SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERLE KIRŞEHİR 2013

Transkript

1 SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERLE KIRŞEHİR 2013 SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERLE KIRŞEHİR 2013 Ağalar Konağı TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU

2 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERLE KIRŞEHİR 2013 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU

3 SEÇİLMİŞ GÖSTERGELERLE 2013 KIRŞEHİR İstatistiki veri ve bilgi istekleri için Bilgi Dağıtım Grubu Tel: + (312) Faks: + (312) Yayın istekleri için Döner Sermaye İşletmesi Tel: + (312) Faks: + (312) Yayın içeriğine yönelik sorularınız için TÜİK Nevşehir Bölge Müdürlüğü Tel: + (384) Strl. Faks: + (384) İnternet E-posta bilgi@tuik.gov.tr Yayın No ISSN Bu yayınla ilgili ortaya çıkabilecek düzeltmeler Kurum web sayfasında verilecektir. Türkiye İstatistik Kurumu Yücetepe Mah. Necatibey Cad. No: Çankaya-ANKARA / TÜRKİYE Bu yayının 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu na göre her hakkı Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığına aittir. Gerçek veya tüzel kişiler tarafından izinsiz çoğaltılamaz ve dağıtılamaz. Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, Ankara Tel: +(0312) * Faks: +(0312) Eylül 2014

4 Önsöz ÖNSÖZ Türkiye statistik Kurumu, ülkemizin ekonomik, sosyal, demografik ve kültürel yap s ile ilgili idari kay t, say m ve ara t rmalardan elde etti i bilgileri, ba ta kamu kurum ve kurulu lar ve ara t rmac lar olmak üzere kamuoyunun kullan m na sunmaktad r. Yay nlar, tutarl l k, zamanl l k, effafl k ve gizlilik ilkeleri çerçevesinde kaliteli veri üretimi ve hizmet sunumu ilkelerine göre haz rlanmaktad r. Dünyada ve ülkemizde istatistiki bilgiye duyulan ihtiyac n her geçen gün artmas na paralel olarak, üretilen istatistiklerin iyile tirilmesi, geli tirilmesi, bölgesel istatistiklerin toplanmas, bölgelerin sosyo-ekonomik analizlerinin yap lmas, bölgesel politikalar n çerçevesinin belirlenmesi ve Avrupa Birli i Bölgesel statistik Sistemi ne uygun kar la t r labilir istatistiki veri taban olu turulmas amac yla, ülke genelinde statistiki Bölge Birimleri S n flamas ( BBS) tan mlanm, bu kapsamda Kurumumuzun Bölge Te kilatlar n n güçlendirilmesi ve daha fonksiyonel hale getirilmesi için gereken altyap kurulmu tur. Yerel düzeyde kalk nma projeleri üretildikçe, veriye olan talep de artacakt r. Bu yay nda yer alan bölgesel veriler BBS ye göre s n fland r lm t r. Bölgesel düzeyde ayr nt l verilerin üretilmesi, kay tlara dayal verilerin geli tirilmesine ba l d r. Ulusal kay t sisteminin güncel olarak sürdürülmesi için TÜ K taraf ndan yürütülen faaliyetler devam etmektedir. Bölgesel düzeyde veri talebinin yüksekli i göz önünde bulundurularak haz rlanan bu yay n, de i ik zamanlarda yay nlanan resmi istatistikler bir araya getirilerek, her a amadaki karar al c ve kullan c lara kolayl k ve zaman tasarrufu sa layacakt r. Ayn zamanda bölge yöneticilerinin verdikleri hizmetteki geli meleri ve eksiklikleri tesbit etmek amac yla, üretilen verileri göstergelere dönü türerek karar almada kolayl k sa layacak, BBS ye göre K r ehir ilinin bilgilerini içermektedir. Ayr ca yay nda, kullan c lar n kar la t rma yapabilmelerini sa lamak üzere TR71 (K r kkale, Aksaray, Ni de, Nev ehir, K r ehir) 2. Düzeyde bölge biriminin göstergelerine de yer verilmektedir. Yay n n tüm kullan c lara kolayl k sa lamas n ve faydal olmas n dilerim. Birol AYDEMİR Başkan Birol AYDEM R Ba kan III

5 İçindekiler İÇİNDEKİLER Sayfa Önsöz İçindekiler Aç klama Genel Bilgiler III V IX XI 1. Temel Göstergeler 1 İBBS 2. düzey (26 bölge) Grafik 1.1 Kişi baş na gayrisafi katma değer, TÜFE-Bir önceki y l n ayn ay na göre değişim oran (%), Çal şan say lar n n Türkiye toplam içindeki pay, Maaş ve ücretlerin Türkiye toplam içindeki pay, Tablo 1.1 İBBS 2. Düzey (26 bölge) kişi baş na gayri safi katma değer, İBBS 2. Düzey (26 bölge) TÜFE göstergeleri İBBS 2. Düzey (26 bölge) sanayi ve hizmetler sektörü göstergeleri, İBBS 3. düzey (81 il) Grafik 1.5 Nüfus, İl ve ilçe merkezleri, belde ve köyler nüfusunun toplam nüfus içindeki oran, Nüfus yoğunluğu, Y ll k nüfus art ş h z, Toplam yaş bağ ml l k oran, Net göç h z, Kaba evlenme h z, Kaba doğum h z, Bebek ölüm h z, İthalat, İhracat, Yüz bin kişi baş na düşen hastane yatak say s, Öğretmen baş na düşen öğrenci say s (ilkokul), 2013/' İlkokulda net okullaşma oran, 2013/' Ortaöğretimde (lise) net okullaşma oran, 2013/' Bitkisel üretim değeri, Canl hayvanlar değeri, İşsizlik oran, İstihdam oran, Kişi baş na toplam elektrik tüketimi, Belediyelerde kişi baş na çekilen günlük su miktar, Bin kişi baş na otomobil say s, Onbin araç baş na kaza say s, Is tma sistemi kat kaloriferi olan hanehalk oran, İllere göre mutluluk düzeyi, İllere göre umut düzeyi, Tablo 1.4 İBBS 3. Düzey (81 il) nüfus ve göç göstergeleri, İBBS 3. Düzey (81 il) demografi göstergeleri, İBBS 3. Düzey (81 il) d ş ticaret göstergeleri, İBBS 3. Düzey (81 il) sağl k göstergeleri, İBBS 3. Düzey (81 il) eğitim göstergeleri, 2013/' İBBS 3. Düzey (81 il) tar m göstergeleri, V

6 İçindekiler Sayfa 1.10 BBS 3. Düzey (81 il) i gücü göstergeleri, BBS 3. Düzey (81 il) elektrik tüketim göstergeleri, BBS 3. Düzey (81 il) çevre göstergeleri, BBS 3. Düzey (81 il) ula t rma göstergeleri, BBS 3. Düzey (81 il) Nüfus ve Konut Ara t rmas göstergeleri, BBS 3. Düzey (81 il) konut sat göstergeleri, BBS 3. Düzey (81 il) mutluluk düzeyi, BBS 3. Düzey (81 il) umut düzeyi, Ekonomik ve Sosyal Yap 72 Tablo 2.1. Nüfus ve Demografi l ve ilçe merkezleri ile belde ve köyler nüfusu, lçe, belediye ve köy say s, Ya grubu ve cinsiyete göre nüfus, Yasal medeni durum ve cinsiyete göre nüfus (15 ve daha yukar ya taki nüfus), Okuma yazma durumu ve cinsiyete göre nüfus (6 ve daha yukar ya taki nüfus), Bitirilen e itim düzeyi ve cinsiyete göre nüfus (15 ve daha yukar ya taki nüfus), llerin ald göç, verdi i göç, net göç ve net göç h z, Annenin ya grubuna göre do umlar, Cinsiyete göre do umlar, Ortalama evlenme ya ve ortalama ilk evlenme ya, Ya grubuna göre evlenmeler, Ya grubuna göre bo anmalar, Evlilik süresine göre bo anmalar, Ya grubuna göre ölümler, Daimi ikametgaha göre seçilmi ölüm nedenlerinin da l m, Ya grubu ve cinsiyete göre intiharlar, lçelere göre il ve ilçe merkezleri ile belde ve köyler nüfusu, lçe, ya grubu ve cinsiyete göre nüfus, lçe, okuma yazma durumu ve cinsiyete göre nüfus ( 6+ ya ), lçe, bitirilen e itim düzeyi ve cinsiyete göre nüfus ( 15+ ya ), lçe, yasal medeni durum ve cinsiyete göre nüfus (15+ ya ), lçelere göre ortalama hanehalk büyüklü ü, kamet edilen ilçeye göre nüfusa kay tl olunan il, lçe ve cinsiyete göre do umlar, lçe, cinsiyet ve ya grubuna göre evlenmeler, lçe ve cinsiyete göre ölümler, lçe, cinsiyet ve ya grubuna göre ölümler, lçe ve cinsiyete göre intiharlar, Milli Gelir Cari fiyatlarla bölgesel gayrisafi katma de er (iktisadi faaliyet kollar na göre temel fiyatlarla), Fiyat ve Endeksler Tüketici fiyatlar de i im oranlar (2003=100), D Ticaret Ekonomik faaliyetlere göre ihracat (ISIC Rev.3), Ekonomik faaliyetlere göre ithalat (ISIC Rev.3), statistikleri kay tlar na göre giri im say s, Mali arac kurulu istatistikleri, n aat Kullanma amac na göre yap lacak yeni ve ilave yap lar, (Yap ruhsatlar na göre), Kullanma amac na göre tamamen veya k smen biten yeni ve ilave yap lar, (Yap kullanma izin belgelerine göre), VI

