof.Dr. Fatmagül GEVEN

Prof.Dr. Fatmagül GEVEN Prof.Dr. Fatmagül GEVEN Tıbbi ve aromatik bitkilerin kullanılan kısımları; yaprak, çiçek, tohum, kök, kabuk vb. gibi organlardır ve bunların içlerindeki etkili bileşikler nedeniyle hastalıkları tedavi

Detaylı

Tohum Bahçeleri. Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER

Tohum Bahçeleri. Prof. Dr. Ali Ömer ÜÇLER Tohum Bahçeleri Tohum bahçeleri irsel (genetik) bakımdan daha yüksek nitelikli tohum elde etmek üzere, bir anlamda damızlık olarak seçilen üstün ağaçlardan alınan aşı kalemleriyle aşılanan fidanlardan

Detaylı

DİSTİLEX NANO TEKNOLOJİ ÜRÜNLERİ

DİSTİLEX NANO TEKNOLOJİ ÜRÜNLERİ DİSTİLEX NANO TEKNOLOJİ ÜRÜNLERİ Distilex tesislerinde; bitki ve meyve özütleri uygun yöntem ve ileri teknoloji ile elde edilerek gıda, ilaç, kozmetik, kimya, insan sağlığında gıda takviye ürünleri, hayvan

Detaylı

S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 19 (37): (2005) 13-20

S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 19 (37): (2005) 13-20 S.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 19 (37): (2005) 13-20 BURÇAK (Vicia ervilia (L.) Willd.) TA EKİM ZAMANININ VERİM VE VERİM ÖĞELERİ ÜZERİNE ETKİSİ 1 Abdullah ÖZKÖSE 2 Hayrettin EKİZ 3 2 Selçuk Üniversitesi,

Detaylı

Antepfıstığında Gübreleme

Antepfıstığında Gübreleme Antepfıstığında Gübreleme Tam verime çok geç yatan (8-10 yıl) antepfıstığı uzun ömürlü bir meyve ağacıdır. Hiçbir meyve ağacının yetiştirilemediği kıraç, taşlık ve kayalık arazilerde bile yetişebilmektedir.

Detaylı

YERFISTIĞI (Arachis hypogaea L.) YETİŞTİRİCİLİĞİNDE FARKLI ÇEŞİTLER VE SIRA ÜZERİ MESAFELERE GÖRE TEK VE ÇİFT SIRALI EKİM YÖNTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

YERFISTIĞI (Arachis hypogaea L.) YETİŞTİRİCİLİĞİNDE FARKLI ÇEŞİTLER VE SIRA ÜZERİ MESAFELERE GÖRE TEK VE ÇİFT SIRALI EKİM YÖNTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI Türkiye 10. Tarla Bitkileri Kongresi, Konya-2013, Kitap2, sayfa 350-357 YERFISTIĞI (Arachis hypogaea L.) YETİŞTİRİCİLİĞİNDE FARKLI ÇEŞİTLER VE SIRA ÜZERİ MESAFELERE GÖRE TEK VE ÇİFT SIRALI EKİM YÖNTEMLERİNİN

Detaylı

Çayın Bitkisel Özellikleri

Çayın Bitkisel Özellikleri Çayın Bitkisel Özellikleri Bir asırlık bir ömre sahip bulunan çay bitkisi doğada büyümeye bırakıldığında zaman bir ağaç görünümünü alır. Görünüş itibarı ile dağınık bir görünüm arz eden bitki yapısı tek

Detaylı

Flue Cured Tütün Çeşidinde Farklı Potasyum Formlarının Kaliteye Etkisi

Flue Cured Tütün Çeşidinde Farklı Potasyum Formlarının Kaliteye Etkisi Flue Cured Tütün Çeşidinde Farklı Potasyum Formlarının Kaliteye Etkisi Mahmut Tepecik 1 M.Eşref İrget 2 ÖZET Düzce ili merkeze bağlı Otluoğlu köyünde çiftçi koşullarında yürütülen bu denemede K un farklı

Detaylı

Bitki Sıklığının Fesleğende (Ocimum basilicum L.) Herba Verimi ve Uçucu Yağ İçeriği Üzerine Etkisi

Bitki Sıklığının Fesleğende (Ocimum basilicum L.) Herba Verimi ve Uçucu Yağ İçeriği Üzerine Etkisi Ordu Üniversitesi ilim ve Teknoloji Dergisi / Ordu University Journal of Science and Technology Ordu Üniv. il. Tek. Derg., 2017; 7(2): 253-265 Ordu Univ. J. Sci. Tech., 2017; 7(2): 253-265 e-issn: 2146-6459

Detaylı

Farklı Sıra Arası ve Sıra Üzeri Mesafelerinin Kekik (Origanum vulgare var. hirtum) de Verim ve Verim Öğeleri Üzerine Etkisi

Farklı Sıra Arası ve Sıra Üzeri Mesafelerinin Kekik (Origanum vulgare var. hirtum) de Verim ve Verim Öğeleri Üzerine Etkisi TARIM BİLİMLERİ DERGİSİ 2006, 12 (3) 246-251 ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ Farklı Sıra Arası ve Sıra Üzeri Mesafelerinin Kekik (Origanum vulgare var. hirtum) de Verim ve Verim Öğeleri Üzerine Etkisi