7 İçindekiler 2.7. Enerji Sayfa Kullan m yerlerine göre elektrik tüketimi, Ulaşt rma Motorlu kara taş tlar, Y l içinde devri yap lan motorlu kara taş t say s, Trafik kazalar, Yol uzunluklar, Kullan lan yak t türüne göre motorlu kara taş t say s, Hava meydanlar nda iniş-kalk ş yapan uçak say s ile iç ve d ş hatlarda taş ma, Eğitim Eğitim seviyesine göre okul, öğretmen ve öğrenci say lar, 2009/' /' Öğretmen baş na düşen öğrenci say s, 2009/' /' Yükseköğretim kurumlar nda kendi biriminde görevli öğretim eleman say s, 2008/' /' Yükseköğretim kurumlar nda önlisans ve lisans düzeyinde öğrenci say lar, 2008/' /' Sağl k Hastane ve yatak say s, Sağl k personeli say s, İşgücü Kurumsal olmayan nüfusun y llara göre işgücü durumu (15+ yaş), İstihdam edilenlerin sektörel dağ l m (15+ yaş), İş arama süresine göre işsizler (15+ yaş), Eğitim durumuna göre işgücü, işsiz, istihdam durumu (15+ yaş), İstihdam edilenlerin y llara göre işteki durumu (15+ yaş), İşgücüne dahil olmayanlar n y llara göre işgücüne dahil olmama nedenleri (15+ yaş), Tar m Tar m alan kullan m, Tah llar ve diğer bitkisel ürünlerin hasat edilen alan, Tah llar ve diğer bitkisel ürünlerin üretim miktarlar, Sebzelerin üretim miktarlar, Meyvelerin üretim miktarlar, Seçilmiş ürünlerde örtüalt sebze ve meyve üretim miktarlar, Niteliklerine göre örtüalt tar m alanlar, Organik bitkisel üretim (geçiş süreci dahil), Canl hayvanlar, Süt ve bal üretimi, Tar msal üretim değeri, Seçilmiş tar msal alet ve makine say s, İlçelere göre tar m alan kullan m, İlçelere göre seçilmiş tah l ve diğer bitkisel ürünlerin üretimi, İlçelere göre seçilmiş sebze ürünleri üretimi, İlçelere göre seçilmiş meyve ürünleri üretimi, İlçelere göre seçilmiş örtüalt ürünlerin üretimi, İlçelere ve niteliklerine göre örtüalt tar m alanlar, İlçelere göre seçilmiş tar msal alet ve makineler, İlçelere göre hayvansal üretim, VII

8 İçindekiler Çevre Sayfa Belediye su istatistikleri, Belediye at ksu istatistikleri, Belediye at k istatistikleri, Belediyelerin çevresel harcamalar, çme ve kullanma suyu ebekesi ve ar tma tesisi ile hizmet verilen belediye say s ve nüfusu, Kaynaklar na göre belediyeler taraf ndan içme ve kullanma suyu ebekesi ile da t lmak üzere çekilen su miktar, Belediyelerin içme ve kullanma suyu ar tma tesisi mevcut durumu, Kanalizasyon ebekesi ve ar tma tesisi ile hizmet verilen belediye say lar ve nüfusu, Al c ortamlar na göre kanalizasyon ebekesinden de arj edilen at ksu miktar, At ksu ar tma tesisleri, Bertaraf yöntemine göre belediye at k miktar, lçelere göre belediyelerin çevresel harcamalar, Kültür Halk kütüphanesi, kitap ve yararlanma say s, Sinema salonu, gösteri ve seyirci say s, Tiyatro salonu, gösteri ve seyirci say s, 2007/' /' Seçim Milletvekili genel seçimi, seçmen ve oy bilgileri, Ya ve cinsiyete göre seçmen profili, lçelere göre milletvekili genel seçimi sonucu, Adalet Türlerine göre ceza infaz kurumu say s, Suçun i lendi i yerle im yeri ve e itim durumuna göre ceza infaz kurumuna giren hükümlüler, Suçun i lendi i yerle im yeri ve suç türüne göre ceza infaz kurumuna giren hükümlüler, Geli nedenine göre güvenlik birimine gelen veya getirilen çocuklar, snat edilen suç türüne göre güvenlik birimine gelen veya getirilen çocuklar, Hanehalk Tüketim Harcamalar Harcama türlerine göre hanehalk tüketim harcamas n n da l m, Ek 1. Veri kaynaklar lgili bilgilere ula mak için 163 VIII

9 Açıklama 1. Giri AÇIKLAMA Bölgesel düzeyde kullan c talebi dikkate al narak seçilen belirli de i ken ve göstergelerden olu an bu çal ma, kullan c lar n bölgesel veriye daha kolay ula abilmesi amac yla haz rlanm t r. Ayr ca grafiklerle verinin daha kolay anla labilmesi amaçlanm t r. 2. Kapsam En fazla mevcut son be referans dönem verileri içerilmektedir. TR71 2. düzey bölgesi ve TR düzey ili olan K r ehir in yan nda, BBS 2. düzey (26 bölge) ve BBS 3. düzey (81 il) göstergeleri kapsanmaktad r. Verilerin son güncelleme tarihi 01/07/2014 tür. 3. Veri Kaynaklar Verilerin önemli bir k sm Türkiye statistik Kurumunun çal malar ya da ilgili kurumlarla yap lan i birli i ile elde edilmi tir. Bir bölümü ise ilgili kurumlar n yay nlar ndan oldu u gibi al nm t r. lk k s mda bu verilerden yararlan larak göstergeler hesaplanm t r. 4. S n flamalar Bölgesel istatistiklerin toplanmas, geli tirilmesi, bölgelerin sosyo-ekonomik analizlerinin yap lmas, bölgesel politikalar n belirlenmesi ve Avrupa Birli i Bölgesel statistik Sistemi ne uygun, kar la t r labilir istatistiki veri taban olu turulmas amac yla ülke çap nda statistiki Bölge Birimleri S n flamas tan mlanm t r. Bu s n flamada iller 3. Düzey olarak tan mlanm ; ekonomik, sosyal ve co rafi yönden benzerlik gösteren kom u iller ise bölgesel kalk nma planlar ve nüfus büyüklükleri de dikkate al narak 1. Düzey ve 2. Düzey olarak grupland r lmak suretiyle hiyerar ik statistiki Bölge Birimleri S n flamas yap lm t r. Buna göre: 1. Düzey: 2. Düzey Bölge Birimlerinin grupland r lmas sonucu tan mlanm olup, 12 adettir. 2. Düzey: 3. Düzeydeki kom u illerin grupland r lmas sonucu tan mlanm olup, 26 adettir. 3. Düzey: l düzeyinde 81 adet statistiki Bölge Birimi yer almaktad r. Her il bir statistiki Bölge Birimini tan mlamaktad r. S n flamaya ili kin ayr nt l bilgi statistiki Bölge Birimleri S n flamas tablosunda verilmektedir. Simge ve K saltmalar... Bilgi elde edilememi tir - Bilgi yoktur * Bilgi geçicidir c Gizli veri 0 Kullan lan birimin yar s ndan azd r TL Türk Liras $ ABD Dolar BBS statistiki Bölge Birimleri S n flamas TÜFE Tüketici Fiyat Endeksi GSKD Gayri Safi Katma De er 2012/ 13 01/10/2012 ile 31/09/2013 aras ndaki ö renim dönemi 2010/ da ba layan ve 2011 de biten tiyatro sezon y l ISIC Rev.3 Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararas Standart Sanayi S n flamas CPA Faaliyetlere Göre Ürünlerin statistiki S n flamas MWh watt saate e de er enerji birimi KWh watt saate e de er enerji birimi NACE Avrupa Toplulu u nda Ekonomik Faaliyetlerin statistiki S n flamas IX

10 Açıklama statistiki Bölge Birimleri S n flamas ( BBS) 1. Düzey 2. Düzey 3. Düzey 1. Düzey 2. Düzey 3. Düzey TR1 stanbul TR10 stanbul TR100 stanbul (Zonguldak, TR811 Zonguldak (Tekirda, TR211 Tekirda TR81 Karabük, TR812 Karabük TR21 Edirne, TR212 Edirne Bart n) TR813 Bart n TR2 Bat K rklareli ) TR213 K rklareli Bat (Kastamonu, TR821 Kastamonu Marmara ( Bal kesir, TR221 Bal kesir Karadeniz TR82 Çank r, TR822 Çank r TR22 TR8 Çanakkale ) TR222 Çanakkale Sinop) TR823 Sinop TR31 ( zmir) TR310 zmir (Samsun, TR831 Samsun (Ayd n, TR321 Ayd n Tokat, TR832 Tokat TR32 Denizli, TR322 Denizli TR83 Çorum, TR833 Çorum Mu la) TR323 Mu la Amasya) TR834 Amasya TR3 Ege (Manisa, TR331 Manisa (Trabzon TR901 Trabzon Afyonkarahisar, TR332 Afyonkarahisar Ordu, TR902 Ordu TR33 Kütahya, TR333 Kütahya Do u Giresun, TR903 Giresun U ak) TR334 U ak TR9 Karadeniz TR90 Rize, TR904 Rize (Bursa, TR411 Bursa Artvin, TR905 Artvin TR41 Eski ehir, TR412 Eski ehir Gümü hane) TR906 Gümü hane Bilecik ) TR413 Bilecik (Erzurum, TRA11 Erzurum Do u ( Kocaeli, TR421 Kocaeli TRA1 Erzincan, TRA12 Erzincan TR4 Marmara Sakarya, TR422 Sakarya Bayburt ) TRA13 Bayburt TR42 Düzce TR423 Düzce TRA Kuzeydo u (A r, TRA21 A r Bolu, TR424 Bolu Anadolu Kars, TRA22 Kars Yalova ) TR425 Yalova TRA2 I d r, TRA23 I d r Bat TR51 ( Ankara) TR510 Ankara Ardahan ) TRA24 Ardahan TR5 Anadolu ( Konya, TR521 Konya (Malatya, TRB11 Malatya TR52 Karaman) TR522 Karaman Elaz, TRB12 Elaz TRB1 ( Antalya, TR611 Antalya Bingöl, TRB13 Bingöl TR61 Isparta, TR612 Isparta Ortado u Tunceli ) TRB14 Tunceli TRB Burdur) TR613 Burdur Anadolu (Van, TRB21 Van TR62 (Adana, TR621 Adana Mu, TRB22 Mu TR6 Akdeniz Mersin) TR622 Mersin TRB2 Bitlis, TRB23 Bitlis TR63 (Hatay, TR631 Hatay Hakkari ) TRB24 Hakkari Kahramanmara TR632 Kahramanmara (Gaziantep, TRC11 Gaziantep Osmaniye) TR633 Osmaniye TRC1 Ad yaman, TRC12 Ad yaman TR71 (K r kkale, TR711 K r kkale Kilis ) TRC13 Kilis Aksaray, TR712 Aksaray ( anl urfa, TRC21 anl urfa Ni de, TR713 Ni de TRC Güneydo u TRC2 Diyarbak r ) TRC22 Diyarbak r Orta Nev ehir, TR714 Nev ehir Anadolu (Mardin, TRC31 Mardin TR7 Anadolu K r ehir) TR715 K r ehir Batman, TRC32 Batman TR72 (Kayseri, TR721 Kayseri TRC3 rnak, TRC33 rnak Sivas, TR722 Sivas Siirt) TRC34 Siirt Yozgat) TR723 Yozgat Toplam X

11 Genel Bilgiler GENEL B LG LER Tarihçe K r ehir tarihi, Hititler dönemi ile an lmaya ba lar. Fakat ilin ad n n o zaman ne oldu u henüz bilinmemektedir. lin bir ara Aquae Saravenas (Akova-Saravena) ad yla (M.Ö. 2.yy.) bilindi i anla lm t r. Önceleri Makissos (Macissus) ad yla an lan kent, mparator I. Jüstinianos devrinde ( ) yeniden kurulmu ve Jüstinianopolis diye an lmaya ba lam t r. Uçsuz bucaks z k r n ortas nda yükselen bu kente Türkler "K r ehri" ad n vermi lerdir. K r ehri zamanla halk dilinde "K r ehir" oldu. Bu gün bile baz köylerinde ya ayan halk, buras n K r ehri diye anar. K r ehir ismi Türkçe'dir. Bir rivayete göre de Timur'un Anadolu'ya geli inde kendisine kar koyan burada ya ayan halk göstererek "k r n ehri" dedi i, daha sonra bunun K r ehri olarak de i ti i ve bu günkü ismini ald da söylenmektedir. Hitit, Frig, Pers, Kapadokya Krall, Roma ve Bizans hakimiyetleri alt nda ya ayan K r ehir, 1750 y l nda Türk topraklar na kat lm t r. Co rafi Durum ç Anadolu Bölgesi'nin Orta K z l rmak bölümünde yer al r. Yüzölçümü göller dahil km 2 dir. Denizden yüksekli i 985 m dir. l topraklar güney ve güneybat da K z l rmak, bat ve kuzeybat da K l çözü deresi, kuzey ve kuzeydo uda Delice rma, do uda Seyfe Gölü çöküntü alan ile çevrilidir. K r ehir, ortalama yüksekli i m ye ula an geni bir yayla görünümündedir. l topraklar n n; %64,5'i plato, %17,2'si da l k alan, %18,3 ü ova ile kapl d r. K r ehir'de, k lar so uk ve kar ya l, yazlar s cak ve kurak geçen karasal iklim görülür. K r ehir yar kurak iklim özelli ine sahiptir. Ocak ay ndan itibaren mevsim s cakl na ve iklim özelliklerine ba l olarak s cakl k de erleri artmaktad r. K r ehir'de iklim özelli ine ba l olarak gece ve gündüz s cakl k de erleri aras nda oldukça belirgin bir fark vard r. ç Anadolu Bölgesi'nin bozk r ku a içinde kalan K r ehir, genellikle orman örtüsünden yoksun olup, hakim do al bitki örtüsü bozk rd r. Ormanl k alan, ilin toplam yüzölçümünün %2,0'sini kaplarken, son y llardaki çal malar sonucu bu oran %3,7'ye ç km t r. Da lar: lde çok az bir alan (%17,2) kaplayan da lar, "K r ehir Masif"i olarak adland r lan ana plato üzerinde kuzeyden ba lay p güneybat ya ve güneydo uya do ru aç larak il topraklar n engebelendirir. Bu engebelerin ortalama yükseltisi m aras nda de i ir. l topraklar n n kuzey kesimindeki Çiçek Da, ad n verdi i ilçenin bat s ndaki platonun ortas nda yükselen K r ehir'in en yüksek noktas d r ve m yüksekli indedir. Orta kesiminde Baran Da K r ehir ile Kaman aras nda yer al p, bat dan güneye do ru uzan r. En yüksek noktas 1677 m dir. Kervansaray Da, Seyfe Gölü kapal havzas ile K r ehir yerle me alan aras nda bulunur, kuzeybat dan güneydo uya do ru Mucur ilçesine kadar uzan r. Aliöllez Da, Kaman ilçesindedir. Güney-güneydo u yönünde uzanan da n yüksekli i m dir. Hirfanl baraj yönünde derin olarak parçalanm olup, bitki örtüsü zay ft r. Di er ba l ca da lar olarak Kargasekmez Da lar, Cemele Da lar, Naldöken Da lar, Hüyüklü Da lar, Toprakkaya Da lar, Buzluk Da lar, Armutlu Da lar, Büyük Uyuklu Da lar, K rlang ç Da lar, K z l Da say labilir. Bu da larda hakim bitki örtüsü bozk rd r. Platolar: K r ehir geneli K r ehir Platosu olarak an lmakla birlikte Kenar, Tatarilyas, Kuytuluk, Körkuyu, Gardakl bel, Yaln z Mezar, Göbek, Laleli, Güllü Da, Ekiza l ve Aksakal Yaylalar platolar olarak say labilir. XI