Detaylı

DUFED 4(2) (2015) 77-82

DUFED 4(2) (2015) 77-82 DUFED 4(2) (2015) 77-82 Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi dergi anasayfa: http://www.dufed.org Tek melez mısır genotiplerinin Diyarbakır şartlarındaki performanslarının belirlenmesi Determination

Detaylı

Bitki Sıklığının Fesleğende (Ocimum basilicum L.) Herba Verimi ve Uçucu Yağ İçeriği Üzerine Etkisi

Bitki Sıklığının Fesleğende (Ocimum basilicum L.) Herba Verimi ve Uçucu Yağ İçeriği Üzerine Etkisi Ordu Üniversitesi ilim ve Teknoloji Dergisi / Ordu University Journal of Science and Technology Ordu Üniv. il. Tek. Derg., 2017; 7(2): 253-265 Ordu Univ. J. Sci. Tech., 2017; 7(2): 253-265 e-issn: 2146-6459

Detaylı

Acurun anavatanı hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak Anadolu, İran, Afganistan ve Güney Batı Asya anavatanı olarak kabul edilmektedir.

Acurun anavatanı hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak Anadolu, İran, Afganistan ve Güney Batı Asya anavatanı olarak kabul edilmektedir. ACUR YETĠġTĠRĠCĠLĠĞĠ 1.Black Strong Ürünlerinin Acur YetiĢtiriciliğinde Kullanımı Acur organik maddece zengin topraklarda çok iyi yetişir. Organik madde oranı toprak analizi sonucunda 0-2 arasında ise

Detaylı

SÜT SIĞIRCILIĞI ve YONCA

SÜT SIĞIRCILIĞI ve YONCA SÜT SIĞIRCILIĞI ve YONCA Birlikle el ele, hayvancılıkta daha ileriye... Mehmet Ak - Ziraat Mühendisi Sorumlu Müdür 0248 233 91 41 www.burdurdsyb.org /BurdurDSYB Yoncayı Neden Yetiştirmeliyiz? SÜT SIĞIRCILIĞI

Detaylı

Bazı Soya Fasulyesi [Glycine max (L.) Merill] Çeşitlerinin Bursa Koşullarına Adaptasyonu Konusunda Bir Çalışma

Bazı Soya Fasulyesi [Glycine max (L.) Merill] Çeşitlerinin Bursa Koşullarına Adaptasyonu Konusunda Bir Çalışma Ulud. Üniv. Zir. Fak. Derg., (2002) 16(2): 25-34 Bazı Soya Fasulyesi [Glycine max (L.) Merill] Çeşitlerinin Bursa Koşullarına Adaptasyonu Konusunda Bir Çalışma Abdullah KARASU * Mehmet ÖZ ** A. Tanju GÖKSOY

Detaylı

Prof. Dr. Mustafa TAN Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü ERZURUM

Prof. Dr. Mustafa TAN Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü ERZURUM Prof. Dr. Mustafa TAN Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü ERZURUM Korunga Önemli Bir Bitkidir Korunga, sulamanın yapılamadığı kıraç alanlarda, verimsiz ve taşlık topraklarda yetiştirilecek

Detaylı

ANTEP FISTIĞI DÜNYA ÜRETİMİ

ANTEP FISTIĞI DÜNYA ÜRETİMİ ANTEP FISTIĞI DÜNYA ÜRETİMİ Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) nün en güncel verileri olan 2011 yılı verilerine göre; dünyada Antep fıstığı üretiminde lider durumda bulunan ülke İran dır. İkinci

Detaylı

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 1247

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 1247 KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 1247 KAHRAMANMARAŞ İLİNİN GENEL MEYVECİLİK DURUMU Mehmet SÜTYEMEZ*- M. Ali GÜNDEŞLİ" Meyvecilik kültürü oldukça eski tarihlere uzanan Anadolu'muz birçok meyve türünün anavatanı

Detaylı

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YÜKSEK LİSANS TEZİ Muhittin BAĞCI ORTA ANADOLU KOŞULLARINDA MACAR FİĞ İNDE (Vicia pannonica Crantz. cv. TARMBEYAZI-98) SIRA ARASI VE TOHUM MİKTARININ OT VERİMİNE

Detaylı

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ARAŞTIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI

METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ARAŞTIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI METEOROLOJI METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ARAŞTIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI Sayı : 130 Aralık 2016 Aylık Bülten www.mgm.gov.tr METEOROLOJİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ ARAŞTIRMA DAİRESİ BAŞKANLIĞI Sayı : 130 Aralık 2016 YAĞIŞ

Detaylı

Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi 5 (2): , 2012 ISSN: , E-ISSN: X,

Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi 5 (2): , 2012 ISSN: , E-ISSN: X, Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi 5 (2): 126-130, 2012 ISSN: 1308-3945, E-ISSN: 1308-027X, www.nobel.gen.tr Kızıltepe Ekolojik Koşullarında Bazı Macar Fiğ (Vicia Pannonica CRANTZ.) Genotiplerinin Ot Verimi,

Detaylı