12 Genel Bilgiler Ovalar: K r ehir il topraklar n n %18,3'ünü ovalar olu turur. Ba l calar unlard r. Seyfe Ovas olarak da bilinen Malya Ovas ilin kuzeydo usunda yer al r. Alan 400 km², yüksekli i m olan ova, yüksek bir düzlük görünümündedir. Çevre da ve platolardan gelen,akarsular taraf ndan ta nan maddelerin, çöküntü taban n doldurmalar sonucu olu an bu yüksek düzlü ün, büyük bölümü uzun süre batakl k olarak kalm t r. Son y llarda sürdürülen kurutma çal malar, do u kesim d nda tamamlanm t r. Göl sular tuzlu oldu undan, göl çevresinde geni çe bir alan çorakt r. Bunun d nda kalan oval k alan alüvyonlarla kapl d r. Sulama yetersizli i nedeniyle ovada kuru tar m yap lmaktad r. Yörede sulu tar m olanaklar sa lanabilirse, ilin en önemli tar m alan haline gelebilecektir. Ova üzerinde Malya Devlet Üretme Çiftli i kurulu bulunmaktad r. lin kuzeyinde yer alan Ço un (Çu un) Ovas, hektar alana sahiptir. Ço un Baraj n n yap lmas ndan sonra sulu tar ma aç lm, meyve sanayi bitkileri üretimi artm t r. K r ehir'in güneyinde yer alan Güzler Ovas, 2400 hektar alana sahiptir. Sulama göleti yap ld ktan sonra sanayi bitki üretimi artm t r. Özellikle ekerpancar, üretiminin artmas ile ilde eker Fabrikas kurulmas kararla t r lm ve temeli at larak in aat na ba lanm t r. Hamamözü, De irmenözü, Ac öz, Maniöz gibi küçük ovalar yan nda ilde say lan ovalar yan nda K z l rmak Vadisi, K r ehir K l çözü Vadisi, Kaman K l çözü Vadisi, Delice Irmak Vadisi de bulunmaktad r. Akarsular: Bütün ç r Türkiye topraklar nda olan K z l rmak, Sivas K z lda da do ar, Bafra Ovas nda Karadeniz'e dökülür. Türkiye nin uzunluk bak m ndan en büyük (1 355 km) akarsuyu olup, havza alan bak m ndan F rat'tan sonra ikinci s rada yer al r. K z l rmak, antik ça da tuzlu akarsu anlam na gelen "Halys" ad yla an l rd. Türkçe ad n içerisinde tuz ve jips bulunan, ço unlukla k z l renkli, kumlu-killi topraktan almaktad r. Genellikle jipsli araziden akarak gelen K z l rmak' n sular tuzlu ve ac d r. Fakat bu durum, tar mda sulamay, olumsuz etkilememektedir. K r ehir, K z l rmak havzas üzerinde olmas na ra men, ova ve sulanabilir alan bak m ndan fakirdir. Ya mur ve kar sular, ile beslenen, ortalama debisi 184 m 3 /sn. olan K z l rmak n rejimi düzensizdir. lkbahar ba lar nda, yükselmeye ba layan sular, ilkbahar sonunda en yüksek düzeye ula r. S cak ve kurak geçen yaz aylar nda buharla man n artmas ile azalan sular, temmuzda en dü ük seviyededir. K l çözü (K r ehir) Çay : K z l rmak' n il içinde kalan kuzey kolunu olu turan çay, Baran Da 'n n kuzey yamac ndan do ar. K r ehir ve Güzler'i geçerek Taka mevkiinde K z l rmak'a kar r. Kuzey-güney do rultusunda 80 km uzunlu a sahiptir. Sular tar mda kullan lan çay n üzerinde, sulama ve ta k n önleme amac ile Ço un baraj, deliöz, K l çözü ve Güzler sulama regülatörleri yap lm t r. Düzensiz bir rejime sahip olan çay n, yaz n sular ' azal r. K ve ilkbahar aylar nda ise, ya lar ve eriyen kar sular sebebiyle, zaman zaman ta k nlar olmaktad r. Kaman K l çözü Çay : 150 km uzunlu undaki çay, Kaman' n güneyinden kayna n alarak, ilin kuzey bölümünde yer alan da ve platolar n sular n toplar, K r kkale-yozgat s n r nda Delice Irmak a kar r. En büyük kolu Malaközü deresidir. Delice Irmak: K z l rmak' n en uzun koludur. (426 km) K r ehir-yozgat il s n r n olu turan akarsu, Yerköy yak nlar nda K r ehir il s n r na girer ve K r kkale-yozgat-k r ehir s n rlar n n kesi ti i noktada ili terk eder. Rejimi düzensiz olan rmaktan sulamada yararlan lmaktad r. Göller: Seyfe Gölü, K r ehir il merkezinin 35 km kuzeydo usundaki tektonik çukurlukta yer al r. Çukurlu un temeli, Neojen döneme ait tortul katmanlarla örtülüdür ve göl en alçak bölümünü kaplar. Deniz yüzeyinden yüksekli i m dir. idari olarak Mucur ilçesi s n rlar içinde yer alan göl, ad n, bat s ndaki Seyfe köyünden al r. Küçük bir kapal havza niteli i ta yan göl, yaz n iyice s la r ve büyük bir kesimi tuzlu batakl a dönü ür. Yüzölçümü 15 km² olup, farkl mevsimlerdeki ölçümlerde alan de i ebilmektedir. Genellikle s olan gölün en derin yeri 4/5 m yi bulmaktad r. XII

13 Genel Bilgiler Göl, bat s nda bulunan Seyfe ve kuzeyinde yer alan Bad ll köylerinden ç kan p narlar, dip kaynaklar, drenaj alan yüzeysel ak ve göl alan na dü en ya larla beslenmektedir. Bo al m ise, buharla ma ile gerçekle mektedir. Yörenin çok az ya almas, gölü besleyen derelerin yaz n büyük ölçüde kurumas ve yüksek buharla man n da etkisiyle su seviyesi yaz n oldukça dü er ve büyük bir kesimi tuzlu batakl a dönü ür. Tuzlu suya sahip olmas nedeniyle, gölün güney k y s nda zaman zaman i letilmi bir tuzla vard r. Göl çevresinde geni meralar ve tarlalar yer almaktad r. Bu arazinin büyük bölümü, Malya Tar m i letmesi'nin s n rlar içinde kal r. Göl içinde bal k yoktur, sadece kurba a türlerine ve su y lan na rastlan r. Ancak Seyfe deresinde ve derenin göl içindeki yay l m alan nda iki küçük bal k türü ya amaktad r. Göl ve çevresi, 1990 tarihinde, "Tabiat Koruma Alan " ilan edilmi tir, ayn zamanda birinci derece "Do al Sit" alan d r. Göl ve çevresinde, ötücü ku lar dahil olmak üzere toplam 187 ku türü tespit edilmi tir. Obruk Gölü: ilin Nev ehir s n rlar yak n nda Obruk köyünde bulunan, karstik olu umlu bir göldür. Derinli i ve kirlili i nedeniyle suyundan yararlan lamaz. Hirfanl Baraj Gölü: Kaman'a ba l Hirfanl köyü yak nlar nda elektrik üretmek ve sulamada kullan lmak amac yla 1959 y l nda tamamlanm ve 8 Ocak 1960 tarihinde aç lm t r. Aç ld y l itibariyle Türkiye'nin en büyük, bugün ise dördüncü büyük baraj olan Hirfanl ' n n alan 263 km², dolgu yüksekli i 81 m dir. Baraj gölünün uzunlu u 75 km olup, en geni yeri 15 km dir. 2 milyon metreküp kaya dolgu malzeme ile yap lan barajdan, y lda 40 milyon kw/sa. enerji üretilmektedir. Baraj santrali dört türbinden meydana gelmektedir. Çu un (Ço un) Baraj Gölü, Karaova Baraj ; Kültepe Baraj, S d kl Baraj yan nda pek çok sulama göletleri de bulunmaktad r. Yeralt Sular : K r ehir'de, k lar so uk ve kar ya l, yazlar s cak ve kurak geçen karasal iklim görülür. Thorntwait'in iklim tasnifine göre, K r ehir yar kurak iklim özelli ine sahiptir. ldeki y ll k s cakl k ortalamas 11,3 C, y ll k ya miktar ise 400 mm den azd r. K r ehir'de iklim özelli ine ba l olarak gece ve gündüz s cakl k de erleri aras nda oldukça belirgin bir fark vard r. K r ehir'de 66 y ll k gözlem süresinde, 1954 y l A ustos ay nda 39,4 C ile en yüksek s cakl k, 1942 y l Ocak ay nda ise -28,0 C ile en dü ük s cakl k de erleri gerçekle mi tir. Orta Anadolu Bölgesi'nin bozk r ku a içinde kalan K r ehir, genellikle orman örtüsünden yoksun olup hakim do al bitki örtüsü bozk rd r. Çok eski ça larda ormanlarla kapl olan yöre olumsuz insan etkileri ve ya rejiminin düzensizli i sonucu orman örtüsünü kaybetmi tir. Ormanl k alan, ilin toplam yüzölçümünün %2,0'sini kaplarken, son y llardaki çal malar sonucu bu oran %3,7'ye ç km t r. Karasal iklim özelli i nedeniyle, kendili inden do al örtüye kavu amayan il, ancak a aç dikimi ve bak m yoluyla orman alanlar na kavu abilecektir. Çiçekda 'n n kuzey kesimleri ile Akçakent ilçesi çevresinde me e, karaçam ve sedir a açlar ndan olu an ormanlar bulunmaktad r. Bu ormanlar bozuk koru ve baltal k niteli indedir. l s n rlar içinde yer yer çal l klara da rastlanmaktad r. XIII

14 Genel Bilgiler dari ve Sosyo - Ekonomik Durum dari Yap : K r ehir de 7 ilçe, 10 belediye ve 252 köy bulunmaktad r. Nüfus: K r ehir ilinin nüfusu, 2013 Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemi sonuçlar na göre ki idir. Alan: Orta Anadolu Bölgesinde yer alan K r ehir, km² lik (göller dahil) yüzölçümü ile Türkiye yüzölçümünün %0,8 ine denk gelmektedir. lçeler: Nüfus bak m ndan ilçelerin büyükten küçü e s ralan Merkez, Kaman, Mucur, Çiçekda, Akp nar, Boztepe ve Akçakent tir. Yüzölçümü bak m ndan en büyük ilçesi Merkez (1 678 km²), en küçük ilçesi Akp nar (527 km²) d r. lin Öne Ç kan Özellikleri Ekonomik: K r ehir ili ehirle me oran, y ll k nüfus art h z, ki i ba na gayrisafi yurtiçi has la ve sanayi i kolunda çal anlar n toplam istihdama oran bak m ndan Türkiye ortalamalar n n alt ndad r. Tar m kolunda çal anlar n toplam istihdam oran ise Türkiye ortalamas n n üstündedir. lin ba l ca geçim kayna tar m ve hayvanc l kt r. K r ehir in tarla ürünleri üretiminde ilk s rada tah llar, ikinci s rada baklagiller, üçüncü s rada endüstri bitkileri, dördüncü s rada yumru bitkiler ve be inci s rada ya l tohumlular gelmektedir. K r ehir büyükba ve küçükba hayvan say s bak m ndan çevre illere göre önemli bir yer te kil etmektedir. K r ehir sanayisinin toplam üretim ve istihdama katk s s n rl d r l y llar n ortalar nda ilin sanayi yat r mlar nda önemli art lar ya anm t r. K r ehir Organize Sanayi Bölgesi 1993 y l nda kurulu karar al nmas ve il in tarihinde Kalk nmada Öncelikli Yöre kapsam na al nmas sanayi yat r mlar n n artmas nda önemli bir etken olmu tur. limizde ticarete konu olan mallar n ba nda motorlu ta t lastikleri gelmektedir. Di er ürünler ise, çelik döküm ürünleri, imalat makinalar, akümülatör, çorap ve konfeksiyon ürünleri, un, mermer, hayvan yemi, kaya tuzundan olu maktad r. K r ehir ilinin i sizlik oran 2013 y l için %7,3, i gücüne kat lma oran %46,6 ve istihdam oran %43,1 dir. K r ehir ilinin 2013 y l nda toplam tar msal alan hektard r. Bu alan n hektar toplam i lenen tar m alan, geri kalan hektar ise uzun ömürlü bitkiler alan d r. Sosyal: l ve ilçe merkez nüfusunun toplam nüfusa oran %74,2 dir. Nüfusun ki isi ehirlerde ya arken, ki isi bucak ve köylerde ya amaktad r. l merkezi nüfusu tür. K r ehir ilinde 2013 y l nda il nüfusunun %38,1 i, 25 ya n alt ndad r ya aras nüfus toplam nüfusun %51,8 ini, 65 ya ve üstü nüfus toplam nüfusun %10,1 ini olu turmaktad r. Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemi verilerine göre ilin kilometrekareye 35 ki i olan nüfus yo unlu u, 100 olan ülke nüfus yo unlu unun çok alt ndad r. K r ehir ili 2012 y l y ll k nüfus art h z 10,3 tür. Ayn y lda 6 ya üzeri nüfus için okuryazarl k oran %95,5 tir y llar için K r ehir ilinin -0,4 net göç h z ile göç verdi i anla lmaktad r. XIV

15 Genel Bilgiler Kültürel: K r ehir'de Ahi Evran Üniversitesi ad yla 01 Mart 2006 tarihinde yeni bir üniversite kurulmu tur. Bu üniversite, Gazi ve Hacettepe Üniversitelerine ba l bulunan Fakülte, Yüksekokul ve Meslek Yüksekokullar n n ad ve ba lant s de i tirilerek olu turulan ve Rektörlü e ba lanan fakülte, yüksekokul ve meslek okulu ile yeni kurulan fakülte ve enstitü ile ara t rma merkezlerinden olu maktad r. K r ehir Müzesi, Ça rkan Kale Höyük (K r ehir-kaman karayolu üzerinde, Kaman ilçesine 9 km uzakl ktaki Ça rkan kasabas ndad r. M.Ö. 3000'den slami Döneme kadar iskan görmü tür.), Merkez Kalehöyük ( ehir merkezinde bulunan Kalehöyük, milattan önceki dönemlerden itibaren günümüze kadar iskan görmü tür.), Hashöyük ( l merkezine 35 km uzakl ktaki Hashöyük'te yap lan kaz larda, Hitit Dönemine ait kal nt lar bulunmu tur.), Mucur Yeralt ehri (Mucur ilçe merkezinde bulunan yeralt ehri, M.S. 3. ve 4.yy larda kurulmu tur. Yerden 7-8 m derinlikte olan bu ehirde 42 oda, dehlizler, ah rlar, ibadet yerleri, gizli yollar ve geçitler ve havaland rma bacalar bulunmaktad r.), Dulkadirli nli Murat Yeralt ehri ( l merkezine 58 km uzakl ktaki Dulkadirli nli Murat köyündedir. M.S. 4-5.yy.'larda yap ld san lmaktad r. Üç ana mekan ve bu mekanlara aç lan 10 odadan olu maktad r.), Cacabey (Medresesi) Camii ( l merkezinde bulunan Medrese, y llar nda yapt r lm t r ve günümüzde cami olarak kullan lmaktad r. Selçuklu Döneminde astronomi yüksekokulu olarak hizmet vermi tir. Yap dan ayr olan minaresi de gözlem kulesi olarak kullan lm t r.), Ahi Evran Camii ve Türbesi (1482 y l nda, Ahilik Te kilat n n kurucusu Ahi Evran ad na yapt r lan Cami ve Türbe, il merkezinde bulunmaktad r. Türbeye, cami içinden bir merdivenle ç k lmaktad r.), Lala (Lale) Camii ( l merkezinde, Melik Gazi Kümbetinin hemen yan ndad r. Caminin mimari tarz, 13. yüzy lda kervansaray veya darphane olarak yapt r ld kan s n uyand rmaktad r.), Melik Gazi Kümbeti ( l merkezinin güneydo usunda bulunan kümbetin 13. yüzy lda yapt r ld tahmin edilmektedir.), dikkate de er di er kümbetler ise Kalender Baba Kümbeti ile Fatma Hatun kümbetleridir, A kpa a Türbesi, Cacabey Türbesi, Süleyman Türkmani Türbesi, Muhterem Hatun Türbesi, Yunus Emre Türbesi yörede görülmeye de er eserlerdir. Derefak l Kiliseleri: H ristiyanl n ilk kiliselerinden olan bu yap lar, Akçakent ilçesinin Derefak l köyündedir. Ku Kalesi, Kaman yak n ndaki Ku Kalesi'nin Hititler Döneminde yapt r ld ve Bizans Dönemi'nin sonuna kadar kullan ld tahmin edilmektedir. Keçi Kalesi, K r ehir merkezine ba l K z lca köyünün kuzeydo usundad r. Bizansl lar taraf ndan yap lan kalenin duvar kal nt lar n n bugünkü yüksekli i 2-3 m dir. K r ehir kalelerinin en büyüklerindendir. Kesikköprü Kervansaray, (Cacabey Han ) K r ehir'in 23 km güneyindeki Kesikköprü köyünde bulunan kervansaray ile yan ndaki köprü, 1248 y l nda Anadolu Selçuklu Devleti'nin K r ehir Emiri Nurettin Caca taraf ndan yapt r lm t r. ki ayr renkli ta tan yap lm olan taç kap s, ta i çili i ile dikkati çekmektedir. Terme Termal Turizm Merkezi (K r ehir belediye s n rlar içerisinde yer al r. Suyun Is s, C PH de eri, 6,2 özellikleri, bikarbonatl, klorürlü, kalsiyumlu, sodyumlu, karbondioksitli, florürlü bir bile ime sahiptir. çme ve banyo kürü olarak yararlan lmakta; romatizma, kalp ve kan dola m, kad n, sinir ve kas yorgunlu u, sinirsel hastal klar, ameliyat sonras rahats zl klar ile eklem ve kireçlenme gibi hastal klara olumlu etki yapmaktad r. XV

16 Temel Göstergeler 1. TEMEL GÖSTERGELER Bu bölümde bölgedeki geli melere ait temel göstergeler BBS 2. düzey (26 bölge) ve BBS 3.düzey (81 il) ayr m nda verilmi tir. Ki i ba na göstergeler hesaplan rken her bir düzey için ilgili y la ait Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemi (ADNKS) sonuçlar kullan lm t r. ADNKS ye göre il, ilçe, belediye, köy ve mahalle nüfuslar belirlenirken: Nüfus ve Vatanda l k leri Genel Müdürlü ü (NV GM) taraf ndan, ilgili mevzuat ve idari kay tlar uyar nca Ulusal Adres Veri Taban 'nda yerle im yerlerine yönelik olarak yap lan idari ba l l k, tüzel ki ilik ve isim de i iklikleri dikkate al nmaktad r. Bu kapsamda, 6360 ve 6447 say l kanunlar ile düzenlenen ve bu kanunlar uyar nca ilk mahalli idareler genel seçimlerinde yürürlü e girecek olan idari ba l l k ve tüzel ki ilik de i iklikleri ile 5393 say l Yasa'n n 8 inci ve 11 inci maddelerine göre al nan ve söz konusu Kanun gere ince ilk mahalli idareler seçimlerinde uygulanacak olan birle me ve kat lmalar, belediye ve köy tüzel ki ili inin kald r lmas na ve bir beldenin köye dönü türülmesine dair kararlar, Yüksek Seçim Kurulu Ba kanl 'n n 421 say l Karar na istinaden, NV GM taraf ndan 1 Aral k 2013 tarihi itibar yla Ulusal Adres Veri Taban 'na yans t ld için, 2013 ADNKS sonuçlar belirtilen de i iklikleri içermektedir. Tan m ve Kavramlar Y ll k nüfus art h z : ki say m tarihi aras ndaki dönemde her 1000 nüfus için y ll k artan nüfustur. Y ll k nüfus art h z, do al art ba nt s ile hesaplanmaktad r; P n+t = P n * e rt Burada; P n P n+t e r t : n tarihindeki (dönem ba ndaki) nüfusu, : n+t tarihindeki (t y l sonra) nüfusu, : Logaritmay, : Y ll k nüfus art h z n, : ki tarih aras ndaki süreyi (y l olarak) göstermektedir. ki say m y l nüfuslar n n birbirine oranlanmas yoluyla elde edilen rakamsal de erler, oransal de erler olup, y ll k nüfus art h z n ifade etmemektedir. Y ll k nüfus art h z Microsoft Excel program nda a a daki formül kullan larak da hesaplanabilmektedir: = (LN (Sonraki Say m / Önceki Say m) / (iki say m y l aras ndaki fark))*1 000 Örnek: = (LN(2013 ADNKS nüfusu / 2012 ADNKS nüfusu) / (iki ADNKS dönemi aras ndaki y l fark ))*1 000 = (LN( / )/(1))*1 000 = 13,7 Nüfus yo unlu u: Bir kilometrekareye dü en nüfustur. Nüfus yo unlu u hesaplan rken göller hariç yüzölçümü verileri kullan lm t r. Net göç: Belirli bir ilin ald göç ile verdi i göç aras ndaki farkt r. Belirli bir ilin ald göç verdi inden fazla ise net göç pozitif, verdi i göç ald göçten fazla ise net göç negatiftir. 1

17 Temel Göstergeler Net göç h z : Göç edebilecek her bin kişi için net göç say s d r. m (.i-i.) = [(M.i -M i. )/(P i,t+n -0,5*(M.i -M i. ))]*k m (.i-i.) M.i M i. : Net göç h z : Ald ğ göç : Verdiği göç M.i - M i. : Net göç P i,t+n : i'nin t+n zamandaki daimi ikametgah nüfusu i : Göçün incelendiği alan k : Sabit say (k=1 000) Örneğin; K rşehir ilinin, döneminde ald ğ göç , verdiği göç , toplam nüfus dir dönemine ilişkin net göç h z n hesaplamak için; m (K rşehir) = [( )/( ,5*( ))]*1 000 m (K rşehir) = -0,39 olarak bulunur. Yaş: Kişinin bitirmiş (tamamlam ş) olduğu yaşt r. Daha önceki y llarda, kişilerin bitirmiş olduğu yaş bilgisi bir y l 365 gün olarak dikkate al narak hesaplanm şt r ADNKS yaş hesab nda ise, önceki y llardan farkl olarak art k y llar göz önünde bulundurulmuştur. Art k y l, Miladi takvimde 366 gün olan, yani diğer y llara göre bir gün uzun olan y llara verilen add r. Bu fazladan gün 29 Şubat olarak dört y lda bir uygulan r. Cinsiyet oran : Her 100 kad n için erkek say s d r. Cinsiyet oran = (P E /P K )*100 P E : Erkek nüfus P K : Kad n nüfus Toplam yaş bağ ml l k oran : yaş grubundaki her 100 kişi için 0-14 ve 65 ve daha yukar yaş gruplar ndaki kişi say s d r. (0-14 yaştaki nüfus)+(65 ve daha yukar yaş grubundaki nüfus) Toplam yaş bağ ml l k oran = * 100 (15-64) yaştaki nüfus Brüt okullaşma oran : İlgili öğrenim türündeki tüm öğrencilerin, ait olduğu öğrenim türündeki teorik yaş grubunda bulunan toplam nüfusa bölünmesi ile elde edilir. A: Toplam öğrenci say s B: Teorik yaş grubundaki toplam nüfus A Brüt okullaşma oran = x 100 B Net okullaşma oran : İlgili öğrenim türündeki teorik yaş grubunda bulunan öğrencilerin, ait olduğu öğrenim türündeki teorik yaş grubunda bulunan toplam nüfusa bölünmesi ile elde edilir. A: Teorik yaş grubundaki öğrenci say s B: Teorik yaş grubundaki toplam nüfus A Net okullaşma oran = x 100 B 2

18 Temel Göstergeler Kaba evlenme h z : Belli bir y l içinde her bin nüfus ba na dü en evlenme say s d r. KEH E 1000 N KEH: Kaba evlenme h z E : Evlenme say s N : Y l ortas nüfus Kaba bo anma h z : Belli bir y l içinde her bin nüfus ba na dü en bo anma say s d r. KBH B 1000 N KBH: Kaba bo anma h z B : Bo anma say s N : Y l ortas nüfus Ortalama ilk evlenme ya : Belli bir y l içinde ilk kez evlenen çiftlerin ortalama evlenme ya d r. Ortalama ilk evlenme ya erkek ve kad n için ayr hesaplanmaktad r. Y N i 1 N y i Y: Ortalama ilk evlenme ya y i : ilk kez evlenen i. ki inin ya N: ilk kez evlenen ki i say s Kaba do um h z : Belli bir y l içinde her 1000 nüfus ba na dü en do um say s d r. KDH N D 1000 KDH: Kaba do um h z D : Do um say s N : Y l ortas nüfus Toplam do urganl k h z : Bir kad n n, do urgan oldu u dönem boyunca (15-49 ya lar aras nda) ya ayaca ve belirli ya a özel do urganl k h z n takip edece i varsay m alt nda do urabilece i ortalama canl do an çocuk say s d r TDH i Di N i 5 3

19 Temel Göstergeler TDH: Toplam do urganl k h z D i N i : i. ya grubundaki do um say s : i. ya grubundaki y l ortas kad n nüfus Kaba ölüm h z : Belli bir y l içinde her nüfus ba na dü en ölüm say s d r. Ö KÖH 1000 N KÖH: Kaba ölüm h z Ö N : Ölüm say s : Y l ortas nüfus Bebek ölüm h z : Belli bir y l içinde her canl do um ba na dü en bebek ölüm say s d r. BÖ BÖH 1000 D BÖH: Bebek ölüm h z BÖ : Bebek ölüm say s D : Canl do um say s hracat: Bir ülkede yerle ik ki i ve kurumlar n di er ülkelere mal satmas d r. thalat: Bir ülkede yerle ik ki i ve kurumlar n di er ülkelerden mal sat n almas d r. Gayrisafi katma de er (GSKD): Bir bölgede yerle ik ekonomik birimlerin belli bir dönemde bu bölgedeki ekonomik faaliyetleri sonucunda ürettikleri mal ve hizmetlerin (ç kt ) üretim de erinden, bu üretimde bulunabilmek için kulland klar mal ve hizmetler (ara tüketim) de erinin ç kar lmas sonucu elde edilen de erdir. GSKD (temel fiyatlarla) = Ç kt (temel fiyatlarla) - Ara Tüketim (al c fiyatlar yla) Bölgesel ki i ba gayrisafi katma de er: Cari fiyatlarla bölgesel gayri safi katma de erin y l ortas bölge nüfus tahminine bölünmesi ile elde edilen de erdir. Hesaplanan bu de erin ithalat a rl kl ortalama dolar kuruna bölünmesi ile dolar de eriyle ki i ba bölgesel gayri safi katma de ere ula lmaktad r. Yerel birim: Co rafi olarak tan mlanan bir yerdeki mal ve hizmetlere ili kin faaliyetleri ya da bunlar n bir k sm n yürüten bir birimdir. Yerel birim, giri imin; büro, ma aza, büfe, fabrika, atölye, maden oca, antiye, otel, lokanta, kafe, okul, hastane, depo gibi yerle ik olan bölümüdür. Yerel birim, bu yerde bir veya daha çok ki inin, tam süreli veya k smi süreli olarak çal mas ile giri im için ekonomik faaliyet yürütür. Giri im merkezinin bulundu u yer ile yard mc faaliyet yürüten birimlerin her biri ayr ayr yerel birimdir. Çal an say s : Ücretle çal anlar n y ll k ortalama say s na i sahibi ve ortaklarla, ücretsiz çal an aile fertlerinin ve ç raklar n y ll k ortalama say s n n eklenmesi ile bulunur. stihdam oran : stihdam n, kurumsal olmayan çal ma ça ndaki nüfus içindeki oran d r. gücüne kat lma oran : gücünün kurumsal olmayan çal ma ça ndaki nüfus içindeki oran d r. 4

20 Temel Göstergeler sizlik oran : siz nüfusun toplam i gücü içindeki oran d r. Maa ve ücretler: Bir i veren taraf ndan, yan nda ücret, maa, yevmiye kar l çal an ki iye, çal mas kar l nda yap lan nakdi (para) veya ayni (mal) ödemelerin toplam olarak tan mlan r. Maddi mallara ili kin brüt yat r m: Referans dönemi süresince tüm maddi mallara (arazi, makine ve teçhizat, mevcut bina ve yap larda, in aatlarda ve binalardaki büyük tadilatlar) yap lan yat r md r. Trafik kazas : Karayolu üzerinde hareket halinde olan bir veya birden fazla arac n kar t ölüm, yaralanma ve zararla sonuçlanm olan olayd r. Belediyelerde ki i ba na çekilen günlük su miktar : Belediyeler taraf ndan içme ve kullanma suyu ebekesi ile da t lmak üzere temin edilen günlük ortalama su miktar n n, içme ve kullanma suyu ebekesi ile hizmet verilen belediye nüfusuna oran d r. çme ve kullanma ebekesi ile da t lmak üzere çekilen y ll k toplam su miktar n n (litre olarak) ebeke ile hizmet verilen nüfusa ve 365 e bölünerek ki i ba su miktar hesaplanmaktad r. Örne in; Toplam çekilen içme suyu miktar (m 3 /y l) çme ve kullanma suyu ebekesi ile hizmet verilen belediye nüfusu ise, çme suyu miktar =[ (m 3 /y l) *1000 (litre/m 3 ) / 365 (gün/y l)] = (litre/gün) Ki i ba çekilen günlük su miktar = [ (litre/gün) / (ki i)] = 315 litre/ki i-gün olarak hesaplan r. Nüfus ve Konut Ara t rmas : 2011 Nüfus ve Konut Ara t rmas, Adrese Dayal Nüfus Kay t Sistemi nden elde edilemeyen; hanehalk özellikleri, i gücü, istihdam ve i sizlik, göç ve göç nedeni, engellilik ile bina ve konut nitelikleri gibi bilgileri sa lamak amac yla yap lm t r. Bu ara t rma; 2 Ekim 2011 tarihini referans gün kabul ederek, 3 Ekim-31 Aral k 2011 tarihleri aras nda, örnekleme yöntemiyle seçilmi say m bölgelerindeki yakla k 2,2 milyon hanenin yan s ra kurumsal yerlerde bulunan ki ilerle yap lm t r. Ara t rmada yakla k 9 milyon ki i ile yüz yüze görü me gerçekle tirilmi tir. Ara t rmada, ülkemizde ikamet eden Türkiye Cumhuriyeti vatanda lar ile yabanc uyruklu ki iler kapsanm t r. Ancak, alt aydan k sa süreli ülkemizde bulunan (örne in yurt d nda ikamet edip, tatilini Türkiye de geçiren) T.C. vatanda lar kapsam d nda tutulmu tur. Hanehalk : Aralar nda akrabal k ba bulunsun ya da bulunmas n ayn konutta ya ayan bir veya birden fazla ki iden olu an topluluktur. Konut d nda bir adres biriminde (i yeri, otel, pansiyon, misafirhane vb.) birlikte ya ayan ki iler de hanehalk olarak de erlendirilmi tir. Nüfus Konut Ara t rmas nda "Bir konut bir hanehalk te kil eder." yakla m kullan lm t r. Ayn konutta ya ayan herkes (kirac, çal an, arkada vb.) ayn hanehalk n n üyesi kabul edilmi tir. Bina: Bir veya birden fazla konut ya da i yeri birimini kapsayan bir tavan veya çat yla örtülmü temelden tavana kadar uzanan d duvarlar ile kaplanm, ikamet, sanayi, ticaret, e itim ve di er çe itli kullan mlara tahsis edilen müstakil bir yap d r. Binalar, ikamet amaçl ve di er (ikamet amaçl 5

21 Temel Göstergeler olmayan) olarak iki kategoriye ayr lmaktad r. Net kullan m alan bak m ndan en az yar s ikamet amac yla kullan lan binalar (bo konutlar, yazl k/mevsimlik konutlar, kap c daireleri dahil) ikamet amaçl binalar olarak tan mlan r. Bina kat say s : Bodrum, zemin, normal ve çat katlar dahil toplam kat say s d r. Cadde seviyesinin alt nda yer alan katlar da toplam kat say s na dahildir. Bina in a y l : Binan n nihai olarak bitirildi i veya fiilen ikamete aç ld y ld r. Konut: Bir hanehalk n n ya ayabilmesi için in a edilmi, düzenlenmi veya dönü türülmü ; binan n tamam n kapsayan veya binan n ayr bir bölümünde bulunan, oda veya oda grubundan ve uzant lar ndan (koridor, giri gibi) olu an bir ev veya apartman dairesidir. Borulu su sistemi: Su ebekesi veya su deposu gibi özel bir sisteme boru ile ba l olan ve akarsu sa layan (çe me, musluk gibi) sistemdir. Tuvalet: Dört taraf kapal, ayr bir kap s bulunan, insan d k s n n ve kirli sular n plastik, beton, toprak vb. maddelerden yap lm bir boru yoluyla ana kanala, foseptik çukura veya la m borular na ak t ld yerdir. Banyo: Dört taraf kapal olan, ayr bir kap s bulunan, kirli sular n akmas için bir yolu (gideri) bulunan, y kanmaya tahsis edilmi ve tüm vücudun y kanmas na uygun yerdir. Ya am Memnuniyeti Ara t rmas : Mutluluk: Ac, keder ve zd rab n yoklu u ve bunlar n yerine sevinç, ne e ve tatmin duygular n n varl yla karakterize edilen durum; hayattan genel olarak memnun olma halidir. Memnuniyet: htiyaçlar n ve isteklerin kar lanmas ndan do an tatmin duygusudur. Umut düzeyi: Anket kapsam nda görü ülen bireylerin çok umutlu, umutlu, umutlu de il ve hiç umutlu de il kategorileri itibariyle umut düzeylerinin derecelendirmeleridir. 6

22 Temel Göstergeler 7

23 Temel Göstergeler 8

24 Temel Göstergeler 1.1 BBS 2. Düzey (26 bölge) ki i ba na gayrisafi katma de er 2011 Ki i ba na gayrisafi katma de er ($) S ra TR10 stanbul TR21 Tekirda, Edirne, K rklareli TR22 Bal kesir, Çanakkale TR31 zmir TR32 Ayd n, Denizli, Mu la TR33 Manisa, Afyonkarahisar, Kütahya, U ak TR41 Bursa, Eski ehir, Bilecik TR42 Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova TR51 Ankara TR52 Konya, Karaman TR61 Antalya, Isparta, Burdur TR62 Adana, Mersin TR63 Hatay, Kahramanmara, Osmaniye TR71 K r kkale, Aksaray, Ni de, Nev ehir, K r ehir TR72 Kayseri, Sivas, Yozgat TR81 Zonguldak, Karabük, Bart n TR82 Kastamonu, Çank r,sinop TR83 Samsun, Tokat, Çorum, Amasya TR90 Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümü hane TRA1 Erzurum, Erzincan, Bayburt TRA2 A r, Kars, I d r, Ardahan TRB1 Malatya, Elaz, Bingöl, Tunceli TRB2 Van, Mu, Bitlis, Hakkari TRC1 Gaziantep, Ad yaman, Kilis TRC2 anl urfa, Diyarbak r TRC3 Mardin, Batman, rnak, Siirt

25 Temel Göstergeler 1.2 BBS 2. Düzey (26 bölge) TÜFE göstergeleri Bir önceki y l n ayn ay na göre de i im oran (Aral k 2013/Aral k 2012) 12 ayl k ortalamalara göre de i im oran ( )/( ) (%) S ra (%) S ra 7,40-7,49 - TR10 stanbul 7, ,89 5 TR21 Tekirda, Edirne, K rklareli 7, ,24 2 TR22 Bal kesir, Çanakkale 7, ,86 6 TR31 zmir 7,94 4 7,27 19 TR32 Ayd n, Denizli, Mu la 7, ,92 25 TR33 Manisa, Afyonkarahisar, Kütahya, U ak 6, ,29 18 TR41 Bursa, Eski ehir, Bilecik 7,62 8 7,49 14 TR42 Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova 7,79 6 7,94 4 TR51 Ankara 7, ,74 9 TR52 Konya, Karaman 7,84 5 7,43 16 TR61 Antalya, Isparta, Burdur 7,65 7 7,24 20 TR62 Adana, Mersin 7, ,72 10 TR63 Hatay, Kahramanmara, Osmaniye 7, ,92 25 TR71 K r kkale, Aksaray, Ni de, Nev ehir, K r ehir 8,44 2 7,80 7 TR72 Kayseri, Sivas, Yozgat 7, ,45 15 TR81 Zonguldak, Karabük, Bart n 7,60 9 7,67 11 TR82 Kastamonu, Çank r,sinop 7, ,97 24 TR83 Samsun, Tokat, Çorum, Amasya 7, ,39 17 TR90 Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümü hane 7, ,51 13 TRA1 Erzurum, Erzincan, Bayburt 8,04 3 7,67 11 TRA2 A r, Kars, I d r, Ardahan 6, ,15 23 TRB1 Malatya, Elaz, Bingöl, Tunceli 7, ,75 8 TRB2 Van, Mu, Bitlis, Hakkari 7, ,22 21 TRC1 Gaziantep, Ad yaman, Kilis 8,51 1 9,08 1 TRC2 anl urfa, Diyarbak r 7, ,09 3 TRC3 Mardin, Batman, rnak, Siirt 6, ,

26 Temel Göstergeler 1.3 İBBS 2. Düzey (26 bölge) sanayi ve hizmetler sektörü göstergeleri, 2011 Yerel birim sayılarının Türkiye toplamı içindeki payı Çalışan sayılarının Türkiye toplamı içindeki payı Maaş ve ücretlerin Türkiye toplamı içindeki payı Maddi mallara ilişkin brüt yatırımların Türkiye toplamı içindeki payı (%) Sıra (%) Sıra (%) Sıra (%) Sıra 100,0-100,0-100,0-100,0 - TR10 İstanbul 24,2 1 30,0 1 38,1 1 31,5 1 TR21 Tekirdağ, Edirne, Kırklareli 2,4 17 2,6 10 2,5 10 2,4 10 TR22 Balıkesir, Çanakkale 2,5 16 1,8 17 1,3 18 1,6 16 TR31 İzmir 6,1 3 6,4 3 6,7 3 4,6 6 TR32 Aydın, Denizli, Muğla 5,0 4 3,9 8 2,7 8 2,2 11 TR33 Manisa, Afyonkarahisar, Kütahya, Uşak 3,9 9 3,3 9 2,6 9 2,4 9 TR41 Bursa, Eskişehir, Bilecik 4,8 6 5,9 4 6,4 5 6,7 4 TR42 Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova 4,4 8 5,3 5 6,4 4 7,1 3 TR51 Ankara 6,6 2 8,8 2 10,2 2 14,3 2 TR52 Konya, Karaman 2,9 13 2,3 14 1,6 14 1,6 14 TR61 Antalya, Isparta, Burdur 4,9 5 4,3 6 3,4 6 3,6 7 TR62 Adana, Mersin 4,6 7 3,9 7 3,0 7 3,4 8 TR63 Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye 3,2 12 2,5 11 1,8 12 4,7 5 TR71 Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir 1,8 19 1,2 20 0,9 21 0,7 22 TR72 Kayseri, Sivas, Yozgat 2,7 15 2,5 13 2,0 11 2,1 13 TR81 Zonguldak, Karabük, Bartın 1,3 22 1,2 21 1,4 17 1,2 18 TR82 Kastamonu, Çankırı,Sinop 0,9 25 0,7 25 0,5 24 1,2 19 TR83 Samsun, Tokat, Çorum, Amasya 3,3 11 2,3 15 1,5 15 1,6 15 TR90 Trabzon, Ordu, Giresun, Rize, Artvin, Gümüşhane 3,4 10 2,5 12 1,7 13 1,2 17 TRA1 Erzurum, Erzincan, Bayburt 1,0 24 0,8 24 0,6 23 0,7 24 TRA2 Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan 0,8 26 0,4 26 0,2 26 0,7 20 TRB1 Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli 1,7 20 1,4 19 0,9 20 0,7 23 TRB2 Van, Muş, Bitlis, Hakkari 1,3 21 0,8 23 0,4 25 0,4 26 TRC1 Gaziantep, Adıyaman, Kilis 2,8 14 2,3 16 1,4 16 2,2 12 TRC2 Şanlıurfa, Diyarbakır 2,2 18 1,8 18 1,1 19 0,7 21 TRC3 Mardin, Batman, Şırnak, Siirt 1,2 23 0,9 22 0,6 22 0,6 25 Not. 1. "Finans ve Sigorta faaliyetleri" ile "Bilgi ve iletişim faaliyetleri" içinde yer alan Programcılık ve yayıncılık faaliyetleri kapsam dışıdır. 2. Rakamlar yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir. 11